Aromatherapie in de zorgverlening

Pa

tricia R

og

ge

9 7 8 9 0 3 3 4 8 4 8 0 3

De aromatherapie heeft, net als andere alternatieve geneeswijzen, zijn

plaats verworven in de huisapotheek. Meer en meer mensen kiezen

voor natuurlijke middelen die het lichaam stimuleren en ondersteunen

om af te rekenen met allerhande kwalen. Binnen enkele jaren zal de

zorgverlening geconfronteerd worden met zorgvragers voor wie de

aromatherapie deel uitmaakt van hun dagelijks leven. Die zorgvragers

zullen, ook als ze opgenomen worden in een zorginstelling, zelf willen

kiezen hoe en met welke middelen ze behandeld worden.

Dit boek biedt een algemene inleiding in etherische olie..n en aroma-

therapie. Het gaat daarnaast concreet in op de mogelijkheden en

de implementatie van aromatherapie in de zorgpraktijk. Er wordt

aandacht besteed aan de klachten waarmee de doelgroep te maken

heeft. Naast een duidelijke omschrijving van die klacht komen ook

de mogelijke oorzaken en preventiemogelijkheden aan bod, alsook

de aromatherapeutische recepten en behandelingen. Er wordt een

concrete voorbeeldprocedure aromatherapie beschreven, alsook een

behandeling- en opvolgingsplan en een veiligheidsfiche.

Patricia Rogge is, als directeur, werkzaam in een Woon- en

zorgcentrum. De persoonlijke keuze van een resident respecteren, ook

op vlak van gezondheidszorg, is haar grootste bezorgdheid.

Pa

tricia R

og

ge A

romatherapie in de zorgverlening

17

EthE

risc

hE ol

iën

En ar

omat

hEra

piE

1.3 Wat zijn etherische oliën?

Etherische oliën zijn vluchtige olieachtige vloeistoffen. Ze worden gewonnen uit aromati-sche planten. Het zijn de geurstoffen die in verschillende delen van een plant aanwezig zijn. Men vindt ze terug in de bloemen, de schors, de zaden, de wortels, … van een groot assor-timent plantenmateriaal. Het zijn vluchtige, niet altijd kleurloze, olieachtige stoffen met een zeer sterke geur. Etherische oliën zijn lichter dan water, waardoor ze op het water blijven drijven en er dus niet in oplossen. Een etherische olie bestaat uit een complexe moleculaire structuur en is bijzonder krachtig.

1.4 Productie van etherische oliën

Hoewel er verschillende technieken bestaan om etherische oliën aan de plant te onttrek-ken, zijn er maar twee goede methoden om een etherische olie voort te brengen die thera-peutisch bruikbaar is: stoomdestillatie en persing.

1.4.1 Stoomdestillatie

Bij stoomdestillatie worden de planten of plantendelen in een grote destilleerketel verzameld. Men verhit water tot stoom en deze stoom wordt door de planten geleid. De geurstof of ethe-rische olie van de plant wordt door de stoom meegevoerd. De met olie verzadigde stoom wordt afgekoeld en in een scheidtrechter wordt de etherische olie gescheiden van het water.

Stoom en verdampteetherische olie Koud water

Koelpijp

Koelsysteem

Water

Etherische olie Scheidingsvat

Stoominlaat

Heetwateruitlaat

Plantenmateriaal

Rooster

Bron: Price & Price Parr (1997).

Figuur 1. Het werkingsmechanisme van stoomdestillatie.

94

ovErzicht En bEschrijving van dE EthErischE oliën

TECHNISCHE FICHE

LAVENDEL

Botanische naam: Lavandula angustifolia Mill.Botanische familie: lamiaceaGebruikt deel: bloem

Samenstelling

Belangrijkste bestanddelen

Esters: 42-52% linalylacetaat, 0,5% terpenyl-acetaat, 0,5% geranyl-acetaat, 1,3-4,1% lavandulyl-acetaatMonoterpenolen: 32-42% linalol, 2,8-3,6% terpine-1-ol-4, 0,1-1,2% terpineol, 0,8-1,4% borneol, 0,9% geraniol, 0,1-1,3% laven-dulol

Therapeutische eigenschappen

Krampstillend ++++Kalmerend +++Antidepressivum +++Pijnstillend +++Ontsmettend +++Ontstekingswerend +++Huidherstellend +++Wondhelend +++Bactericide ++

Indicaties

Huidaandoeningen algemeen +++Allergische huidaandoeningen +++Brandwonden +++Radiodermitis +++Doorligwonden +++Eczeem +++Huidschimmels +++Jeuk +++Littekens +++Zweren +++Krampen +++Spiercontracturen +++Angst +++Depressie +++Slaapstoornissen +++Migraine +++Nervositeit +++

Gebruik

Massage, inname, verstuiving, bad.

Contra-indicatie

geen .

192

tips voor dE hulpvErlEnEr

Dit boek is niet alleen bedoeld als handboek, zodat het voor de hulpverlener mogelijk wordt om de aromatherapie toe te passen in de zorgverlening. Het wil ook aandacht geven aan de zorg voor de zorgverlener zelf. Mensen die werkzaam zijn in de zorgverlening, worden niet alleen lichamelijk zwaar belast, ook emotioneel en psychisch wordt er veel van hen gevergd. Daarnaast wordt ook nog vaak een beroep gedaan op hun zorgdragende vermo-gen binnen hun gezins-, familiale en sociale leven. Dit boek zal voor hen dus niet alleen bruikbaar zijn binnen hun beroepsleven, maar het geeft hun ook de mogelijkheid om de aromatherapie te gebruiken binnen de kring van het gezin, de familie, de vrienden en ken-nissen. Ook dat zijn zorgvragers, en alles wat in het boek werd geschreven, is ook voor hen en voor de hulpverlener zelf bruikbaar. In dit hoofdstuk worden aanvullend nog enkele tips gegeven voor problemen waarmee de meeste zorgverleners, in hun privéleven of hun be-roepsleven, regelmatig geconfronteerd worden.

6.1 Examenvrees, faalangst, podiumangst

De examenperiode van de eigen kinderen zorgt er vaak voor dat de zorgverlener met de nodige kopzorgen aan zijn dagtaak moet beginnen. In deze periode wordt de stressgevoe-ligheid van de zorgverlener danig op de proef gesteld. Aromatherapie kan soelaas brengen, zowel voor de student als voor de ouder.

Heeft het kind faalangst of examenvrees? Verstuif in de ruimte waar het kind studeert; de etherische olie van bergamot (Citrus aurantium l. ssp bergamia Engler). Bij druk, stress en angst zorgt deze olie voor ontspanning, rust, kracht, stabiliteit, evenwicht en zelfbewustzijn.

Heeft het kind last van concentratiestoornissen? Verstuif in de ruimte waar het kind studeert de etherische olie van citroenschil (Citrus limon (L.) Burm.). Het verstuiven van citroenolie stimuleert het puntgericht denken en het geheugen en verhoogt de concentratie.

Tot slot kan de ouder zijn/haar stressgevoeligheid verlagen door gebruik te maken van een synergie van gelijke delen basilicum (Ocinum basilicum L.) en marjolein (Origanum majo-rana L.). Deze synergie kan zuiver verstoven worden in de atmosfeer of kan opgelost in een drager gebruikt worden voor bad- en/of massagetoepassingen. Een flesje van dit mengsel bij zich dragen en er gedurende de dag regelmatig aan ruiken, helpt ook.

6.2 Slaapstoornissen bij kinderen

“Help, mijn kind houdt me wakker en morgen moet ik toch fris en monter mijn verzorgende taken kunnen uitvoeren!” Baby’s en kinderen kunnen jonge ouders heel wat slapeloze nach-ten bezorgen. Fris en monter aan de dagtaak beginnen, is voor de zorgverlener dan zeker niet evident. Het verstuiven van etherische oliën in de slaapkamer van het kind, ongeveer twintig minuten voor het slapengaan, kan helpen. Men kan kiezen voor de etherische olie