Beoordeling en feedback door supervisoren

van de communicatieve competentie van aios

Jan WoudaHarry van de Wiel

Wenckebach InstituutUniversitair Medisch Centrum

Groningen

Waarom nodig?

• communicatie is een aandachtspunt binnen de vervolgopleidingen (CanMEDS)

• cursorisch (vaardigheden)onderwijs is onvoldoende– (leer)effecten zijn onduidelijk– (portfolio) beoordeling ontbreekt– transfer van vaardigheden naar klinische praktijk is twijfelachtig

• feedback en beoordeling in de klinische praktijk is gewenst. Sluit aan bij KPB

• supervisoren zijn geschikter dan ‘ externe’ deskundigen– beoordelen de medische competentie– combinatie van ‘medische’ feedback en ‘communicatieve’

feedback is realistisch en efficiënt– hun oordeel wordt meer geaccepteerd door de aios (?)

Wat belemmert ?

• opleiders stellen geen eisen aan de communicatieve competentie van aios bij de voortgangsbeoordeling

• supervisoren:– missen vaak zelf de vereiste communicatieve competentie– weten niet wat ze moeten beoordelen. Beperken zich tot een globaal

oordeel (KPB aandachtspunten)– missen ‘feedback’ vaardigheden– hebben er geen (priori)tijd voor en/of affiniteit mee

• ondersteuning van opleiders/supervisoren en ervaring met (logistieke) implementatie ontbreken

• effect van beoordeling en feedback is nog onbekend

Medischhandelen

Samenwerking Communicatie

ProfessionaliteitOrganisatie

WetenschapMaatschappij

CanMEDS competenties

Beoordelings- en feedbackprocedure

• video-opnames van poli-consulten (dagdeel)– toestemming van patiënten– oordeel van patiënten

• kiezen van twee leerzame consulten• zelf beoordelen van gekozen consulten• beoordeling van selectie door supervisor• feedbackgesprek met supervisor (2 uur)

Tweemaal per jaar met telkens een anderesupervisor

Feedbackgesprek • verantwoording keuze consulten • medische bespreking eerste consult• communicatieve bespreking eerste consult

– aandachtspunten n.a.v. vorige feedback toegepast ?– consult chronologisch bespreken volgens feedbackregels

• bespreking van tweede consult: medisch, communicatief• nieuwe aandachtspunten (portfolio)

Focus op voorlichtingsdeelvan een consult

• kwaliteit blijkt als de aios communicatieve obstakels kan hanteren; routinegesprekken zijn minder leerzaam

• obstakels doen zich vooral voor in voorlichtingdeel(onbegrip, onzekerheid, onvrede, onwil, onmacht)

• relatie tussen kwaliteit van voorlichting en patiëntuitkomsten (tevredenheid, begrip, adherence, klachten over bejegening)

RULO beoordelingvan de gespreksvaardigheden

voor patiëntenvoorlichting

Scores (van 1 – 10) voor de deelcompetenties:R = Regie, verstandhoudingU = Uitleg gevenL = LuisterenO = Overleg, advies, houvast

T = Totaal score voorlichtingscompetentie

Wouda e.a., Pat. Educ. Couns, 2010

Bijscholing van supervisoren

Doelen:• leren beoordelen en verbeteren van eigen communicatie• leren beoordelen van communicatie van aios• leren feedback geven over communicatie• vertrouwd raken met de beoordelings- en feedbackprocedure

Programma (24 uur excl. huiswerk):• instructie- en oefenbijeenkomst over beoordelen met RULO• tweemaal beoordeling van en feedback over eigen poli-consulten• cursusdag met gespreksoefeningen (acteurs)• cursusdag met feedbackoefeningen• begeleiding en feedback bij eerste keer feedbackgesprek met aios

Instructie aan aios

Doelen:• leren beoordelen van eigen communicatie• vertrouwd raken met de beoordelings- en feedbackprocedure

Instructiebijeenkomst (2,5 uur excl. huiswerk):• aandachtspunten voor communicatie noteren• instructie over en oefening in beoordelen met RULO• uitleg procedure video-opnames poli-consulten• agenda feedbackgesprek

Evaluatie20 feedbacksessies

Aios (N = 19) Supervisoren (N = 18)

Evaluatievragen: Hoe nuttig vond je .... Hoe bekwaam ben je in ..

(rapportcijfers 1 – 10) Gem. SD Gem. SD

Kijken naar eigen consulten 8.31 0.57 n.v.t.

Beoordelen met RULO 7.03 1.16 7.78 1.32

Medische feedback 7.76 1.75 8.39 0.58

Communicatieve feedback 7.71 1.35 7.36 0.76

Feedback van deskundige 8.56 0.83 n.v.t.

Aandachtspunten noteren 7.95 0.91 n.v.t.

Inzet (aantal uren, excl instructie) 5.68 2.28 4.39 1.47

Rendement (moeite waard) 7.63 1.20 8.08 1.31

Opmerkingen:

• is veel leerzamer dan Korte Praktijk Beoordeling (KPB) • kost meer tijd dan KPB• vaker doen vergroot efficiëntie• RULO beoordeling vereenvoudigen• ook altijd feedback van deskundige• slecht communicerende supervisoren niet laten

beoordelen

RULO beoordeling door:docent supervisor aiosN = 40 N = 36 N = 36

Regie Gem. 6.97 7.04 7.55Sd 1.94 2.17 2.70Correlaties 0.17 0.17

Uitleg Gem. 6.10 6.00 7.24Sd 1.44 2.40 2.04Correlaties 0.09 0.26

Luisteren Gem. 4.82 5.36 7.23Sd 2.30 3.52 2.81Correlaties 0.39 -0.09

Overleg Gem. 7.13 6.55 7.37Sd 1.93 2.26 1.75Correlaties 0.16 0.27

Totaal Gem. 6.25 6.24 7.35Sd 1.10 1.63 1.12Correlaties 0.37 0.35

Conclusies

Succesfactoren:• enthousiaste hoofdopleider, gemotiveerde staf• positief (leer)klimaat op de afdeling• ondersteuning (technisch, logistiek)

Aandachtspunten:• vereenvoudigen RULO beoordeling• deskundige op afroep beschikbaar houden• alleen ‘geschikte’ supervisoren inzetten• regelwerk uitbesteden

– schema’s, patiëntenformulieren, apparatuur

Communicatie onderwijs voor aios:Stand van zaken

• opleidingseisen zijn conform CanMEDS• cursorisch onderwijs in 6 academische centra• omvang en deelname is wisselend

– regio’s– disciplines

• (video-)feedback in de praktijk: Utrecht, Groningen• beoordeling als onderdeel van de KPB: globaal, beperkt• geen centrale aansturing w.b. omvang, kwaliteitseisen en

beoordeling

Regie over het gesprek- gespreksverloop- verstandhouding

ActiefluisterenUitleg geven

Overleggen,adviseren,

Openstaan

VerwerkenBegrijpen

Besluiten

Doen

Patiënt

houvast bieden

Voorlichting in een consult

RULO beoordelingvan de gespreksvaardigheden

voor patiëntenvoorlichting

Scores voor de deelcompetenties:R = Regie, verstandhoudingU = Uitleg gevenL = LuisterenO = Overleg, advies, houvast

T = Totaal score voorlichtingscompetentie

Scores van 1 – 10

Wouda e.a., Pat. Educ. Couns, 2010

RULO BEOORDELINGSLIJST

Arts: Datum opname:

Consultnummer (chapter): Patient::

Beoordelaar: volgnr:

Tijd Score Toelichting

Totaalscores:

R+ U+ L+ O+ T+ R- U- L- O- T-

Tijd Score Toelichting

00:0000:2000:2500:4000:4500:4700:541:001:051:10etc.

R+R-L+L--R-L+L-L-R-

U++

Vriendelijke begroeting (maar beetje ongeïnteresseerd)Geen agenda, geen reden bezoek genoemdHoe is 't ermee?Vult in voor patiënt: platgelegen, voorschriften gevolgdBetuttelend: voor niets het bed af geweestWat zijn de belangrijkste klachten ?Suggestieve vraag: bedrust niet veel aan gedaan hè?Geen reactie op: "ik merk geen verschil"Komt abrupt met nieuw agendapunt (rugfoto's)Uitleg over foto's: duidelijk en sluit aanetc.

Totaalscores:

R+ U+ L+ O+ Tot+ R- U- L- O- Tot-

3 5 7 11 26 4 4 9 4 21