Druktemakers van ’t dierenrijk

AMSTERDAM/ARNHEM – Directie-voorzitter Jaap de Jong van het Ne-derlands Openluchtmuseum inArnhem heeft woensdagochtendmet een slag op de gong de Am-sterdamse beurs geopend.Aanleiding is het honderdjarig be-staan van het museum, onder hetmotto ‘Hulde aan het dagelijks le-ven’. „Dat dagelijks leven heeftheel veel te maken met welvaart,maar soms ook met armoe”, zeiNOM-directeur Pieter-MatthijsGijsbers.Op de Amsterdamse beurs komenhet dagelijks leven van het Open-luchtmuseum en dat van de han-del goed samen, vindt Gijsbers. Inhet bijzonder deze maand, die inhet teken staat van de verschillentussen arm en rijk.

ARNHEM – Een 34-jarige daklozeheeft dinsdagmiddag voor opschud-ding gezorgd in Park Sonsbeek inArnhem. Bij de waterval in hetpark, waar op dat moment veel kin-deren waren voor het Sprookjesfes-tival, ontblootte de man zijn onder-lijf. Omstanders lichtten de politiein, die de man inrekende. Justitiebeslist wat er verder met hem ge-beurt. De dakloze had geen verkla-ring voor zijn gedrag.

ARNHEM – Geen mensenmassawachtend op een bus richting Nij-megen maar een vijftal touringcarsdat klaar staat om reizigers mee tenemen. Het vervangende vervoervanwege werk aan het spoor lijktgesmeerd te lopen. Tot en met zon-dag rijden geen treinen tussen Arn-hem en Nijmegen en Elst en Tiel.

Zie ook pagina 33:Busritje overvalt forens niet

‘Ik probeer niet met doodgaan bezig te zijn’

NOM opentbeursdag inAmsterdam

Blote man zorgt vooronrust in Sonsbeek

Chaos bij bus die treinvervangt blijft uit

door Henk van Gelder

ARNHEM – Industriepark KleefseWaard (IPKW) onderzoekt de op-richting van een eigen investerings-fonds voor startende bedrijven.Parkeigenaar Schipper Bosch

hoopt voldoende geldschieters tevinden die in beginnende bedrij-ven op het gebied van energie enmilieutechnologie willen investe-ren. „Wij willen talentvolle star-tende bedrijven de kans biedenzich verder te ontwikkelen”, zegtIPKW-manager Louis de Boer.Veel beginnende bedrijven sneuve-len voortijdig. Met name doordatbanken voorfinanciering weigeren.Bedrijven kunnen hun productdan niet verder ontwikkelen.De Boer: „Met een eigen investe-ringsfonds kan IPKW hen onder-steunen met de noodzakelijke ton-nen of miljoenen, zodat het pro-duct op de markt kan verschijnen.

Ons belang is dat ze vervolgensgaan renderen en doorgroeien.”Schipper Bosch creëerde dit jaarop de Kleefse Waard een eigenkweekvijver voor ondernemingendie zich richten op energie en mi-lieutechnologie. Deze incubator -Greenhouse gedoopt - telt inmid-dels vijf bedrijfjes in de opstartfa-se. In het Greenhouse huren zevoor relatief weinig geld bedrijfs-ruimte. Voorts krijgen ze onder-steuning en adviezen van de stich-ting kiEMT, accountants, belasting-adviseurs, juristen en ingenieurs.

Zie ook pagina 30:Mobiele opslag van wijn tot mest

Kleefse Waard wileigen startersfonds

INDUSTRIE

32

34

30

37

Vervolg op paginaKinderen toveren volop

Een mierzoete jurk aan, een blinkende zilveren kroon op je hoofd en voor even waan je je een prinses, met park Rosendael als landgoed.Woensdag werden in het park voor de derde keer activiteiten gehouden die te maken hebben met het Sprookjesfestival. Kinderen kon-den een speurtocht doen, zichzelf laten schminken en allerlei optreden bekijken. „Dit festival prikkelt de fantasie van een kind”, zegt Ri-chard Salemink, acteur bij Vorstelijk Theater. „Daar kan geen spelletjescomputer tegenop.”

Armstrong weereen beetje eenzamer

Kroning van knalroze prinses

SPORT

foto Marina Popova

� Kleefse Waard onderzoekt mo-gelijkheden voor eigen investe-ringsfonds.

� Industriepark ondersteunt ta-lentvolle bedrijven bij verdereontwikkeling.

� Incubator Greenhouse telt in-middels vijf starters.

29 arnhem

Donderdag 18 oktober 2012 dg.nl

De Gelderlander donderdag 18 oktober 2012

30| arnhem & omstreken

Vervolg van pagina 29

De 4-jarige Dilalah Nagel uit Zet-ten is ook verkleed als prinses, netals tientallen andere kinderen tij-dens de activiteiten die woensdagop het landgoed Rosendael wor-den gehouden. „Ik vind sprookjesheel leuk”, mompelt ze zacht ter-wijl ze aan haar jurk plukt.Ze is niet de enige. Zo’n driehon-derd kinderen zijn op de activiteitin het kader van het Sprookjesfesti-val afgekomen. Het hoogtepunt isals prinses Arnerijntje op staatsbe-zoek in Rozendaal gaat. Spannend,vindt Dilalah, die vervolgens beziggaat met de speurtocht: ze moet

sprookjesfiguren in het park vin-den.„Ik ben een ridder en ik ben héélstoer”, zegt een jongen die alssprookjesfiguur in de speurtochtfungeert. Met elk kind dat hij zietgaat hij een wedstrijdje touwtje-trekken. Een keer laat hij het touwte snel los waardoor een meisje,ook verkleed als prinses, ineens ophaar bips op de grond valt. Evenschieten tranen in haar ogen, maarze huilt niet.Richard Salemink, acteur bij Vor-stelijk Theater, vindt het Sproojes-festival belangrijk. „Het prikkelt defantasie van een kind. Het is vooreen jongen of een meisje een ech-

te belevenis. Dat zie je ook: zegaan er helemaal in op. Daar kangeen spelcomputer aan tippen.”Dat vindt de 4-jarige Kris van derSchoot uit Doorwerth ook. Hijloopt ongeveer een uur in hetpark rond met zijn oma en opa.En Kris is in zijn element. Hijheeft net de speurtocht voltooiden moet nu op zoek naar de prinsvoor de prinses. Ondertussen wilhij nog wat toveren. „Ik heb eentoverstok gekregen”, zegt hij als hijde zachtroze stok met veren laatzien. „Ik ga daar iets mee toverenvoor de fee. Maar ik weet nog nietwat. En ik weet niet wat de tover-spreuken zijn.”

Kinderen toveren volop bij hetsprookjesfestival in park Rosendael

ARNHEM – Voor de vierde keerwordt zaterdag de Hasan Kaynak-prijs uitgereikt aan een vrijwilli-gersorganisatie voor en door mi-granten. Projecten die bijdragenaan integratie, participatie ofemancipatie komen hiervoor inaanmerking. De prijs is vernoemdnaar oud-raadslid Hasan Kaynakvan GroenLinks. Hij is enkele ja-ren geleden overleden. Kaynak

werkte bij adviesbureau voor mul-ticulturele vraagstukken Osmose,dat is opgegaan expertisecentrumElan. De prijs is een initiatief vanElan. Eerst worden de genomineer-den bekendgemaakt, gevolgd doorde prijsuitreiking. Daarna hebbenworkshops plaats. De bijeenkomstbegint om vier uur en wordt ge-houden in het Bruishuis, Akker-windestraat 1 in Arnhem.

Vierde keer uitreikingHasan Kaynakprijs

B TN bouwt mobiele op-slagtanks. Op te bouwenin één dag. Geschikt voorde opslag van vloeistoffen

en gassen. Water uiteraard, maarook mest, voedingsmiddelen ofchemicaliën kunnen worden opge-slagen.Trxy, zo hebben Paul Wolschrijnen Engbert Lamberts hun ver-plaatsbare opslagtanks gedoopt.De Trxy (spreek uit: Trixie) is eenframe met daarin een duurzameslijtvaste zak van kunststof. Te leve-ren in allerlei formaten (5 tot 500

kuub). Eenvoudig te vervoeren ineen kist, volledig herbruikbaar, be-duidend goedkoper dan bestaandetankbouw zoals beton, staal englasvezel. Handig, zeggen Wol-schrijn en Lamberts, als je opmoeilijk bereikbare plekken moetzijn, waar geen beton of staal voorhanden is om grote tanks te latenbouwen. Of als snelheid is gebo-den. Bijvoorbeeld na een humani-taire ramp. „Dit is uitermate ge-schikt voor de opslag van drinkwa-ter in een vluchtelingenkamp.”Gelijk een treintje zijn de modulai-re tanks ook aan elkaar te koppe-len. Het is mogelijk een completewaterzuivering- of een vergistings-

installatie te bouwen. Lamberts:„We hebben bij een boer in Put-ten een vergister ontwikkeld ommest om te zetten in biogas. Zon-der enige stankoverlast.” Wol-schrijn: „Je kan de Trxy’s aanpas-sen en gebruiken als zandfilter ofgeurfilter.”Het duo is tevreden over de huis-vesting op de Kleefse Waard. Decompagnons verwachten hun be-drijf in het Greenhouse tot bloei telaten komen. „Je bent zo druk be-zig met je product. Om het goedop de markt te krijgen, is het fijnondersteuning en advies te krij-gen. Het Greenhouse inspireert. Jezit allemaal in de opstartfase. Jekunt elkaar helpen en tips geven.”Lamberts en Wolschrijn hopen vu-rig dat de IPKW Kleefse Waardhet eigen startersfonds rond krijgt.Het is lastig om als startend bedrijffinanciering rond te krijgen, bea-men beiden. „Zonder geld is heterg moeilijk om door te groeien.”

door Joris van Egmond

ARNHEM – De Arnhemse brand-weer moet te vaak uitrukken voorloos alarm op het centraal station.Woensdag kreeg de brandweervoor de vijfde keer in drie maan-den tijd een brandmelding. Vorigeweek dinsdag werd het stationzelfs nog korte tijd ontruimd tij-dens de avondspits.„Eén keer loos alarm per jaar kangebeuren. Vijf meldingen in driemaanden tijd is te veel”, zegt eenwoordvoerder. De brandweer gaatmet ProRail, beheerder van het sta-tion, kijken hoe ze de loze alarme-ringen kunnen terugdringen.In de meeste gevallen ligt de oor-zaak bij verkeerd afgestelde brand-melders. „In de afzuiginstallatiesop het station, zitten hightech

brandmelders”, zegt een woord-voerder van de brandweer. „Diegaan af als ze een afwijking in delucht signaleren. Als ze verkeerdstaan afgesteld, gaan ze ook af alser geen brand is.” Ook is de brand-melder een keer afgegaan nadateen schoonmaker onder een mel-der stond te roken.Volgens ProRail komt het voor datwordt vergeten werkzaamhedendoor te geven bij de beveiliging ofhet schakel- en meldcentrum.Daardoor worden alarmen niet uit-gezet. Ze gaan dan af als er rookbij de werkzaamheden vrijkomt.„Dit soort meldingen moet min-der”, zegt de brandweerwoord-voerder.Toen vorige dinsdag het alarm af-ging, heeft de brandweer veertienminuten nodig gehad om de oor-zaak te achterhalen. Ook in juniwerd het station een keer voor kor-te tijd ontruimd na een storing inhet brandmeldsysteem.ProRail, verantwoordelijk voor be-heer op het station, zegt de kritiekvan de brandweer serieus te ne-men. „Als de brandweer vindt dater te veel loos alarm is, moeten wijdat zien op te lossen”, zegt eenwoordvoerder.

Mobiele opslagvan wijn tot mest

Te vaak loosbrandalarmop station

BRANDWEER KLEEFSE WAARDIndustriepark Kleefse Waard biedt starters huisvesting en on-dersteuning. Vanuit het Greenhouse moeten beginnende ener-gie- en milieutechnologische bedrijven versneld doorgroeien.

IPKW-manager Louis de Boer (rechts) bekijkt met Engbert Lamberts (links) en Paul Wolschrijn een demo van deTrxy. foto Marina Popova

Henk van Gelderdoor

henk.van.gelder@gelderlander.nl

Op de inhoud en vormgeving van De Gelderlander rust auteursrecht. Voor het overnemen, opslaan en verspreiden, op welke wijze dan ook, heeft u toestemming nodig.*

COLOFON Vraag over abonnement? Krant niet ontvangen? Bel 08801-39950Lezersredactie: werkdagen van 10.30 tot 12.15 uur, 0800-0226766e-mail: lezersredactie@gelderlander.nl

Editie Arnhem & OmstrekenMercatorweg 28Postbus 9500, 6800 KX ArnhemTelefoon: 026 3579751 Fax: 026 3579703e-mail: redactie.arnhem@gelderlander.nl, redactie.veluwezoom@gelderlander.nlInternet: dg.nlMobiel internet: m.dg.nl

Chef: John Bruinsma, 026 3579752Redactie Stad: Rob van der Heiden Coördinator 026-3579771, Marco Bouman, Marthe Damman, Henk van Gelder, Berrie van Helden, Bob van Huët, Harry van der Ploeg, Maarten Reith, Harold Schuil, Leon van Wijngaarden, Damian Wüst, Piet Venhuizen

Redactie Streek: Marc van Onna teamleider, 026-3579785, Henk Aalbers, Paul Bolwerk, Kees Jansen, Martin Hermens, Wilma ReindersEindredactie: Petra Berendsen, Erika van Gils, Margriet VerschoorRedactie Sport: Egbert van der Weerd teamleider, 026-3579761, Gerard Borgman, Marco Houterman, Pim Roelofse-mail: sport.arnhem@gelderlander.nlAdvertenties: Arnhem: Marjo Limpens 08801-32509, Renkum: Maurice Doppen 08801-32506, Veluwezoom-Oost: Maurice Doppen 08801-32506e-mail: advertenties.nijmegen@gelderlander.nl

Deep-Water Energy maaktonderwatermolens. BTNmobiele opslagtanks. In hetGreenhouse op de KleefseWaard hopen beide snel totbloei te komen.

� Brandalarm centraal stationArnhem gaat vijf keer af indrie maanden tijd, terwijl ergeen brand is.

� Ook woensdag loos alarm.� Brandweer kijkt samen met

ProRail hoe dit probleem kanworden opgelost.

donderdag 18 oktober 2012 De Gelderlander

arnhem & omstreken | 31

ARNHEM – Een 17-jarig meisje uitDidam is in de nacht van dinsdagop woensdag gewond geraakt ineen Arnhemse uitgaansgelegen-heid. Ze werd er mishandeld toenze daar haar ex-vriend tegen-kwam. De voormalige vriend (een19-jarige Arnhemmer) en zijnnieuwe vriendin (een 18-jarig meis-je uit Doesburg) zijn door de poli-tie gearresteerd. De man duwdezijn ex tegen een muur, waarna zenog een klap kreeg van de Does-burgse. Het stelletje zit vast, meldtde politie. De Didamse heeft aan-gifte gedaan van mishandeling.

Stel mishandeltmeisje uit Didamin horecazaak

door Berrie van Helden

ARNHEM – Malika El Mouridi, ge-meenteraadslid voor de PvdA inArnhem, vindt het te gek voorwoorden dat de Stichting WelzijnOuderen Arnhem (SWOA) moetworden opgedragen allochtoneouderen op te zoeken in moskee-ën.„Het is ronduit schandalig dat jede doelgroep die je bedient nietkent. En dat je eerst met die men-sen kennis moet maken. De Turk-se en Marokkaanse ouderen zittener niet op te wachten ontdekt teworden, ze willen worden gehol-pen.”De opdracht van wethouder HenkKok aan de SWOA roept vragen

op bij El Mouridi. „Hoe serieusneem je je doelgroep? En watheeft de SWOA de afgelopen jarengedaan?” Het college van burge-meester en wethouders Arnhemwil dat de SWOA allochtone oude-ren gaat opzoeken die verstokenzijn van hulp. Dat staat in eenmaandag verschenen rapportage.In opdracht van de gemeenteraadis een inventarisatie van wensenen behoeften van alle Arnhemseouderen gemaakt. Dat was op ini-tiatief van de fracties van de PvdA,SP en Arnhems Belang.Volgens El Mouridi, SP-raadslidDesirée Egberts en Ali Özyürekvan Arnhems Belang is de hulpver-lening door SWOA aan ouderen te-kort geschoten. Via een pakket van

maatregelen wil Kok de dienstver-lening verbeteren. Zo moet deSWOA zorgen voor hulpverlenersdie de taal en cultuur kennen vanmet name Turkse en Marokkaanseouderen. Egberts is blij met de rap-portage. „Ik vind het te triest teconstateren dat de SWOA de eigendoelgroep niet kent. Wat mij be-treft krijgt de stichting nog éénkans. Wordt die verpest dan moe-ten wij naar radicaler maatregelengrijpen, zoals het weghalen van desubsidie voor de eerste generatie al-lochtonen.”El Mouridi is het met haar eens.Özyürek gaat veel verder. „Dit rap-port geeft aan dat de leiding vande SWOA heeft gefaald. Ik raad dedirecteur aan de eer aan zichzelf te

houden.” Hij is wel blij dat de pro-blemen, die hij een half jaar gele-den heeft aangekaart, nu wordenopgepakt. „Wethouder Kok heeftde opdracht van de raad goed uit-gevoerd. Er is goed geluisterd naarde ouderen zelf.”Ook is hij blij dat rekening is ge-houden met cultureel gebonden as-pecten. „Allochtone ouderen zijngewend voor hulp terug te vallenop de kinderen. Hen moet je dui-delijk maken dat professionelehulp beschikbaar is. Misschien viavoorbeeldouderen, die al gebruikmaken van dergelijke hulp.”Egberts vindt het jammer dat inde rapportage geen aandachtwordt besteed aan het herstellenvan het vertrouwen tussen SWOA

en allochtone ouderen. Wel juichtze de extra aandacht voor dezemensen toe. „En dat is geen doel-groepenbeleid. De raad heeft ge-zegd: we willen geen doelgroepen-beleid, tenzij. De vraag is er nu.Daar moet je wat mee doen.”El Mouridi vindt het opvallend datKok een beroep doet op migran-tenorganisaties, die bestaan uit vrij-willigers van allochtone afkomst.„Zij moeten een belangrijke rolspelen. Terecht. Zij kennen hunachterban. Alleen zijn door bezui-nigingen veel groepen opgeheven.De groepen die er nog wel zijn,hebben geen geld. Voor hen moetje het samenlevingsfonds (bedoeldvoor activiteiten die integratie sti-muleren) toegankelijker maken.”

door Harold Schuil

ARNHEM – Een 43-jarige man uitRheden die de dubbele verkrach-ting van een 24-jarige vrouw inArnhem en de verkachting vaneen 16-jarig meisje in De Steegheeft bekend, staat op 5 novembervoor de rechter. De Arnhemserechtbank verwacht dat de zaak in-houdelijk wordt behandeld.Het 16-jarige meisje werd op vrij-dag 13 april op de Middachteralleein De Steeg van haar fiets getrok-ken. De man bedreigde het meisjemet een mes en verkrachtte haar.Een week later werd de 24-jarigevrouw in Arnhem ’s nachts in deNijhoffstraat van haar fiets getrok-ken en in een steeg verkracht. Devrouw werd ook met een mes be-dreigd en mishandeld. Nadienblinddoekte de verkrachter zijnslachtoffer, nam haar mee naar hetSonsbeekpark en vergreep zich op-nieuw aan haar.De verdachte liep tegen de lampomdat zijn DNA werd aangetrof-fen bij het de tweede verkrach-tingsslachtoffer. Het DNA zat inde databank van justitie in ver-band met een eerder delict.De verdachte gaf tijdens het ver-hoor nog een verkrachting toe,maar het slachtoffer daarvan isnooit gevonden.

ARNHEM – Hun molen vangt geenwind, maar stromend water.Deep-Water Energy ontwikkelt enbouwt molens, die diep onder wa-ter electriciteit opwekken. De on-derwatermolen is toepasbaar invrijwel alle grote (wereld)rivieren,stellen eigenaren Jaap Ory en DolfPasman. In feite is hun water-krachtcentrale het klassieke schoe-penrad in een platte stalen bak,waaraan moderne generatorenzijn gekoppeld. Bij een waterstro-ming van drie meter per secondelevert de Oryon Watermill 250 ki-lowattuur. Voldoende om vijfhon-derd huishoudens van stroom tevoorzien, rekent Ory voor.De Oryon wordt vlak boven de ri-vierbodem geplaatst en vormtgeen belemmering voor de scheep-vaart. Voor vissen is er eveneensgeen gevaar, zeggen Ory en Pas-

man. „De draaisnelheid van deOryon is gelijk aan de stroming.Kleine vissen zwemmen er door-heen. Een hekwerk weert grote vis-sen en vuil.”Electrotechnicus Jaap Ory uitDreumel tekende tweeënhalf jaaraan zijn Oryon Watermill. In Ach-terhoeker Dolf Pasman vond hijeen bouwer voor zijn ontwerp.Pasman heeft in Baak een bedrijfin motoren en aggegraten.Deep-Water Energy is sinds maartgevestigd op de Kleefse Waard inArnhem. „Voor ons is het prettigom vanuit het Greenhouse te be-ginnen’’, zeggen Ory en Pasman,,,Als startende ondernemer krijg jeveel op je bord. Het is fijn omdoor Greenhouse ondersteund teworden in deze cruciale en allesbe-palende opstartfase.”Ze hebben hoge verwachtingen

van hun onderwatermolen, die in-middels voor diverse innovatieprij-zen is genomineerd. Het rende-ment ligt hoger dan bij een wind-molen, zeggen ze. „Tenslotte waaithet niet elke dag. En anders dan de‘landschaps-vervuilende’ windmo-lens zijn onze watermolens on-zichtbaar.”De Oryon is uitgebreid getest bijhet Delftse onderzoeksinstituutDeltares. Binnenkort wordt gestartmet een praktijkopstelling in deRijn bij Tolkamer. De toestem-ming van Rijkswaterstaat omproef te draaien is binnen, klinkthet verheugd. „Nu kunnen poten-tiële klanten laten zien wat wekunnen.” In 2015 willen ze zestigtot tachtig molens hebben ge-bouwd. „Het kan hard gaan. Wehopen als bedrijf in een stroomver-snelling te geraken.”

‘Schandalig dat SWOA doelgroep niet kent’

Stroom haal je uit de rivier

Rechtbankbegint metzedenzaak

Kijk voor het laatste regionale nieuws ook op:

‘Als startende ondernemer krijg je veel op je bord. Hetis fijn om door Greenhouse ondersteund te worden indeze cruciale en allesbepalende opstartfase.’

‘We willen graag investeren in talentvolle clean techbedrijven. Ze krijgen onderdak, maar ook begeleidingvan juristen, ingenieurs en de stichting Kiemt.’

dg.nl/arnhem

De onderwatermolen van Jaap Ory (links) en Dolf Pasman is voor diverse prijzen genomineerd. foto Marina Popova

Jaap Ory en Dolf Pasman van Deep-Water Energy

� Industriepark Kleefse Waard is in2003 gekocht door projectontwik-kelaar Schipper Bosch uit Amers-foort. Het voormalige fabriekscom-plex uit 1942 was eigendom vanAkzo Nobel.

� Het Greenhouse dient als kweekvij-ver voor startende bedrijven in demilieu en energietechnologie.

� De incubator is ontwikkeld samenmet de stichting Kiemt, dat bedrij-ven in Gelderland en Overijssel fi-nanciert.

� Ondernemers krijgen in het Green-house ondersteuning en adviezenvan ONS accountants en belastin-gadviseurs, juristen van DAAN Le-gal en ingenieurs van Vicoma Engi-neering.

� Naast BTN en Deep-Water Energyzitten in het Greenhouse nog driebedrijven: Watch-E: (energiemana-gement in huis), Exergy (alternatie-ve accu) en Lowconox (CV-ketelsgeschikt maken voor biogassen).

Louis de Boer, manager marketing en acquisitie

Incubator