Archeologisch onderzoek

Voortgang binnen Infra, Milieu, Geo en Archeologie

Archeologisch onderzoek

Hoe werkt het?

&

Wat doen wij allemaal?

Afdeling Archeologie MUG Ingenieursbureau

MUG IngenieursbureauVoortgang binnen Infra, Milieu, Geo en Archeologie


1. Verschillende soorten archeologisch onderzoek

2. Externe kwaliteitseisen

3. Interne kwaliteitseisen

4. Wanneer is er onderzoek nodig?

5. Samenwerking met andere disciplines. Er is winst te behalen!

Overzicht


Behoud in situ is uitgangspunt

Dus: geen bodemverstoringen uitvoeren,

waardoor eventueel aanwezige archeologica in de bodem

behouden blijft!

Niet mogelijk? Dan de volgende onderzoeksstappen

doorlopen:


1. Verschillende archeologische

onderzoekstypes/stappen

a. Archeologisch bureauonderzoek

b. Archeologisch booronderzoek (BO)

c. Archeologisch proefsleuvenonderzoek (IVO-P) indien behoud in situ niet

kan, dan:

d. Archeologische opgraving (DO)

e. Archeologische begeleiding (AB)


a. Archeologisch bureauonderzoek

• Het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over

bekende en verwachte archeologische waarden, binnen een plangebied om

te komen tot een specifieke archeologische verwachting.

– Standaard bronnen

– Beschikbare info

– Amateur-archeologen

– Etc.


Resultaat

Kaart plangebied

met aanbeveling

vervolgonderzoek

Voorbeelden van kaartmateriaal bij

bureauonderzoek


b. Archeologisch booronderzoek (BO)

Vooraf is Plan van Aanpak (PvA) verplicht!

• Inventariserend booronderzoek

– Doel: Vaststellen van de mate van intactheid van de bodemopbouw

• Karterend booronderzoek

– Doel: Opsporen van sporen en/of vindplaatsen

• Waarderend booronderzoek

– Doel: Bepalen van de aard, omvang, datering, gaafheid, conservering

etc. van een vindplaats


Het booronderzoek


Mechanische (schud)zeef

Bij karterend onderzoek worden

de monsters uit de boorkernen nat

gezeefd en de zeefresiduen

vervolgens na drogen bestudeerd

op voorkomen minuscule

archeologische indicatoren Efficiënt en zeer snel.


c. Archeologisch proefsleuvenonderzoek

(IVO-P)

• Het graven van proefputten/sleuven

• Er moet een Programma van Eisen (PvE) én een Plan van Aanpak (PvA)

opgesteld zijn

– Doel: arch. verwachtingsmodel uit voorgaand onderzoek te toetsen en

aan te vullen.

– 5 tot 10% plangebied onderzoeken.


Voorbeeld van een geaccodeerd voorblad van een PvE.


Boven: Luchtfoto waarop oude

kreken zichtbaar zijn.

Rechts: proefsleuven waarvan

ligging mede bepaald wordt door

oude landschap, zoals bijvoorbeeld

de ligging van oude kreken.


d. Archeologische opgraving (DO)

• Doel: veiligstellen van materiaal van een vindplaats, om daarmee informatie

te behouden die van belang is voor de kennisvorming over het verleden.

• Uitvoeren: als er geen planaanpassing kan plaatsvinden en de bodem

daadwerkelijk verstoord gaat worden!

• Er moet een Programma van Eisen (PvE) én een Plan van Aanpak (PvA)

opgesteld zijn.


Grootschalige archeologische

opgraving


e. Archeologische Begeleiding (AB)

• Een archeologische begeleiding mag alleen plaatsvinden als:

– Vanwege fysieke belemmeringen er geen goed vooronderzoek

uitgevoerd kon worden;

– Men geen opgraving noodzakelijk acht, maar toch wel graag extra info

uit de grond wil halen;

– Als er bijzondere onderzoeksvragen zijn en die mogelijk alsnog

beantwoord kunnen worden.

• Er moet een Programma van Eisen (PvE) opgesteld en goedgekeurd zijn


Archeologische begeleiding

(AB) tijdens

rioolwerkzaamheden

I.t.t. de andere arch. onderzoeksmethodes is de archeoloog, om

waarnemingen te kunnen doen, afhankelijk (in goed overleg) van

de werkzaamheden/werkwijze van de uitvoerder.


2. Externe kwaliteitseisen

en wet en regelgeving

• Verdrag van Malta (1992)

• KNA (versie 3.2)

• Wamz

• Opgravingsvergunning


Verdrag van Malta (1992)

Restanten van vroegere samenlevingen, die overal in de bodem verborgen

liggen, als gemeenschappelijk Europees erfgoed beschermen en beheren.

Arch. waarden moeten in ruimtelijke plannen meegenomen worden;

Behoud in situ;

Principe: bodemverstoorder draagt zorg voor kosten opgraving.

Er werd vanaf toen (1992), in afwachting van implementatie van het verdrag in

wetgeving veelal “in de geest van Malta” gewerkt

Voorbeeld: BETUWELIJN


• Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.2)

– De eerste KNA: 2001.

– Nu versie 3.2

Bedrijven met een opgravingsvergunning mogen zich begeven op de

“opgravingsmarkt”.

KNA zorgt voor:

• Garantiekaders voor kwaliteit van opgravingen, door eisen te stellen aan:

– Wijze van archeologisch onderzoek

– Beheer van vondsten documentatiemateriaal

– Uitvoerders van het onderzoek: actoren!


• Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz)

– Pas in 2007 (15 jaar na verdrag van Malta!) is de Wamz vastgesteld

• Koppeling van archeologie aan ruimtelijke ontwikkelingen

• (Bodem-)verstoorder betaald

– Gevolg: Maatschappij wordt bewuster van archeologie

• Gemeentes stellen archeologiebeleid op

– In nieuwe en steeds meer ook in oude bestemmingsplannen

Gevolg: toename in commercieel archeologisch onderzoek


Voorbeeld van een

archeologische

beleidskaart


• Opgravingsvergunning

Alleen bedrijven met een opgravingsvergunning mogen archeologisch onderzoek

uitvoeren.

MUG afdeling Archeologie heeft via de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE)

“een vergunning tot het doen van archeologische werkzaamheden in het kader van

het doen van opgravingen”. Opgravingen onder water zijn hierbij uitgezonderd.


3. Interne kwaliteitseisen

• Intern kwaliteitssysteem (klaar voor erfgoedinspectie)

– Sluit volledig aan bij vigerende KNA

– Werken met interne checklists

– Geldt voor gehele proces, van aanmelden onderzoek (Archis) tot en met

deponeren van vondsten en/of onderzoeksgegevens

• Afdeling Archeologie van MUG is ISO 9001 gecertificeerd

– Werkplekinspecties

– Etcetera


4. Wanneer is archeologisch onderzoek

nodig/verplicht?

• Bij alle plannen waar bodemverstoring gaat plaatsvinden kan archeologisch

onderzoek verplicht zijn!

• Meestal geldt: plangebied minimaal 100m2

– Gemeentes (lees = bevoegd gezag) mogen hiervan afwijken

• Gemeente (lagere overheid) is bevoegd gezag

– Gemeentelijk archeologiebeleid

• CHECK Gemeentelijke archeologische beleidskaarten/waardenkaarten

– Geen eigen gemeentelijk archeologiebeleid

• Of check De provinciale richtlijnen handteren

Bij twijfel of vermoedens: neem vrijblijvend contact op met medewerkers van

de afdeling archeologie!


Archeologisch onderzoek (volgens gemeente) verplicht?

Wat dan te doen?:

Start in zo’n vroeg mogelijk projectstadium


5. Samenwerken

• Er zijn mogelijkheden om archeologisch onderzoek te combineren met andere

onderzoeken. Waar valt mogelijk winst te behalen?

– Archeologisch- en milieukundig booronderzoek combineren

– Bodemsaneringen combineren met archeologie

– Explosievenonderzoek combineren met archeologie

– Geo-ict oplossingen: digitaal opgraven! Archeologis (zie website

www.mug.nl)


Archeologische sporen en

vondstenVoorbeelden


Vuursteen

Aardewerk


Metaal


Een archeologisch depot met vondstmateriaal.

Archeologisch onderzoek

Education

Transcript of Archeologisch onderzoek