BEELDKWALITEITSPLAN (op hoofdlijnen) KONINGSWEG 100 TE …€¦ · 1. Inleiding Het perceel gelegen...

BEELDKWALITEITSPLAN (op hoofdlijnen) KONINGSWEG 100 TE HIPPOLYTUSHOEF & NUT EN NOODZAAK versie 3-2-2017


1. Inleiding Het perceel gelegen aan de Koningsweg 100 te Hippolytushoef is een zwaar verwaarloosd terrein, waar een boerderij heeft gestaan. Het perceel heeft en dubieus verleden en is o.a. gebruikt als vuilstort in het verleden. De huidige eigenaar wil het opruimen /netjes gaan maken en circa vijf woningen op richten. De gemeente Hollands Kroon, staat positief tegenover dit initiatief en acht dit ook van maatschappelijk belang voor Wieringen en in het bijzonder Hippolytushoef. Het initiatief versterkt de cultuurhistorische waarden door dit terrein op te schonen. Voor de definitieve invulling wordt er gebruikgemaakt van het beeldkwaliteitsplan Wieringen en de bij behorende spelregels voor nieuwe ontwikkelingen.


2.0 Huidige situatie Het plangebied ligt aan de Koningsweg en is gelegen op het voormalige eiland Wieringen. Het gaat om een agrarisch bouwperceel, waar meerdere agrarische (vervallen) bedrijfsgebouwen aanwezig zijn. Deze zijn

traditioneel vormgegeven en bestaan uit een bouwlaag met kap. 3.0 Ontstaansgeschiedenis Het plangebied ligt in Wieringen, dat een lange menselijke historie kent Waarschijnlijk is de naam afgeleid van het oud-Friese 'wîr' dat hoogte betekent. De hoogte van Wieringen ten opzichte van het omliggende land, is de oorzaak dat er al lange tijd menselijke occupatie plaatsvond. Het vormde immers een veilig oord ten opzichte van de voor overstroming gevoelige lager gelegen gronden (c.q. deze lagen onder water). Tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saalien, heeft het landijs de zandige ondergrond van Wieringen weggeduwd en opgestuwd, waardoor er stuwwallen ontstonden. Het ijs is over die stuwwallen heengegleden en heeft op de stuwwallen keileem achtergelaten. Door Nederland loopt een lijn van stuwwallen die de grens van het landijs markeren.

Na de laatste ijstijd, zo'n 12.000 jaar geleden, verbeterde het klimaat en brak de huidige warme tijd aan. De zeespiegel steeg snel en ongeveer 5000 jaar geleden was de kustlijn zo ver oostwaarts opgeschoven dat de zee West-Nederland bedekte. Daarna, ongeveer 2.600 jaar geleden, lag Wieringen midden in een uitgestrekt moerasgebied dat zich had ontwikkeld achter een gordel van strandwallen (de oude duinen in het westen). Pas in de vroege Middeleeuwen (na het jaar 800) lag de noordkant van Wieringen weer aan de Waddenzee, zoals nu nog steeds het geval is. Tijdens een periode van relatief snelle zeespiegelstijging die tot circa 4500-4000 voor Chr. duurde, bestond dit gebied uit een uitgebreid waddengebied met zandbanken en -platen die gescheiden werden door grote getijdegeulen. Dit waddengebied werd gedeeltelijk afgeschermd van de open zee door een reeks eilanden.

De vorming van het veengebied vond plaats tijdens de laatste ijstijd. Het smeltwater uit de Alpen werd naar zee afgevoerd, waarbij grind en zand werd meegevoerd en afgezet. Daarbij werd het grof zand door de wind uitgestoven en weer afgezet in hoge, overwegend oost- west gerichte, zandruggen. Vanaf 4.500-4.000 voor Chr. nam de stijging van de zeespiegelstand sterk af en omstreeks 2.000 voor Christus sloot de kustlijn zich waardoor de rivieren niet meer materiaal konden afvoeren naar zee. Het westelijk deel van Nederland, tussen de oostelijke zandgronden en de duinkust, veranderde in een uitgestrekt moerasgebied waar op grote schaal veenvorming plaatsvond. Vanaf 900 groeide de bevolking van Noord-Holland en werd begonnen met het ontginnen van het veen. Hierdoor klonk het veen in en hele delen van Noord-Holland verdwenen in het water. In de negende en tiende eeuw na Christus drongen de Vikingen via de zeearmen regelmatig het gebied binnen om de bevolking te plunderen. Uit deze Vikingperiode zijn nog archeologische restanten aanwezig. Wieringen werd waarschijnlijk omstreeks de Allerheiligenvloed van 1.170 na Chr. een eiland.


Doordat het een eiland was, genoot het een grote mate van zelfstandigheid, totdat de Hollandse graaf Floris III de Wieringers in 1184 onderwierp. Wieringen is tijdens de VOC-tijd (1602 - 1799) het eiland geweest waar de schepen uit de Oost langsvoeren, op weg naar de havens van Amsterdam, Enkhuizen en Hoorn. Ter voorkoming van verspreiding van ziekten aan de wal, werden zieke zeelui in quarantaine gezet aan de westkant van Wieringen. De geschiedenis van Wieringen wordt gekenmerkt door een voortdurende strijd met het water. Zo moest het eiland na een grote dijkdoorbraak op 16 februari 1683 een polder opgeven en had het als gevolg van de storm van 4 op 5 februari 1825 te kampen met grote wateroverlast. Omstreeks 1848 werd het in 1683 verloren land weer op de zee veroverd door de inpoldering van polder Waard- Nieuwland, maar het zou tot begin 20e eeuw duren voor men de zee definitief meester werd. In 1924 kwam aan het eilandbestaan een einde, doordat op 31 juli het Amsteldiep samen met het Ulkediep werd afgesloten. In 1930 kwam de oostelijke Wieringermeerdijk in de Zuiderzee tot stand, en daarmee de aangrenzende polder de Wieringermeer. De afsluiting van de Zuiderzee werd in 1932 voltooid door de grote Afsluitdijk, die Wieringen met Friesland verbindt.

4.0 Ruimtelijke en functionele analyse Het aanwezige landschap van Wieringen is van grote landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Het landschap kent sterke contrasten tussen het met bebouwing en opgaande beplanting verdichtte bovenwalland, en de open kogen. Wieringen is, vanwege het hoogteverschil, in geologisch opzicht vergelijkbaar met Waddeneilanden als Texel. Het is echter veel rustiger en er zijn ook geen duinenrijen en stranden. De bewoning is op Wieringen te vinden op de hogere delen tussen de hoogtelijnen van 1 en 7,5 meter boven NAP. Om de eigendomsgrenzen in het bovenwalland aan te geven, zijn tuunwallen aangelegd. Het karakteristiek tuunwallenlandschap op Wieringen is vergelijkbaar met dat op Texel. Op de hogere delen zijn al in de Vroege Middeleeuwen de Gemeenelandsweg en de Koningsweg aangelegd. Deze hebben een kronkelend karakter, omdat de weg de hoogtes van het land volgt. De Gemeenelandsweg en de Koningsweg zijn kenmerkend voor het ontstaan van het landschap van Wieringen en van hoge historisch-geografische waarde. In de lager gelegen kogen ontbreekt bebouwing. Het reliëf is overal zichtbaar en beleefbaar. Het markeert ook vaak de oude grens tussen akkerbouw en veeteelt. Op de lagere delen was geen akkerbouw mogelijk door de hoge grondwaterstand en het periodieke

overstromen met zout water. Dit zoute water was er ook debet aan dat er geen hoge beplanting was in de kogen. De kernkwaliteiten zijn:

Het kenmerkende glooiende reliëfrijke karakter van het stuwwallenlandschap en de relatieve kleinschaligheid op Wieringen;

De grote diversiteit en samenhang van de verschillende landschapseenheden in de stuwwalzone uit zowel Pleistoceen als Holoceen geven een compleet beeld van de belangrijkste vormingsprocessen van Noord-Holland;

Aardkundige monumenten het Oude Land van het Eiland Wieringen;

Archeologiegebieden Texel en Wieringen, met oudste bewoningssporen van Noord-Holland;

Deels nog afleesbare bewonings-continuïteit op Wieringen;

Onregelmatige verkavelingen dorp-structuur van wegdorpen op Wieringen;

Wierdijk als historische waterkering aan de zuidzijde van het voormalige eiland;

Afsluitdijk als scherpe lijn door het water;

Stolpboerderijen van het Wieringer type als identiteitsbepalende onderdelen van de nederzettingen en het hoge land daarbuiten op Wieringen;

Wierschuren, drinkputten, eendenkooien;


Wallen en singels binnen kleinschalige verkaveling;

Stuwwal met keileem;

Mate van openheid: landschap met een open tot zeer open karakter;

Algemene kenmerken wegdorpen;

Het voormalige eiland Wieringen is een aardkundig monument.

Omdat het plangebied nabij de N99 ligt, is het relatief goed ontsloten. Ondanks de nabije ligging van deze weg, ligt het perceel toch in een rustige omgeving. De ligging op het voormalige eiland Wieringen, geeft het perceel extra belevingswaarde. Op Wieringen is reliëfverschil aanwezig, zeker ten opzichte van de omliggende polders, en zijn de kavelrichtingen, oriëntatie en schaal van de bebouwing en beplanting anders dan in de rest van Noord-Holland. Het geheel doet intiemer aan. 5.0 Vigerend planologisch regime Ter plaatse vigeert een beheerverordening Buitengebied Wieringen, zoals vastgesteld door de gemeente Hollands Kroon op 11 mei 2013. De beheersverordening verwijst naar een aantal onderliggende bestemmings-plannen, en verklaart deze van kracht. In dit geval is van toepassing het bestemmingsplan Buitengebied Wieringen 2012. Het perceel heeft hierin voor de bestemming Agrarische doeleinden met bebouwing (bruin).

6.0 Welstand van het plangebied Voor de uitwerking van bouwplannen is, vooruitlopend op vaststelling, in dit beeldkwaliteitplan de Welstandsnota Hollands Kroon als gemeentelijke toetsingskader beschreven.

Het plangebied is welstandsluw. Voor het omgevingsvergunningplichtig bouw- of verbouwplan, is een licht preventief welstandstoezicht aan de orde. Met andere

woorden: de omgevingsvergunning voor het bouw- of verbouwplan moet voldoen aan globale welstandsregels. De welstandsregels waar het bouw- of verbouwplan aan moet voldoen zijn:

- geen grove ontkenning of vernietiging van architectonische bijzonderheden bij aanpassing van een initiatief;

- geen grove inbreuk op wat in de omgeving gebruikelijk is;

- geen materiaalgebruik wat in de omgeving ongebruikelijk is;

- geen toepassing van felle of contrasterende kleuren; geen toepassing van opdringerige reclames.

Deze regels zijn beperkt en hebben als doel excessen te voorkomen. De initiatiefnemer is zelf verantwoordelijk voor de uiterlijke verschijningsvorm van het bouw- of verbouwplan. Maar er kan geconcludeerd worden dat het bouwplan zo eigen is dat het niet voldoet aan de gestelde regels. Dan zal er gekeken worden of het plan voldoet aan de in de welstandsnota opgesomde algemene welstandsregels. De uitkomst hiervan kan zijn dat er als nog een weigeringsgrond ontstaat of het plan voldoet.


7.0 Beeldkwaliteitsplan Wieringen In 2011 heeft de gemeenteraad van de voormalige gemeente Wieringen het Beeldkwaliteitsplan Buitengebied vastgesteld. Het beeldkwaliteitsplan is opgesteld als instrument om de ruimtelijke kwaliteit bij functieveranderingen in het landelijk gebied te waarborgen. Het beeldkwaliteitsplan is niet ingetrokken en geldt daarom nog. De mogelijkheden voor gebouwde ontwikkelingen buiten het bestaand bebouwd gebied ten behoeve van een zorgvuldig ruimtegebruik worden door de provincie Noord-Holland beperkt en aan voorwaarden van ruimtelijke kwaliteit worden gebonden. Het gaat er hier om de kernkwaliteiten van landschap en dorpsstructuren te behouden of te versterken. De bedoeling is zoveel mogelijk behoud van waardevolle dorpsranden, kenmerkende bebouwingskarakteristieken, verkavelingen en lintstructuren na te streven. Ruimtelijke kwaliteit, landschappelijke structuren en cultuurhistorie zijn sleutelwoorden voor een goede ruimtelijke onderbouwing ten behoeve van deze ontheffing. De dorpen in Wieringen zijn vooral ontstaan uit lintbebouwing langs belangrijke wegen op de hogere delen. Langs de twee doorgaande wegen (Gemeenelandseweg en de

Koningsweg) zijn de grote dorpen ontstaan. De entree van de dorpen vormt een herkenbare overgang tussen dorpen en buitendorpse lintbebouwing

De erven langs de route zijn overwegend beplant, daarbuiten is het landschap kaal. • De Gemeenelandsweg-Koningsweg-

Westerlanderweg zijn herkenbaar als doorgaande route over het eiland.

• In grondgebruik aansluiting zoeken bij diversiteit in het historische grondgebruik van de hogere gronden.

• Bij (ver) nieuwbouw is het wenselijk aan te sluiten op de lokale bebouwingkarakteristiek: historische elementen, streekeigen karakter van het gebied.

8.0 Ladder van duurzame verstedelijking

Trede 1: Is er sprake van regionale behoefte? JA, de locatie scoort gemiddeld en voldoet tevens aan de kwantitatieve afspraken. En is

opgenomen onder de categorie ‘plannen in programma tot 2020’.

Trede 2a: Is er sprake van kans voor Ruimtewinst? JA, er is sprake van het omvormen/tegengaan van functieverlies. Trede 2b: Verkenning naar haalbaarheid kent de drie invalshoeken:

Wenselijkheid: Dat een locatie beschikbaar is, wil nog niet automatisch zeggen dat het wenselijk is om de locatie te (her) ontwikkelen.

Wet- en regelgeving kunnen beperkingen opleggen aan de (her)ontwikkeling van de beschikbare ruimte. Een eerste scan op juridische aspecten kan eventuele knelpunten in beeld brengen.

Financieel: Cruciale vraag is of de (her)ontwikkeling financieel haalbaar is.

Wenselijkheid: JA, Betrokken partijen streven gelijke belangen na. Wet- en regelgeving: JA, met de kanttekening dat de provincie ontheffing van de PRV met verlenen m.b.t. bouwen buiten BBG, het


voorliggende document is hiervoor de onderbouwing. Financieel: JA, Er is geen gebrek aan maatschappelijke baten. Trede 2c: Beoordeling van trede 2a en 2b en meewegen of er andere ‘betere’ locaties zijn? NEE, dit betreft een unieke situatie. Trede 3: Bouwen buiten bestaand stedelijk gebied – zoek een locatie die multimodaal ontsloten is of kan worden voor de resterende regionale behoefte. De locatie is door de nabijheid van de A99 goed ontsloten. 9.1 PRV Bestaand bebouwd gebied (BBG) Aan de hand van “Memo: BBG conform artikel 9 Provinciale Ruimtelijke Verordening”, beoordelen of het BBG betreft. Het betreft BBG, als maximale bebouwing (=één of meerdere gebouwen en bouwwerken geen gebouwen zijnde) van het bestemmingsvlak mogelijk: Geldt dus voor alle bestemmingen* niet zijnde “Agrarisch” en “Agrarisch met waarde” (*Let op als er kassen binnen deze bestemmingen mogelijk gemaakt worden is er mogelijk een andere uitkomst! Want kassen zijn geen BBG). Het betreft dus buiten BBG. 9.2 Leidraad Landschap en Cultuurhistorie De Leidraad Landschap en Cultuurhistorie geeft aan welke kernkwaliteiten van landschap en cultuurhistorie van provinciaal belang zijn. Provinciale Staten willen dat deze kwaliteiten

op een zorgvuldige wijze worden meegenomen bij nieuwe ontwikkelingen waar nut en noodzaak van zijn onderbouwd. Aardkundig monument In het ‘Aardkundige waarden’ beleid is onderscheid gemaakt in ‘aardkundige monumenten’ en gebieden met ‘bijzondere aardkundige waarden’. De 17 aardkundige monumenten worden beschermd via de Provinciale Milieuverordening (PMV). De locatie is gelegen in het gebeid aardkundig monument.

Conclusie: deze waarden worden door het initiatief verbeterd want de locatie betreft in zijn huidige staat een verstoring van deze waarden. Archeologische waarden In het licht van de structuurvisie, waarbij de provincie haar eigen belang formuleert, is een aantal gebieden in Noord-Holland aan te

wijzen die een bovenregionale archeologische waarde vertegenwoordigen. Deze gebieden bevatten waardevolle archeologische vindplaatsen en vertegenwoordigen in het algemeen een of enkele periodes en daarmee de kenmerkende bewoningsgeschiedenis van het gebied.

De provincie ziet er bij de aangegeven archeologische gebieden op toe dat: • Het besluit en het archeologische

onderzoek conform wetgeving wordt uitgevoerd;

• De motivering waarom een bodemingreep noodzakelijk is (aantonen noodzakelijk maatschappelijk belang);

• De onderbouwing voor compenserende maatregelen.

Conclusie: deze waarden worden niet aangetast door het initiatief, het betreft een plek waar al grote verstoring heeft plaats gevonden. En het betreft hier een maatschappelijk belang, want het terrein doet


op dit moment afbreuk aan de ruimtelijke kwaliteit. Tijdsdiepte De tijdsdiepte van het landschap wordt bepaald door de mate waarin bewoningssporen in het landschap zichtbaar zijn gebleven. Hoe langer de bewoning heeft geduurd, hoe sterker de gelaagdheid en daarmee de tijdsdiepte. De Provincie Noord-Holland gaat uit van een ontwikkelingsgerichte benadering; ook tegenwoordige ruimtelijke ontwikkelingen vormen het landschap. Het gaat erom dat hierbij zorgvuldig wordt omgegaan met de bestaande (historische) kenmerken van het landschap.

Openheid Kenmerkende openheid en ruimtevorm als leidraad voor ruimtelijk ontwerp: de voor het landschap kenmerkende openheid en de daarmee samenhangende ruimtetypen zijn een belangrijke leidraad voor toekomstige

ontwikkelingen waarbij de visueel-ruimtelijke kwaliteiten van het landschap behouden blijven of verder ontwikkeld worden. Een belangrijk onderdeel van een ruimtelijk plan, als waarborg voor de ruimtelijke kwaliteiten van het ontwerp, is een analyse op lokaal niveau van de visuele impact van de ingreep.

Conclusie: deze waarden worden benadrukt door het initiatief. Door de locatie te saneren en her in te richten ontstaat de mogelijkheid om een dorpsrand te creëren die karakteristiek is voor lintdorpen. En de cultuurhistorische waarden te verbeteren.

10.0 Beeldkwaliteit Het heringerichte plangebied bestaat uit 5 nieuwe woonkavels, die met de achterzijden grenzen aan open weide. De inpassing is vooral gericht op het zoveel mogelijk behouden van openheid en het realiseren van goede overgangen naar de omgeving. Dit uit zich in: - Het zo positioneren van de bebouwing en het erf dat zoveel mogelijk aangesloten wordt bij de bestaande omgeving; - Het inpassen van bebouwing in de openheid (door terughoudend en in het landschap passend materiaal en kleurgebruik, toepassing van kappen); - Het aansluiten bij het karakter van groene erven aan het lint door gerichte toepassing van streekeigen en inheemse beplanting;

Bebouwing De nieuwe bebouwing dient aan te sluiten bij het karakter van het bestaande bebouwings-lint. Eén van de charmes van dit gedeelte van de Koningsweg is dat ieder huis net even of juist totaal anders is dan de naastgelegen woning. Uniformiteit hoeft hierdoor niet nadrukkelijk nagestreefd te worden. Het plan bestaat uit 5 nieuwe, al dan niet, vrijstaande woningen (levensloopwoningen), die


individueel te onderscheiden zijn en met een landelijke uitstraling. Consument gericht bouwen en ontwikkelen is het uitgangspunt voor het bouwprogramma, aansluitend op de regionale woonvisie van de Kop!. Steeds meer mensen hebben behoefte aan een woonvorm die aansluit bij hun identiteit. Iedereen moet kunnen wonen in het huis dat hij nodig heeft, de bouwopgave. De woonconsument krijgt keuzevrijheid en de nieuwe woningen worden afgestemd vraag is naar speciale gelijkvloerse woningen voor ouderen, woningen voor eenpersoonshuishoudens of woningen met een atelierruimte eraan gekoppeld, dan moet dit mogelijk zijn. Aan de bouwmogelijkheden voor de nieuwe woningen met bijgebouwen, wordt hieronder richting gegeven. Tegelijkertijd blijft er voldoende creatieve vrijheid voor de architect. De architect wordt vrij gelaten om de regionale architectuur opnieuw uit te vinden, waarbij bestaande bouwwijzen en typen inspiratie opleveren voor nieuwe. Uitgangspunten nieuwe bebouwing: Functie hoofdgebouwen: - Wonen. Mogelijkheid voor combinatie wonen met praktijkruimte/ werkruimte aan huis

Uitstraling woningen: - (Vrijstaande) woningen op de overgang naar het landschap - Streekeigen, maar eigentijdse uitstraling - Ieder gebouw individueel onderscheiden - Exclusiviteit en vakmanschap beeldkwaliteit Vorm woningen: - Samenhangend stelsel van maatver-houdingen, dat beheerst wordt toegepast in ruimtes, volumes en vlakverdelingen - Eenduidige en nadrukkelijke kap - Mogelijkheid tot gelijkvloerse en levensloop bestendige woningen - goothoogte 3,5 m + kap Oriëntatie woningen: - De nok is evenwijdig aan of haaks op de verkavelingsrichting of weg Materiaal en kleurgebruik: - Grote vlakken bestaan uit kleine elementen (bijvoorbeeld baksteen of houten beschot) en hebben een duidelijke textuur - De woning is gebouwd met hoogwaardige en eerlijke materialen. Hoogwaardig wil zeggen dat ze mooier worden naarmate ze ouder worden en eerlijk dat ze duidelijk hun eigen ware aard tonen. - Niet toegestaan zijn rolluiken, vlakke plaatdeuren - Gevels van baksteen, hout of in pleisterwerk - Het kleurgebruik aan de buitenzijde van de

woningen is terughoudend. Landelijke of traditionele kleuren. Detaillering: - De architectonische uitwerking en detaillering zijn zorgvuldig, afwisselend en evenwichtig - Fijne detaillering wordt benadrukt in kleine elementen zoals kozijnen, dakgoten, daklijsten, windveren - Elementen in de gevel zoals deuren en ramen in een logische verhouding tot elkaar en de gevel als geheel plaatsen Bijgebouwen: - Bijgebouwen ondergeschikt aan hoofdgebouw in volume en uitwerking, eenvoudig van vorm - Materiaal en kleur afstemmen op de woning

BEELDKWALITEITSPLAN (op hoofdlijnen) KONINGSWEG 100 TE …€¦ · 1. Inleiding Het perceel gelegen...

Documents

Transcript of BEELDKWALITEITSPLAN (op hoofdlijnen) KONINGSWEG 100 TE …€¦ · 1. Inleiding Het perceel gelegen...