212012-Februari / ZorgInstellingen

Bouwen voor mensen met dementieZorg & Bouw

Tekst Aline de Bruin

In de wijk Kloosterveen in Assen is het multifunctionele centrum Klooster-veste gevestigd. Op de derde, vierde en vijfde etage van dit pand bevindt zich sinds kort Kloosterakker, een kleinschalige woonvoorziening voor men-sen met dementie. Voor de veiligheid van de bewoners is gebruik gemaakt van een beveiligingssysteem met individuafhankelijke liftsturing en een smartchip in de schoen. ZorgInstellingen neemt het bouwplan van Kloos-terakker onder de loep.

Bewegingsvrijheid dankzij smartchip in de schoenOp zoek

naar nieuwe ideeën?Kom naar de Vakmedianet inspiratiedag!

10 mei cinemec ede

Workshops | Best practice | Thema's in de zorg | Een zorginsteling vertelt

22 2012-Februari / ZorgInstellingen

Bouwen voor mensen met dementieZorg & Bouw

Op de vijfde verdieping loopt be-woner Kees achter zijn rollator. Hij loopt voor de lift langs en de lift herkent hem. Dankzij de smartchip in zijn schoen weet de lift dat Kees zich prima kan redden zonder begeleiding. De deuren gaan open, Kees stapt in en wordt zonder tussenstops naar het restaurant op de derde verdieping gebracht.Bovenstaand scenario is een voorbeeld van de dagelijkse gang van zaken in

de kleinschalige woonvoorziening Kloosterakker in het multifunctionele gebouw Kloosterveste in Assen. De locatie met drie verschillende etages biedt veel voordelen, maar vraagt ook creatieve oplossingen.

Persoonlijke aandachtKloosterakker is inmiddels ruim twee maanden open. Er wonen nu 74 be-woners in het complex, de andere zes moeten nog verhuizen. “Oorspronkelijk

KloosterakkerIcare Assen

TyperingEen kleinschalige woonvoorziening voor mensen met dementie.

IndelingDrie etages, drie woningen met acht appartementen en acht wo­ningen met zeven appartementen. Plaats voor 80 bewoners.

Bouwproces2009 Start voorbereidingen en bouw, opening woonvoorziening in november 2011.

Waarom gekozen voor nieuw-bouw?Kloosterakker is ontwikkeld vanuit het verpleeghuis Vierackers en is gebouwd om een overgang te maken naar kleinschalig wonen, waarbij bewoners veel rust en persoonlijke aandacht krijgen.

ArchitectVerschillende architectenbureaus, binnenhuisarchitect Annemiek Plomp

AmbianceGezellige, kleinschalige leef­omgeving. De bewoners brengen veel tijd door in de huiskamer.

GastvrijheidGastvrijheid is erg belangrijk. Persoonlijke aandacht staat hoog in het vaandel. Familie is altijd welkom.

Aantal medewerkersIn totaal ongeveer 100 medewer­kers, inclusief vrijwilligers, een specialist ouderengeneeskunde, een psycholoog en een logopedist. ’s Nachts drie zorgverleners: voor elke verdieping één.

Websitewww.kloosterakker.nl

Bewoners van Kloosterakker heb­ben dankzij chips in hun schoenen veel bewegingsvrijheid.

232012-Februari / ZorgInstellingen

Bouwen voor mensen met dementieZorg & Bouw

< Niemand ziet schoenchips en de

bewoner kan ze ook niet vergeten >

zaten op deze plek 35 gewone koop-woningen. De verkoop ging echter niet zo goed. Uiteindelijk zijn alle woningen omgebouwd tot elf woningen met een verpleeghuissetting”, zegt technisch ad-viseur Ludolf Hage van Nijeboer Hage. De huisvesting is opgezet volgens het concept kleinschalig wonen waarbij zeven tot acht mensen bij elkaar wonen zoals in een zelfstandig woonhuis. Volgens locatiemanager Truus van den Berg is de keuze voor dit concept bewust gemaakt. “Verpleeghuis Vierac-kers, onze hoofdlocatie, is een typisch traditioneel verpleeghuis. Wij wilden de overgang maken naar kleinschalig wonen omdat je daar in kleine groepen voor mensen kunt zorgen, wat veel rust en persoonlijke aandacht voor de bewoners mogelijk maakt.”De woonvoorziening zit midden in de woonwijk Kloosterveen en is uitge-voerd met twee liften. De hoofdlift geeft toegang tot alle bouwlagen van het complex en de bewonerslift is al-leen voor de drie bouwlagen die het woongebied van de bewoners vormt. Bewoners die met de hoofdlift naar beneden gaan, komen in het centrum

uit. Voor bewoners met dementie is het niet veilig om zomaar in de wijk te gaan rondlopen. Daarom zijn er voor hun eigen veiligheid technische maatregelen genomen. Het bedrijf Nsecure heeft in samenwerking met Nijeboer-Hage technisch adviseurs een beveiligingssysteem ontwikkeld. “Het idee achter dit systeem is natuurlijk dat de medewerkers met zorg van de cliënten bezig zijn en niet steeds allerlei bewoners op hun plek moeten houden. Deze dwaalbeschermingoplossing werkt op onzichtbare wijze. Dit zorgt voor rust en comfort, zowel voor de verple-ging en de familie als de bewoner zelf”, zegt Healthcare deskundige Martin Wijlens van Nsecure.

Een smartchip in de schoenIn de kleinschalige woonvorm zijn verschillende beveiligingsmogelijkheden op elkaar afgestemd, zodat bewoners vrijheid hebben en medewerkers goed op de hoogte zijn waar de bewoners zijn en of het veilig genoeg is voor hen. Zo heeft elke bewoner een speciale smartchip in de schoen. Het blauwe schijfje wordt door de schoenmaker

in de hak gefreesd. Locatiemanager Truus van den Berg: “Het nadeel van veel beveiligingssystemen is dat je altijd iets bij je moet hebben voor identifica-tie. Als een bewoner dat vergeet, heeft hij of zij meteen geen vrijheid meer. Een bandje om de arm of enkel is ook geen optie, want dat is veel te stigmati-serend. Niemand ziet deze schoenchips zitten en de bewoner kan ze ook niet vergeten.”Kloosterakker levert standaard twee paar schoenen met smartchips erin. In overleg met de familie wordt besloten welke mate van vrijheid de bewoner aankan. “Als zij het prima vinden dat vader of moeder zelf over de gale-rijen loopt of naar het restaurant gaat,

24 2012-Februari / ZorgInstellingen

Bouwen voor mensen met dementieZorg & Bouw

De gezamenlijke huiskamer is ingericht met houten meubels en accessoires in verschillende aardetinten.

gebeurt dat ook. We voeren natuurlijk ook overleg met de verpleeghuisarts en persoonlijk begeleider”, vervolgt Van den Berg. Zodra een bewoner zich op een plek begeeft waar hij of zij niet mag komen, wordt er vanuit het beveiligingssysteem automatisch een melding gestuurd naar de verpleger. Dit gebeurt alleen als de veiligheid van de bewoners in het gedrang komt, om de bewoner zoveel mogelijk vrijheid te geven. Omdat de drie bouwlagen met de hoofdlift eenvoudig te verlaten zijn, is er op dit vlak ook een beveiligingsbar-rière ingebouwd. De hoofdlift is voor de bewoners al-leen bruikbaar onder begeleiding van zorgpersoneel of familie, terwijl de bewonerslift door persoonsherkenning zelfstandig gebruikt kan worden. “De combinatie van liftsturing, piepers en smartchips in schoenen is nieuw. Juist vanwege de woonsituatie en de grootte van het project was het mogelijk om dit systeem te ontwikkelen. Het is heel functioneel geworden”, aldus Martin Wijlens van Nsecure. De eerste ervaringen van de bewoners en hun familie zijn heel positief. In een traditioneel verpleeghuis moet de fami-lie met de bewoner naar het restaurant; hier kan de familie zelf naar het huis

van de bewoner toe. Technisch advi-seur Ludolf Hage: “Bezoekers worden hier geacht zelf aan te bellen, waarna ze door het personeel worden binnen-gelaten met behulp van een videofoon. Dan zijn ze ook echt bij de bewoner thuis.”

Huiselijk levenEen woning biedt plaats aan zeven of acht appartementen. Daarnaast is er een gezamenlijke huiskamer waar bewoners koffiedrinken, televisiekijken of samen met de verzorger de krant le-zen. De kamer is ingericht met houten meubels en accessoires in verschillende aardetinten. Grote ramen bieden uit-zicht op een woonwijk. Aan de lange keukentafel wordt drie keer per dag de maaltijd gebruikt. “Verzorgers doen

samen met de bewoners boodschappen voor het eten. Er wordt zelf gekookt in de keuken van een woning. Op die manier voldoen de maaltijden altijd aan de wensen van de bewoners. Ook de was doen we zelf, in de wasruimte van elke woning”, zegt locatiemanager Truus van den Berg. “We hebben hier een heel huiselijk leven; dat is het grote verschil met een traditioneel verpleeghuis. Bewoners kunnen altijd kiezen waar ze willen zijn: als ze even geen zin hebben in sociale contacten, gaan ze op hun kamer een muziekje luisteren.”Martin Wijlens van Nsecure benadrukt dat er binnen een woning verder geen technische belemmeringen voor de be-woners zijn. “Alleen ’s nachts staat een bewegingsmelder aan, zodat zorgper-soneel in de gaten kan houden of een bewoner zijn bed niet verlaat.”Tijdens de eerste twee maanden zijn nog wel wat bouwproblemen en storingen ontdekt, maar die lossen al langzaam op. Truus van den Berg: “Je merkt nu al een verschil bij de bewo-ners. Ze zijn veel rustiger. Dit klein-schalige woonconcept is vanaf dag één heel positief voor ze geweest. Het hele project was een enorme investering, maar het levert zoveel kwaliteit van leven op.”

Technisch adviseur Ludolf Hage, locatiema­nager Truus van den Berg en healthcare­deskundige Martin Wijlens (van links naar rechts).

< We hebben een heel huiselijk leven; dat is het grote verschil met een traditioneel

verpleeghuis >