Bedrijven en hun erfgoed:

een liefdevolle relatie?

Bedrijfserfgoed

Materieel Immaterieel

Onroerend Roerend

• Magazijnen

• Fabrieksgebouwen

• Woonwijken

• Landschappen

• …

• Bedrijfsarchieven

• Handwerktuigen

• Machines

• Geproduceerde goederen

• Bedrijfsbibliotheek

• …

• Knowhow

• Persoonlijke

verhalen

Witte raven Nestplaats

Alcatel-Lucent Antwerpen

Anthony Juweliershuis Antwerpen

Augustijns Keukens Wuustwezel

Bocholter brouwerijmuseum Bocholt

De Beukelaer Antwerpen

De Halve Maan Brugge

D’Iereren Auto Elsene

Impermo Sint-Truiden

Katoen Natie Antwerpen

Konhef Antwerpen

Naessens Willy Kluisbergen

Strobbe Drukkerij Izegem

Stukwerkers Havenbedrijf Gent

Wie zijn ze?

- Bedrijven met een ‘rijke’ geschiedenis

→ met een ‘eigen’ verhaal → met een ‘eigen’ historische collectie

Wie zijn ze?

- Familiebedrijven

→ Daadkrachtig bestuur: snel, kordaat, compromisloos, met een visie

Wie zijn ze?

- Bedrijven met een lokale verankering → bedrijven gebonden aan een bepaalde streek of regio

Wie zijn ze?

- Bedrijven met een artisanaal / ambachtelijk karakter

→ ‘op grootmoeders wijze’

Wie zijn ze?

- Financieel gezonde bedrijven

- Bedrijven die over opslagruimte beschikken

Wat drijft hen?

Persoonlijke interesse voor erfgoed

→ Erfgoed als ‘hobby’

Wat drijft hen?

- Persoonlijke betrokkenheid bij ‘eigen’ erfgoed

→ trots op ‘eigen’ bedrijf, ‘eigen’ beroep, ‘eigen’ regio → zowel bij de bedrijfsleiding als bij de werknemers → concrete aanleiding: jubileum, toevallige vondst, …

Wat drijft hen?

- Commerciële redenen → Reclame en klantenattractie

Wat drijft hen?

- Commerciële redenen → Imagebuilding: authenticiteit, expertise, legitimiteit, vertrouwen, ...

Juweliershuis Anthony

Wat drijft hen?

- Commerciële redenen → Decoratief materiaal

Wat drijft hen?

- Commerciële redenen

→ Didactisch materiaal

Wat drijft hen?

- Erfgoed als ‘visitekaartje’

→ kennismakingsrondleiding voor nieuw personeel en nieuwe klanten → prestige

Pijnpunten?

erfgoed ≠ core business !!!

- Geen erfgoedbeleid

→ geen ‘interesse’ → erfgoed staat de ‘vooruitgang’ in de weg… → geen ‘besef’ → geen ‘tijd’ → geen ‘geld’ → geen ‘expertise’ → geen ‘plaats’ → geen ‘doordachte’ selectie: willekeur en toeval bepalen wat bewaard blijft

Een ‘geluk’ bij een ‘ongeluk’…

Een ‘geluk’ bij een ‘ongeluk’…

Pijnpunten?

- Schaalvergroting en globalisering van de bedrijven

→ steeds meer fusies, overnames, naamsveranderingen, … → complexe bedrijfsstructuren → geografische versnippering van de bedrijfsactiviteiten → loslaten van de lokale ‘roots’

Het geografische

actieterrein van

de Katoen Natie-

Groep

Pijnpunten?

- Schaalvergroting van het erfgoed

→ omvangrijke archieven → gigantische bedrijfsinstallaties en werktuigen

Groot, groter, grootst!

Pijnpunten? - Investeren in roerend en immaterieel erfgoed is fiscaal niet

interessant ↔ investeren in gebouwen en kunst - Eigendomsrechten niet altijd duidelijk: bedrijfsbezit, particulier

bezit of v.z.w.-bezit? - Voordelen v.z.w.: → Aanvragen van ‘culturele’ subsidies → Werken met vrijwilligers → Neutraliteit

Maritiem & Logistiek Erfgoed

v.z.w

Pijnpunten? - Weinig tot geen wettelijke beschermingsmaatregelen → enkel voor ‘monumenten’ en (semi-) dynamische archieven → weinig tot geen controle? → weinig doeltreffende sanctionering? - Geen wettelijke dwangmaatregelen m.b.t. openbaarheid van de erfgoedcollectie → een ‘transparante’ bedrijfsvoering ↔ een beleid van ‘geheimhouding’ - Onzeker karakter van een bedrijfsvisie → Bestendige afhankelijkheid van de ‘goodwill’ van het management → Nieuwe bazen, nieuwe wetten!

Behoeften

1) In kaart brengen van de verschillende bedrijven die over roerend en

immaterieel erfgoed beschikken → actief opsporen ↔ afwachtend → op regelmatige basis ↔ éénmalig

2) Opmaken van een ‘erfgoedfiche’ per bedrijf → beschrijving van de collectie → beschrijving van de ‘pijnpunten’

3) Bedrijven aansporen tot het voeren van een ‘erfgoedbeleid’ → sensibiliseren → adviseren → doorverwijzen → publiek-private samenwerking (aanbieden van depotruimte, knowhow, …) 4) Actief registreren van immaterieel erfgoed → oude ambachten en technieken → persoonlijke verhalen van bedrijfsleiders en werknemers

Besluit

Bedrijven en hun erfgoed. Een liefdevolle relatie? Een kwestie van:

- Bewustwording

- Persoonlijke goodwill, interesse en of beroepstrots

- Financiële en commerciële redenen

- Tijd

- Beschikbare ruimte en kapitaal

- Eigen expertise

- Actieve sensibilisering en begeleiding

- Vertrouwen in de overheid / publieke partners