‘Thuis in de Stad’

Inschrijvingsformulier

Digitaal info@thuisindestad.be U krijgt een ontvangstmelding

Waarvoor dient dit formulier?

Met dit formulier dingt u mee naar de indienen.

Aan wie bezorgt u dit formulier?

Vers

Waar vindt u meer informatie?

U vindt meer informatie op

Gegevens van de stad die het project indient

Vul hieronder de naam in van

Stad Mechelen

Gegevens van de contactpersoon van het project

Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon van het project.

Peter Cokelaere

Projectcoördinator

Grote Markt 21

2800 MECHELEN

015/29.79.50

/

peter.cokelaere@mechelen.be

Gegevens van het project

Vul hieronder de gegevens in van het project.

Openbare verlich

20 092009

31122012

Philips

Eandis

Peter Cokelaere

564.506euro

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 2 van 7

4 Geef hieronder een korte beschrijving van het project.

Het project moet al gerealiseerd zijn of moet zo ver gevorderd zijn dat het op zijn waarde en effectiviteit beoordeeld kan worden Het mag op 10 september 2014 niet meer dan twee jaar geleden gerealiseerd zijn.

In 2011 kiest het stadsbestuur van Mechelen als eerste stad in Vlaanderen resoluut voor led-technologie voor de openbare verlichting in de binnenstad. Door nauwe samenwerking tussen Eandis, Philips en de stad Mechelen werd het performante, modulaire armatuur Lunavision ontwikkeld. Daarmee wordt Mechelen voortrekker en promotor van een veelbelovende technologie, ook voor andere steden en gemeenten. Het resultaat van dit ambitieuze verlichtingsproject ‘Lunavision’ betekent een flinke verbetering voor de uitstraling, de sfeer, het veiligheidsgevoel en het milieu in Mechelen. De led-verlichting verbruikt minder energie en de lampen gaan veel langer mee dan in de vorige installatie. Daarenboven kan Lunavision gekoppeld worden aan smart toepassingen: dimming, bewegingsdetectie, enz.). Eind 2012 werd het traject in de binnenstad afgerond en begin 2013 besliste het stadsbestuur om ook in de woonwijken buiten de stadskern dit traject verder te zetten.

Mechelen heeft dus gekozen voor een ambitieus en uniek project. Mechelen is immers de eerste stad in Vlaanderen die kiest voor Led technologie voor de openbare verlichting in de binnenstad. Er werd een performante, modulaire armatuur speciaal voor de stad Mechelen ontwikkeld met de naam ‘LUNAVISION’. De naam refereert naar de Mechelaar die bekend staat als ‘de Maneblusser’.

Lunavision lichtarmatuur Led-technologie is een duurzame investering. De garantietermijn bedraagt 60 000 branduren of 15 jaar voor alle elektrische componenten van het verlichtingstoestel. Door de led-technologie zijn het energiezuinige, compacte toestellen met een goed kleurren-dement. De armaturen worden geleverd in de kleur van het andere straatmeubilair volgens het beeldkwaliteitsplan. De keuze van een specifieke armatuur voor de woonstraten, het kerngebied en het winkelwandelgebied markeert ook beter de verschillende functies van de binnenstad. Kiezen voor toekomstgerichte en esthetische openbare verlichting is even belangrijk als het her-aanleggen van straten. De uniforme verlichting in alle woonstraten heeft een positieve impact op de leefkwaliteit van de bewoners. Een bijkomend voordeel van deze verlichting is dat ze op termijn toepassingen met betrekking tot smart public lighting mogelijk maakt. De stad wil de kaart van deze smart-toepassingen, zoals bewegingsdetectie, in de toekomst voluit trekken. Daarbij neemt de lichtsterkte bij bewegingsdetectie toe wanneer er beweging waargenomen wordt. Bij led-technologie kan het licht relatief snel aangepast worden en zelfs diep dimmen tot 10 % van zijn vermogen. Deze toepassing draagt dus bij tot het veiligheidsgevoel en werkt ook preventief. Bovendien is de stad klaar voor de toekomst, dankzij het unieke platform Philips LEDGINE waarmee de armaturen zijn uitgerust. Zo kan het geïnstalleerde systeem gemakkelijk opgewaardeerd worden om gelijke tred te houden met de snelle technologische evolutie in led-modules en -drivers. Met dit initiatief verplicht de producent zich ertoe te zorgen dat de led-modules van alle LEDGINE-armaturen van een gemeente op het juiste moment worden opgewaardeerd naarmate de led-technologie evolueert, en dat biedt op termijn de

mogelijkheid van extra besparingen tot 45 % op energieverbruik en CO₂-uitstoot ten opzichte van de vorige installatie.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 3 van 7

Philips LEDGINE Bij de ontwikkeling werd ook het aspect lichthinder meegenomen en geëvalueerd. Het toestel is volledig afgeschermd en zal zo, mits rekening houdend met het te verlichten oppervlak en geldende normering, lichthinder maximaal beperken.

Dit project kadert binnen het opgemaakte lichtplan van 2009, op een moment dat led-technologie nog in haar kinderschoenen stond. In het lichtplan was een lange termijn planning opgenomen voor de openbare verlichting vanuit een globale visie.

Het lichtplan houdt rekening met verschillende waarnemingsniveaus van het naderen van de binnenstad:

1) Het aankomen vanuit stedelijke invalswegen en de ring

2) Traag autoverkeer

3) Voetgangers en fietsers

4) Aankomst via spoor

5) Via de Dijle

Het lichtplan is gestructureerd volgens een sterk vormelijk en inplantingsgewijs lichtsysteem langs de assen en de invalswegen naar het kerngebied en een sterk hiërarchische opbouw van de verschillende lichtniveaus met sobere armaturen, systemen en effecten, gebonden aan verschillende type gebieden.

Eindbeeld lichtplan

In het lichtplan wordt rekening gehouden met rationeel energiegebruik. In een eerste stap door het correct dimensioneren van de installatie.

Daarnaast kadert het project van led-verlichting in

1) Het lokaal Kyotoprotocol: Hiermee engageert de stad zich om tegen 2012 haar CO2-uitstoot met 7,5% te laten dalen. Het Lokaal Kyotoprotocol is een engagementverklaring waarin gemeenten zich ertoe verbinden om een klimaatbeleid op te zetten en zelf ook lokaal de Kyotodoelstelling te halen.

2) De Burgemeestersconvenant: De Burgemeestersconvenant (Convennant of Mayors) is de reguliere beweging met deelname van lokale en regionale overheden die vrijwillig toezeggen de energie-efficiëntie en het gebruik van duurzame energiebronnen op hun grondgebied te verhogen. Door hun verbintenis beogen de ondertekenaars om de 20% CO2-reductiedoelstelling te behalen en te overtreffen tegen 2020.

3) Het algemeen beleidsprogramma 2013-2018: hoofdstuk 3 ‘klimaat en milieu’:

-Klimaatneutraal tegen 2030: hiervoor wordt een concreet plan opgesteld conform de Convenants of Mayors. Er komt een nulmeting

-De stad geeft op alle domeinen het goede voorbeeld. Er wordt gestreefd naar een klimaatneutrale organisatie tegen 2018.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 4 van 7

Het opstellen van een lichtplan, alsook de uitvoering van het lichtplan en het plaatsen van de innovatieve led openbare verlichting in de binnenstad van Mechelen past helemaal in bovengenoemde engagementen van de stad om de eigen CO2-uitstoot te doen dalen.

5. Beschrijf de rol van de stad in de realisatie van het ingediende project?

In 2009 heeft de stad een lichtplan opgemaakt en in 2010 heeft de stad Mechelen de beslissing genomen om over te schakelen op led-verlichting. Er bestond toen nog geen normering en geen goedgekeurde armatuur.

De stad Mechelen heeft toen Eandis aangesproken en Eandis heeft zich geëngageerd om in te gaan op de wens van de stad door een specificatie tot stand te brengen en het aankoopdossier op te stellen. Bij de keuze van het armatuur hebben de stad en Eandis bij de aanbestedingsprocedure naast de technische aspecten samen ook grote aandacht gehad voor een vooruitstrevende armatuur zowel naar design als naar mogelijke toekomstige toepassingen met betrekking tot Smart Public Lighting.

6 Kruis hieronder de twee hoofdaspecten aan waarop het project betrekking heeft.

de huisvesting in de stad

de stedelijke ruimte

de mobiliteit in de stad

het leefmilieu in de stad

de plaatselijke economie

de sociale cohesie in de stad

de cultuurbeleving in de stad

het democratisch besturen van de stad

andere, namelijk: duurzaamheid

7 Geef kort de karakteristieken weer, indien het project zich uitdrukkelijk richt tot een bepaalde buurt of doelgroep. Het project richt zich specifiek tot woonwijken en-straten in de binnenstad. In deze zones staat de woonkwaliteit en de leefbaarheid centraal. De binnenstedelijke assen en de invalswegen doorsnijden deze gebieden. In deze zones wordt er gestreefd naar een verlichting op menselijke schaal, gericht op een aangenaam verblijfsklimaat.

8 Wat zijn de beoogde effecten van het project?

Er wordt een positief effect op de leefbaarheid beoogd: verbetering leefkwaliteit Mechelaars en bezoekers

De led-technologie met wit licht toepassen voor openbare verlichting heeft een groot aantal voordelen:

1) Led-verlichting is zeer energie efficiënt en heeft een lange levensduur wat leidt tot een significante besparing op de energie- en onderhoudsfactuur.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 5 van 7

2) Duurzaamheid: door het modulaire systeem kan nieuwe technologie op een eenvoudige wijze worden geïnstalleerd zonder de armaturen te vervangen.

3) Leds produceren wit licht. Dit wit licht staat garant voor een zeer hoge kleur herkenning (in tegenstelling tot bv. geel licht op autostrades, waar het zeer moeilijk is de exacte kleur van een wagen te herkennen). Dit heeft als voordeel dat gezichten beter herkenbaar zijn en dit draagt bij tot het veiligheidsgevoel van de bewoners in de stad.

4) Licht wordt beter verspreid. Het is inderdaad mogelijk met de verschillende optieken die gebruikt worden in het Lunavision armatuur om de optimale lichtverdeling op de straat na te streven. Dit leidt ook tot een maximale beperking van strooi licht / licht pollutie waardoor de leefbaarheid in woonstraten vergroot.

5) Led-technologie biedt veel voordelen naar design van armatuur. De opbouw van een conventioneel armatuur met een lamp en reflector, liet het nooit toe zulk ‘plat’ en discreet armatuur te maken. De Lunavision valt daardoor overdag niet op in het straatbeeld. We noemen dit vaak een uniek en modern design dat hand in hand gaat met de authentieke uitstraling van het Mechelse stadscentrum.

6) Koppeling aan smart toepassingen ‘smart public lighting’: de stad heeft de intentie om het dimmen van lichten te koppelen aan bewegingsdetectie. De lichtsterkte neemt bij bewegings-detectie toe wanneer er beweging waargenomen wordt. Bij led-technologie kan het licht dus relatief snel schakelen of diep dimmen tot 10% van zijn vermogen. Deze toepassingen dragen bij tot een verhoogd veiligheidsgevoel en werken ook preventief.

9 In welke mate zijn de beoogde effecten van het project gerealiseerd?

A. In 2012 en 2013 werd in alle woonstraten van de Mechelse binnenstad stelselmatig nieuwe openbare verlichting geïnstalleerd. Het gaat in totaal om 577 innovatieve ‘Lunavision’ armaturen met led-technologie voor een 90-tal straten. Deze implementatie van het lichtplan is een nieuwe markante opstap in de verfraaiing van onze binnenstad én in de realisatie van onze ambitie van slimme, duurzame stad.

B. Verdere stappen

1) Het college heeft opdracht gegeven om de led-verlichting voor openbare verlichting nog verder toe te passen op Mechels grondgebied. Na grondige studie en overleg bleek dat deze best toepasbaar is in de woonstraten. In 2014 zijn de woonstraten buiten de ring, in de 19de eeuwse stadswijken aan de beurt. Hiervoor maakt Eandis een concrete offerte en investeringsplan over meerdere jaren op. Daarnaast wordt een analyse gemaakt van de nodige vervangingsinvesteringen op basis van leeftijd en verbruik van de huidige armaturen in dorpen en wijken waar Led verlichting minder opportuun is.

2) De stad heeft beslist om systematisch de keuze voor led-verlichting te maken voor nieuwe fietspaden, gekoppeld aan bewegingsdetectie (armatuur door Eandis goedgekeurd).

3) Het college heeft opdracht gegeven om een onderzoek te doen naar het dimmen van de verlichting in een proefproject alvorens verdere stappen te nemen. Verschillende aspecten moeten immers in rekening gebracht worden: veiligheid, dimbare en niet dimbare verlichting, leefbaarheid, enz.. Hiervoor werd een werkgroep opgericht met medewerkers van Eandis, politie en de stad.

4) De wettelijke normering staat toe om OV te dimmen tot de helft van de verlichtingssterkte, waarmee voor de led-verlichting tijdens de dimming een verbruiksbesparing tot 50% kan worden verwacht, en voor de andere dimbare verlichting een verbruiksbesparing tot 30%. Eandis spreekt van een globaal haalbare besparing tussen de 15 en de 25%, afhankelijk van het gekozen dimregime. Bijkomende voorwaarde is dat de homogeniteit en uniformiteit van de verlichting dient gegarandeerd te blijven, wat bij dimming steeds het geval is, maar niet bij bv. het plaatselijk volledig doven.

10 Op welke manier werden diverse beleidsdomeinen in het project geïntegreerd?

A. Het opstellen van het lichtplan, alsook de uitvoering van het lichtplan en het plaatsen van de innovatieve led openbare verlichting in

de binnenstad van Mechelen past helemaal in bovengenoemde engagementen van de Stad om de eigen CO₂-uitstoot te doen dalen.

1) Het Lokaal Kyotoprotocol (ondertekening GR 25/06/2007). Hiermee engageert de stad zich om tegen 2012 haar CO₂-uitstoot met 7,5% te laten dalen. Het Lokaal Kyotoprotocol is een engagementverklaring waarin gemeenten zich ertoe verbinden om een klimaatbeleid op te zetten en zelf ook lokaal de Kyotodoelstelling te halen.

2) De burgemeestersconvenant (GR 27/03/12). Het Burgemeestersconvenant of Convenant of Mayors is de reguliere beweging met deelname van lokale en regionale overheden die vrijwillig toezeggen de energie –efficiëntie en het gebruik van duurzame energiebronnen op hun grondgebied te verhogen. Door hun verbintenis beogen de ondertekenaars van het Convenant om de

20 % CO₂ reductiedoelstelling te behalen en te overtreffen tegen 2020.

3) Het algemeen beleidsprogramma 2013-2018: hoofdstuk 3: klimaat en milieu:

- klimaatneutraal tegen 2030. Hiervoor wordt een concreet plan opgesteld conform de Convenant of Mayors. Er komt een nulmeting.

- De stad geeft op alle domeinen het goede voorbeeld. Er wordt gestreefd naar een klimaatneutrale organisatie tegen 2018.

- Het studiebureau Futureproofed heeft begin 2014 zijn studie afgerond van de CO₂ nulmeting van het grondgebied Mechelen (referentiejaar 2011). Het verbruik van de openbare verlichting was is 2011 4431 MWh. De openbare verlichting is 0.01% van de totale

CO₂-e emissie.

- Mechelen kiest al sinds 2010 voor 100% groene stroom voor haar eigen werking en de stedelijke gebouwen. In het najaar van 2011 werd er ook voor 1.500 m² zonnepanelen geplaatst op zes stedelijke gebouwen. Jaarlijks zal hierdoor voor meer dan 180.000 kWh aan milieuvriendelijke energie worden opgewekt. Dit is het jaarverbruik van ongeveer 50 gezinnen. Dit komt

overeen met een verminderde uitstoot van ongeveer 42 ton CO₂ en een aanzienlijke besparing op de elektriciteitsfactuur.

B. Bij deze realisatie was een nauwe samenwerking tussen Eandis en Philips een absolute noodzaak.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 6 van 7

11 In welke mate is het project innoverend en draagt het bij tot stedelijkheid?

Het project past binnen de hoofddoelstellingen van het lichtplan, die allen bijdragen tot de stedelijkheid:

1) Een duidelijke identiteit geven aan verschillende delen van de stad

2) Het bieden van een goede oriëntatie aan gebruikers van de publieke ruimte

3) Het creëren van een gevoel van veiligheid

4) Het scheppen van een aangename sfeer

5) Rationeel energieverbruik.

‘Thuis in de Stad’-prijs 2014 - Pagina 7 van 7

12 Beschrijf waarom en op welke wijze dit project inspirerend kan zijn voor andere projecten?

Door nauwe samenwerking tussen Eandis, Philips en de stad Mechelen werd dus het performante, modulaire armatuur Lunavision ontwikkeld. Daarmee wordt Mechelen voortrekker en promotor van een veelbelovende technologie, ook voor andere steden en gemeenten. De expertise die is opgebouwd met dit project kan immers doorgegeven worden aan andere steden en gemeenten die ook hun openbare verlichting willen aanpassen en gebruik willen maken van de led-technologie en alle bijhorende voordelen.

13 Op welke wijze werd de bevolking betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het project?

De stad en haar partners hebben via pers en media het project kenbaar gemaakt en in de uitvoeringsfase geïnformeerd.

14 Wie waren de betrokken partners en wat was hun rol en aandeel in het project?

Geef aan of het om een horizontaal ( publiek – publiek; publiek – privé) of verticaal (federale, regionale, lokale overheden) partnerschap gaat.

Energieleverancier Eandis heeft zich geëngageerd om in te gaan op de wens van de stad door een specificatie tot stand te brengen en het aankoopdossier op te stellen. Bij de keuze van het armatuur hebben de stad en Eandis bij de aanbestedingsprocedure naast de technische aspecten samen ook grote aandacht gehad voor een vooruitstrevende armatuur zowel naar design als naar mogelijke toekomstige toepassingen met betrekking tot Smart Public Lighting.

De jury koos voor het armatuur van leverancier Philips. Met deze producent werd een contract uitgewerkt door de stad en Eandis met onder meer garanties naar onderhoud en herstellingen, maar ook de eis dat het gaat om een modulair toestel zodat de led-module kan vervangen worden indien in de toekomst performantere leds zouden op de markt gebracht worden.

Het project is mede een succes geworden door de intensieve samenwerking tussen de energieleveranciers Eandis, de technologie leverancier Philips en de overheid.

15 Hoe werd het project bekendgemaakt?

In februari 2012 werd het project bekendgemaakt via pers en media.

Meer info over het project vind je op deze website: http://www.lighting.philips.be/nl/projects/mechelen_lunavision.wpd?ori

16

Vermeld hieronder eventuele andere elementen die uw kandidatuur kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld een onafhankelijke evaluatie van het project.

De stad Mechelen heeft als eerste stad in Vlaanderen resoluut gekozen voor een moderne technologie, ondanks het feit dat er nog geen normering was.

Het unieke aan Lunavision is dat design, sfeer, leefbaarheid en veiligheid verbeterd worden zonder in te boeten op energiezuinigheid en duurzaamheid. Integendeel, er worden zelfs besparingen, reductie van CO2 en vermindering van de lichthinder gerealiseerd.

Op het ogenblik dat Mechelen besliste om alle openbare verlichting in de binnenstad om te schakelen naar led-technologie bestonden er nog geen standaarden in Vlaanderen. De technologie werd gedurende het traject bijgestuurd en het armatuur werd zodanig ontwikkeld dat het eenvoudig kan aangepast worden aan de nieuwste (toekomstige) ontwikkelingen.

17 Omschrijf hieronder waarvoor u de geldprijs eventueel zult gebruiken.

De Stad Mechelen heeft de ambitie om LED openbare verlichting ook in andere delen van de stad toe te passen. De straten en wijken die hier het best voor in aanmerking komen zijn de woonstraten in de 19e eeuwse gordel rond de binnenstad. Extra budget kan dan ook ingezet worden voor de verdere implementatie.