Behari+2005 MOb Verslag

INSTITUUT VOOR DE OPLEIDING VAN LERAREN

DE DOOR (BOSLAND)CREOLEN VERHANDELDE GENEESKRACHTIGE PLANTEN IN PARAMARIBO

Een onderzoek van markten, cultuurwinkels/drogisterijen, bij straatventers en bij uitvoerhandel

Verslag

J. A. Behari-Ramdas MO-B-Biologie 2003-2005

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD SAMENVATTING 4 5

1. INLEIDING 1.1 Probleemstelling 1.2 Motivatie 1.3 Doelstellingen 2. MATERIAAL EN METHODE 2.1 Materiaal 2.2 Methode 3. RESULTATEN 3.1 Markten en straatventers 3.1.1 Observaties 3.1.2 Interviews en inventarisatie 3.1.2.1 De hygine 3.1.2.2 Algemene aspecten van geneeskrachtige planten 3.1.2.3 verkoop van geneeskrachtige planten 3.1.2.4 Inventarisatie 3.1.2.5 Bespreking van inventarisatie 3.1.2.6 Toepassingen van genventariseerde planten 3.1.3 Verkoop van alternatieve producten 3.2 Inventarisatie van enkele cultuurwinkels/drogisterijen 3.3 Interview met de heren Wijngaarde en Faria 3.4 Interview met priv bedrijven Odany Jewa en Amazon Herbs 3.5 Uitvoer van geneeskrachtige planten 3.6 Interview met overheidsorganen 3.6.1 Stichting Bosbeheer en Bostoezicht 3.6.2 Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen (NH), afdeling Exportvergunningen 3.6.3 Ministerie van Handel en Industrie (HI), afdeling Macro Economisch Beleid 3.6.4 Ministerie van Handel en Industrie (HI), Internationaal Economisch Beleid

6 7 7 8 9 9 11 14 14 16 17 17 19 20 23 36 37 40 42 51 52 55 60 60 60 61 62

2

3.6.5 Ministerie van Financile Zaken (FIZA), afdeling ASYCUDA 3.6.6 Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV), afdeling Plantenbescherming en Kwaliteitskeuringen 3.7 Verificatie en verwerking van de informatie over de geneeskrachtige planten 3.7.1 Inheemse namen niet terug gevonden in geselecteerde literatuur 3.7.2 Inheemse namen terug gevonden in geselecteerde literatuur 4. DISCUSSIE 5. AANBEVELINGEN VOOR VERDER ONDERZOEK

62 62

63 64 70 94 101

6. SLOTWOORD BRONNEN

102 103

REFERENTIES INDEX Inheemse plantennamen Wetenschappelijke plantennamen

104 105 105 107a

APPENDIX Appendix 1: Vragenlijst Appendix 2: Gegevens van de genterviewde verkopers Appendix 3: Producten van Odany Jewa en Amazon Herbs Appendix 4: Enkele Staatsbladen

108 108 112 114 119

3

VOORWOORDAls studente aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren (I. O. L.), richting MOBBiologie, moet ik ter afronding van mijn studie een afstudeeronderzoek doen. Onderzoek geschiedt onder begeleiding of medebegeleiding van een academicus verbonden of alsnog te verbinden aan de cursus Biologie. Het praktische werk, (inclusief voorbereidend werk en verslaggeving), dient te geschieden in ten minste 4 onafgebroken maanden of bijvoorbeeld gedurende ten minste 1 jaar 2 dagen per week. Na een complete orintatie op het onderzoeksplan, stelt de student in samenwerking met de begeleider(s), een onderzoeksprotocol op, dat bestaat uit o.a. titel van het onderzoek, een inleiding, een probleemstelling, een motivatie, een doelstelling, materiaal en methode, een tijdschema, te raadplegen bronnen en een voorlopige literatuurlijst. Het onderzoeksprotocol diende bij de opleidingscordinator te worden ingediend. Na goedkeuring van het project kon met het onderzoek begonnen worden . Na afloop van het onderzoek schrijft de student een verslag in een publiceerbare vorm, waarbij dus ook gelet dient te worden op de wijze van presentatie, overzichtelijkheid, stijl en taalgebruik en typefouten. Als hoofd begeleider van dit onderzoek trad op Mw. Dr. H. L. van de Lande, docent Gewasbescherming en Fytopathologie, Discipline Biologie & Scheikunde, Faculteit Technologische Wetenschappen, Anton de Kom Universiteit van Suriname. Mw. Drs. M. C. M. Werkhoven, Hoofd van het Nationaal Herbarium van Suriname (BBS), Anton de Kom Universiteit van Suriname, heeft haar medewerking verleend bij het opstellen van het protocol van dit onderzoek en twee verslagen gecorrigeerd. Speciale dank wil ik brengen aan: - Mw. Drs. M. C. M. Werkhoven, voor het verlenen van toestemming tot het gebruik van de ruimte en het nodige equipement in en van het Herbarium - Mw. Monique Pool, voor de financile en morele steun - Drs. Olaf Banki van het Nationaal Herbarium Nederland/Utrecht, voor de begeleiding bij het determineren van enkele planten - Mijn lieve collegas Angela Grant, documentatie assistente van het Nationaal Herbarium, en Sabitri Ramharakh, Herbarium assistente, voor de medewerking en ondersteuning - Alle personen die een interview hebben afgestaan - De heer Mr. A. Marshall, directeur van het Instituut voor de Opleiding van Leraren, voor benodigde faciliteiten - De ADEKUS, die mij 1 dag per week vrijstelling van dienst gaf, om mijn onderzoek te doen - De heer Vinay Behari, mijn lieve echtgenoot, voor alle geduld, begrip en ondersteuning. J. A. Behari-Ramdas. Paramaribo, mei 2005.

4

SAMENVATTINGIn Suriname zijn de Vreedzaam Markt, de Nood Markt en de Centrale Markt het meest bekent om de verkoop van geneeskrachtige planten door (Bosland)Creolen. Daarnaast zijn er ook enkele straatventers, cultuurwinkels en drogisterijen die producten met betrekking tot de alternatieve geneeswijze binnen de Afro-Surinaamse cultuur, verkopen. Er zijn in totaal 37 verkopers genterviewd op de 3 bovengenoemde markten en langs de weg. Deze interviews hebben informatie over 110 geneeskrachtige plantensoorten (inclusief producten hieruit vervaardigd) opgeleverd. Van deze 110 plantensoorten zijn 94 soorten gedetermineerd tot de wetenschappelijke naam (soms slechts tot de familie- of geslachtsnaam). De verzamelde informatie is tevens vergeleken met informatie uit geselecteerde literatuur (Heyde H. , 1987 en Ostendorf F. W. ,1962). Hierbij zijn 55 inheemse plantennamen terug gevonden in geraadpleegde literatuur. De in de verkoop aangeboden geneeskrachtige planten komen meestal in verse toestand voor. Soms zijn er ook afkooksels of aftreksels van bladeren, takken, stengels/basten of van wortels, die in flessen worden verkocht. De prijzen van alle producten schommelen tussen 2 en 15 Surinaamse dollars (SRD) voor hoeveelheden tussen de 100-500 gram planten(materiaal). Geneeskrachtige planten worden verkocht naar de aard van de aandoening/ziekte: soms is n bepaalde soort plant voldoende voor een behandeling, anders wordt er een combinatie van verschillende plantensoorten/delen gebruikt. De geneeskrachtige planten worden niet alleen voor aandoeningen/ziekten gebruikt. Men gebruikt deze ook voor kruidenbaden om lichaam en geest te reinigen. De meest bekende cultuurwinkels/drugstores in Paramaribo zijn Glenns Koeltoeroe Winkrie, A. S. Mahabiers drugstore en Amrish store. Deze winkels hebben in vergelijking tot de markten minder geneeskrachtige planten in de verkoop; er is een ruimer assortiment aan producten met betrekking tot de Afro-Surinaamse cultuur. Bij de postbedrijven Suriname Postal Corporation N. V. (SURPOST N.V.) en Central Freight Services Suriname (CFS) is er observatie gedaan naar de export van geneeskrachtige planten. Er zijn 51 personen met geneeskrachtige planten of producten hieruit vervaardigd, geobserveerd: 70.51 % had tussen 1-5 soorten, 17.64 % had tussen 510 soorten en 11.76 % had tussen 10-20 soorten.

5

1. INLEIDINGPlanten met een medicinale werking bieden de mogelijkheid tot een natuurlijke en alternatieve geneeswijze. In Suriname komen vele soorten planten voor, die voor medicinale doeleinden gebruikt worden. Als wij kijken naar onze multiculturele bevolkingssamenstelling, zien wij dat er verschillende tradities bestaan voor wat betreft de kennis over en het gebruik van geneeskrachtige planten. Geneeskrachtige planten kunnen in de vorm van kruiden, struiken, bomen of zelfs als lianen voorkomen. Verder kunnen wij sommige van deze planten bijna overal aantreffen, bijvoorbeeld op bermen, in achtertuinen, op erven, op open terreinen, in zwampen, op savannes of in het oerwoud. Behalve dat sommige geneeskrachtige planten uit de directe omgeving gehaald kunnen worden, zijn deze soort planten ook te koop. Zo zijn er bijvoorbeeld enkele drogisterijen, cultuurwinkels en markten waar deze planten/delen hiervan verkocht worden. Tegenwoordig zijn er ook vele soorten producten, gemaakt uit geneeskrachtige planten, in de verkoop. Deze kunnen variren van tabletten, drankjes, olin, zalven tot thee soorten en kunnen voor acute of chronische ziekte verschijnselen of als afslankmiddel worden gebruikt. In dit verslag is er een uiteenzetting gegeven van een onderzoek over de door (Bosland)Creolen verhandelde geneeskrachtige planten/producten hieruit vervaardigd. Het onderzoek heeft plaats gevonden in Paramaribo, voornamelijk op enkele markten, in bepaalde cultuurwinkels, in enkele drogisterijen en bij enkele straatventers en werd opgesplitst in 3 delen. Hierbij is er middels zelfstudie, observaties, interviews en inventarisaties getracht inzicht te krijgen in de door (Bosland)Creolen verhandelde geneeskrachtige planten. Voor elk deel onderzoek werd er een aparte lijst van materialen opgesteld. De verzamelde informatie is ten slotte vergeleken en besproken met informatie uit literatuur over geneeskrachtige planten in Suriname. Behalve op de bovengenoemde plaatsen is er ook informatie verzameld bij 2 personen die zich bezig houden met de Afro-Surinaamse cultuur, 2 priv bedrijven, 2 postbedrijven en bij 4 overheidsorganen.

6

1.1 ProbleemstellingIn Suriname zijn er heel wat onderzoekingen gedaan op het gebied van medicinale planten. Deze onderzoekingen kunnen betrekking hebben gehad op bijvoorbeeld: 1. antimicrobile activiteiten van sommige medicinale planten 2. de werking van bepaalde soorten medicinale planten tegen bepaalde ziekten, bijvoorbeeld hart en vaatziekten 3. onderzoek over het gebruik van medicinale planten bij een bepaalde etnische groep. Opmerkelijk is dat er bijna geen onderzoek gedaan is (specifiek) aan geneeskrachtige planten die verhandeld worden in Suriname. Aan de volgende aspecten is er voor zover bekend, nog geen aandacht besteed: - welke geneeskrachtige planten verhandeld worden - of er instanties zijn die toezicht houden over wat er allemaal verhandeld wordt - of deze planten bij wet verhandeld mogen worden - of er een vergunning nodig is - vanwaar deze planten gehaald worden - hoe de prijzen worden vastgesteld - of er ook beschermde plantensoorten, tussen de massa die verhandeld wordt, zich bevinden.

1.2 MotivatieDe belangstelling voor planten met een medicinale werking heb ik van huis uit. Vaker werden diverse bladeren verzameld om te gebruiken bij bepaalde verschijnselen. Enkele voorbeelden zijn: - manya bladeren om de olie van de bladsteel aan te brengen op zere ogen (aan de buiten kant van het oog) - niem bladeren om een afkooksel te drinken als thee bij koorts of om een bad te nemen tegen hitte uitslag - zuurzak bladeren in een kussensloop bij slapeloosheid. Tijdens mijn studiejaren op het I.O.L heb ik bij diverse cursusonderdelen gekozen voor een onderwerp op het gebied van medicinale planten, bijvoorbeeld: - "Fruitbomen als bron van medicijnen" (Voeding en Gezondheid) - " Medicinale planten in relatie tot Bioprospecting and Biosafety" (Vaktechnisch seminar) - "Methoden voor het verzamelen van medicinale planten" (Medicinale Planten). Gelet op het feit dat Mw. Dr. H. L. v. d. Lande een onderzoeksprogramma ("Medicinale Planten") zal opzetten, en ik een afstudeeronderzoek moest doen voor mijn MOB-Biologie studie, had ik de mogelijkheid een onderwerp binnen dit kader te kiezen. Mevrouw Dr. H. L. v. d. Lande kwam met het voorstel om mijn afstudeeronderzoek te doen op het gebied van "In Suriname verhandelde en in gebruik zijnde producten op basis van medicinale planten".

7

1.3 Doelstellingen1- Inzicht verkrijgen in de door (Bosland)Creolen verhandelde geneeskrachtige planten in Paramaribo, 2- Schriftelijk vastleggen van oraal overgedragen kennis (door middel van o.a. interviews) door bovengenoemde onderzoeksgroep(en).

8

2. MATERIAAL EN METHODEIn dit hoofdstuk zijn de benodigde materialen en onderzoeksmethodieken uiteengezet in twee paragrafen. Gezien het onderwerp " Medicinale planten" veel omvattend is moest een onderzoeksvlak worden afgebakend. Hierbij werd uit gegaan van de volgende basis vraagstellingen: - Wat wil je precies onderzoeken? - Waar of bij wie wil je onderzoeken? - Wat is het doel of wat zijn de doelstellingen van het onderzoek? Vervolgens werd een selectie gemaakt van locaties waar belangrijke informatie verzameld zou kunnen worden: - Op markten - Bij straatventers - In drogisterijen - In Cultuurwinkels - Postbedrijven (= internationale handel) - Overheidsorganen - Priv bedrijven - Individuen die zich bezig houden met de Afro-Surinaamse cultuur. Hierna werd nagegaan welke mogelijke methodieken en benodigde materialen van toepassing zouden kunnen zijn.

2.1 MateriaalEr werden 3 stappen onderscheiden: a) Het observeren van verhandelde geneeskrachtige planten en het interviewen van de betreffende verkopers b) Het conserveren van opgekochte of verzamelde geneeskrachtige planten c) Het verifiren van de verzamelde gegevens over deze planten. A: Materiaal voor observatie, interviews en inventarisatie Voor het observeren, interviewen en inventariseren waren er van te voren 3-groepen van zowel meerkeuze als open vragen opgesteld (zie Appendix 1). De bedoeling van deze vragen was om verschillende aspecten van geneeskrachtige planten in de verkoop op markten, bij straatventers en in cultuurwinkels/drogisterijen te onderzoeken. Bovendien gaven deze vragenlijsten de mogelijkheid een uniforme aanpak te volgen. Voor interviews met overheidsorganen, priv bedrijven en met individuen die zich bezig houden met de Afro-Surinaamse cultuur, zijn er geen uniforme vragen (zoals hierboven genoemd) opgesteld. Afhankelijk van de te benaderen instanties of personen werd er vooraf een vragenlijst opgemaakt. Verder is er gebruik gemaakt van een "voice recorder" om, waar mogelijk, de interviews vast te leggen op een cassetteband.

9

B: Materiaal voor conserveren van de geneeskrachtige planten De benodigdheden voor het conserveren van de geneeskrachtige planten waren: - schrijfgerij - een snoeischaar - krantenpapier - houten plantenpers - metalenplaten - een elektrische droogoven C: Materiaal voor verifiren, determineren en verwerken Voor het verifiren van de juiste schrijfwijze van inheemse plantennamen werd er gebruikt gemaakt van de volgende literatuurwerken: 1. Klooster van t Ch. I. E.A. et all. 2003. Blumea. Index of vernacular plant names of Suriname. 2. Staatsblad van de Republiek Suriname. Resolutie van 15 juli 1986 No. 4501, inzake vaststelling officile spelling voor het SRANAN (-TONGO). 3. Woordenlijst Sranan-Nederlands/Nederlands-Sranan/English-Sranan, Stichting Volkslectuur Suriname, 1995. Voor het determineren van de planten werden de volgende materialen gebruikt: 1. een loep (net een vergrootglas) 2. een binoculair (net een microscoop) 3. scalpel, pincetten, prepareernaalden 4. petrischalen 5. sleutels1 (zie referentie) 6. voucher speciemens2 in het Herbarium3. Het vergelijken van gegevens van genventariseerde plantensoorten vond plaats op basis van de volgende literatuurwerken: - Nuttige en sierplanten van Suriname, Ostendorf F. W., 1962. - Medicijn planten in Suriname (Den dresi wiwiri foe Sranan), Heyde H., 1987. - Wandelflora van Suriname (Fa Yu Kan Tak Mi No Moi, deel 1), STINASU, 1976. - Woordenlijst Sranan-Nederlands/Nederlands-Sranan/English-Sranan, Stichting Volkslectuur Suriname, 1995.

1

Zijn literatuurwerken waarmee wetenschappelijke planten namen achterhaald kunnen worden. In deze literatuurwerken zijn de belangrijkste kenmerken van planten opgenomen en moeten deze stap voor stap worden na gekeken. 2 Zijn gedroogde plantensoorten die als referentie materiaal bewaard zijn in het Herbarium. 3 Is een instituut waar collecties van voornamelijk gedroogd plantenmateriaal bewaard worden.

10

2.2 MethodeHet onderzoeksvlak was op te splitsen in 3 delen: 1. Literatuurstudie 2. Veldonderzoek 3. Conserveren van opgekochte/verzamelde geneeskrachtige planten en verificatie en verwerking van verzamelde informatie. Er werd, op basis van literatuurstudie, voor de aanvang van het veldonderzoek een checklist opgesteld van medicinale planten die mogelijk aan de orde zouden kunnen komen. Het veldonderzoek was gebaseerd op: - opgedane ervaringen bij eerder onderzoek in het kader van mijn taken als assistent curator op het Nationaal Herbarium van Suriname - voorbeelden van interview structuren uit enkele verslagen (Klooster van t Ch. I. E. A. 2000. Het gebruik van medicinale planten door Surinamers in Amsterdam en Verwey C.P.H. 2002. Non-wood Forest Products in Suriname. Inventarisatie van verhandelde vruchten en kruidachtige planten) Deel 1: Literatuurstudie Doel: Kennis verrijken ten aanzien van de soorten en het gebruik van geneeskrachtige planten in Suriname. Bij de literatuurstudie werden verschillende publicaties over geneeskrachtige planten in Suriname bestudeerd. De informatie die van belang was voor het onderzoek betrof de volgende punten: - Namen van de geneeskrachtige planten (wetenschappelijke en inheemse), - Delen van de geneeskrachtige planten die medicinaal aangewend worden, - Ziekten/aandoeningen/verschijnselen waarvoor/waartegen de geneeskrachtige, planten gebruikt worden, - De wijze van toepassen. De literatuurwerken/publicaties zijn gehaald uit de bibliotheken van het Nationaal Herbarium van Suriname, de Nationale Zoologische Collectie, Anton de Kom Universiteit van Suriname, het Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij. Deel 2: Veldonderzoek Doel: Informatie vastleggen over in Suriname verhandelde geneeskrachtige planten. Voor het verzamelen van de nodige informatie is er gekozen voor de methoden van inventarisaties en interviews. Observaties, interviews en inventarisaties op de markten en bij straatventers met geneeskrachtige planten, hebben a-select plaats gevonden. Alvorens te beginnen met de

11

activiteiten, werden standhouders op de hoogte gesteld van het onderzoek en werd hen tevens duidelijk gemaakt dat zij vrij waren in het beantwoorden van vragen. Gezien de diverse locaties, wordt het veldonderzoek opgesplitst in 6-verschillende subonderdelen: 1. Observaties, interviews en inventarisatie op markten en bij straatventers Bij de observaties werd het lijstje met de opgestelde meerkeuzevragen (zie Appendix 1) af gegaan en aangekruist om betreffende informatie vast te leggen. Interviews werden afgenomen door middel van het stellen van meerkeuzevragen (zie Appendix 1, onder letters A, B en C). De verzamelde gegevens, inclusief de datum, de plaats, de naam en de afkomst van de genterviewde, werden steeds in chronologische volgorde op een apart blad vermeld. Bij het inventariseren is er middels vragen (zie Appendix 1, onder letter D) genformeerd naar belangrijke aspecten van de geneeskrachtige planten, bijvoorbeeld de inheemse naam en de toepassing. Vervolgens zijn er geneeskrachtige planten/delen hiervan opgekocht, bedoeld als referentie materiaal. Van de meest algemeen voorkomende soorten zoals redikatun, kushwe, gronposren, konsakawiwiri etc., werd slechts de nodige informatie genoteerd; deze planten werden uit de directe omgeving verzameld. Opgekochte/verzamelde planten werden voorzien van een verzamelnummer. Dit nummer is een combinatie van de initialen van de verzamelaar (in dit geval JB van Joeliaka Behari) en een nummer in chronologische volgorde van verzamelen. De verzamelnummers zijn niet nodig geacht te ververmelden in dit verslag, omdat het slechts van belang is voor het maken van een aparte collectie van geneeskrachtige planten verzameld bij dit onderzoek. 2. Inventarisatie in cultuurwinkel/drogisterijen Bij deze observaties is er idem gebruik gemaakt van het lijstje met de meerkeuze vragen. 3. Interviews met priv bedrijven 4. Interviews met individuen die zich bezig houden met de Afro-Surinaamse cultuur 5. Observatie van uitvoer van geneeskrachtige planten. Voor wat betreft de uitvoer van geneeskrachtige planten, werd er volgens een vragenlijst (zie vragen voor observatie bij uitvoer van geneeskrachtige planten, pagina 9/10) observatie gedaan bij diverse postbedrijven in Paramaribo. 6. Interviews met overheidsorganen

12

Deel 3: Conserveren van verzamelde geneeskrachtige planten en verificatie en verwerking van verzamelde informatie. Doel: Het totaal aan verzamelde informatie verifiren, vergelijken, bediscussiren en verwerken tot een verslag. Conserveren van de opgekochte geneeskrachtige planten Vers opgekochte of verzamelde planten werden ingelegd in krantenpapier waarop het verzamelnummer en de inheemse naam steeds vermeld werd. Vervolgens werden de ingelegde planten in houten plantenpers gedaan voor n dag. Dit is nodig om de planten in een zodanige stand te krijgen dat de aanwezige kenmerken duidelijk te zien vallen. Na n dag in de houtenplanten pers gelegen te hebben werden de ingelegde planten overgezet in een metalenpers4 om vervolgens gedroogd te worden in een elektrische droogoven. Drogen gebeurde bij een ideale temperatuur van 80C voor 24 uur. Het drogen is bedoeld om de houdbaarheid van de planten te vergroten. Droog opgekochte plantenmateriaal werden gewoon bewaard. Verificatie De opgekochte geneeskrachtige planten en verzamelde informatie over de aspecten van geneeskrachtige planten werden geverifieerd. Verificatie vond plaats door te determineren5 met behulp van specifieke literatuur en door vergelijken met materiaal in het Nationaal Herbarium (= herbarium voucher soorten). Verwerking Bij het verwerken van verzamelde informatie werden resultaten van de diverse observaties en interviews (waar mogelijk) met elkaar vergeleken, uiteengezet en bediscussieerd. Het vergelijken van de informatie over de genventariseerde geneeskrachtige planten met informatie uit betreffende literatuur, heeft betrekking op slechts die planten welke onder de genventariseerde namen terug te vinden zijn in de literatuur. Voor deze vergelijking is er gekozen voor specifieke literatuur.

4

Is een pers die bestaat uit metalen golfplatten om de warmte vast te houden en deze over de gehele pers te verspreiden en viltpapier om het vocht dat uit de planten komt tijdens het drogen op te vangen 5 Is het vaststellen van de plantnaam op grond van de kenmerken.

13

3. RESULTATEN De resultaten die besproken worden in dit hoofdstuk zijn verzameld bij de verschillende onderdelen van het veldonderzoek. Op de hierna volgende locaties is er veldonderzoek gedaan: 1- De Centrale-Markt, de Vreedzaam-Markt, de Nood-Markt (Markt Zuid) en bij straatventers met geneeskrachtige planten; 2- Glenns Koeltoeroe Winkrie, Mahabier Drogisterij, Amrish Store; 3- Dhr. I. Wijngaarde, Dhr. R. S. Faria 4- Odany Jewa, Amazon Herbs (Tropilab) 5- SURPOST, Central Freight Services Suriname; 6- Overheidsorganen: Ministerie van Handel en Industrie, Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij, Ministerie van Natuurbeheer, Ministerie van Binnenlandse zaken

3.1 Markten en straatventersOver het algemeen is bekend dat de Centrale-Markt, de Nood-Markt en de VreedzaamMarkt de 3 grote markten zijn in Paramaribo, waar ook vele (Bosland)Creolen hun producten verhandelen: geneeskrachtige planten, producten vervaardigt uit geneeskrachtige planten, aardvruchten, cassavebrood, Dosi (cassavebroodjes gevuld met zoet gebakken kokosnoot/gember), Pimba (kaolien) en andere artikelen met betrekking tot de Afro-Surinaamse cultuur. Ook zijn er onder de straatventer enkele (Bosland)Creolen, die geneeskrachtige planten verhandelen langs de weg. Op de Vreedzaam-Markt staan er ongeveer 185-200 verkopers die uitsluitend geneeskrachtige planten/producten hieruit vervaardigd, aardvruchten, aardewerken, souvenirs en andere alternatieve producten/artikel (bestemd voor speciale doeleinden binnen bepaalde culturen) verkopen. De meeste verkopers (2/3 deel) behoren tot de (Bosland)Creoolse bevolkingsgroep; de overige standhouders (1/3 deel) behoren tot de inheemse bevolkingsgroep. De Nood-Markt heeft ongeveer 30-40 (Bosland)Creoolse standhouders met geneeskrachtige planten en andere producten zoals hierboven genoemd. Op de Centrale-Markt zijn ongeveer 10-15 (Bosland)Creoolse verkopers met geneeskrachtige planten/producten hieruit vervaardigd, aardvruchten en of alternatieve producten voor culturele doeleinden. Aan straatventers waren er 4 van (Bosland)Creoolse afkomst die geneeskrachtige planten of delen hiervan verkopen. De bovengenoemde aantallen aan verkopers zijn geschatte waarden, omdat niet alle standhouders aanwezig waren op het moment van de telling. Bovendien komt het wel eens voor dat n standhouder 2 tot 3 stands voor zichzelf heeft; het tellen van de stands had dus geen nut.

14

De naam (Bosland)Creolen kan in dit opzicht (schrijfwijze) op 2 manieren opgevat worden: Boslandcreolen of Creolen. Met de term Boslandcreolen worden de Marrons bedoeld, die oorspronkelijk uit het binnenland komen; met de term Creolen worden de afstammelingen bedoeld welke hun bestaan voornamelijk in de kustvlakte hebben. In Suriname komen 6 groepen Boslandcreolen voor die op verschillende plaats en in het binnenland wonen. Deze groepen zijn: - Bonis en Alucus (aan de Lawa met als vestiging Cottica) - Kwintis (aan de Coppename en de Boven Saramacca; het hoofd kapitein woont in Kaimanston) - Matuarirs (Midden en Boven Saramacca met als zetel van de granman Pusugrunu) - Ndjukas of Aucaners (aan de Tapanahoni, Marowijne, Cottica, Boven Commewijne en Sarakreek met al zetel van de granman Dritabiki) - Paramaccaners (aan de Marowijne met als zetel van de granman Langatabiki) - Saramaccaners (aan de Boven Suriname, de Gran Rio, de Pikin Rio en ten noorden van het Brokopondo Stuwmeer met als zetel van de granman Asidonopo) Deze groepen hebben ongeveer dezelfde historische en culturele achtergronden, maar vertonen nogal verschillen in taal en cultuur. Cultureel kan onderscheid gemaakt worden tussen de in Centraal Suriname gevestigde Saramaccaners, Matuarirs en Kwintis en die in Oost Suriname gevestigde Ndjukas, Paramaccaners en Alucus In totaal zijn er 37 verkopers (zie Appendix 2) bereid gevonden informatie te verstrekken: 3 van de Centrale-Markt, 16 van de Nood -Markt, 16 van de Vreedzaam-Markt en 2 van de wegstands. Niet alle genterviewde standhouders waren bereid hun naam en de plaats van afkomst door te geven. Slecht 13 verkopers gaven de plaats van afkomst door: - Boven Saramacca (1) - Brokopondo (1) - Cottica Kamp, Saramacca rivier (1) - Drie-tabbetje (1) - Granman Gason kondre, Afobaka (1) - Marowijne (1) - Peluli kreek (1) - Santigron (2) - Tapanahoni (4) Uit het bovenstaande kunnen wij concluderen dat er onder de genterviewde verkopers zeker wel Saramaccaners, Aucaners, Paramaccaners en Kwintis aanwezig waren. Onder de genterviewde personen bevonden zich 36 vrouwen en 1 man; 15 van de genterviewde personen werden geschat een leeftijd te hebben tussen 30-40 jaar en 22 personen een leeftijd tussen 40-50 jaar.

15

Alle informaties verzameld met behulp van observaties, interviews en inventarisaties zijn uiteengezet in tabellen in het vervolg van deze paragraaf. 3.1.1 Observaties En van de onderdelen van het veldonderzoek was het observeren van de in de verkoop aangeboden geneeskrachtige planten en of van producten hieruit vervaardigd. Zoals eerder vermeld zijn deze observaties aan de hand van enkele standaard meerkeuzevragen gedaan. De verkregen resultaten zijn verwerkt in tabel 1. Tabel 1: Resultaten van observaties op markten en bij straatventersVraag Wordt er meer vers of gedroogd materiaal verkocht? Waar en hoe worden de planten gelegd voor de verkoop? 50 % is vers (12 personen) Antwoord 80 % is vers (13 personen) 100 % vers materiaal (0 personen) Op de grond op een onderlegger (0 personen) 100 %droog materiaal (12 personen) Op de grond in een teil of iets dergelijks (0 personen)

Op de verkooptafel (12 personen)

Op de verkooptafel in een teil of iets dergelijks (25 personen)

Wordt het materiaal verpakt?

Alle droge planten of delen daarvan worden verpakt in plastic/krantenpapi er/folie (0 personen) Droge planten apart, verse planten apart en losse plantendelen apart (25 personen) Bij planten die aan het verwelken zijn (0 personen) Voornamelijk veren, kralen, steentjes, touwtjes, zand of klei soorten en aardewerk (32 personen) Ja: o.a. kokos olie, krapa olie, hoepel olie (30 personen)

Alle verse planten of delen daarvan worden verpakt in plastic/krantenpapier/ folie/vruchtennet (0 personen) Droge planten en verse planten worden bij elkaar gezet (0 personen)

Zowel droog als vers materiaal wordt verpakt (0 personen)

het materiaal wordt niet verpakt (37 personen)

Zijn de planten op een bepaalde manier gesorteerd voor de verkoop?

Niet van toepassing (12 personen)

Zijn er beschimmelde planten of plantendelen te zien? Worden er ook andere benodigdheden verkocht die betrekking hebben op de alternatieve geneeswijze met planten?

Bij verse planten (0 personen)

Bij droge planten (0 personen)

Bij geen enkele plant (37 personen)

Neen (5 personen)

Worden er ook oliesoorten en of vetten verkocht?

Neen (7 personen)

Opmerking: het aantal personen tussen haakjes, bijvoorbeeld (30 personen) = het totale aantal dat hetzelfde antwoord gaf.

16

Uit deze resultaten is gebleken dat 35.14 % van de genterviewde verkopers in vergelijking tot droog plantenmateriaal meer vers materiaal verkocht, 32.43 % van de verkopers bleken evenveel vers als droog materiaal te verkopen, terwijl 32.43 % alleen droog materiaal verkocht. De geneeskrachtige planten worden over het algemeen op de verkooptafels, op kleden of in teilen gelegd voor de verkoop; dit bleek bij 67.57 % van de verkopers het geval te zijn. Bepaalde verkopers (32.43 %) legden de planten direct op de verkooptafel. Het plantenmateriaal wordt niet verpakt in plastic of ander verpakkingsmateriaal (behalve bepaalde zaden en olie soorten). Het materiaal wordt tot bundeltjes van bij elkaar horende kruiden, takken met bladeren of bladeren gemaakt, die naar schatting tussen de 200 en 500 gram wogen. Bij 67.57 % van de genterviewde verkopers was het plantenmateriaal in groepen opgesplitst: vers materiaal bij elkaar en droge materiaal bij elkaar. Binnen deze groepen was het plantenmateriaal weer gescheiden; lianen, takken met bladeren, bladeren, boomschorsen, bloemen, vruchten en zaden worden allemaal apart gesorteerd. Bij 32.43 % van de verkopers was deze vraag niet van toepassing, omdat zij of alleen droge of alleen vers materiaal verkochten. Naast het plantenmateriaal verkopen de meeste genterviewde standhouders (86.49 %) ook verschillende soorten artikelen die gebruikt worden bij de alternatieve geneeswijze met geneeskrachtige planten, bijvoorbeeld: zaden, harssoorten, kralensoorten, veren van vogelsoorten, sommige dierlijke lichaamsdelen, schelpen, aardewerk, antieke flessen. Aan olie en of eventuele vet soorten had 81.08 % van de verkopers deze in de verkoop. 3.1.2 Interviews en inventarisatie De afgenomen interviews en gemaakte inventarisatie hadden betrekking op verschillende aspecten van geneeskrachtige planten in de verkoop. De resultaten van de interviews en inventarisaties zijn onder de hierna volgende paragrafen weergegeven. 3.1.2.1 De behandeling van geneeskrachtige planten in de verkoop Interviews over de hyginische omstandigheden van geneeskrachtige planten in de verkoop, heeft plaats gevonden volgens een standaard meerkeuzen vragenlijst. In tabel 2 zijn de vragen met bijbehorende antwoorden weergegeven. Tabel 2: De behandeling van de geneeskrachtige planten/delen hiervanVraag Wordt het materiaal eerst behandeld of verwerkt voordat het verkocht wordt? Alle/bepaalde planten worden gedroogd voor 1 a 3 dagen in de zon (1 persoon) Antwoord Alle/bepaalde planten worden gedroogd voor 1 a 3 dagen in de schaduw (0 personen) Sommige planten worden eerst gedroogd, maar dan om het verder te verwerken (bijv. thee maken) (7 personen) De planten worden in dezelfde toestand verkocht zoals deze opgekocht worden (29 personen)

17

Vervolg Tabel 2Vraag Hoe lang blijven de planten goed voor verkoop? Hoe worden de planten bewaard na een dag verkopen? Een week (0 personen) Antwoord Tussen 1 en 2 weken (1 persoon) Tussen 2 en 3 weken (15 personen) Op de verkoop tafels, overdekt met een mantel (3 personen) Langer dan 3 weken (21 personen) Op de verkoop tafels, in teilen of iets dergelijks, overdekt met een mantel (0 personen) Neen er vind geen controle plaats (0 personen)

In jute/ zwarte/plastiek zakken en dan in kasten/laden (33 personen)

Zonder te verpakken in kasten/laden (1 persoon)

Worden de planten iedere dag gecontroleerd voordat ze verkocht worden?

Ja, maar alleen de droge planten (0 personen)

Ja, maar alleen de verse planten (0 personen)

Ja, zowel de droge als de verse planten (37 personen)

Opmerking: het aantal personen tussen haakjes, bijvoorbeeld (30 personen) = het totale aantal dat hetzelfde antwoord gaf.

Alle geneeskrachtige planten worden in verse toestand opgekocht; eenmaal opgekocht worden de planten in dezelfde toestand weer verkocht: 78.38 % van de genterviewde verkopers beweert de planten in dezelfde toestand weer te verkopen, 18.92 % droogt of verwerkt bepaalde plantensoorten eerst (bijvoorbeeld tot olie) en 2.7 % beweert alle planten eerst te drogen en dan te verkopen. Geneeskrachtige planten of delen hiervan die slechts in verse toestand gebruikt kunnen worden, blijven slechts voor een bepaalde tijd goed voor de verkoop: 2.7 % van de genterviewde verkopers vermelde tussen 1-2 weken en 40.54 % zegt tussen 2-3 weken. Planten waarvan de toestand (droog of vers) niet veel uit maakt voor het medicinaal aanwenden, blijven langer behouden voor de verkoop: 56.76 % beweert meer dan 3 weken. Na een dag verkopen, wordt het plantenmateriaal bewaard: 89.19 % van de verkopers bewaart het materiaal in jute/zwarte/plastiek zakken, alvorens deze in de laden van de verkoop tafel weg te zetten. Sommige verkopers (8.11 %) laten het plantenmateriaal op de verkooptafel liggen, maar dan wel overdekt met een mantel of iets dergelijks. Alle verkopers vermelden de planten iedere dag te controleren op de aanwezigheid van schimmels of vraten.

18

3.1.2.2 Algemene aspecten van geneeskrachtige planten De informatie over algemene aspecten van de geneeskrachtige planten staat in tabel 3. Tabel 3: Algemene aspecten van de geneeskrachtige plantenVraag Maakt de toestand (vers of droog) van de plant uit, lettend op het doel waarvoor het gebruikt wordt? Voor sommige planten (30 personen) Antwoord Voor alle planten (0 personen) Voor geen enkele plant (7 personen)

Worden er gebruiksaanwijzingen gegeven bij het verkopen van deze planten? Wordt er aangegeven hoe vaak de medicinale planten als medicijn aangewend mogen worden?

Aan iedere klant (3 personen)

Aan klanten die daarover vragen (34 personen)

Neen, omdat de gebruiksaanwijzingen bekend zijn (0 personen)

Vaak (14 personen)

Alleen als er om gevraagd wordt (23 personen)

Neen (0 personen)

Van waar heeft de Kennis opgedaan Kennis opgedaan verkoper de kennis binnen de vanuit boeken m.b.t. het gebruik van familie kring (0 personen) de medicinale planten (37 personen) Opmerking: het aantal personen tussen haakjes, bijvoorbeeld (30 personen) = het totale aantal dat hetzelfde antwoord gaf.

Zoals eerder vermeld (zie onderdeel A) droogt het opgekochte plantenmateriaal op den duur. Sommige planten worden, lettend op het doel waarvoor zij gebruikt worden, uitsluitend in verse toestand gebruikt. Voor andere planten maakt de toestand niet veel uit: 81.08 % van de betreffende verkopers ververmelde dat de toestand van de planten wel uitmaakt, terwijl 18.92 % aanhaalde dat de toestand niet uitmaakt. Voorlichting over het gebruik van geneeskrachtige planten wordt ook gegeven: 91.89 % van de genterviewde standhouders haalde aan deze informatie pas dan te geven als ernaar gevraagd wordt, terwijl 8.11 % die informatie aan iedere klant door geeft. Klanten worden ook erop gewezen hoe vaak de geneeskrachtige planten gebruikt mogen worden: 37.84 % van de genterviewde verkopers geeft het aan iedere klant door, terwijl 62.16 % dat alleen doet als er om gevraagd wordt. Alle standhouders gaven aan, de kennis met betrekking tot het gebruik van geneeskrachtige planten gerfd te hebben van hun voorouders.

19

3.1.2.3 Verkoop van geneeskrachtige planten In tabel 4 zijn de meerkeuze vragen en antwoorden van de interviews over de verkoop van geneeskrachtige planten uiteengezet. Tabel 4: Verkoop van de geneeskrachtige plantenVraag Hoeveel soorten planten heeft een verkoper ongeveer? Tussen 5 10 soorten (12 personen) Antwoord Tussen 10- 20 soorten (17 personen) Tussen 20 30 soorten (8 personen) Tussen 30 40 soorten (0 personen)

Waarvoor of waartegen worden de meest verkochte geneeskrachtige planten gebruikt?

Voor vrouwen die: die de vagina willen reinigen na de bevalling, tijdens de menstruatie of als routine (37 personen) Hart-en vaatziekten (0 personen) Afhankelijk van de inkoopprijs (37 personen)

Voor het baden bij culturele doeleinden (0 personen)

Tegen hoge bloeddruk, suikerziekte (0 personen)

Tegen koorts, griep, keelpijn, hoest, verstopte neus (0 personen)

Worden er speciale kruiden verkocht tegen: Hoe worden de verkoopprijzen van de geneeskrachtige kruiden vast gesteld?

Hoge bloeddruk en of Suikerziekte (8 personen) Afhankelijk van de plaats en de afstand van waar de kruiden gehaald worden (0 personen)

Kanker en of Aids (0 personen) Afhankelijk van de grote van de planten en plantendelen (0 personen)

Malaria (2 personen)

Afhankelijk van het gewicht van een bosje, een bundel of van een stuk stam (0 personen)

Wat voor soort klanten kopen de geneeskrachtige planten het meest?

Klanten die kennis hebben over het gebruik van geneeskrachtige planten (37 personen)

Klanten die een beetje kennis hebben over het gebruik van geneeskrachtige planten (0 personen)

Klanten die niet bekend zijn met de geneeskrachtige planten, maar deze wel willen uitproberen (0 personen)

Welke bevolkingsgroepen kopen geneeskrachtige planten? Welke bevolkingsgroep koopt het meest geneeskrachtige planten?

Boslandcreolen, Creolen, Hindoestanen, Javanen en Chinezen (37 personen) Boslandcreolen (27 personen)

Boslandcreolen, Creolen, Hindoestanen (0 personen)

Boslandcreolen, Creolen (0 personen)

Creolen (10 personen)

Hindoestanen (0 personen)

Javanen en Chinezen (0 personen)

20

Vervolg Tabel 4Vraag Wie kopen het meest geneeskrachtige kruiden, vrouwen of mannen? Welke leeftijdscategorie kent de grootste groep klanten? Kopen toeristen ook? Hoeveel kopen de toeristen? Vrouwen (24 personen) Antwoord Mannen (0 personen) Beide kopen evenveel (13 personen)

Tussen 18 35 jaar (0 personen)


Tussen 50-65 jaar (0 personen)


Vaak (2 personen) Grote hoeveelheden van n soort (0 personen)

Soms (35 personen) Grote hoeveelheden van verschillende soorten (7 personen)

Neen (0 personen) Kleine hoeveelheden van n soort (7 personen)

Kleine hoeveelheden van verschillende soorten (23 personen) Bosland Creolen, creolen en Blanken (25 personen)

Tot welke bevolkingsgroep behoren de toeristen?

Boslandcreolen en Creolen (2 personen)

Boslandcreolen, Creolen en Hindoestanen (10 personen)

Boslandcreolen, Creolen, Hindoestanen en Javanen (0 personen) Hindoestanen (0 personen)

Welke bevolkingsgroep onder de toeristen koopt het meest? Met welk doel kopen de toeristen?

Boslandcreolen (37 personen)

Creolen (0 personen)

Javanen (0 personen)

Om mee te nemen Om die voor culturele naar het doeleinden te gebruiken buitenland voor in Suriname eigen gebruik of (6 personen) voor derden (31 personen) Opmerking: het aantal personen tussen haakjes, bijvoorbeeld (30 personen) = het totale aantal dat hetzelfde antwoord gaf.

De meeste genterviewde standhouders, 45.95 %, hebben tussen10-20 soorten geneeskrachtige planten in de verkoop, 32.43 % van de verkopers heeft tussen 5-10 soorten en 21.62 % heeft tussen 20-30 soorten geneeskrachtige planten. Alle genterviewde verkopers gaven aan dat de meest verkochte geneeskrachtige planten die planten zijn welke door vrouwen worden gebruikt voor het wassen en stomen van de vagina na de bevalling, bij pijn in de baarmoeder, tijdens de menstruatie of voor een langdurig seksgenot of gewoon als routine.

21

Voor hart en vaatziekten, kanker en AIDS hadden geen van de standhouders geneeskrachtige planten of producten hieruit vervaardigd in de verkoop. Voor hoge bloeddruk waren er 3-soorten planten: loksibuba (Hymenaea courbaril L. var. courbaril; Caesalpiniaceae), oprububa (Copaifera guianensis Desf.; Caesalpiniaceae) en eiwitwiwiri (Microtea debilis Swartz; Phytolaccaceae). Voor suikerziekte werd n soort plantendeel verkocht: oprububu (soms ook opru-olie) (Copaifera guianensis Desf.; Caesalpiniaceae). Van alle genterviewde verkopers had 21.62 % geneeskrachtige planten of delen hiervan voor zowel hoge bloeddruk als voor suikerziekte. Tegen malaria (koorts) had 5.41 % van de verkopers een geneeskrachtige plant: kwasibita (Quassia amara L.; Simaroubaceae). Over het algemeen kopen de meeste standhouders de geneeskrachtige planten op bij personen die deze planten vanuit het binnenland brengen om te verkopen. Planten die vanuit het verre binnenland, van rotsen of bergen gehaald worden, kosten veel meer dan planten die gewoon in het bos verzameld worden. Alle genterviewde verkopers gaven aan hun prijzen vast te stellen afhankelijk van de inkoopprijs. De verkoopprijzen varieerden tussen 2 en 15 Surinaamse dollars (SRD). De genterviewde verkopers gaven verder aan dat de meeste klanten die geneeskrachtige planten kopen, al enige kennis hebben over het gebruik van deze planten. De voornaamste bevolkingsgroepen die de geneeskrachtige planten kopen zijn (volgens alle genterviewde verkopers): Boslandcreolen, Creolen, Hindoestanen en Blanken. De bevolkingsgroep die het meest koopt is die van de Boslandcreolen: 72.97 % van de verkopers zei alleen Boslandcreolen en 27.03 % zei Creolen. Klanten die het meest geneeskrachtige planten komen kopen, behoren tot het vrouwelijke geslacht: 64.86 % van de genterviewde verkopers beweert meestal vrouwelijke klanten te hebben; 35.14 % beweerd zowel vrouwelijke als mannelijke klanten te hebben. De leeftijdscategorie waartoe de grootste groep klanten behoort, bleek uit de interviews tussen de 35 en 50 jaar te liggen. Toeristen kopen ook geneeskrachtige planten: 94.59 % van de genterviewde verkopers beweert dat de toeristen soms kopen en 5.41 % zei vaak genoeg. Deze groep koopt verschillende hoeveelheden: 62.16 % van de verkopers vermeld in kleine hoeveelheden, 18.92 % zei kleine hoeveelheden van n soort en 18.92 % ververmelde grote hoeveelheden van verschillende soorten. De toeristen behoren tot verschillende bevolkingsgroepen: Boslandcreolen, Creolen en Blanken (67.57 %), Boslandcreolen, Creolen en Hindoestanen (27.02 % ) en Boslandcreolen en Creolen (5.41 %); van de genoemde bevolkingsgroepen kopen de Boslandcreolen het meest. Het doel waarmee de toeristen deze planten kopen is uiteenlopend: om naar het buitenland mee te nemen (83.78 % ) en voor culturele doeleinden te gebruiken in Suriname (16.22 %).

22

3.1.2.4 Inventarisatie Er zijn in totaal 110 soorten geneeskrachtige planten (inclusief enkele producten hieruit vervaardigd) genventariseerd op de 3 markten en bij 2 straatventers met geneeskrachtige planten (zie tabel 5). Bij het inventariseren is er genformeerd naar de inheemse plantennaam, de toepassing en de gebruiksaanwijzingen/wijze van toepassen. Bij het noteren van de informatie werd er gelijk aangegeven om wat voor een soort plant het ging (bijv. kruid, struik) en werd de toestand erbij vermeld. Ook werden er aantekeningen gemaakt over het geschatte gewicht en over de verkoopprijs. De twee laatst genoemde punten waren over het algemeen steeds hetzelfde en zijn daarom niet opgenomen in tabel 5, maar wel uitgewerkt in de bespreking van de resultaten. Sommige planten hadden twee of meer inheemse namen. Het kwam soms ook voor dat verschillende soorten planten dezelfde inheemse naam hadden. Deze situaties waren moeilijk te verifiren bij de standhouders, omdat niet alle standhouders bekend zijn met de verschillende plantennamen. Dit heeft weer te maken met het feit dat de standhouders vanuit verschillende plaatsen uit het binnenland komen en verschillende soorten talen spreken. De talen waarin de inheemse platennamen gegeven worden kunnen zijn Aucaans (Auc), Nederlands (N), Saramaccaans (Sar), Sranan Tongo (Sr); de afkortingen van de talen staan tussen haakjes achter iedere inheemse naam. Bij het interviewen is er meestal naar de taal genformeerd. In tabel 5 worden eerst de inheemse plantennamen genoemd waarna de wetenschappelijke namen gegeven zijn (cursief); tussen haakjes staat de familie vermeld waartoe de plant behoord. De wetenschappelijke plantennaam bestaat uit een geslachtsnaam en een soortnaam. Achter de soortnaam staat/staan er altijd een of meer afkorting(en) vermeld. Deze afkorting(en) is/zijn de naam/namen van de persoon/personen die de plant wetenschappelijk hebben beschreven. De wetenschappelijke namen zijn achterhaald door determinaties (zie materiaal en methode). Sommige planten zijn gedeeltelijk of helemaal niet gedetermineerd, omdat vaak genoeg bloemen en of vruchten ontbraken(deze zijn noodzakelijk voor het determineren); enkele lianen bestonden slechts uit een dikke stengel. Bovendien moest het determineren op den duur ophouden, omdat de uitgetrokken tijd voor dit werk al verstreken was.

23

Hieronder volgen enkele fotos om aan te geven op welke manier de producten in de verkoop staan.

Fig. 1: Vers plantenmateriaal (o.a.)

Fig. 2: Verkoopster die een product verpakt

24

3.1.2.5 Bespreking van de inventarisatie Bij het inventariseren konden sommige plantensoorten meteen herkend worden tot de familie. Voor het determineren zijn bijna alle planten in verse toestand opgekocht; bij verse planten zijn de kenmerken beter te zien. Van de 110 genventariseerde planten soorten zijn 16 soorten niet gedetermineerd: - 2 soorten (kowru dresi en alakondrewiwiri) waren niet te determineren, omdat het combinatie producten waren (takken, zaden, bladeren) - 3 soorten waren lianen (bretitei, duludulu en grantitei) waarvan slechts de stengel/stam aanwezig was; aan de vorm en of het structuur van de stengel of de stam kon er niet veel uitgemaakt worden - 2 soorten (andoya en Albina-uma) waren moeilijk te determineren omdat er geen bloemen of vruchten aanwezig waren; het materiaal bestond slechts uit takken met bladeren - 9 soorten (apiki-abonbon, bigi-busismeriwiwiri, brokokindi, djeme, kofiiyuwiwiwiri, myomyo, oselen, peprewiwiri/apika en sa wani mi bai gi) zijn niet opgekocht om te determineren, omdat de geplande tijd voor dit gedeelte van het onderzoek al verstreken was. Bovendien waren deze planten niet gelijk opgekocht bij het inventariseren, omdat er meer belangstelling was voor vers materiaal. De producten melasse, kowrudresi en alakondrewiwiri zijn buiten beschouwing (107 i.p.v. 110) gelaten bij het uitrekenen van de hierna volgende percentuele waarden, omdat: - melasse een product is dat vervaardigd wordt uit van suikerriet stroop (Suikerriet = Saccharum officinarum L. ; Poaceae) - kowrudresi een combinatie product is en bestaat uit: takken, stammen, stengels, zaden en zaden - alakondrewiwiri een combinatie is van verschillende soorten planten en plantendelen, zoals kruiden, struiken, bomen, lianen en takken met bladeren. Uit de verzamelde informatie kan worden geconcludeerd dat geneeskrachtige planten tot verschillende soorten groepen van planten behoren: 47.08 % van de genventariseerde planten behoren tot struiken, 30.84 % tot kruiden, 14.95 % tot bomen en 5.61 % behoren tot lianen. Voor de rest waren er: - 2 soorten grassen: mangrasi (Eleusine indica (L.) Gaertn.; Poaceae) en s (Poaceae) - 4 varenachtige planten: blakafutu (Lindsaea sp. ; Dennstaedtiaceae), pratilobi (Lycopodiella cernua (L.) Pic.- Ser. var. cernua; Lycopodiaceae), okokowa (Selaginellea cf tuberculata Spruce ex Baker; Selaginellaceae) en wetibaka (Pityrogramma calomelanos (L.) Link var. calomelanos; Pteridaceae), - 1 vetplant: semprefisi (Alo barbadensis Miller; Liliaceae) - 1 waterplant: pankukuwiwiri (Hydrocotyle umbellata L. ; Apiaceae). Er waren verschillende plantendelen in de verkoop: hele planten (25.23 %), takken met bladeren (48.60 %), stengels (6.54 %), bladeren (5.61 %), zaden (2.80 %). Vruchten, stammen, basten, wortels en of wortelstokken waren zeldzaam.

25

De toestand waarin de genventariseerde plantensoorten verkeerden waren droog of vers. Van de 107 soorten was 45.79 % in droge toestand en 52.34 % in verse toestand. Twee soorten waren verwerkt tot olie. 3.1.2.6 Toepassingen van genventariseerde planten Voor het totaal aan genventariseerde geneeskrachtige planten (110) zijn de volgende toepassingen genoteerd: (de getallen tussen haakjes geven het aantal soorten planten aan) - Kruidenbaden bij culturele doeleinden (47) - Kruidenbaden voor vrouwen die de vagina willen reinigen na de bevalling, tijdens de menstruatie, voor een langdurig seksgenot of als routine (24) - Culturele doeleinden (11) - Reinigen van bloed, buik of baarmoeder (12) - Buikpijn (4) - Kruidenbad bij koorts, warmte puisten, huiduitslag (3) - Haar en huid (3) - Zuurte bij babys (2) - Maagpijn (2) - Griep, eventueel met keelpijn (2) - Geelzucht (2) - Hoge bloeddruk (2) - Suikerziekte (1) - Zenuwaandoeningen (1) - Weg blijven van de menstruatie (1) - Verkoudheid (1) - Het reinigen van de omgeving (1) - Reinigen van de mond bij babys of bij wondjes in de mond (1) - Langdurige erectie bij de man (1) - IJzer gebrek en of gewrichtspijnen (1) - Zere ogen en of blaasontsteking (1) - Fractuur met bloeding (1) Sommigen van de genventariseerde geneeskrachtige planten bleken meerdere toepassingen te hebben (deze planten zijn meerdere malen geteld hierboven): - afspraak (Vismia sp. ; Clusiaceae), gebruikt in kruidenbaden voor vrouwen om de vagina te wassen voor het geven van langdurig seksgenot; ook gebruikt in kruidenbaden bij culturele doeleinden. beibiwiwiri/Ingiwiwiri (Nepsera aquatica (Aubl.) Naud. ; Melastomataceae), gebruikt voor een kruidenbad voor babys met zuurte, maar ook voor kruidenbaden bij culturele doeleinden. kamfrubita (Unxia camphorata L. ; Asteraceae), wordt gebruikt door de pas bevallen vrouw voor het maken van een drankje om buik en baarmoeder te reinigen; dit drankje wordt ook gedronken bij het wegblijven van de menstruatie.

-

26

-

katun (Gossypium peruvianum Cav. ; Malvaceae), hiervan wordt er een drankje gemaakt voor het reinigen van bloed en buik; ook gebruikt in kruidenbaden bij culturele doeleinden. konsakawiwiri (Peperomia pellucida (L.) Kunth; Piperaceae), het sap van de plant helpt bij zere ogen; ook wordt een drankje van het sap gemaakt bij blaasontsteking. korsuwiwiri (Lantana camara L. ; Verbenaceae), voor kruidenbaden bij koorts, maar ook voor kruidenbaden bij culturele doeleinden. lemmetje (Citrus aurantifolia Sr. ; Rutaceae), voor het maken van een kruidenbad voor de vrouw met pijn in de baarmoeder, maar ook voor de vrouw met hevige menstruatie pijnen. loksibuba (Hymenaea courbaril var. courbaril L. ; Caesalpiniaceae), hiervan wordt er een drankje gemaakt voor mensen met een hoge bloeddruk of voor de vrouw met hevige buikpijn tijdens de menstruatie. pegreku (Xylopia sp. ; Annonaceae), wordt gebruikt door de vrouw om een drankje te maken voor het reinigen van buik en baarmoeder na de bevalling of tijdens de menstruatie. slabriki (Senna alata (L.) Roxb. ; Caesalpiniaceae), hiervan wordt er een drankje gemaakt voor mensen met geelzucht of met zenuwaandoeningen. swawiwiri (Aciotis purpurascens (Aubl.) Triana; Melastomataceae), wordt gebruikt voor het maken van een drankje om bloed en buik te reinigen, maar wordt ook gebruikt voor kruidenbaden bij culturele doeleinden. tingimoi (Protium sp. ; Burseraceae), wordt gebruikt voor het maken van een drankje tegen hevige buikpijn, maar wordt ook gebruikt voor kruidenbaden bij culturele doeleinden. tensensiwiwiri (Peperomia rotundifolia (L.) H.B.K. ; Piperaceae), wordt gebruikt bij maagpijn en in kruidenbaden bij culturele doeleinden yarakopi/kapasiwiwiri (Siparuna guianensis Aubl. ; Monimiaceae), wordt door de pas bevallen vrouw gebruikt voor kruidenbaden om de vagina te reinigen; wordt ook gebruikt voor kruidenbaden bij culturele doeleinden.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

27

Van de 110 genventariseerde plantensoorten waren 68 soorten (61.82 %) bestemd voor uitwendig gebruik en 25 soorten (22.73 %) bestemd voor inwendig gebruik. Bij 25 plantensoorten is door de verkoper niet aangegeven of deze voor uitwendig of inwendig gebruik bestemd waren. Uitwendig gebruik van geneeskrachtige planten komt voor bij: - Kruidenbaden bij culturele doeleinden - Kruidenbaden voor de vrouw om de vagina te reinigen na de bevalling, tijdens de menstruatie, voor een langdurig seksgenot of gewoon als routine - Kruidenbaden bij koorts, huiduitslag - Kruidenbaden voor babys met zuurte of voor kracht in het lichaam - Behandelen van haar en huid - Reinigen van de mond van babys of bij wondjes in de mond - Reinigen van de omgeving - Behandelen van fracturen en bloedingen - Inhaleren van voorbereide middeltjes bij verkoudheid - Zere ogen Inwendig gebruik van geneeskrachtige planten komt voor bij: - Hoge bloeddruk - Suikerziekte - Zenuwaandoeningen - Buikpijn - Reinigen van bloed, buik en of baarmoeder - Maagpijn - Zuurte bij babys - Langdurige erectie bij de man - IJzergebrek en gewrichtspijnen - Blaasontsteking - Extra reiniging tijdens de menstruatie Sommige planten (8) worden zowel uitwendig als inwendig aangewend: beibiwiwiri/Ingiwiwiri (Nepsera aquatica (Aubl.) Naud. ; Melastomataceae), voor het baden van babys met zuurte, maar wordt ook voor culturele doeleinden gebruikt katun (Gossypium peruvianum Cav. ; Malvaceae), voor het reinigen van buik, bloed en of baarmoeder; ook gebruikt voor kruidenbaden ("krin skin") bij culturele doeleinden konsakawiwiri (Peperomia pellucida (L.) Kunth; Piperaceae), het sap van de plant wordt gebruikt om zere ogen te behandelen; bij blaasontsteking worden enkele planten getrokken op een hoeveelheid gekookt water en dit wordt als thee gedronken

-

-

28

-

oselin (niet gedetermineerd), om babys met zuurte te baden; soms wordt ook een drankje van de plant gemaakt voor de baby parabita/Bigi-busibitawiwiri (Solanum leucocarpon Dunal; Solanaceae), voor de pas bevallen vrouw met blijvende buikpijn. Er kan een drankje of kruidenbad worden gemaakt swawiwiri (Aciotis purpurascens (Aubl.) Triana; Melastomataceae), voor kruidenbaden bij culturele doeleinden; ook een drankje gemaakt als reinigingsmiddel voor bloed en buik tensensiwiwiri (Peperomia rotundifolia (L.) H.B.K. ; Piperaceae), tegen maagpijn en ook voor kruidenbaden bij culturele doeleinden. tingimoni (Protium sp. ; Burseraceae), tegen buikpijn en voor kruidenbaden bij culturele doeleinden.

-

-

-

-

3.1.3 Verkoop van alternatieve producten De meeste verkopers op de markten hadden naast geneeskrachtige planten ook alternatieve producten in de verkoop (zie tabel 6). Tabel 6: Alternatieve producten bij genterviewde marktventersInheemse naam Alakondre siri (Sr) Akafree (Sr) Akafutu (Sr) Antieke flessen Asisi (Sr) Awara koko (Sr) Badzouten Bergzout Blaka-aleisi (Sr) Blakakandra (Sr) Blauwsel Busi watra (Sr) Brandspiritus (N) Diatutu (Sr) Dindyamaka (Sr) Drei-eksi (Sr) Eau de cologne (Fr) Fungu (Sr) Goma (Sr) Honi (Sr) Kamfru (Sr) Kaneribuba (Sr) Wetenschappelijke naam Astrocaryum vulgare Mart. (Fam. Arecaceae) Oryza sativa L. (Fam. Poaceae) Tillandsia usneoides (L.) L. (Fam. Bromeliaceae) Sapium sp. (Fam. Euphorbiaceae) Licaria sp. (Fam. Lauraceae) Uitleg Verschillende soorten zaden Veren van de giersoorten Klauw van de giersoorten As Awara pit Zwarte rijst Zwarte kaars Boswater Herten horens Stekels van het boomstekelvarken Uitgedroogde kippeneieren Water van Keulen Spaans mos Stijfsel poeder Honing Kamfer Kaneel bast

29

Vervolg Tabel 6Inheemse naam Kapasitere (Sr) Karu (Sr) Kaseerzout Katun (Sr) Kaw-ai (Sr) Kawtutu (Sr) Korrel wierook Krabasi (Sr) Krapa-oli (Sr) Kwak (Sr) Kwik Maraka (Sr) Orgada Papagaaifree (Sr) Papamoni (Sr) Pinda Poeder wierook Powisikankan (Sr) Rafufree (Sr) Redi pimpa (Sr) Safukandra (Sr) Sigara (Sr) Soupe (Sr) Switsopi (Sr) Tabaka (Sr) Temremankreiti (Sr) Wetenschappelijke naam Zea mays L. (Fam. Poaceae) Gossypium peruvianum Cav. (Fam. Malvaceae) Mucuna sloanei Fawcett & Rendle (Fam. Fabaceae) Crescentia cujete L. (Fam. Bignoniaceae) Carapa sp. (Fam. Meliaceae) Manihot esculenta Crantz (Fam. Euphorbiaceae) Arachis hypogaea L. (Fam. Fabaceae) Oryza sp. (Fam. Poaceae) Nicotiana tabacum L. (Fam. Solanaceae) Lagenaria siceraria (Molina) Standl. (Fam. Cucurbitaceae) Protium sp. (Fam. Burseraceae) Dipteryx sp. (Fam. Papilionaceae) Thevetia peruviana (Pers.) K. Schum. (Fam. Apocynaceae) of Crotalaria retusa L. (Fam. Fabaceae) Uitleg Staart van het gordeldier Mais Katoenen touw Zaden die op koeienogen lijken Horens van de koe Kalebas Krapa olie Cassave product Rammelaar Veren van papegaai soorten Kaurischelpen Veertjes van de Powisi vogel Veren van de Raaf soorten Rode pimpa Zachte kaars Sigaren Rijst Likeur Tabak Timmermanskrijt

Tingigodo (Sr) Tingimoni hars (Sr)

Fleskalebas Hars van de Tingimoni boom

Tonkasiri (Sr) Tyambaratere (Sr) Weti pimpa (Sr)

Tonka zaden Veren van de staart van de blauwgele ara Witte pimba

Yoroyoro (Sr)

Zevengeesten Zoet olie Opmerking: (Sr) = Sranan, (Fr) = Frans, - = niet van toepassing

Vruchten van bepaalde plantensoorten, die als sieraden gebruikt worden Een soort essence voor kruidenbaden -

30

Deze artikelen worden (soms in combinatie met geneeskrachtige planten) gebruikt voor diverse activiteiten binnen de Afro-Surinaamse cultuur. Een van de culturele activiteiten is bijvoorbeeld kruidenbaden in geval van psychische stoornissen, waarbij de mens met behulp van Winti6 en Bonu7 geholpen wordt. Hieronder volgen fotos van enkele alternatieve producten op de markten.

Fig. 3: Flessen met o.a. zaden, kralen etc.

Firg. 4: Glazenpotten met o.a. yoroyoro

Fig. 5: Olie soorten en pimba

Fig. 6: Kwak, bitabatra en dergelijke

3.2 Inventarisatie van enkele cultuurwinkels/drogisterijenDe keuze ging uit naar Glenns Koeltoeroe Winkrie en A. S. Mahabiers Drugstore, omdat deze winkels het meest bekend staan om hun producten/artikelen met betrekking tot de alternatieve geneeswijze binnen de Afro-Surinaamse cultuur. Ook is er wat informatie verzameld in winkel Amrish Store. Verzamelde informatie is weergegeven in tabel 7 t/m 9.6 7

Bezetenheid of geest Magie

31

In de winkels zijn er zowel geneeskrachtige planten/producten hieruit verkregen als alternatieve producten/artikelen aangetroffen. Van beide groepen producten is er getracht informatie te verzamelen; hierbij hebben de plaatselijke verkopers een bijdrage geleverd. Tabel 7a: Glenns Koeltoeroe Winkrie (plantenmateriaal)Inheemse naam Abongra (Sar) Adru (Sar) Alakondre te (Sr) Wetenschappelijke naam Sesamum orientale L. (Fam. Pedaliaceae) Cyperus rotundus L. ( Fam. Cyperaceae) Nicotiana tabacum L. (Fam. Solanaceae) Oryza sativa L. (Fam. Poaceae) Uitleg en toepassing Sesamzaad; culinair en voor culturele doeleinden Kankergras; voor culturele doeleinden Een mengsel van verschillende theesoorten; culinair Bladeren van tabak; voor het roken of voor culturele doeleinden Zwarte rijst; voor culturele doeleinden Een liaan waarvan de stengel spiraalvormig is; voor culturele doeleinden Hars van een bepaalde boomsoort; voor culturele doeleinden

Bladtabak Blaka-aleisi (Sr)

Brasatitei(Sr)

Busnengrekandra (Sr)

Cacaobonen

Protium sp. (Fam. Burseraceae) of van Hymenaea sp. (Fam. Caesalpiniaceae) Theobroma cacao L. ssp. spherocarpum (Chev.) Cuatrec. (Fam. Sterculiaceae)

Dobruduwa (Sr)

Strychnos melinoniana Baill. (Fam. Loganiaceae) Lagenaria siceraria (Molina) Standl. (Fam. Cucurbitaceae) Rosa sp. (Fam. Rosaceae)

Drink kalebas/ Fles kalebas Droge rozen

Finibita (Sr) Fungu (Sar) Kaneri-udu (Sr)

Phyllanthus amarus Scum. et Tonn. (Fam. Euphorbiaceae) Tillandsia usneoides (L.) L. (Fam. Bromeliaceae) Licaria cannella (Meisnn.) Costerm. (Fam. Lauraceae)

De zaden van cacao; Culinair Dobru = dubbel, duwa komt van du = doen; de stengel van de plant wordt gebruikt door mannen voor langdurige erectie De vrucht (= kalebas) heeft de vorm van een fles; voor culturele doeleinden Verwelkte rozen; voor culturele doeleinden Fini = klein, bita = bitter; een bittere plant met heel kleine blaadjes (goed voor het maken van een drankje om de buik te reinigen) Spaans mos; voor culturele doeleinden Kaneelhout; culinair Ingi = Indiaan, wiwiri = kruid; de plant is roodbruinachtig van kleur en is daarom genoemd naar onze indiaanse broeders; voor kruidenbaden bij culturele doeleinden De zaden van koffie; Culinair

Ingiwiwiri (Sr) Koffiebonen

Nepsera aquatica (Aubl.) Naud. (Fam. Melastomataceae) Coffea sp. (Fam. Rubiaceae)

32

Vervolg Tabel 7aInheemse naam Wetenschappelijke naam Ormosia sp. of Abrus precatorius L. (Fam. Fabaceae) of Adenanthera pavonina L. (Fam. Mimosaceae) Coriandrum sativum L. (Fam. Apiceae) Uitleg en toepassing Paternosterboontje (= Abrus precatorius L.; voor culturele doeleinden Komijn; culinair Konsaka is een schimmelziekte aan voeten; Konsakawiwiri is een plant die gebruikt wordt bij zere ogen en bij blaasontsteking, beide ziekte verschijnselen hebben te maken met microorganismen Vanzelfsprekend; culinair Korsu = koorts; Korsuwiwiri is een plant welke gebruikt wordt bij kruidenbaden tegen koorts Kruidnagel; culinair Een bittere plant, genoemd naar een slaaf uit Suriname die de plant voor het eerst wist te gebruiken; Medicinale toepassing Duivelsnaaigaren; medicinaal aangewend bij geelzucht, maar ook gebruikt bij culturele doeleinden Lo = voortgaan, Ango komt van Angu = spijssoort; de stengel van de plant (is een liaan), wordt gebruikt voor het reinigen van de buik bij buikpijn. Lontu = rond, Ai = ogen; de vruchten van het piment boom worden zo genoemd, omdat deze op kleine ronde ogen lijken; culinair Anijsblad; voor kruidenbaden bij culturele doeleinden Vanzelfsprekend; culinair Vruchtjes van de rijstplant; voor culturele doeleinden De zaden van de vrucht worden zo genoemd; medicinaal aangewend, maar ook voor kruidenbaden bij culturele doeleinden Pikin = kind, misiki = ik ben ziek; de plant wordt gebruikt voor culturele doeleinden

Kokriki (Sr) Kombe (Sr)/Coriander (Eng)

Konsakawiwiri (Sr) Korenmeel

Peperomia pellucida (L.) Kunth; (Fam. Piperaceae) Zea mays L. ; (Fam. Poaceae) Lantana camara L. (Fam. Verbenaceae) Syzygium aromaticum Merr. Et Perry (Fam. Myrtaceae)

Korsuwiwiri (Sr) Nangri (Sr)

Kwasibita (Sr)

Quassia amara L. (Fam. Simaroubaceae)

Lemkiwisi (Sr)

Cassytha filiformis L. (Fam. Lauraceae)

Loangotitei (Sr)

Aristolochia sp. (Fam. Aristolochiaceae)

Lontu-ai (Sr)/Pimento (Eng) Man-aneisi (Sr) Nootmuskaat (N)/Nutmeg (Eng) Padi (Sr)

Pimenta dioica (L.) Merr. (Fam. Myrtaceae) Piper sp. (Fam. Piperaceae) Myristica fragans Houtt. (Fam. Myristicaceae) Oryza sativa L. (Fam. Poaceae)

Pegreku (Sar)

Pikinmisiki (Sr)

Xylopia sp. (Fam. Annonaceae) Pseudopiptadenia suaveolens (Miq.) Grimes (Fam. Mimosaceae)

33

Vervolg Tabel 7aInheemse naam Uitleg en toepassing Houtsoort die men aansteekt bij Juniperus pseudosabina Fisch. & culturele doeleinden voor de geur Pispen (Sr) C.A. May (Fam. Cupressaceae) en de rook De bloeiwijze van deze palmsoort wordt na afvallen van de bloemen en vruchten gebruikt als een bezem; voor culturele Euterpe oleracea Mart. Prasarasisibi (Sr) (Fam. Arecaceae) doeleinden Redi = rood, katun = katoen; de katoen plant wordt zo genoemd vanwege de donker roodachtige bladeren en vruchten; medicinale Gossypium barbadense L. aanwending, maar ook in Redikatun (Sr) (Fam. Malvaceae) kruidenbaden Wenteltrap (de bloeiwijze is in de vorm van een wenteltrap); Sangrafu (Sar) Costus sp. (Fam. Zingiberaceae) voor culturele doeleinden Bromelia alta L. B. Smith Zeilgras; voor culturele Singrasi (Sr) (Fam. Bromeliaceae) doeleinden Smeri = ruiken; de plant heeft Ocimum campechianum Mill. een sterke geur; voor kruiden Smeriwiwiri (Sr) (Fam. Lamiaceae) baden bij culturele doeleinden Lagenaria siceraria (Molina) Schalen van de fles kalebas; voor Tingigodo komki (Sr) Standl. (Fam. Cucurbitaceae) culturele doeleinden Anijsblad; voor kruidenbaden bij Uma-aneisiwiwirie (Sr) Piper sp. (Fam. Piperaceae) culturele doeleinden Upru is de roepnaam van de plant, buba = de schil; thee trekken voor mensen met suiker Copaifera guianensis Desf. ziekte Oprububa (Sar) (Fam. Caesalpiniaceae) Yorka = een bose geest, pesi = zijn zaden van de vrucht; de plant wordt zo genoemd vanwege de peulen die lang en nogal Cassia sp. misvormd lijken; voor culturele Yorka pesi (Sr) (Fam. Caesalpiniaceae) doeleinden Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramacaans, (Eng) = Engels, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam

Tabel 7b: Glenns Koeltoeroe Winkrie(alternatieven)Inheemse naam Aruwepi (Sar) Wetenschappelijke naam Uitleg en toepassing Kraalsoort; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor badwater bij culture doeleinden of voor de wittewas Draagmaanden; als souvenirs of voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor de witte was of voor een badwater bij culture doeleinden Vanzelfsprekend

Badzouten Baskita (Sr)

-

Blauwsel (N) Culturele drachten

-

34

Vervolg Tabel 7bInheemse naam Culturele muziekinstrumenten Uitleg en toepassing Vanzelfsprekend Herten horens; voor culturele Diatutu (Sr) doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele Doodskisten souvenirs doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden Floridawater Stekels van een boomstekelvarken; voor Gindyamaka (Sr) culturele doeleinden Vanzelfsprekend; als toilet artikel, maar ook voor culturele Haarkammen doeleinden Vanzelfsprekend; ook voor Hoeden culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor verlichting, maar ook voor culturele doeleinden Kaarsensoorten Vanzelfsprekend; voor culturele Kamfer doeleinden Vanzelfsprekend; als souvenirs, maar ook voor culturele Kandelaars doeleinden Middel om mee te dweilen; ook voor culturele doeleinden Kaseri osowatra Vanzelfsprekend; als souvenirs, Koperen bekkens/Koprubeki maar ook voor culturele (Sr) doeleinden Vanzelfsprekend; als souvenirs, maar ook voor culturele Koperen bellen doeleinden Gevorkte takken; voor culturele Kraka (Sr) doeleinden Kruiden en specerijen Vanzelfsprekend; culinair Vanzelfsprekend; als souvenirs of voor culturele doeleinden Kunstslangen Manari (Sr) Zeef; vanzelfsprekend Vanzelfsprekend; als souvenirs, maar ook voor culturele Poppen doeleinden Vanzelfsprekend; als parfum, Verschillende planeet olie maar ook voor culturele soorten doeleinden Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramacaans, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam -

35

Tabel 8a: A.S. Mahabiers Drugstore (plantenmateriaal)Inheemse naam Adru (Sar) Anijs (N)/Anis (Eng) Wetenschappelijke naam Cyperus rotundus L. (Fam. Cyperaceae) Pimpinella anisum L. (Fam. Apiaceae) Nicotiana tabacum L. (Fam. Solanaceae) Protium heptaphylllum (Aubl.) March. ssp. heptaphyllum of Protium guianensis (Aubl.) March. var. guianensis (Fam. Burseraceae) of Hymenaea courbaril L. var. courbaril (Fam. Caesalpiniaceae) Zea mays L. (Fam. Poaceae) Tillandsia usneoides (L.) L. (Fam. Bromeliaceae) Coffea sp. (Fam. Rubiaceae) Uitleg en toepassing Kanker gras; voor culturele doeleinden Zaad van een schermbloemige plant; culinair Bladeren van tabak; voor het roken, maar ook voor culturele doeleinden

Bladtabak

Busikandra (Sr) Droge koren Fungu (Sar) Koffie

Kwasibitakan (Sr)

Quassia amara L. (Fam. Simaroubaceae)

Loangotitei (Sr) Loksi (Sar) Lontu-ai (Sr)/Pimento (Eng) Nangri (Sr)

Aristolochia sp. (Fam. Aristolochiaceae) Hymenaea courbaril L. var. courbaril (Fam. Caesalpiniaceae) Pimenta dioica (L.) Merr. (Fam. Myrtaceae) Syzygium aromaticum Merr. Et Perry (Fam. Myrtaceae)

Hars van de boom; wordt bij culturele doeleinden aangestoken voor de geur Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden Spaans mos; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; culinair Bekers gemaakt van de Kwasibita plant; water in de beker laten staan en deze na enkele uren drinken is goed voor de reiniging van bloed, buik en eventueel van de baarmoeder, ook tegen koorts Lo = voortgaan, Ango komt van Angu = spijssoort; de stengel van de plant (is een liaan); wordt gebruikt voor het reinigen van de buik bij buikpijn. Rode lokus; thee trekken voor mensen met hoge bloeddruk Vruchten van de plant; culinair Kruidnagel; culinair Nengre = neger, Kondre = land, Pepre = peper; de vruchten van de plant groeien in trossen bij elkaar, lijken op pepers en zijn donker van kleur; culinair, maar ook gebruikt voor kruidenbaden bij culturele doeleinden Vanzelfsprekend; culinair De vruchten van de rijst plant; voor culturele doeleinden De zaden van de vruchten worden zo genoemd; in combinatie met andere kruiden medicinaal aangewend, maar ook in kruidenbaden bij culturele doeleinden

Nengrekondrepepre (Sr) Nootmuskaat (N) Padi (Sr)

Aframomum melegueta K. Schum. (Fam. Zingiberaceae) Myristica fragans Houtt. (Fam. Myristicaceae) Oryza sativa L. (Fam. Poaceae)

Pegreku (Sar)

Xylopia sp. (Fam. Annonaceae)

36

Vervolg Tabel 8aInheemse naam Poederkaneel/stokkaneel (N)/ Cinnamon (Eng) Vanzelfsprekend; culinair Hars van een bepaalde soort plant, wordt aangestoken voor de geur bij culturele doeleinden Smoko-oso (Sr) Thee soorten Vanzelfsprekend; culinair Dipteryx punctata (Blake) Amsh. Uit de zaden wordt er olie of Dipteryx odorata (Aubl.) Willd. gemaakt die medicinaal Tonka zaden (Fam. Fabaceae) aangewend wordt Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramaccaans, (Eng) = Engels, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam Cinnamomum zeylanicum Breyne (Fam. Lauraceae) Uitleg en toepassing

Tabel 8b: A.S. Mahabiers Drugstore (alternatieven)Inheemse naam Alakondrepapamoni (Sr) As Asitere (Sr) Essence soorten Wetenschappelijke naam Uitleg en toepassing Combinatie kaurischelpen; voor culturele doeleinden Van een bepaalde houtsoort; voor culturele doeleinden Paardenstaart; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; culinair Vanzelfsprekend; voor badwater, maar ook voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor de witte was of voor een badwater bij culturele doeleinden Metalen knikkers; als souvenirs, maar ook voor culturele doeleinden Benaming voor stenen van verschillende aard; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend Vanzelfsprekend Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor verlichting, maar ook voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; als souvenirs, maar ook voor culturele doeleinden Kalebas; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor de hengelsport, maar ook voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden

Badzouten

-

Blauwsel

-

Bugru (Sr)

-

Dondersteen Dweilen Emmers Florida water

-

Kaarsen

-

Koperen bekkens Krabasi (Sr) Kruit

Crescentia cujete L. (Fam. Bignoniaceae) -

Kurken Kwik

-

37

Vervolg Tabel 8bInheemse naam Lucifer Uitleg en toepassing Vanzelfsprekend Urine van een rund; voor Mankawpisi (Sr) culturele doeleinden Messen Vanzelfsprekend Vanzelfsprekend; voor handenarbeid, maar ook voor culturele doeleinden Naalden Naftaline Vanzelfsprekend Voorbereid water om mee te Ogri-aiwatra (Sr) baden bij ziekte door "boos oog" Vanzelfsprekend; als drank, maar ook voor culturele Orgade doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele Paarden hoeven doeleinden Vanzelfsprekend; als souvenirs, maar ook voor culturele doeleinden Pijl en boog souvenirs Voorbereid water bestemd voor de diverse horoscopen; voor badwaters bij culturele Planeet water doeleinden Veren van de staart van een Papegaai; voor culturele doeleinden Popokaitere (Sr) Porseleinenborden Vanzelfsprekend Prapi (Sr) Aarden kom; vanzelfsprekend Scharen Vanzelfsprekend Stenen pijp; voor culturele Stonpipa (Sr) doeleinden Likeur; voor culturele Switsopi (Sr) doeleinden Tennisbal Vanzelfsprekend Houten pijp; voor culturele Udupipa (Sr) doeleinden Speciale oliesoorten voor de diverse horoscopen; als parfum, Verschillende planeet olie maar ook voor culturele doeleinden soorten Wierook Vanzelfsprekend Thevetia peruviana (Pers.) K. Zaden van bepaalde soorten Schum. (Fam. Apocynaceae) of planten die men als sieraad Crotalaria retusa L. (Fam. gebruikt; ook bij culturele Yoroyoro (Sr) Fabaceae) doeleinden gebruikt Een soort essence om mee te Zevengeesten baden bij culturele doeleinden Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramaccaans, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam -

38

Tabel 9a: Amrish store (plantenmateriaal)Inheemse naam Uitleg en toepassing Sesamzaad; culinair, maar ook Abongra (Sr) voor culturele doeleinden Een mengsel van verschillende soorten zaden; voor culturele doeleinden Alakondere siri (Sr) Steranijs (N)/Anijs (N)/Anis Pimpinella anisum L. Zaad van een schermbloemige (Eng) (Fam. Apiaceae) plant; culinair Een fles met geneeskrachtige kruiden; voor het reinigen van het bloed, de buik en de Bitabatra (Sr) baarmoeder bij de vrouw Vanzelfsprekend; als thee voor Melia azedarach L. het reinigen van bloed en buik, maar ook bij griep gedronken Gedroogd niemblad (Fam. Meliaceae) Stroperige vloeistof bereid uit suikerriet sap; aanbrengen op wondjes in de mond; voor het reinigen van de mond van Saccharum officinarum L. babys; ook voor culturele Melasse (Fam. Poaceae) doeleinden De zaden van de plant worden zo genoemd; Voor kruidenbaden, maar ook voor Pegreku (Sar) Xylopia sp. (Fam. Annoncaeae) culturele doeleinden Juniperus pseudosabina Fisch. & Het hout wordt aangestoken C.A. Mey. voor de geur en rook bij Smoko-udu of pispin (Sr) (Fam. Cupressaceae) culturele doeleinden Lijkt op rijst; voor culturele doeleinden Soupe (Sar) Oryza sp. (Fam. Poaceae) Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramaccaans, (Eng) = Engels, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam Sesamum orientale L. (Fam. Pedaliaceae)

Tabel 9b: Amrish store (alternatieven)Inheemse naam Badzouten Wetenschappelijke naam Uitleg en toepassing Vanzelfsprekend; voor culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor de witte was, maar ook een badwater bij culturele doeleinden

Blauwsel

Busikandra (Sr)

Protium heptaphylllum (Aubl.) March. ssp. heptaphyllum of Protium guianensis (Aubl.) March. var. guianensis (Fam. Burseraceae) of Hymenaea courbaril L. var. courbaril (Fam. Caesalpiniaceae)

Diverse planeet olie soorten

-

Eau de cologne (Fr)

-

Hars van een bepaalde boomsoort, dat bij culturele doeleinden aangestoken wordt voor de geur Speciale oliesoorten voor de diverse horoscopen; als parfum, maar ook voor culturele doeleinden gebruikt Water van Keulen; parfum, maar ook bij culturele doeleinden gebruikt

39

Vervolg Tabel 9bInheemse naam Uitleg en toepassing Stekels van het boomstekelvarken; voor Gindyamaka (Sr) culturele doeleinden Vanzelfsprekend; voor verlichting, maar ook voor culturele doeleinden Kaarsen Vanzelfsprekend; voor de hengelsport, maar ook voor Kurken culturele doeleinden Vanzelfsprekend; ook voor Orgade culturele doeleinden Kaurischelpen; voor culturele Papamoni (Sr) doeleinden Kaolien; voor culturele doeleinden Pimba Likeur; voor culturele Switsopi (Sr) doeleinden Vanzelfsprekend; voor culturele Wierook doeleinden Thevetia peruviana (Pers.) K. Zaden van bepaalde Schum. (Fam. Apocynaceae) of plantensoorten die men als Crotalaria retusa L. sieraad gebruikt; ook voor (Fam. Fabaceae) culturele doeleinden Yoroyoro (Sr) Opmerking: (Sr) = Sranan, (Sar) = Saramaccaans, (Fr) = Frans, - = Niet van toepassing Wetenschappelijke naam

De hoeveelheid aan plantensoorten is beperkt in vergelijking tot wat er op de 3 markten en bij de straatventers geobserveerd is: Glenns Koeltoeroe Winkrie had 43 plantensoorten, A.S. Mahabiers Drugstore had 22 soorten en Amrish Store had 9 soorten. Vermeldenswaard is dat winkel Amrish Store meer gebaseerd is op de Hindoestaanse cultuur. Aan alternatieve producten hebben deze winkels in vergelijking tot de markten een ruimer assortiment.

3.3 Interview met de heren Wijngaarde en FariaDe 2 genterviewde personen zijn in Suriname bekend om hun kennis met betrekking tot het gebruik van geneeskrachtige planten binnen de Afro-Surinaamse cultuur. De heer Wijngaarde I. Vroeger hadden onze binnenlandbewoners geen beschikking over de westerse geneeswijze. Vele soorten acute verschijnselen werden behandeld met behulp van middeltjes bereid uit medicinale planten of kruiden, verzamelt uit de omgeving. Gezien de positieve ontwikkelingen op het gebied van de gezondheidszorg, heeft de westerse geneeswijze op den duur toch zijn intrede gedaan tot het binnenland van Suriname. Bijna overal in het binnenland is er medische zorg.

40

Met de komst van de westerse geneeswijze is de interesse voor de alternatieve geneeswijze afgenomen. De reden hiertoe is te wijten aan het stukje gemak en de hygine verbonden aan deze geneeswijze. Bovendien zijn met de aanwezige medische voorzieningen, sociale standaarden van binnenlandbewoners verhoogt: wie zou nu nog kruiden gaan verzamelen om een middeltje te bereiden tegen bijvoorbeeld buikpijn, terwijl er al een pilletje klaar staat? Waar er zeker nog belangstelling voor is, zijn de psychische problemen (de geestelijke gezondheid) die tot heden nog op de primitieve manier behandeld worden: met "Winti" of kruidenbaden. De heer Faria R. S. Ziektebeelden en of stoornissen kunnen soms niet verholpen worden door artsen. In zulke gevallen gaat het meestal om verschijnselen die de menselijke geest uit evenwicht halen. Geneeskrachtige planten worden niet alleen gebruikt voor het wegwerken of onderdrukken van bepaalde acute ziektebeelden, maar ook om stoornissen in het menselijke ego (= het eigen ik) weg te werken. De "Duman" (= de alternatieve genezer) is in staat om met behulp van geneeskrachtige planten de menselijke geest en het lichaam tot orde en rust te brengen. Bij het consulteren gaat de "Duman" een probleem bevestigen of constateren, aan de hand van fysische communicatie met de patint. Het consulteren wordt: "Luku" genoemd en vind plaats op basis van de elementen lucht, water, vuur, aarde en natuur. Het systeem van de "Luku", werkt met een driehoek verbintenis: "Pepre Woisi", en is bedoeld om de patint de gelegenheid te geven zich open te stellen tot de "Duman" . Wanneer de fase van openstelling bereikt is, kan de "Duman" via de "Pepre Woisi", fysische energie sturen en ontvangen naar en van het onderbewust zijn (in het brein en kleine hersenen) van de patint. Pas na de uitwisseling van de fysische energie kan de "Duman" bevestigen wat het probleem van de patint precies is: bijvoorbeeld "Kunu" (= negatieve nalatenschap). Hierna bepaald de "Duman" op welke manier het probleem opgelost kan worden, bijvoorbeeld door het nemen van een kruidenbad: "Switi watra" (= een lekker ruikende badwater), "Krinskin watra"(= een badwater om het fysisch te reinigen), "Hebi watra" (= badwater om alle negativiteit weg te wassen) of "Koloku watra"(= badwater om het geluk te beproeven).

3.4 Interview met priv bedrijven Odany Jewa en Amazon HerbsOdany Jewa en Amazon Herbs zijn twee Surinaamse ondernemingen die bekend staan om de handel in producten vervaardigd uit Surinaamse geneeskrachtige planten. Odany Jewa Het interview is afgenomen van de heer Irvin Kasieman (Klinisch assistent). De onderneming Odany Jewa heeft zich gespecialiseerd in kruidengeneeskunde en geneesmethode gebaseerd op de eeuwenoude Marrongeneeskunde.

41

Gezondheidsproducten worden ontwikkeld en vervaardigd uit medicinale planten die afkomstig zijn uit het tropische regenwoud van Suriname. Odany Jewa verzorgt ook consultaties en geeft adviezen en behandelingen. De doelstellingen van deze onderneming: - Opbouw en instandhouding van een goede gezondheid - Ondersteuning aan de traditionele genezers voor behoud van hun kennis - Bescherming en duurzame benutting van het regenwoud en haar regeneratie - Integratie en legalisatie van de traditionele geneeskunde en middelen. Odany Jewa biedt een 50 tal natuurgeneesmiddelen en voedingssupplementen aan tegen een aantal ziektebeelden en aandoeningen zoals: astma, diabetes, bronchitis, baarmoederen prostaataandoeningen, stress, onvruchtbaarheid, bloeddruk, infecties, nier, lever, darm, maag, en menstruatie aandoeningen, potentieproblemen, spier, bot, gewrichtsaandoeningen (zie Appendix 3). De natuurgeneesmiddelen en voedingssupplementen worden door Odany Jewa zelf gemaakt. Voor de grondstoffen worden de nodige planten verzameld; de plaatsen waar er verzameld wordt, lopen van Paramaribo tot naar het verre binnenland van Suriname. Voor het verzamelen uit het binnenland beweert Odany Jewa geen vergunning nodig te hebben. Eveneens exporteert Odany Jewa zijn natuurgeneesmiddelen en voedingssupplementen naar Nederland, alwaar mensen ook terecht kunnen voor consultaties, adviezen en behandelingen. Er zijn geen vaste tijden en hoeveelheden van exporten. Afhankelijk van de vraag vanuit de dochter onderneming in Nederland wordt dit bepaald. Producten die gexporteerd worden gaan in grote hoeveelheden van liter of bulkverpakking de deur uit; nmaal op de plaats van bestemming aangekomen, wordt het materiaal verpakt voor de verkoop. Uit het interview is gebleken dat producten die naar Nederland verstuurd worden eerst moeten voldoen aan de door de Europese Unie (EU) gestelde handelsnormen: gelabelde producten waarop tenminste vermeld staan de naam van het product, de hoeveelheid, de samenstelling, de gebruiksaanwijzingen en productie en vervaldatum. Bovendien is er door de keuringsraat van het ministerie van de Volksgezondheid in Nederland een verbod opgelegd om deze producten geneesmiddelen te noemen. Er mag slechts aangegeven worden dat deze producten gebruikt kunnen worden tegen bepaalde ziekte verschijnselen of aandoeningen. Tevens is duidelijk gemaakt dat Odany Jewa voor het exporteren van zijn producten eerst een document moet laten opmaken door de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Suriname (KKF). Vervolgens zijn het de verschepingsdocumenten die in orde gemaakt dienen te worden; deze gaat via het ministerie van Handel en Industrie en de douane.

42

Amazon Herbs Het interview is afgenomen van de heer Kurt Jesrun (de ondernemer). Amazon Herbs is een bedrijf dat samenwerkt met een Amerikaanse onderneming "TROPILAB" en doet via dit bedrijf uitsluitend aan Internationale handel. Het streven is gericht naar het internationaliseren en een bijdrage leveren aan de economie van Suriname. Verder wil Amazon Herbs integratie en samenwerking op internationaal niveau bewerkstelligen. Producten worden verhandeld via de Amerikaanse onderneming "TROPILAB" en variren van producten voor tuinliefhebbers tot capsules van geneesmiddelen en voedingssupplementen voor de gezondheid van de mens (zie Appendix 3). Een uitgebreide lijst van onderwerpen (inclusief prijzen) die verhandeld worden, kan worden opgevraagd via het Internet: htpp://www.Tropilab.com De verhandelde geneeskrachtige planten of delen hiervan komen van Paramaribo tot uit het verre binnenland van Suriname. Het verzamelen van deze planten uit binnenland, vindt plaats in samenwerking met de plaatselijke binnenlandbewoners (indianen of boslandcreolen); er wordt handmatig en vrij van pesticiden of dergelijke stoffen verzameld. Voor het verzamelen van planten/delen hiervan uit het binnenland beweert Amazon Herbs geen vergunning nodig te hebben. Volgens dit bedrijf zijn de verzamelactiviteiten nog niet van dien aard dat er een vergunning opgeist zou kunnen worden. De soorten en hoeveelheden aan geneeskrachtige planten die verzameld worden, hangt van de vraag af. Is de vraag naar een bepaalde soort groot, dan wordt er aan expliciete verzameling gedaan. Naast hele planten worden ook delen zoals, wortels, takken met bladeren, vruchten, zaden verzameld. Wanneer het materiaal eenmaal verzameld is, wordt het verwerkt alvorens deze op te sturen naar "TROPILAB". Hele planten en of delen daarvan worden eerst uitgesorteerd en daarna, afhankelijk van het product, gedroogd in de zon of met behulp van geforceerde hete lucht (bijvoorbeeld de hete lucht van de compressors van aircos). Soms wordt er vanuit bepaalde planten/plantendelen olie extracten of grondstoffen voor tincturen gemaakt. Vervolgens wordt het materiaal verpakt; takken met bladeren en bladeren worden luchtdicht verpakt, terwijl wortels, vruchten en bloemen juist luchtig worden verpakt; olin en tincturen gaan in liter verpakkingen (Jerry Cans etc.). Aan elk product wordt er een prijs vastgesteld. Deze prijzen hangen af van factoren zoals het seizoen, de plaats van verzameling, de verwerking, het gewicht, de verpakking, de export kosten en lonen van arbeiders. Voor het exporteren moeten de nodige documenten in orde gemaakt; bijvoorbeeld het fytosanitaire certificaat en de exportvergunning.

43

Export vindt wekelijks plaats via de bedrijven SURPOST en FEDEX. De producten kunnen via Nederland of Amerika naar verschillende landen verstuurd worden (van China tot naar, Indonesi en India). Bij elke bezending worden er rechten betaald op basis van de categorie van het product.

3.5 Uitvoer van geneeskrachtige plantenDe observatie heeft plaats gevonden bij 2 bedrijven in Suriname: Suriname Postal Corporation N.V. (SURPOST N.V.) en Central Freight Services Suriname (CFS). De genoteerde observaties zijn verwerkt in een Tabel 10. Om de export van geneeskrachtige planten te observeren, is er gekozen voor deze 2 postbedrijven, omdat deze twee bedrijven het meest bekend zijn met betrekking tot de luchtpost services. Het is opgevallen dat elke klant bij aanmelden een formulier krijgt waarop zijn eigen gegevens (naam, adres, telefoon nummer en identiteitsnummer) en die van de ontvanger vermeld moeten worden (naam, adres en telefoon nummeren). Vervolgens moet de klant op hetzelfde formulier de producten van de verzending specificeren (levensmiddelen, kledingstukken, toiletartikelen, etc.). Na aan bovenstaande administratie voldaan te hebben, mochten de klanten door naar de douane voor visitatie. Bij deze visitatie worden alle producten genspecteerd op het voorkomen van eventuele verboden spullen (bijvoorbeeld vis en vleessoorten of producten hieruit vervaardigd en cocane). Na goed verloop van de inspectie parafeert de douane het specificatieformulier en mag de klant de te verzending afleveren bij de balie van afhandeling. Aan deze balie wordt het gewicht van de verzending gemeten en aangegeven op het formulier en wordt de klant vervolgens verwezen naar de kassa. De verzendkosten worden per kg en in euros uitgerekend. Dit bedrag kan in tegenwaarde van de Surinaamse dollars (SRD) betaald worden. De tarieven waren 2.15 Euros/kg bij SURPOST en 2.50 Euros/kg bij CFS . De export waarde van een verzending bleek af te hangen van het gewicht van de verzending opgeteld met de omzet belasting en het statistiek recht (wordt bepaald aan de hand van het gewicht van de verzending). De observaties zijn gedaan op het moment waarop de klanten de dozen met inhoud naar de douane brachten voor visitatie. Niet altijd lukte het om alle producten te zien, omdat de douane het soms niet noodzakelijk vond de producten n voor n uit de doos te halen (vooral als het om kleine verzendingen ging). Bij de uitvoer van plantenmateriaal, waren sommige planten en of producten hieruit vervaardigd metn te herkennen bij de inheemse naam. In de tabel 10 is er een uitnzetting gegeven van de informatie verzameld bij de post bedrijven SURPOST N.V. en Central Freight Services Suriname.

44

Tabel 10: Observaties bij SURPOST N.V. en Central Freight Services SurinameKlant 1 Export materiaal Takken met bladeren Hele planten en takken met bladeren Takken met bladeren en lianen Takken met bladeren en lianen Geschat aantal soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Toestand Droog Totaal geschatte gewicht Elk tussen 200-300gram Elk tussen 200-300 gram Elk tussen 200-300 gram Elk tussen 200-300gram Geschatte markt waarde Elk tussen SRD 2-4, Elk tussen SRD 2-4, Elk tussen SRD 2-4, Elk tussen SRD 2-4, -

2 3 4

Vers en droog Droog Droog

5 6 7 8 9 10

11 12

13

14 15

Takken met bladeren en lianen Takken met bladeren Takken met bladeren en lianen Hele planten, lianen en bloemen Takken met bladeren Takken met bladeren Hele planten, takken met bladeren, lianen, bloemen en vruchten Takken met bladeren Hele planten en takken met bladeren Hele planten, takken met bladeren en lianen Hele planten

Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 soorten Tussen 1-5 s

Behari+2005 MOb Verslag

Documents

Transcript of Behari+2005 MOb Verslag