1

Beste examenkandidaat Mei komt langzaam dichterbij.... Je bent op school al druk bezig met examentrainingen. De maanden voor mei gaan erg snel, daarom is het héél verstandig om je tijdig en goed voor te bereiden op je eindexamen. Je eindexamen behalen is de laatste maar ook belangrijkste prestatie die je moet leveren aan het einde van je middelbare school carrière. Het eindexamen is in principe een grote toets over alle onderwerpen die je al eerder hebt geleerd. Niets nieuws dus. Je hoeft er dus niet tegen op te zien. Maar het is wel belangrijk om je goed voor te bereiden voor het centrale examen. Dus: laat je niet afschrikken, maar begin niet op het laatste moment! Vanaf de laatste lesdag tot en met 26 april zijn er facultatieve lessen. Dit betekent dat vakdocenten afspraken kunnen maken dat jullie toch op school moeten komen voor bepaalde lessen, maar jij kan ook zèlf afspraken maken met je vakdocent als je nog vragen hebt, of extra uitleg wilt. Maak daar dan ook gebruik van! In dit boekje vind je zaken die voor jou van belang zijn om je goed voor te bereiden voor het eindexamen, zoals: • Wanneer mag je examen doen • Wanneer ben je geslaagd • Wat moet je leren voor elk vak voor het examen • Eindexamentips Voor de laatste schooldag krijg je een draaiboekje met alle belangrijke data. Wij wensen jullie heel veel succes! Namens de examencommissie

2

3

Inhoud 1 Je mag examen doen als 4 2 Je bent geslaagd als 5 3 Hoe bereken je het eindcijfer 6 4 Wat moet je leren voor het examen 7 Kunstvakken 2 8 Wiskunde 10

Economie 12 Biologie 13 Nederlands 15 Nask1 16

Engels 18 Aardrijkskunde 19

Duits 22 5 Examen Tips 25

4

1 Je mag examen doen als • Alle PTA onderdelen zijn afgerond.

Als je voor een vak onvoldoende staat, bespreek dan met de vakdocent of je nog een herkansing kan doen. Hiervoor heb je de tijd tot 13 april 2018 Dus kom op tijd in actie!!

• Voor elk van de vakken Godsdienst, Lichamelijke Opvoeding en Kunstvakken

moet je minstens een 5,5 hebben gehaald. • Het sectorwerkstuk moet voldoende/goed zijn afgerond. • De rekentoets 2F is gedaan.

De rekentoets telt niet mee voor het slagen, maar je moet de toets wel gedaan hebben!

5

2 Je bent geslaagd als • Het gemiddelde van je bij het centraal examen behaalde cijfers ten minste 5,5

is. • Je eindcijfer voor Nederlands minimaal een 5 is. • Je de rekentoets hebt gedaan. • Je voor alle vakken een eindcijfer 6 of meer hebt behaald. (6-6-6-6-6-6-6) • Je voor één van de vakken een eindcijfer 5 hebt behaald en voor alle overige

vakken een eindcijfer 6 of meer hebt behaald. (5-6-6-6-6-6-6) • Je voor twee van de vakken een eindcijfer 5 hebt behaald en voor de overige

vakken een eindcijfer 6 of meer hebt behaald, maar waarvan er dan ten minste van één een 7 of meer moet zijn behaald.

(5-5-6-6-6-6-7) • Je voor één van de vakken een eindcijfer 4 hebt behaald en voor de overige

vakken een eindcijfer 6 of meer, maar waarvan er dan ten minste van één 7 of meer moet zijn behaald.

(4-6-6-6-6-6-7)

6

3 Hoe bereken je het eindcijfer Je hebt twee cijfers die het eindcijfer bepalen: • Het cijfer voor je Schoolexamen (SE). Dat is het gemiddelde PTA cijfer van

periode 1 t/m 5. • Het cijfer dat je gaat halen bij het Centraal examen CE (CSE/CSPE)

Een voorbeeld: Voor een vak is je Schoolexamencijfer (gemiddelde PTA cijfer) 6,3 Je haalt voor het Centraal examen voor dat vak een 6,8 Dan is je eindcijfer: 6,3 + 6,8 ----------- = 6,55 Je eindcijfer word dan een 7 2 Maar haal je voor het Centraal examen een 6,6 6,3 + 6,6 ----------- = 6,45 Dan word je eindcijfer een 6 2 Dus: elke tiende punt telt!

Het eindcijfer is het gemiddelde van het Schoolexamen SE cijfer en het Centraal examen CE cijfer

Het eindcijfer voor elk vak reken je zo uit: 1x SE +1x CE ------------------- = Eindcijfer 2 Let wel op: alléén het eindcijfer wordt pas afgerond!

7

4 Wat moet je leren voor het examen Wat je voor het Centraal examen moet leren, kun je voor elk vak vinden op de volgende pagina’s in dit boekje Op internet kun je veel oefenexamens vinden. Door veel te oefenen zul je een goed beeld krijgen van veel voorkomende examenonderwerpen en zo kun je dus extra aandacht besteden aan bepaalde onderwerpen en er mee oefenen om je te trainen Je zult merken dat hoe meer examens je maakt, hoe beter het gaat. Je moet ze natuurlijk wel serieus nakijken, want juist van je fouten leer je veel! Het is echt belangrijk om te begrijpen waarom je iets fout hebt gemaakt en te begrijpen hoe het wel moet, en je vakdocent helpt je graag. En vergeet niet: hoe meer je oefent, hoe minder “spannend” het echte examen wordt …..! Handige sites om voor je examen te oefenen zijn: Examenblad.nl hier vind je examens van voorgaande jaren met antwoorden zodat je je gemaakte examens zelf kan nakijken. www.eindexamensite.nl Hier vind je naast oefenexamens ook voor elk vak examenstof, met uitleg en vragen en antwoorden

Op de site www.mijneindexamen.nl vind je alle informatie over je eindexamen

8

Kunstvakken 2 examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten Het schriftelijk examen heeft als thema ‘De Stad’. - Aspecten van de voorstelling - Aspecten van de vormgeving

(beeldaspecten) Licht, kleur, lijn, vorm, structuur, compositie, diepte

- Zienderogen Kunst handboek (begrippen)

- Begrippenlijst CPE en CSE - Examen 2017 (map in de

studiewijzers) Wat wordt er van je verwacht? A. Dat je alle begrippen uit zowel

het Handboek als de Begrippenlijst kent. (Let op: je mag een Nederlands woordenboek meenemen naar het examen!)

B. Dat je alle begrippen uit beide kunt toepassen.

C. Dat je weet wat het verschil is tussen aspecten van de voorstelling en aspecten van de vormgeving.

Hoe bereid je het CSE voor? A. Begin op tijd met leren! Maak

eventueel een planning. B. Lees/leer de informatie in de

map Examen 2017 (studiewijzers) heel goed.

C. Lees het magazine van het CPE nog eens goed door en leer de vragen die je daarbij hebt gemaakt.

D. Lees het handboek nog een keer goed door. Zorg dat je alle begrippen (blauw en oranje gekleurd) die genoemd worden in het handboek begrijpt en kunt toepassen. De kans is klein dat je op het CSE vragen krijgt over kunstenaars uit je boek. Ga dus niet alles daarvan uit je hoofd leren!

E. Lees alle begrippen van de begrippenlijst en zorg dat je ze begrijpt!

F. Maak examens van voorgaande jaren. Deze vind je op www.examenblad.nl bij ‘beeldende vakken’

De kunst begint pas waar de waarheid ophoudt.

Belcampo Nederlands schrijver

1902-1990

9

Op het Examen: Lees de vragen rustig en goed door. Denk logisch na en geef niet te snel een antwoord. Er wordt je vooral gevraagd begrippen toe te passen en heel goed te kijken en te lezen! Geef zoveel antwoorden als er gevraagd worden, niet meer en niet minder. En onderbouw altijd je antwoord met

argumenten! Probeer zo vaak mogelijk je antwoord te beginnen door de vraag te herhalen. (Wat zijn primaire kleuren? “Primaire kleuren zijn:……”). En tot slot, laat nooit een vraag open, gokken is beter!

Toegestane hulpmiddelen: Basispakket: - schrijfmateriaal incl. millimeterpapier - tekenpotlood - blauw en rood tekenpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geometrische driehoek - vlakgum - elektronisch rekenapparaat Woordenboek: sinds 2007 is bij alle schriftelijke examens een woordenboek Nederlands toegestaan. In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat). Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. Bij de praktische examens is geen woordenboek toegestaan.

10

Wiskunde examen VMBO TL 2018 Wat moet je weten Algebra verbanden H1 en 4 lineair verband H1 en 4 exponentieel verband/groeifactor H7 halverings- en verdubbelingstijd H7 wortelverband H1 kwadratisch verband H1 en 4 periodiek verband H1 omgekeerd evenredig verband H1 som- en verschilformules H4 grafieken aflezen H1,3,4 en 7 grafieken tekenen H1,3,4 en 7 formules invullen H1 en 4 vergelijkingen oplossen/ H1,4 en 7 balansmethode/inklemmen Rekenen handig rekenen H2 en 5 lengtematen omrekenen H5 en 8 snelheid H5 grote getallen en H5 en 7 wetenschappelijke notatie meten en schatten H2 en 5 procenten en verhoudingen H2 Meetkunde uitslagen, aanzichten en H8 en de samenvatting achter in boek A doorsneden kijklijnen, koershoeken, hoog- H8 en samenvatting achter in boek A telijnen en schaal inhoud, oppervlakte en H5 en 8 en de samenvatting achter in boek A omtrek symmetrie H2 redeneren en tekenen H2 en 8 en de samenvatting achter in boek A Pythagoras H2,6 en 8 sinus, cosinus en tangens H2 en 6 gelijkvormigheid H2

11

Leer de samenvatting van leerjaar 1,2 en 3 achter in boek A Leer het Overzicht Examenstof achter in boek B Doe de Examenoefening en Examentraining in de boeken A en B Oefen op onderstaande sites:

12

Economie examen VMBO TL 2018 Wat moet je weten Consumptie Hoofdstuk 1 en 2 Arbeid en Productie Hoofdstuk 3 en 4

Overheid en bestuur Hoofdstuk 5 en 6 Internationale ontwikkelingen Hoofdstuk 7 en 8

Dit zijn de examenonderdelen die je kunt vinden in de boven genoemde hoofdstukken. De ‘Weet je het nog’s’ en de opgaven die we in de les gedaan hebben zijn erg belangrijk. Zorg dat je alles kent en begrijpt wat er achter de rode streepjes in het boek staat! Het oefenen van examens op examenblad.nl of examensite.nl is voor het vak economie een echte aanrader!

Berekeningen kunnen maken Procenten zijn erg belangrijk!

✔ : 100 x aantal procenten

✔ Wat : Waarvan x 100

Je moet de som uit het verhaaltje kunnen halen en begrijpen wanneer je iets

moet optellen of aftrekken, dan wel delen of vermenigvuldigen.

✔Je moet verbanden kunnen leggen tussen begrippen (oorzaak → gevolg)

13

Biologie examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten

Het eindexamen Biologie bestaat uit een aantal onderdelen, namelijk: BI/K/4 Cellen staan aan de basis BI/K/6 Planten en dieren en hun samenhang BI/K/9 Het lichaam in stand houden BI/K/11 Reageren op prikkels BI/K/12 Van generatie op generatie BI/K/13 Erfelijkheid en evolutie BI/V/1 Bescherming en antistoffen BI/V/2 Gedrag bij mens en dier Deze onderdelen kun je vinden in de handboeken van Biologie voor jou. Hieronder vindt je de hoofdstukken waarin je de onderdelen kunt vinden BI/K/4 Cellen aan de basis 3 vmbo dl a Thema 1 Organen en Cellen 4 vmbo dl a Thema 1 Planten - basisstof 1 t/m 3 BI/K/6 Planten en dieren en hun samenhang: de eigen omgeving 4vmbo dl a Thema 1 Planten Thema 2 Ecologie 3 vmbo dl a Thema 4 Ordening en evolutie - bassistof 8 BI/K/9 Lichaam in stand houden: voeding en genotmiddelen, energie, transport en uitscheiding 4vmbo dl b Thema 4 Voeding en vertering Thema 5 Gaswisseling Thema 6 Transport Thema 7 Opslag, uitscheiding en bescherming – basisstof 1t/m 3

14

BI/K/11 Reageren op prikkels 3vmbo dl b Thema 5 Regeling Thema 6 Zintuiglijke waarneming 4vmbo b Thema 7 Opslag, uitscheiding en bescherming - basisstof 4 BI/K/12 Van generatie op generatie 3vmbo dl a Thema 2 Voortplanting en ontwikkeling 4vmbo dl a Thema 2 Planten - basisstof 5 t/m 7 BI/K/13 Erfelijkheid en evolutie 3vmbo dl a Thema 4 Erfelijkheid en Evolutie BI/V/1 Bescherming en antistoffen 4vmbo dl b Thema 7 Opslag, uitscheiding en bescherming basisstof 5 en 6 BI/V/2 Gedrag 3vmbo dl b Thema 8 Gedrag

✔ Leren doe je door te doen! Maak zoveel mogelijk examenopgaven

✔ Handige biologie sites voor informatie en te oefenen:

www.biodoen.nl www.bioplek.org

15

Nederlands examen

VMBO TL 2018

Wat moet je weten Zoekend lezen Bij zoekend lezen gaat het erom of je de gevraagde informatie op kan zoeken uit de verschillende teksten en tabellen. Begrijpend lezen Het begrijpend lezen bestaat uit open en gesloten vragen. Deze vragen gaan over verschillende soorten teksten of advertenties. Hierbij wordt gevraagd naar het doel van de schrijver/tekst, de hoofdgedachte, verbanden, tussenkopjes enz. Een samenvatting Bij de geleide samenvatting ga je aan de hand van een aantal vragen de antwoorden opzoeken in de tekst. Daarna ga je de vraag en het antwoord zo verwoorden dat er een tekst ontstaat, de samenvatting. Bij een samenvatting wordt aangegeven uit hoeveel woorden deze mag bestaan. Een schrijfopdracht De schrijfopdracht kan bestaan uit verschillende opdrachten. De meest waarschijnlijke is de zakelijke brief of een artikel. Al deze schrijfopdrachten heb je in de klas al een keer geoefend.

Verder kun je goed gebruik maken van de website: www.eindexamensite.nl Hier kun je heel specifiek alle onderdelen van het examen oefenen.

Zie voor examenstof: Tekstboek blz. 197 t/m 244

16

NASK1 examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten

1. ALGEMEEN:

Bij het rekenen met formules:

Zoek de gegevens uit de tekst.

Schrijf de formule op de je moet gebruiken

Noteer altijd de juiste grootheden en eenheden.

Schrijf de berekening volledig op en noteer je antwoord.

Bij het tekenen van stroomkring/grafiek/diagram/lichtstralen o.i.d.

Gebruik altijd een potlood met een scherpe punt voor zo nauwkeurig

mogelijke tekeningen.

Maak zo nauwkeurig mogelijk gebruik van de geodriehoek.

A. Stoffen en materialen H: 7 & 8

soorten materialen en hun stofeigenschappen herkennen en toepassen

gevaren van stoffen en effecten van chemische en natuurkundige processen voor de mens en het milieu herkennen, en maatregelen nemen om ongewenste effecten hiervan te vermijden door veilig te werken en verantwoord met afvalstoffen om te gaan

zinken-zweven-drijven toepassen met behulp van dichtheid.

B. Elektriciteit: H: 4 & 9

elektrische schakelingen ontwerpen en analyseren en hierover berekeningen uitvoeren

beveiligingen voor elektriciteit verklaren en toepassen en keuzes tussen verschillende apparaten beargumenteren

de werking van de dynamo en de transformator beschrijven met begrippen uit het magnetisme.

C. Verbranden en verwarmen H: 2 & 3

het proces van verbranden beschrijven en de verspreiding en isolatie van warmte verklaren en toepassen

de manieren van opwekking van elektrische energie en de gevolgen ervan beschrijven

het omzetten van energie van de ene vorm in de andere vorm beschrijven en hierover berekeningen uitvoeren.

17

D. Licht en Beeld H: 5 boek 3 (krijg je van dhr. Smid)

rechtlijnige lichtstralen, verschillende soorten lichtbundels, schaduwvorming, kleurvorming en verschillende soorten straling toepassen

verschillende soorten lenzen herkennen en de werking van de vlakke spiegel en de bolle lens toepassen

beeldvorming bij het menselijk oog en oogafwijkingen toepassen.

E. Geluid H: 5

de eigenschappen van geluid toepassen en de gevolgen van geluidshinder en de beperking van geluidshinder toelichten

geluid vastleggen met oscilloscoop of computer en daaruit de frequentie bepalen

de werking van een luidspreker uitleggen.

F. Kracht en Veiligheid H: 1, 6, 10 & 11

de werking van verschillende soorten krachten en de druk van een voorwerp op de ondergrond berekenen en in evenwichtssituaties kwalitatief de hefboomwet toepassen

bij een bewegend voorwerp diagrammen interpreteren, krachten samenstellen en de gemiddelde snelheid berekenen

veiligheidsmaatregelen in het verkeer uitleggen en toepassen en verschijnselen van traagheid verklaren.

in constructies krachten onderscheiden, ontbinden, samenstellen en berekenen

de plaats van het massamiddelpunt bepalen en berekeningen met de hefboomwet uitvoeren.

G. Bouw van de materie H: 7 boek 3

de bouw van stoffen en materialen beschrijven in termen van moleculen en atomen

het gedrag van atomen en moleculen in de verschillende fasen uitleggen

de bouw van een atoom beschrijven. H. Straling en

stralingsbescherming H: 8 boek 3 bronnen van ioniserende straling noemen radioactief verval en toepassingen ervan beschrijven veiligheidsmaatregelen tegen ongewenste effecten van

straling en radioactieve stoffen beschrijven.

2. VAARDIGHEDEN:

Na de laatste lesdag ben je bij dhr. Smid, op de uren die je normaal les had, hartelijk welkom om vragen te stellen over zaken waar je niet uitkomt. Mail me van tevoren over het onderwerp, dan bereid ik de uitleg voor. Op deze manier ben je het meest snel geholpen.

18

Engels examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten Wat moet je weten en kunnen voor je het Centraal examen Engels gaat doen: • Je kunt met het woordenboek omgaan

(zie tekstboek pg 125) • Je kunt vragen beantwoorden over een Engelse tekst

(zie tekstboek pg 126) • Je weet hoe je verschillende soorten vragen kunt aanpakken

(zie tekstboek pg 126-127)

.

Je kunt examens van afgelopen jaren oefenen. (www.examenblad.nl en www.examensite.nl) En hoofdstuk 6 in je werkboek nakijken.

19

Aardrijkskunde examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten Het eindexamen Aardrijkskunde VMBO TL 2017 bestaat uit een paar onderdelen, namelijk: A. Weer en klimaat B. Water C. Bevolking en ruimte A. Weer en klimaat (blz 124 tm 161)

Onderdeel A kun je het best opknippen in drie stukken. Zo worden eerst de basisbeginselen van weer en klimaat uitgelegd. Vervolgens wordt het weer en klimaat van Europa behandeld. Hierbij moet je vooral het weer en klimaat van Nederland en Spanje kennen. Zorg daarbij dat je goed de verschillen kunt beschrijven. Het derde onderdeel gaat in op het weer en klimaat van de Verenigde Staten. In het algemene stuk over weer en klimaat moet je onder andere weten welke weerelementen het weer bepalen. Denk bijvoorbeeld aan temperatuur, neerslag of wind. Ook moet je weten hoe je elk van de weerelementen kunt meten. Denk bijvoorbeeld aan een thermometer, barometer of barometer. Daarnaast is het belangrijk om te weten welke factoren het weer en klimaat in een gebied bepalen. Er zijn verschillende klimaten (bijvoorbeeld tropisch regenklimaat of landklimaat). Zorg dat je de klimaten en belangrijkste kenmerken per klimaat kent. Bijvoorbeeld: tropisch regenklimaat is warm en vochtig met een temperatuur boven de 18 graden. Zorg ook dat je per klimaat weet waar je deze vooral kunt vinden (bijvoorbeeld tropisch regenklimaat rond de evenaar). Op basis van weer en klimaat kun je per klimaatsoort iets zeggen over gebieden. Bijvoorbeeld over de mate waarin verwoestijning voorkomt, en er veel of weinig vegetatie is. Je moet ook de verschillende vegetatiezones kennen die in de verschillende klimaten voorkomen. Bijvoorbeeld tropisch regenwoud, steppe of naaldbos. Er wordt verwacht dat je een algemeen beeld kunt vormen van Europa (en vooral Nederland en Spanje) en de Verenigde Staten. Denk hierbij aan de ligging op een landkaart, belangrijke steden, provincies, natuurgebieden, bergen en rivieren. Met deze achtergrond moet je vervolgens het weer en klimaat van Nederland, Spanje en de VS kunnen beschrijven. Denk bijvoorbeeld aan welke weerelementen (zoals temperatuur, neerslag of wind) het weer bepalen.

20

Voor Nederland, Spanje en de Verenigde Staten moet je weten welk klimaat en soort weer er voorkomt. Belangrijk is ook dat je kunt aangeven hoe het is gesteld met de vegetatie in deze landen. Als extra onderdeel moet je ook iets kunnen zeggen over de vormen van landbouw en wat er precies in de landen wordt verbouwd. Daarnaast gaat het onderdeel VS specifiek in op orkanen, tornado’s en risicomanagement. B. Water (blz. 202 t/m 241) Onderdeel B gaat over water. Ook dit deel kent een algemeen deel en een deel over landen. De landen die centraal staan zijn Nederland, China en het Midden-Oosten. Het algemene deel gaat in op de waterkringloop en rivieren. Over de waterkringloop moet je zowel de korte als de lange waterkringloop kunnen beschrijven. Je moet kunnen aangeven hoe water verdampt en via condensatie (regen, sneeuw, etc.) terug naar de zee vloeit. Of bij de lange waterkringloop via het land en rivieren terug naar de zee. Over rivieren moet je weten hoe deze zijn opgebouwd. Verder moet je weten hoe water gemanaged kan worden. Om gebieden droog te houden, of juist van schoon water te voorzien. Hoe we water winnen en wat we kunnen doen om verspilling tegen te gaan. Voor Nederland moet je de kenmerken van de Maas, Schelde en Rijn kennen. Ook moet je kunnen uitleggen hoe Nederland dijken rond de rivieren heeft gebouwd. Hoe overstroming kan worden voorkomen en hoe we in Nederland water winnen. Voor het Midden-Oosten is het goed om te weten welke landen zich hier bevinden. De belangrijkste rivieren die je moet kennen zijn de Nijl, Jordaan, Tigris en Eufraat. Zorg dat je weet door welke landen deze stromen en hoe de omringende landen gebruikmaken van de rivieren. Voor China geldt hetzelfde. De belangrijkste rivieren zijn de Jangtsekiang en Huang He. Zorg ook hier dat je weet hoe de rivier wordt gebruikt. Hoewel het niet rechtstreeks op het examen terugkomt, is het wel goed om iets meer van het Midden-Oosten en China te weten. Bijvoorbeeld welk klimaat China en het Midden-Oosten kent en wat de gevolgen daarvan zijn. C. Bevolking en ruimte (blz. 162 t/m 200) Het laatste onderdeel (C) gaat over de bevolkingsontwikkeling en ruimtegebrek. De bijbehorende landen zijn Nederland, Duitsland en China. Je moet weten hoe bevolkingsgroei tot stand komt (geboorte, sterfte, migratie). Maar ook in welke fases we de veranderingen in bevolkingsgroei kunnen opknippen. Ook moet je de bevolkingsopbouw van een bevolkingspiramide kunnen aflezen. Ook moet je de kenmerken van een stad kennen, bijvoorbeeld hoe de stad is opgebouwd, maar ook hoe er wordt omgegaan met ruimtegebrek en bebouwingsdichtheid. Voor Nederland en Duitsland moet je vanaf de jaren ’50 tot nu periodes kunnen benoemen waarin er veel migratie plaatsvond. Ook moet je weten welke factoren voor die migratie zorgden (push- en pullfactoren). Zorg dat je de geografie van

21

Nederland en Duitsland kent. Je moet namelijk op een kaart kunnen aangeven waar de meeste mensen zich bevinden (stedelijke netwerken/gebieden). Als laatste onderdeel voor Nederland en Duitsland moet je begrijpen hoe mensen richting de stad en weg van de stad trokken over de tijd. Het is daarbij belangrijk om de relatie te kunnen leggen met mobiliteit. Voor China komen vergelijkbare onderwerpen aan de orde. Bij de bevolkingsopbouw ligt de nadruk op de scheve man/vrouw verhouding. Je moet kunnen uitleggen dat dit het gevolg is van de éénkindpolitiek. Ook voor China moet je op een kaart de belangrijkste steden kunnen aanwijzen. Zorg dat je de grootste steden en diens kenmerken kent. Ten slotte moet je begrijpen hoe de migratie van platteland naar steden werkt. Zorg dat je weet wat de overheid doet om de migratiestroom naar de metropolen te manage

Oefenen Wil je oefenen voor je examen bekijk dan deze site: https://www.examenoverzicht.nl/vmbo/tl-gl/aardrijkskunde/oefenexamens Meer informatie https://www.examenoverzicht.nl/vmbo/tl-gl/aardrijkskunde https://www.examenblad.nl/examen/aardrijkskunde-gl-en-tl-vmbo-2/2017/vmbo-tl?topparent=vga6k854m5p9

22

Duits examen VMBO TL 2018

Wat moet je weten Het eindexamen Duits VMBO 2018 is gelijk voor KB en TL. Het examen bestaat alleen uit het onderdeel leesvaardigheid, waarbij je verschillende soorten teksten kunt verwachten. Hier worden meerkeuzevragen en open vragen over gesteld. Het soort teksten wat je kunt verwachten zijn:

Korte teksten

Lange teksten

Scanteksten

Gatenteksten

Korte teksten hebben vaak maar één alinea. Hierbij is het handig eerst de vraag te lezen voor je de tekst doorneemt. Lange teksten hebben vaak meerdere alinea’s. Over dit soort teksten worden vaak meerdere vragen gesteld. Vaak ergens tussen de 3 en 8 vragen. Het is verstandig dit soort teksten zorgvuldig door te lezen. De scanteksten bevatten vaak veel details. Bijvoorbeeld een recept of een pagina uit de TV-gids. Net als bij de korte teksten is het verstandig eerst de vraag te lezen. Daarna kun je de tekst scannen. Op zoek naar de details die antwoord geven op de vraag. Het laatste soort tekst is gatentekst. Hier zijn in sommige zinnen één of meerdere woorden weggelaten en is het aan jou om de zin aan te vullen. Zorg dat je bij dit soort teksten goed de

zinnen voor en na het open stuk doorleest. Die zinnen geven vaak informatie over het ontbrekende woord. Bij het lezen van de teksten kun je het best eerst globaal de tekst scannen, zodat je grofweg weet waar deze over gaat. Lees de tekst dan intensief door. Bekijk daarna de vragen en ga gericht op zoek naar het antwoord. Als de tekst niet te groot is, kun je ook gelijk naar de vraag gaan. Let dus op, met wat voor soort tekst je te maken hebt. Als je een antwoord hebt gegeven, lees dan het stukje tekst nog eens door. Dit om zeker te zijn dat dit antwoord klopt. Als je een open vraag moet beantwoorden, doe dit dan altijd in het Nederlands, tenzij anders aangegeven. Het examen Duits VMBO TL en KB bestaat overigens voor het merendeel uit meerkeuzevragen. Je mag bij dit examen een woordenboek gebruiken. Zo kun je moeilijke woorden opzoeken. Let alleen wel op dat het opzoeken van woorden veel tijd kost. Het is niet altijd nodig om woorden op te zoeken. Vaak kun je uit de context van de tekst/zin al wel afleiden wat het woord betekent. Mocht je twijfelen aan je woordenschat, is het altijd goed om extra woorden te leren.

23

Voor het examen hoef je zelf geen woordenboek mee te nemen. Bestudeer goed in je tekstboek blz. 112 en 113 tot luisteren en kijken. Je hoeft niet in volgorde van tekst te werk te gaan. Blader eerst het examenboekje door en begin vervolgens met korte teksten, daarna doe je de langere teksten en dan begin je met die tekst, waarvan het thema jou het meest aanspreekt. Let goed op de betekenis van de titel en tussenkopjes en kijk ook nauwkeurig naar eventuele plaatjes/foto’s. Zij geven vaak ook al informatie. Kijk goed bij welke alinea (Absatz) een vraag hoort: daar moet je ook zoeken, tenzij anders aangegeven. Houd wel goed de tijd in de gaten. Je hebt twee uren van 60 minuten de tijd. Mensen met dyslexie hebben een half uur langer de tijd. Sla vragen, die je niet begrijpt of heel moeilijk vindt even over, maar geef dat in je

examenboekje met potlood aan, opdat je het later niet vergeet! Altijd wat invullen, misschien gok je wel goed! Geef altijd antwoord in het Nederlands, tenzij gevraagd wordt iets letterlijk te citeren. Doe wat er gevraagd wordt: niet meer, maar ook niet minder. Zorg dat je goed begrijpt, wat er gevraagd wordt en wat de antwoorden betekenen. Je mag niet voor niets je woordenboek gebruiken. Gebruik woordenboek: Je hebt niet de tijd om alles op te zoeken, maar als je er absoluut niet uit komt, dan zoek je woorden op. Soms staan er meerdere betekenissen achter het opgezochte woord. Stop niet bij de eerste betekenis, maar lees ook de andere en kijk wat er het beste in de zin past. Samengestelde woorden splitsen en in delen opzoeken; werkwoordsvormen staan er alleen als heel werkwoord in: bijv. antwortest, dan zoek je op antworten. Geschrieben, dan zoek je op schreiben.

Hier volgen nog een paar belangrijke mededelingen en tips!

24

Behauptung bewering

Verfasser schrijver

Absatz alinea

Aussage bewering

schlieβen aus eruit opmaken

meinen bedoelen

hervorgehen aus blijken

Reihenfolge volgorde

beziehen auf betrekking hebben op

übereinstimmen mit overeenkomen met

ersetzen vervangen

stimmen kloppen

Was heiβt/ bedeutet das? Wat betekent dat?

Nog een paar van die kleine “rotwoordjes”:

denn want

aber maar

sondern maar (bij ontkenning/tegenstellin

also dus

jedoch echter

nämlich namelijk

weil omdat

wenn als

deshalb daarom

zum Beispiel( z.B.) bijvoorbeeld

Zeile regel

Satz zin(gaat van punt naar punt).

Leer de volgende moeilijke woorden, die vaak in examenteksten voorkomen van buiten, dan hoef je die in elk geval niet op te zoeken!

25

5 Examen Tips

Een planning maken Zorg voor een goede planning om je kans om te slagen zo groot mogelijk te maken. Probeer na te gaan hoeveel tijd je nodig hebt om elk examenvak voor te bereiden. Kijk hoeveel leerstof je voor de vakken moet doornemen en hoeveel van die stof je al beheerst. Zorg voor wat extra tijd in je planning voor als er onverwachts iets tussenkomt. Hang je planning ergens op waar je het regelmatig kunt zien. Op die manier zijn je vorderingen overzichtelijk en kun je als het nodig is de planning aanpassen.

Werken Als je een baantje hebt kan je misschien meer gaan werken ná je examens en minder vòòr je examens, zodat je meer tijd over hebt om je voor te bereiden.

Slaap voldoende Misschien was je slaapritme in de jaren op de middelbare school niet zo goed en sliep je per nacht ongeveer een uurtje of zes. Verander dit zo snel mogelijk! Om goed te kunnen presteren heeft een mens ongeveer 8 uur slaap per dag nodig

Pas je voeding aan Je wist het misschien niet maar een slechte voedingsstijl kan een heel negatief effect hebben op je leerprestaties. Suikers geven je voor een korte tijd energie maar maken je bij een grote dosis snel moe, iets wat je echt niet wilt hebben! Probeer zo veel mogelijk alcohol te vermijden en zeg eens een maandje nee, het zal het uiteindelijk echt waard zijn.

26