Beleidsplan - Netwerk Bewust Verbruiken · 4 5 Bewust Verbruiken is namelijk niet langer een...

Beleidsplan2016

2020

2 3

Netwerk Bewust Verbruiken in 2050

DEEL 1: Uitgelicht

1. Missieenvisie

2. Situatieschets

2.1 Profiel Netwerk Bewust Verbruiken

2.2 Netwerk Bewust Verbruiken vandaag

2.3 Historiek

3. Omgevingsanalyse

3.1 Relevante hedendaagse trends

3.2 Transitiegebieden

3.3 Interne evaluatie: SWOART-analyse

3.4. De beleidsuitdagingen en beleidsopties

DEEL 2: Doelstellingen voor 2016-2020

SD1:Duurzaamleven=hetnieuwenormaal

SD2:Vanconsumentnaarco-sument

SD3:NetwerkBewustVerbruikenheefteenkwalitatieve,

innovatieveenimpactgerichtewerking

DEEL 3: Tot stand komen van dit beleidsplan

Zo lees je dit beleidsplan

In deel 1 geven we onze missie en visie weer en verduidelijken we waar Netwerk Bewust Verbruiken voor staat. De situatieschets beschrijft hoe onze organisatie groeide en op welke manier we vandaag functioneren. Daarna zoomen we in op de omgevingsfactoren. We brengen de maatschappelijke context waarin Netwerk Bewust Verbruiken functioneert in beeld en maken op basis daarvan een overzicht van onze sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. Met beleidsuitdagingen slui-ten we dit eerste deel af.

Deel 2 is het kloppend hart van het beleidsplan. We vertellen over de strategische doelstellingen waarnaar we de komende vijf jaar streven en op welke manier we die concreet willen realiseren.

Wij wensen je een aangename, inspirerende lectuur. Zou je dit beleidsplan graag delen met anderen? Op www.bewustverbruiken.be kan je de online versie down-loaden.

Is dit voor jou onmisbaar? Is het nuttig? Is het onweerstaanbaaR?

NeeJa OK, volg je hart

(naar een concept van The Buyerarchy of Needs van Sarah Lazarovic)

De niet-winkel-helper 2016Is er iets dat je in 2016 graag zou willen kopen?

7

7

12121217

2121242937

41

42

4752

59

4

4 5

Bewust Verbruiken is namelijk niet langer een contradictie of een strijd-punt. Sinds een tiental jaar geleden de wet in voege kwam, die pro-ducenten wereldwijd verplicht heeft om in te stappen in de circulaire

economie en toestellen repareerbaar te maken, openden overal in het land Repair Points. Duizenden studenten doorliepen reeds de modules van de Repair Academy. Kleine en grote ondernemingen, de overheid en gezinnen houden producten zo lang mogelijk in de gebruiksfase en veel toestellen wor-den gedeeld.

Onze laatste bestuursvergadering gaat door op de bovenste verdieping van het pas opgerichte Museum voor Productie en Consumptie. Hordes scholieren vergapen zich aan een printer uit 1998 die het na een vooraf bepaald aantal prints voor bekeken hield. Ze kijken naar een jeansbroek uit 2013, gemaakt in een fabriek waar duizenden arbeiders werken aan een hongerloon en stierven toen hun onveilige gebouwen instortten. Naar een smartphone uit 2015 die niet modulair is en bij het minste defect vervangen moest worden door een nieuwe. Naar een pak koffie uit 2003, nog geplukt door kinderen in een veld vol pesticiden… De meeste van deze praktijken zijn vandaag illegaal en niet meer denkbaar. Maar eind twintigste, begin eenentwintigste eeuw stelde men nog weinig vragen aan het opgebruiken van grondstoffen, of aan het verband tussen onze eigen consumptie en de mensenrechten wereldwijd.

Mede dankzij de inspanningen van Netwerk Bewust Verbruiken en haar lid-organisaties gingen burgers hun consumentenmacht in Vlaanderen anders gebruiken. Winkels zetten vandaag niet langer in op massaproductie, waar zoveel en zo snel mogelijke consumptie de hoofdtoon voert. Kwaliteit, eerlijke

prijzen en maatwerk staan centraal. Dat een stuk speelgoed, een meubel of een kledingstuk vroeger voor tijdelijk gebruik gemaakt werd - aan de andere kant van de wereld - is vandaag ondenkbaar. Het bevolkingsaantal ligt op bijna 10 miljard en mensen wonen veel kleiner dan aan het begin van de eeuw. Ze bezitten minder spullen, maar gebruiken of leasen bijna alles bij kwaliteits-volle aanbieders. Bezit is namelijk geen vorm van status meer. Het idee waar-bij elk huis zijn eigen wasmachine en droogkast had en iedereen zelf instond voor onderhoud en herstel lijkt nu zo verouderd. Wat een rompslomp.

Dankzij de wetgeving uit 2032 rond modal shift is er gemiddeld nog maar één auto per tien inwoners in een stad. De vrijgekomen ruimte in de straten werd ingenomen door buurten voor groen, voor voedselproductie, speelplekken, open ateliers, buitenkeukens… De beeldenmuur in het museum, die inzoomt op stedelijke context door de eeuwen heen, toont foto’s van straten eind 1800, met de kleine arbeiderswoningen in onhygiënische omstandigheden. Ernaast hangen foto’s uit 1985, van grote alleenstaande villa’s aan de rand van de stad, en beelden uit 2005, van straten in de stad vol auto’s en files. Een heel contrast met de huidige groene woonerven die steden geworden zijn.

De Erfgoedorganisatie die Netwerk Bewust Verbruiken vandaag wordt, zal in-staan voor het documenteren van de effecten van consumptie op mens en milieu. Dankzij het nieuwe museum leert de toekomstige generatie haar ge-schiedenis kennen, waarin de mens nog dacht dat groei oneindig was en de transitie naar een circulaire economie en degrowth enkel voor doemdenkers werd voorbehouden. Er wordt geklonken op de bovenste verdieping. Straks gaan de deuren open voor de buurtbewoners, die de ongebruikte zalen zullen kunnen gebruiken voor allerlei activiteiten.

Om het gebouw feestelijk in te huldigen, tonen we nog eens de film “Share-able Future“, een klassieker uit 2028. Maar eerst worden de logo’s van alle verenigingen, bewegingen en actiegroepen die hebben bijgedragen tot het ontstaan van dit museum via de 3D-printer aan de muur geprint.

Barbara JanssensCoördinatorNetwerk Bewust Verbruiken

15 maart 2050. Exact 50 jaar na de oprichting van het Netwerk Bewust Verbruiken komt onze Raad van Bestuur bijeen om de verandering van

Socio-Culturele Beweging naar een Erfgoedvereniging goed te keuren.

2050Netwerk Bewust Verbruiken in

6 7

DEEL 1: uitgelicht

1. Missieenvisie

1.1 Missie

Netwerk Bewust Verbruiken inspireert en activeert mensen tot een een-voudige en duurzame levensstijl. Die stelt de waarde van bezit en de nood aan nieuwe aankopen in vraag. Onze activiteiten stimuleren het herge-bruik, herstel en delen van spullen. Ze focussen op welzijn in plaats van welvaart en maken een sociale en ecologische samenleving toegankelij-ker. Als netwerk zetten we groepen en burgers in beweging. We verbinden organisaties en individuen in vernieuwende samenwerkingsinitiatieven. Daarnaast dagen we de publieke opinie uit om samen ons waardepatroon te oriënteren naar wat gelukkig maakt.

1.2 Visie

Inleiding

We leven in complexe tijden. Voor het eerst in onze geschiedenis is de invloed van het menselijk handelen op de aarde de grootste factor van verandering. Ecologische, economische en sociale crisissen komen op ons af of zijn al volop aan de gang. De huidige productie- en consumptie-patronen in grote delen van de (Westerse) wereld overstijgen de beschik-bare capaciteit van de aarde. Toch blijft de vraag naar materiële welvaart wereldwijd toenemen. De levensstijl van miljoenen mensen heeft een impact op ons klimaat.

Van consument naar burger die keuzes maakt

Consumptie wordt vaak gezien als een individuele keuze van één persoon, die in een winkel al dan niet voor een bepaald product kiest. Netwerk Be-wust Verbruiken focuste de voorbije jaren voornamelijk op de rol van de consument en hoe die zijn aankoopgedrag kon verduurzamen. Vandaag willen we mensen niet langer enkel als consument aanspreken, maar als een burger die keuzes maakt rond ‘verbruiken’ in de brede zin van het woord. Want naast goederen verbruiken we ook ruimte en tijd. We willen mensen in al hun rollen aanspreken, nog voor ze de stap naar het consu-meren genomen hebben. Iedereen is immers mens, buur, ouder, burger... en maakt in die hoedanigheid elke dag opnieuw keuzes die invloed heb-ben op de wereld.

Un jour t'achètes, un

jour tu aimes, un jour tu

jètes mais un jour tu paies.

Stromae

Foto’s: Yves Coussement en Elisabeth Verwaest

8 9

Netwerk Bewust Verbruiken gelooft in het goede leven, het langzame leven

Openbare ruimte wordt steeds meer gecommercialiseerd - de kustlijn in de zomer is veranderd in een consumptieparadijs - en we hebben het met z’n allen nog nooit zo druk gehad. Tweeverdieners zijn de maatstaf geworden. We worden overspoeld door informatie over nieuwe producten die we nodig zouden hebben, activiteiten waaraan we deel moeten nemen en kansen die we niet mogen laten liggen. Het exponentieel groeiende aanbod aan activiteiten tijdens de vrije tijd geeft ons een constant gevoel van tijdsdruk. Er ontstonden zelfs nieuwe termen rond dit fenomeen: FOMO (fear of missing out) bijvoorbeeld, en het steeds vaker weerkerende burn-out. Terwijl via thuiswerk of flexwerk oplossingen gezocht worden om meer tijd te creëren, vergroot tegelijkertijd de druk om voortdurend bereikbaar te zijn, zowel professioneel als sociaal. De globalisering en technologische ontwikkelingen – waardoor er een 24/7-uur-economie is ontstaan – dragen bij tot dat gevoel.

“Onze aanhoudende verslaving aan consumptie en werk is een gevolg van het verdwijnen van een publiek debat over wat het goede leven is of zou kunnen zijn”. Netwerk Bewust Verbruiken gelooft dat onze intensieve (en vaak niet doordachte) interactie met werk en consumeren het moeilijker maakt om ‘stil te staan’. Op die manier riskeren we dat een open en pu-bliek gesprek over wat het goede leven is naar de achtergrond verdwijnt. We menen dat er plaats gemaakt moet worden om dit debat terug tot leven te wekken, door op een open manier de vraag te stellen wat genoeg en wat te veel is. Daarom dagen we de publieke opinie uit om ons waar-depatroon samen te oriënteren naar wat gelukkig maakt.

Netwerk Bewust Verbruiken gelooft in minder consumeren en eenvoudiger leven als weg naar een duurzamere samenleving

Bij elke milieu- en klimaatramp wordt duidelijker hoe wij als mens het klimaat beïnvloeden en de leefbaarheid van de aarde op het spel zet-ten. De massale ontginning, verwerking en transport van grondstoffen en niet-hernieuwbare energiebronnen die nodig zijn om in al onze zo-genaamde behoeften te voorzien, hebben verregaande effecten op het milieu. Veel ouders vragen zich af of hun kinderen het nog wel beter gaan hebben dan zijzelf.

We hebben als burger nochtans een belangrijke hefboom in handen om een duurzamere wereld mee vorm te geven. Door minder grondstoffen te verbruiken, te delen en repareren, duurzame producten te kopen en eer-lijke handel te ondersteunen, kunnen we onze milieu-impact verkleinen en meebouwen aan een sociaal rechtvaardigere maatschappij. Daarom stellen we de waarde van het bezit en de nood aan nieuwe aankopen in vraag.

Netwerk Bewust Verbruiken focust liever op welzijn in plaats van wel-vaart voor iedereen. Daarom geloven we in een andere economie. Eén die ten dienste staat van de mens en zijn omgeving. Een economie die een hulpmiddel is om ons leven beter te maken, maar die geen doel op zich vormt. Door bewust te kiezen voor meer doen met minder, stellen we ook de nood aan aankopen in vraag. Maar ook samenhuizen (van co-housing tot woongemeenschappen), autodelen, tuindelen… hebben invloed op onze levenskwaliteit en geven vaak extra vrijheid. Wanneer mensen goed voor hun spullen zorgen, dingen delen en wat stuk is herstellen, moeten ze die spullen niet telkens opnieuw kopen. Hierdoor hebben ze minder koopkracht nodig, wat hen toelaat om minder te moeten uit werken gaan. Dat geeft hen extra tijd om duurzame keuzes te kunnen maken of mee te draaien in lokale initiatieven.

Daarnaast moeten nieuwe producten zo duurzaam en degelijk mogelijk geproduceerd worden, zodat ze lang meegaan en makkelijk herstelbaar zijn. We willen dit thema op de politieke agenda en in de publieke opi-nie houden, opdat producenten verplicht zouden worden hun aanbod te verduurzamen.

Verwar minder hebben niet met

minder betekenen, meer hebben

met meer betekenen of wat je hebt met wie je bent

Onbekend

“We zijn het slachtoffer geworden van het ‘Keeping up with the Jonesesfenomeen’. Dat betekent dat je jouw wensen afmeet aan wat je rondom jou ziet. Kopen de buren een nieuwe auto, dan kan jij niet achterblijven, gaan ze op wintersport, dan jij ook. Het wordt tijd om te zeggen: foert, de pot op. Dat je bijvoorbeeld parttime gaat werken en zo meer tijd hebt voor kinderen, sporten, lezen… Enfin, voor de din-

gen die je graag doet. Het zit hem in de kleine dingen. Door mijn beslissing ben ik tot het in-zicht gekomen dat het juist is wat ik doe. Het voelt toch zo aan. Ik had geen inkomen dat jaar, waardoor ik anders ging leven. Minder uit-geven. En dat is niet zo moeilijk als je zou den-ken, ik vind het zelfs een verrijking om zo te leven, om met de fiets boodschappen te doen 15 km verderop. Zelf je groenten te kweken.”

Filosoof Johan Braeckman kijkt terug op zijn jaar verlof zonder wedde.

We geven geld uit dat we niet hebben,

om spullen te kopen die we niet

nodig hebben, om indruk te maken

op mensen waar we eigenlijk

niet zoveel om geven

Econoom Tim Jackson

10 11

Netwerk Bewust Verbruiken gelooft in samen de toekomst maken

De Duitse sociaal psycholoog Harald Welzer schreef in zijn boek Zelf Denken dat ‘verandering begint bij het formuleren van een alternatief, een droom, van een wenselijk en menselijk maatschappijmodel. De reali-satie kan aan niemand uitbesteed worden, het is een project van burgers, van u en ik, van jong en oud, van vandaag en morgen, van ons allemaal.’

In Europa zijn er steeds meer ouders, arbeiders, zelfstandigen, KMO’s en ondernemers die afstand willen nemen van de gedachte dat hard werken en presteren lijnrecht tegenover intensief genieten en consumeren staat. Juist door een beter evenwicht te vinden tussen geld verdienen en vrije tijd ontstaat de mogelijkheid om hard werken ook leuk te vinden, als het maar zinvol is en genoeg wordt afgewisseld met tijd om zelf en samen in te vullen.

Deze burgers stellen zich vragen bij het tempo van hun huidige job en denken over wat ze echt nodig hebben. Ze dromen niet enkel van een betere toekomst, ze willen er ook deel van uitmaken. Daarom verenigen ze zich steeds vaker in burgerinitiatieven om hun straat, wijk, dorp of stad een andere richting op te duwen, op weg naar het goede leven. Die kun-nen uiteenlopende vormen aannemen, al streven de meeste burgeriniti-atieven wel naar directe solidariteit en betrokkenheid. Ze ontstaan vaak uit een lokaal en concreet engagement en worden meestal gedragen door zogenaamde ‘lichte gemeenschappen’. Dit zijn sociale verbanden die niet bijeengehouden worden door sterke gemeenschapsbanden of verwant-schappen voor het leven, maar door lichte en flexibele verbinding. Welke mogelijkheden bestaan er om tijd te ‘winnen’, om dingen te doen waar men anders geen tijd voor vindt? Het zijn vragen waar Netwerk Bewust Verbruiken de komende jaren over wil nadenken.

Organisaties en overheden worden uitgedaagd om initiatieven te facili-teren en hun competenties te laten ontwikkelen. Ook Netwerk Bewust Verbruiken wil groepen en burgers in beweging zetten om dagelijks duurzame keuzes te maken. We verbinden organisaties en individuen in vernieuwende samenwerkingsinitiatieven, die elkaar en anderen verster-ken en inspireren.

Bronnen en inspiratie

1. Idea Toekomst-verkenning eindrapport

2. Robert & Edward SkidelskyHoeveel is genoeg? Geld en het verlangen naar een goed leven

3. Johan Braeckman, interview çava magazine (2015)

4. Tine Hens, Het klein verzet (2015)

5. www.bodyofknowledge-sociaalwerk.nl

6. Dirk Holemans, Autonomie, samen de toekomst vormgeven (2014)

7. Tim Jackson, Welvaart zonder groei (2012)

8.Harald Welzer, Zelf denken (2014)

De piraminder van de Amerikaanse artieste Sarah L. inspireert ons voor het stappenplan voor duurzame aankopen.

12 13

2.Situatieschets

2.1 Profiel Netwerk Bewust Verbruiken

Netwerk Bewust Verbruiken vzw is een netwerkorganisatie die volwasse-nen inspireert en motiveert rond duurzame keuzes in het dagelijks leven. Via thematische campagnes, projecten, (sociale) media, standenwerking en vormingen brengen we burgers in contact met duurzame alternatie-ven voor het huidige consumptiemodel. Meer dan veertig consumenten-, milieu-, ontwikkelingsorganisaties en bedrijven maken deel uit van het netwerk. Netwerk Bewust Verbruiken stimuleert samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de verschillende actoren.

2.2 Netwerk Bewust Verbruiken vandaag

Organisatiestructuur en Organigram 2015

KERNTEAm EN VRIJWIllIGERSNetwerk Bewust Verbruiken is een kleine, dynamische en geëngageerde vzw met standplaats in Brussel. Onze organisatie heeft 5 deeltijdse medewerkers in dienst, met een totaal VTE variërend tussen de 3,2 en 3,7. Het team bestaat uit een coördinator, een administratieve kracht, een communicatiemedewerker en twee projectmedewerkers, hoofdzakelijk Vlaamse vrouwen tussen de 30 en 40 jaar.

Onze ploeg creëert een positieve en creatieve dynamiek die erg bijdraagt tot de sterkte van onze organisatie. Dit bleek meermaals uit de SWOT-analyse, de ledenbevraging en het verslag van de visitatiecommissie. We werken samen op horizontale manier en willen in de toekomst evolueren naar een zelfsturend team. Via talentgesprekken zoeken we samen uit welke taken best door wie worden uitgevoerd.

Verschillende stagiairs en vrijwilligers werken mee op het kantoor. Diversiteit en openheid zijn hier belangrijke aandachtspunten. Verder heeft Netwerk Bewust Verbruiken een vrijwilligerswerking via projecten als Repair Café en via ons vormingenbeleid, waarbij we samen met lidor-ganisatie CVN vrijwillige lesgevers opleiden en inzetten.

RAAD VAN BESTuuROnze Raad van Bestuur bestaat uit een mix van vertegenwoordigers van de lidorganisaties en onafhankelijke bestuurders. Het bestuur komt een zestal keer per jaar samen en staat in voor: uitwerking en bewaking van de beleidslijnen uit het beleidsplan voorbereiding van en rapportage aan de Algemene Vergadering beslissen over belangrijke principes, waarden en grote lijnen van de activiteiten advisering van het team met oog op kwaliteitsverbetering van de organisatie maken van suggesties voor de uitwerking van onze kernactiviteiten begeleiding van de coördinator

Leden van de huidige Raad van Bestuur:Patrick De Ceuster (Wervel): voorzitter * Emelie Heller (Velt): secretaris / vervanging Karen Janssen * Jeffrey Matthijs (Autopia): penningmeester * Katharina Beelen (Vredeseilanden) * Chris Crabbé (Gezinsbond) * Angelo Meuleman (Taxistop) * Bruno Verbeeck (Ecolife) * Lieven Dhondt (Wij de-len vzw) * Soetkin Bulcke (onafhankelijk) * Maarten Crivits (onafhankelijk) * Karen Schilders (onafhankelijk)

Barbara (80%)coördinatiecoachinginnovatie

netwerkingkennisopbouw

financiën

AN (60%)communicatie

netwerking

Sofie / Clara (70%)repair medewerkerprojectmedewerker

innovatie

LEEN (60%)projectmedewerkervorming en educatie

vrijwilligers

WENDY (50%)administratie

personeelfinanciën

Algemene Vergadering (lidorganisaties)

Raad van

Bestuur

14 15

AlGEmENE VERGADERINGDe lidorganisaties vormen de Algemene Vergadering van Netwerk Bewust Verbruiken. Die komt twee keer per jaar samen. Tijdens deze ontmoe-tingsmomenten staan uitwisseling en samenwerking centraal en worden ook de algemene en verplichte formaliteiten gedaan.

Veranderende rol voor onze organisatie

mEER INSpIREREN DAN INfORmERENNetwerk Bewust Verbruiken ontstond 15 jaar geleden vanuit een nood om zowel sociale als milieuproblemen samen te brengen onder het thema duurzame consumptie. We focusten daarbij voornamelijk op de aankoop-keuzes die consumenten kunnen maken (zie 2.3 Historiek). Inmiddels zijn heel wat organisaties actief rond dit domein, vergemakkelijkten internet en sociale media het zoekproces voor consumenten en namen klassieke middenveldorganisaties duurzaamheid op in hun werking. Duurzaam ver-bruiken is een thema waar steeds meer mensen zich voor interesseren en waar ze ook vaker zelf een actieve rol rond opnemen. Deze evoluties hebben gemaakt dat Netwerk Bewust Verbruiken een nieuwe rol voor zichzelf ziet. Waar onze hoofdactiviteiten in het verleden voornamelijk bestonden uit bewustmaking en sensibilisering, willen we nu veel meer inzetten op inspireren en activeren. We willen de consument hierbij niet enkel als consument aanspreken, maar als een burger die keuzes moet maken in zijn dagelijks leven. Daarom zullen we meer focussen op de keuzemogelijkheden vóór het eventuele aankoopmoment.

mEER cOllEcTIEf DAN INDIVIDuConsumptie wordt vaak gezien als een individuele keuze van één persoon die in een winkel al dan niet kiest voor een bepaald product. Deze indivi-duele consumptie gaat vaak over duurzaam aankopen, een werkveld waar heel wat van onze lidorganisaties aan werken (bijvoorbeeld biologische voeding, vegetarische producten, eerlijke kledij…). In plaats van mensen individueel aan te moedigen tot gedragsverandering, geloven we in de kracht van groepen en sociale verbanden om dit doel te bereiken. We wil-len meer focussen op groepsprocessen: van een individuele keuze naar een keuze gedreven door community’s.

VAN cONSumINDEREN NAAR EENVOuDIGER lEVENConsuminderen - een van de twee hoofdthema’s uit ons vorige beleids-plan - kwam de laatste jaren steeds prominenter aan bod in onze wer-king, terwijl het thema consumanderen wat meer op de achtergrond raakte. Via onze werking en expertise rond consuminderen, herstellen en delen, verwierf Netwerk Bewust Verbruiken een unieke positie en focus die zowel door het brede publiek, de pers en lidorganisaties opgemerkt en gestimuleerd werd. We voelen een enorm groot draagvlak voor de thematiek en willen onze rol van inspirator en activator hier rond dan ook ten volle uitspelen, om het nog meer ingang te doen vinden bij het grote publiek. In 2015 werden al zaadjes geplant, met de voorbereiding van activiteiten onder de noemer Simplify Life.REpAREREN VOORBIJ DE REpAIR cAféS

16 17

Repareren wint sinds 2013 aan belang in onze werking. Na het over-donderende succes van ons project Repair Cafés - waarvan de subsidie onlangs afliep - is Netwerk Bewust Verbruiken op zoek naar een bredere invulling van het thema repareren. Sinds het einde van de beleidsperiode 2011 - 2015 zijn we op zoek naar nieuwe opportuniteiten om samen te werken met bedrijven, bijvoorbeeld rond het concept Repair@Work. Er vonden pilootacties rond Repair@School plaats en er borrelen ideeën voor een Repair Academy, voor samenwerking met professionele herstellers en opleidingsinstellingen. Ondertussen ondersteunen we de lokale Repair Cafés ook in een verzelfstandigingstraject.

2.3 Historiek van Netwerk Bewust Verbruiken

1998-2005: De beginjaren

Netwerk Bewust Verbruiken ontstond in 1998, in de schoot van OIVO, het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties. Het doel van dit nieuwe netwerk was een gezamenlijk antwoord te kunnen bieden op de stijgende interesse in duurzame consumptie. Een groot aantal consumen-ten-, noordzuid- en milieuorganisaties sprongen op de kar. In 2000 werd het Netwerk Bewust Verbruiken een onafhankelijke vzw, opgericht door MeMO, VODO, Netwerk-Vlaanderen, Gap-Vlaanderen, Max Havelaar, Verbruikersateljee, Velt en Hefboom. Sinds dat jaar organiseert Netwerk Bewust Verbruiken campagnes en projecten rond duurzame con-sumptie.

In 2005 werd onze organisatie door de Vlaamse Gemeenschap (Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen) erkend als sociaal-culturele beweging. Het stelde ons in staat twee medewerkers in dienst te nemen voor een langdurige periode, een coördinator en een projectverant-woordelijke.

2005-2010: De eerste beleidsperiode als sociaal-culturele beweging

Tijdens de eerste beleidsperiode had Netwerk Bewust Verbruiken vier strate-gische doelstellingen:

1 Netwerking rond bewust verbruiken2 Campagnes en projecten rond bewust verbruiken 3 Informatie over bewust verbruiken verspreiden 4 Kwaliteitsvolle partner worden

De belangrijkste campagnes en projecten tijdens deze beleidsperiode waren:

KEuKEN, KOKEN, KIEZENCampagne rond het thema verantwoorde voeding en keukeninrichting. Blikvangers waren de website www.keukenkokenkiezen.be en de Duurzame Keukenbus.

BlIJE BlOEmEN cAmpAGNECampagne die het Vlaamse publiek bewust maakte over hoe bloemen men-senrechten en milieu kunnen schaden.

199

820

05

De

be

gin

ja

re

n

De

ee

rs

te b

ele

ids

pe

rio

de

als

s

oc

iaa

l-c

ult

ur

ele

be

we

gin

g

Foto: Yves Coussement

18 19

lABElINfO.BE EN INfOlABEl.BEProject rond productlabels als instrument voor bewuste verbruikers, onder meer met www.labelinfo.be als online labeldatabank.

AcTIEONDERZOEK DuuRZAmE VOEDINGVia een actie-onderzoek bij 15 gezinnen onderzochten we samen met vijf andere organisaties welke kansen en drempels consumenten ervaren rond mensen milieuvriendelijke voeding.

lET yOuR BluE JEANS TAlK... GREENCampagne in samenwerking met VODO, Schone Kleren Campagne, Test-Aankoop en Ecolife, over de ecologische en sociale knelpunten bij de jeansproductie.

VORmINGEN mIlIEuBEWuST VERBRuIKENProject met als doel het aanbod vormingen rond milieu en verbruik zowel kwalitatief als kwantitatief te verbeteren.

Tweede beleidsperiode (2011-2015)

Tijdens de tweede beleidsperiode had Netwerk Bewust Verbruiken drie strategische doelstellingen:

1 Consumenten activeren rond twee kernthema’s: consuminderen én consumanderen. Minder en anders consumeren over alle productgroepen en consumptiedomeinen heen.

2 Consumenten activeren via drie types activiteiten: gemeenschapsvormende, informatief-sensibiliserende en educatief-sensibiliserende.

3 Een efficiënte, doelgerichte, duurzame en zorgzame werking. Dit zowel op vlak van doelgroepen, communicatiestrategie, wijze van samenwerking, als op vlak van organisatiestructuur, mensen en middelen.

De belangrijkste campagnes, projecten en activiteiten tijdens deze beleidsperiode waren:

REpAIR cAféRepair Cafés zijn gratis bijeenkomsten waarop buurtgenoten elkaar op vrijwillige basis helpen bij het herstellen van allerlei spullen. Netwerk Bewust Verbruiken pikte dit concept op uit Nederland en startte eind

2010

2011

2015

De

ee

rs

te b

ele

ids

pe

rio

de

als

s

oc

iaa

l-c

ult

ur

ele

be

we

gin

gTw

ee

de

be

leid

sp

er

iod

e

2012 met de verspreiding in Vlaanderen, i.s.m. partners LETS Vlaan-deren, Transitie Vlaanderen en KOMOSIE. Netwerk Bewust Verbruiken ondersteunde lokale groepen bij de opstart van Repair Cafés en speelde een verbindende rol door een netwerk van actieve herstelinitiatieven uit te bouwen. Tijdens de projectperiode (2012-2015) organiseerden 150 gemeentes, verenigingen en buurtinitiatieven minstens één Repair Café. Het laatste projectjaar werden maar liefst 320 herstelbijeenkomsten ge-organiseerd, waarbij zo’n 5.120 vrijwilligers zich engageerden voor 19.520 bezoekers. Repair Café Vlaanderen won in 2014 de Prijs voor het Vrijwil-ligerswerk. www.repaircafe.be

GEDEElD:DOOR Met de website www.gedeelddoor.be bundelt Netwerk Bewust Verbrui-ken de bijna 200 ruilen deelinitiatieven (online, nationaal en lokaal) in Vlaanderen en Brussel. Verder helpen we het concept “deeleconomie” te verspreiden in Vlaanderen, via standenwerking, lezingen, perswerking....

EcOplANwww.ecoplan.be is dé online kaart van duurzame (web)winkels, diensten en horecazaken uit Vlaanderen en Brussel. Netwerk Bewust Verbruiken beheert de website en werkt mee aan spin-off’s, zoals het papieren Eco-plan van de Stad Gent en duurzame stadswandelingen in Antwerpen.

my fAIR BAByDit project helpt ouders om eerlijke en duurzame keuzes te maken rond de geboorte, de verzorging en de ontwikkeling van hun kleintjes. Hiermee zetten Netwerk Bewust Verbruiken, Fairtrade Belgium, Vredeseilanden en de Gezinsbond jonge gezinnen aan om zich meer solidair te gedragen met het Zuiden. www.myfairbaby.be

Op WIElEKESOp Wielekes in Gent maakt kwalitatieve kinderfietsen toegankelijk door middel van een deelsysteem. Jonge gezinnen kunnen een kinderfiets huren tegen een abonnementsbijdrage. Het fietsdepot is tevens een ontmoetingsplek, waar workshops rond veilig verkeer, fietsonderhoud en zelfredzaamheid op de fiets worden aangeboden. www.opwielekes.be

Illustratie: Willem Pirquin

20 21

STOEl ZKT. lIEfDit project legt de directe band tussen de druk van houtconsumptie in het Noorden op de natuurlijke rijkdommen in het Zuiden. Netwerk Bewust Verbruiken en partner BOS+ focussen op de doelgroep jongvolwassenen, via thematische Repair Cafés en upcycling-workshops door designers. www.stoelzoektlief.be

lABElINfO.BEDe website www.labelinfo.be biedt consumenten een veilige weg door de jungle van labels en maakt duurzaam aankopen eenvoudiger. Hij geeft objectieve informatie over de inhoud van ruim 70 duurzaamheidslabels en de controle erop.

GOuD:EERlIJK? Goud:Eerlijk? was een drie jaar durende sensibiliseringscampagne over de impact van goudontginning in het Zuiden, i.s.m. Catape en Ecolife.

VORmINGENNetwerk Bewust Verbruiken werkte twee workshops uit: ‘Duurzaam winkelen’ en ‘Doe meer met minder’. Ons vormingsaanbod richt zich naar groepen volwassenen, zoals socio-culturele bewegingen of vakbonden. We werken hiervoor samen met Natuurpunt CVN, het Centrum voor Milieu- en Natuureducatie.

communicatie en perswerking

Naast de thematische projecten zet Netwerk Bewust Verbruiken via ver-schillende kanalen in op algemene communicatie rond duurzaam leven. Daarnaast zijn we een aanspreekpunt voor de pers. In 2014 pakten we uit met de gloednieuwe communitywebsite www.bewustverbruiken.be, waarop individuen en lidorganisaties zelf artikels kunnen posten. De site blijkt een schot in de roos. Er worden met grote regelmaat nieuwe artikels ge-post, die op hun beurt veel gedeeld worden via sociale media, waarop ook Netwerk Bewust Verbruiken volop actief is.

Prijs

voor het

Vrijwilligerswerk

2014

In de bloemetjesOp Wielekes ontving in 2015

de Prijs van het Fonds Delhaize Group,

beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Het fietsdeelsysteem voor kinderen in Ledeberg werd

verkozen als voorbeeldlaure-aat uit een reeks projecten die

de sociale cohesie van gemeenschappen bevorderen.

Repair Café werd in 2013 en 2014 genomineerd voor de Prijs voor het Vrijwilligers-werk, een initiatief van de Verenigde Verenigingen en

Vlaanderen in Actie. In 2014 haalden we de prijs ook effec-

tief binnen. Een hele opste-ker voor de - op dat moment - 1000 vrijwilligers die zich

inzetten bij de organisaties van Repair Cafés overal in

het land.

3.Omgevingsanalyse

In deze omgevingsanalyse bespreken we de relevante trends die een invloed hebben op onze werking. Na de trends zoomen we in op de tran-sitiegebieden. Dit zijn de domeinen waarin Netwerk Bewust Verbruiken actief is en die onderhevig zijn aan verandering. We bekijken welke kan-sen, bedreigingen en uitdagingen er voor onze organisatie liggen.

3.1 Relevante hedendaagse trends

IDEA Consult schreef eind 2013 in opdracht van o.a. Socius het rapport ‘Toekomstverkenning: de blik van sociaal-cultureel volwassenenwerk, amateurkunsten en jeugdwerk gericht op 2025’. Dit trendrapport bracht een uitgebreid overzicht van maatschappelijke ontwikkelingen en tenden-sen. Het Netwerk Bewust Verbruiken-team liet zich tijdens de voorberei-ding van dit nieuwe beleidsplan voor een groot stuk inspireren door het dossier.

Demografische veranderingen

Tegen 2050 wordt een bevolkingsgroei tot 9 miljard mensen voorspeld, die wereldwijd in een steeds hogere levensstandaard zullen willen voorzien. Dat vertaalt zich vandaag al in een grotere nood aan voedsel, consumptie-goederen, woonruimte, transport en energiegebruik. De massale ontgin-ning en verwerking van de grondstoffen en niet-hernieuwbare energie-bronnen, nodig om in al deze behoeften en lusten te voorzien, hebben ook verregaande effecten op het milieu. De industriële ontplooiing gaat nog steeds gepaard met milieuschade, schadelijke emissies en broeikasgas-sen. De gemiddelde milieu-impact per persoon in de westerse landen blijft geleidelijk stijgen en onze oliegerichte, grondstof verslindende levenswijze wordt stilaan onhoudbaar. Bovendien zal twee derde van de wereldbevolking tegen 2025 in de steden wonen, terwijl de woonruimte in de stad nu al beperkt is en de wegen stilaan verzadigd geraken.

Ook in België zet die trend zich door. In 2025 zal ons land ongeveer 12 miljoen inwoners tellen en door de stijgende levensduur zal één op vijf personen ouder zijn dan 65. De consumptie zal dus ook alleen maar toenemen, met bijhorende druk op ruimte en grondstoffen. Het aantal inwoners van vreemde origine wordt groter en de samenleving diverser. De één- en tweepersoonshuishoudens nemen fors toe. Helaas verhoogt het risico op armoede voor een groeiend aandeel in onze samenleving.


22 23

Technologische veranderingen

De huidige samenleving maakt in sneltreintempo technologische ontwik-kelingen door. Hoewel de productie, ontwikkeling en verspreiding van goederen steeds efficiënter verloopt, wordt die winst doorgaans teniet-gedaan door de (sneller) stijgende schaal van de consumptie. Het zoge-naamde Rebound-effect houdt in dat consumenten door goedkopere pro-ductie opnieuw aangezet worden om nog meer te consumeren, waardoor de totale milieudruk op het einde van het verhaal toch nog stijgt.

De nieuwe duurzame technologieën creëren vaak ook complexe situa-ties, omdat ze een impact kunnen hebben op andere elementen van het milieu of de samenleving. Zo werkte de promotie van biobrandstoffen in verschillende landen als katalysator voor voedselrellen. Het maakt het extra moeilijk om burgers op een eenduidige en transparante manier te informeren over wat nu écht duurzaam is. Willen we komen tot een duurzame samenleving, dan moeten we naast een slimmere en eco-efficiëntere productie ook streven naar een slimmere consumptie, door anders en vooral minder te consumeren.

Voor consumenten zorgt de opkomende digitale samenleving (internet, smartphones, sociale media…) misschien wel voor de grootste verande-ring. Burgers kunnen veel sneller informatie opzoeken en delen. Via de digitale sociale netwerken is het gemakkelijk om elkaar te ontmoeten of te groeperen. De digitale maatschappij creëert veel kansen voor een duurzamere wereld, maar om hieraan te kunnen deelnemen is digitale geletterdheid een belangrijke vereiste. Heel wat mensen vallen daardoor bij voorbaat al uit de boot.

Trends in ecologie en verduurzaming

Om echt tot een paradigmawissel te komen, is er meer nood aan expe-riment met alternatieve consumptiemodellen. Denken we bijvoorbeeld aan ‘delen is het nieuwe hebben’, lokale voedselproductie en fair fashion. We moeten het probleem op een integrale manier en op verschillende niveaus benaderen: zowel de verandering van individuele overtuigingen en individueel gedrag, de verandering van ons wereldbeeld in de samen-leving als verandering van structuren waarbinnen individuen en groepen dagdagelijks bewegen.

maatschappelijke veranderingen

We worden overspoeld met informatie over nieuwe producten die we nodig zouden hebben en activiteiten waaraan we zouden moeten deel-nemen om gelukkig te worden. Toch levert dat in de praktijk doorgaans tijdswinst noch ontspanning op. Naast werkstress kampen steeds meer burgers vandaag met vakantie-, informatie- en keuzestress. We verlan-gen om het wat rustiger aan te doen, om af en toe zelf iets te maken, om tijd te maken voor onszelf en onze omgeving, om in de tuin te werken, te ontmoeten en te beleven.

Ons individualistisch consumptiegedrag leidt tot een steeds kleiner wor-dende sociale cohesie. Uit onderzoek van sociologe Leen Heylen (2014) blijkt dat 28% van de Belgische bevolking zich sociaal eenzaam voelt. Het ILIV-Thuis-Trendonderzoek uit 2013 merkt dan weer een significante samenhang tussen buurt en algemeen geluk op. Wie in een leukere buurt woont, voelt zich beter in zijn of haar vel. De beste buurten scoren onder andere goed op vlak van sociaal contact en (verkeers)veiligheid.

Trendwatchers voorspellen een groeiende drang naar vereenvoudiging en roepen dat perfectie niet meer van deze tijd is. Dat al die spullen in huis ons niet per se gelukkiger maken en het gevoel overal aanwezig te moeten zijn en alles gezien te hebben, eerder stress kan opleveren. Het pleidooi van psychiater Dirk De Wachter om tevreden te zijn met de ‘gewonigheid’ van het leven, krijgt heel wat weerklank. Terwijl kran-ten het ene opiniestuk na het andere plaatsen over ploetermoeders en -vaders, onderzoeken reportagemakers het idee van minder werken en eenvoudiger leven. Er ontstaat een duidelijke tegenbeweging van mensen die vinden dat steeds ‘meer’ misschien toch niet hét hoofddoel van het leven hoeft te zijn.


DAAROM DELEN WE STEEDS VAKER

Portemonnee: je bespaart geld of

kan er aan verdienen.

Milieu: minder afval en uitstoot.

Je spaart grondstoffen uit.

Gezelligheid: Je ontmoet nieuwe mensen

en maakt deel uit van een groep.

Gemak: flexibele oplossingen

voor praktische problemen.

24 25

3.2 Transitiegebieden: kansen en bedreigingen voor Netwerk Bewust Verbruiken

Hieronder beschrijven we de transitiegebieden of domeinen waarin Netwerk Bewust Verbruiken actief is en die onderhevig zijn aan veran-dering. We bekijken welke kansen, bedreigingen en uitdagingen er voor onze organisatie liggen in deze transitiegebieden.

Vereniging en participatie

De trends hierboven beschreven hoe mensen zich vandaag en in de toekomst verenigen, en hoe ze participeren in de samenleving. Enerzijds worden traditionele structuren meer en meer vervangen door geïndividu-aliseerd engagement. Anderzijds ontwikkelen informele burgerinitiatie-ven zich veel sneller, onder meer dankzij de sociale media.

KANSEN Netwerk Bewust Verbruiken kan een steunpunt zijn voor niet-

conventionele organisaties (bottom-up initiatieven, burgerbewegin-gen…) door hen te verenigen, te verbinden en te ondersteunen.

Netwerk Bewust Verbruiken kan een megafoonfunctie hebben om kleinschalige initiatieven in de spotlights te zetten en te versterken.

Netwerk Bewust Verbruiken kan faciliterend optreden (cfr. opstart Repair Cafés).

Positieve boodschappen met inspirerende voorbeelden brengen en de burgers duurzame keuzes voorstellen. Via storytelling mensen inspireren en motiveren.

De individualisering kan een kans zijn, door in groepen te werken en vanuit samenzijn nieuwe referentiekaders omtrent consumptie op te hangen.

uITDAGINGEN Netwerk Bewust Verbruiken werkt vaak via digitale kanalen en pro-

beert via goede communicatie te inspireren. De uitdaging zal blijven om niet enkel te informeren, maar ook effectief te gaan activeren.

BEDREIGINGEN Door erg in te zetten op positieve voorbeelden, bestaat het gevaar

dat er niet verder wordt gegaan dan een oppervlakkige boodschap.

leren en educatie

Nieuwe technologieën creëren nieuwe (educatieve) methoden. Ook de manier van leren verandert. In plaats van puur kennisgericht leren, vertrekt men steeds meer vanuit competenties. Informeel leren wordt steeds belangrijker, net zoals samenwerken en interactief leren in soci-ale verbanden. Anderzijds is er een echte informatie-overload.

KANSEN Netwerk Bewust Verbruiken kan de informatie-overload bundelen,

o.a. door kant-en-klare informatie aan te bieden die ook visueel aanspreekt. We kunnen kapstokken aanbieden die het mogelijk ma-ken persoonlijke, kritische keuzes te maken.

Netwerk Bewust Verbruiken kan haar netwerkfunctie uitspelen door expertise van de lidorganisaties te verzamelen en te verspreiden.

Dat Netwerk Bewust Verbruiken rond alle aspecten van duurzaam leven werkt, geeft ons de kans om te verbinden en vanuit persoon-lijke verhalen te werken.

uITDAGINGEN Blijven focussen op het grotere verhaal, in plaats van op bepaalde

producten. Consumptie als onderdeel van een algemene duurzame levensstijl zien.

Netwerk Bewust Verbruiken moet voldoende offline aanwezig zijn, onder meer als spreker op events (rond delen en consumeren), via standenwerking…

BEDREIGINGEN Door voornamelijk digitaal te werken bestaat de kans dat we bepaal-

de bevolkingsgroepen niet bereiken.

Ruimte

De bevolkingsgroei, meer alleenstaanden en de verstedelijking leggen druk op de aanwezige fysieke ruimte. Semipublieke ruimte (tussen pri-vate en publieke ruimtes) kunnen een belangrijke sociale rol spelen.

KANSEN Delen van fysieke ruimte zal een noodzaak worden, kleiner en dus

eenvoudiger gaan leven ook. Netwerk Bewust Verbruiken kan investeren in semipublieke ruimtes

voor deelcentra. Voorvechter zijn van het recht op publieke ruimte als kans om duur-

zaamheid in het leven te brengen (voeding, fietsen…) Semipublieke ruimte vrijwaren van consumentisme en teruggeven aan bewoners voor duurzame en sociale ontmoeting.

Eenvoudiger leven als oplossing voor alleenstaanden.

26 27

uITDAGINGEN De thema’s van Netwerk Bewust Verbruiken ook toegang laten vin-

den op het platteland.

BEDREIGINGEN Steeds meer ruimte wordt ingezet met een economisch doel.

Veranderende relaties van het middenveld met de overheid, profit, sector, burger

De politiek is niet alleen maar een geïnstitutionaliseerde vorm van parti-cipatie. Ze verschuift naar een samenleving die deels wordt vormgegeven van onderuit. De grenzen tussen overheid, middenveld, markt en burgers vervagen. Daarnaast wordt een efficiëntere en effectievere professionali-sering vereist, waardoor de planlast kan toenemen. De participatie- samenleving geeft weer dat burgers actief deelnemen aan het maat-schappelijk leven en dat ze zelf activiteiten opzetten in losse structuren.

KANSEN Netwerk Bewust Verbruiken kan bottom-up initiatieven aan elkaar

linken. Tips en tricks uitwerken om lokale initiatieven die rond duurzame

levensstijl werken te versterken en een stem geven naar de over-heid.

uITDAGINGEN Burgerinitiatieven niet recupereren maar versterken, verbinden en

faciliteren.

BEDREIGINGEN De druk om resultaten te meten groeit, maar impact en gedragsver-

andering is niet altijd makkelijk te meten. Te weinig tijd en ruimte krijgen om te mogen mislukken of groeien,

iets wat eigen is aan innovatie en pionieren.

Vrije tijd

Er is een algemeen gevoel van toenemende drukte. Het tweeverdieners-model is de nieuwe norm en er is steeds meer druk om je vrije tijd in te vullen. Ook de groeiende groep gepensioneerden heeft meer vrije tijd. Er bestaan massa’s vrijetijdsactiviteiten en 24u op 24 kan je online kopen en consumeren. Daarnaast wordt verwacht dat iedereen zich flexibel en bereikbaar opstelt, niet alleen professioneel maar ook sociaal.

KANSEN Stilstaan bij tijdbesteding en de link naar minder consumeren, min-

der werken en meer tijd om te beleven Vrije tijd kan een aanleiding zijn voor innovatieve processen.

uITDAGINGEN Nieuwe vrijwilligers aantrekken en in beweging zetten in hun vrije

tijd. Wat spreekt hen aan om in hun vrije tijd te doen? Iedereen betrekken, ook zij die niet kiezen voor minder maar er door

omstandigheden toe ‘gedwongen’ worden.

BEDREIGINGEN Vrije tijd of de oproep tot onthaasten niet commercialiseren. Hoe meer druk om te ontspannen, hoe meer het falen ook bij het

individu wordt gelegd, in plaats van op de maatschappij.

Samenleven

We leven in een superdiverse samenleving waarbij individuen sterk verschillen. Vergrijzing en verkleuring van de bevolking brengt groeiende armoede met zich mee. Samenleven in de brede samenleving wordt com-plexer. Maar ook in gezinsverband zijn er grote veranderingen, met een grote diversiteit aan samenlevingsvormen.

KANSEN Uit de praktijk is gebleken dat de deel-, ruilen repareerinitiatieven

bijdragen aan de sociale cohesie. In gesprek gaan met organisaties, ons netwerk verruimen met orga-

nisaties die andere doelgroepen bereiken. Leren van andere culturen, personen in kansarmoede, senioren...

over de thema’s delen en repareren Delen (van huizen, tuinen, spullen, auto’s…) een antwoord bieden op

uitdagingen van alleenstaanden en eenoudergezinnen.

65Met het memorandum “Deel de toekomst: 65 maatrege-len voor de deeleconomie in een veerkrachtig Vlaan-

deren” wilden Netwerk Bewust Verbruiken, Bond Beter Leefmilieu,Taxistop, Autopia, Samenhuizen, Velt

en Voedselteams beleid-smakers in 2014 inspireren en aanmoedigen om in hun

verkiezingsprogramma concrete maatregelen te

nemen ter bevordering van de deeleconomie.

Het memorandum bevatte 65 concrete en toepasbare voorstellen op het gebied

van mobiliteit, voeding, con-sumptiegoederen en wonen.

Daarnaast deed het aanbevelingen om de funda-

menten voor deze economi-sche innovatie te versterken.

maatregelen voor de Vlaamse

deeleconomie

28 29

uITDAGINGEN Ook kansengroepen, senioren... voldoende betrekken in digitale

deelinitiatieven. Focussen op het verbindend werken en niet op het polariserende. Zowel vrijwillige als ‘gedwongen’ eenvoud gelijkstellen.

BEDREIGINGEN De druk op ruimte wordt groter, wat kan leiden op samenlevings-

spanningen rond de invulling van de openbare ruimte.

3.3 Interne evaluatie: SWOART ANALYSE

In het voorjaar van 2014 maakten zowel de Raad van Bestuur als de lidorganisaties (tijdens de Algemene Vergadering) een SWOT-analyse van Netwerk Bewust Verbruiken. Ook het team paste een SWOT-analyse toe, waarin ze rekening hield met de resultaten uit een bevraging die we bij een deel van de lidorganisaties uitvoerden. Vervolgens verwoordde het haar toekomstwensen, in de vorm van aspiraties en resultaten. In september 2014 voegden we de drie SWOT-analyses samen. In de matrix confronteerden we telkens de 5 belangrijkste SWOT’s, die we hieronder telkens cursief weergeven.

STERKTES van Netwerk Bewust Verbruiken

Diversiteit in projecten, partners, samenwerkingen en lidorganisaties Pionieren: vernieuwende, concrete projecten en pioniersrol Positieve insteek Goede communicatie via website en sociale media Enthousiast en sterk, dynamisch team Betrouwbare partner Creëert participatie en draagvlak Mobilisatiekracht Transversale insteek Ruimte om op talenten in te zetten, horizontaal werken, flexibiliteit...

ZWAKTES van Netwerk Bewust Verbruiken

Netwerk Bewust Verbruiken is zeer afhankelijk van subsidies Tijdelijke karakter van projecten en campagnes Rol van netwerk is niet duidelijk, leden betrekken versus concurren-

tie met lidorganisaties Visibiliteit van het ‘merk’ Netwerk Bewust Verbruiken ontbreekt in

bottom-up projecten als Repair Café of Op Wielekes Te weinig doelgroepafbakening Projecten staan te veel op zichzelf en linken weinig met elkaar, te

versnipperd Rol spelen naar bedrijfsleven en politiek (doelgroep) Te veel concentratie op bepaalde provincies, te weinig bereik in

Limburg, West-Vlaanderen en Brussel (doelgroep) Klein team dat deeltijds werkt, onderbezetting, tekort aan bepaalde

competenties (IT, lay-out…) Te luchtige communicatie, te weinig het politieke?


30 31

KANSEN voor Netwerk Bewust Verbruiken

Gunstige trend rond delen, repareren, eindigheid van grondstoffen Brede werking van Netwerk Bewust Verbruiken kan organisaties

verbinden, bruggen slaan Samenwerken met bedrijven en ondernemers Beleidsbeïnvloeding (op beleid wegen door positieve resultaten naar

voor te brengen) Nog veel marge rond doelgroep en thema (delen en consuminderen) Nieuwe financiële mogelijkheden zoals crowdfunding, Europa… Bereik buiten de steden Samenwerking op federaal niveau Europa ook rond delen bezig Economische situatie, mensen willen meer delen

BEDREIGINGEN voor Netwerk Bewust Verbruiken

Overheid die financiële ondersteuning afbouwt Concurrerende positie naar leden toe Politiek klimaat dat duurzaamheid niet het belangrijkste thema vindt Greenwashing: niet enkel producten maar ook veel deel-initiatieven

die niet echt duurzaam zijn

ASpIRATIES voor Netwerk Bewust Verbruiken

Inspirerende, positieve boodschap van hoop rond duurzame keuzes in het dagelijkse leven door projecten en campagnes

Verbindend werken tussen mensen, thema’s en organisaties. Van individuele keuzes naar groep (formeel en informeel) en via

community oplossingen aanpakken Mensen activeren en impact hebben, gedragsverandering Netwerk Bewust Verbruiken is gekend, bekend en geloofwaardig Focus op werken rond repareren en delen, reskilling

RESulTATEN voor Netwerk Bewust Verbruiken

Middenveld en ondernemers zijn ook bezig met duurzaamheid en ondernemen acties

Netwerk Bewust Verbruiken is voor burgers, middenveld en media het eerste aanspreekpunt rond duurzaam leven

Netwerk Bewust Verbruiken wordt gevraagd als spreker voor events, inspiratiedagen, en heeft tijd en ruimte om hierop in te gaan

Pilootprojecten worden na aanzet van Netwerk Bewust Verbruiken opgepikt en verdergezet

HANDElINGSpERSpEcTIEVEN via de SWO-ART confrontatiematrix

Naast de SWOT voerden we ook een SWO-ART-analyse uit, wat staat voor Strengths, Weaknesses, Opportunities, Aspirations, Results, Threaths (Sterktes, Zwaktes, Kansen, Aspiraties, Resultaten, Bedreigingen). Bij het combineren van de gegevens in deze matrix, kwamen we tot verschil-lende handelingsperspectieven.

Bedreiging

Schade beheersen

Kiezen

Investeren

Realiseren

Verdedigen

Omdenken

Herbevragen

Inzetten

Riskeren

SWO - ARTInspiratierooster

Zwaktes

Sterktes

Aspiraties

Kansen Resultaten

32 33

KIEZENKansen die Netwerk Bewust Verbruiken kan aanwenden om de zwaktes in te perken

ZWAKTES

BEDREIGINGEN

ZWAKTES

Sterktes

Te afhankelijk van subsidies

Overheid die middelen afbouwt

Te afhankelijk van subsidies

Diversiteit in samenwerking, projecten

en partners.Vernieuwende concrete

projecten

Nog veel ruimte voor samenwerkingen metbedrijven en andere

doelgroepen

Pionieren: vernieuwende, concrete projecten en

pioniersrol

Overheid die middelen afbouwt

Middenveld en ondernemingen zijn ook

bezig met duurzaam leven en ondernemen

acties. Ze zetten

pioniersprojecten voort

Gunstige trend rond delen. Groeipotentieel in thema en doelgroep,

beleidsbeïnvloeding

Diversiteit in projecten en campagnes

Concurrerende positie met leden

Netwerk Bewust Verbruiken is eerste aanspreekpunt rond

duurzame keuzes voor middenveld, burgers en

media

Brede werking van Netwerk Bewust

Verbruiken kan bruggen slaan

Tijdelijke karakter van projecten

Concurrerende positie met leden

Onduidelijke rol van leden en netwerk

Goede communicatie via website, diversiteit in

projecten. Positieve insteek

Rol van leden en netwerk

is niet duidelijk

Pionieren en innoveren



Verbindend werken

Verbindend werken

Verbindend werken

Verbindend werken

Netwerk Bewust Verbruiken inspireert

en activeert burgers rond duurzame keuzes in dagelijkse leven


Verbindend werken

Kansen

STERKTES

BEDREIGINGEN

resultaten

BELEIDSOPTIES

BELEIDSOPTIES

BELEIDSOPTIES

BELEIDSOPTIESDoelgroepafbakening

ontbreekt

Nog veel ruimte bij verschillende

doelgroepen, (werknemers van)

bedrijven


VERDEDIGENBedreigingen die Netwerk Bewust Verbruiken kan afwenden door haar sterktes in te zetten

ScHADE BEHEERSENWat Netwerk Bewust Verbruiken kan doen daar waar zwaktes en bedrei-gingen samenkomen?

INZETTENWaar is Netwerk Bewust Verbruiken sterk in en van welke resultaten dromen we in de toekomst?

34 35

INVESTERENWelke sterktes kan Netwerk Bewust Verbruiken uitspelen om aangereik-te kansen te benutten?

REAlISERENWelke dromen kan Netwerk Bewust Verbruiken linken aan kansen om zo tot de gewenste resultaten te komen?

STERKTES

Diversiteit in samenwerking,

projecten en partners

Brede werking van Netwerk Bewust

Verbruiken kan bruggen slaan. Nog veel ruimte

naar thema en doelgroep. Samenwerken met

bedrijven

Gunstige trend rond delen, veel ruimte

naar bedrijven.

Positieve insteek in communicatie. Pionieren met

vernieuwende concrete projecten

Verbindend werken


KANSEN BELEIDSOPTIES Aspiraties

Verbindend werken tussen mensen, thema’s

en organisaties

Brede werking van Netwerk Bewust Ver-bruiken kan bruggen

slaan. Nog veel ruimte naar thema en doelgroep.

Brede werking van Netwerk Bewust Ver-bruiken kan bruggen

slaan. Nog veel ruimte naar thema en doelgroep

Gunstige trend rond delen,

Veel ruimte naar bedrijven

Gunstige trend rond delen,

Veel ruimte naar bedrijven

Inspirerende, positieve boodschap

Focus op delen en repareren

Verbindend werken

Netwerk Bewust Ver-bruiken inspireert en

activeert burgers rond duurzame keuzes in

dagelijkse leven

Kansen BELEIDSOPTIES

Netwerk Bewust Verbruiken is gekend,

bekend en geloofwaardig

Mensen activeren en impact hebben, gedrags-

verandering creëren

Beleidsbeïnvloeding, opinies


Netwerk Bewust Verbruiken werkt

opiniërend, activerend met positieve voorbeeld-

verhalen

Netwerk Bewust Verbruiken werkt

opiniërend, activerend met positieve voorbeeld-

verhalen


36 37

Aspiraties

Verbindend werken tussen mensen, thema’s

en organisaties

Middenveld en ondernemingen zetten in op duurzame keuzes in

het dagelijkse leven

Netwerk Bewust Verbruiken is eerste

aanspreekpunt voor burgers, me-

dia… Middenveld en ondernemingen zetten in op duurzame keuzes in

het dagelijkse leven

Netwerk Bewust Verbruiken is eerste

aanspreekpunt, Netwerk Bewust Ver-

bruiken wordt gevraagd als spreker, opiniemaker

Inspirerende, positieve boodschap

Netwerk Bewust Verbruiken is gekend,

bekend en geloofwaardig

Verbindend werken

Netwerk Bewust Verbruiken inspireert en activeert burgers rond duurzame keuzes in

dagelijkse leven

RESULTATEN BELEIDSOPTIES

Mensen activeren en impact hebben,

gedragsverandering

Middenveld en ondernemingen zetten in op duurzame keuzes in het dagelijkse leven

Netwerk Bewust Verbruiken inspireert

en activeert

Netwerk Bewust Verbruiken werkt opini-erend, activerend met

positieve voorbeeldver-halen. Netwerk Bewust Verbruiken inspireert en activeert burgers rond duurzame keuzes in

dagelijkse leven

RISKERENAspiraties x resultaten

3.4 De beleidsuitdagingen en beleidsopties

Uit de SWOART-analyse bleken 4 grote thema’s terug te komen, waarrond Netwerk Bewust Verbruiken in de toekomst kan werken.

Verbindend werken

Netwerk Bewust Verbruiken verbindt burgers, organisaties en ondernemingen rond eenvoudig en duurzaam leven

Netwerk Bewust Verbruiken zet in op versterkende netwerking tussen lidorganisaties rond duurzaam leven

Netwerk Bewust Verbruiken heeft door haar netwerkfunctie een unieke rol om verbindend te werken tussen organisaties die actief zijn in het brede veld rond duurzaamheid. Die veelheid aan initiatieven kunnen een verschil maken, zeker wanneer we ze samen brengen. Samenwerken en elkaar verstreken centraal in onze werken, maar Net-werk Bewust Verbruiken wil ook burgers onderling verbinden. Keuzes rond verduurzaming, zoals delen en repareren, gebeuren namelijk vaak in groep, door elkaar peer-to-peer te versterken en van elkaar te leren. Wanneer we ons richten naar specifieke doelgroepen, willen we samen-werking aangaan met nieuwe partners, zodat om wederzijds van elkaar te leren.

Inspireren en activeren

Netwerk Bewust Verbruiken inspireert en activeert burgers rond duurzame keuzes in dagelijkse leven

Netwerk Bewust Verbruiken wil het goede voorbeeld geven. Positieve voorbeeldverhalen, prikkelende workshops, boeiende alternatieven en concrete tips helpen mensen om duurzame keuzes te maken. We heb-ben namelijk aantrekkelijke voorbeelden nodig om zelf geïnspireerd te raken. Via onze website kunnen al onze lidorganisaties meeschrijven en hun kennis of aanbod verspreiden. Toch is inspireren alleen niet genoeg. Mensen moeten ook aan de slag kunnen. Uit het verleden bleek dat acti-viteiten die inzetten op concrete handelingsperspectieven - zoals Repair Cafés - aanslaan. Ook via Op Wielekes experimenteren we met concrete alternatieven en roepen we individuen, verenigingen en gemeenten op om gelijkaardige initiatieven uit de grond te stampen.

Mensen hebben inspirerendevoorbeelden nodig om zelf geïnspireerd

te worden

sociaalpsycholoog Harald Welzer

38 39

pionieren en innoveren

Netwerk Bewust Verbruiken zet in op pioniersprojecten met betrek-king tot delen, herstel, reparatie en eenvoudig duurzaam leven

Netwerk Bewust Verbruiken innoveert in haar eigen werking

Innovatieve projecten kunnen als voorafspiegeling dienen om een ge-droomde toekomst weer te geven. Het gaat niet alleen om innovatieve ideeën met betrekking tot een product of dienst, maar ook rond vernieu-wende methodieken of doelgroepen. Innoverend werken vergt extra tijd. Tijd om in te kunnen spelen op trends, onderzoek te doen, te netwerken en geïnspireerd te raken. Vaak moeten innoverende projecten kunnen groeien alvorens ze zelfbedruipend worden. Anderzijds kunnen missie-gedreven innovatieve projecten ook de inkomstbron van de vereniging diversifiëren, via mogelijke samenwerkingen met bedrijven. Netwerk Bewust Verbruiken wil ook in haar eigen werking innoveren, door te expe-rimenteren met andere organisatiemodellen.

Opiniëren en politiseren

Netwerk Bewust Verbruiken werkt opiniërend en activerend, met positieve voorbeeldverhalen

Als netwerk kan Netwerk Bewust Verbruiken de beleidsaanbevelingen van de lidorganisaties bundelen en versterken. We willen zelf een rol spe-len in de publieke arena, door opiniestukken te publiceren, in te spelen op de actualiteit en mediakanalen te bespelen. Op die manier streven we nog meer dan vandaag een spreekbuis te zijn voor de bewuste consument. We zullen vooral de nadruk leggen op de thema’s repareerbaarheid van toestellen en ingebouwde veroudering, deeleconomie, consuminderen, eenvoudiger leven, rol van de consument in het klimaatverhaal... Door een plaats op te eisen in de publieke opinie willen we burgers actief betrekken bij deze thema’s en hen bewust maken van de rechten en plichten die ze hebben als consument. Medewerkers van Netwerk Bewust Verbruiken zullen deelnemen aan overleg en debatten, in jury’s zetelen en als spreker deelnemen aan conferenties en events.

8 DeMorgen.MAANDAG 02/11/2015

Minister van Justitie KoenGeens (CD&V)wilcelstraffen vanminder daneen jaar afschaffen. ‘Datkun je beter oplossenmetbijvoorbeeld eenenkelband.’

Ineen interviewmetDeZondagvertelt Geens over zijnJustitieplan,dehervormingdiehet departement de 21ste eeuwin moet loodsen. “De celstrafmoet een duidelijke finaliteit

hebben. En volgens mij zit dieinvergeldingen loutering,én inde kans geven aan iemand omeen beter mens te worden. Ikgeloof oprecht dat dat kan. Alsdiepersoonhetzelfwil,natuur-lijk. Indiezin iseencelstrafvanéén jaar niet lang genoeg.Daarom is die niet nuttig.”Vandaagwordendievonnis-

sen in de praktijk al erg vaakomgezet in een thuisdetentiemet enkelband. Dat wordt vol-gens de plannen van Geens de

algemeneregel.Doordecelstrafvoorveroordelingentoteenjaaraf te schaffen, wil Geens degevangenisbevolking verklei-nen. Met zijn plannen slaat hijeen andere weg in dan degebruikelijke. Vooral voor demeerderheidspartijenOpenVlden N-VA is dat niet zo vanzelf-sprekend.Zeker omdat Geens ook de

algemenemaat van voorwaar-delijke invrijheidstellingwilher-bekijken. “Vandaagisdatmoge-

lijknaeenderdevooreeneerstestraf, ennatweederdevooreenrecidivist. Ikwil dat voor ieder-eenopdehelftzetten.”WaaromwildeCD&V-politicusdiewijzi-ging?“Mensenfunctionerenopbeloning.Zemoetenhet gevoelhebben dat door goed gedraghunstrafkanverminderen.Datis ook van belang voor desamenleving. In Nederland ishet penitentiaire klimaat veelmeer gericht op re-integratie.Resultaat:minderrecidive.” (DM)

Koen Geens: ‘Eén jaar cel is niet nuttig’ Wrak El Farowellichtgevonden

De Amerikaanse marine heeftgisteren in de AtlantischeOceaan hoogstwaarschijnlijkhet wrak van vrachtschip El Farogevonden, dat op 1 oktoberverdween bij de Bahama’s. Het240 meter lange containerschipwas onderweg van deAmerikaanse staat Florida naarPuerto Rico, toen het in orkaanJoaquin terechtkwam.Er waren 33mensen aan boord,onder wie 28 Amerikaansebemanningsleden en vijf Polen.Een paar dagen na de verdwij-ning vond de kustwacht éénlichaam in de oceaan. Er wordtaangenomen dat de andereopvarenden ook omgekomenzijn.Volgens de NationalTransportation Safety Board(NTSB) is het wrak met behulpvan sonarapparatuur ontdektop een diepte van bijna 5.000meter.Het heeft de afmetingenvan El Faro, aldus de NTSB. Eenverkenningsvaartuig metcamera wordt vandaag dediepte in gestuurd om het wraknader te bekijken. (DM)

Vijf doden bijschietpartijen inVS

Bij twee schietpartijen inAmerika, eentje in North-Carolina en eentje inColorado, vielen dit weekendin totaal vijf doden. InColorado Springs doodde eendolle schutter zaterdag opstraat drie mensen. De slacht-offers waren een fietser entwee vrouwen. Ooggetuigenbelden de politie, die in eenvuurgevecht verwikkeld raaktemet de dader en hem uitein-delijk doodschoot. De motie-ven van de man zijn nogonduidelijk.Bij een schietpartij op de uni-versiteitscampus van deWinston-Salem University inNorth Carolina kwam in denacht van zaterdag op zondageen persoon om het leven. Depolitie sloot de campus af envroeg de studenten binnen teblijven, maar de dader is nogsteeds spoorloos. (BELGA)

Recordmaandvoor vrijwilligeterugkeer

Vorigemaand is een recordaan-tal uitgeprocedeerde asielzoe-kers teruggekeerd naar het landvan herkomst. Het vorige recorddateert van november 2012, toen482 asielzoekers vrijwillig ver-trokken. In oktober bleef de tellerstilstaan rond 560 personen. Datblijkt uit cijfers van staatssecreta-ris van Asiel enMigratie TheoFrancken (N-VA).

De belangrijkste reden is deforse stijging van de vrijwilligeterugkeer naar Irak. Dit jaarkeerden al 560 Irakezen terug.In heel 2014 waren dat eramper 58. De recordcijfersnemen niet weg dat de asiel-druk in ons land bijzonder hoogblijft. Volgens Francken werdenin oktober 4.800 asielaanvra-gen genoteerd. Dat zijn er welruim 700 minder dan in sep-tember (5.512). (BELGA)

asielzoekers verlieten inoktober ons land

‘Je hoeft hier echtgeenhippie voor te zijn’

Voor Barbara Janssens (38) uit Ledeberg isdelen het nieuwe hebben. Voor ze ietskoopt, onderzoekt ze eerst in de buurt of zehet niet kan lenen, ruilen, of huren. Goedvoor de portemonnee, hetmilieu én desociale contacten.

Hebt u een wagen die vaker stilstaat dan rijdt?Eenkoelkastdievooraldevuilnisbakspijstofeenlogeerkamerdienooit gebruiktwordt?Dankuntu misschien wel gaan ‘co-sumeren’. De helemaand november staat in het teken van de cam-pagne ‘30DagenDingenDelen’, eenmede-initia-tief vanNetwerkBewust Verbruiken.Barbara Janssens, die coördinator is van de

vzw,doethet al jaren.Niet alleenomdathethaarjob is,ookomdatzenietommaterieelbezitgeeft.“Voor mij is de toegang tot dingen belangrijkerdan het bezit ervan”, vertelt ze. “Je ziet dat diemanier van leven nu echt in de lift zit. Vooral bijjonge mensen. In amper 50 jaar tijd is de totalewereldbevolking verdubbeld. Duurzaam consu-merenwordtsteedsbelangrijker, endandoenweer goed aan om te evolueren naar een circulaireeconomie waar niet ‘fast’ en ‘wegwerp’ centraalstaan,maar ‘slow’ en ‘degelijk’.”

Goede afsprakenWie volop aan het delen wil slaan, vindt tegen-woordiggelijkgestemdenviaonlinecommunity’sof – in het geval van Barbara Janssens – gewoonindekennissenkringofnaastdedeur. “Indithuis

woon ikmetmijn partner en twee kinderen van4 en 6, maar bied ik ook tijdelijk onderdak aaniemanddiedooromstandighedeneveneenwoon-plaats zocht. Het is al de vierde keer dat we metiemand – uit onze directe omgeving, nooit eenwildvreemde – samenhuizen. We hebben tocheen kamer die leegstaat, dus waarom niet? Wehoevendaarvoormaar eenklein stukje vanonzeprivacyoptegeven.Wehangen ’savondsnietmetzijnallensamenvoordebuis.Wedelenzelfsgeenwaspoeder (lacht). Iederheeft zijneigen leven,enalsdekinderenhaargedagwillenzeggen,moetenze aanbellen aan de fietsbel die op de eerste ver-dieping hangt.”Daarnaast deelt Janssens met drie andere

gezinnen–debureneneenalleenstaandemamadieeenstraatverderopwoont–eengezinswagen.“Als je weet dat een gemiddelde ‘autodeler’ perjaar 3.000 à 5.000 euro bespaart en een autogemiddeld 23 uur per dag stilstaat, is dat meerdanhet overwegenwaard. Zelf doe ikhetmeestemet de trein en per fiets. Als ik de wagen nodigheb, vul ikdat inoponzeonline-agenda.Tothiertoe loopt dat systeemopwieltjes.”Al geldt voor elke ‘deelgemeenschap’: goede

afspraken maken goede vrienden. Met ‘vertrou-wen’ als toverwoord. “Natuurlijk zijn er af en toeeens ergernisjes. Zoals kruimels in de auto of detank die niet is bijgevuld. Zo had iemandde autoeensergensgeparkeerdzonder tesms’enwaarhijstond.Depersoondiedewagendedageropdrin-gend nodig had, heeft er net niet de politie bij

geroepen omdat hij dacht dat hij gestolen was(lacht).Gelukkigzijnweallemaalvolwassenmen-sen enpratenwe zoiets snel uit. Datmoet ook.”

VooroordelenWordt ook gedeeld: eten, zoals via ‘thuisafge-haald.be’,waar jepreirolletjes inkaassausgewoonals particulier kunt aanbieden en/of afhalen. Envia ‘peerby.be’ kun jealles, vanreisgidsen tot ver-keersverbodsborden, uitwisselen.“Als je er eenmaal mee weg bent, is het echt

leuk. Je leert veelmensen in de buurt kennen entegelijkgeefthet jevoldoeningals je iemandkunthelpen. Al deel ik ook niet alles uit, hoor.Waardevolle spullen, zoals een dure koersfiets,geef ik niet zomaar aangelijkwie.Al kun je in demeeste gevallen wel waarborgen vooropstellenenmisbruikmelden.”En hoe zit het met de vooroordelen over dit

‘modernecommunisme’? “Mensendenkennogalsneldat jeuit eenhippiegezinmoetkomenomdittedoenofdat jeal jevrijheidopgeeft.Maarditgééftme net vrijheid. Ik moet bijvoorbeeld maar éénkeer om de drie jaar naar de technische controlemetdeauto, omnogmaar te zwijgenvanhet gelddat ikuitspaar.Dankzijdezemaniervanlevenkanikminder gaanwerkenenmeer vrije tijdhebben.Delen is gewoon de ultieme remedie tegen burn-outs.”(EDG)

www.30dagen.be, www.bewustverbruik.beenwww.gedeelddoor.be.

‘Mensen denkensoms dat je zo jevrijheid opgeeft.Maar dit gééft me

net vrijheid’BARBARA JANSSENSSUPERDEELSTER

‘Mensenmoetenhet gevoel hebben

dat hun strafvermindert bij goed

gedrag’KOEN GEENS

MINISTER VAN JUSTITIE

Barbara Janssens deelt zowat al haar spullen met buren en kennissen

► Barbara Janssens deelt niet alleen een muur met de buren, maar ook een auto: ‘Een enorme besparing.’ © ILLIAS TEIRLINCK

DeMorgen: 02/11/2015

Vitaya Magazine 2014

Uit het leven

Magda organiseert repair Cafés

In Repair Cafés krijgen kapotte spullen een nieuw leven. Magda is één van de drijvende krachten achter de Repair Cafés in Leuven. door Lien Lammar

“Dit is geen hype, dit blijft”

VIT_0414_116_REG_UHLWET_HAN.indd 116 27/02/14 14:40

40 41

DEEL 2: Doelstellingen voor 2016-2020

Netwerk Bewust Verbruiken heeft 3 strategische doelstellingen, die verder geconcretiseerd worden in 10 operationele doelstellingen. Bij elke opera-tionele doelstelling worden mogelijke acties en indicatoren gekoppeld. De mogelijke acties zijn eerder richtinggevend en kunnen - afhankelijk van de actualiteit - bijgestuurd worden in de jaarplannen. We delen de indicatoren op in meetbaar en tastbaar. Kwantitatieve cijfers zeggen vaak minder over hoe een boodschap leeft. We willen werken met verhalen die mensen in beweging zetten. Deze beweging realiseert maatschappelijke impact en is tastbaar via impactpeiling.

Strategische doelstelling

SD 1: Duurzaam leven =

het nieuwe normaal

SD 2: Van consument naar co-sument

OD 1.1 Netwerk Bewust Verbruiken communiceert haar missie helder en aantrekkelijk, zodat mensen een concreet beeld krijgen van wat

eenvoudig duurzaam leven inhoudt en waarom het belangrijk is.

OD 1.2 Dankzij concrete, inspirerende verhalen gevat in beeld, tekst en geluid krijgen burgers goesting in een eenvoudig en duurzaam leven.

OD 1.3 Netwerk Bewust Verbruiken en partners laten actief hun stem horen via perswerking en studiedagen, zodat het concept eenvoudig

duurzaam leven meer deel uitmaakt van het publieke debat.

Operationele Doelstelling TIMING*

OD 2.1 Netwerk Bewust Verbruiken zet mensen in beweging rond eenvoudig en duurzaam leven en initieert minstens 4 initiatieven waarbij

groepen samen aan de slag gaan.

OD 2.2 Om van anderen te leren over het thema eenvoudig duurzaam leven, gaan we een partnerschap aan met minstens 2 organisaties die

werken met interculturele en/of kansengroepen.

OD 2.3 Samenwerking met en tussen lidorganisaties is gestoeld op een gemeenschappelijke visietekst en ontmoetingen in netwerkcafés.

P, K

P

P

SD 3:Netwerk Bewust Verbruiken

heeft een kwalitatieve, innovatieve en impactgerichte

werking

OD 3.1 Een innovatieve werking weerspiegelt zich in nieuwe projecten

OD 3.2 Een transparant, zorgzaam en kwalitatief medewerkersbeleid maakt van alle medewerkers van Netwerk Bewust Verbruiken tevreden

werknemers

OD 3.3 Een transparant en gediversifieerd financieel beleid maakt Netwerk Bewust Verbruiken sterker

OD 3.4 Een impactgerichte samenwerking met lidorganisaties en partners geeft meer slagkracht

K, M

M

K, P

K, P

P

M, P

P

* P: permanent, K: korte termijn (2016-2017), M: middellange termijn (2017-2018), L: lange termijn (2019-2020)

42 43

StrategiScheDOelStelliNg1DuurzaaMleVeN=hetNieuweNOrMaal

Meer mensen zijn geïnformeerd over en geïnspireerd door een eenvou-dige en duurzame levensstijl. De keuzes die ze daar in hun dagelijks leven rond maken beschouwen ze als positief en evident.

Netwerk Bewust Verbruiken stelt de waarde van bezit en de nood aan nieuwe aankopen in vraag. We zijn ervan overtuigd dat een eenvoudige en duurzame levensstijl bijdraagt bij tot een economie van genoeg en tot een rechtvaardige en ecologische samenleving. Deze visie en missie versprei-den we via verhalen en projecten, die burgers inzicht geven in de heden-daagse consumptiepatronen. Minder of op een andere manier spullen gebruiken wordt een evidente, haalbare en positieve keuze.

OD 1.1: Netwerk Bewust Verbruiken communiceert haar missie helder en aantrekkelijk, zodat mensen een concreet beeld krijgen van wat een-voudig duurzaam leven inhoudt en waarom het belangrijk is.

Netwerk Bewust Verbruiken houdt altijd de vinger aan de pols inzake maatschappelijke trends. Een van die trends is het streven naar een een-voudigere levensstijl met minder moeten, hebben en doen. We ontwikkel-den zelf al heel wat expertise rond dit thema. Enerzijds omdat we er rond werken in projecten, anderzijds omdat we onszelf actief op de hoogte houden met literatuurstudie, media, studiedagen en debatten. Via rele-vante partnerschappen, andere netwerken en ondersteunende koepels leggen we verbanden tussen de vele initiatieven die rond de trend eenvou-dig leven opduiken.

Ons doel is alle vergaarde kennis te ontsluiten en te verspreiden naar het grote publiek, zodat men in steeds meer huiskamers een concreet beeld krijgt van wat eenvoudig duurzaam leven inhoudt en waarom het een meerwaarde kan bieden. Netwerk Bewust Verbruiken zal een reeks tools ontwikkelen die deze missie uitdraagt. Belangrijk is hier te verbinden en niet te polariseren in een wij-zij-verhaal.

Vandaag bereiken we heel wat burgers via sociale media, perswerking en fysieke aanwezigheid op evenementen, beurzen en studiedagen. Om onze boodschap bij een nog breder publiek ingang te doen vinden, hernieuwen we ons communicatieplan. Daarin zullen we onze missie en visie nog veel meer systematisch op de voorgrond zetten, bij alle projecten en commu-nicatiekanalen. We zoeken ook samenwerking met professionele commu-nicatiebureaus, die ons zullen helpen de boodschap zo toegankelijk een aantrekkelijk mogelijk te verspreiden.

mogelijke acties

Expertise verder opbouwen rond het thema eenvoudig duurzaam leven, door te lezen, te netwerken, studiedagen te volgen...

Actief lidmaatschap van relevante netwerken en koepels (Plan C, Bond Beter Leefmilieu, The Shift, Pulse, …)

Het communicatieplan van Netwerk Bewust Verbruiken herwerken en uitvoeren.

Onze visie concreet en tastbaar maken door te vertalen naar con-crete tips en adviezen in projecten, op de website, via sociale media, in brochures, in vormingen, perswerking...

Communicatieve tools ontwikkelen die onze visie uitdragen: info-graphics, affiches, foto’s, brochures, flyers, teksten, handtekening in e-mail.

In de eigen projecten en campagnes concreet inspelen op de eerste stappen die je kan zetten rond eenvoudig duurzaam leven.

Het thema en de communicatie-tools ook gedragen laten worden door andere leden uit ons netwerk. Bijvoorbeeld door een gezamen-lijke infographic te maken of charters op te stellen.

Onze website en sociale media ondersteunt en communiceert de thematiek en initiatieven van lid- en partnerorganisaties.

Netwerk Bewust Verbruiken profileren als het gezicht zijn van het thema eenvoudig en duurzaam leven, als hét aanspreekpunt waar je er meer over te weten komt. Onze organisatie zelf bekender maken en meer gezicht geven, onder andere door vaak aanwezig te zijn op evenementen, trefdagen, lezingen, in de pers.

Een nieuwe organisatienaam zoeken voor Netwerk Bewust Verbrui-ken die ons missie beter verwoordt.

Meetbaar

een nieuw communicatieplan is opgesteld

een nieuwe naam voor Netwerk Bewust Verbruiken

aantal ontwikkelde communicatie tools

lidmaatschap van netwerken, koepels

aantal artikels op onze website en het bereik van artikels (shares, likes, …)

aantal samenwerkingen met (lid)organisaties, bedrijven, initiatieven

uitgevoerde acties uit het communicatieplan

Tastbaar

mensen leggen uit zichzelf een link tussen eenvoudig leven als bijdrage aan een duur-zame wereld

andere organisaties of bedrijven gaan aan de slag met het thema, los van Netwerk Bewust Verbruiken

Netwerk Bewust Verbruiken wordt door over-heden en organisaties gezien als betrouwbare partner met kennis van zaken betreffende het thema

INDIcATOREN

44 45

OD 1.2: Dankzij concrete, inspirerende verhalen gevat in beeld, tekst en geluid krijgen burgers goesting in een eenvoudig en duurzaam leven.

Steeds meer mensen weten dat er economische, ecologische en sociale crisissen bezig zijn en op ons afkomen. Alleen leidt die kennis niet auto-matisch tot gedragsverandering of het wijzigen van bepaalde gedrags-patronen. Er gaapt een hele kloof tussen ‘weten’ en zelf de handen uit de mouwen steken of gewoontes aanpassen.

Mensen geraken doorgaans pas gemotiveerd wanneer ze in contact komen met anderen die al bepaalde stappen hebben gezet, of die acties ondernamen en daar positief tegenover staan. Via inspirerende voorbeel-den willen we burgers goesting doen krijgen om zelf actief aan de slag te gaan. We inspireren burgers om op een open manier de vraag te stellen wat genoeg is en wat te veel, om terug kennis te maken met het Goede Leven en de voordelen te zien van een economie van genoeg.

mogelijke acties

Digitale communicatie: onze interactieve website verder ontwikkelen door getuigenissen in de kijker zetten en burgers, organisaties en lidorganisaties te stimuleren om ook hun verhaal te delen.

Samenwerking met partners/leden om verhalen te sprokkelen en om de verhalen via hun kanalen te verspreiden.

Samenwerking zoeken met mediapartners om de verhalen breed te ontsluiten.

Storytelling: inspirerende personen en verhalen verzamelen en die uitwerken in een verhaal, dat volgens een communicatieplan ver-spreid wordt via de website, video’s, foto’s, sociale media.

Inzetten op diverse media en zintuigen: foto’s, bewegende beelden, tekst, geluid... elk met het maximaal aan potentieel om verspreid/gedeeld te geraken.

Doelgroepgericht werken: doelgroepen bereiken via personen en verhalen die bij een bepaalde doelgroep aansluiten.

‘Offline’ communicatie via standenwerking, events, tentoonstellin-gen, vormingen, affiches…

Impactmeting uitwerken met nulmeting, bevraging, sensemakers...

Meetbaar Tastbaar

aantal artikels/verhalen op de website en hun bereik (websitebezoekers, shares, likes, …)

aantal personen (auteurs) en organisaties die bijdragen aan de website

aantal volgers op sociale media

aantal aanwezigheden op beurzen, events, studiedagen

aantal deelnames aan studiedagen, debatten, ronde tafels, …

minstens 1 mediapartner die verhalen rond eenvoudig en duurzaam leven brengt

minstens 4 organisaties gaan aan de slag met het thema

eenvoudiger leven

een tool voor impactmeting is geselecteerd en wordt gebruikt

aandacht die media, andere organisaties en overheid aan eenvoudig duurzaam leven schenken

persoonlijke verhalen bereiken ons ook via lidorganisaties en partners

getuigenissen van mensen hoe bepaalde keuzes bijdragen tot eenvoudig duurzaam leven en de respons die deze uitlokken

variatie aan thema’s die naar voor komen in de getuigenissen

respons van kijkers en luisteraars, stand-bezoekers, deelnemers van workshops op verhalen en getuigenissen

activiteiten die rond het thema ontstaan buiten Netwerk Bewust Verbruiken om

OD 1.3: Netwerk Bewust Verbruiken en partners laten actief hun stem horen via perswerking en studiedagen, zodat het concept eenvoudig duurzaam leven meer deel uitmaakt van het publieke debat.

Netwerk Bewust Verbruiken wil zelf een rol spelen in de publieke arena, door opiniestukken te publiceren, meer in te spelen op de actualiteit en media te informeren en inspireren rond het thema duurzaam eenvou-dig leven. Door een plaats op te eisen in de publieke opinie maken we burgers bewust van de mogelijkheden die ze als consument hebben. We willen fungeren als spreekbuis voor - in het bijzonder - de subdomeinen repareerbaarheid (en ingebouwde veroudering), deeleconomie en deelfi-losofie, consuminderen, eenvoudiger leven, rol van de consument in het klimaatverhaal en de heroriëntering van ons waardepatroon.

Medewerkers van Netwerk Bewust Verbruiken zullen daarom tijd en ruimte krijgen om deel te nemen aan overleg en debatten, in jury’s te zetelen, te spreken op events en actieve perswerking te doen. Als net-werk kan Netwerk Bewust Verbruiken de beleidsaanbevelingen van haar lidorganisaties versterken. Over de verschillende domeinen heen kunnen aanbevelingen gebundeld worden, zoals het Memorandum van de deel-economie uit 2013.

INDIcATOREN

46 47

mogelijke acties

Opiniestukken verspreiden op eigen website en via (lid)organisaties. Beleidsaanbevelingen en opinies van onze lidorganisaties bundelen

en verspreiden via de website. Trekker zijn voor gemeenschappelijk naar voor brengen van opinie-

stukken, memoranda of visieteksten, in samenwerking met lidorga-nisaties en andere partners.

Deelname aan het publieke debat door mee werken aan debatten en te spreken op studiedagen.

Journalisten proactief contacteren en via persberichten en opinie-stukken inspelen op de actualiteit.

Contacten met de pers opbouwen en onderhouden, met als doel zélf door media geraadpleegd en gevraagd te worden.

Structurele samenwerking met een mediapartner uitbouwen.

Meetbaar Tastbaar

aantal opinieartikels op de website stijgt jaarlijks

aantal samenwerkingen met (lid)organisaties rond opinie- en/of beleidswerk

aantal verzonden persberichten en uitgevoerde persacties

aantal persvermeldingen

aantal uitnodigingen en deelnames aan studiedagen, jury’s, als expert in debatten

Netwerk Bewust Verbruiken wordt gezien als waardevolle partner voor ontsluiten van de boodschap

de media vinden via Netwerk Bewust Verbruiken toegang tot het thema eenvoudig leven en de eraan gelinkte initiatieven/personen.

StrategiScheDOelStelliNg2VaNcONSuMeNtNaarcO-SuMeNt

Netwerk Bewust Verbruiken stimuleert een eenvoudig en duurzaam leven via actief burgerschap. Burgers en organisaties bouwen in vernieuwende samenwerkingen aan een samenleving die welzijn boven welvaart stelt.

In een artikel in çava Magazine, waarin filosoof Johan Braeckman terug-blikt op een jaar loopbaanonderbereking, vertelt hij: ‘We zijn het slacht-offer geworden van het ‘Keeping up with the Jonesesfenomeen’. Dat betekent dat je jouw wensen afmeet aan wat je rondom jou ziet. Kopen de buren een nieuwe auto, dan kan jij niet achterblijven, gaan ze op winter-sport, dan jij ook. We spenderen het inkomen voornamelijk aan luxe: aan een grote hypotheek, aan twee auto’s…’

Er zijn steeds meer ouders, arbeiders, bedienden, zelfstandigen, KMO’s en ondernemers die afstand willen nemen van de gedachte dat hard werken en genieten lijnrecht tegenover elkaar staan. Juist door een beter evenwicht te vinden tussen geld verdienen, consumeren, vrijwilligerswerk en vrije tijd ontstaat de mogelijkheid om hard werken ook leuk te vinden, als het maar zinvol is en genoeg wordt afgewisseld met tijd om zelf en samen in te vullen. Velen stellen zich vragen bij het tempo van hun hui-dige job. Ze denken na over wat zij écht nodig hebben en welke mogelijk-heden er bestaan om tijd te ‘winnen’, om dingen te doen waar ze anders geen tijd voor vinden. Ook Netwerk Bewust Verbruiken wil hier mee over nadenken.

Omdat keuzes en waardepatronen meestal ingebed zijn in het milieu waarin individuen leven en werken, richt Netwerk Bewust Verbruiken zich ook naar de co-sument, die in groep en via samenwerkingsverbanden streeft naar een economie van het genoeg. We focussen niet langer op de individuele consumptie, maar ondersteunen actief burgerschap waarin burgers actief deelnemen aan de maatschappij, van elkaar leren en el-kaar inspireren rond het duurzame leven.

INDIcATOREN


48 49

OD 2.1: Netwerk Bewust Verbruiken zet mensen in beweging rond een-voudig en duurzaam leven en initieert minstens 4 initiatieven waarbij groepen samen aan de slag gaan.

Veel initiatieven zijn lokaal verankerd en ontstaan zowel vanuit ongebon-den groepen als vanuit bestaande organisaties. De gedeelde verantwoor-delijkheid in dit soort groepsinitiatieven bevordert de betrokkenheid van de personen en staat vaak garant voor succes en draagvlak.

De voorbije jaren heeft Netwerk Bewust Verbruiken hier veel ervaring in opgedaan, onder meer met de initiatie van meer dan 150 Repair Cafés, de opstart van Op Wielekes en het concept boekenruilmarkten, onder-steuning van de Speelgoedgeefpleinen, uitbouw van workshops rond upcycling… Dit soort initiatieven kan zowel gebeuren op lokaal niveau (bv. Op Wielekes) als op regionaal niveau (bv. handleidingen voor opstart van Repair Café). Bestaande initiatieven, die ontstonden in de schoot van Netwerk Bewust Verbruiken, worden verder opgevolgd. We zoeken naar een manier om ze te versterken en te bestendigen, door ze op te schalen, financieel rendabel te maken, te verzelfstandiging of in te bedden in vaste structuren.

Netwerk Bewust Verbruiken bouwt mee aan de transitie naar een een-voudige en duurzame levensstijl door minstens vier concrete samen-werkingsinitiatieven rond repareren, delen en eenvoudig leven te initiëren, ondersteunen en/of faciliteren. Samen met onze sociaal-culturele lid-vereniging Femma bekijken we de samenwerking rond het opstarten van Makerijen in steden.

mogelijke acties

Verderzetten van projecten rond Repair Cafés, Op Wielekes... Opzetten van initiatieven rond delen, vereenvoudiging, hergebruik

of repareren, die mensen samenbrengen. Bestaande initiatieven versterken en samenwerken.

Projecten uitwerken en opstarten, samen met andere organisaties of groepen.

Projectfondsen opvolgen. Samen met Femma partnerschap rond Makerijen in steden onder-

zoeken. Samenwerkingen uitwerken in/met bedrijven en ondernemingen. Zoeken naar ondersteuning voor niet-formele groepen. Workshops en vormingen opzetten en uitwerken.

Partnerschappen aangaan voor verspreiding en uitwerking work-shops en vormingen en partnerschap met Natuurpunt-CVN verder zetten.

Concrete manuals voor groepen uitwerken.

Meetbaar Tastbaar

aantal projecten die (verder) groeien in de schoot van Netwerk Bewust Verbruiken

aantal initiatieven die opgestart zijn of waarmee samengewerkt wordt

er zijn minstens 3 nieuwe workshops of vormingen ontwikkeld

aantal workshops en vormingen aangevraagd en gegeven

aantal deelnemers van deze workshops en vormingen

tevredenheid van minimaal 80% van de deelnemers van workshops en vormingen

aantal manuals op website en aantal keer dat die gedeeld of

gedownload zijn

aantal samenwerkingen met ondernemingen

aantal samenwerkingen met organisaties

aantal gesprekken met niet-formele groepen

positieve dynamiek rond de initiatieven

opgestarte initiatieven inspireren andere groepen

diepte-interviews met trekkers van initia-tieven

diversiteit van manuals op website

INDIcATOREN


50 51

OD 2.2: Om van anderen te leren over het thema eenvoudig duurzaam leven, gaan we een partnerschap aan met minstens 2 organisaties die werken met interculturele en/of kansengroepen.

Onze grootouders kenden heel wat technieken om zuinig om te gaan met materialen en grondstoffen. Bij ouderen zit nog heel wat kennis die vandaag onbenut blijft. Ook mensen uit kansengroepen zijn vaak enorm creatief rond meer te doen met minder. Andere culturen vullen de begrip-pen zuinigheid en spaarzaamheid dan weer op een eigen manier in. Wij menen dat etnisch-culturele en intergenerationele diversiteit als inspira-tiebron kan dienen. Daarom willen we inzetten op wederzijdse verrijking, waarbij wij leren van specifieke doelgroepen en culturen en we aankno-pingspunten en synergieën vinden.

De uitkomst van deze samenwerkingen zal gebruikt worden voor het opzetten van gemeenschappelijke projecten. Dit kan een concreet initi-atief in opstart zijn of eerder een blauwdruk of een lerend netwerk. De uitkomst wordt samen met de partnerorganisatie bepaald en co-creatief vorm gegeven. Natuurlijk kan dit partnerschap ook leiden tot een initiatief uit OD 2.1.

mogelijke acties

Gesprekken met organisaties die werken met interculturele doel-groepen.

Gesprekken met organisaties die werken met senioren of intergene-rationele diversiteit.

Gesprekken met organisaties die werken met kansengroepen. Partnerschappen uitwerken. Een cocreatief traject uitwerken. Gezamenlijke projecten of initiatieven opzetten. Een lerend netwerk initiëren.

Meetbaar

Meetbaar

Tastbaar

Tastbaar

aantal gesprekken

aantal partnerschappen

aantal initiatieven die hieruit ontstaan

aantal netwerkmomenten

wederzijdse versterken van elkaars missie is duidelijk

verhalen rond partnerschappen

OD 2.3: Samenwerking met en tussen lidorganisaties is gestoeld op een gemeenschappelijke visietekst en ontmoetingen in netwerkcafés.

Een oud-Afrikaans spreekwoord zegt: ‘Als je snel wilt gaan, ga dan alleen. Als je ver wilt gaan, ga dan samen.’ Onze lidorganisaties beschouwen de netwerkfunctie van Netwerk Bewust Verbruiken als waardevol. Ken-nis of informatie uitwisselen en samenwerken staan hier centraal. We willen met de leden werken aan een nieuwe standpuntentekst waarmee we samen naar buiten kunnen komen. Vernieuwende samenwerkingen kunnen het netwerk versterken en burgers motiveren. Via netwerkcafés (1 of 2 per jaar) zoeken we naar manieren om expertise te delen, elkaar te versterken en te verbinden. Dit kan resulteren in een lerend netwerk.

mogelijke acties

Met lidorganisaties tegen 2018 een gemeenschappelijke visie (en standpuntentekst) uitwerken die de basis vormt voor samenwerking.

Netwerk Bewust Verbruiken faciliteert een lerend netwerk, waarbij (lid-)organisaties expertise uitwisselen en elkaar leren kennen.

Netwerkcafés vormen de basis voor uitwisseling en kennisdelen. Als breed netwerk de burger aanspreken in zijn diverse rollen (als

consument, als kiezer, als ouder...). Tegen 2020 is de nieuwe rol van het netwerk duidelijk.

gemeenschappelijke visietekst

aantal lidorganisaties

aantal samenwerkingen

aantal initiatieven rond netwerking

aantal netwerkcafés

duidelijke rol van Netwerk Bewust Verbruiken voor buitenwereld en voor lidorganisaties

samenwerkingen versterken de bood-schap

INDIcATOREN

INDIcATOREN

52 53

StrategiScheDOelStelliNg3NetwerkBewuStVerBruikeNheefteeNkwalitatieVe,iNNOVatieVeeNiMpact-gerichtewerkiNg

Netwerk Bewust Verbruiken beweegt zich in een veranderend middenveld en is voortdurend in ontwikkeling. We willen blijven professionaliseren om de missie van de organisatie uit te dragen en onze acties en campag-nes efficiënter te maken. We realiseren maatschappelijke impact en we meten deze via impactonderzoek. Op korte termijn willen we manieren uittesten om onze impact te meten en bij te sturen waar nodig.

OD 3.1: Een innovatieve werking weerspiegelt zich in nieuwe projecten

Netwerk Bewust Verbruiken zet zelf innovatieve projecten op en onder-steunt bestaande pilootprojecten. Deze projecten zijn een voorafspiege-ling, een labo van hoe een duurzame wereld eruit zou kunnen zien. Om zulke projecten in het leven te kunnen roepen, is ruimte voor experiment en talentontwikkeling nodig. Daarom vernieuwen we onze methodieken regelmatig. We herbekijken hoe we werken in team, op hoe we inzetten op talenten en op diversificatie van de financiering. Omdat we de waarden die we uitdragen ook willen toepassen binnen de werking van Netwerk Bewust Verbruiken, willen we het eigen personeel de kans geven om te experimenteren met andere manieren van werken tijdsinvulling.

mogelijke acties

Ruimte creëren in het team en bij medewerkers om pilootprojecten uit te werken en op te zetten.

De werking in het team innoveren via co-creatie en participatief leidinggeven.

Projectmanagement ondersteuning (Podio werktool). Doelstellingen per jaar vastleggen in een jaarplan. Participatieve visie-ontwikkeling. Projectwerving doen die volledig kadert binnen de missie en visie. Financiële diversificatie via andere inkomstenbronnen.

INDIcATOREN Aantal opleidingen, bijscholingen van medewerkers Deelname aan denken inspiratiedag, netwerkmomenten, congressen Organiseren van interne en externe inspiratiedagen Samenwerkingen met bedrijven Trajecten opzetten voor teamwerking Jaarplannen met duidelijke doelstellingen Nieuwe projecten uitschrijven Nieuwe projecten uitvoeren Aantal mislukkingen Verschillende inkomstenbronnen

OD 3.2: Een transparant, zorgzaam en kwalitatief medewerkersbeleid houdt alle medewerkers van Netwerk Bewust Verbruiken tevreden

Het enthousiaste en gedreven team is een grote meerwaarde voor de werking van Netwerk Bewust Verbruiken. Een stimulerende werkomge-ving met aandacht voor ieders persoonlijke context, zorgt voor een posi-tieve werksfeer. Door in te zetten op talenten en te werken richting een zelfsturend team, werkt Netwerk Bewust Verbruiken naar een gedragen personeelsbeleid. Alle medewerkers (personeel, stagiairs, vrijwilligers) hebben recht op coaching, vorming en inspraak. Netwerk Bewust Ver-bruiken heeft oog voor diversiteitsbeleid, met bijzondere aandacht tijdens aanwerving van medewerkers.

Momenteel werkt Netwerk Bewust Verbruiken met 3,4 VTE. We willen tegen 2020 5 VTE medewerkers hebben door slim in te zetten op diversifi-catie van inkomsten en innovatieve projecten. Goede kennisoverdracht en taakafspraken zijn ook essentieel.

mogelijke acties

Functioneringsgesprekken van medewerkers Talentgesprekken met medewerkers Coaching van medewerkers Externe coaching bekijken voor zelfsturend team ontwikkeling VTO beleid Opleidingen om competenties te verwerven Cocreatief opstellen van diversiteitsplan

54 55

Herwerken van wervingsbeleid Uitvoeren van diversiteitsbeleid Kennisontsluiting via Podio verder uitwerken (projectmanagement)

INDIcATOREN Aantal functioneringsgesprekken Jaarlijkse jobtevredenheidsscore onder medewerkers van gemiddeld 75% Positieve evaluaties door de werkgever Aantal opleidingen en vormingsuren gevolgd door medewerkers Een gedragen en uitgeschreven wervingsbeleid Een gedragen en uitgeschreven diversiteitsbeleid Minstens 5 VTE tegen 2020

OD 3.3: Een transparant en gediversifieerd financieel beleid maakt Netwerk Bewust Verbruiken sterker

Netwerk Bewust Verbruiken zet de komende jaren bewust in op samen-werkingen met bedrijven of ondernemingen. Onze inkomstenbronnen moeten zo minder subsidieafhankelijk en gediversifieerder worden. Bij de opstart van nieuwe projecten wordt van in het begin de financiële renda-biliteit bekeken. Via up-to-date begrotingen, rapportages en financiële indicatoren kunnen we kort op de bal bijsturen.

mogelijke acties

Diversificatie van de inkomstenbronnen Opvolgen subsidiefondsen en projectoproepen Opmaken sponsordossiers Opmaken businessmodellen Samenwerkingen met bedrijven Fondsenwerving Crowdfunding onderzoeken Competentieverwerving rond marketing en businessmodellen Driemaandelijkse financiële afrekening Samenwerking met boekhouder Netwerking met mogelijke partners/sponsors

INDIcATOREN Driemaandelijkse financiële rapportage Halfjaarlijkse begrotingscontrole Stijging van inkomstenbronnen gedurende de beleidsperiode Aantal ingediende en aantal toegekende subsidiedossiers Percentage subsidieafhankelijkheid Aantal sponsordossiers Aantal samenwerkingen met bedrijven Aantal financieel rendabele initiatieven

OD 3.4 Een impactgerichte samenwerking met lidorganisaties en partners geeft meer slagkracht

Samenwerken is het dna van onze organisatie. Zowel de impact van Netwerk Bewust Verbruiken als die van de lidorganisaties wordt zo groter. Door kennis en initiatieven te bundelen met anderen, kunnen we meer mensen bereiken en kaderen we dit in een groter en duidelijker geheel. We betrekken lidorganisaties op een gediversifieerde wijze en gaan op zoek naar eventuele nieuwe partners of leden. Netwerk Bewust Verbrui-ken kan de boodschap van de lidorganisaties helpen ontsluiten.

De verdeling van lidorganisaties in categorieën wordt herbekeken. Netwerk Bewust Verbruiken probeert in alle projecten samen te werken met één of meer organisaties. Deze samenwerking wordt vastgelegd in overeenkomsten zodat verwachtingen duidelijk zijn. De gedragenheid van een project of initiatief door alle partners garandeert immers succes.

mogelijke acties

Bij nieuwe projecten worden duidelijke afspraken gemaakt, neerge-schreven in een samenwerkingsovereenkomst

Via de communicatie van Netwerk Bewust Verbruiken worden de thema’s van lidorganisaties of partners versterkt

Initiatieven worden gebundeld om als één stem naar buiten te komen Partners of lidorganisaties versterken de boodschap van Netwerk

Bewust Verbruiken Memorandum (rond deeleconomie) met verschillende lidorganisa-

ties Beleidsaanbevelingen bundelen

56 57

Diversificatie actieplannen opstellen voor verschillende type lidorga-nisatie

Onderzoek naar meerwaarde om lidorganisaties opnieuw in te delen in verschillende types

INDIcATOREN Aantal samenwerkingen Aantal ondertekende samenwerkingsovereenkomsten Meer dan 50% van de acties of initiatieven die Netwerk Bewust

Verbruiken ontwikkelt, gebeurt in samenwerking met andere organisaties

Aantal lidorganisaties Aantal partners Gestegen impact door samenwerkingen Netwerk Bewust Verbruiken wordt gezien als een betrouwbare

partner

3 jaar Repair Cafés in cijfers

150 gemeentes, verenigingen en buurtinitiatieven, van Blankenberge tot Maaseik en van Essen tot Tienen, organiseerden minstens één Repair Café. Van oktober 2014 tot oktober 2015 werden maar liefst 320 her-stelbijeenkomsten georganiseerd.

Elk Repair Café telt gemiddeld 16 vrijwilligers en 61 bezoekers. Zo’n

5120 vrijwilligers engageerden zich afgelopen jaar en hielpen daarbij

19.520 bezoekers.

Per Repair Café worden gemiddeld 43 kapotte spullen ter herstelling

aangeboden. 65% hiervan kan gere-pareerd worden. Dit zorgt voor een

besparing van 144 kg CO2 per Repair Café. Het voorbije jaar werden er

gezamenlijk 9800 spullen gerepa-reerd, wat overeen komt met een

CO2-besparing van 50,6 ton.

Repair Café is de afgelopen drie jaar een mondiale beweging gewor-den. Wereldwijd bestaan er al 843

Repair Café-initiatieven in 18 landen, van Japan tot Liechtenstein en Chili.

58 59

DEEL 3: Stappen gezet om tot dit beleidsplan te komen

Een beleidsplan staat er niet zomaar, het groeit. Zoals een organisa-tie groeit. De grond voor dit beleidsplan werd dan ook klaargelegd in de beleidsperiode 2011-2015. De zaadjes zijn geoogst in verschillende projecten en campagnes, tijdens ontmoetingen en samenwerking. Som-mige zaadjes zijn al aan het kiemen, andere zijn vers geoogst en klaar om uitgestrooid te worden.

1.Startfase(februari2014)

Op de Raad Van Bestuur van 3 februari 2014 werd de aanzet gegeven voor het beleidsplanningsproces. Het team van Netwerk Bewust Verbruiken zou dit eerst intern trekken en nadien terugkoppelen met de Raad Van Bestuur. Een planning werd opgesteld en enkele afspraken vastgelegd. Coördinator Barbara Janssens stapte in het vormingstraject beleidsplan-ning van Socius.

2.gegevensverzamelingsfase(maart2014-december2014)

2.1 Literatuurstudie en trendanalyses

Netwerk bewust Verbruiken zet sowieso in op netwerking en houdt zich actief op de hoogte van trends in de samenleving. We houden onze ogen en oren open en volgden nog meer dan anders analyses en opiniestuk-ken. Daarnaast lazen we boeken, artikels en rapporten met betrekking tot ons domein, lieten ons inspireren door het Trendrapport van IDEA consult en dat van Femma. We namen deel aan de Trends Studiedag van KVLV, volgden het studium generale van CDO en UGent…

2.2 Bevraging in team

Op een tweedaagse met het team in april 2014 brainstormden we over een visie en werkten we rond de omgevingsanalyse.

2.3 Ledenbevraging

Een tiental leden uit ons netwerk werden bevraagd tijdens een diepte-interview in de zomer van 2014. Hierbij focusten we op de verwachtingen en de rol van ons netwerk. Op de Algemene Vergadering van december 2014 werd met alle aanwezigen opnieuw een oefening gemaakt rond de

A goal without a plan

is just a wish

Antoine de Saint-Exupery

60 61

netwerkfunctie van Netwerk Bewust Verbruiken.

2.4 SWOT en SWO-ART

In februari 2014 werd de eerste SWOT gemaakt door de Raad Van Be-stuur, in maart 2014 gevolgd door die van de Algemene Vergadering en in april door die van het team. In mei 2014 voegden we de aspiraties en resultaten bij elkaar en trokken de eerste analyse. Uit deze analyse vloei-den beleidsopties en de eerste aanzet tot strategische doelstellingen, die op de Raad Van Bestuur van juni 2015 werden besproken.

3.financieelbehoefteplan(januari2015)

Op 1 februari 2015 diende Netwerk Bewust Verbruiken een financieel behoefteplan in bij het Agentschap Sociaal Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen. We vroegen daarmee een verhoging van onze subsidie-enveloppe. Dit plan gaf reeds de eerste keuzes en stappen weer. Dit plan werd goedgekeurd op de Algemene Vergadering van december 2014.

4.Missieenvisie,doelstellingenenindicatoren (mei-oktober2015)

In juni 2015 werden op de Raad Van Bestuur de nieuwe klemtonen en keuzes geduid. De nieuwe missie werd voorgesteld en we toetsten de eerste aanzet van de doelstellingen af. In de zomer van 2015 gingen we met het team op tweedaagse in Leuven. We namen de missie en visie op-nieuw onder de loep en herdefinieerden ze hier en daar. De beleidsopties en de eerste aanzet van de strategische doelstellingen werden scherper gesteld. We werkten ook aan operationele doelstellingen en mogelijke acties om ons kader beter te trekken. We stelden de resultaten opnieuw voor aan de Raad Van Bestuur van september 2015, waar ze werden besproken en bijgeschaafd. Eind oktober 2015 werd de laatste versie voorgelegd op de Raad Van Bestuur.

5.gelijklopendeprocessenenkruisbestuivingen

Netwerk Bewust Verbruiken begeeft zich in een sterk veranderend land-schap. Gedurende de 20 maanden dat we bezig zijn met de beleidsplan-nen, zijn er gelijklopende processen aan de gang die zorgen voor interes-sante wisselwerking. We sommen hieronder de belangrijkste op:

Trefdagen van Repair Café, waarbij we bij lokale Repair Café-organi-satoren peilen naar verwachtingen en interesses

Sinds juni 2015 is er een denktank Repair Café Vlaanderen, die het verzelfstandigingstraject van Repair Café mee vorm geeft.

Een nieuw goedgekeurd project Simplify Life gaat van start in Vlaams-Brabant (juni 2015- juni 2017). Daarin werken we samen met partners rond vereenvoudigen en duurzaamheid.

Samen met de lidorganisaties bekijken we welke rol het netwerk kan spelen in de toekomst. We zijn gestart met netwerkcafés en laten eerst Femma aan het woord over de dertig-uren-week.

Gesprekken met Femma worden opgestart rond samenwerking m.b.t. de doelstelling van de Makerijen

Medewerkers van Netwerk Bewust Verbruiken maken deel uit van raden van bestuur en Algemene Vergaderingen (Bond Beter Leefmi-lieu, Socius, Memo, Plan C…)

Leen Waterschoot (medewerker Netwerker Bewust Verbruiken) schrijft haar Masterthesis in de Milieuwetenschap over “De rol van maatschappelijke organisaties in het streven naar duurzame ge-dragsverandering.”

In samenwerking met de Sociale Innovatiefabriek gaat Netwerk Bewust Verbruiken op zoek naar businessmodellen rond repareren

Afronden werking consumanderen, zoals Labelinfo.be en de zoek-tocht naar een overnemer voor de website.

6.goedkeuringopdealgemeneVergaderingvan 17november2015

Misschien is het waanzin zich aan

dromen over te geven en schat�

ten te zoeken waar slechts puin is. Misschien is het

ook waanzin nor�maal te zijn. Maar heel zeker is het de grootste waanzin,

het leven te zien zoals het is, en niet, zoals het zou moe�

ten zijn

Dale Wasserman

George Bernard Shaw

'Sommige mensen zien de dingen zoals ze zijn

en vragen: ‘waarom?’Anderen dromen

van dingendie er nog niet zijn

en vragen: ‘waarom niet?’

62 63

De niet-winkel-helper 2017




Is er iets dat je in 2017 graag zou willen kopen?












Een klein woord van grote dank aan iedereen die meehielp aan het tot stand komen van dit beleidsplan. In het bijzonder aan Tineke Van Engeland, oprichtster en motor van Netwerk Bewust Verbruiken de voorbije twee beleidsperiodes. Aan Clara Moeremans die niet alleen Repair Cafés op de kaart zette, maar ook met veel goesting mee de weg vormde die Netwerk Bewust Verbruiken nam. Dankjewel aan heel het team en aan de Raad van Bestuur voor de denk-oefeningen, de feedback, de bijsturingen en suggesties. Ook aan alle part-ners en lidorganisaties die doorheen de jaren samen hun schouders zetten onder projecten en campagnes. Aan FOV en Socius om mee gids te zijn in de lange weg die tot dit plan heeft geleid. Aan alle collega-bewegingen en verenigingen voor de uitwisseling en aanmoedigingen. Aan de visitatiecom-missie en adviescommissie voor hun suggesties en feedback op het vorige beleidsplan en het financieel plan. Dank aan kabinet, administratie en aan minister Sven Gatz voor het vertrouwen en geloof in de bewegingen.

Barbara JanssensCoördinatorNetwerk Bewust Verbruiken5 november 2015

Never doubt that a small group of

thoughtful, committed citizens

can change the world; indeed, it’s the only thing

that ever has

Margaret Mead

Netwerk Bewust Verbruiken vzwEdinburgstraat 261050 Brussel02/ 894 46 15

[email protected]

facebook.com/netwerk.bewustverbruiken twitter.com/BewustVerbruik

Verantwoordelijke uitgever: Barbara Janssens, Netwerk Bewust Verbruiken, 2015Opmaak: [email protected]

Beleidsplan - Netwerk Bewust Verbruiken · 4 5 Bewust Verbruiken is namelijk niet langer een...

Documents

Transcript of Beleidsplan - Netwerk Bewust Verbruiken · 4 5 Bewust Verbruiken is namelijk niet langer een...