Algemene casus Visies op zorgrelatie Visies op zorgrelatie

Beslissings- bekwaamheid

Axel Liégeois KU Leuven – Broeders van Liefde

axel.liegeois@kuleuven.be

Morele intuïtie en ethische reflectie

Definitie

Evaluatie

Benaderingen

DENKKADER

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Beslissingsbekwaamheid, wilsbekwaamheid of keuzebekwaamheid

= Vermogen om vrije en overwogen beslissingen te nemen

Voorwaarde voor autonomie als keuzevrijheid

Positief Verondersteld tot tegendeel bewezen

Specifiek Niet algemeen, maar voor bepaalde taak en beslissing

Variabel Niet constant, maar veranderlijk in tijd en per situatie

Gradueel Niet zwart-wit, maar meer of minder,

gedeeltelijke beslissingsbekwaamheid tussen uitersten

Definitie

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Evaluatie beslissingsbekwaamheid

= Oordeel over (on)voldoende beslissingsbekwaamheid

Drempel Duidelijke grens in oordeel of iemand mag beslissen:

voldoende beslissingsbekwaam?

Proces Niet beslissing zelf, maar besluitvorming

Afzonderlijke evaluatie van keuze of handeling

Normatief Niet alleen feiten, maar oordeel op basis van norm/criteria

Afhankelijk van ernst gevolgen

Evaluatie

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Cognitie Vier criteria: (1) keuze maken en uitdrukken, (2) info begrijpen,

(3) info waarderen en (4) keuze rationeel motiveren

Objectiveren met bv. MacCAT-T schaal

Emoties Keuzes vanuit emoties, bijvoorbeeld levenskeuzes

Moeilijker te objectiveren

Waarden Belangrijke keuzes vanuit waarden, bijvoorbeeld anorexia

Nog moeilijker te beoordelen

Versterking Vooral herstellen en versterken van beslissingsbekwaamheid

Beoordeling beslissingsbekwaamheid minder belangrijk

Benaderingen

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Ethische benadering

Evaluatie

Benaderingen

CRITERIA

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Relationele mensvisie

Wederzijdse verbondenheid, betrokkenheid en verantwoordelijkheid

van mensen met elkaar en met hun omgeving

Dialoog essentieel

Ethische evaluatie met vier analytische elementen

Motieven: verhelderen van drijfveren en verlangens van betrokkenen

Handeling: zoeken naar handelingsmogelijkheden

Effecten: inschatten van gevolgen en betekenissen voor betrokkenen

Situatie: analyseren van situatie in complexiteit en context

Ethische benadering

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Situatie Begrijpen informatie

Toepassen informatie op eigen situatie

Inzicht verwerven in eigen situatie

Handeling Overwegen keuzemogelijkheden

Effecten Inschatten gevolgen voor zichzelf

Inschatten gevolgen voor anderen

Motieven Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze

Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit

Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf

Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen

Criteria

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Begrijpen informatie < Cognitie (2)

Toepassen informatie op eigen situatie < Cognitie (3)

Inzicht verwerven in eigen situatie < Cognitie (2) + (3)

Overwegen keuzemogelijkheden < Definitie

Inschatten gevolgen voor zichzelf < Cognitie (1) + (3)

Inschatten gevolgen voor anderen < Relationele ethiek

Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze < Cognitie (4) + Emoties

Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit < Definitie + Versterking

Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf < Definitie + Versterking

Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen < Waarden

Verantwoording

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

Scoren criteria

Dialogaal proces

Evaluatief proces

METHODIEK

© Axel Liégeois

Morele intuïtie en ethische reflectie

1. Begrijpen informatie - - - - - - + ++ +++

2. Toepassen informatie op eigen situatie - - - - - - + ++ +++

3. Inzicht verwerven in eigen situatie - - - - - - + ++ +++

4. Overwegen keuzemogelijkheden - - - - - - + ++ +++

5. Inschatten gevolgen voor zichzelf - - - - - - + ++ +++

6. Inschatten gevolgen voor anderen - - - - - - + ++ +++

7. Motiveren keuze op invoelbare en begrijpelijke wijze - - - - - - + ++ +++

8. Vrij zijn van dwingende invloeden van binnenuit - - - - - - + ++ +++

9. Vrij zijn van dwingende invloeden van buitenaf - - - - - - + ++ +++

10.Motiveren keuze vanuit eigen waarden en doelen - - - - - - + ++ +++

Scoren criteria

© Axel Liégeois

Maatschappij

Zorgvrager

Indien mogelijk

Naastbetrokkenen Vertegenwoordiger – Familie

Zoveel als mogelijk

Zorgverleners

Individueel – Team

Arts en andere zorgverleners

Dialogaal proces

© Axel Liégeois

Scoren van criteria door betrokkenen afzonderlijk Vergelijken en bespreken van scores per criterium

Bij negatieve evaluatie: versterken beslissingsbekwaamheid

Scoren criteria

Evalueren criteria

Globale evaluatie van criteria Voldoende bekwaam voor beslissing,

rekening houdend met ernst gevolgen?

Evaluatief proces

© Axel Liégeois