vakblad groen04

locoburgemeester Tom Horn van de gemeente Haarlemmermeer. Het ont-

tekst klazien haitjema, havik advies

Een eigenzinnig buurtpark

jaargang 71 • september 2015 • nummer 09 05

Opgave: met en voor de omwonendenHet Ringdijkpark is gerealiseerd als onderdeel van de ontwikke-ling van het nieuwe bedrijven-terrein Schiphol Logistics Park (SLP). Een goede landschap-pelijke inpassing van SLP is vanaf de start een uitgangspunt geweest voor de ontwikkelende partijen en was ook voor de bewoners van de nabijgelegen Aalsmeerderdijk een belangrijk aandachtspunt.

Bij de ontwikkeling van het programma van eisen en het ontwerp moest rekening gehou-den worden met een gevarieerd pakket van wensen, eisen en randvoorwaarden. Door de ligging nabij Schiphol gold bij-voorbeeld de harde voorwaarde dat beplanting en waterpartijen geen extra (of zwermen) vogels mochten aantrekken. Voor de gemeente was het als toekomstig eigenaar uiteraard van belang dat het park goed te beheren zou zijn en voor de ontwikkelaar van

SLP (tevens opdrachtgever van het park) speelde de gewenste uitstraling en landschappelijke inpassing in de grotere context een belangrijke rol.

De wensen en aandachtspunten die tijdens de verschillende bij-eenkomsten door de omwonen-den werden aangedragen, waren divers maar realistisch. Zo werd bijvoorbeeld veel waarde gehecht aan een gevarieerde en natuurlijke uitstraling, sociale veiligheid, beperken van het

Bestaandwater

Glooiend bomenlandschap

Promenade metverblijfplekken

Bloemenweidemet betonpad

Nieuw water Kabel-tracé

Bestaandwater

Privétuinen

BomenrijFraxinus excelsior

vakblad groen06

zicht op de bedrijfspanden van SLP en de (on)toegankelijkheid van de aangrenzende tuinen in verband met inbraakpreventie.

De ontwerpdoelstelling voor het park was hiermee nadrukkelijk breder dan alleen het realise-ren van ‘buffergroen’ tussen de kleinschalige woonbebouwing en de grootschalige logistieke bedrijfspanden. De verschil-lende functies rond het park dus niet ontkennen of verstoppen, maar juist met elkaar verbinden door een passende overgang te ontwerpen.

Ontwerp: gevouwen landschap De ontwerpdoelstelling voor het Ringdijkpark was kortom een re-creatieve, sociale en ecologische groene ruimte te realiseren waar de verschillende doelgroepen ge-bruik van zouden kunnen maken, met als belangrijkste doelgroep de direct omwonenden. Ook tijdens het ontwerpproces zijn de bewoners actief betrokken bij het proces. Niet als toehoorders, maar als toekomstige gebruikers

Het verschuiven van grond bin-nen het plangebied zorgt voor een geaccidenteerd en gevari-eerd park, waarbij elk onderdeel eigen kwaliteiten heeft met verschillende gebruiksmoge-lijkheden. Door het graven van nieuwe waterpartijen aan de teen van de dijk is grond vrij gemaakt voor het aanleggen van taluds en grondlichamen aan de kant van SLP. De taluds en grondlichamen zorgen op een logische wijze voor een natuurlijke overgang naar de grote schaal van de bedrijfspan-den, die hierdoor bovendien

van het park. Opmerkingen en suggesties van de omwonenden zijn daardoor zowel in het voor-traject als tijdens de ontwerp-fase een belangrijk onderdeel geweest van het proces en zijn duidelijk terug te herkennen in het eindresultaat.

De basis van het Ringdijkpark wordt gevormd door het ruimte-lijk spel tussen drie basiselemen-ten: het gevouwen landschap, de open velden en het water. Samen gaan ze een relatie aan met de dijk die de Haarlemmermeerpol-der en de Ringvaart omringt.

jaargang 71 • september 2015 • nummer 09 07

minder nadrukkelijk zichtbaar zijn. Het glooiende landschap is beplant met een diversiteit van meerstammige parkbomen. Ze vormen in de verschillende sei-zoenen een attractief onderdeel van het park. Aan de voet van dit gevouwen landschap, in de luwte van de vele meerstammige, bloeiende bomen, ligt de promenade. De langgerekte, iets opgetilde route kijkt uit over de open velden en de waterpartij. De promenade vormt de hoofdroute van het park en varieert in breedte. Een herkenbaar en multifunctioneel onderdeel van de promenade zijn verschillende houten ‘ele-menten’. Deze elementen be-staan uit slim gestapelde houten balken die kunnen worden ge-bruikt als zitgelegenheid, maar net zo makkelijk als speelobject voor jonge kinderen.Een ander herkenbaar onder-deel in deze zone is de wand van schanskorven die meeloopt met de versmalling in het park. Deze wand doet niet alleen dienst als extra beperking van geluidsover-

last van de achtergelegen weg, maar ook als nestlocatie voor vogels en andere dieren. In de wand zijn daarom nestkasten gemaakt voor diverse soorten vogels. Het levert een onver-wacht spectaculair effect op in combinatie met de versmalling van het park.

Contrasterend met het ver-hoogde deel van het park liggen in het lage deel de open velden met een grote waterpartij. De

ontmoeting van de dijk en een leegte blijft daarmee behouden of wordt versterkt. De velden zijn multifunctionele ruimten waarvan het gebruik niet vastligt en die geschikt zijn voor sport en spel, als ligweide en als kinder-speelplek. Grote bloemenwei-des worden afgewisseld met gemaaide velden waar de jeugd een balletje kan trappen, een fruitboomgaard en ligweiden. Sommige delen van deze open velden zullen extensief worden

vakblad groen08

beheerd, andere juist intensief. In dit lage deel van het park zijn landschappelijke bomen als wilg, els en populier geplant. Samen met watergangen, passend in de voormalige polderstructuur, refereren ze aan het onderlig-gende typische Nederlandse polderlandschap. De relatie met deze historische laag wordt ver-der versterkt door de toevoeging van enkele betonnen vlonders, die als strakke lijnen door het park snijden. Ze vormen de verbinding tussen de promenade en de dijk.

Door het verschuiven van grond is langs de Ringdijk een laagte ontstaan die is uitgewerkt als een grote waterpartij. Het is een groots landschappelijk element, passend binnen de schaal van het park. Het nieuwe water vormt een open en aantrekke-

lijk onderdeel van het park en zorgt gelijktijdig voor voldoende afstand tussen gebruikers van het park en de tuinen van de aangrenzende woningen.

De ontwerpers hebben extra spanning gecreëerd door het water het breedst te maken op de plek waar het park het smalst is. Dit versterkt de dynamiek in het park op een even subtiele als spectaculaire wijze. In het bredere deel van het water zijn enkele eilanden gemaakt die zijn beplant met typische parkbomen die in extreem natte omstandigheden kunnen staan. Ook langs deze parkrand geldt dat de achterkanten van de tuinen – inclusief tuinhuisjes, loodsen en schuren – bewust niet verstopt zijn, maar worden uitgenodigd om een nieuwe relatie met het park aan te gaan.

Tussen het nieuwe water en de bestaande sloot aan de voet van de tuinen en de Aalsmeerderdijk is een dijkje gesitueerd. Hier la-gen veel van de bestaande kabels en leidingen, die door deze toe-voeging grotendeels konden blij-ven liggen. Op het dijkje is een wandelpad gemaakt, waardoor in combinatie met de betonnen paden en de promenade veel verschillende rondjes door het park kunnen worden gemaakt. Het dijkje creëert daarbij een vanzelfsprekende ruimtelijke overgang tussen het park en de grote variatie aan achterkanten van tuinen aan de dijk. Boven-dien kunnen vanaf het dijkje onderhoudswerkzaamheden aan de beide watergangen worden verricht.

Promenade met houten elementen

09jaargang 71 • september 2015 • nummer 09

ResultaatOp een eenvoudige en logische manier vinden alle gewenste activiteiten en randvoorwaar-den moeiteloos een plek in het Ringdijkpark. Duurzaamheid van het park zit in de toekomst-bestendigheid en sociale betrok-kenheid van de omwonenden.

De omwonenden zijn tot en met de realisatie actief betrokken gebleven. Zo werd de start van de aanleg van het park met de omwonenden, de kinderen en de Haarlemmermeerse locobur-gemeester Tom Horn gevierd door middel van een buurtfeest en aansluitende barbecue in het toekomstige park. En ook bij de opening van het park speelden de kinderen en de omwonenden weer een belangrijke rol bij het planten van de koningslinde. Daarbij hebben de gezamenlijke

aanpak van het opstellen van het programma van eisen en de informatiebijeenkomsten niet alleen geleid tot een betere samenwerking tussen de bewo-ners en de ontwikkelaar, maar ook tot meer cohesie binnen de bewonersgroep. De bewoners hebben elkaar door de gekozen samenwerkingsvorm beter leren kennen en organiseren inmiddels zelf ook gezamenlijke activiteiten.

Het krachtige lijnenspel en de daarmee gecreëerde ruimtelijke confi guratie vormt de basis voor een dynamisch(e) ontwikkeling en gebruik van het Ringdijk-park. De steeds veranderende seizoenen, weersomstandighe-den, luchten, bodemcondities en de gestage ontwikkeling van de bomen en planten vormen de essentie van landschapsar-

chitectuur en het middel dat subtiel en doeltreff end is ingezet om te komen tot aangename en diverse ruimten binnen het Ringdijkpark. Deze dynamische levende processen vormen, samen met de gebruikers, het Ringdijkpark.

Het Ringdijkpark is een park geworden waar bewoners van Aalsmeerderbrug en omgeving kunnen wandelen, picknicken, buurtfeesten organiseren of een balletje trappen. Het park voegt zich in de structuur van de Haarlemmermeerpolder, voegt natuurwaarde toe aan de omge-ving en vormt een groene buff er tussen bestaande woningen en het nieuwe logistieke bedrijven-terrein SLP.

Facts & fi guresLocatie: Haarlemmermeerpolder, tussen bedrij-venterrein SLP en de Aalsmeerderdijk (gemeente Aalsmeerderbrug)Oppervlakte: Ca. 7 haOntwerp: DELVA Landscape Architects (Amsterdam)Technische uitwerking: MUG Ingenieursbureau (Opmeer)Aannemer: J. den Breejen (Hoofddorp)Opdrachtgever: Schiphol Logistics Park C.V. (deelneming waarin o.a. SADC participeert)Supervisor: BDP.khandekar (Benthuizen)