' b ' ,

29 t?77

, J\ï dë:,

'• - basis^'keïïftï,S' neiaifi.; vaW-"u.0'-'ia,.^£

•van , , , 3 1 1 vfi?"va t' , " di-dl 'tibttife . voorzi<£htij~ne.td. to 'wordeii ,b

dei-;eri-aakt te tii^ t-*I^o«t>n v^a

..4. 1.1 hc-t 3;'jvrd lat dr dit rapport •y.:rv'./it3 ^j,v ( I 'Jii» cjoorr^r;;'r-.onsc/TcL' '/ ' ju' ^r'rviTkfc in. ',,,;; cursus, wnnraan tpv>

t-- v_r.;.3n -Oj>'tT^nokoTt uo'i; l-oof-l H.JtTI C . M » LJO f-

h 4

H-1-1.7

i'i ''S •

PIR 3/77

o

- i -DI3TRIBÜTIELIJS11

MINDEP/raS - ' l H j-o'«"j-p •CPIEF STAF (KM) IGK - " ) \ %1CMS tevens voor: PLV CMS, HBUMILJUZA ter visie

VOORZ.WG BELEIDSVOORBEREIDINGCHEF KAB. CMS-BDZ

SC PLANNEN tevens voor: HBÜORG » HBUTAKTIEKBBÜPLANNEN

SC OPERATIEN tevens Yoor*tiEBÏÏLU en HBULOG

ex.nr._ 1 .

2

EBUVERB-•"//'}.#_.HBUTECHNIEK, WAPEITECHNIEK EN VEILIGHEID

/WHBUOPSDIR. MARSTAFSCHOOL

p/J D IR. PERSONEEL KM/HBÏÏPLANPBRS j/DIR. MATERIEEL KM tevens voor:/HCOFINMAT

7 HWAPCOMSYS

ter visie ,7._

. — 11 en 12

CICMARNS^ïevens 't.b'.v. C 1-J.GGP.en C W-INFCIECZMNA d.t.vrysqiCZI'-INED d.t.v. HDGB

CZMNED/SOICEKDCMLDCMM RIJNMONDCMM TEXELCMM IJMONDCI4M SCHELDECOZDNEDt.b.v. in dienst zijnde onderzeebotenCMDNEDCFREGRONHVBS /tf) H-D</^COPSCHOOL v

ERFPHINS

18__t/m_20_21 -4i

CMVKV d.t.v. 01

CMVKK tevens voor CVSQt.b.v, de daarvoor in aanmerking komendeCAWCSCMBFLOT 1CMBFLOT J>CVSQ 320CVSQ 321CVSQ 2CVSQ 860VOKIM

,, HDGB0V) COORD. INLICHTINGEN- EN VEILIGHEIDSDIENSTENHLAMID-Vhj^SHLÜID

<ƒ) HPMV -

schepen J£ t/m 69JO ',712

Bü INL 84 "t/m

/A

- ii -

INLICHTINGENRAPPORT nr. 5/77

MAART 1977

INHOUDSOPGAVE

DISTRIBUTIELIJST

INHOUDSOPGAVE

EVALUATIE DER INLICHTINGEN

Blz.

i

ii

iii

J HOOFDSTUK 1 - DIVERSE ONDERWERPEN

- OVERWEGINGEN VOOR DE INZET VAN NBC-WAPENS 1 - 3

- RECENTE SOVJET ONTWIKKELINGEN OP HETTERREIN VAN DE NBC-OORLOGVOERING 4-6

- DE MILITAIRE VLIEGTUIGPRODUKTIE IN DESOVJET TJUIE IN 1976 7 - 8

- OVERZICHT Vi^N HET HANDELSSCHEBPVAART-VERKEER VAN DE SOVJET UNIE MET CUBA 9 -10

HOOFDSTUK 2 - SOVJET MARITIEME AKTTVTTBITEN

- DE ATLANTISCHE OCEAAN 1 1 - 1 5

- DE MIDDELLANDSE ZEE 15-16

- DE INDISCHE OCEAAN 17

- SOVJET MARINE-LUCHTMACHT AKTIVITEITEN 17-18

- SOVJET ONDERZEEBOOTOPERATIES BUITENEIGEN VLÓOTGEBIEDEN IN HST TIJDVAKJULI 1976 - JANUARI 1977 19 - 22

HOOFDSTUK 3 - Kii&iICTERISTIEKEN VAN SOVJETGQMEATTANTBE EN HULPSCHBPEg

- FROSCH-KLASSS (LSM) (OOST-DUITSLAND)

2324

- iii -

EVALUATIE DER INLICHTINGEN

Bij het evalueren (graderen) van de waarde van de

ontvangen inlichtingen stelt men de "betrouwbaarheid van de

bron vast en bepaalt vervolgens de waarschijnlijke juistheid

van het bericht zelf»

Eeliability of the souroe

A » completely reliable

E = usually reliable

G -» fairly reliable

D = not usually reliable

E = unreliable

F = reliability cannot be judged.

Accuracy of the information

1 = confirmed by other sources

2 = probable true

3 = possible true

4 = doubtfully true

5 = improbable true

6 = truth cannot be judged.

HOOFDSTUK 1

DIVERSE ONDERWERPEN

OVERWEGINGEN VOOR DE INZET VAM HBC-WAPENS

Inleiding

Bij de beschouwing van de overwegingen voor de inzetvan NBC-wapens "beperkt dit rapport zich tot de dreigingzoals die wordt uitgeoefend door de bij het Varschau#akt (VP) aangesloten landen daar deze, in een eventueelkonflikt tot de meest waarschijnlijke tegenstanderszullen behoren.

2, fe Aangenomen kan worden dat met name de Sovjet Unie in het^ ^ V/P beschikt over een scala van NBC-wapens en als zodanig

de grootste dreiging voor HATO vormt.

3. B Dit neemt evenwel niet weg dat ook andere landen -niet lid van het WP - op NBG-gebied een. dreiging kunnenvormen.

4» BOok bij een eventueel optreden in UHO-verband, waarbijeenheden van Nederlandse strijdkrachten kunnen zijnbetrokken, moet het gebruik van chemische, bacteriolo-gische en nucleaire wapens door de eventuele tegenstander

J niet geheel uitgesloten worden geacht,

Inzet nucleaire wapens

aanzien van de nucleaire dreiging van de bij hetWP aangesloten landen kan worden gesteld, dat deze landenzeker in het begin van een gewapend konflikt waarschijn-lijk een totale nucleaire oorlog wensen te vermijden,hetgeen uiteraard ook geldt voor NATO-landen.

strategie van de zogenaamde "Flexible response" ishiervan de logische konsekwentie.

7. ^Het taktisohe gebruik van kleine (nominale) kilotonkernwapens in een konflikt, dat zich afspeelt buiten

— 2

of aan de randen van het NATO/WP gebied of op vollezee, "blijft in deze strategische conceptie echter moge-lijk.

Het inzetten van taktische kernwapens blijft evenweleen riskante onderneming.

Het is moeilijk te voren te voorspellen hoe dit gebruikkan escaleren tot een onderlinge uitwisseling van ICBM's.

10. ^ Gezien de grote aandacht die de Sovjets besteden aan debescherming van militairen en van de burgerbevolkingtegen de uitwerking van nucleaire en thermonucleairewapens (schuilplaatsen, evacuatiën, noodvoedselvoorradenetc.) en de veronderstelde opstelling van het staats-apparaat jegens het idee grote verliezen aan mensenlevenste kunnen incasseren (revolutie, W.O. I en II) leidt totde gedachte dat men in de ÏÏSSË wel degelijk rekeninghoudt met een nucleaire uitwisseling op grote schaal.

11. É Of de inzet van chemische wapens op zee in een beperktkonflikt redelijkerwijs te verwachten is, zal moeilijkvoorspelbaar zijn.

a. Chemische strijdmiddelen worden gebruikt met het doel:

(1) permanente uitschakeling van personeel

(2) buitengevechtstelling van personeel voor kortetijd

(3) intakt houden van materieel en infrastrukturen

) (4) het ontzeggen aan de tegenstander van een bepaaldgeografisch gebied

(5) belemmering van taakuitoefening personeel;introduktie van psychologische druk op het per-soneel.

Aangezien voor wat betreft de maritieme oorlogvoeringin een eventueel konflikt tussen NATO en WP, zowelin open zee als op de flanken van de NATO het doelvan beide partijen aal aijn oin te komen tot eenmateriaal vernietiging van de respektievelijke tegen-stander en veel minder het in eerste instantie over-

, gaan tot een personeelsuitschakeling, lijkt het daad-werkelijke .gebruik van chemische strijdmiddelen indit geval minder voor de hand liggend. Eet is nu een-maal zo dat bij strijd op zee materieels-vernietigingpraktisch automatisch leidt tot personeels-vernietiging.

Het ontzeggen van een "bepaald zeegebied aan de tegen-stander, door middel van gebruik van chemische strijd-middelen, lijkt onrealistisch door de enorme hoeveel-heden agentia die alsdan nodig zijn en veelal onzekereen snel wisselende meteorologische omstandighedenop zee. Bij speciale maritieme operaties wordt echtereen voorbehoud op bovenstaande gemaakt; hierbijdient bedacht te worden dat reeds bij een veronder-stelde aanwezigheid van-, of een bedreiging met che-mische strijdmiddelen, de operationele gereedheidvan eigen schepen nadelig wordt beïnvloed.

b. Operaties waarbij het gevaar van inzet van chemischestrijdmiddelen zeker tot de mogelijkheid behoren zijn:

(1) mijnen (veeg/jacht) operaties in een beperktgebied (het "ontzeggen" van een bepaald rela-tief klein gebied aan de tegenstander)

(2) landingsoperaties van ÏÏATO-eenneden

(3) akties tegen konvooien op zee

(4) akties tegen marinebases, hoofdkwartieren,infrastrukturen e.d.

c. Akties zoals die onder 11. b»(4) zijn genoemd zullenmeer op het terrein liggen van de Sovjet lucht- enlands tri jdkrachten.

12. Hfe De mogelijke inzet van biologische strijdmiddelen voorde oorlogvoering ter zee valt eveneens moeilijk tevoorspellen. Reële gegevens over het ter beschikkinghebben van biologische agentia door de Sovjet marineontbreken.

13« Mooht men in Sovjet marinekringen de intensie hebbenom B-wapens in te zetten dan lijkt het vooralsnoglogisch te veronderstellen dat dit gericht zal zijntegen walinstallaties en niet tegen doelen op zee, medegezien de lange incubatieti jd«

14» ^^P De onzekere faktoren die echter bij het gebruik vanbacteriologische wapens een grote rol spelen, intro-duceren een groot risico voor de gebruiker van dittype >«apen.

- 4 -

RECENTE SOVJET ONTWIKKELINGEN OP HBO? TERREIN VAN DE NBG-OORLOGYOBRING

Sovjet wetenschappelijk onderzoek betreffende fuel airexffÏQsives (PAB)

Sovjet publikaties maken melding van substantiële encontinu wetenschappelijke onderzoekingen in het Instituutvoor Chemische Fysica te. Moskou met betrekking tot FAE.Alhoewel er geen direkte aanwijzingen zijn dat FAEprimair voor militaire inzet gebruikt zal worden kanworden aangenomen dat van militaire zijde interesse hier~omtrent bestaat.

'De PAE bestaat uit de gecontroleerde verspreiding vaneen brandstof in aerosol-vorm boven het gevechtsterrein,teneinde een explosieve wolk te vormen die na ontstekingeen hogedruk golf vormt/blaast»

17» PlDit type wapen geeft een unieke mogelijkheid tot hetblootstellen van mens en materieel aan een drukgolfwaarvan da uitwerking speciaal op troepen in het openveld en voor drukgevoelige doelen katastrofaal kan zijn.

18. | Een ander mogelijk gebruik kan bestaan in de inzettegen mijnenvelden en het décamoufleren van troepen enopstellingen (o.a. "instant" ontbladeren van bossen e.d.)

-x Gebruik van rookschermen

^^^ In een artikel in het Oost-Duitse blad "VOLKSARMEE"wordt melding gemaakt over het "moderne" gebruik vanrookschermen.

20. PP Kunstmatige rookschermen worden gebruikt om eigentroepen eenheden aan het oog van de vijand te ont-trekken! ze kunnen voorzien worden van metaaldeeltjesteneinde niet alleen visuele ontdekking te voorkomen,doch eveneens om elektronische ontdekking te bemoeilijken,

Tevens wordt melding gemaakt van beschermende eigen-schappen van rook/nevelsohermen tegen de uitwerkingvan nucleaire explos5.es en chemische/bacteriologischestrijdmiddelen.

4 -

Verontreiniging van scheepsbrandstoffen door middelvan 'bacteriologische agentia

22. fc Sovjet technici besteden veel aandacht aan het probleemvan verontreiniging door micro-organismen van scheeps-brandstoffen. Meer dan honderd verschillende micro-organismen, zowel fungi als bacterieën met de eigenschapzich te kunnen vermenigvuldigen in brandstof, zijn ont-dekt.

23» De betrouwbaarheid van bijvoorbeeld een gasturbine hangtondermeer voor een belangrijk deel af van de zuiverheidvan de brandstof, kolonies van micro-organismen vermeer-deren zich snel en hun aktiviteiten leiden tot het af-zetten van dikke slijm in brandstoffilters en meetappa-ratuur. De verontreiniging van olie vervuilt de injek-toren en bemoeilijkt het starten en werken daarvan.Tevens leidt het tot vermogensverliezen en veroorzaakthet hevige koolstofaanslag in injektoren, elektroden,verbrandingskamers en turbinebladen.

24» ^ ïïet gebruik van hoogwaardige en kritische brandstoffenbij de marines neemt door introduktie van gasturbinesen nieuwe typen vliegtuigmotoren toe en daardoor ont-staat een toenemend gevaar voor sabotage door het ver-ontreinigen van deze brandstof met de juiste micro-organismen.

NBG-training op Sovjet koopvaardijschepen

25. ^VAan boord van Sovjet koopvaardijschepen wordt Veel aan-^ ^ dacht besteed aan NBC-bescherming. Tenminste eenmaal

~) per maand wordt één lesuur gewijd aan K'BG~protektie.

26, p Hier aansluitend volgt een praktische oefening waarbijondermeer gasdicbt wordt gesloten en monitor- en dacon-taminatie ploegen worden geformeerd.

27. K De oefeningen (welke vooral worden gekombineerd metbijvoorbeeld brandoefeningen) worden gadegeslagen doorspeciaal meevarende HBC-inspekteurs, meestal gepen-sioneerde ex marine-officieren.

28. De leiding van de NBC—organisatie aan boord berust bijde 1e stuurman die aich ondermeer laat bijstaan doorde scheepsarts*

- 6 -

29 Ieder "bemanningslid heeft de "beschikking over een per-soonlijk decontaminatie-pakket welke in vredestijdberust bij de bootsman.

- D —

7 -

DE MILITAIRE VLIEGTÜIGPRODüKTIE IN DE SOVJET UNIE IN 1976

30. ^ Vorig jaar werden in de Sovjet Unie ca. 2750 vliegtuigengeproduceerd. Dit is een geringe afname (voornamelijkin de categorie jachtvliegtuigen) ten opzichte van hetrecordjaar 1975»

31. ^^Bovendien komt het accent meer en meer te liggen op dekwaliteit van de vliegtuigen; de vermindering in kwan-titeit is duidelijk.

32. ••Er werden meer dan 1000 jachtvliegtuigen van 7 verschil-x leade types gekonstrueerd (a.fname: 12$ ten opzichte vanJ 1975)» Evenwel een sterk verhoogde produktie van 3e

generatie jachtvliegtuigen kon worden gekonstateerd.

33» p Ook het aantal geproduceerde helikopters bedroeg meerdan 1000 dit jaar.

34» PDe bommenwerperproduktie was in verhouding gering.

Enkele vliegtuigtypes in pgoduktie in

35» Bl Vliegtui^type_ aantal gepro- totaal ge-duceerd 1976 produceerd

TU- BÜ.CKPIRB BRAVO 25 90SU-15 FLAGON 40 1150SU-17 FITTER CHAELIE/DELTA 170 735SU-19 FENCER ALFA 60 170MIG-21 FISHBED LIMA 180 6480MIG-23 FLOGGER 500 1800MIG-25 FOXBAT 100 500YAK-36 FORGER 25 45MIG-14 EAZE 25 50

N.3«_; Er is sprake van twee nieuwe Sovjet type-aandui-dingen:

SÜ-22 : export variant van FITTER DELTA

KIG~27s "ground attack" versie van FLOGGBR(FLOGGER DELTA).

— 7 —

Ontwikkelingen "bij, de Sovjet marine-luchtvaartdienst

36. ^fc BAGKFIRE

37.

38

Van het totaal van ca. 50 ingedeelde 3ACKFIRE toestellen(90 geproduceerd) is de helft opgenomen in de Sovjetmarine-luchtvaartdienst. De Zwarte Zee-vloot is uitge-rust met 19 toestellen, terwijl er 6 werden toegevoegdaan de Oostzee-vloot. Deze laatsten zijn gestationeerdop het Sovjet vliegveld Bykhov (53-31 N, 30-12 E)bij een "strike"~regiment uitgerust met BADGER CHARLIE.

Het BEAR FGXTROT-programma is nog steeds aan de gang.Er zijn tenminste 25 en mogelijk ook 28 toestellengeproduceerd. De meeste zijn gebouwd in serie-produktie,terwijl enkele toestellen mogelijk gemodificeerde een-heden zijn van andere BEAR-versies.

Het aantal bij de Oostzee-vloot ingedeelde T.G. (variablegeometrie) FITTERS wordt gesteld op 35. Deze "ground-attack" vliegtuigen zijn gestationeerd op Ostrov/Gorokhovka (57-18 N, 28-26 E) , doch werden voor langeretijd gedetacheerd op Kaliningrad/Proveren (56-46 N,20-24 E). In de Oostzee oefenden deze vliegtuigen inhet uitvoeren van aanvallen op oppervlakte-eenhedenwaarbij de inzet van taktische lucht-grond geleidewapens kon worden vastgesteld.

39. ^FORGER

.J De produktie van de TAK-36 FORGER is relatief stabiel,aangezien het programma waarschijnlijk is gekoppeldaan de voortgang in de konstruktie van de KIEV-klasse.

40. ^Helikopters

De produktie van de Kil-25 HORMONE A/B staat stil.Er zijn totaal 465 eenheden geproduceerd.(Op eenenkele plaats werden ASW-BOUKD helikopters vervangendoor die van HORMOKE's). De serie-produktie van deMI-14 HüSE verloopt regelmatig. Er aijn nog geenindikaties dat dit type aan boord van Sovjet opper-vlakte eenheden zal verschijnen.

— 9 ~

OVERZICHT YAH HET HAKDELSSGHEBWAARTVgRIffBR VAN BBSOVJET WIE.MET CUBA

41. ^ Kon het Sovjet handelsverkeer naar Cuba in de jaren 1970,1971 en 1972 nog stijgingen te zien geven (64$ in 1970»2f0 in 1971 en 9$ in 1972), dit veranderde in 1973 meteen terugval van 11 . In deze situatie kwam ook in dejaren 1974 en 1975 geen verandering, de neergang bleefsterk doorzetten.

42. P Hen radikale wijziging deed zich eohter in 1976 voortoen het scheepvaartverkeer weer een hoogte bereikte,analoog aan de situatie van 1970.

45» p De ontwikkelingen t.a.v. het Angola-konflikt, waarbijCuba ten nauwste was betrokken, zullen ongetwijfeldhierop van grote invloed zijn geweest.

44« ^^fcAanloop van Sov.let schepen in Cubaanse havens

1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976vracht-schepen

tankers

389

179

382189

399169

685

249

726

233769275

654278

505253

418178

675256

Totaal 568 571 568 934 959 1044 932 758 596 931

45» ^ Jaarlijkse ontwikkeling sedert 1974

jaar aantal BRT

1974 758 9.960.226

1975 596 7.776.677

1976 931 11.390.125

het tankeraandeel hiervan

aantal BRT g£

184 5.283.184 53

178 4.016.572 52

256 5.055.192 44

_ 9 —

- 10 -

46, 'Groei van .de Cubaanse. Handelsvloot -» jaarlijkseontwikkeling sedert 1 969

jaar

1969

1970

19711972

1973

1974

19751976

aantal

6459636668

717784

BRT

231.846

260.881

305.893318.801

334.363333.867384.585469.004

waarvan

aantal

558

91011

1415

tankers

BRT

6.2666.266

41.09451.90852.814

53.31455.60358.803

- 10 -

— 11 —

HOOFDSTUK 2

SOVJET MARITIEME AKTIVITEITBN

DB ATLANTISCHE OCEAAN

1. a. Gombattanten

(1) Oefenaktiviteltin het Noordelijk Ylootgebied

Gedurende de gehele verslagperiode viel er uitgebreideoefenaktiTzPteit te konstateren in het NoordelijkYlootgebied. Hieraan werd ondermeer deelgenomen door

(a) het vliegkampschip KIEV (die voor het eerstsinds haar verblijf in het Noordelijk Vlootge-bied weer oefende met PORGSR-type VSTOL-vlieg-tuigen (starten en landen))

(b) geleide wapen kruisers van de KRESTA-I- enKRESTj.'i.-11-klasse en KASFlN-klasse GW jagers

(c) een conventionele SVERDLOV-klasse kruiser en

(d) een drietal GRISHA-klasse escorteurs.

Aan de aktiviteiten, die overwegend het karakterhadden van onderzeebootbestrijding, werd ook deelge-nomen door een aanzienlijk aantal onderzeebotenwaaronder nucleair voortgestuwde eenheden van dePAPA- en de VICTOR-klasse, de CHARLIE- en de" ECHO-II-klasse. Op 22 maart viel een hoogtepunt te konstate—ren in de luchtaktiviteit; voorafgegaan door BE'AR-DEL'T-u verkenniiigsvliegtuigen die tot in de IJsland-Faroer Gap vlogen, werden een 14-tal vluchten metBADGER CHARLIE vliegtuigen uitgevoerd tot in hetcentrum van de Noorse Zee. In de Barentsz Zee werden40 vluchten van het KAY-type ASW-vliegtuigen waar-genomen, terwijl tevens VIDEO-link uitzendingendoor HORMOIIS-BR^VO helikopters en BEAR-DELTA verken-ningsvliegtuigen werden geregistreerd (zie ook punt4» (ïTS)). De aard van de oefenaktiviteit en de sa-menstelling van de oefenende eenheden leken hetvoorspel tot esn grote oefening in het gebied vande Noorse Zee/3arentsz Zee, waarbij oppervlakte-eenheden, onderzeeboten en marine-vliegtuigen ge-zamenlijk zouden optreden. Bovendien was hierbijniet uitgesloten dat eenheden uit de Oostzee enmogelijk de Middellandse Zee (in opmars naar het

- 11 -

— 12 —

noorden) zouden deelnemen aan deze oefening di-idan wellicht het karakter zou kunnen krijgen vaneen "defence of the h.omeland"-concept»

(2) Opmars van een onderzeebootmoederschip naar deMiddellandse Zee

Op 7 maart verliet het DON-klasse onderzeeboot™•moederschip "MAGOMET GADZHIEV" (pnt 905) de Noor-delijke Vloot, richting Middellandse Zee. De opmars-snelheid vormde een indikatie dat zich bij hetvaartuig enige onderzeeboten bevonden. Voorzoverkan worden nagegaan betreft dit een tweetal FOXTROT-klasse onderzeeboten. De DOH-905 liep op 21 maartde Middellandse Zee binnen en begaf zich naar deGolf van Hammamet. Verwacht wordt dat dit vaartuigde aflossing zal zijn voor de DON-932 van dezelfdeklasse welke zich reeds 8 maanden in de MiddellandseZee bevind.

(ju) Opmars van diverse eenheden

Sen gemodificeerd SAFD'GHKA-klasse patrouillevaartuiguitgerust met geleide wapens (STYX-type) verliet op8 maart de Oostzee. Het vaartuig is de eerste vaneen serie van drie door India bestelde patrouille-vaartuigen en draagt de naam VYADÏÏRG. Het vaartuigzal via Le Havre door het Suez-kanaal naar Indiavaren. De modifikatie ten opzichte van de Sovjetpatrouillevaartuigen bestaat uit een veranderingin uitvoering van het geleide wapen systeem.

3en landingsvaartuig van de POLNOCNY-klasse, onderPoolse vlag, verliet gesleept door het Poolse sleep-boot/onderzeebootreddingsvaartuig PIAST eveneensop 8 maart de Oostzee. Hoogstwaarschijnlijk betrefthet een leverantie aan Irak, de recente passage vande sleep door het Suez-kanaal lijkt dit te bevesti-gen. Het is mogelijk dat dit gebeuren naast hetrecente optreden van Poolse SLINÏ- vaar tuigen buitende Oostzee voorboden zijn van een zelfstandiger op-treden door de Poolse marine binnen het WP-verband.

Op 12 maart verliet een ROPUGHA-klasse tanklandings-schip de Oostzee, gesleept door de SORUM-klassesleepboot MB-148. De ROPïïCHA 551 heeft vanaf deStraat van Gibraltar op eigen kracht een zuidelijkekoers gevaren en bereikte op 29 maart Conakry(Guinee) alwaar het tot datum van afsluiten ver-bleef. De sleepboot voer de Middellandse Zee binnenen verblijft momenteel -te Port Saïd. Jlog niet bekend

12 -

is of de aanwezigheid van dit tweede tanklandings-schip een uitbreiding is van de Sovjet amfibischeaanwezigheid in dit deel van Afrika of dat ditvaartuig na een kort verblijf door zal varen naarde Indische Oceaan/Pacific Oceaan.

(4) Zuid Atlantische Oceaan

Gedurende de verslagperiode werd de Sovjet aanwezig-heid in Conakry gehandhaafd en uitgebreid. Waaraanvankelijk de detacheringen werden uitgevoerddoor KOr£LIHi~klasse jagers met SA-missiles, verscheennu voor het eerst een MOD KILDIN GW jager uitgerustmet schip-sehip geleide raketten. Deze veranderingis gezien h.et gebied v/aardoor de olietoevoerroutes

-. naar ¥est-Europa lopen een verhoging vanJ de potentiële dreiging. Ook voor het eerst arri-

veerde een NATYA-klasse vlootmijnenveger (pnt 450)ter detachering in Conakry. Het ALLIGATOR-klassetanklandingsvaartuig (pnt 521) dat in Conakry ver-bleef heeft in de afgelopen periode een bezoek ge-bracht aan Cotonou (Benin) en aan Luanda (Angola).Vooral het bezoek aan Cotonou kan van politiek belanggeaoht worden, daar dit plaats vond direkt na eenmislukte "coup" en mogelijk een solidariteitsgebaarvan de Sovjets tot uitdrukking bracht. Het ELIKT-vaartuig KAVKAZ opereerde in het Zuid-Atlantischgebied nabij Ascension na van 25 februari tot 6maart een bezoek te hebben gebracht aan Havanna(Cuba).

Het onderzoekingsvaartuig LIMAN (MOMA-klasse),dat reeds enige tijd nabij Conakry opereerde,heeft zich verplaatst naar Luanda. De onderzoe-

-% kingen nabij Guinee worden nu voortgezet door de•--' FAMIAT MERCURIA, een schip van dezelfde klasse die

op 14 maart uit de Middellandse Zee verscheen. Deaanwezigheid in Luanda werd gekontinueerd door hetAMTJR-klasse reparatieschip (pnt 158) welke zichbezig houdt met opbouw en modernisering van deAngolese marine.

b. Onderzeeboten

(1) QOLF-II-aktiviteit in de Oostzee

Het waarnemen van de GOLF-ïl-klasse conventioneelvoortgestuwde onderzeeboot bewapend met ballis-tische projectielen (SS-N-5) in de Oostzee op 4februari versterkt de indikaties dat de 'Zes botenvan dit type, welke vorig jaar vanuit de noordelijkeVloot naar de Oostzee werden verplaatst, nog

- 14 -

volledig operationeel zijn. (Zie voor een moge-lijke verbetering in afstandsbereik van hetSS-N-5 wapen ook punt 1 (ïïS) e. (l)).

Opmars van twee conventionele onderzeeboten naarde ïïoordelijke Vloot

Op 16 februari verschenen een ROMEO-klasse onderzee-boot en een FOXTROT-klasse onderzeeboot uit deOostzee en gingen in opmars naar het NoordelijkeVloot-gebied. Be eenheden arriveerden op 21februari.

(3) Oefenaktiviteit Noordelijk Vlootgebied (aie 1.a.(l))

) (4) Opmars eenheden naar Middellandse Zee (zie 1.a.(2))

c. ELINT-vaartui gen

De aktiviteit van ELINT-vaartuigen in de afgelopenperiode stond in het teken van het afluisteren vande N^TO-oefening VIFIEX-77. Hierbij werden naastde Sovjet BLINT KRENOMSTR, TEODOLIT, KÏÏRS en ZONDook wederom de Poolse ELINT NAVIGATOR en KYDROGR^PHwaargenomen» Tevens werden de normale stationsbezet waarbij het ELIÏÏT-vaartuig KAVKAZ het ver-blijf in de Zuid-Atlantische Oceaan voortzette.

d. Onderzoekingsvaartuigen

Gedurende de verslagperiode opereerden de twee onder-zoekingsvaartuigen N. ZUBOV en AEDROMËDA in hetgebied nabij Colombia. De vaartuigen welke tesamenmet het onderzoekingsvaartuig ARKTIKA op 19 novem-

J ber 1976 uit de Oostzee vertrokken, verlieten op20 maart het operatiegebied en gingen in opmarsnaar de thuishaven in de Oostzee. De ARKTIKA. arri-veerde reeds op 9 maart in de Oostzee»

e. Raketlanceringen

(1) Op 18 februari werden twee proefschoten met eenSS—F-5 raket afgevuurd nabij het Kildin schier-eiland in de noordelijke Vloot. Op 21 februariwerd. nog esn proef schot gedaan. Het betrof hiervermoedelijk een HOTEL—lI-klasse onderzeeboot(SSBF). De bereikte afstand benaderde 900 zee-mijlen v/at opmerkelijk groter is dan de voorheenwaargenomen max, afstand van ca. 700 mijl.

- 15

(2) Op 23 maart vond de lancering plaats van eenlange afstandsraket van het type SS-NX-18 (MIRV)vanuit de Noordelijke Vloot naar een gebied in dePacific Oceaan (een afstand van 5«700 zeemijlen).De lancering geschiedde naar alle waarschijnlijkheidvanaf een DELTA—klasse onderzeeboot (SSBÏÏ).

DE MIDDELLANDSE ZSS

2. flk a. Algemeen

(1) Bezoek van Admiraal 5» GORSHKOV aan Tunesië

'\l S. GORSHKOV heeft van 18 tot 24 maart eenbezoek gebracht aan Tunesië. Dit bezoek kan gezienworden in het licht van de voortdurende zorg vande Sovjet Unie voor het verkrijgen van havenfacili-teiten in het Middellandse Zee gebied.

(2) Besprekingen tussen Syrië en Moskou

In de eerste week van april zal president ASSADvan Syrië een bezoek brengen aan Moskou. Gezien deaanwezigheid van militaire experts bij de reedsaangevangen voorbesprekingen zal het accent vermoe-delijk liggen op het gebied van militaire steun vande Sovjet unie aan Syrië. De uitslag van het over-leg kan in de nabije toekomst van invloed zijn voorde havenfaciliteiten van de Sovjets in de Syrischehavens Lattakia en Tartous.

N (?) Vlootbezoek aan Annaba (Algerije)

Op 1 februari liepen een DON-klasse onderzeeboot-moederschip en een tweetal FOXTROT-klasse onderzee-boten de Algerijnse haven Annaba binnen. De lengtevan de "bezoeken" en de waargenomen onderhoudsakti-viteiten doen vermoeden dat het hier niet alleen om"vlootbezoeken" gaat» Dit vermoeden wordt nog ver-sterkt door het recente bezoek van een OSKOL-klassereparatieschip (Pïi-68) met een andere FOXTROT-klasseonderzeeboot van 1-8 maart waarbij kon worden vast-gesteld dat onderhoud en reparatie werd uitgevoerd.

b. Oombattanten

Verschijning van een SYERDLOY-klasse commandokruiser

Op 11 maart kwam uit de zwarte Zee de SYERDLOVcommandokruiser OKTOBER REVOLUTIE (pnt 015).

- 15 -

- 16 -

Sinds 5 november 1972 verbleef deze kruiser in deZwarte Zee, alwaar zij een modifikatie heeft onder-gaan. Deze modifikatie betreft hoogstwaarschijnlijkhet installeren van een modern commandosysteem, zo-danig dat dit schip als vlaggeschip kan dienen vooreen vlootverband. De verwachting is dat dit schiphet vlaggeschip zal worden voor de commando van deOostzee Vloot.

(2) Sterkte SOVMBDRON

Het totaal aantal schepen van SOVMICDROI schommeltnog steeds rond de 50» Over de verslagperiode washet aantal combattanten echter gemiddeld 8, terwijldit aantal eind 1976 rond de 12 lag. De Sovjet aan-wezigheid wordt op peil gehouden door verhoogde aan-wezigheid van onderzoekingsvaartuigen.

c* Oft&.ePzeeboten

(1) Onderhoud in Tivat

Sinds 27 maart voert de in reparatie zijnde FOXTROT-klasse onderzeeboot proefvaarten uit. Het is detweede onderzeeboot die een reparatieperiode van 5maanden doorlopen heeft. Dit is opmerkelijk daarde Joegoslavische wetgeving (december 1974) toe-staat dat een onderzeeboot 6 maanden mag verblijventer reparatie en zelfs deze tijdspanne wordt te kortgeacht om gedegen onderhoud te kunnen geven.Het vermoeden bestaat dat deze onderzeeboot op kortetermijn de Joegoslavische haven Tivat zal verlaten.,en zich vervolgens naar het Noordelijke Yloot—gebied zal begeven.

Jd» BLINT-vaartuigen

Het aantal SLINT-vaartuigen in de Middellandse Zeewas in de afgelopen periode laag te noemen.Naast de bezetting van het station nabij de Polaris-basis Rota door de BAKAN was de KÏÏRS aktief bij hetschaduwen van Amerikaanse eenheden en het volgen

van Griekse en Turkse maritieme aktiviteiten in deAegelsche Zee.

- 16

- 17 -

DE INDISCHE OCEAA1

a' SOYINDRON-eenheden

(1) De voornaamste aktiviteiten van de eenheden vanSOYIÏÏDROÏÏ bestonden uit het schaduwen van .Ameri-kaanse eenheden van de US ENTERPRISE-groep, hetgereed maken voor aflossing en het "brengen vanvlootbezoeken, Hen KASHIïT-klasse GW jager (pnt 143)ODAREMIY en een KYNDA-klasse GW kruiser ADM. FOKI1Thebben surveillance uitgevoerd op het Amerikaansenucleair voortgestuwde vliegkampschip ENTERPRISEwelke opweg was naar een vlootbezoek in Mombasa.Deze beide schepen brachten op 12 maart een bezoekaan Port Louis (Mauritius) ter gelegenheid van deviering van onafhankelijkheidsdag,

(2) Op 26 maart verscheen uit de Pacific een groepschepen bestaande uit een tweetal PETYA-klasse escor-teurs (pnt 844/842), een T-58-klasse vlootmijnen-veger (pnt 801) en een SCBO-II-klasse nucleaire G¥onderzeeboot. Dit verband ontmoette ten zuiden vanSri Lanka een af te lossen groep bestaande uit eenECHO-I-klas se nucleaire onderzeeboot, de KASHIIÏ-klasse G¥ jager (pnt 143), een PETYA-klasse escor-teur en een tankschip FRTJNZE. Deze eenheden verlietende Indische Oceaan op 2 april, richting StilleOceaan.

(3) Onderzoekingsvaartuigen

De twee onderzoekingsvaartuigen VAVILOV en LEBEDBVopereerden van 2 februari tot 3 april in de Indische .Oceaan. Het is de 1?e gezamenlijke tocht van de twee

"\e onderzoekingsvaartuigen. Deze reisdie 130 dagen in totaal zal duren dient ook voorpraktische ervaring van een grote groep studentenuit Moskou en Leningrad. Het doel van deze reisomvatte wederom onderzoek op hydro-accoustischgebied, ditmaal in de Indische Oceaan. Op de terug-weg naar de Oostzee aulien de schepen van 9-13 aprileen bezoek brengen aan Athene.

SOVJET MARINE-LUCHTMACHT AKTIVITSITEF

4. P a. Yliegaktiviteiten Noordelijke Vloot

(1) Met 159 was het aantal vluchten West van J0° Oosthoog gedurende de maand maart. Alle tot de

- 17 -

- 18 -

Noordelijke Vloot behorende types werden "out of area"gesignaleerd. Op 22-23 maart vond er een groteonderzeebootbestrijdingsoefening plaats in samen-werking met GRISHA's. Hierbij werden + 40 MAY-vluchten uitgevoerd. (Gezien het aantal iXtAY's datingedeeld is bij de Noordelijke Vloot (2j5), bestaathet vermoeden dat er aanvulling, mogelijk in de vormvan een detachering van MAY's uit de Oostzee, heeftplaats gevonden).

(2) Er vond deze maand een groot aantal SIGINT vluchtenplaats ten Westen van de Lofoten met GOOT ALFA's(een versie uitgerust met "Side Looking AirborneRadar» (SLAR) en met CÜB BRAVO's. Oost van J0° Oostwerden tweemaal FORGER-aktiviteiten nabij de KIEV

-x waargenomen.

(3) Voorts werden 4 maal video transmissies door BEARDSLTA's en HORMONS's onderschept. Tenslotte kanworden gekonkludeerd dat de Sovjets de materieels-problemen met de BZ'AR's hebben opgelost gezien hetgrote aantal uitgevoerde vluchten.

b. Vliegaktiviteiten Oostzee Vloot

(1) In de eerste helft van maart werd een groot aantalSIGINT-vluchten gesignaleerd welke waarschijnlijkin verband stonden met de NATO-oefening "WIÏÏTEX 77"-

(2) Op 11 maart vond er in een gebied ten Oosten vanBornbolm een oefening plaats met J2 vliegtuigen welkegesimuleerde "air to surface"-strikes uitvoerden,gericht tegen Sovjet oppervlakte-eenheden in het

) Kaap Taran gebied. 3en aantal B DGSR's zorgde hierbijvoor het ECM-aspekt.

c* Detacheringen Guinee en Cuba

(1) De 18e detachering op Conakry door B11AR D's werd15 maart beëindigd.

(2) De duur van deze detachering was een record (1maand), terwijl er 4 vluchten werden gesignaleerd.

O) De detachering te Havanna (de 28e) werd 18 maartbeëindigd. De duur was een maand en in dit tijds-bestek werden twee vluchten uitgevoerd.

- 18 -

- 19 -

SOVJET OiraERZEEBOOTOPERATIBS BÏÏITSïï EIGEN VLOOTGE'P I5DENIH HST TIJDVAK JULI 1976 - JANUARI 1977

Verwezen wordt naar MARID Inlichtingenrapport nr. 9/76

5« In de maand juli werden ca. 82 meldingen van onderzee-bootkontakten in het ACLANT-gebied in NATO gemeld. Bethoge aantal kontakten moet echter op rekening geschrevenworden van een transit van tenminste zes, doch mogelijkook acht FOXTROT-klasse onderzeeboten van de MiddellandseZee naar het Noordelijk vlootge'bied.

6. f In de maand juli bevonden zich de navolgende Sovjetonderzeeboten op de hieronder aangegeven patrouille-gebieden:

Qroenland/Barentsz Zee : 1 DELTA SSBUWestlant ar e a : 2 YANKEE SSBN'sNoord Oost Atlantische Oceaan : 1 YICTOR SSNWest-of-UK : 1 WHISKEY SS

<De navolgende transits vonden in de maand juli plaats:

a. Drie eert. en een pos. FOXTROT-klasse onderzeebotenverlieten op 24 juni de Middellandse Zee opweg naarhet Noorden. De ATR SB-11 die zich nabij de Shetlandeilanden bevond bewoog zich in zuidelijke richtingen maakte rendez-vous met de FOXTROT's op 30 juniin positie 47-51 N/12-15 w. Vervolgens eskorteerdezij de onderzeeboten totdat ze werd afgelost doorde ATR MB-58. Op 10 juli bereikten de FOXTROT's hetNoordelijke vlootgebied.

b. Gedurende de tweede en derde week van juli werdwederom een drietal FOXTROT onderzeeboten opweg naarhet Noorden waargenomen. Ook nu verleende de ATRSB-11 assistentie door konvooiering. Geschat wordtdat op 22 juli de onderzeeboten het Noordelijkvlootgebied bereikten.

c. Op 10 juni verliet een WHISKEY de Oostzee voor eenWest-of-UK patrol. Zij keerde op 7 juli terugnaar haar vlootgebied.

d. Een andere WHISKEY-klasse onderzeeboot verliet op19 juni de Oostzee en keerde op 16 juli terug.

- 20 -

Deze boot participeerde waarschijnlijk in Sovj / -oefeningen welke door zeven Baltische Vloot-eenheden in de periode 27-29 juni in het noordelijkgedeelte van de Noordzee werden uitgevoerd. Wat deWHISKEY naast de korte oefening heeft gedaan is nietduidelijk, mogelijk heeft zij verkenningen van olie-boortorens en andere off-shore installaties in deNoordzee verricht, danwei heeft ze een West-of-UKpatrol uitgevoerd.

De VIC'TOR SSïï die in het noord-oostelijk gedeeltevan de Atlantische Oceaan patrouilleerde kreeg waar-schijnlijk moeilijkheden en werd in het begin van demaand - op 6 juli - op sleeptouw genonen door ATRPAMIS. Andere eenheden die betrokken waren bij dehulpoperatie waren de KRESTA-II 551, DEL PEÏYAen twee paar MAY ASW-vliegtuigen.

8. B Gedurende de maand augustus 197^ verminderde de Sovjetonderzeebootaktiviteit in het ACLANT-gebied. Slechts44 onderzeebootkontakten werden gerapporteerd, waarbij41 kontakten nabij de Noordelijke thuiswateren.

9. fcOp het eind van de maand augustus waren de navolgendeSovjet onderzeeboten op de aangewezen patrouille-terreinen s

Groenland/Barentsz Zee : 1 DELTA SSBIWestlant area : 2 YANKEE SSBN'sNoord Noorse Zee t 1 VIGTO'R SSNWest-of-UZ ' : 1 WHISKEY SS

10. ^ Le navolgende transits van onderzeeboten vondengedurende de maand augustus plaats:

a. Op 10 augustus liep een WHISKEY SS de Oostzee binnen,aangenomen wordt dat zij kwam van een "West-of-UKpatrol".

b. Op 18 augustus verliet een WHISKSY-klasse onderzee-boot de Oostzee teneinde op haar beurt een West-of-UKpatrol aan te vangen.

c. Een ECïïO-II onderzeeboot, komende uit het Noordelijkvlootgebied, voer omstreeks 16-17 augustus deMiddellandse Zee binnen. Op 17-10 augustus verlieteen andere EGHO-II de Middellandse Zee enrouteNoordelijk vlootgebied.

- 20 -

- 21 -

11. BDe aktiviteiten van Sovjet onderzeeboten lagen gedurendede laatste twee maanden van 1976 en de eerste maandvan 1977 op een laag niveau. In november 1976 werdenslechts 48 kontakten in NATO gemeld, deze getallenwaren voor december 1976 en januari 1977 respektievelijk42 en 42.

november 1976 waren de navolgende Sovjet onderzee-boten op patrouille:

Groenland/Barentsz Zee : 1 DELTA SSBNNoord Noorse Zee : 1 VICTOR SSNWestlant area : 2 YANKEE SSBN'sWest-of-UK : 1 WBÏSKEY SS

Jn december 1976 waren de navolgende Sovjet onderzee-boten op patrouille:

Groenland/Barentsz Zee : 1 DELTA SSBNWestlant area : 2 YANKEE SSBN's

14» ^ De navolgende trans! ts werden in de maand november 1976waargenomen:

a. Twee GOLF-II SSB's maakten een inter-vloottransitvan het Noordelijk vlootgebied naar de Oostzee.Dit bracht het totaal aantal GOLF-II onderzeebotendie van het Noorden naar de Oostzee zijn overge-bracht op zes stuks.

b. Twee - of mogelijk vier - FOXTROT SS maakten eentransit van. het Noordelijk vlootgebied naaï deMiddellandse Zee. Zij losten twee - of mogelijkdrie - onderzeeboten van hetzelfde type af die ophun beurt van de Middellandse Zee naar het Noordenterugkeerden.

o. De WHISKEY SS die ten westen van de Britse eilandenpatrouilleerde keerde op 18 november 1976 in deOostzee terug.

d. Sen JULIETT SSG maakte een transit van de MiddellandseZee naar het Noordelijk vlootgebied.

In de maand december 1976 werden de navolgende transitswaargenomen:

21

- 22 -

a. Een nucleaire onderzeeboot van een onbekend type,doch mogelijk GHARLIE SS1T, verplaatste zich vanhet Noordelijk vlootgebied naar de Middellandse Zee.

b. Een FOXTROT SS verliet het Baltische vlootgebied envoer via het Engelse Kanaal naar de Middellandse Zee,Deze boot betrof een leverantie aan Libië.

In de maand januari 1977 werden van de reeds genoemde42 onderzeebootkontakten, 34 waargenomen in de thuis-wateren van het Noordelijk vlootgebied ten oosten van30° OL.

--v 17. In januari 1977 werden de navolgende patrouillegebiedenJ bezet:

Groenland/Barentsz Zee : 1 DELTA SSBNWestlarit area j 2 YANKEE SSBN'sNoorse Zee : 1 poss» diesel

n dezelfde maand vonden de volgende transits plaats:

a. Een JULIETT SSG van het Noordelijk vlootgebied naarde Middellandse Zee.

b. Ben FOXTROT SS van het Noordelijk vlootgebied naarde Middellandse Zee.

c. Een FOXTROT SS van de Middellandse Zee terug naarhet Noordelijk vlootgebied.

- 22 -

HOOFDSTUK 5

B^RAEEERISTIEKEET YAH SOVJBT GOMBATTANTSN

EN EÜLPSCEEPEN

SHIPS-CHARACTERISTICS.W P.. N NA

V.IE

S

ro

l

TVPE

DESIGN, (NATU)

CLASSNAME-

(NATO)

HU l L

DISPLACEMENT (TONS)

FUUL LOAD

LP<:GTH (METERS)

OVERALL

BF.A

M (M

ETER

S)

0S

AF

T (M

ET

ER

S)

MA

X N

AV

IGA

TIO

NA

L-<

ULL

Af T

EN

GI

NE

ER

NA

IM

EN

GIN

ES

AR

MA

ME

NT

GU

M

SY

ST

EM

S

ING

OTl TARGET

MR,

NO OF GUNS

hO OF MOUNTS

£RM

CONTROL

SYSTEM

MOUNT

OTL TARGET

N».

WO OF GUMS

NO

OF

HOUNTS

REMARXS

ROCKET

RE''

IARK

S

MIMF.S

LE'-

iUTH OF DE

CK RAIL

E I. E C

T R

O N

J .C S

RADARS

AIR

S£ARCH

FJRE

CONTRQL

I.F.F,

REMARKS

AM

PH

I8ID

US

D

AT

AL

IMIT

lfJ

G

AC

CE

S'S

D

IM.

T-AM

< .D

EC

K -O

l«',

(-M-)

HO

L D l

R

E

M

A

R

K

5

L SM

(OOS

T-DU

ITSL

AND)

FROSCH

1700

93,00

87,00

11,00

10,30

3,40

2,80

1,2

3,4

T h O -

DIESEL

ENGINE3

TUIN

57«MM/70 DP ZIF72

63*025(5

4 22S20

MUFF

COB

6A

TWIN 30.MM/65 AA -AK230

63-0284

4 2 TW.IN

38-MM CONTROLLEO

8Y

KOLONKA

SLEKING SIGHT

ROCKET

LAUNCHER

RAMPS

ARE

PRQO.A3LY

VET

TO 8E

FITTgD

IN FRONT

OF THE 8«IDGE

36

262R

l STRÜT CURVE.

2920

l

MUFF

CO

fl

8A

1335

l SQUARE

HEAO

NI

1370

l

HIGH

POLE-A

CH

ERN

NA»

TSR

333

NAV

(j)

7025

l CAKE

BARE-A

7053

i CROSS LOOP-B

TOTAL OF 7 WHIP3

50

X 8,S

HATCH OIMENSION3 APfR,

9 X 4-M

CARH

YING

CAH

ACII

YES

T i u-

12 T

ANKS

f