BeleidsnotaArcheologie in Purmerend

Colofon

Afdeling : Ruimtelijke OntwikkelingVastgesteld : Raadsvergadering 24 september 2009Datum : 4 december 2008Bestandsnaam : Beleidsnota Archeologie in Purmerend

Bijschrift foto voorpagina: De stad Purmerend op een kaart van Jacob van Deventer uit 1580.

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Inleiding 1 Aanleiding 1 Doel 1 Leeswijzerenopbouw 2

Hoofdstuk 2 Wettelijk en beleidsmatig kader 3 Uitgangspuntenarcheologiebeleid 3 Rijksoverheiden(wettelijke)instrumenten 3 Provincialetakeneninstrumenten 5

Hoofdstuk 3 Archeologiebeleid in Purmerend 7 KarakteristiekPurmerend 7 Formuleringenplaatsbepalingarcheologie 8 Instrumentenarcheologiebeleid 11 Toepassinginstrumentenarcheologiebeleid 11 Onderzoeksprocedureenselectiebesluit 12

Hoofdstuk 4 Positie archeologie in de gemeentelijke organisatie 15 Huidigepositievóórvaststellenbeleidsnota 15 Positienavaststellenbeleidsnota 15 Koppelingverschillendebeleidsinstrumentenenmaatregelen 16

Hoofdstuk 5 Samenwerking met externe organisaties 19

Hoofdstuk 6 Communicatie 21

Hoofdstuk 7 Financiën 23 Deverstoorderbetaalt 23 Gemeentelijkbudget 24

Hoofdstuk 8 Evaluatie en verantwoording 27

Bijlage 1 DeArcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaart voordegemeentePurmerend,rapportageenkaarten,2008.

1

Hoofdstuk 1

1. Inleiding

AanleidingArcheologieisdewetenschapdiehetlevenvanmenseninhetverledenbestudeert,reconstrueertenverklaartaandehandvandesporendiezijindebodemhebbenachtergelaten.Sporenuithetverledenkunnenonsveelvertellenoverhetgebiedwaardezewordengevondenenoverhoedemensdaarvroegerwoondeenleefde.Dezesporenkunnenvariërenvanhuishoudelijkeafval,gereedschap,muntenenbottentotakkersystemenenhoutenofstenenfunderingenvangebouwen.Hetbodemarchiefisalshetwaredebasisvoordehistorischeidentiteitvaneenstadenhaarinwoners.Archeologiewordtgebruiktalsthemainderuimtelijkeplanontwikkelingenalsmiddelomdelokalebevolkinghistorischbesefvandeeigenomgevingbijtebrengen.

Indeafgelopen50jaarishetaantalbodemingrepentoegenomenalsgevolgvanbouwacti-viteitenennatuurontwikkeling1.Omhetbodemarchiefbetertekunnenbeschermenheb-bendeEuropeseministersvancultuurin1992hetVerdragvanMaltagetekend2.Deessentievanhetverdragisdatbodemingrepenvoorafmoetenwordengegaandooreenzorgvuldigonderzoeknaararcheologischewaarden.Ookbeoogthetverdrageengoedeafstemmingtussendearcheologieenruimtelijkeordeningtebewerkstelligen.Belangrijkuitgangspuntdaarbijisdat‘deverstoorderbetaalt’.

DeuitgangspuntenvanhetVerdragvanMaltazijngeïmplementeerdindeNederlandsewet-enregelgeving.IndeherzieneMonumentenwet19883wordengemeentenverplichteeneigenarcheologiebeleidvormtegevenenuittevoeren.Inditverbandhebbenburge-meesterenwethoudersin2007beslotenomeenarcheologischeverwachtings-enbeleids-advieskaartoptelatenstellen(bestuursadvies430221).

DoelArcheologiebeleidisonderdeelvanhetruimtelijkebeleid.Dekernactiviteitbinnenhetarcheologiebeleidishetproducerenvaninformatievoordebesluitvormingoverbeheer,behoudenontwikkelingvanhetbodemarchief.

Indezebeleidsnotawordtaangegevenwelkebeleidsinstrumentenwordeningezetomeenjuisteafwegingtekunnenmakentussenhettebeschermenbodemarchiefendeverschil-lendemaatschappelijkebelangen.Defeitelijkevertalingvanhetbeleidnabesluitvormingvindtplaatsinspecifiekeuitwerkingen,zoalsb.v.deverschillendebestemmingsplannenenprocesbeschrijvingen.

1 DeRijksdienstvoorOudheidkundigBodemonderzoekheeftberekend,dattussen1950en2000bijna eenderdedeelvanallearcheologischevindplaatsenverlorenisgegaandooronderanderebouwactivi- teiten,grootschaligecultuurtechnischeingrepen,infrastructureleprojecten,natuurontwikkeling, grondwaterpeilverlagingenenintensiveringvandelandbouw.2 In1992heeftdeministervan(toen)WVC,mevrouwHedyd’Ancona,hetVerdragvanMaltaondertekend.3 Op1september2007inwerkinggetreden.

�

LeeswijzerenopbouwDehoofdstukkenwordenafgeslotenmeteenkaderwaarindebelangrijksteonderwerpenpuntsgewijsstaanvermeld.

Hoofdstuk2geefteenoverzichtvandeachtergrondenenbeleidsmatigekaderswaartegeneengemeentelijkarcheologischbeleiddienttewordenafgezet.Hoofdstuk3geefteenbeschrijvingvanhetarcheologiebeleidinPurmerendenhoofdstuk4geeftdepositievanarcheologieindegemeentelijkeorganisatieweer.Desamenwerkingmetandereorganisatiesisbeschreveninhoofdstuk5eninrespectieve-lijkdehoofdstukken6en7wordendecommunicatieveaspectenendekostenvanarcheo-logiebeleidbeschreven.Hoofdstuk8bevatdeevaluatieenverantwoording.

Debijlagebevat‘Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartvoordegemeentePurmerend’.

Melkweg, 2008

�

Hoofdstuk 2

2. Wettelijkenbeleidsmatigkader

UitgangspuntenarcheologiebeleidHetbodemarchiefisvoorveelmensenonbekend,doordathetnietzichtbaaris.Alservondstenwordengedaaniserveelbelangstellingbijhetpubliek.Archeologischerestenzijneenonderdeelvanonshistorisch(stede)bouwkundigenlandschappelijkerfgoed.Hetbodemarchiefbevatveelkarakteristiekeenbijzondereelementendiedebasisvormenvoordehistorischeidentiteitvandegemeenteenhaarinwoners.Vanwegeruimtelijkeontwikkelingenbouwactiviteitenindetweedehelftvandevorigeeeuwiséénderdevanhetbodemarchiefverdwenen.Slechtstweeprocenthiervanisarcheologischonderzocht.Belangrijkisdeaccentverschuivingindearcheologievan(nood)opgravingennaareenbeterebeschermingeninpassingvanarcheologischeoverblijfselenbijbouwprojecten.Hetbehoudendeontsluitingvanveelcultuurhistorische,enmetnamearcheologische,kwaliteitenkanzonderactiefbeleidensamenwerkingvanallebetrokkenennietwordengegarandeerd.Hierbijgeldteengedeeldeverantwoordelijkheidvanrijk,provincies,gemeenten,waterschappenenparticuliereorganisaties.

Rijksoverheiden(wettelijke)instrumenten

InitiatievenDerijksoverheidheeftdelaatstetwintigjaardevolgendeinitiatievengenomen:In1988werddeMonumentenwet1988vankracht.Indewetwasookaandachtvoorarcheologie.•In1992isopMaltaeenEuropeesVerdraggeslotenoverhetcultureelerfgoedinde

bodem.Doelvanditverdragisombijruimtelijkeplannenrekeningtehoudenmetdearcheologischewaardenendeze,waarmogelijk,betertebeschermen.DeimplementatievanditverdragheeftinNederlandgestaltegekregendooreenwijzigingvandeMonu-mentenwet1988.

•Indeperiode2001tot1september2007waseeninterim-beleidarcheologie3vankrachtomdekrapteopdemarktvanarcheologischeopgravingenteverminderen.Ditinterim-beleidbetekendevoorgemeenteninessentiedatzemeermogelijkhedenkregentothet(laten)doenvanarcheologischeopgravingen.Hetinterim-beleidgafookaan(particuliere)instellingenenbedrijven-mitszijvoldedenaaneenaantalminimumvoorwaarden-demogelijkheidtothetdoenvanarcheologischeopgravingen.Hetinterim-beleidisopge-gaanindegewijzigdeMonumentenwet1988.

•IndewijzigingvandeMonumentenwet1988zijndebeginselenvanhetVerdragvanMaltaenhetinterim-beleidwettelijkvastgelegd.DegewijzigdeMonumentenwet1988isop1september2007inwerkinggetreden.

3 Beleidsregelsopgravingsbevoegdheid,Stcrt.2001/207.

�

EenanderinitiatiefvanderijksoverheidwashetuitbrengenvandeNotaBelvederein1999,waarinhetbelangvancultuurhistoriealsinspiratiebronvoorderuimtelijkeinrichtingwerdonderstreept.Erwordtdoorderijksoverheidsubsidieverleendaanprojectenwaarin‘behouddoorontwikkeling’praktischisvormgegeven.

DerecentewijzigingvandeMonumentenwet19884brengteenaantalingrijpendeverande-ringenmetzichmeeopbestuurlijkenbeleidsmatiggebied.Debelangrijksteveranderingenzijnhieronderopeenrijgezet:•Hetstrevennaarbehoudvanarcheologischewaardenwordteengeformaliseerdbeleids-

uitgangspuntvooralleoverheden.•Deversterkingvanderelatiearcheologieenruimtelijkeordeningdoordeverplichteaan-

wijzingdoordeprovincievanattentiegebiedenenarcheologiegevoeligegebieden,binnenenbuitendebebouwdekom,endemogelijkheidvoorgemeentenomdezebinnendebebouwdekomaantewijzen.

•Verregaandedecentralisatievanverantwoordelijkhedennaarhetgemeentelijkniveau;•Invoeringvanhetveroorzakerprincipe:dekostenvannoodzakelijkearcheologischewerk-

zaamhedenkomeninprincipevoorrekeningvandeinitiatiefnemertotdebodemversto-rendeactiviteit(deverstoorderbetaalt).

•Naastoverhedenenuniversiteitenmogenookgekwalificeerdebedrijvendezewerkzaam-hedenuitvoeren.

•Verbeteringvandeinformatievoorziening:beslissingenomtrenthetbodemarchiefmoe-tentransparanterzijnenopenstaanvoorberoepenbezwaar;deresultatenvanarcheolo-gischonderzoekmoetenvoorallebetrokkenentoegankelijkzijn.

De veroorzaker betaaltHetveroorzakerprincipeiseenbelangrijknieuwelement.Initiatiefnemerstotbodemversto-rendeactiviteiten,endatkunnenparticuliereexploitantenzijnof(lokale)overhedenwor-denverplichtdekostenvanhetbenodigdearcheologischonderzoekvoorhunrekeningtenemen.Bijgroterebodemingrepenmoetersprakezijnvaneenuitdagingomheterfgoedzoverantwoordmogelijkmeetewegenenwaarmogelijkteintegrerenindevoorgenomenontwikkeling.

TakenDerijksoverheidbehoudthaartaakophetgebiedvandewettelijkebeschermingvanarche-ologischemonumentenenhetbeheervanhetlandelijkearcheologischinformatiesysteemARCHIS.Inditsysteemvindtondermeerdemeldingvanarcheologischevondstenenderegistratievanvindplaatsenplaats.UiteenbewerkingvanalleNederlandsearcheologischegegevensisdeIndicatieveKaartvanArcheologischeWaarden(IKAW)ontstaan.OpdezekaartisglobaalvoorheelNederlandaangegevenwaardekansoparcheologischeoverblijf-selenhetgrootstis.Tenaanzienvandeinformatievoorzieningzaldekomendetijdveelnadrukgelegdgaanwordenopdeverbeteringvandeinformatiestromentussendeverschillendebestuursla-gen.EendirectekoppelingvanARCHISmetprovincialeengemeentelijkearcheologischeinformatiebronnenzaltotstandwordengebracht.

4 InwerkingtredenwijzigingMonumentenwet1988op1september2007,Stb.2007,293.

�

Debelangrijksteuitvoerdervanhetrijksbeleid,deRijksdienstvoorArcheologieCultuurland-schapenMonumenten(RACM),zalzichindetoekomstmeerrichtenopdefunctievankenniscentrumophetgebiedvandearcheologischemonumentenzorg.

Dein2005doorfusieontstaneErfgoedinspectie,daarvoordeRijksinspectievoordeArche-ologie5,moeternamensderijksoverheidoptoezien,datdeuitvoeringvanarcheologischewerkzaamhedenindepraktijkgoedgebeurt.DatwilzeggenvolgensdenormendiezijnvastgelegdindeKwaliteitsnormNederlandseArcheologie(KNA).Deinspectietreedtopalsonafhankelijktoezichthouder.

ProvincialetakeneninstrumentenTot1juli2008wasderolvandeprovincievooraleentoezichthoudendeinhetkadervandetoetsingvanbestemmingsplannenendevrijstellingproceduresartikel19vandeWetopdeRuimtelijkeOrdening(WRO)6enhetverlenenvanontgrondingvergunningen.IndenieuweWetruimtelijkeordening(Wro)kunnenprovinciesalgemeenverbindenderegelsuitvaardigenmeteisenwaaraanbestemmingsplanneninhetalgemeenofinspecifiekegebiedenmoetenvoldoen.

DeprovincieNoord-Hollandheeftdecultuurhistorischeregioprofielen(2004-2007)geïnte-greerdmethetLandschapskaternNoord-HollandensamengevoegdinhetBeleidskaderLandschapenCultuurhistorie7.InditkadervaltPurmerendbinnenderegioNoord-HollandMidden.Deoorsprongvanditgebiedwordtgevormddooreenveenkussendatzichheeftontwikkeldopkleiafzettingen.Nuwordthetgebiedgekenmerktdoorrelatiefhooggelegenveenpoldersenlaaggelegendroogmakerijen.Inhetbeleidskaderwordtaangegevendathetbehoudvanveenterpenenanderearcheologischevindplaatsenvoordezeregioessentieelis.RelevantvoorPurmerendwordeninhetbeleidskadereenreeksmaatregelenbenoemdomdecultuurhistorischeenlandschappelijkekwaliteitentebehouden,versterkenofont-wikkelen.

DeprovincieheeftdehistorischeobjectenenstructurenvanNoord-Hollandinkaartge-brachtopeencultuurhistorischewaardenkaart(CHW).Opditmomentbepaaltdestatusvanhetgebiedopdiekaartofdearcheologischemonumentenzorgcyclus(ziehoofdstuk3Onderzoeksprocedureenselectiebesluit)inwerkingtreedt.DeCHWisgebaseerdopdeIndicatieveKaartvanArcheologischewaarden(IKAW)endeArcheologischeMonumenten-kaart(AMK).

5 Op1november2005isdeRijksinspectievoordeArcheologiegefuseerdmetdeRijksarchiefinspectie, deInspectieCultuurbezitendeRijksinspectieMonumentenzorgtotdeErfgoedinspectie.6 WijzigingWetopdeRuimtelijkeOrdeningper1juli2008innieuweWetruimtelijkeordening, Stb.2006,566.7 Vastgesteldinseptember2006.

�

IndegewijzigdeMonumentenwet1988hebbenprovinciesdevolgende(nieuwe)taken:•Aanwijzenvanattentiegebieden:indezegebiedengeldteenverplichtingtotarcheolo-

gischonderzoek.•Beschermingvanarcheologischevindplaatsenineenbestemmingsplan.•Toetsingaspectcultuurhistorie(waaronderarcheologie)bijplanproceduresbinnenhet

kadervandeWRO.•Deprovincieisbevoegdgezagbijhetafgevenvanontgrondingvergunningenenmilieuef-

fectrapportages.Inbeidesituatieskandeprovincieaaninitiatiefnemersdeeisstellendatarcheologischonderzoekwordtuitgevoerd.

•Deprovincievervulteenbelangrijkerolbijhetarchiverenenbewarenvandemeestearcheo-logischevondsten.Behalvedetaakomeenprovinciaaldepotaantewijzenenteonderhou-den,heeftdeprovincieookdebevoegdheidgemeentelijkeinformatiecentraaantewijzen.

•Deprovincievoerteendeelvandetaakophetgebiedvanhetregistrerenennatrekkenvanvondstmeldingenuit.

•Hetondersteunenvangemeenten.Indemeesteprovincieszijndelaatstejarenzoge-noemdeerfgoedhuizenensteunpuntencultuurhistorieopgericht.Hetbetreftorganisatiesdieeenadviesrolvervullenophetgebiedvanarcheologie,monumentenenhistorischegeografie.IndeprovincieNoord-HollandondersteuntCultureelErfgoedNoord-Hollanddegemeenten.

Wettelijkenbeleidsmatigkaderrijksoverheid:-geformaliseerdbeleid-behoudenbeheerindebodem(insitu)-deversterkingvanderelatiearcheologieenderuimtelijkeordening-opgravingbevoegdheid-verbeteringvandeinformatievoorzieningovercultureelerfgoed-invoeringveroorzakerprincipe

provincie:-behoud,beheerenontwikkelingvanhetcultureelerfgoedindeprovincieNoord-Holland-aanwijzenvanattentiegebieden-archeologieinbestemmingsplannen-toetsingbestemmingsplannenenbesluitenWRO-depot-ondersteuningvoorgemeenten-vondstmeldingen

Doel-beschermingbodemarchief

8 Streekplanenandereonderdelenvanhetgebiedsgerichtbeleidvormenhetkaderwaartegengemeen- telijkebestemmingsplannenvanvoor1juli2008enbepaaldeanderevoornemensmetbetrekkingtot ruimtelijkeingrependoordeprovinciewordengetoetst. Hetaspectcultuurhistorie(waaronderarcheologie)wordtbijdeprovincialetoetsingbetrokken.

�

Hoofdstuk 3

3. ArcheologiebeleidinPurmerend

KarakteristiekPurmerendPurmerendligtopeenlocatiemetdoorgaandeland-enwaterverbindingen,aanheteindevandebannePurmer(land)9entevenslangshetwaterdeWhere,datdemerenBeemsterenPurmermetelkaarverbond.VermoedelijkisPurmerendontstaanuitdeeerderebewoningsaslangsdeMelkweg.DeMelkweglooptnamelijkuithetzuidenineenrechtelijn,viadeHoogstraat,doortotaandeKaasmarktbijdeWhere.NabijdeKaasmarktzijnbewoningssporenaangetroffenuitde12een13eeeuw.

Inde14eeeuwvondereendrastischeverschuivingplaatsvanbewoningophetplattelandnaardekernPurmerend.DeoudstevermeldingvandenaamPurmerenddateertuit1342.Purmerendontwikkeldezichalseenvissers-enhandelsnederzetting.Inde14eeeuwwerdPurmerendeenechtestedelijkekernmetbijhorendestedelijkeelementenalseenwaag,verenenhandelsprivileges.Eind16eenbegin17eeeuwvondenverdereuitbreidingenvandestadplaats.Inhetbeginvande20eeeuwvonddeeerstestadsuitbreidingbuitendestadswallenengrachtengordelplaats.In1954haddestadinclusiefdebuitengebiedenruim7.000inwoners;tegenwoordigzijnheteralcirca80.000enzijndevoormaligebuitengebiedenendedroogmakerij‘dePurmer’grotendeelsbebouwd.

9 VandaardenaamPurmerend.

Archeologische opgraving Plantsoengracht, 2007.

�

FormuleringenplaatsbepalingarcheologieHetPurmerendsearcheologiebeleidmoetervoorzorgendattijdenshetruimtelijkplanvormingsprocesvoldoendeinformatieoverdeaanwezigearcheologischewaardeninPurmerendbekendiszodatverantwoordebesluitvormingmogelijkis.

HetPurmerendsearcheologiebeleidgaatuitvanhetinhetVerdragvanMaltaenhetbeleidvanderijksoverheidvastgelegdeuitgangspunt:•behoudvandearcheologischewaarden‘insitu’(indebodem).Zijnbehoudenbeschermingvanarcheologischewaardennietrealiseerbaardanzullendezeopdeskundigewijzeonderzochtengedocumenteerdworden.

DearcheologischewaardenvanPurmerendzijndoorADCHeritage,nagedegenonder-zoek,inkaartgebracht10.Deontwikkeldearcheologischebeleidskaartzalopgenomenwordenindeverschillendenieuwebestemmingsplannen.Bijhetverlenenenhandhavenvanbouw-,sloopenaanlegvergunningenwordtgetoetstaandezebestemmingsplannen.Indeperiode,wanneerdebestaandebestemmingsplannennognietzijngeactualiseerdzaldooreenaanpassingvandeMonumentenverordeningPurmerend2004hetbodemarchiefwordenbeschermd.

Doorhetvastleggenvandearcheologischewaardenineenbestemmingsplanishetmo-gelijkdearcheologischewaardenteregulerenentevoorkomendatdezewaardenzonderenigevormvanonderzoekwordenverstoord.Deresultatenvanhetarcheologisch(voor)onderzoekbepalenofbouw-,sloop-enaanlegvergunningenwordenverleend.Opbasisvanhetbestemmingsplankunnenvoor-waardenm.b.t.archeologischewaarde(n)wordenopgenomenindevergunning.Devergunningkanverleendwordenmetdevoorwaardedathetbouwplanwordtaangepast,ofmetdevoorwaardevaneenarcheologischebegeleidingtijdensdebodemverstoringofeenarcheologischeopgravingvoorafgaandeaandebodemverstoring.

InstrumentenarcheologiebeleidHetarcheologiebeleidwordtzodaniggeformuleerddaterruimteontstaatomprioriteitentestellenenbeargumenteerdekeuzestemakenophetgebiedvanarcheologie.Bijbodemverstoringenvanenigeomvangzaldegemeentehetbehoudvanarcheologischewaardenafwegentegenanderemaatschappelijkebelangen.Doorhettoepassenvaneenselectiebeleidopdearcheologischeonderwerpenengebiedendiedegemeentewelennietwenstteonderzoekenontstaattransparantieindeuitvoeringenwordtrechtgedaanaanhetbelangvandearcheologie.

Hetselectiebeleidisgebaseerdop: 1. Hetbeleidmetbetrekkingtothetvrijstellenvanhetdoenvanarcheologischonder-

zoekbinnenhetkadervandeMonumentenwet1988. 2.Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartPurmerend. 3.Debeheers-enonderzoeksonderwerpen.

10Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartvoordegemeentePurmerend, rapportageenkaarten,2008,ziebijlage.

�

Ad1.Archeologischonderzoekisnietnodigwanneer:•Aangetoondwordtdatgeenarcheologische(verwachtings)waardenaanwezigzijn.•(Bouw)werkzaamhedenvergunningvrijwordenuitgevoerd.•(Ver)bouwzonderverstoringvanhetbodemarchief.•Hetteverstorenoppervlaknietgroterisdan100m2.

Archeologischonderzoekiswelnodig:•IngebiedenvanarcheologischewaardedieweergegevenzijnopdeAMK(Archeologische

MonumentenKaart),deIKAW(IndicatieveKaartArcheologischeWaarden)endeCultuur-historischeWaardenKaart(CHW).DezekaartenzijninstrumentendiedoorhetrijkendeprovincieNoord-Hollandbeschikbaarzijngesteldterondersteuningvandearcheologischemonumentenzorg.

•Hetteverstorenoppervlakgroterisdan100m2.

OpdeAMKstaanterreinenvanarcheologischemonumentalewaardeaangeduid,waarbijonderscheidwordtgemaaktindehoogtevandewaardering.Ookwordtonderscheidge-maakttussenwettelijkbeschermdeenniet-beschermdearcheologischemonumenten.Voordeniet-beschermdeAMK-terreinengeldtvanuitderijksoverheidgeenspecifiekbescher-mingsbeleid.

DeIKAWiseenkaartvanNederland,gebaseerdopdestatistischerelatietussenarcheolo-gischevondstenendebodemopbouw.Opdekaartwordtonderscheidgemaaktinzonesmetlage,middelhogeenhogeindicatievewaarden(ofweldeverwachteaanwezigheidvanarcheologischewaarden).

DeCHWiseenkaartvandeprovincieNoord-Holland,waaropdeindelinginarcheologischezonesmetverschillendewaardenisgebaseerdopdegegevensvandeAMKenIKAW.

Verstoringendieonderdegenoemdeoppervlaktemaatvan100m2blijvenofnietopeenAMKterreinplaatsvindenofwanneerergeenarcheologischewaardenteverwachtenzijn,zijndusinprincipevrijgesteldvanarcheologischonderzoek.

Ad.2Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartvanPurmerendisgerealiseerdinsamenwerkingmetADCHeritage,deafdelingenVergunningen,ToezichtenHandhavingenRuimtelijkeOntwikkelingvandegemeentePurmerendendeArcheologischeWerkgroepPurmerend(AWP).Indebijlageisderapportageopgenomenmetinformatieoverdeach-tergrondenendetotstandkomingvandezekaart.Dekaartisonderverdeeldineengegevenskaart11,eenverwachtingskaart(a)eneenbe-leidsadvieskaart(b).

11Degegevenskaartbevato.a.informatieovergeologieengeomorfologie,gegevensopbasisvananalyse oudekaarten,bekendearcheologischewaardenuitARCHISenvanAMK.

10

a. Op de verwachtingskaart zijn de hoge, middelhoge en lage archeologische verwachtings-waarden aangegeven. Een hoge verwachtingswaarde hebben de bebouwde historischekern en een aantal locaties in de droogmakerij de Purmer. Een middelhoge verwachtings-waarde hebben de middeleeuwse veenontginningsassen en in de historische kern het oor-spronkelijke stratenpatroon. Het overige gebied heeft een lage archeologische verwachting.

b. De archeologische beleidsadvieskaart Purmerend geeft aan:• hoe in het ruimtelijk planproces wordt omgegaan met de verschillende bekende archeolo-

gische terreinen en verwachtingszones;• bij gebieden met archeologische waarden (hoog, middelhoog en laag) de beperkende

maatregelen die van toepassing zijn en de te nemen noodzakelijke (vervolg)stappen bijbodemingrepen.

De oppervlaktegrenzen voor bodemingrepen zijn gebaseerd op de archeologische informa-tiewaarde van het gebied. Hieronder volgt een schematische beschrijving van de verwach-tingzones en de van toepassing zijnde maatregelen.

Archeologische beleidsadvieskaart historische kern:• verstoorde gebieden -> maatregel: geen;• zone met lage archeologische verwachting -> is niet aanwezig -> maatregel: geen;• zone met middelhoge archeologische verwachting -> stratenpatroon -> maatregel: plan-

gebieden waarvan de bodemverstoring kleiner dan 100 m2 beslaat, geen archeologischonderzoek (AWP heeft de mogelijkheid om archeologische waarneming uit te voeren);

• zone met hoge archeologische verwachting -> bebouwing en tuinen -> maatregel: plan-gebieden waarvan de bodemverstoring kleiner dan 30 m2, geen archeologisch onderzoek(AWP heeft mogelijkheid om archeologische waarneming uit te voeren).

Archeologische beleidsadvieskaart overig gebied:• verstoorde gebieden -> maatregel: geen;• zone met lage archeologische verwachting -> landbouwgronden droogmakerij de Purmer

-> maatregel: geen;• zone met middelhoge archeologische verwachting -> middeleeuwse veenontginningsas-

sen -> maatregel: plangebieden waarvan de bodemverstoring kleiner dan 500 m2 beslaaten bodemingrepen niet dieper dan 50 cm onder maaiveld (bouwvoor) zullen plaatsvindengeen archeologisch onderzoek;

• zone met hoge archeologische verwachting -> droogmakerij de Purmer -> maatregel:plangebieden waarvan de bodemverstoring kleiner dan 100 m2 beslaat en bodemingre-pen niet dieper dan 50 cm onder maaiveld (bouwvoor) zullen plaatsvinden, geen archeo-logisch onderzoek.

Ad. 3Een algemene behoudsdoelstelling is praktisch gezien (vaak) niet uitvoerbaar. Er is eendilemma bij de keuze tussen behoud (‘in situ’) of onderzoek. Onderzoek levert weliswaarnieuwe kennis en informatie op, maar vernietigt in de meeste gevallen ook de archeolo-gische vindplaats voor altijd. Opgraven is een eenmalig experiment, dat niet herhaald kan

1�

Archeologischvooronderzoekisvereistomeendergelijkrapporttekunnenschrijven.Bur-gemeesterenwethouderstoetsenookderapportendiemoetenvoldoenaande‘Kwali-teitsnormNederlandseArcheologie’(KNA)14.DearcheologischeonderzoeksbureauszijnverplichtdeKNAtevolgen.Voordeinitiatiefnemervanprojectenishetdusvanbelangwatdearcheologischeonder-zoeksprocedureinhoudt,welkekeuzesgemaaktwordenenhoewordttoegezienopdekwaliteitenkosten.Goedonderzoekvoorkomtonaangenameverrassingenbijdevergun-ningverleningentijdensderealisatiefasevanhetplan.

ArcheologischeonderzoeksprocedureenselectiebesluitBurgemeesterenwethouderszullenopbasisvandeonderzoeksinformatieeenselectiebesluitnemen.Uitervaringisgeblekendathetbelangrijkisomdearcheologischeonderzoeksprocedurealvroeginderuimtelijkeplanvormingfasetestarten,voordatdeaanvragenvoordeverschillendevergunningenwordeningediend.Hieronderwordendetenemenstappenindearcheologischeonderzoeksprocedurebeschreven.

stap 1Internearcheologischedeskundigheid(afdelingenROenVTH)inbrengenbijhetontstaanvandestartnotitiesvanbestemmingsplannen,bouwplannen,ontwikkelingsplannen,herin-richtingsplannenenandereplannenvoorbodemingrepen.Hetselectiebeleid(Monumen-tenwet1988,archeologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartPurmerendenbeheers-onderzoeksonderwerpen)vormthetkaderenlevertbelangrijkeinformatie.

stap 2Bureauonderzoekuitgevoerddooreenarcheologischonderzoeksbureau.Hierinwordtaan-gegevenwatheteffectvandegeplandebodemingreepisopdearcheologischewaardeninhetplangebied.Hetbureauonderzoekbevat:•eensamenvattingvanwaterarcheologischenaardwetenschappelijkbekendisoverhet

plangebied;•eencatalogusvanbekendearcheologischevindplaatsenofvondstmeldingen;•inzichtindearcheologischeverwachting.

stap 3 Inventariserendveldonderzoek(IVO),uitgevoerddooreenarcheologischonderzoeksbureau.Hierbijwordendearcheologischevindplaatsenopgespoord,inkaartgebrachtengewaar-deerd.HetIVOkanindriefaseswordengesplitst:

Deverkennendefaseheefttotdoeldearcheologischkansarmezonesuittesluitenenkansrijkezonestebegrenzen.Wanneerinhetverkennendeonderzoekwordtaangetoonddatdebodemdoorallerleigrondbewerkingengeheelisverstoordishetnietzinvolverdernogkarterendonderzoekuittevoeren.Dekarterendefaseomvathetinkaartbrengenvanarcheologischevindplaatsenn.a.v.de

14ZieBesluitarcheologischemonumentenzorg.

1�

tijdenshetveldonderzoekaangetroffengrondsporen,aardewerkscherven,steenetc.Dewaarderendefaseheeftalsdoelomarcheologischevindplaatsendieineenvandeeer-derefasenzijnopgespoordtewaarderen.Specifiekwordtookdebehoudenswaardigheid15vandearcheologischevindplaatsvastgesteld.

>Afhankelijkvandeuitkomstenvanhetbureauonderzoekkunnenstappenindeonder-zoeksprocedurewordenovergeslagenofisvervolgonderzoeknietmeernoodzakelijkenkanhetterrein(deel)wordenvrijgegeven.Ookkunnenbureauonderzoekendeverschil-lendefasesvanhetinventariserendveldonderzoektegelijkertijduitgevoerdwordeneninéénrapportverwerkt.

>Heteindresultaatvanhetonderzoekmoetaltijdeenwaardestellingvanhetterreinzijn,waaropeenbeslissingkanwordengenomen.Ofdearcheologischewaardevanhetterreinmoetinvoldoendematezijnvastgesteld.Ookwordendearcheologischewaardengeselec-teerddiebehoudenmoetenblijvenenwelkeniet.Voordezeselectiewordtgetoetstaandevolgendecriteria:•eerderselectieadvies(bureauonderzoek,IVO)•onderzoeksvragenenantwoordenbijhethuidigeonderzoek(bureauonderzoek,IVO)•vergelijkingvandeconclusiesineeneerderselectieadviesmetderesultatenvanlater•zeldzaamheidvandevindplaats•informatiewaarde,debetekenisvaneenvindplaatsalsbronvankennisoverhetverleden•ensemblewaardeofmeerwaardevaneenvindplaats(archeologischeenlandschappelijke

context)•archeologischecontext,deaan-ofafwezigheidvannabijgelegen,inruimteoftijd•gerelateerdearcheologischeobjecten•landschappelijkecontext,mogelijkhedenvoorfysisch-geografischereconstructies,even-

tuelerecenteverstoringen•representativiteit,dematewaarineenbepaaldtypevindplaatskarakteristiekisvooreen

periodeen/ofeengebied•deaardenhetformaatvanbedreigingvandevindplaatsende(on)mogelijkhedentot

behoud,danweldenoodzaakvanvervolgonderzoek

stap 4Burgemeesterenwethoudersnemenopbasisvandeverkregeninformatieoverdearcheo-logischewaardevandevindplaats,zoalsbeschrevenindestappen1t/m3eenselectiebe-sluit.Hetselectiebesluitiseengemotiveerdbesluittothetaldannietbehoudenvaneenbepaaldearcheologischewaarde,meestalinhetkadervanruimtelijkeontwikkeling.Bijdeselectievanarcheologischewaardeniseenkeuzeuitdevolgendeoptiesmogelijk:•vrijgeven•behoudinsitu•opgravenofbegeleiden

Blijkt‘behoudinsitu’vandearcheologischevindplaatsniet(meer)mogelijkenvaltdevind-plaatsonderdegemeentelijkebeheers-enonderzoeksonderwerpendanzaldevindplaats

15Hiervooriseenlandelijkenormontwikkeld:KNA,BijlageIV,‘Hetwaarderenvanvindplaatsen’.

1�

volgenshetarcheologischvervolgtraject,‘opgraven’of‘begeleiden’,behoudenmoetenblijven.Burgemeesterenwethoudersbepaleninhetselectiebesluitookdevormvanhetarcheologischvervolgonderzoek.Bijeen‘opgraving’of‘begeleiding’wordendearcheologi-schewaardenuitdebodemgehaald.Eenselectievandevondstenzalwordenbewaardinhetprovinciaaldepot.

Decombinatievanhetinstrumentselectiebeleid,deonderzoeksprocedureenhetselectie-besluitvormteentrechtermodelmetduidelijkebeslismomenten.Onderzoekvindtplaatsvangrootschaligengrofmazignaarkleinschaligenfijnmazigwaardoorterreinen,zonderarcheologischewaarden,buitendevervolgproceduresvallen.

Archeologiebeleid>formulerenarcheologie>Purmerendsarcheologiebeleiduitgangspunten:-behoudenbeheerindebodem(‘behoudinsitu’)-vroegtijdigbetrekkenvanarcheologiebijplanologischebesluitvorming-toepassenPurmerendsselectiebeleidgebaseerdopdearcheologischeonderwerpenengebieden

Purmerendsselectiebeleidgebaseerdop:1.hetvrijstellenvanhetdoenvanarcheologischonderzoek2.dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartPurmerend3.beheers-enonderzoeksonderwerpen

archeologischeonderzoeksprocedure:1.internearcheologischedeskundigheid2.bureauonderzoek3.inventariserendveldonderzoek4.selectiebesluit

Doel-behoud,beheerenontwikkelingvanhetPurmerendscultureelerfgoed-inzichtinhetbodemarchiefenbewoningsgeschiedenis-beterensamenhangendarcheologischonderzoek-beargumenteerdearcheologischeonderzoeks-enuitvoeringskeuzes-kennisontwikkelingbinnendegemeentelijkeorganisatie

1�

Hoofdstuk 4

4. Positiearcheologieinde gemeentelijkeorganisatie

HuidigepositievóórvaststellenbeleidsnotaZolanggeenarcheologiebeleidisvastgesteldbepalenhetrijkendeprovinciehoewordtomgegaanmetarcheologieinPurmerend.Degemeenteishetuitvoeringsorgaanvanhetprovinciaalbeleid.

De(wettelijke)takenenwerkzaamhedenwordenuitgevoerddoordeafdelingenROenVTH.

TakenenwerkzaamhedenRO:•archeologiebeleid•inpassenarcheologiebijplanvorming

TakenenwerkzaamhedenVTH:•informatieverstrekkingenadvisering(zowelinternalsextern)•inhetkadervanvergunningverleningtoetsenofdearcheologischewaardenvoldoendebij

deplannenwordenbetrokken•beoordelenvanbureauonderzoek,IVOenPve•opdrachtverleningaanexternearcheologischebedrijvenoforganisatieso.a.inzakebu-

reauonderzoekofhetopstellenvaneenProgrammavaneisen(Pve)vooreenarcheologi-scheopgravingofbegeleiding

•besluitvormingarcheologischeonderzoeksprocedurevoorbereiden•coördinatiearcheologischewerkzaamheden(o.a.toevalsvondsten)•toezichtenhandhaving•samenwerkingexterneorganisaties•budgetbeheerarcheologie

Binnendegemeentelijkeorganisatieisgeen‘archeologischedienst’zoalsbijeenaantalanderegrotegemeenteninNoord-Holland.Voorspecifiekearcheologischekenniswordttegenbetalinggebruikgemaaktvandekennisendiensten16vanarcheologischebedrijvenenorganisaties(zieookhoofdstuk5Externeorganisaties).

PositienavaststellenbeleidsnotaHetarcheologiebeleidzalgeïmplementeerdwordenindeverschillendewerkprocessen(vergunningverlening,vrijstellingen/ontheffingen)vandebetrokkenvakafdelingen.Archeologiezalvroegtijdigwordenbetrokkenbijplanologischeontwikkelingenenbesluitvorming.

16o.a.gemeenteZaanstad,gemeenteHoorn.

1�

DetakenenwerkzaamhedenvoortkomenduithetPurmerendsarcheologiebeleidwordenuitgevoerddoordeafdelingenRO,VTHenFIT.

TakenenwerkzaamhedenRO:•ontwikkelen,implementeren,evaluerenenactualiserenvanhetarcheologiebeleid•opnemenvanarcheologiebeleidinbestemmingsplannen•opnemenvanarcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartinWEBGIS•opnemenvaneenaanlegvergunningenstelselinnieuwebestemmingsplannen•initiërenvanhetvroegtijdigbetrekkenvandearcheologiebijdeplanologische

besluitvorming•communicatiearcheologiebeleid,waaronderactiviteitentoerismeenrecreatie

TakenenwerkzaamhedenVTH:•uitvoerenarcheologiebeleid•MonumentenverordeningPurmerend2004wijzigeni.v.m.uitvoerenarcheologiebeleid•informatieverstrekkingenadviseringinhetkadervanvergunningverleningoverarcheolo-

gischeprocedures(zowelinternalsextern)•inhoudelijkearcheologischebegeleidingvangemeentelijkeruimtelijkeontwikkelingsplan-

nen,projectenenvergunningverlening,archeologischeopgravingenenbegeleidingen•vangnetfunctievoorencoördinatievannoodonderzoek,archeologischewaarnemingen,

archeologischeinspectiesentoevalsvondsten•beoordelenbureauonderzoekenIVOinkadervanarcheologischeonderzoeksprocedure

enselectiebesluit•beoordelenvanPveinkadervanarcheologischeonderzoeksprocedureenselectiebesluit•toetseninhetkadervanvergunningverleningofdearcheologischewaardenvoldoendebij

deruimtelijkeplannenwordenbetrokken•opstellenarcheologischevoorwaardeninbouw-ensloopvergunning•opdrachtverleningaanexternearcheologischebedrijvenoforganisatieso.a.inzakebu-

reauonderzoekofhetopstellenvaneenProgrammavaneisen(Pve)vooreenarcheologi-scheopgravingofbegeleiding

•besluitvormingarcheologischeonderzoeksprocedure•toezichtenhandhaving•samenwerkingexterneorganisaties•budgetbeheerarcheologischonderzoek•registrerenenaanleverenactuelegegevensoverbodemverstoringenvoorWEBGISTakenenwerkzaamhedenFIT:•opnemenvankaartgegevensinWEBGIS

Voorspecifiekearcheologischekenniswordttegenbetalinggebruikgemaaktvandekennisendienstenvanarcheologischebedrijvenenorganisaties(zieookhoofdstuk5.Externeorganisaties).

1�

KoppelingverschillendebeleidsinstrumentenenmaatregelenDevolgendebeleidsinstrumentenenmaatregelenwordeningezetenzijnnoodzakelijkvoorbehoud,beheerenontwikkelingvanhetbodemarchiefinPurmerend:

- Bestemmingsplan Dewetgeverheefthetbestemmingsplanaangewezenalshetprimaireinstrumentomhetarcheologischbodemarchieftebeheren.Hetarcheologiebeleidzal,nabestuurlijkevaststel-ling,wordenvertaaldnaardenieuwebestemmingsplannen.Hierdoorwordtgezorgddatarcheologievroegtijdigindeplanfaseenruimtelijkebesluitvormingsprocessenenbijdeuitvoeringvancivielewerkenenbodemsaneringenwordtbetrokken.DeimpactvandegewijzigdeMonumentenwet1988hangtsamenmethetaantalbestem-mingsplannendatindekomendejarenontworpenzalworden.Deaardvandeplannenisookvanbelang,omdatbijeenontwikkelingsgerichtbestemmingsplanmeerbodemversto-ringteverwachtenisdanbijeenconsoliderendbestemmingsplan.

- Monumentenverordening Voordebestemmingsplannenwaararcheologienognietinverwerktiszaldoorhetopne-menvannieuweartikelenindemonumentenverordeningdearcheologischebeleidskaartverplichtgesteldwordenalstoetsingskaderbijruimtelijkeontwikkelingen.Demonumen-tenverordeningwordtgebruiktalseenveiligheidssysteemvoordejarendathetduurttotdatallebestemmingsplannenbinnendegemeentezijnaangepast.Demonumentenver-ordeningbevatondermeerdebeleidsadvieskaartwaaruitblijktwelkemaatregelenwaarvantoepassingzijn.NahetvaststellenvanhetarcheologiebeleidzaldeMonumentenverorde-ningPurmerend2004wordengewijzigdenterbesluitvormingwordenaangeboden.

- Aanlegvergunning Deaanlegvergunningisspecifiekvoorallewerkzaamhedenwaarvoorgeenbouwvergunningvereistis,maardieweltotbeschadigingvanhetarcheologischerfgoedkunnenleiden.DeWrogeeftdemogelijkheidomeenaanlegvergunningoptenemen.Deaanlegvoorschriftenwordenindebestemmingsplannenopgenomen.Eenaanlegvergunningenstelselzalontwikkeldwor-denvooro.a.grondwerkzaamheden,deaanlegvanleidingenendeaanlegvanwegen.

- SloopvergunningDesloopvergunningiseenbestaandevergunningwaaraanarcheologischeverplichtingenverbon-denworden.Inprincipezijnallesloopwerkenbenedenhetmaaiveldverbodenzondervergunning.

- BouwvergunningDebouwvergunningiseenbestaandevergunningwaaraanarcheologischeverplichtingenverbondenworden.DegewijzigdeWoningwetmaaktditmogelijk.

- Wettelijke meldingsplicht Alleaanvragersvansloop-,bouw-enaanlegvergunningenwordengewezenopdekansoptoevalsvondstenendewettelijkemeldingsplicht17.Dewettelijkemeldingsplichtwordtinallevergunningenopgenomen.

17Artikel53Monumentenwet1988.

1�

- Gemeentelijk archeologisch monument TerreindatopbasisvandeMonumentenverordeningPurmerend2004isaangewezenalsbeschermdgemeentelijkarcheologischmonument.Erzijnopditmomentgeengemeente-lijkearcheologischemonumentenaangewezen.

- Toezicht en handhaving Gecontroleerdzalwordenofdewerkzaamhedenconformdeverleendevergunningenwor-denuitgevoerd.Indiennoodzakelijkzalhandhavendwordenopgetreden.

- Communicatie. Deinwoners,planontwikkelaarsenmedewerkersvanbetrokkenvakafdelingenvandege-meentewordenopverschillendemanierengeïnformeerdoverdenieuwewet-enregelge-vingenhetgemeentelijkarcheologiebeleid.Zieverderhoofdstuk6.

- Geo-informatie Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartPurmerendwordtopgenomeninWEBGIS.

- Toerisme, recreatie en monumentenzorg. Dedoorarcheologischonderzoekverkregenkenniszalwordenomgezetnaareentoeristischrecreatiefaanbod.DeMiddeleeuwseontginningsassenenhuisplaatsenkunnenopverschil-lendemanieren,b.v.doorinformatiebordenofeenwandel-/fietsrouteweer‘zichtbaar’ge-maaktworden.TijdensdejaarlijkseOpenMonumentendagwordtopverschillendemanierendoorhetorganiserenvanactiviteitenaandachtbesteedaanhetPurmerendsebodemarchief.

- Onderwijs. DeAWPgeeftvoorlichtingoverarcheologieinPurmerendaanbasisschoolleerlingeninPurmerend.

Positiearcheologieindegemeentelijkeorganisatieuitgangspunten:-gemeentelijketakenenwerkzaamhedentenaanzienvanarcheologie-koppelingvanarcheologieaanhetgemeentelijkplan-enbouwproces

uitvoering:-gebruikmakenvanhetbeleidsinstrumentariumarcheologischemonumentenzorg

Doel:-behoudenbeheerindebodem(‘behoudinsitu’)-hetvroegtijdigbetrekkenvanarcheologiebijdeplanologischebesluitvormingdoorhetvertalenvanhetbeleidinnieuwebestemmingsplannen.

argumenten:-meerwaardevoorhetarcheologischonderzoekendeontwikkelingvankennisoverhetbodemarchiefvanPurmerend

-eenbijdrageaanbehoud,beheerenontwikkelingvanhetPurmerendscultureelerfgoed

1�

Hoofdstuk 5

5. Samenwerkingmetexterneorganisaties

DeProvincieNoord-HollandarchiveertenbewaartarcheologischevondstenuitopgravingeninPurmerend.Veeluitvoerendarcheologischonderzoekwordtgedaandoorarcheologischebedrijven.Zijhebbendewettelijkeplichtderesultatenvaniederarcheologischonderzoek,begeleidingofarcheologischewaarneming,bestaandeuitvondstenendocumenten(rap-porten,tekeningen,beschrijvingen),overtedragenaanhetarcheologischdepotvandeprovincieNoord-HollandinWormer.

DePurmerendsebodemschatteninhetprovinciaaldepotzijnnietalleenafkomstigvanarcheologischeopgravingendoorarcheologischebedrijven.OokdeAWPendebevolkingdraagtbijaanhetverzamelenvaninformatiedoorwaarnemingen,vondstmeldingenenhetaanbrengenvanvondsten.EenapartedepotvoorzieningvoorPurmerendisnietnodiggezienhetrelatiefgeringeaantalvondstenendocumenten.

DeAWPvervulteenbelangrijkerolophetgebiedvanarcheologieinPurmerend.De(amateur)archeologenhebbenalvelejarenarcheologischewaarnemingenuitgevoerdenondersteuningverleendbijarcheologischeopgravingenenbegeleidingen.Ookattenderenzijdegemeenteop(mogelijke)verstoringenvanhetPurmerendsebodemarchief.Zijbe-schikkenoverveelkennisvanhetbodemarchiefvanPurmerendenhebbendaaromookdeelgenomenaanhetrealiserenvandearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvies-kaartPurmerend.

DeAWPwordtdoorarcheologischeonderzoeksbedrijveningezetbijopgravingenenbe-geleidingen.IndePve’svooreenopgravingofbegeleidingwordtstandaarddeaanbeve-lingopgenomenomgebruiktemakenvandekennisenvaardighedenvandeAWPbijhetveldwerk.DeAWPmagzelfstandiggeenopgravingenofbegeleidingenuitvoeren.Echteringebiedendieonderdevrijstellingsgrensvallen18magdeAWPeenwaarneminguitvoe-ren.DeAWPwordtdoordegemeentegeïnformeerdwanneereendergelijkesituatiezichvoordoet.Deuitvoeringvaneenwaarnemingzalinoverlegmetdeinitiatiefnemerwordenafgestemd.Deinitiatiefnemermoethiervoortoestemmingverlenen.

CultureelErfgoedNoord-HollandondersteuntdegemeentePurmerendmetproductenenactiviteitenophetgebiedvanarcheologie.Omdaterbinnendegemeentelijkeorganisatiegeensenior-archeoloogbeschikbaarisvoorhetopstellenvanPve’svoorarcheologischeopgravingenenbegeleidingenwordtaanCultureelErfgoedNoord-Hollandopdrachthiertoeverleend.

In2009,nahetvaststellenvanhetarcheologiebeleid,zalonderzochtwordeninhoeverreeventuelesamenwerkingofhetinkopenvandienstenbijgemeentenmeteeneigenarche-

18ZieArcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartPurmerend.

�0

ologischedienstgewenstisdanwelkanwordengerealiseerd.Dekosten,kwaliteit,conti-nuïteitensnelheidvandienstverleningspelenhierbijeenbelangrijkerol.

Samenwerkingexterneorganisaties-ProvincieNoord-Holland-AWP-CultureelErfgoedNoord-Holland-Gemeentelijkearcheologischedienst

Doel:-behoud,beheerenontwikkelingvanhetPurmerendscultureelerfgoed

�1

Hoofdstuk 6

6. Communicatie

Communicatieisgerichtophetinformerenvaninwoners,planontwikkelaarsenmedewer-kersvanbetrokkenvakafdelingenovernieuwewet-enregelgevingenhetgemeentelijkarcheologiebeleid.Hierbijisbelangrijkomvooraldelokalebeleidskeuzeswaarophetge-meentelijkarcheologiebeleidisgebaseerdduidelijktemaken.DeverschillendeactiviteitenwordenuitgevoerdinsamenwerkingmetdeafdelingCommunicatie.

PublicatieNabesluitvormingdoordegemeenteraadwordthetarcheologiebeleidopdegemeentelijkewebsiteenopdegemeentelijkinformatiepaginainhetZondagochtendbladbekendge-maakt.Ookzaleenpersberichtuitgaan.

Devolledigebeleidsnotawordtopdewebsiteenhetintranetgepubliceerd.Dearcheologischeverwachtings-enbeleidsadvieskaartzalviaWEBGIStoegankelijkwor-dengemaaktvoorinterngebruikviaintranet.

Eenarcheologiepaginaopdegemeentelijkewebsitewordtontwikkeld.Daaropwordtinfor-matiegeplaatstoverbeleidendearcheologischeonderzoeksprocedure.

Informatieve bijeenkomstenVoormedewerkersvanderelevantevakafdelingen,ROenVTH,wordenvoorlichtingsbijeen-komstengeorganiseerd.

Inwonersenplantontwikkelaarswordengeïnformeerdmiddelsdereguliereinformatie-eninspraakbijeenkomsteninhetkadervandebestemmingsplanherzieningen.InPurmerendTotaalwordtgerichtinformatiegegevenoverhetarcheologiebeleidendeuitvoeringdaarvanvoordezegroepen.

Tentoonstellingen, rondleidingen, lezingen en publicatiesInwonerszijnoverhetalgemeennieuwsgierignaarderesultatenvanarcheologischonderzoekinhunwoonomgeving.Archeologieisnamelijkspannendenspreektdebehoef-teaanomteonderzoekenenhetonbekendeteontdekken.Mogelijkhedenomarcheologieonderdeaandachttebrengenishetorganiserenvanten-toonstellingen,rondleidingen,lezingenenpublicaties.Doordetoegankelijkheidenzicht-baarheidvandearcheologischevondstenkandraagvlakvoorarcheologiewordengecre-eerd.Ookhetplaatsenvaninformatiebordenofeenwandel-offietsroutekanarcheologiezichtbaarmaken.

InhetverledenheeftdegemeenteincidenteelfinanciëleondersteuningverleendaandoordeAWPingerichtetentoonstellingen.OokinhetPurmerendsMuseumwordtregelmatigaandachtbesteedaanhetPurmerendsbodemarchief,vondstenwordententoongesteld.

��

TijdensdeOpenMonumentendagwordtjaarlijksaandachtbesteedaanarcheologieinPurmerend19indevormvantentoonstellingen,informatievebijeenkomstenenopdrachtenvoorbasisschoolleerlingen.

DeAWPverzorgtopeigeninitiatiefooklezingenopbasisscholenenmaaktdaarmeeleer-lingenenthousiastoverarcheologie.Degemeentezalhierbijondersteuningbiedenophetgebiedvankennis,bemiddelingenfinanciën.Deresultatenvaneenarcheologischeopgravingofbegeleidingzalaanleidingzijnomeententoonstelling,rondleiding,lezingofpublicatieteontwikkelen.

Vooraldezeactiviteitengeldtdatzeinsamenwerkingmetorganisatiesofparticulierenuitgevoerdwordenmaarwelafhankelijkzijnvanvoldoendebudgetvoorvergoedingenenmaterialen(ziehoofdstuk7Financiën).Jaarlijkszaleenactiviteitgekozenworden,afhanke-lijkvandeactualiteitendetoetepassenarcheologischeinformatie.

Informatie en kennismanagementAllerelevantearcheologischeinformatieuitprojecten(o.a.opgravingen,begeleidingen)zalbeschikbaarkomenvoordeverdereontwikkelingvanhetgemeentelijkarcheologiebeleidenvooreventueletentoonstellingen,lezingenenpublicaties.Zowordtvoorkomendatken-nisvan,eninformatieoverheteigenbodemarchiefversnippertenverlorengaat.DePve’svooropgravingenenbegeleidingenspelenhierineenbelangrijkerol.Daarinwordtondermeervastgelegdhoehettoezichtisgeregeldenhoedocumentatieenvondstmateriaalwordtovergedragen.UiteindelijkkomtallenieuwearcheologischeinformatieinARCHISterecht.DeinformatieinARCHISzalvervolgenswordengebruiktvoorhetactualiserenvanhetarcheologiebeleid.

Communicatieuitgangspunten:-informereninwoners,planontwikkelaarsenmedewerkersvakafdelingen-transparantebeleidskeuzes

middelen:-internet,intranet-persbericht,bekendmaking-nieuwsbriefofmailing-interneenexterneinformatiebijeenkomsten-tentoonstellingen,rondleidingenenlezingen

doel:-kennisoverdrachtoverdewijzewaaropdegemeentePurmerendmethetcultureelerfgoedomgaat

-positievehoudingt.o.v.hetbelangdatPurmerendhechtaanarcheologie

19DeOpenMonumentendagwordtjaarlijksgeorganiseerddoorhetComitéOpenMonumentendag Purmerend.Hetcomitébestaatuit:GemeentePurmerend,PurmerendsMuseum,WaterlandsArchief, BibliotheekWaterland,AWP,NicolaaskerkendeVerenigingHistorischPurmerend.

��

Hoofdstuk 7

7. Financiën

DeverstoorderbetaaltDekostenvannoodzakelijkearcheologischewerkzaamhedenkomenvoorrekeningvandeinitiatiefnemertotdebodemverstorendeactiviteit.Hetuitgangspunt‘deverstoorderbe-taalt’wordtaljarengebruiktindearcheologischepraktijkenisnuinwetgevingvastgelegd.

Projectontwikkelaarsendegemeenteinderolvanprojectontwikkelaarverwerkendekos-tenvanarcheologischonderzoekindeexploitatievandeverschillendeprojectenofindegronduitgifte.

Bijkleinerebouw-enontwikkelingsprojectenbestaatdemogelijkheiddatdekostenvanar-cheologischemaatregelentoteenzodanigeexcessievekostenstijgingleidendateentotaleexploitatieingevaarkomt.Degemeenteis,naastderijksoverheid,deeersteinstantiediegarantstaatvoordeexcessievekosten.Indatgevalzaldegemeente,diedeonderzoek-ofopgravingplichtheeftopgelegdeenbijdrageindekostenleveren.Eengemeentelijkarcheo-logiebudgetzalvoordenoodzakelijkefinanciëleondersteuningzorgen.Eenspecialege-meentelijkeverdeelsleutelm.b.t.deexploitatiekosteninrelatietotdekostenvanarcheolo-gischonderzoekendegemeentelijkevergoedingzalin2009doorVTHwordenuitgewerktinuitvoeringsregelsenterbesluitvormingwordenvoorgelegd.

InhetBesluitarcheologischemonumentenzorg20wordendeexcessievekostenvooropgra-vingengeregeld.Deeigenbijdrage(drempelbijdrage)vangemeentenvoorexcessievekos-tenisvastgesteldop€2,50perinwoner.VoorPurmerendbetekentditeeneigenbijdragevanongeveer€200.000,00voorexcessievekosten.OnzeministerkanopaanvraageenspecifiekeuitkeringaanPurmerendverlenenvoordeexcessievekostenbovende€200.000,00.DezesituatiezalzichalleenvoordoenwanneererbijvoorbeeldeenRomein-sebootwordtgevondenindebodemvanPurmerend.Aangeziendekanshieropzeerkleinis,zaldezegeschetste(financiële)situatiezichnietgaanvoordoen.

Bijdegerealiseerdebouwprojectenistotnutoe(nog)geensprakegeweestvanexces-sievekosten.Ineenaantalgevallenheeftdegemeentebijgedragenindekostenvoorarcheologischonderzoekbijkleineparticulierebouwprojecten.Hetbetrofhiertebebouwenperceleninhethistorischecentrum,eenAMK-gebiedenopdeCHW-kaarteengebiedvanhogearcheologischewaarde.Deteverstorenplangebiedenwarenechterperprojectkleinerdan100m2.OmdatdearcheologischewaarnemingenbelangrijkwarenvoorPurme-rend,hetbetrofhierperceleninhetoudstegedeeltevandestad,heeftdegemeentedekostenvanonderzoekvergoed.

20Staatsblad2007,292.

��

GemeentelijkbudgetVanaf2004iserjaarlijkseenpostvan€10.000,00opdebegrotingopgenomenvoorarche-ologischonderzoek.OpgravingenenwaarnemingendoordeAWPenhetlatenopstellenvanPve’swordenhieruitbetaalt.Voorhetuitvoerenvandewettelijketakenenhetrijks-enprovinciaalbeleidwarendewer-kelijkekostenvanarcheologischonderzoekdeafgelopendriejarengemiddeld€10.000,-perjaar,dekostenvandetoevalsvondstin2007(Plantsoengracht)ishierbuitenbeschou-winggelaten.

Vanaf2007wordterstructureelvanrijkswegegeldaanhetgemeentefondstoegevoegdomdelastendiedenieuwewetmetzichmeebrengtvoorgemeententecompenseren.VoordegemeentePurmerendbetekentditvoordekomendetweejaareenverhogingvandealgemeneuitkeringvan:

Omschrijving 2009 2010 2011 2012Beschermingarcheologischerfgoed21 €32.080 €33.113 €33.113 €33.113

Doorhetuitvoerenvandewettelijketakenenhetgemeentelijkarcheologiebeleidwordtverwachtdatermeerarcheologischonderzoekzalplaatsvinden.Metnameindehistorischekernzalhetverplichtearcheologischonderzoektoenemendoordewettelijkegrensvoorbodemverstoringvan100m2teverlagennaar30m2.Entevensisvoorgemeentelijkeinitiatievenomarcheologischonderzoekuittevoerenoplocatiesvanminderdan30m2budgetnodig.Tereserverenbudgetvoorarcheologischonderzoek:€15.000,-perjaar.HieruittefinancierendekostenvanhetopstellenvanPve’s,archeologischewaarneming(en)enarcheologischonderzoekopinitiatiefvandegemeente.

Tereserverenbudgetvoorbijdragenindekostendoordegemeentebijrelatiefkleineparticulierebouwprojectenmeteenonevenrediggrotearcheologiebelasting:€10.000,-in2009envanaf2010€10.983,-perjaar.Hieruittefinancierendekostenvanarcheologischonderzoekconformdenogoptestellenuitvoeringsregels.

Tereserverenbudgetvoorhetrealiserenvandeverschillendecommunicatieveuitingenzoalsinformatievebijeenkomsten,lezingen,tentoonstellingen,publicatieseninformatieborden:€7.080,-in2009envanaf2010€7.130perjaar.

Totaaltereserverenvoordeuitvoeringvanhetarcheologiebeleid:voor2009€32.080,-.Alsvolgtteverdelenoverdeafdelingen:• RO -> € 7.080,- (communicatie)• VTH-> € 25.000,- (archeologischonderzoek)

Vanaf2010enverderalsvolgtteverdelenoverdeafdelingen:• RO -> € 7.130,- (communicatie)• VTH-> € 25.983,- (archeologischonderzoek)

21Debedragenzijngereserveerdalsstelpost.

��

Indebestaandeformatieis0,1ftebeschikbaarvoorhetontwikkelenvanarcheologiebeleidbijdeafdelingROen0,1ftebeschikbaarvoorhetuitvoerenvanhetarcheologiebeleidbijdeafdelingVTH.Hetarcheologiebeleidkanbinnendezecapaciteit(0,2fte)wordenuitgevoerd.

Inhetbestemmingsplanvoordehistorischekernzalwordenvastgelegdinwelkemateerruimtelijkeontwikkelingmogelijkis.Afhankelijkvandebeoogderuimtelijkeontwikkelingzullendekostenvoorarcheologischonderzoektoenemen.Deoverigebestemmingsplannenzijnminderrelevanti.v.m.deveelallagearcheologischewaardevandegebieden.

Financiënuitgangspunt:deverstoorderbetaalt

middelen:geldenuithetgemeentefonds

doel:behoud,beheerenontwikkelingvanhetPurmerendscultureelerfgoed

��

Hoofdstuk 8

8. Evaluatieenverantwoording

Dedagelijksepraktijkm.b.t.archeologieisaanveleveranderingenonderhevig.Dooro.a.wijzigingeninwet-enregelgeving,belangrijkejurisprudentieenknelpuntenindeuitvoeringzaldezebeleidsnotadanookregelmatigwordenaangepastenaangevuld.

Iederjaarwordtverslaggedaanvandewijzewaaropdetakenophetgebiedvanarcheolo-giezijnuitgevoerdenofdegesteldedoelenzijnbereikt.Alleactiviteitendiedegemeenteterbeschikkingstaanbijdeuitvoeringwordenbeschreveninhetjaarverslag.Ditzijn:•implementatiearcheologiebeleid•actualiseringbestemmingsplannen•vergunningverlening•archeologischeopgravingenenbegeleidingen•toevalsvondsten•toezichttijdensbouw-,sloop-engrondwerkzaamheden•handhaving(zieookhoofdstuk8HandhavingsbeleidsplanBouwenPurmerendbetref-

fendebouwenenslopen)•samenwerkingbetrokkenvakafdelingen•samenwerkingexterneorganisaties•communicatie•ict

Belangrijkisomsystematischgegevensteverzamelenoverbovengenoemdeactiviteiten.Degegevenswordengeanalyseerdenhetismogelijkdathetarcheologiebeleidwordtaangevuldofaangepast.Eenvoorstelhiertoezalgelijktijdigmethetjaarverslagwordengedaan.

Jaarlijkswordteenverslaggemaaktbetreffendedestandvanzakenmonumentenzorg.Hetarcheologiebeleidzalinditverslagalsitemwordentoegevoegd.Navierjaar,in2012,zalhetarcheologiebeleidwordengeëvalueerd.

Evaluatieenverantwoordinguitgangspunt:inzichtindeuitvoeringvanhetarcheologiebeleid

middelen:-4jaarlijkseevaluatie-jaarverslag

doel:actueelarcheologiebeleid