Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid · minister. André Hazes zong het al: Geef mij nu je...

6Begroting Sociale Zaken en Werkgele-genheidAan de orde is de voortzetting van de behandeling van:- het wetsvoorstel Vaststelling van de begrotingsstatenvan het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid(XV) voor het jaar 2015 ( 34000-XV ).

De algemene beraadslaging wordt hervat.

De heer Van Weyenberg (D66):Voorzitter. De vrees uit de jaren vijftig voor de massalewerkloosheid door de grote computer is overgewaaid. Numoeten wij echter vrezen dat de hoge werkloosheid doorinvoering van kleine computers wordt verergerd. Er wordtterecht gewezen op het gevaar dat computers vooral demiddenarbeid zullen treffen. De gedachte van een automa-tiseringsheffing is dan ook veel te gemakkelijk opzijgeschoven. Waarom wel een milieuheffing als de gemeentekosten moet maken voor het opvangen van de uitstoot vanvuile lucht, en geen heffing als de overheid kosten moetmaken voor de opvang van uitstoot van arbeid? Zo sprakJoop den Uyl in 1979.

Minister Asscher heeft zijn angst voor de robot duidelijkniet van een vreemde. Ik heb de bode gevraagd om detoespraak van Joop den Uyl te verspreiden, want volgensmij kunnen we daar heel veel van leren. De parallellen tus-sen de angst van Den Uyl en van Asscher zijn namelijktreffend. De angst dat nieuwe technologie banen zal kosten,of dat nu door de kleine computer komt of door de robot.Beide erkennen dat de technologische doorbraken in hetverleden tot meer banen hebben geleid. Tegelijkertijd zaaienze angst dat het in de toekomst heel anders zal zijn, eenangst die nooit te weerleggen is, want niemand weet precieshoe de toekomst eruit ziet. Allebei doen ze hun uitspraakmiddenin een diepe economische crisis, een crisis waarinmensen toch al angstig zijn voor baanverlies. Beide wijzenerop dat zij bang zijn dat het vooral de middengroepen zijndie worden getroffen.

Er zijn echter ook verschillen. Het grootste verschil is dat ikminister Asscher nog niet heb gehoord over een belastingop robots, terwijl Joop den Uyl de belasting op computerseen goed idee vond. Ik hoor graag van de minister of hij ditalsnog gaat voorstellen, ik hoop van niet. Ook heb ik deminister nog geen voorstel horen doen voor een robot-effectrapportage, net zoals Joop den Uyl iets zag in eenchip-effectrapportage.

De minister vreest voor "een inktzwart scenario dat wemoeten kennen om het te voorkomen". Om zijn angst voorrobots op waarde te schatten, lijkt het me goed om eventerug te kijken. Wat is er nu eigenlijk gebeurd sinds de angstvan Joop de Uyl voor de computer in 1979? Heeft de com-puter zo veel banen gekost? Nee, natuurlijk niet. Het ishelemaal anders gelopen dan Joop den Uyl vreesde: sinds1980 zijn er 2,2 miljoen extra banen ontstaan, een stijgingvan de werkgelegenheid van 40%.

De angst van minister Asscher voor de robots is wat mijbetreft net zo ongegrond als de angst van Joop den Uyl

voor de computer. Terwijl de minister de discussie uit 1979nog eens overdoet, bouwen 150 robots scheerapparatenbij Philips in Drachten. Deze robots houden daar 2.000mensen aan het werk: werk dat deels is teruggehaald uitChina. Bij Nedcar in Born rollen weer auto's van de band,gemaakt door 1.000 spiksplinternieuwe robots, samen met2.000 mensen die werkloos waren geworden als de fabriekniet was gemoderniseerd. Dit weekend maakte dit bedrijfzelfs bekend dat het nog eens 1.000 extra banen gaat creë-ren. Bij Lely in Maassluis bouwen ze robots die koeienmelken. Het aantal banen is er na vijf jaar verdubbeld tot900. Daarom heb ik vandaag vooral een oproep aan deminister. André Hazes zong het al: Geef mij nu je angst, ikgeef je er hoop voor terug.

De minister moet niet bang zijn, maar moet ervoor zorgendat we de nieuwe technologie maximaal benutten. Meeroptimisme graag. Laat hij leren van Joop den Uyl en vandiens ongelijk. Hij vreesde voor baanverlies door computers,maar er kwamen 2,2 miljoen banen bij.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Leren van Joop den Uyl én van André Hazes zou ik zeggen.Wie weet wat je van Hazes kunt leren. Met deze hele discus-sie over robotisering is iets bijzonders aan de hand. Je hebtpessimisten die denken dat er veel banen zullen verdwijnen,en optimisten die denken dat er banen bijkomen. De heerVan Weyenberg hoort duidelijk bij de optimisten. We willenallemaal graag bij de optimisten horen.

De voorzitter:Uw vraag graag.

De heer Van Ojik (GroenLinks):We kunnen nog verder teruggaan dan Den Uyl. Interessantis dat het ooit andersom was toen de discussie over robotsging. De optimisten dachten dat we niet meer zo langhoefden te werken door de inzet van robots. Vijftien uur,zei Keynes. Heerlijk, de heilstaat dichterbij! Zou dat niet demanier zijn voor D66 om naar dit debat te kijken, dus datde optimisten de pessimisten zijn en andersom? Ik hoopdat u begrijpt wat ik bedoel, voorzitter. De heer Van Weyen-berg begrijpt het vast.

De heer Van Weyenberg (D66):Ik zou natuurlijk niet de indruk willen wekken dat ik het beterbegrijp dan de voorzitter, wat de heer Van Ojik volgens mijnet suggereerde. Maar volgens mij is de optimistische kijkdat het geen banen vernietigt en dat mensen niet werkloosthuis komen te zitten. Ik denk dat de heer Van Ojik en ikelkaar daar vinden. In de verhouding tussen arbeid en vrijetijd is al heel veel veranderd door de technologie. Kijkendnaar het debat van vandaag, denk ik dat het pleidooi vande heer Van Ojik om minder te gaan werken niet het mijnezou zijn. Mijn antwoord is: laten we de technologie maxi-maal gebruiken, van 3D-implementaten in de medischewetenschap tot allerlei nieuwe producten, van het bestaanwaarvan we vroeger niet durfden te dromen.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Daar gaat mijn vraag precies over. Je zou van een hervor-mingsgezinde partij als D66 verwachten dat ze juist zegt:

29-6-126 november 2014TK 29

Begroting Sociale Zaken enWerkgelegenheidTweede Kamer

die robots geven ons de mogelijkheid om minder te werken.Geweldig! We kunnen minder werken en we hebben meertijd voor andere dingen, dank aan de robots. Maar dat doetD66 niet. Het pleit voor langer werken en het is optimistischover en blij met de automatisering. Ik begrijp niet dat je dietwee dingen niet anders aan elkaar koppelt.

De heer Van Weyenberg (D66):Misschien is dat wel omdat ik de waarde van werk voormensen, voor hun ontplooiing en zingeving heel groot vind.Ik ga ervan uit dat dat voor de heer Van Ojik niet anders is;ik zie hem wel zo ongeveer knikken. Maar mijn kern is datwe met een zo productief mogelijke inzet van mensen hetonderwijs beter kunnen maken en de zorg betaalbaar kun-nen houden. Daar wil ik die baten graag voor inzetten, noglos van het feit dat de boer met de melkrobot een waarschijn-lijk veel makkelijker baan heef gekregen.

Als oude banen verdwijnen, komen er nieuwe banen voorterug. Maar dat gaat niet vanzelf, dan moeten we ons welaanpassen. Door de snelle technologische verandering zienwe dat ook de arbeidsmarkt vraagt om meer flexibiliteit.Het aantal zzp'ers is niet voor niets in tien jaar met 50%gestegen. Het overgrote deel van de mensen kiest daargeheel uit vrije wil voor. Zij gaan werk en privé beter com-bineren door het zijn van eigen baas. Fantastisch. Maarlaten we die flexibiliteit wel goed regelen. Voor werknemersbetaalt de werkgever niet alleen het salaris, maar ook pre-mies voor werkloosheid, pensioen en arbeidsongeschiktheiden het loon wordt doorbetaald bij ziekte. Zzp'ers regelendit zelf. Als zij zich minder zouden verzekeren, als ze minderzouden sparen voor hun pensioen, kan dat in sommigesectoren met veel concurrentie inderdaad leiden tot eenrace to the bottom.

Hoe gaan we dat voorkomen? Het kabinet heeft daarnaareen onderzoek aangekondigd, maar dat is vooruitgeduwdtot na de Provinciale Statenverkiezingen. Minister Kampsprak van ergens in het tweede kwartaal. Toeval? Of waser iets waar van het bericht in het FD dat daar een besparingop de zelfstandigenaftrek uit voort zou komen? Zo'n jachtop zzp'ers helpt in ieder geval niet. Ondoordacht snijden inde zelfstandigenaftrek, waar VVD en PvdA voor kozen inhet regeerakkoord en waarvoor de heer Mulder tocheigenlijk vanmorgen zijn excuses al aanbod. Of het onaan-trekkelijker maken om een zzp'er in te huren.

Nee, dan maakt D66 heel andere keuzes. Want waarommaken we het voor zzp'ers niet veel vanzelfsprekender datze zich voorbereiden op eventuele arbeidsongeschiktheiden op hun pensioen? Nu verzekert maar 36%, dus een opde drie, zzp'ers zich tegen arbeidsongeschiktheid. Waaromverlengen we dan niet de termijn, waarbinnen een zzp'erervoor kan kiezen om de verzekering bij UWV vrijwillig voortte zetten, bijvoorbeeld van 13 naar 26 weken? Als je netstart, heb je wel wat anders aan je hoofd. Waarom gevenwe starters niet gewoon de kans om zich vrijwillig bij dieregeling aan te sluiten en zich op die manier te verzekeren?Hier reken ik op de steun van de Partij van Arbeid, die van-ochtend het belang van samen verzekeren noemde, en deVVD, die in een interruptiedebatje met mevrouw Vermeijbijna exact dit voorstel deed.

Ik wacht met smart op het moment waarop het pensioenvoor zzp'ers veilig wordt gesteld als ze onverhoopt in de

bijstand komen. Zou het niet mooi zijn als we daarbij flexibelkunnen zijn bij de noodzakelijke pensioeninleg: in een goedjaar wat meer inleggen en in een slecht jaar wat minder.Graag een reactie van de staatssecretaris.

D66 wil daarnaast ook dat het aantrekkelijker wordt ommensen gewoon een baan aan te bieden. De werkgever isnu vaak het dubbele kwijt van wat de werknemer nettooverhoudt op zijn rekening. Met meer dan 600.000 werklo-zen kan ik er niet bij dat VVD en PvdA ervoor kiezen, qualastenverlichting vooral te wachten op meevallers. We wil-len toch allemaal dat werken uit een uitkering meer gaatlonen? Is de minister het met mij eens dat we niet alleendat moeten doen en ook snel, maar ook de werkgeverslas-ten moeten verlagen? Laten we het nou gewoon goedkopermaken om rond het minimumloon iemand aan te nemen.Moeten we de afdrachtskorting niet gewoon opnieuwinvoeren, maar dan beter gericht dan de oude SPAK? Er isnog wel een drempel voor zelfstandigen om iemand indienst te nemen. Veel ondernemers zijn huiverig om diestap te zetten, maar zou het niet een mooi idee zijn omkorting te geven op de premie die zij voor de eerste werk-nemer betalen? Zou die drempel niet flink naar benedenmoeten? Wil de minister met dit idee aan de slag om deaanname van de eerste werknemer goedkoper te maken?

Wanneer komt dat vandaag al zo veel besproken onderzoeknaar de risico's die werkgevers dragen bij ziekte enarbeidsongeschiktheid van hun werknemers? Veel werkge-vers ervaren dat als een drempel om mensen aan te nemen.Ik neem aan dat we nog dit jaar dat onderzoek, hopelijkinclusief voorstellen van het kabinet, tegemoet kunnen zien.

Niet alleen de politiek is aan zet, maar ook de sociale part-ners; alleen niet door in cao's het inhuren van zzp'ers ofuitzendkrachten te verbieden, want mijn partij vraagt metde VVD al een jaar lang aandacht voor het feit dat dat heelerg onwenselijk is. Nee, laten we iets doen aan die vuist-dikke cao's, aan dat gestolde wantrouwen zoals de premierdat noemde. Toen ik daarover een Kamermotie in stemmingbracht, durfde de coalitie het niet meer aan om de ministerte vragen daarmee aan de slag te gaan. Laten we daar noueens iets aan doen. Laten we ervoor zorgen dat die cao'sniet zodanig zijn dat ze mensen wegjagen naar payrolling,uitzendbureaus en zzp'ers, maar maak de cao's aantrekke-lijker.

De heer Anne Mulder (VVD):Nu wordt mij verweten dat ik niet voor een motie van D66stem. Ik zal precies vertellen waarom. Het is een ontzettendvage motie die tot helemaal niets leidt. Als de heer VanWeyenberg een volgende keer een duidelijke motie indientwaarin duidelijk staat wat de minister van Sociale Zakenmoet doen, dan vindt hij ons weer aan zijn zijde, maar nietin vage moties om ons daarna te verwijten dat wij die niethebben gesteund.

De heer Van Weyenberg (D66):Nee, maar dat heb ik wel meer gezien. De VVD spreekt graaggrote woorden in kranten. Wij zagen dat eerder ook al toenhet over zelfstandigen ging. Ik beoordeel hen op hun daden:wel bezuinigen op zelfstandigenaftrek en in dit geval deconcrete oproep waar geen woord Spaans aan is om de

29-6-226 november 2014TK 29


sociale partners op te roepen iets aan de cao's te doen. Diewilde hij niet steunen.

De heer Anne Mulder (VVD):Maar wat dan precies?

De heer Van Weyenberg (D66):Nu wordt het mooi. De heer Mulder vraagt de hele ochtendal om een visie. Op mijn vraag over welk concreet wetsvoor-stel het gaat, zegt hij: dat weet ik niet, ik wil een visie. Nuheb ik een motie klaarliggen met een concreet voorstel aanhet kabinet om in gesprek te gaan met de sociale partnersom de cao's te moderniseren, en nu vindt de heer Mulderdat niet concreet genoeg. Ik kan dat niet volgen. De heerMulder mocht de motie gewoon niet steunen van zijn coa-litiepartij.

Ik wil met betrekking tot de 600.000 werklozen nog graagspecifiek inzoomen op al die jongeren die werkloos thuiszit-ten. Bijna 14% van de jongeren die een baan zoeken kandie niet vinden en zit werkloos thuis. Nou loopt binnenkorteen deel van de Aanpak jeugdwerkloosheid af. De regionaleaanpak stopt al aan het einde van dit jaar en op 1 aprilzwaait de ambassadeur, die ik op de tribune zie zitten, afals ambassadeur jeugdwerkloosheid. Ziet de minister kansom de aanpak in het mbo wel langer te laten doorlopen?Het programma School Ex dat mbo-studenten stimuleertom door te leren, loopt aan het eind van dit schooljaar af.Kunnen we dat niet verlengen, zo vraag ik de minister. Kanhet UWV niet, net zoals bij 55-plussers, ook jongeren uit debakken selecteren en expliciet bij werkgevers onder deaandacht brengen, inclusief de mededeling dat zij dan rechthebben op de premiekorting voor het aannemen van eenwerkloze jongere? Brengen we dan vraag en aanbod nietveel beter bij elkaar, net zoals we dat nu voor 55-plussersdoen?

Jongeren met een migrantenachtergrond verdienen extraaandacht. Mevrouw Vermeij vroeg daar heel terecht aan-dacht voor en zij was niet de enige. Onder die jongeren isde werkloosheid ruim 30% en dat kunnen wij niet op zijnbeloop laten. Daarom wil D66 extra investeren om hen betervoor te bereiden op de arbeidsmarkt. Ik heb vanochtendeen aantal suggesties gehoord, en mijn vraag aan deminister is: welke mogelijkheden ziet hij nog om die aanpakte versterken, zeker als straks de ambassadeur niet meeractief zal zijn? We moeten meer doen om te zorgen dat ookmensen met een migrantenachtergrond een eerlijke kanskrijgen op de arbeidsmarkt. Arbeidsmarktdiscriminatie isonacceptabel, of het nu discriminatie is op basis vanafkomst, op basis van geslacht, seksualiteit of leeftijd. Erligt een plan van aanpak van de minister tegen arbeidsmarkt-discriminatie. Mooi, zeg ik ook hier. Ik wil graag een heelconcreet punt toevoegen: meer inzet door de eigeninspectie van de minister. Daarom heb ik samen metmevrouw Karabulut een amendement ingediend voor deoprichting van een antidiscriminatieteam bij de InspectieSZW. Ik hoop op een positieve reactie van de minister.

In dit verband wil ik ook nog specifiek stilstaan bij eenonderwerp dat de gemoederen de afgelopen week flinkbezighield, namelijk de wens van de minister om vier Turkseorganisaties te gaan monitoren. Na het algemeen overlegbleek dat de wetenschappers die het onderzoek hadden

uitgevoerd eigenlijk vonden dat de minister hun rapportverkeerd heeft geïnterpreteerd. Graag daarop een reactievan de minister. Hoe ziet zijn aanpak er eigenlijk uit nu hijin Buitenhof het monitoren van deze organisaties heeftingetrokken? De minister spreekt in dat verband over delange arm van de Turkse overheid; dat is al eerder doorsprekers gezegd. D66 vindt inmenging van Turkije in bin-nenlandse aangelegenheden niet acceptabel. Dat zagen webijvoorbeeld rondom het jongetje Yunus. Welke aanwijzin-gen heeft de minister dat er sprake is van dergelijke onge-wenste inmenging? Welke actie ondernemen de ministervan Buitenlandse Zaken, wellicht de AIVD en deze ministerhiertegen?

Ik wil het ook nog hebben over scholing. In een wereld diesteeds sneller verandert en waarin oude banen verdwijnenen nieuwe banen verschijnen is alleen investeren inonderwijs niet voldoende. Een leven lang leren wordt ooksteeds belangrijk om kennis en kunde bij de tijd te houden.Ik ben blij dat het kabinet dat erkent, maar van mijn fractiemag daar nog een schepje bovenop. Allereerst de scholings-fondsen in cao's. Het is toch gek dat er nog steeds fondsenzijn die algemeen verbindend verklaard zijn, waarin je geenscholing mag volgen die je klaarmaakt voor werk in eenandere sector, een sector waarin misschien wel werk is.Wat mij betreft mogen we hierop strenger zijn jegens soci-ale partners. Zouden we sectoren waarin intersectoralescholing niet mogelijk is, kunnen uitsluiten van de derdetranche van de sectorplannen? Moeten we die cao-bepalingnog wel algemeen verbindend verklaren? D66 vindt vanniet.

D66 is, net als collega Heerma van het CDA, enthousiastover het idee van CNV Vakmensen om de scholingsfondsenin cao's om te zetten in persoonlijke scholingspotjes. Diekun je meenemen als je van baan verandert. Dat geeftmensen eigen regie en dat geld raak je dan ook niet kwijt.Deelt de minister mijn enthousiasme en wil hij met mijsociale partners aanmoedigen om hier concreet mee aande slag te gaan?

Ook de minister zelf kan nog extra ambitie tonen als hetgaat om scholing in de WW. Zolang mensen voldoendesolliciteren zouden de WW en het UWV, dat die uitvoert,scholing toch niet in de weg moeten zitten? Is de ministerbereid, de scholingsregeling in de WW te verruimen, overi-gens ook als die scholing niet in het kader van een sector-plan gebeurt?

In dit verband ben ik ook enthousiast over de nieuwe Brug-WW. Die vergroot de mogelijkheid om in een andere sectoreen baan te vinden. Is de minister van plan om die perma-nent te maken, zoals CNV bepleit? De sectorplannen houdenop een gegeven moment immers weer op. Waarom kun jeeigenlijk alleen aanspraak maken op Brug-WW in een sectorwaarin zo'n sectorplan actief is? Is de minister bereid omde Brug-WW gewoon voor alle werknemers toegankelijk temaken?

D66 vindt het belangrijk dat we goed nagaan wat de sector-plannen opleveren. 600 miljoen belastinggeld is veel geld.Is de minister dan ook bereid om de Algemene Rekenkamereen onderzoek te laten doen naar doelmatigheid en recht-matigheid van de sectorplannen? Dat lijkt mij nuttig. DeRekenkamer wees de Kamer erop dat het aanleveren vaninformatie over het effect van het sectorplan helemaal geen

29-6-326 november 2014TK 29


eis is in de subsidievoorwaarde. De Rekenkamer deed desuggestie om dat in de derde tranche nog wel te doen. Ikhoop dat de minister dat wil doen.

Ook ik las gisteren NRC Handelsblad. Collega Heerma hadhet er al over. Ik ga er toch van uit dat het niet klopt dat jedit geld mag gebruiken om onderlinge ruzies in je bedrijfs-tak op te lossen. Daar hebben we het niet voor bedoeld.Een van de sectorplannen zou zijn afgewezen omdat hetwerkzoekenden aan het werk hielp. Het moet niet gekkerworden. Graag krijg ik daarop een reactie van de minister.

Ik heb nog een tweede amendement ingediend — ik denkdat het elk moment wordt rondgedeeld — voor meerinspecteurs tegen arbeidsmarktfraude. Handhaving vanbestaande regels is essentieel voor een eerlijk speelveld.Ik wil geen code oranje, maar dat de minister handhaaft."Handhaven, handhaven, handhaven" was niet voor nietsde oproep van de SER. Jaar in jaar uit haalt de minister zijneigen handhavingsdoelen niet. Er waren 30% minderinspecties dan de minister beloofde. We wachten nog opde Wet aanpak schijnconstructies, maar wat is de afgelopenjaren nu eigenlijk gedaan bij Rijkswaterstaat? Daar is deoverheid zelf opdrachtgever. Daar hebben we toch niet tweejaar op onze handen gezeten?

Het afgelopen jaar heeft het kabinet een aantal grote her-vormingen door het parlement geloodst. Het kabinet ver-dient daarom een welgemeend compliment. Na jaren vanstilstand en taboes is het achterstallig onderhoud eindelijkaangepakt: de Wet werk en zekerheid, de Participatiewet,de kindregelingen, het Witteveenkader. Het is nu geen tijdvoor hervormingsmoeheid. Ik ben bezorgd over het beeldvan twee coalitiepartijen die vandaag vooral tegenoverelkaar staan. Dat kan weleens een voorbode zijn van stil-stand. Een dergelijke verlamming kunnen wij ons niet per-mitteren. Ons pensioenstelsel is niet toekomstbestendig.Te veel mensen staan nog langs de kant. De arbeidsmarktis nog niet ingericht op de dynamiek die wij zien toenemen.Bovendien investeren we te weinig in onderwijs en scholing.Dat vraagt om bewindslieden met ambitie die de toekomstmet optimisme tegemoet zien, niet met angst, die dedynamiek op de arbeidsmarkt in goede banen willen leiden,op zoek naar nieuwe zekerheden voor nieuwe tijden en diedie handschoen ook echt willen oppakken om met vollekracht vooruit te gaan.

De voorzitter:Ik geef het woord aan mevrouw Schouten van de Christen-Unie. Excuses, mevrouw Vermeij heeft nog een vraag.

Mevrouw Vermeij (PvdA):Gelukkig zag de heer Van Weyenberg het zelf al.

Wat ontzettend leuk dat de heer Van Weyenberg zijn bij-drage opent met een verhaal over Joop den Uyl. Ik ben zelftrots op de geschiedenis van de sociaaldemocratie. Zo zieje maar dat daar veel uit te putten is. Overigens deed die-zelfde Joop den Uyl nogal forse uitspraken over cao's. Zijwaren in tegenspraak met die van de heer Kok daarna, maardeze tip geef ik de heer Van Weyenberg voor de volgendekeer.

De heer Van Weyenberg (D66):Genoteerd.

Mevrouw Vermeij (PvdA):Maar ik heb wel een vraag. De heer van Weyenberg heefthet, zoals hij wel vaker in debatten doet, over stilstand enover verschillen. Hij suggereert dat we niets aan het doenzijn. Dat wil ik toch even rechtzetten. We gaan de discussieover de Wet aanpak schijnconstructies nog voeren, wehebben de uitvoering van de Wet werk en zekerheid en wehebben ongeveer vier massieve hervormingen achter dekiezen. Die gaan we allemaal implementeren. De heer VanWeyenberg kan dat toch niet volhouden? De twee partijenin de coalitie geven ieder hun eigen visie op werk, waar zijwerk allebei enorm belangrijk vinden. Dit zou D66 moetenaanspreken en een mooi debat moeten opleveren.

De heer Van Weyenberg (D66):Dat is in mijn ogen precies wat ik deed. Ik riep ertoe op omveel meer te doen aan pensioenen en aan het laten lonenvan werk. Ik riep er ook toe op, ervoor te zorgen datbeloofde inspecties wel worden waargemaakt. Nu mevrouwVermeij er toch staat, vraag ik u, voorzitter, het mij toe testaan om nog een opmerking over de Partij van de Arbeiden technologie te maken.

De voorzitter:Misschien moet u antwoord geven op de vraag.

De heer Van Weyenberg (D66):Zeker, maar mijn opmerking geeft hierop mooi antwoorden mondt uit in een oproep. Wellicht kent mevrouw VermeijJaap van der Doef. Hij was Kamerlid voor de PvdA en ver-zette zich tegen Joop den Uyl. Hij zei namelijk dat technolo-gie niet moest worden belast, maar gesubsidieerd, omdathet nieuwe banen waren. Hij vond dat de partij in regelzuchtverviel. De partij vond dat niet zo leuk. Hij zei zelf: denk jeeens in dat de Partij van de Arbeid in de jaren '50 hadmogen stemmen over het al dan niet invoeren van de tele-visie. Reken maar dat zij er dan niet was gekomen! Ik hoopdat mevrouw Vermeij en de heer Kerstens lessen trekkenuit dit debat en het optimisme van mijn fractie zullen steu-nen.

Mevrouw Vermeij (PvdA):Dan wijs ik de heer Van Weyenberg op mijn spreektekst.Die zal ik hem overhandigen. Ik ben uitgebreid ingegaanop scholing en ons gezamenlijke doel, ons te wapenen envoor te bereiden en om de expertise te vergroten en te kij-ken welke kansen we kunnen pakken.

De heer Van Weyenberg (D66):Ik zie ernaar uit om er met dat optimisme voor te gaanzorgen dat die technologie tot heel veel banen leidt. Het zalvast toeval zijn geweest dat de heer Van der Doef ongeloof-lijk op Chriet Titulaer leek. Kijkt u maar eens naar zijn foto.

29-6-426 november 2014TK 29


De voorzitter:Ik geef nu alsnog het woord aan mevrouw Schouten vande ChristenUnie.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):Voorzitter. Geen verkeerd woord over Chriet Titulaer, zouik zeggen.

Het afgelopen jaar heeft het kabinet veel hervormingendoorgevoerd. Je zou bijna het idee krijgen dat het kabinethet komende jaar niet zo veel meer te doen heeft. Maarwetgeving is slechts het begin. Veel mensen zijn werkloos.Het verschil tussen degenen met een vaste baan met ditogoede rechten en degenen met een tijdelijke baan en weinigrechten is nog steeds groot. Voor mensen met een beper-king is het nog steeds moeilijk om een kans te krijgen opde arbeidsmarkt. Het komende jaar wordt misschien welbelangrijker dan de afgelopen jaren. Hoe gaan wij ervoorzorgen dat de goede intenties werkelijkheid worden? Watons betreft geldt die vraag vooral voor de Participatiewet.Ik hoor over werkgevers die graag iemand in dienst nemenmaar geen of weinig sollicitanten doorgestuurd krijgen,over ingewikkelde discussies over loonwaarden en overveel papierwerk. Die verhalen zijn niet nieuw, maar hetwordt des te belangrijker om dit soort zaken echt eens aante pakken. Herkent de staatssecretaris deze signalen en watgaat zij er samen met de gemeenten aan doen?

Is het waar wat Cedris schrijft, namelijk dat gemeenten perverplichte indicatie zo'n €800 tot €1.000 moeten betalenaan het UWV? Als dat zo is, roep ik de staatssecretaris opom hier zo snel mogelijk van af te zien. Gemeenten hebbennu al amper middelen om de doelgroep te plaatsen. Hetschaarse geld moet niet overgemaakt worden naar eenandere overheidsinstelling, maar moet ingezet worden ommensen naar arbeid te leiden. Deelt de staatssecretaris dezemening? Is zij ook van mening dat het dus niet betaald hoeftte worden?

Bij de indicaties moeten we niet telkens hetzelfde werkopnieuw doen. Als er al elders, bijvoorbeeld voor zorg, eenindicatie is, moet deze gebruikt kunnen worden om tebepalen of iemand onder de doelgroep valt. Anders blijvenwe al het geld voor de Participatiewet niet in mensen maarin bureaucratie steken. Is de staatssecretaris dit met mijeens en kan zij dit regelen?

Er is op dit moment veel onduidelijkheid voor de mensendie werken in de SW. Tijdelijke contracten worden opge-zegd. Er zijn gemeenten die hebben besloten om geenplekken voor beschut werk meer aan te bieden aan mensendie minder dan 30% verdiencapaciteit hebben. Dit wasechter wel de afspraak in het sociaal akkoord. De staatsse-cretaris verwijst naar de beleidsvrijheid van de gemeenten.Hoe kan zij straks dan de afspraak hard maken dat er 30.000plekken komen voor beschut werk? De FNV, een van de —ik zou bijna zeggen — opstellers van het sociaal akkoord,geeft aan dat het een schending van het akkoord is als die30.000 plaatsen voor beschut werk er niet komen. Wie heefter nu gelijk?

De regionale werkgelegenheid blijft met name rond degrensregio's zorgwekkend. Ik heb hiervoor al vele malenaandacht gevraagd bij de minister van Economische Zaken,

evenals voor de plannen die in de regio opgesteld wordenom de werkgelegenheid meer te bevorderen. Het lijkt echtergeen prioriteit van dit kabinet, terwijl er bij sommige regio'smet een hoge werkloosheid, bijvoorbeeld Enschede, overde grens voldoende werk is. Ik denk ook aan de regio Ber-gen op Zoom, waar harde klappen zijn gevallen na hetsluiten van Philip Morris. Rond Antwerpen zijn er banen,maar er zijn steeds weer praktische belemmeringen die hetwerken over de grens ontmoedigen. Ik denk aan het pro-bleem van diplomaerkenning of het niet kunnen volgen vanstages over de grens, maar ook heel praktisch aan de buslijndie stopt bij de grens. Het gaat om werkgelegenheid.Daarom spreek ik deze minister erop aan. Het wordt tijd datdit soort problemen, waar de regio zelf niet zo veel aan kandoen, nu echt eens aangepakt wordt. Daarom vraag ik deminister om een top te organiseren met de Belgische enDuitse collega's, om deze praktische belemmeringen vooreens en voor altijd aan te pakken en hierbij ook de betref-fende regio's en grensgemeenten te betrekken. Is deminister bereid, zo'n top te beleggen?

Gisteren was er nieuws over de aanpak van schijnconstruc-ties. Wij kennen de contouren van de deal nog niet. Ik neemaan dat we die wel snel te horen krijgen. Als het kabinet deaanpak van schijnconstructies zo belangrijk vindt, hoe kanhet dan dat het team dat zich bij de Inspectie SZW specifiekricht op de aanpak van schijnconstructies, na 2015 weerwordt ingekrompen? Daar lijkt het nu in ieder geval op.Waarom maakt de minister het team van 35 controleursniet permanent? Ik krijg hierop graag een reactie.

Er zijn weinig dossiers waarop zo weinig voortgang wordtgeboekt als op het schuldendossier. Hoe vaak heeft deKamer niet opgeroepen om hier eens wat meer werk vante maken? Tussen de 400.000 en 500.000 mensen hebbenproblematische schulden. Dit betekent niet alleen veel per-soonlijk leed, maar het levert de samenleving ook veelkosten op. Al twee jaar vragen we deze staatssecretaris omactie en twee jaar lang krijgen we procedurele briefjes; nuook weer. "Het kabinet zal er later op terugkomen." Mijngeduld is echt op. Wanneer gaat het kabinet de aanbevelin-gen uit het rapport Paritas Passé overnemen? Wanneerwordt de uitdijende bewindvoeringspraktijk nu eens aange-pakt? Wanneer gaat het kabinet aanhaken bij het beslagre-gister? Hoe vaak hebben we al gevraagd om malafideincassopraktijken aan te pakken?

De heer Pieter Heerma (CDA):Collega Schouten raakt nu aan een punt waar bij het laatstealgemeen overleg over armoede en schulden veel irritatiein de Kamer over was, in de zin dat dit door de staatssecre-taris niet opgepakt werd. Mevrouw Schouten gaf in datalgemeen overleg de staatssecretaris een soort van laatstekans om het op te pakken waarin haar woorden ongeveerwaren: en anders doen we het zelf. Volgens mij is de con-statering dat het niet opgepakt is. Wat gaat de ChristenUnienu doen, volgend op het laatste algemeen overleg waariner volgens mij terecht boosheid was over hoelang datParitas Passé blijft liggen?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):Dat algemeen overleg was een halfjaar geleden. We hebbensteeds weer gevraagd om met een overzicht te komen omaan te geven hoe die plannen worden uitgewerkt. We heb-ben nu een briefje gekregen dat het december gaat worden.

29-6-526 november 2014TK 29


Ik denk dat de Kamer nu zelf aan zet is. Daarom heb ikvandaag voorgesteld, waar de PvdA zich bij heeft aangeslo-ten, zelf een initiatiefwetsvoorstel op te stellen om malafideincassobureaus aan te pakken. Na eerdere vragen van onsover de incassopraktijk, waarvan uit onderzoek van debranche zelf blijkt dat de helft te hoge kosten rekent, menzich niet aan de wet houdt en men zich schuldig maakt aanintimidatie, hebben we van de zomer een briefje gekregenvan staatssecretaris Teeven waarin staat dat hij het niet wilaanpakken; hij zegt daarin: ga maar naar de rechter toe. Ikdenk dat het gewoon tijd is dat we het nu zelf gaan doenen dat we dus een initiatiefwetsvoorstel gaan schrijvenwaarin we de kwaliteitseisen vast gaan leggen, we hettoezicht op de incassobureaus gaan regelen, evenals hogeboetes als bedrijven zich niet aan de wet houden. Dit is ookin het belang van de bedrijven die het wel goed doen, wantdie hele sector heeft nu een slecht imago. Op deze manierkunnen we ervoor zorgen dat de goeden van de kwadengescheiden worden. Ik hoop dat we het wetsvoorstel voorde zomer kunnen indienen.

Ik heb nog een vraag over de bewindvoering. De staatsecre-taris heeft aangegeven die praktijk te zullen volgen. Dievolgen we al ik weet niet hoe lang en we zien allemaal datde bewindvoering enorm uitdijt. In drie jaar tijd is die met60% toegenomen. Dat komt ook omdat het een heel goedverdienmodel is. Je kunt gewoon bij de gemeente geldkrijgen als je iemand begeleidt die onder bewind staat. Maarof het nodig is, is een tweede. Dit geld gaat wel af van hetgeld voor de bijzondere bijstand dat ik toch liever naarmensen zie gaan die het echt heel hard nodig hebben.Kunnen we bijvoorbeeld niet een drempel inbouwen,waarbij iemand die voor bewindvoering in aanmerking wilkomen eerst met hulp van een budgetcoach of de schuldsa-nering al de nodige stappen heeft gezet? Dat is veel goed-koper en kan ook al voldoende soelaas bieden. Is destaatssecretaris bereid om hiernaar te kijken?

Vorig jaar bij de behandeling van de begroting van SZWheb ik aandacht gevraagd voor de arme gezinnen op deBES-eilanden, te weten Bonaire, Sint-Eustatius en Saba, envoor het feit dat er geen kinderbijslag maar kinderkortingbestaat voor deze eilanden. In Nederland krijgt iedereeneen bijdrage voor het levensonderhoud van kinderen. Hetis dubbel dat dit niet het geval is op de BES-eilanden enhelemaal dat je daar wel een fiscale korting krijgt als jewerkt maar je geen tegemoetkoming krijgt als je geen ofnauwelijks inkomen hebt. Dat vindt mijn fractie onrechtvaar-dig. Het kabinet zou onderzoeken of kinderbijslag in plaatsvan kinderkorting mogelijk is. Na veel trekken en duwenheb ik gisteren eindelijk een briefje gekregen met daarinde mededeling dat de staatssecretaris sympathiek staattegenover dit idee, maar dat ze nog in overleg is met debestuurders van de eilanden. Ik heb begrepen dat de PvdAnu ook vindt dat er kinderbijslag in plaats van kinderkortingmoet komen voor de BES-eilanden. Dat is mooi. Daaromvraag ik het kabinet die kinderbijslag nu daadwerkelijk inte voeren op de BES-eilanden.

In de tijd dat de werkloosheid bij vooral jongeren en oude-ren nog steeds hoog is, komt het kabinet met een nogsnellere verhoging van de AOW-leeftijd dan nu. Laat ikduidelijk zijn: dat steunt mijn fractie niet. Laten we eerstalle zeilen bijzetten om de werkloosheid terug te dringenen dan kunnen we nog weleens bekijken hoe het moet metdie verhoging van de AOW-leeftijd. Hoe kijkt de staatssecre-taris hiertegenaan? Is zij ook niet van mening dat we nu

eerst de werkloosheid moeten oplossen voor de ouderenvoordat we nog een verdere versnelling gaan invoeren?Met betrekking tot het wetsvoorstel voor het wegnemenvan belemmeringen bij doorwerken na de AOW-gerechtigdeleeftijd sluit ik mij aan bij hetgeen mevrouw Vermeij heeftgezegd over de loondoorbetaling bij ziekte. Als je wiltvoorkomen dat er verdringing gaat plaatsvinden, is zesweken in mijn beleving echt te kort. Wij zullen bij debehandeling van het wetsvoorstel dan ook bekijken of ditniet anders moet.

Tot slot kom ik op een technisch puntje dat echter van grootbelang is voor de doelgroep. Het gaat over de TOG (Tege-moetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kin-deren) voor pleegkinderen. Bij de herziening van de kindre-gelingen hebben we, mede in het kader van de eenvoud,bepaald dat de tegemoetkoming voor ouders die gehandi-capte kinderen thuis verzorgen, met de kinderbijslag wordtverstrekt. Gezinnen die een pleegkind hebben met eenbeperking krijgen echter geen kinderbijslag. Zij krijgen eenpleegzorgvergoeding. Die wordt niet door de SVB uitge-keerd, maar door de zorginstelling die de pleegzorg regelt.Als we de TOG gaan koppelen aan de kinderbijslag, lopendeze pleegouders die tegemoetkoming mis, terwijl zij tochbuitengewoon belangrijk werk doen en hoge kosten makenvoor deze kinderen. Is het kabinet bereid om de TOG ookaan de pleegzorgvergoeding te koppelen? Dan krijgenpleegouders die een kind met een beperking verzorgen,daar ook recht op.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Voorzitter. Het is, denk ik, niet alleen vanwege het feit datde bewindslieden vandaag voor de derde keer voor eenbegrotingsbehandeling in de Kamer zijn, dat zij er vandaagwat meer ontspannen bij zitten dan twee jaar geleden. Hetlijkt alsof de crisis, die sinds 2008 een spoor van ellendedoor de samenleving heeft getrokken, langzaamaan voor-bijgaat. Het herstel is nog broos, zo heet het omfloerst. Weweten eigenlijk niet echt of we in de nadagen van de crisiszitten, of zoals sommigen zeggen, aan de vooravond vaneen nieuwe crisis staan. Het hangt er maar van af welkeeconoom je gelooft. In alle eerlijkheid zeg ik dat ik vannature een optimistisch mens ben, maar dat ik er dit keerniet gerust op ben. Hoe staan we ervoor? De werkloosheidis nog steeds heel hoog en neemt helaas maar langzaamaf. De langdurige jeugdwerkloosheid — het gaat dan omjongeren die langer dan een jaar werkloos zijn — loopt op.Die zal zeker niet vanzelf verdwijnen als de economie weeraantrekt. De jeugdwerkloosheid onder migranten — col-lega's hebben er ook al over gesproken — is nog weer veelhoger. In hoeverre bereikt het beleid die groep? Anderenvroegen daar ook naar. Ik sluit me graag bij hun vragenaan.

De minister noemde de kritiek op het vooralsnog beperkteresultaat van zijn banenplannen cynisch. Dat mag natuurlijk,maar de banenplannen helpen nauwelijks extra mensenaan het werk en zorgen voor veel bureaucratie. In combina-tie met de tientallen miljarden die op de overheidsuitgavenworden bezuinigd en de effecten die deze bezuinigingenweer hebben op de werkgelegenheid, leidt het kabinetsbe-leid per saldo tot verlies van banen. Dat is het failliet vanhet werkgelegenheidsbeleid van dit kabinet.

29-6-626 november 2014TK 29


Natuurlijk zitten er ook in deze begroting maatregelen waarmijn fractie tevreden over is, zoals de Brug-WW. Op gronddaarvan kunnen mensen voor scholing op weg naar eenandere werkgever een WW-uitkering ontvangen. Daar isniets mis mee. Dat is een goed voorstel. Het is echteronvoldoende om de balans in een andere richting te doendoorslaan. Er kan zo veel meer gebeuren. Wij hebben daarin het verleden vaak de degens over gekruist. Voor mijnfractie is het dichten van de kloof tussen vast en flex eenvan de grootste uitdagingen van deze tijd, omdat mensendie op een flexcontract werken te weinig zekerheid hebben,omdat er een nieuwe groep rechtelozen ontstaat dieonvoldoende profiteert van de zegeningen van de verzor-gingsstaat en omdat wij ervan overtuigd zijn dat ook op hetgebied van werk en inkomen eerlijk delen centraler zoumoeten staan. De minister zal zeggen dat met de Wet werken zekerheid veel is verbeterd, maar ik ben bang dat debeperking van de ketenbepaling, toch zo ongeveer hetkroonjuweel van de aanpak-Asscher, er in de praktijk vooraltoe zal leiden dat flexwerkers eerder zonder werk zitten. Ikhoop dat ik ongelijk heb, maar zeg opnieuw dat ik er nietgerust op ben. Wij wachten de snelle evaluatie af.

De heer Pieter Heerma (CDA):De heer Van Ojik spreekt zijn zorgen uit over die periodevan maximaal twee jaar. Bij de bespreking van het wets-voorstel eerder dit jaar zijn GroenLinks en het CDA samenopgetrokken om juist een brug te slaan tussen het flexibelecontract en het vaste contract. Wij pleitten voor meerjaren-contracten, ook na het eerste contract. Wij hebben daarovereen zeer afwijzende brief van het kabinet ontvangen. Kanik erop rekenen dat GroenLinks met het CDA blijft optrekkenom die mogelijkheid te creëren en een brug te slaan tussenvast en flex?

De heer Van Ojik (GroenLinks):Het voorstel dat de heer Heerma en ik toen hebben gedaan,had alles te maken met onze ongerustheid of angst dat metde nieuwe regeling in de Wet werk en zekerheid niet zouworden bereikt wat wij allemaal graag willen, namelijk datmensen niet onnodig lang in een onzekere arbeidssituatieverkeren. Vandaar het voorstel dat we toen samen hebbengedaan. Ik heb uiteraard, net als de heer Heerma, de briefvan de minister die we gisteren ontvangen hebben, gelezen.Ik moet met de heer Heerma zeggen dat ik nog niet over-tuigd ben van de argumenten die uiteindelijk in de briefworden aangedragen. Het is natuurlijk een afweging omhet voorstel dat wij toen hebben gedaan, af te wijzen. Hetkorte antwoord kan zijn: ja, de heer Heerma kan erop reke-nen dat wij met hem op dit punt blijven optrekken. Ik hoopdat wij de gelegenheid zullen krijgen om over de verschil-lende argumenten die uitgebreid worden genoemd in debrief van de minister uitgebreid — voors en tegens — vangedachten te wisselen.

Ik vervolg mijn betoog. Ik had het over flexwerkers. Anderenhebben daar ook al uitgebreid over gesproken. Ik heb nogdrie heel korte punten. Dat is allereerst loondoorbetalingbij ziekte. Er komt een onderzoek. Velen hebben daar alnaar verwezen. Ik vraag de minister om in dat onderzoekook te betrekken, in hoeverre de termijn van twee jaar vanloondoorbetaling bij ziekte ertoe leidt dat werkgeversgeneigd zijn om mensen met een vast contract te vervangendoor flexwerkers. Voor zover ik weet, maakt dat nog niet

specifiek onderdeel uit van het onderzoek. Ik zie graag datdit wel gebeurt.

Het tweede punt betreft scholing. Er ligt een voorstel, naarik meen van het CDA en D66, om de toegang tot de O&O-gelden voor alle werknemers individueel te regelen. Hoekijkt de minister ertegenaan om dat niet alleen voor werk-nemers te doen, maar dat ook uit te breiden naar flexwer-kers en zzp'ers? Ik wil dus dat iedereen recht op scholingen op toegang tot de O&O-fondsen krijgt.

Mijn derde en laatste opmerking over flexwerkers betreftde kwestie van de flexibele kinderopvang. Ook mevrouwVermeij heeft hier even bij stilgestaan. Het gaat vooral omhet zeker stellen van de toegankelijkheid van de kinderop-vang voor flexwerkers en zzp'ers. Dat is nu voor werkne-mers al het geval. Ik sluit me op dat punt aan bij de vraagvan mevrouw Vermeij en hoor graag of de minister kansziet om dat te regelen.

Ik kom te spreken over de robots. Wie hebben we al nietgehad: André Hazes, Joop den Uyl en Jaap van der Doef?Ik wil beginnen bij minister Asscher. Het is niemand ontgaandat hij daarover een lezing heeft gehouden. Die lezingmaakte nogal wat los. Wat het los maakte, ging eigenlijkover de vraag of er door robots nu meer of minder werkzou komen. Dat was vandaag tot nu toe ook het onderwerp.

Voorzitter: Bosma

De heer Van Ojik (GroenLinks):Ik zou daartegenover willen stellen dat die te verwachtenrobotisering en automatisering ons nu bij uitstek de kansgeeft om ons te herbezinnen op de centrale rol die werkspeelt in ons leven. We moeten een meer fundamenteeldebat voeren over de plaats die arbeid inneemt in ons levenen over de mogelijkheden die minder werken ons biedt.Ook ik ben overtuigd van de intrinsieke positieve waardevan werk, maar ik ben niet overtuigd van de positieveintrinsieke waarde van het feit dat een grote groep mensenzich over de kop werkt en een grote groep mensen aan dekant staat en niks doet. Vandaar het idee van mijn fractieom echt werk eerlijker te gaan verdelen. Juist in deze tijdvan massawerkloosheid en onstuimige technologischevooruitgang moeten we er ons in de politiek rekenschapvan geven dat er meer is dan werk alleen.

Voor GroenLinks zijn de ideeën en de te verwachten ontwik-kelingen op het gebied van robotisering wel degelijk eeninspiratie om ook na te denken over de wereld van morgenen over de stappen daarnaartoe. Ik noem bijvoorbeeld dekoppeling tussen arbeid en inkomen. Die mag, wat mijbetreft, best losser. Waarom een zware sollicitatieplicht alser nauwelijks werk is? Laten we minder krampachtig doenover het verdienen naast je uitkering. De praktijk wijst uitdat de te beperkte bijverdienmogelijkheden een ontmoedi-gend effect kunnen hebben op het accepteren van uitzend-of deeltijdwerk. Mensen krijgen te maken met ingewikkeldeverrekeningen achteraf. Dat geeft onzekerheid over wat hetechte inkomen is. Dat is een gemiste kans, want mensenversterken met een tijdelijke of deeltijdbaan juist hun positieop de arbeidsmarkt. Doe minder krampachtig over die sol-licitatieplicht, in combinatie met de mogelijkheid om bij teverdienen naast een uitkering.

29-6-726 november 2014TK 29


Overal in Nederland willen gemeenten experimenteren methet vergroten van de bijverdienmogelijkheden voor bij-standsgerechtigden. Het zal mijn collega van D66 deugddoen dat sommigen daarbij verwijzen naar het basisinko-men, waarnaar D66 een onderzoek gaat doen. Wij kijkenallen uit naar de uitkomsten van dat onderzoek. De fractievan GroenLinks vindt dat de ruimte voor gemeenten moetworden vergroot om dit soort experimenten op te zetten.Ik vraag de minister of hij daarvoor beperkingen ziet. Ofhebben gemeenten wat hem betreft die ruimte? Ik benbenieuwd naar zijn reactie.

Wij willen anders omgaan met arbeid en zorg. Ouders enmantelzorgers rennen zich nu een slag in de rondte omzorgtaken naast hun werk te kunnen uitvoeren. Dat kan enmoet anders. Wij willen meer ruimte bieden om zaken tecombineren, bijvoorbeeld door uitbreiding van betaaldvaderverlof of andere vormen van verlof. Ook dat is werkeerlijk delen. Ouders zijn dan niet langer veroordeeld tot tedure en niet zelden kwalitatief ondermaatse opvang.

Als er door robotisering minder werk zal zijn, moeten wijhet overblijvende werk eerlijk delen. Het aantal uren dat wijgemiddeld moeten werken, zal dan naar beneden gaan. Wijwerken minder en krijgen meer vrije tijd. Hoe erg is dat? Ikheb het al eerder gezegd. Eindelijk komt het ideaal van eenontspannen samenleving binnen handbereik. Als normwillen wij een vierdaagse werkweek in plaats van de huidigevijfdaagse werkweek. Dit betekent natuurlijk dat de lastenop arbeid moeten worden verlaagd, anders kunnen mensenhet zich niet permitteren om korter te werken. Ik roep deminister op om hierover in gesprek te treden met werkne-mers en werkgevers. Concreet zie ik graag dat de ministerde mogelijke banenwinst van een 32-urige werkweek laatdoorrekenen.

Als mensen minder betaald werk hebben, zullen wij andersmoeten omgaan met de welvaart. Dit betekent dat hetbelastingstelsel een tikkeltje fundamenteler zal moetenworden herzien dan het kabinet nu van plan is te doen.Belasting op vermogen, bedrijfswinst, energieverspillingen milieuvervuiling nemen de plaats in van heffingen oparbeid. Daarmee wordt arbeid goedkoper en houdenwerknemers meer over, zodat zij korter kunnen gaan wer-ken. Tevens wordt het uiteindelijk voor werkgevers voorde-liger om iemand in dienst te nemen en daardoor kan erserieus werk worden gemaakt van het verkleinen van dewerkloosheid. Die omslag kan vandaag beginnen, door hetverruimen van de mogelijkheden om in deeltijd en onbe-taald te werken, naast het verruimen van de uitkeringen enhet minder dwingend maken van de sollicitatieplicht. Hetzijn kleine stappen, maar wellicht van grote symbolischewaarde.

In de spreektijd die mij rest, moet mij nog één ding van hethart. Mijn opmerking gaat over de manier waarop wij hetintegratiedebat voeren. Wij hebben daar vaker overgesproken. De minister is op dit punt zeer actief. Hij schuwthet benoemen van problemen niet en hij schuwt ook hetaandragen van oplossingen daarvoor niet. Dat is te prijzen.Integratie is een proces dat wij samen vormgeven. Deminister neemt zijn verantwoordelijkheid. Desalnietteminbekruipt mij soms een ongemakkelijk gevoel. Vaak gaat hetdan over het taalgebruik, het woordgebruik. Er wordt danbijvoorbeeld gesproken over "participatieverklaring", "codeoranje" en "dijken die op doorbreken staan". Wij hebben

daarover al eerder gesproken, maar toch. Er wordtgesproken over het gif, de slang, de haatimams en de grotezorgen over de sympathie van Turkse jongeren voor IS.Woorden doen ertoe. Vaak nuanceert de minister zijnwoorden achteraf, maar dan zijn de krantenkoppen algedrukt. Woorden doen ertoe. "Streng maar liefdevol" wasde inzet van het integratiebeleid, vertelde de minister aanhet begin van deze kabinetsperiode. "Streng maar liefdevol"is een mooi uitgangspunt. Maar streng is niet hetzelfde alsmet oneliners de onrust voeden. "Liefdevol" betekent nietdat je afstand neemt van de scherpe toon als de kranten algedrukt zijn.

De voorzitter:Liefdevol kom ik met een oneliner: u bent door uw tijd heen.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Wat zegt u, voorzitter?

De voorzitter:Ik zeg dat ik heel liefdevol met een oneliner kom: u bentdoor uw tijd heen.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Dan neem ik nog één minuut van mijn tweede termijn,voorzitter.

De voorzitter:Hartstikke goed.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Ik ga afronden. Woorden doen ertoe. Ze vormen de manierwaarop we naar de wereld kijken. Of specifieker in dit geval:ze bepalen of mensen zich welkom voelen of wantrouwenervaren. Ik hoop dat de minister in zijn antwoord wilreflecteren op zijn woordkeuze en de uitspraken die hetafgelopen jaar zijn gedaan in het integratiedebat.

Het beleid van dit kabinet en van deze minister komt noglang niet in de buurt van de inclusieve ontspannen samen-leving die GroenLinks voor ogen staat, maar toch kunnenwe nu al stappen in die richting zetten door flexwerkersmeer zekerheid te bieden, door werk eerlijker te delen, dooranders om te gaan met arbeid en zorg en door de discussieover robotisering in een breder kader te voeren. Die discus-sie komt er vast; daar reken ik op.

De heer Dijkgraaf (SGP):Voorzitter. Ik ben blij met de behandeling tot nu toe. Deheer Van Ojik heeft zojuist gepleit voor een basisinkomen.Dat is toch wel een bijzonder moment in de historie, na defelle strijd van GroenLinks tegen de overdraagbare heffings-korting, die helaas ook werd gevolgd door een meerderheidin deze Kamer. Een overgrote meerderheid van deze Kamerheeft ervoor gezorgd dat die is afgeschaft. Het basisinkomenis eigenlijk niets anders dan het herintroduceren van deoverdraagbare heffingskorting. Onze filosofie was altijd: jemag als overheid niet belasten wat je voor je primaire

29-6-826 november 2014TK 29


levensbehoeften nodig hebt. Dat is een andere definitievoor het basisinkomen. Dit is dus het eerste punt waardoorik blij ben.

De voorzitter:U krijgt meteen antwoord van de heer Van Ojik.

De heer Van Ojik (GroenLinks):Dit is uitlokking, voorzitter. Ik neem aan dat u mijn reactieniet beschouwt als een echte interruptie. Ik heb niet gepleitvoor een basisinkomen. Ik heb gezegd dat gemeenten willenexperimenteren met mogelijkheden om boven op de uitke-ring — meestal gaat het om de bijstandsuitkering — mak-kelijker te kunnen bijverdienen. Sommige gemeenten ofwethouders spreken daarbij over een basisinkomen. Ik wilgraag weten of de minister ze die ruimte geeft. Ik wil deblijdschap niet onmiddellijk helemaal temperen, maar ikheb geen pleidooi voor een basisinkomen gehouden.

De heer Dijkgraaf (SGP):Ik begreep dat de heer Van Ojik die mogelijkheid openhielden dat hij die onderzocht wil hebben. Dat vind ik al eenmooie stap.

De voorzitter:Ik stel voor dat u gewoon uw eigen bijdrage levert.

De heer Dijkgraaf (SGP):De tweede reden waarom ik blij ben, is dat er een heeldualistische discussie is tussen de Kamer en het kabinet.Zo hoort dat ook. Halverwege de rit van een kabinet zitmeestal alles vast en is alles afgesproken. Ik constateer datwe hier een heel open discussie hebben. Dat is goed. Ditkabinet kan daar prima tegen. Bijna alle collega's hebbende drie grote belemmeringen voor de werkgelegenheid welgenoemd. Ik had ze ook op mijn lijstje staan. Diverse col-lega's hebben de contracten genoemd. Gaat de ketenbepa-ling werken? We krijgen gelukkig snel een evaluatie daar-van. Ik wijs ook op de te hoge lasten op arbeid. Het helefiscale stelsel wordt tegen het licht gehouden, juist op datpunt. Dat wordt bijna Kamerbreed gedragen. Ik noem ookde loondoorbetaling bij ziekte. In wisselende bewoordingenzijn daar stevige dingen over gezegd. Het kabinet komt meteen onderzoek. Ik ben alleen wel een beetje bang dat hetkabinet morgen in antwoord op de mooie vragen die ik ookheb, gaat zeggen: heb nog even geduld, want we hebbeneen evaluatie afgesproken; in het voorjaar ontvangt u eenen ander over het belastingstelsel en er wordt onderzoekgedaan naar de loondoorbetaling bij ziekte. Ik daag hetkabinet uit om enige richting te geven. Welke ambitie zitdaarachter? Worden die problemen ook herkend?

Voor een deel zullen we moeten wachten. Voor een deelkunnen we op korte termijn ook dingen doen. Dan denk ikbijvoorbeeld aan de problemen rond mensen met eenarbeidsbeperking. Het geldt ook voor ouderen, onder anderein het kader van de discussie over de versnelling van deAOW. Daar is een mooie regeling voor. Dit kabinet heeft€7.000 ter beschikking gesteld voor mensen die iemandmet een beperking in dienst nemen of ouderen. Daar wordtdriftig gebruik van gemaakt door bedrijven. Het probleemis dat een aantal kleine bedrijven onvoldoende premie

afdraagt om dat ook te kunnen verzilveren. Ik wil de ministervragen om de mogelijkheden te bekijken en om de toezeg-ging te doen dat hij dit eindelijk gaat oplossen. Wij hebbendaar al verschillende discussies over gehad met de minister.Ik denk dat we de werkgelegenheid enorm kunnen helpenals we dat nu gaan doen. Ook kleine bedrijven moeten diepremies kunnen gaan benutten. Je hebt het over 70% vande bedrijven die gebruik kunnen maken van die premiesdoor meer mensen met een beperking in dienst te nemen.Voor ons is dat ook van belang in het kader van de discussieover de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd.

Dan kom ik op de Ziektewet. Daar gaat heel veel tijd en geldin zitten. Je kunt ervoor kiezen om zelf het risico te dragenvoor de uitvoering van de Ziektewet, maar dat betekent nietdat het UWV bij de private uitvoering helemaal uit beeldis. Werkgevers moeten zich voor allerlei besluiten enadministratieve procedures melden bij het UWV. Daarmeeblijft het systeem op twee gedachten hinken. Wij vragenhet kabinet om te onderzoeken of vereenvoudiging mogelijkis, waarbij de regeling voor gedeeltelijk arbeidsongeschiktenin de WIA, de zogeheten WGA, als voorbeeld kan dienen.

De SGP vindt het een goede zet dat de regering wil werkenaan heldere informatie en eenduidige ondersteuning.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik heb een vraag op het vorige punt. U zegt dat het UWVnog steeds in beeld is bij de ziektewetten die we hebben inNederland, als je zelf risicodrager bent. Daar heb ik in mijntermijn ook over gesproken. Ik denk dat het UWV niet goedre-integreert na ziekte. Nu wilt u dat het kabinet hetzelfdesysteem invoert als in de WGA. Ik heb in mijn termijngezegd dat het UWV in de arbeidsongeschiktheid juist nogminder presteert, omdat niemand wordt herbeoordeeld enomdat het UWV gaat over uitkeringen. Als het UWV dat zoumoeten doen, hoe ziet de SGP dat dan precies voor zich?Ik zie nog niet helemaal wat voor meerwaarde die voorstel-len zouden hebben.

De heer Dijkgraaf (SGP):Mijn punt is dat je als risicodrager voor allerlei besluitenen administratieve procedures toch weer bij het UWV moetzijn. Ik zou zeggen: als je het hele verhaal privatiseert, legdan ook veel meer verantwoordelijkheden neer bij demensen die eigen risicodrager zijn! Daar zal dan natuurlijkwel een kwaliteitstoetsing op moeten zijn, maar ik zou voordie groep en veel beperktere rol voor het UWV willen. Jeziet immers ook dat het met die private uitvoerders, debedrijven die dat eigen risico nemen en bedrijven die diediensten leveren, erg goed werkt.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Is de heer Dijkgraaf het dan met mij eens dat we naar eensituatie toe zouden moeten waarin je privaat een keuringzou moeten kunnen uitvoeren en waarbij het UWV datalleen maar marginaal toetst? Want daar loopt het heelvaak mis.

De heer Dijkgraaf (SGP):Onze gedachten gaan inderdaad uit naar een soort margi-nale toetsing, zo klein mogelijk, wat mij betreft. Er moeten

29-6-926 november 2014TK 29


geen gekke dingen gebeuren. Dat er een soort marginaletoetsing plaatsvindt, is prima, maar volgens mij zou er danenorme concurrentie komen juist om de kwaliteit. Dat zieje eigenlijk nu al gebeuren, maar het is nu een beetje deoverheid die iets delegeert aan de private markt, maar hetdan niet los durft te laten. Het is een soort verlatingsangst,lijkt het wel.

Ik zei net dat ik het een goede zet vond dat de regering wilwerken aan heldere informatie en eenduidige ondersteuningvan werkgevers, bijvoorbeeld als het gaat om de no-riskpo-lis. Aan de zijde van de werknemers is echter nog wel watte doen. Ik wil twee punten voordragen. Mensen metdezelfde arbeidsbeperking en hetzelfde werk kunnen tocheen verschillend nettoloon krijgen. Wie werkt met loonkos-tensubsidie krijgt namelijk meer arbeidskorting dan mensendie in loondispensatie zitten. Die consequentie hebben wijvolgens mij niet uitentreuren doorgeakkerd, wel in anderverband, maar niet in relatie tot de arbeidskorting. Wil deregering onderzoeken of het mogelijk is om die regels gelijkte trekken?

In de Participatiewet is verankerd dat de gemeente vooreen uitkering een maatschappelijke tegenprestatie magverwachten, maar in het kader van de Wajong is dat uit-gangspunt niet geregeld. Wij horen van begeleiders dat hetverwachten van een maatschappelijke bijdrage juist kanhelpen bij de re-integratie. Wil de regering bekijken of diegedachte voor de huidige Wajongers meegenomen zoumoeten worden?

Wat betreft de mensen met een arbeidshandicap, kom ikop de blinden en slechtzienden. Er is nu voor hen een mooievoorziening, onder andere geleverd door Proson, destaatssecretaris zeer welbekend. Bij de behandeling van deParticipatiewet heeft de staatssecretaris toegezegd dat zijmet de VNG wil zoeken naar een oplossing voor Proson.Het gaat mij niet zozeer om Proson; de staatssecretaris weetdat. Het gaat mij om de voorziening voor de visueelgehandicapten. Landelijke inkoop via de VNG zou bijvoor-beeld kunnen helpen. Ik heb twee vragen. Hoe staat hetmet het overleg? Onderkent de staatssecretaris het risicodat gemeenten deze doelgroep minder actief ondersteunen,wanneer de hoge kosten die daarmee gepaard gaan —gezien de doelgroep is dat onoverkomelijk — niet in hetbudget verwerkt zijn?

Ik heb nog een paar korte punten. Ik ga eerst in op hetbewaken van eerlijke concurrentie en kijk daarbij naarwerknemers uit andere lidstaten die via detacheringsbu-reaus werken. Wij zullen moeten wachten op een aanpas-sing van de Europese detacheringsrichtlijn, zo heb ikbegrepen. Ik vraag de minister hoelang dat gaat duren. Zijner geen escapes, bijvoorbeeld omdat het ernstige gevolgenheeft voor sommige groepen in onze samenleving, omdaarop vooruitlopend toch maatregelen te nemen? Zo ja,welke maatregelen kunnen wij dan nemen?

Er is veel bestuurlijk gesteggel tussen voorschoolse educa-tie, peuterspeelzalen en kinderopvang. Ik vraag de ministerom ook voldoende ruimte te bieden voor ouderparticipatie-crèches. Kan hij dat doen en, zo ja, gaat hij dat doen?

Ik sluit mij aan bij mevrouw Vermeij en mevrouw Schoutenwat betreft de loondoorbetaling bij ziekte in het kader vandoorwerken na de AOW-leeftijd. Ook wij hebben die zorg

dat er verdringing plaatsvindt als dat slechts zes weken zalzijn, zeker in combinatie met die twee jaar. Ik zou het liefstzo snel mogelijk die twee jaar naar beneden brengen, wantdan wordt dat probleem ook kleiner. Helaas zal dat nog weleven duren. Wij moeten dat wetsvoorstel wel behandelen,dus ik zal met de collega's overleggen over de mogelijkheidom een amendement in te dienen, als de minister zelf nietbereid is om met een aanpassing te komen.

Tot slot vinden wij het cruciaal dat broedplaatsen vanradicalisering nauwlettend in de gaten worden gehouden.Dat geldt zeker voor onderwijsorganisaties die wordengeleid door jihadisten. De regering heeft de schriftelijkevragen van 7 november jl. beantwoord en gezegd dat toe-zicht door de Onderwijsinspectie in dit geval niet mogelijkis. Dat heeft mij verbaasd. Is het toezicht niet juist in deGrondwet, artikel 23, ingevoerd om het verspreiden vanstaatsgevaarlijke theorieën tegen te gaan? Daarbij is hetniet relevant of het om door de overheid erkend en bekos-tigd onderwijs gaat, maar die eis geldt in artikel 23 juistbreed.

De heer Krol (50PLUS):Mijnheer de voorzitter. 50PLUS heeft waardering voor degrote inzet, de betrokkenheid en de gedrevenheid van debewindslieden van Sociale Zaken. Zij zullen het mij nietkwalijk nemen dat ik vandaag vooral het arbeidsmarktbeleiden het koopkrachtbeleid kritisch tegen het licht wil houden.

De werkloosheid daalt gelukkig iets, maar is nog steedszorgwekkend hoog. 625.000 mensen staan aan de kant; datis 8% van de beroepsbevolking. In voltijdsequivalentenscoort Nederland beduidend beneden het Europesegemiddelde. In de sectoren zorg en bouw daalt de werkge-legenheid.

Het kabinet steekt nu 600 miljoen in sectorplannen. Wemogen ze vooral geen banenplannen noemen. Wat leverendie sectorplannen dan wel op? 50PLUS constateert dat dezeplannen vooral mensen aan het werk houden. Dat is op zichmooi. Uit de evaluatie van de sectorplannen blijkt echterdat slechts 2% van de geholpen mensen werkloos was. Erkomen dus amper nieuwe banen bij. Had die 600 miljoeneuro dan niet veel beter kunnen worden besteed aan lasten-verlichting? 50PLUS is van mening dat vooral daar de wegligt naar herstel van de economie en naar meer banen.50PLUS betreurt het uitstel van de brede herziening vanhet belastingstelsel en van een betekenisvolle verlagingvan lasten op arbeid. Het kabinet wil eerst wachten opfinanciële meevallers. Dat lijkt ons de verkeerde weg. Con-creet zijn onze vragen de volgende. Hoe gaan de sectorplan-nen mensen die geen werk hebben, aan werk helpen? Omhoeveel mensen gaat het daarbij? Wat doen deze plannenprecies, met name voor oudere werklozen? Hoe meten wehet effect van de plannen? Waarom is juist voor deze aanpakgekozen? Het aanzienlijke scholingseffect van deze sector-plannen is belangrijk, maar toch minder waard als er geenblijvende banen uit voortkomen. Kan de minister hiergrondig op ingaan?

50PLUS waardeert de gerichte inzet en aandacht van hetkabinet voor de bestrijding van werkloosheid onder oude-ren, maar die inzet moet echt worden geïntensiveerd. Hetcijferbeeld voor oudere werknemers is onthutsend en blijft

29-6-1026 november 2014TK 29


zorgwekkend, ook nu de arbeidsmarkt over de brede linieenig herstel vertoont. De jaaruitstroom uit de WW naarwerk is onder mensen in de leeftijd van 55 tot 64 bijzonderlaag, net als onder jongeren overigens. De kans om binnendrie maanden uit de WW te stromen is voor ouderen slechts5%. Het aantal mensen dat vanuit de bijstand nog werkvindt, is onder ouderen historisch laag. Ik heb daarom eenamendement ingediend om de bestrijding van de werkloos-heid onder ouderen te intensiveren.

Bij de schriftelijke behandeling van het actieplan "50+Werkt!" en de uitbreiding van 55-jarigen naar 50-jarigenmet een daarbij behorend bedrag van 34 miljoen, is geble-ken dat de daarvoor beschikbare formatie gelijk is gebleven.Er is dus wel meer budget beschikbaar, maar de personelecapaciteit om hiermee aan de slag te gaan, is vooralsnoggelijk gebleven. 50PLUS vraagt zich af hoe effectief dit is.UWV kan op deze wijze een beperkt aantal oudere werkzoe-kenden helpen, passend bij de hoogte van het budget, zoalsde minister zelf zegt. Daarom wil 50PLUS nog een tandjebij zetten in de vorm van uitbreiding van het budget, zodatmeer kan worden gedaan voor oudere werkzoekenden.

50PLUS kan weinig, of eigenlijk geen waardering opbrengenvoor de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd en voorhet stimuleren van AOW'ers om langer door te werken. Ikdoel op het wetsvoorstel over het werken na de AOW-gerechtigde leeftijd. Hoe kan het kabinet hier juist nú meekomen? Veel jongeren en ouderen zijn werkloos. Die dreigente worden verdrongen. De Raad van State wijst hierop.Waarom de arbeidsmarkt meer onder druk zetten? Ons lijktdat buitengewoon onverstandig.

Ik maak een enkele opmerking over de 800.000 zzp'ers. Dearbeidsmarkt is snel in ontwikkeling. Zzp'ers leveren eenbijdrage van onschatbare waarde aan een flexibelearbeidsmarkt en aan de economie. Juist in economischmoeilijke tijden hebben we die bijdrage hard nodig. Zzp'erszijn goed voor het verdienvermogen van de economie. Zijvormen de kraamkamer voor ondernemerschap. Bovendienvinden, dat is niet onbelangrijk, ouderen niet zelden juistals zzp'ers toch nog weer werk. 50PLUS maakt zich zorgenover de aanpak van zzp'ers door het kabinet. Die is tenegatief. In december komt er een rapport. Ik geef hetkabinet nu vast mee: gooi het kind niet weg met het badwa-ter. Wees heel voorzichtig met de versobering van het fis-cale regime voor zzp'ers, tenzij het kabinet zzp'ers regelrechtde WW in wil drijven. Natuurlijk moeten uitwassen enschijnzelfstandigheid hard aangepakt worden, maar er ismeer nodig. Steun zzp'ers die bijdragen aan de economi-sche groei en die belasting betalen. Pak zzp'ers aan als zedga's zijn die met hun zzp-constructie belasting proberente ontwijken. Flexwerk is volgens 50PLUS niet de oorzaakvan de kloof op de arbeidsmarkt. Het probleem zit hemvooral in de hoge kosten van het vaste contract. Die lastenop arbeid moeten echt omlaag. Daar ligt de sleutel.

De voorzichtige hoop op een enigszins gunstige koopkracht-ontwikkeling voor ouderen is sinds Prinsjesdag de grondin geboord. Het beeld is ronduit beschamend. Hoe durfthet kabinet nog te beweren dat het staat voor een eerlijkeverdeling van de pijn? Wij dagen de minister van SocialeZaken uit om aan te tonen dat die verdeling van pijn nogsteeds eerlijk is voor onze ouderen. De tendens sinds 2010,waarbij gepensioneerden in mediale koopkracht achterlopenop werkenden, zet zich onverminderd voort in 2015. Is datnog steeds een eerlijke verdeling van de pijn?

De effecten van stapeling van maatregelen, waaronderzorgkosten, zijn niet eens meegenomen in de koopkracht-berekeningen van het kabinet. De stapelingsmonitor laatglashelder zien dat de negatieve koopkrachteffecten voorgepensioneerden nog veel sterker zijn dan het medialebeeld suggereert. Stapeling komt immers juist bij gepensi-oneerden veel voor. Als vorm van koopkrachttegemoetko-ming vraagt 50PLUS om indexatie van de pensioenen ookin 2015 mogelijk te maken op basis van het bestaandefinanciële toetsingskader. 50PLUS vraagt het kabinet verderom koopkrachtmaatregelen te nemen en bij gemeenten tebevorderen om iets te doen voor ouderen en zorgbehoeven-den die geconfronteerd worden met aantoonbaar oneven-redige koopkrachtgevolgen van het gestapelde beleid. Ermoet nu een bodem gelegd worden voor het behoud vankoopkracht.

50PLUS roept het kabinet voorts op om vanaf 2015 geengerichte beleidsmaatregelen te treffen die ouderen eenzijdigin negatieve zin treffen in hun koopkracht, maar bijbeleidsmaatregelen die de koopkracht in neerwaartse zinraken, uit te gaan van het algemene draagkrachtbeginsel.Kan dit worden toegezegd? Zo niet, waarom niet?

Tot slot kom ik op de schuldenproblematiek. Die is vandaaggelukkig al vaker genoemd. De schulden nemen toe. 700.000Nederlanders hebben problematische schulden. 172.000huishoudens zitten in de schuldsanering. Terugval in ern-stige en langdurige schulden na het doorlopen van hetschuldsaneringstraject komt vaak voor: 30% van de gezin-nen die in de schuldsanering zaten, hebben binnen eenpaar jaar nieuwe schulden. Dit probleem kost de maatschap-pij naar schatting 11 miljard euro per jaar. We moeten onsde volgende vraag stellen. Kunnen wij mensen die langdurigen ernstig in de schulden zitten, niet beter en tegen lageremaatschappelijke kosten helpen? 50PLUS vraagt het kabinetom met een verkennende visie te komen. Annemarie vanGaal heeft onlangs in het Financieele Dagblad het ideegeopperd voor een nationale schuldenbank. Of dit planhaalbaar is, kan ik moeilijk beoordelen, maar ideeën alsdeze lijken het overwegen waard. Schuldenaars blijvenvolgens dit plan verantwoordelijk voor het afbetalen vanhun schuld, zij het tegen een zeer laag rentetarief. Ze krijgengeen ruimte om nieuwe schulden te maken. Hoe kijkt deminister tegen dit plan aan? Nog een kanttekening: dehouding van de banken ten aanzien van het maken vanschuld vindt 50PLUS laakbaar. Er is nu zelfs een bank dienota bene reclame maakt voor het voordelig rood staan.Alsof dat normaal zou zijn. Meer banken bieden de moge-lijkheid om zogenaamd gunstig rood te staan. Dat werktvolgens 50PLUS een totaal verkeerde moraliteit wat geldza-ken betreft in de hand. Wij vragen de staatssecretaris of zij,met haar collega van Financiën, de banken hier grondig opwil aanspreken.

De heer Van Klaveren (Groep Bontes/Van Klaveren):Voorzitter. Vandaag bespreken we de begroting van hetministerie van SZW, dat tegenwoordig lijkt te staan voorSocialistische Zaken en Werkloosheid, waaronder overigensook integratie valt. Ik zal mijn spreektijd vooral wijden aandit laatste onderwerp, waarover de verantwoordelijkeminister onlangs toevallig ruzie maakte met twee van zijninmiddels ex-partijgenoten. Wellicht weet de minister waarzij nu zijn; ik had graag het debat met ze gevoerd.

29-6-1126 november 2014TK 29


Ook tien jaar na de moord op Theo van Gogh houden deenorme integratieproblemen ons land in zijn greep. Zoalsbekend zijn niet-westerse allochtonen nog altijd fors over-vertegenwoordigd in de bijstand. Marokkanen zitten er 6keer vaker in, Antillianen 7 keer en Somaliërs zelfs 25 keer.We hebben een groot probleem. Ook zijn niet-westerseallochtonen nog altijd gigantisch oververtegenwoordigd inde criminaliteitscijfers. Roofovervallen, straatroven,geweldpleging, het is een groot drama. Afgelopen zomerwerd Nederland ruw wakker geschud door virulent antise-mitisme. "Dood aan de joden", klonk het door de stratenvan de Haagse Schilderswijk. Er klonken afschuwelijkesteunbetuigingen voor de terroristen van Hamas en ISIS.Uit een onderzoek van Motivaction blijkt dat 70% van deTurken positief is over de opmars van ISIS in Syrië en Irak.60% tot 80% van de Marokkaanse en Turkse jongeren heeftbovendien begrip voor het geweld tegen niet-moslims. Hetis overduidelijk: het Nederlandse integratiebeleid is failliet.Uit het onderzoek Dichter bij elkaar blijkt dat de helft vande Turken vindt dat Nederlandse vrouwen te veel vrijheidhebben en dat 80% van de Turken thuis zelden tot nooitNederlands spreekt. Maar juist deze groep hoeft niet in teburgeren. De lange arm van de Turkse staat reikt inmiddelstot ver in onze samenleving. We hebben een groot pro-bleem.

Mijn fractie is het zat. Niet-westerse allochtonen moetenzich conformeren aan onze Leitkultur. We moeten de wes-terse kernwaarden meegeven. Deze dienen ze te onderschrij-ven. Ik noem de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen,de gelijkwaardigheid van homo's en hetero's, de scheidingvan kerk en Staat en de vrijheid van meningsuiting. Wewillen een eind maken aan het cultuurrelativisme. Onzefractie wil een integratiebeleid, gebaseerd op drie pijlers.Ten eerste geen kansloze immigratie. 165.000 immigrantenkwamen vorig jaar ons land binnen, onder wie tienduizen-den asielzoekers die hele dorpen ontwrichten en al vechtendover straat rollen. Prof. Fortuyn zei het al: niet dweilen metde kraan open. Kansloze immigratie verergert de integratie-problemen. Wij zeggen: sluit de grenzen voor kanslozeimmigranten. Wij willen toe naar een systeem zoals inAustralië: alleen mensen die iets toevoegen aan onzesamenleving zijn welkom, primair met tijdelijke arbeidscon-tracten, ook als het gaat om migranten uit Oost-Europa.Ten tweede een keiharde aanpak van criminaliteit. We staanvoor repressie en zwaardere straffen. We willen mobielepolitieposten in probleemwijken. Criminele en hardnekkigeoverlastgevers moeten huis en wijk uit worden gezet.Vreemdelingen die misdrijven plegen, moeten ons land uit.Overvallers, straatrovers, verkrachters en geweldplegersmoeten altijd zwaar worden bestraft. In de strijd tegen ter-rorisme komt er wat ons betreft de mogelijkheid, admini-stratieve detentie op te leggen. Ook krijg ik graag eenreactie op de heldere woorden van burgemeester Abouta-leb, die stelt dat figuren die op jihad willen vooral moetengaan, maar nooit meer terug moeten komen. Ten derdemeer werkgelegenheid door lagere lasten. Onze fractie staatvoor lage belastingen en lage accijnzen. Wij bepleiten alsenige een vlaktaks van nog geen 23% en de btw gaat bijons omlaag naar 15%. Ons belastingplan dat wij hebbenlaten doorrekenen door het CPB, zorgt ervoor dat werkenloont en niet de bijstand. Ons plan leidt tot een miljoenextra banen en een verdubbeling van de economische groei;een welvaartsrevolutie die goed is voor autochtonen, voorallochtonen en voor Nederland. Het roer moet drastischom. Ik zie uit naar een reactie van de minister op onzevoorstellen.

De heer Klein (Klein):Voorzitter. Zoals eerder vandaag al is geconstateerd, zijnde grote wetgevingstrajecten SZW opgezet en komt het nuaan op implementatie en uitvoering in het komend jaar.Daarom heeft de behandeling van de begroting SZW veelmeer het karakter van lijnen naar de toekomst toe. Daar wilik graag bij aansluiten.

De afgelopen jaren hebben de nodige gebeurtenissenplaatsgevonden die van grote invloed zijn op de arbeids-markt: de economische crisis, de bezuinigingen in met namede publieke sector van de zorg en de verdere automatise-ring, waardoor arbeidsplaatsen veranderen of verdwijnen.Door deze ontwikkelingen ontstaan vraagstukken die ineensrelevant worden. Kreten als "verdringing", "vrijwilligerswerk"en "participatiemaatschappij" worden veelgehoorde buzz-woorden in de maatschappij. Het kabinet springt in dat gat,vaak ingegeven door vragen uit de Kamer, en komt metactieplannen, ambassadeurs, quota, doelgroepenbeleid,definities van wat werkloosheid is of wat vrijwilligerswerkprecies is. Is dat niet een beetje gerommel in de marge? Isde minister het niet met mij eens dat we eigenlijk meerstructurele oplossingen moeten gaan zoeken om werkelijkiets voor elkaar te boksen?

Begrijp me goed, al deze zaken zijn van grote invloed opindividuele mensen. Het maakt het verschil tussen wel ofgeen inkomen of uitkering. Vaak is het gevoelsmatigbelangrijk voor mensen om te bepalen of zij er wel of niettoe doen in de samenleving. Het is echter ook essentieelom al deze zaken in samenhang te zien. We zien bijvoor-beeld enerzijds een brief over verruiming van mogelijkhe-den om met een WW-uitkering vrijwilligerswerk te verrich-ten, en anderzijds lezen we een rapport van het CNV oververdringing van arbeid. Beide zijn waardevol en belangrijkvoor de maatschappij. Vrijwilligerswerk is een belangrijkeen nuttige aanvulling op betaald werk, maar als het door-slaat en er werkloosheid ontstaat als gevolg van vrijwilli-gerswerkers die worden ingezet op betaalde banen, dan ishet weer onwenselijk. Een mogelijk gevolg is dan ook dater jeugdwerkloosheid ontstaat en warempel, de vorigemaand hebben wij hierover een rondetafelgesprek georga-niseerd. Alleen als we dit in samenhang bekijken, kunnenwe afstappen van het gerommel in de marge en daadwer-kelijk naar structurele oplossingen gaan.

Een ander voorbeeld van dat gerommel dat mij als onafhan-kelijk Kamerlid een doorn in het oog is, is de discussie overde zzp'ers. Werd eerder het bestaan van zzp'ers toegejuichtdoor het kabinet, nu lijkt deze beweging aan zijn eigensucces ten onder te gaan. Veel zzp'ers zijn immers te duur,zij kosten 1,8 miljard per jaar, zo vertelde staatssecretarisWiebes. Het kabinet gaat in een spagaat met tegenstrijdigesignalen. Enerzijds is flexibilisering onafwendbaar, ander-zijds loopt de schatkist inkomsten mis. De oplossing is danniet eenzijdig naar zzp'ers te wijzen als boosdoener. Ookhier geldt dat het systeem in samenhang bekeken moetworden. De voordelen van zzp'ers voor de samenleving zijnnamelijk groot. De inzet van zzp'ers leidt tot lagere kostenvoor opdrachtgevers, voor werkgevers, het leidt tot ver-hoogde arbeidsproductiviteit omdat mensen met specifiekekennis veel gerichter ingezet kunnen worden, het verbetertde concurrentiepositie omdat een werkgever eenvoudigerbezetting kan afschalen en het levert sociale voordelen opvoor zzp'ers die zelf flexibel inzetbaar zijn voor de opvang

29-6-1226 november 2014TK 29


van eigen kinderen of het leveren van zorg aan anderen.Het bepalen of het zzp-schap een schijnconstructie is — ikkom daar straks op terug — kan echter ook leiden tot eenheleboel bureaucratie. Als het kabinet schijnconstructiesbij zzp'ers wil aanpakken, moet ook gekeken worden naarhet probleem van de hoge risico's en de hoge kosten vaneen vast contract. De ontslagvergoeding, de doorbetalingbij ziekte, de verantwoordelijkheid voor re-integratie: datalles maakt een vast contract te duur. Daarbij is een vastecontract niet eens vast, want iemand kan uiteindelijk ontsla-gen worden, zo bleek uit het interruptiedebat met de heerMulder. Er ontstaat pas een nieuwe balans wanneer je derisico's van een vast contract beheersbaar maakt voorwerkgevers. Kan de minister toezeggen dat er met het oogop het vullen van de schatkist of het oplossen van schijn-constructies niet eenzijdig gewezen wordt naar zzp'ers alsoorzaak? Zzp'ers leveren juist een waardevolle bijdrage aanonze arbeidsmarkt.

De minister sprak op het SZW-congres in Den Haag op 29september 2014. Hij zei daar dat robotica een steeds grotererol gaat spelen in de samenleving. In hoog tempo wordenrobots toegankelijker, betrouwbaarder en goedkoper. Zezijn goedkoop, snel, nooit ziek en werken 24 uur per dag.Ze vragen nooit om een loonsverhoging, worden niet ver-tegenwoordigd door vakbonden en staken niet. Voor eenaanzienlijk deel van de bestaande banen zijn zij daardoorin staat om werknemers te vervangen.

Vervolgens heeft de minister de SER gevraagd zijn licht telaten schijnen over deze ontwikkeling. Dat is niet het enigedat het kabinet aan de SER vraagt. Ook moet de SER advi-seren over de vaardigheden die mensen in de toekomstnodig hebben en wat dat betekent voor het onderwijs. Deminister wil ook dat de SER kijkt naar de veranderingen opde arbeidsmarkt doordat er steeds meer zzp'ers actiefworden en werk en zorgtaken combineren. Andere onder-werpen waarover het kabinet van de SER advies wil, zijnde gevolgen van de vergrijzing voor de economie en devraag hoe chronisch zieken aan het werk gehouden worden.

Er wordt dus veel bij de SER neergelegd. Nu hebben wijdaar net een nieuwe, heel verstandige voorzitter gekregen,iemand van wie wij hier recent afscheid hebben genomen.Het kabinet moet de adviezen van de SER vervolgens echterook serieus nemen. Wij hebben de afgelopen jaren gecon-stateerd dat een aantal instellingen waaraan advies isgevraagd, door het kabinet niet serieus is genomen. Vragenzijn daarom een eerste goede stap. Kan de minister ooktoezeggen dat de resultaten in samenhang worden bekeken?Is de minister bereid om juist de samenhangende conclusieste beschrijven in een visie op de arbeidsmarkt, waarbijrekening wordt gehouden met de ontwikkelingen van detoekomst? Kan de minister een planning geven wanneerdeze visie gereed is en naar de Kamer wordt gestuurd?

Een van de consequenties van een veranderende samenle-ving is dat wij kritisch moeten kijken naar het huidige stelselvan sociale zekerheid. Wij hebben een verzorgingsstaatwaarbij een van de grootste verworvenheden het stelselvan sociale zekerheid is. Het uitgangspunt van dit stelsel,dat gebaseerd is op het bieden van zekerheid aan burgersin de vorm van een financiële basis, blijft overeind staan.Het huidige stelsel, dat dateert uit de vorige eeuw, is echterverouderd en sluit niet meer aan op de samenleving vanvandaag de dag en de wens om een eerlijk en betaalbaarstelsel ook in de toekomst mogelijk te maken. Het is een

lappendeken van regelingen geworden met een ingewikkeldbelastingstelsel om het te financieren en een enorme kos-tenpost aan controle bij Belastingdienst en UWV om defrauderende burger te kunnen opsporen. Het zwartboekUWV, waarover recent een algemeen overleg is gehouden,laat zien dat dit voor veel leed kan zorgen. Versimpeling envereenvoudiging lijkt het antwoord, maar dan wel op eenevenwichtige en eerlijke manier.

De minister voorspelde al dat er door verdere automatise-ring minder banen zullen zijn in de toekomst, maar hij wilwel de door iedereen verwachte toenemende welvaart, diedeze automatisering met zich meebrengt. Als ik een enander bij elkaar optel, lijkt het tijd voor een nieuwe vormvan sociale zekerheid. Versimpeling, evenwichtigheid enzekerheid zijn de sleutelwoorden die daarbij horen. Om tekomen tot een noodzakelijke vernieuwing van onze verzor-gingsstaat zouden bijvoorbeeld alle bestaande regelingenop het gebied van sociale zekerheid moeten worden vervan-gen door één sociaal basisbudget. Sommigen spreken alover een basisinkomen. Iedereen ontvangt dan een bepaaldbedrag, waarmee kan worden voorzien in de belangrijksteprimaire uitgaven. De voordelen spreken voor zich: geeningewikkelde regelingen meer en geen daarbij behorendeuitvoeringskosten. Uit uitwerkingen van het Basic IncomeEarth Network blijkt de betrouwbaarheid ervan, maar ver-dere uitwerking is natuurlijk nodig. Vorig jaar, bij debehandeling van de begroting van SZW, heb ik hierovereen motie ingediend. Ondanks de steun van de SGP enGroenLinks, die dat onderzoek graag wilden hebben engraag wilden werken aan het sociale basisbudget, is diehelaas verworpen. Gelukkig zien we nu ook voortschrijdendinzicht bij D66. Er zijn dus kansen om er straks opnieuw opin te gaan. Ik kan alvast aangeven dat ik graag in tweedetermijn een motie hierover aan de Kamer wil voorleggen.Voordat ik dat doe, is het aan de minister om te bekijken ofdeze ontwikkelingen daadwerkelijk kunnen leiden tot veran-deringen in het sociale stelsel en hoe het er dan uit moetzien. Is de minister bereid om dat sociale basisbudget dandaarin mee te nemen?

Een groot voordeel van het sociale basisbudget is dat deachterhaalde, ouderwetse arbeidsverhoudingen die we nukennen, eindelijk kunnen worden vernieuwd. Daarvoor iseen verandering in het denken over arbeid nodig. Met eensociaal basisbudget kan iedereen voor zichzelf bepalen hoehij zijn leven gaat invullen. Men kan ervoor kiezen om alszelfstandige door het leven te gaan, om in deeltijd te gaanwerken of om korter of juist langer door te werken dan tothet moment van de pensioengerechtigde leeftijd. Ook komter zo ruimte voor mensen die op vrijwillige, onbetaaldebasis werk verrichten. De belangrijke bijdrage van onzevrijwilligers wordt nu nog weleens ondergewaardeerd. Erwordt badinerend over gesproken of die vrijwilligers wordenals banenverdringers weggezet. Daar zouden we iets aanmoeten doen.

Kortom, ik wil graag een fundamentele, structurele oplos-sing zien in plaats van symptoombestrijding als doekje voorhet bloeden. Nu wordt te vaak symboolpolitiek ingezet,zoals banenplannen, sectorplannen en een ambassadeurjeugdwerkloosheid. Als je de resultaten daarvan bekijkt,dan zie je dat die goedbedoelde plannen geen structureleoplossingen geven. Het is slechts symboolpolitiek. Het geldkan veel beter worden ingezet voor de hervorming van hetsocialezekerheidsstelsel naar een sociaal budget. Of, zoalsde minister het zelf verwoordde op het SZW-congres: we

29-6-1326 november 2014TK 29


moeten niet blijven hangen bij de zorgen van vandaag,maar de kansen van morgen pakken. De onafhankelijkefractie-Klein is daarom zeer verheugd. Dat is een goedeuitspraak. Mijn voorstel is om het dan ook concreet temaken. We zijn het ermee eens dat we de kansen vanmorgen moeten pakken. Laten we daar dus morgen, bij deeerste termijn van de minister, mee beginnen.

De algemene beraadslaging wordt geschorst.

De voorzitter:Ik dank de bewindspersonen. Morgenochtend om 10.15 uurzien we hen weer. Dan gaan we luisteren naar de antwoor-den. Ik wens hun een prettige avond.

De vergadering wordt van 16.37 uur tot 16.55 uur geschorst.

29-6-1426 november 2014TK 29


Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid · minister. André Hazes zong het al: Geef mij nu je...

Documents

Transcript of Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid · minister. André Hazes zong het al: Geef mij nu je...