Lesbrief bij de voorstelling “DURF voor 75 jaar Vrede en Vrijheid” van Theater KwadraaT

1. Okke heeft van opa Engel een klarinet gekregen. Hij wil er niet op spelen. Niemand op school speelt klarinet. Als je erbij wilt horen moet je voetballen en skaten. Okke is jarig en moet van zijn moeder alle jongens uit de klas uitnodigen voor zijn partijtje. Okke twijfelt. Hij wil Max, de nieuwe jongen in de klas, best uitnodigen op zijn feestje. Maar als Max komt, komt de rest niet….zegt Bas. Max heeft vaak een raar soort petje op, een keppeltje. Omdat hij anders is, wordt hij gepest en hoort hij er niet bij…..zegt Bas. Soms trekt Okke zich terug in zijn fantasiewereld, waarin zijn Opa Engel te voorschijn komt. Okke worstelt met lastige vragen: "Moet hij meedoen met zijn vriendjes ook als hij dat eigenlijk niet wil? Wat is echte vriendschap? Opa laat hem de magie van de muziek en de kracht van

het samen spelen ontekken. Maar vooral dat ieder instrument op zich al het verschil kan maken. . DURF voor 75 jaar Vrede en Vrijheid gaat over positief en respectvol omgaan met elkaar met als hoofdthema vriendschap. DURF gaat ook over de kracht die je in jezelf kunt vinden om verandering aan te brengen in lastige situaties. Soms vergt het moed om de juiste keuzes te maken. Theater KwadraaT visualiseert "oorlog en vrede" op het schoolplein en de vrijheid om te mogen zijn wie je bent. De voorstelling wordt gespeeld met grote, tot de verbeelding sprekende, cartooneske poppen in een afwisselend decor. Thema's De voorstelling sluit aan bij de volgende thema's: 75 jaar vrede en vrijheid, anders zijn, vriendschap, pesten, keuzes maken. Doelgroep De voorstelling sluit het meest aan bij de groepen 3 t/m 8, maar kan zeker ook schoolbreed worden gespeeld ingeval van 2 voorstellingen (onderbouw/bovenbouw). Spel: Joelle de Jager en Annette Albers Regie: Jawi bakker. Light Your life Ontwerp affiche: www.graphland.nl Lesbrief: Angelique Kerkhof Kindercounselor en Theater Kwadraat Voorbereiding/ nabespreking van de voorstelling: We hebben een aantal leuke opdrachten voor u verzameld ter voorbereiding of nabespreking van de voorstelling, zodat de kinderen met een bepaalde focus en handvatten de voorstelling zullen bekijken. Kies de opdrachten uit die u van toepassing acht. Er zijn verschillende categorieën: Doe, praat, knutsel en toneel opdrachten. De voorstelling is er vooral om van te genieten en je te laten verwonderen.

Korte omschrijving waar we 75 jaar geleden van bevrijd zijn: https://schooltv.nl/video/de-tweede-wereldoorlog-vijf-jaar-lang-bezet-door-de-duitsers/ 80 Jaar geleden vielen de Duitsers ons land binnen. Ze wilde dat Nederland bij Duitsland zou horen en er mochten geen Joden meer wonen. Om duidelijk te maken dat Joden er niet bij hoorden, werden op veel plekken bordjes opgehangen: “verboden voor Joden”: bij het zwembad, bij de bioscoop, in parken of: in het café zoals hier. Normaal gesproken waren dat natuurlijk plekken waar iedereen altijd mocht komen, maar joden waren anders geworden, ze hoorden er niet meer bij. Om dat nog duidelijker te maken moesten alle Joden van de Duitsers een ster op hun kleding dragen, “Jood” stond erop. En zo kon iedereen zien dat je Joods was. En dat maakte het voor de Duitsers wel heel makkelijk, want nu ze eenmaal wisten wie er allemaal joods was konden ze hen één voor één oppakken. Niemand wist wat er met de opgepakte joden gebeurde, maar het moest wel heel erg zijn. En sommigen wilden ze dan ook helpen en ze boden ze een plek aan om te schuilen in hun eigen huis. Joodse mannen, vrouwen en kinderen konden dan bij hen onderduiken. Weken of maanden zaten joden dan ondergedoken in donkere kamers, schuren of kelders. En dat was gevaarlijk natuurlijk voor de onderduikers, maar ook voor de mensen die hen hielpen, want als de Duitsers ze ontdekten in die geheime plekken, dan zouden ze zwaar gestraft worden. De mensen waren erg bang geworden en er heerste heel veel angst. Door de oorlog raakte het voedsel langzaamaan steeds verder op en een hele strenge koude winter maakte het allemaal nog erger. Het hout om de kachels op te stoken raakte ook op. Veel mensen leden honger en alleen met deze voedselbonnen kon je nog eten verkrijgen: melk, boter, vlees, maar dat was lang niet altijd genoeg. Op een gegeven moment moesten mensen zelfs tulpenbollen gaan eten om nog iets binnen te krijgen, uit pure wanhoop. En wat dacht je van mensen die zaten ondergedoken? Die kregen geen bonnen en dus geen eten. De joden die door de Duitsers waren opgepakt, die werden in treinen gestopt en aan niemand werd verteld waar die treinen heen reden. Na een urenlange reis in een donkere stinkende trein kwamen ze dan ver weg aan in een kamp. En nog steeds had niemand een idee. Ze moesten alles afgeven wat ze hadden. In rijen gaan staan. De mannen aan de ene kant en vrouwen en kinderen apart. De gezonde sterke mensen, die werden uitgekozen. Die konden werken. En de anderen, die werden vermoord, omdat Hitler dat wilde en omdat zijn aanhangers meewerkten aan die vreselijke moordpartij. Miljoenen joden kwamen nooit meer terug. En dat kon je buurvrouw zijn! Of je vriendinnetje uit de klas! Of die ene juf van school! Na 5 jaar werd Nederland bevrijd van de Duitsers. Het is een vreselijke oorlog geweest waarin Hitler duizenden onschuldige joodse Nederlanders liet vermoorden. Laten we hopen dat dat nooit meer gebeurt.

Tips voor de voorstelling:

• Moet je naar de w.c.? Graag van te voren. • Rustig binnenkomen in de ruimte waar het décor staat. • Alleen kijken naar het décor maar niet aankomen. • Zit je op je plek, blijf lekker zitten en ga vooral niet lopen tijdens de

voorstelling. • Wil je graag praten met je klasgenoten of de acteurs, bewaar dan

alles wat je wilt zeggen of vragen tot na de voorstelling. Want na afloop is er altijd genoeg tijd om al je vragen te stellen.

• Aan het einde van de voorstelling blijf je zitten totdat juf/meester of begeleider zegt dat je weg mag.

• Ga vooral lekker genieten.

Doe opdrachten: Plint-gedicht:

• Maak een Plint-gedicht over wat je gelukkig maakt. Waar voel je het in jouw lichaam als je gelukkig bent? Hoe ziet het eruit of heeft het een kleur? Hoe doe je als je gelukkig bent?

Een Plint gedicht is een tekening met daarin een kort gedicht geschreven (voorbeeld zie werkblad nr.1). Een gedicht van Arie de Bruin.

Maskers maken:

• De hoofden van de poppen in Durf hebben geometrische vormen. Teken het hoofd van een van de hoofdrolspelers na op een A4 papier en knip de ogen en de mond eruit. Doe hem voor je hoofd en zet hem vast achter je oren met elastiekjes. Nu kun je die pesonage spelen. Je kunt de hoofden ook drie dimensiaal maken met dozen en beplakken met gekleurd papier.

Kring opdracht:

• Knip uit rood karton een hart. Maak met de klas een kring en geef het hart aan elkaar door. Iedere keer als iemand het hart aan zijn of haar buurman geeft zegt diegene iets positiefs over de ander. Liefst niet over zijn/haar uiterlijk. De ander zegt dan “dank je wel.”

Opdracht in tweetallen:

• Zet leerlingen 2 aan 2 tegenover elkaar aan tafeltjes. Geef ze en A4 papier en potloden. Laat ze elkaar nateken. Op deze manier moeten ze echt goed naar elkaar kijken.

Individuele opdrachten:

• Geef ieder kind een A4 met een streep door het midden (2x A5). Laat hem zowel zijn linker als rechter hand op het papier leggen en natekenen.

Vervolgens moet de leerling in de linkerhand in iedere vinger een positieve eigenschap van zichzelf schrijven of iets waar hij/zij trots op is over zichzelf. In de rechter hand schrijft de leerling in iedere vinger iets positiefs over een mede leerling (de leerkracht zegt over wie). Voor voorbeeld zie werkblad nr. 2.

• Hieronder zie je een aantal smilies. Schrijf of zeg bij elk gezichtje wanneer jij je zo voelt. Bv als papa of mama boos op jou is, als je gewonnen hebt met sporten, iets met vrienden of vriendinnen, op school of iets anders.

• •

• •

• •

• •

• •

Vandaag gaat de voorstelling over hoe je het beste met elkaar om kan gaan. Over pesten, gepest worden, over buitensluiten, over meedoen of weg kijken. Opdracht: * Maak een blauwe cirkel om het gezichtje waarvan jij denkt dat de pester zich voelt.

* Maak een rode cirkel om het gezichtje waarvan jij denkt dat de gepeste zich voelt. * Maak een gele cirkel om het gezichtje hoe je denkt dat de toekijker/ zwijger zich voelt. * Maak een oranje cirkel om het gezichtje hoe je denkt dat de helper zich voelt

Theater

De leerlingen hebben zojuist een theater met poppen gezien. De poppen zijn de acteurs en kunnen door de stand van de ogen, hun bewegingen en stemgebruik emoties laten zien en horen.

Kringgesprek:

• Hoe heb je het ervaren dat je de poppenspelers aan het werk zag? • Heb je een schoolplein, een klaslokaal en een slaapkamer gezien?

Of heb je die er zelf bij bedacht? • Soms zie je op het schoolplein kinderen met elkaar vechten of

ruzie maken en daar hoort dit bij. • Bedenk wat zou jij kunnen zeggen of doen waardoor je dit

krijgt? • Hoe heeft Okke het opgelost?

Toneel/zaal opdrachten:

• Maak kaartjes met zinnen. Dit kunnen hele simple zinnen zijn. Op deze kaartjes staan een verbale opdracht en een non verbale opdracht. Verbaal:“Ik ben heel boos.” Non verbaal: “Zeg dit lachend.” Zet alle kinderen in een cirkel. Laat een iemand naar voren komen en een kaartje trekken.

De kinderen uit de circel moeten raden welke emotie uitgebeeld wordt en of deze bij de tekst past. Andere voorbeelden uit de voorstelling zijn: “Hadden je ouders geen geld meer voor de kapper, Maxima.” “Wat is dat voor mislukte pet op je kop?” Voorbeelden van emoties: Boos, Verdrietig, Vrolijk, Opgelucht, Spannend, Verlegen, Geirriteerd, etc Doel: De leerlingen gaan zich realiseren dat verbale en non-verbale communicatie heel belangrijk is.

• Laat de leerlingen in twee rijen tegenover elkaar staan. Rij A is de

spiegel en rij B zijn degene die in de Spiegel kijken. De kinderen uit rij A moeten de kinderen uit rij B nadoen.

• Of, de kinderen uit rij A moeten het tegenovergestelde doen van de kinderen uit rij B.

• Ga zelf met je armen naar beneden staan, je hoofd omlaag en je voeten naar binnen gedraaid. Vraag je leerlingen hoe je overkomt en wat je moet doen om sterker over te komen. (Je hoofd recht omhoog, je rug recht, je schouders naar achteren, je voeten naast elkaar. Je lijkt onzeker als je blikken van anderen ontwijkt, naar je schoenen kijkt, je hoofd, rug en armen laat hangen.) Voel je verschil in het uitbeelden van een negatieve of een positive emotie? Kring gesprek: Okke doet mee met de groep, meestal tegen zijn zin in.

• Kun je momenten uit de voorstelling herinneren waar in dit gebeurt.

• Doe jij ook wel eens dingen tegen je zin in om aardig gevonden te worden?

• Als jou vrienden iets doen wat jij niet leuk vindt of wat echt niet mag, durf je er dan tegen in te gaan?

• Hoe denk je dat anderen reageren op iemand die heel zeker staat?

• Hoe denk je dat anderen reageren op iemand die onzeker staat?

• Durft een leerling dit te demonstreren? • Wie weet het verschil tussen pesten en plagen?

Extra opdrachten voor groep 8 leerlingen Bij poppentheater word een verhaal en een boodschap d.m.v. poppen en spelers verteld aan het publiek. De spelers manipuleren ( bewegen ) de poppen. De poppen zijn dus de acteurs. In het verhaal heb je hoofdrollen en bijrollen.

Vragen: 1) Wat is het verschil tussen een hoofdrol en een bijrol? -------------------------------------------------------------------------------- 2) Wie is/zijn de hoofdrolspelers in Durf? -------------------------------------------------------------------------------------- 3) Wie is/zijn de bijrolspelers? --------------------------------------------------------------------------------------- 4) De hoofdrol speler komt vaak in problemen die hij moet oplossen. Welk probleem heeft de hoofdrol speler. --------------------------------------------------------------------------------------- 5) Aan het eind van het verhaal komt de oplossing die de hoofdrolspeler bedenkt. welke oplossing bedenkt de hoofdrolspeler. ______________________________________________________ De poppen zijn gemaakt van schuimrubber en zijn niet levend.

Toch lijken ze tijdens het spelen tot leven te komen. Vragen: 1)Wat doen de spelers precies om de poppen tot leven te wekken. ______________________________________________________ 2)welke bewegingen horen bij welke emoties? ______________________________________________________

3)Wat valt je op bij de stemgebruik van elke pop? _________________________________________ 4) Behalve stemgebruik om emoties aan te geven, gebruiken de spelers ook nog andere dingen om emoties aan te geven. Welke? _______________________________________________ In het stuk worden zowel grote poppen als kleine poppen gebruikt. Dit is om verschillende omgevingen aan te geven.

Vragen: 1) De grote poppen spelen zich vooral af in………… 2) De kleine poppen spelen zich vooral af in …………….. 3) Waarom zou Theater Kwadraat daar voor gekozen hebben. 4) Wat is de boodschap van DURF voor 75 jaar Vrede en Vrijheid?

In het theater stuk word ook veel muziek gebruikt. Hieronder volgen drie meerkeuzevragen: 1) Waarom wordt er muziek gebruikt? a. Anders is het zo stil. b. Om een scene of gevoel te ondersteunen. c. Muziek hoort nu eenmaal erbij. d. Anders wordt er teveel gepraat.

2) Het instrument van opa is een klarinet.

Een klarinet is: a. Een slaginstrument. b. Een koperblazer. c. Een snaarinstrument. d. Een houtblazer.

3) Opa heeft een speciaal plekje in Okke’s hart. Opa Engel: a. Bestaat echt. b. Heeft nooit bestaan. c. Bestaat in zijn fantasie. d. Kwam toevallig langs. In het toneelstuk zijn veel licht effecten gebruikt.

Vragen:

1. Welk effect heeft het licht in de scene?

2. Waarom denk je dat er voor de slaapkamer scene geel/oranje licht gekozen is en niet voor hel wit?

Gedicht “Jij hoort in onze klas”

Korte samenvatting van het probleem pesten.

Pesten is grensoverschrijdend gedrag. Iemand wordt gepest als hij/zij herhaaldelijk en langdurig het slachtoffer is van negatieve handelingen door één of meerdere personen. Het gepeste kind ervaart negatieve emoties, zoals eenzaamheid, verdriet, angst en onzekerheid. Het gepeste kind durft vaak niets terug te doen, uit angst om nog meer gepest te worden. Plagen of pesten?

Pesten is iets anders dan plagen. Wat is nu het verschil? Enkele verschillen: • Plagen is kort, onregelmatig en incidenteel. Pesten is structureel. • Plagen, daar kun je nog om lachen. Pesten is echt niet leuk. • Bij plagen is er geen machtsverschil, bij pesten wel. Plagen kan over en

weer, maar pesten is eenrichtingverkeer. • Plagen heeft geen verkeerde bedoelingen. Pesten heeft negatieve

bedoelingen: kwetsen, pijn doen of vernielen. • Van plagen loop je geen schade op, maar wordt je sterker. Pesten

daarentegen is destructief. • Plagen is doorgaans zichtbaar, pesten gebeurt vaak stiekem. Plagen is niet problematisch, maar een pestprobleem vraagt om een effectieve aanpak. Pesten aanpakken in de praktijk

Een voorwaarde om pesten aan te pakken is dat álle betrokkenen het pesten als een probleem zien. Niet alleen de pester en de gepeste, maar ook de omstanders. Want pesten is niet alleen een probleem van de gepeste, maar ook van de pester en de omstanders. Uit onderzoek blijkt dat omstanders een cruciale rol hebben. Veel kinderen zijn het vaak niet eens met het pesten, maar ze weten niet wat ze moeten doen of ze durven niets te doen. Bij deze (doorgaans grootste) groep valt veel winst te behalen. In deze lessenserie ligt de nadruk op de omstanders.

Door het thema pesten te bespreken, beseffen de kinderen dat ze met elkaar het pesten kunnen aanpakken. Als ze er samen niet uitkomen, kunnen zij derden inschakelen. Uitgangspunt is dat praten over pesten geen klikken is, maar dat het juist een goede sfeer in de klas bevordert. Het omstandereffect

Het omstandereffect wil zeggen dat de omstanders niet ingrijpen, terwijl ze wel toekijken. Dit draagt bij aan het ontstaan en in stand houden van pestgedrag. Als de omstanders niet ingrijpen, geven ze –al dan niet bewust- goedkeuring aan de pester. De rollen van de omstanders

Bij het pesten is er een pester, een gepeste en omstanders. Maar omstanders kunnen verschillende rollen innemen: • De meepester. Dit kind doet mee omdat hij erbij wil horen of bang is om

anders zelf gepest te worden. Hij/zij voelt zich stoer. • De helper. Dit kind vindt pesten zielig en komt op voor de gepeste. • De stille. Dit kind vindt pesten wel gemeen, maar durft niet in te grijpen uit

angst om zelf gepest te worden. • De stiekemerd. Dit kind vindt pesten ook niet goed, maar moedigt het

stiekem aan. Bijvoorbeeld door anderen erbij te halen. • De buitenstaander. Dit kind is onverschillig, bemoeit zich nergens mee en wil

ook nergens last van hebben. Werken aan een positieve groep

• Ieder mens heeft de behoefte om bij een groep te horen. Daarnaast wil je er ook toe doen, je gewaardeerd weten. In de ontwikkeling van klas, een verzameling individuen, tot positieve groep is er een cruciaal moment waarop de posities binnen de groep onder druk staan en sterk beïnvloedbaar zijn.

• Dit moment is de fase van de storming. Deze vindt plaats tussen de zomer- en de herfstvakantie. In deze fase zien we vaak een strijd om de invloed, om de macht in de klas. Helaas wordt tijdens de storming pijnlijk duidelijk wie wel of niet bij de groep (of deelgroepjes) hoort.

• Het is op dit moment in het schooljaar dat leraren extra aandacht moeten besteden aan de waarden van de groep. In gesprekken en opdrachten staat de vraag centraal of je in deze groep mag zijn wie je bent (diversiteit). Het gaat daarbij ook over respect voor de ander, over empathie en de kracht van een positieve groep.

• Als de leraar en de leerlingen erin slagen positieve groepswaarden tot de norm te maken, zal de rest van het schooljaar zeer waarschijnlijk

plezierig verlopen en weinig of geen pestgedrag kennen.

1 Voorbeeld Plint-gedicht

“Jij hoort in onze klas” Jij hebt hier geleefd, jij hebt hier gewoond Jij was een kind met een eigen droom Je hebt hier gespeeld, je klom in de boom Je hebt hier gelachen en alles gewoon Jouw naam blijft bestaan, we houden jou vast Wij weten, jij hoort in onze klas! Jij hebt hier gehuild, jij hebt hier gestaan Toen op een dag is het missgegaan Ze namen je mee, geen ontkomen aan Je was het liefst daarvandaan gegaan Jouw naam blijft bestaan, we houden je vast Wij weten, jij hoort in onze klas! Je was een kind, je was nog maar klein Je was een kind, je moest met de trein Je leefde met angst, je leefde met pijn Je was een mens, je mocht er niet zijn Jouw naam blijft bestaan, wij houden je vast Wij weten, jij hoort bij ons in de klas!

2