ARCGISACTUEELu i t d a g e n d e n i n s p i r e r e n d

een uitgave van ESRI Nederland nr.022009

ARCGIShÉt plAtfoRm vooR

Geo-InfoRmAtIe

Mooie én snelle kaarten in ArcGIS

ESRI’s oplossing voor geoportalen

CoLofon

ArcGIS Actueel is een uitgave van ESRI Nederland voor gebruikers van het ArcGIS-platform.

ContACt E: redactie@arcgisactueel.nl T: +31 (0) 10 217 07 00I : www.esri.nl

REdACtIEErnst EijkelenboomSabine PutJeroen van Winden

Aan deze uitgave werkten mee:Arjen PluimBart Smit

CovERZichtbaartijd van snelweguitzich-ten, door Maarten Piek en Marnix Breedijk (Planbureau voor de Leef-omgeving).

ontwERpKaren Stultiens

voRMGEvInG En dRukTHE DAIRY creativeworks, Rotterdam‘t Papierenhuys

oplAGE4.500 exemplaren

AbonnEMEntEnOrganisaties met een onder-houdscontract van ESRI Nederland krijgen ArcGIS Actueel kosteloos toegestuurd. Zonder onderhouds-contract is het ook mogelijk om ArcGIS Actueel te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl.btw).

dISClAIMERESRI Nederland besteedt de uiter-ste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in ArcGIS Actueel. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit ArcGIS Actueel mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van ESRI Nederland.

2 COLOfON EN INHOuDSOPGAvE

3 vOORWOORD

4 MOOIE éN SNELLE KAARTEN IN

ARCGIS

8 EffICIëNT GEOPROCESSINGTAKEN

uITvOEREN MET PYTHON

10 MAPGALLERY

12 DE ARCGIS SERvER GEOPORTAL

ExTENSIE: ESRI’S OPLOSSING

vOOR GEOPORTALEN

16 HAAL MEER uIT ARCGIS SERvER

MET GEOCORTEx OPTIMIZER

18 NETWORK ANALYST

22 AGENDA

04

12

18

3

Beste lezer,

Een kaart is niet altijd dezelfde kaart. Het klinkt misschien wat

cryptisch, maar de wijze waarop een kaart is samengesteld hangt

af van degene die de kaart gebruikt. We horen vaak dat kaarten

niet performen. Het gaat dan meestal om kaarten op het inter-

net. Al snel wordt er aangenomen dat het aan de software zal

liggen. Toch is dit meestal niet het geval; vaak is er een andere

reden aan te wijzen. Niet iedere kaart die is ontworpen voor ge-

bruik in ArcGIS Desktop is één op één te kopiëren naar een kaart

die gebruikt wordt in ArcGIS Server. De gebruiker van de eindap-

plicatie stelt nu eenmaal andere eisen.

In dit nummer laten we zien wat u onder andere kunt doen

om kaarten op het web te optimaliseren. We raken slechts

het topje van de ijsberg. We gaan vooral in op hulpmiddelen

om performanceproblemen op te sporen in de opmaak van

de kaart. Daarnaast laten we zien hoe een tool als Geocortex

Optimizer kan helpen om gemaakte webservices te monitoren

en bijvoorbeeld probleemlagen in een kaart te identificeren.

voor de GIS Conferentie organiseren we een Preconference

Workshop: “Optimaliseer je webkaarten in één dag!” Tijdens

deze dag gaan we met de in dit magazine besproken hulpmid-

delen aan de slag. Met veel tips en trucs zullen uw webkaarten

een stuk sneller werken.

In ArcGIS Actueel zullen we meer aandacht gaan geven aan

ArcGIS-extensies. Extensies bieden vaak meer dan u voor

mogelijk hield. In dit magazine kunt u bijvoorbeeld lezen over de

ArcGIS Server Geoportal Extensie. Hiermee kunnen relatief snel

geoportalen naar eigen wens ingericht worden. uw organisatie

kan op deze manier snel onderdeel worden van een Spatial Data

Infrastucture (SDI); of deze nu beperkt is tot uw eigen organisa-

tie of deel is van een nationale of zelfs globale infrastructuur.

veel leesplezier,

Jeroen van Winden

manager technology development

ESRI Nederland

jvanwinden@esri.nl

vooRwooRd

dEskTop

MXdpERfStAt

Een goede tool om de performance van een MxD te

meten is door gebruik te maken van MxDPerfStat.

Deze tool is vrij te downloaden via ArcScripts

(http:/ /arcscripts.esri.com/details.asp?dbid=15570).

MxDPerfStat is een command-line tool waaraan je een

aantal parameters kan meegeven, zoals de naam van

de mxd en de schaalniveaus waarop de performance

getest moet worden. MxDPerfstat start een ArcGIS

Engine applicatie en tekent vervolgens de MxD op de

opgegeven schalen. Na het uitvoeren van alle schaal-

niveaus wordt er een xML-bestand gegenereerd met

de resultaten van de test. Door middel van een mee-

geleverde stylesheet kunnen de resultaten worden

bekeken. Per laag en per schaal wordt weergegeven

hoe lang het tekenen heeft geduurd, hoeveel vertices

er getekend zijn, of labels getekend zijn en of er even-

tueel een layer-definitie aanwezig was. Bij lagen die

slecht presteren wordt een aanbeveling gegeven om

de performance te verbeteren. Met deze tool is in één

oogopslag te zien waar eventuele knelpunten te ver-

wachten zijn. MxDPerfStat werkt vanaf ArcGIS 9.2.

Sinds jaar en dag kunnen met ArcGIS desktop mooie

kaarten worden gemaakt. Het gebruik van verschil-

lende soorten classificaties, kleuren en labels maken

de mogelijkheden ongekend. Als het resultaat een

geëxporteerde digitale of analoge kaart is, dan is de

performance van de kaart minder van belang. of het

opbouwen en vervolgens afdrukken van een kaart

tien seconden of vijf minuten duurt is meestal niet zo

belangrijk. Het wordt anders als de kaart interactief

gebruikt wordt. In een server-omgeving is een hoge

performance essentieel voor een goede webapplicatie.

In dit artikel kijken we waar op gelet moet worden om

goede en snelle mapservices te maken.

mooie én snellekaarten in ArcGIS

4

onTwikkELEn

MAp SERvICE publISHInG toolbAR

In ArcGIS 9.3.1 is een nieuwe toolbar be-

schikbaar voor ArcMap, de Map Service

Publishing Toolbar. Deze toolbar bevat een

aantal mogelijkheden van MxDPerfStat,

maar biedt daarnaast de mogelijkheid om

een MxD om te zetten naar een MSD-

bestand (Map Service Definition) en dit

bestand direct te publiceren naar ArcGIS

Server vanuit ArcMap.

De Map Service Publishing Toolbar in ArcMap.

Heel vaak komt het voor dat een orga-

nisatie een ArcMap-document heeft ge-

maakt, maar men niet tevreden is over

de performance. verschillende oorzaken

kunnen hieraan ten grondslag liggen, maar

zijn niet in één oogopslag te achterhalen.

De eerste knop op de Map Service Pu-

blishing Toolbar maakt het mogelijk om

een analyse te doen van de MxD. Instel-

lingen in de MxD die nadelig zijn voor de

performance worden in een apart scherm

getoond en in drie klassen gerangschikt:

fouten, waarschuwingen en opmerkingen.

De fouten moeten worden opgelost voordat

een MxD gepubliceerd kan worden als een

MSD-mapservice. De andere twee klassen

geven tips waarvan wordt aangeraden om

die op te volgen.

Een aantal eigenschappen die voor een

MxD zijn toegestaan worden in deze eerste

versie van de MSD niet ondersteund, zoals

het gebruik van Maplex Labeling en bepaal-

de symbologie. Dit wordt in de komende

versies van ArcGIS Server wel ondersteund.

Het gebruik van Maplex, topologielagen en

geavanceerde lijn-symbologie levert fout-

meldingen op. Een laag zonder Spatial Index

of een andere projectie levert een waar-

schuwing op. Het on-the-fly projecteren van

data wordt wel toegestaan, maar is nadelig

voor de performance.

Wanneer een laag op alle schaalniveaus

wordt getoond levert dit slechts een opmer-

king op. Dit kan namelijk een potentieel per-

formance probleem opleveren. Een dataset

bedoeld voor 1:10.000 moet bijvoorbeeld

niet op 1:500.000 afgebeeld worden.

Nadat alle fouten zijn opgelost kan er een

preview worden getoond van de data, zoals

deze eruit komt te zien als de MSD gepubli-

ceerd is als mapservice. De tijd die nodig is

om de kaart te tekenen wordt ook weer-

gegeven. Wat direct opvalt is dat er in deze

preview gebruik gemaakt kan worden van

Scherm met fouten, waarschuwingen en opmerkingen om de kaart te optimaliseren.

dEskTop

5

anti-aliasing voor zowel de geografie als de

teksten. Dit betekent dat het vanaf ArcGIS

Server 9.3.1 mogelijk is om een dynamische

mapservice te maken met anti-aliasing. Een

mapservice gebaseerd op een MxD onder-

steunt dit niet tenzij er een tiled mapservice

van wordt gemaakt.

De preview geeft een goed beeld hoe de

performance van de nieuwe mapservice zal

zijn en hoe deze er visueel uit komt te zien.

MXd ≠ MApSERvICE

Een veel gemaakte fout bij het publiceren

van een MxD of MSD als mapservice is het

idee dat alle lagen in één ArcMap-document

Preview om de kaart te controleren voordat deze naar ArcGIS Server gepubliceerd wordt.

dEskTop

6

ook beschikbaar moeten komen in één

mapservice. In veel gevallen bestaat een

ArcMap-document uit achtergrondlagen en

zogenaamde operationele lagen. Een kaart

van bijvoorbeeld de Ecologische Hoofd-

structuur (EHS) zal in ArcMap lagen over

natuurdoeltypen, beheersgebieden, foe-

rageergebieden bevatten (de operationele

lagen) en gemeentegrenzen en topogra-

fische data (achtergrondlagen). Een MxD

kan op deze manier al snel uit meer dan 20

kaartlagen bestaan.

Het is af te raden om direct deze MxD te

publiceren als mapservice. Maak van de ach-

tergrondkaartlagen één of meerdere aparte

mapservices. Deze kunnen op voorgedefi-

nieerde schaalniveaus gecached worden tot

een tiled mapservice. Deze kaartlagen zullen

ongetwijfeld ook in andere kaarten voorko-

men, zoals bijvoorbeeld een Aardkundige

Waarde-kaart of een kaart over stiltegebie-

den. Deze achtergrondmapservices worden

ook wel basemaps genoemd.

De operationele kaartlagen kunnen als een

dynamische mapservice worden aangebo-

den. vanaf ArcGIS 9.3.1 kan dit het beste via

een MSD.

Met ArcGIS Server kunnen de operationele

mapservice en de basemap mapservice ge-

makkelijk samengevoegd worden binnen

één webapplicatie.

Een snelle en goede webapplicatie wordt

bepaald door een doordachte opmaak van

de te publiceren kaart. Een kaart gemaakt

in ArcMap is niet direct geschikt om gepu-

bliceerd te worden. Belangrijk is om na te

denken hoe de kaart gebruikt gaat worden

in de webapplicatie. Maak gebruik van

schaalafhankelijkheid om lagen te tonen,

maak onderscheid in operationele lagen

en achtergrondlagen, gebruik goede in-

dexes. Hulpmiddelen hierbij zijn tools zoals

MxDPerfStat en de nieuwe toolbaar om

MSD-mapservices te maken in ArcGIS 9.3.1.

Als het resultaat aan de verwachtingen vol-

doet, dan is de volgende stap om een map-

service te maken. Gelijk aan de bekende

manier om vanuit ArcCatalog een MxD te

publiceren als mapservice, kan dit nu van-

uit ArcMap. De MxD wordt opgeslagen als

MSD-bestand en deze wordt vervolgens

gebruikt voor de mapservice. Het MSD-

bestand wordt ook fysiek opgeslagen op de

server in een nieuwe folder: de arcgisinput

folder.

In een volgend artikel zullen we verder in-

gaan op het opbouwen van goede basemap

mapservices waarin we vragen beantwoor-

den zoals welke schaalniveaus er moeten

worden ingesteld, wat het beste afbeeldings-

formaat is of hoe groot de tiles bijvoorbeeld

moeten zijn.

AuTEuR: Ernst Eijkelenboom

E-MAIL: eeijkelenboom@esri.nl

dEskTop

7

vEElzIjdIG

Het ArcGIS platform biedt ondersteuning voor scripting

in een aantal veelgebruikte scriptingtalen, zoals Python,

vBScript, JScript en Perl. Python heeft het gebruiksge-

mak van een scriptingtaal en de programmeermoge-

lijkheden van een ontwikkeltaal. Daarom wordt Python

door ESRI gezien als de scriptingtaal die alle handvatten

biedt voor de gebruiker om de geoprocessingtaken te

vervullen. Python is relatief eenvoudig te leren, maar is

wel een taal waarin object-geörienteerd programmeren

mogelijk is. De taal en bijbehorende omgeving bestaat

onder een open-source licentie en heeft in de loop der

tijd een aanzienlijke gebruikersgemeenschap verwor-

ven.

dE ARCGISSCRIptInG-CoMponEnt

Om het gebruik van Python en andere scriptingtalen in

het geoprocessing framework te versoepelen bestaat

een ArcObjects-component genaamd arcgisscripting.

Deze component beheert alle geoprocessingfuncties

binnen ArcGIS en vormt op deze manier een coarse-

grained object voor het automatiseren van deze func-

ties.

Een Python-script kan met een gewone tekst-editor

aangemaakt worden, of via een Python-editor. Python-

scripts hebben de extensie ‘.py’. De scripts kunnen zowel

binnen als buiten ArcGIS gestart worden, zolang er een

ArcGIS-licentie aanwezig is.

De volgende regels code bieden toegang tot de

ArcObjects-component arcgisscripting en kunnen boven-

aan het script gezet worden.

import arcgisscripting

gp = arcgisscripting.create()

Hierna kunnen alle mogelijkheden van het geoproces-

sing framework benut worden in Python. Niet alleen de

tools, maar ook alle environment settings kunnen be-

invloed worden, zoals de kaartprojectie of de directory

waarin gewerkt wordt. Daarnaast bestaan er speciale

functies om het werken in het geoprocessing framework

te vergemakkelijken. Zo kan gekeken worden of invoer-

data wel bestaat, kan een lijst met shapefiles in een

bepaalde folder bekeken worden en is het mogelijk om

foutmeldingen door te geven naar het geoprocessing

framework. Alle methodes en eigenschappen van de

arcgisscripting-component zijn te vinden in het object-

modeldiagram, te vinden in de documentatie van ArcGIS.

Het uitvoeren van een bepaalde actie op meerdere

bestanden is met behulp van de methodes van de

arcgisscripting-component eenvoudig te regelen.

efficiëntgeoprocessingtaken uitvoeren met python

Geoprocessingtaken kunnen veel tijd in beslag nemen, zeker als ze moeten worden uitgevoerd op grote hoeveelhe-

den data. Scripting is een efficiënte methode om taken te automatiseren en daarmee tijd te winnen. bovendien wordt

door het gebruik van scripts een geoprocessing workflow goed uitwisselbaar met andere gebruikers. dit artikel gaat

in op het gebruik van python als scriptingtaal.

Object-modeldiagram van de arcgisscripting-component met

methodes en eigenschappen.

onTwikkELEn

8

vlAkkEn GEnEREREn uIt puntGEGEvEnS

Meer geavanceerde taken zijn ook goed uit te voeren

met gebruik van Python-scripting en het geoprocessing-

framework. Een voorbeeld hiervan is het aanmaken

van vlakken op basis van puntgegevens. Als invoerdata

voor dit voorbeeld is een puntenbestand beschikbaar

met als attributen een unieke identifier van het vlak

waar een punt bij hoort en een volgnummer van een

vertex in het vlak.

Er wordt begonnen met het aanmaken van het

arcgisscripting-object, waarna de invoer- en uitvoerdata

wordt vastgesteld.

import arcgisscripting

gp = arcgisscripting.create()

inputFC = “C:\\DATA\\Meetpunten.gdb\\Punten”

newFC = “C:\\DATA\\Meetpunten.gdb\\Vlakken”

vervolgens kan een object van het type Array aange-

maakt worden, die de vertices van de vlakken zal gaan

bevatten. De methode searchcursor wordt gebruikt

waarbij allereerst op de identifier van het vlak wordt ge-

sorteerd om vervolgens te sorteren op het volgnummer

van de vertices binnen het vlak. Op die manier wordt een

lijst gemaakt waarin één voor één de vlakken voorbijko-

men. Binnen elk vlak staan bovendien de punten in de

juiste volgorde. Met de insertcursor kunnen features

toegevoegd worden aan de feature class met vlakken.

vlakArray = gp.createobject(“Array”)

geomFld = “SHAPE”

scur = gp.searchcursor(inputFC, “”, “”, “”,

“PolyID A; Volgorde A”)

icur = gp.insertcursor(newFC)

Nu kunnen iteratief de punten één voor één worden toe-

gevoegd aan vlakArray. Wanneer een nieuwe identifier

van een vlak wordt gevonden, wordt via insertrow een

nieuw vlak aangemaakt.

srow = scur.next()

vlakID = srow.getvalue(“PolyID”)

while srow:

if srow.getvalue(“PolyID”) != vlakID:

irow = icur.newrow()

irow.SetValue(geomFld, vlakArray)

icur.insertrow(irow)

vlakArray.removeall()

vlakID = srow.getvalue(“PolyID”)

vlakArray.add(srow.getvalue(geomFld).getpart())

srow = scur.next()

irow = icur.newrow()

irow.SetValue(geomFld, vlakArray)

icur.insertrow(irow)

Het is praktisch om tot slot de gebruikte objecten te verwij-

deren, zodat de data weer wordt vrijgegeven voor gebruik.

del gp, vlakArray, scur, icur

pytHon op HEt RESouRCE CEntER

Naast de genoemde voorbeelden zijn er talloze andere

mogelijkheden om scripting met Python in te zetten

om op eenvoudige wijze geoprocessingtaken snel en

effectief af te handelen. Kijk voor meer praktische voor-

beelden van het gebruik van Python in ArcGIS op het

Resource Center: http://resources.esri.com/geoprocessing

AuTEuR: Arjen Pluim

E-MAIL: apluim@esri.nl

Een Python-editor met een simpel script om feature classes te

clippen op basis van één inputbestand.

onTwikkELEn

9

mApGALLEry

oMSCHRIjvInG:De bodemkansenkaart is

vervaardigd door het bu-

reau Datamanagement van

de provincie Zuid-Holland

in opdracht van het xplore-

Lab. xplorelab is het labora-

torium voor innovatie van

de directie Groen, Water

en Milieu van de provincie

Zuid-Holland.

In de Nota Ruimte is de

Zuidplaspolder aangewe-

zen als verstedelijkingsloca-

tie voor de periode na 2010.

Dit betekent meer wonin-

gen, meer glastuinbouw en

bedrijfsterreinen en ruimte

voor natuur, water en nieu-

we weginfrastructuur. Om

dit te realiseren wordt de

‘lagenbenadering’ toege-

past. De bodemkansenkaart

geeft de mogelijkheden om

de ‘ondergrondlaag’ in deze

benadering te betrekken en

te zorgen voor een klimaat-

bestendige inrichting van

de Zuidplaspolder.

Gebruikte software:

ArcGIS 9.2 met extensies

Spatial Analyst en 3D Ana-

lyst (ArcScene).

Adobe Photoshop CS2 en

Adobe InDesign CS2.

Auteurs:

Chris van Eijnsbergen,

Marc Bel, Dirk van der Eijk.

mApGALLEry

11

MEtAdAtA: bRAndStof vooR

GEopoRtAlEn

Een geoportaal is een (web)applicatie waar-

mee gebruikers geografische data en services

kunnen zoeken, vinden, exploreren en delen.

De brandstof voor een geoportaal is metadata:

‘data over data’. Het belang van metadata

kunnen we illustreren met een blik in de su-

permarkt. Wie koopt het als er geen etiket op

zit? Als koper weet je niet wat er in het blik

zit. Wat is de kwaliteit? Heb ik dit nodig? Zon-

der metadata - het etiket in dit geval - is het

blik vrijwel waardeloos. voor geo-informatie

geldt iets vergelijkbaars: goede documentatie

van (vaak kostbare) data is daarom van groot

belang. Met metadata èn een geoportaal

waar de metadata gevonden en bekeken kan

worden kunnen gebruikers vooraf beoordelen

of dit de informatie is die ze nodig hebben.

vlIEGEndE StARt

Een geoportaal kan op verschillende niveaus

gebruikt worden, variërend van organisatie-

niveau tot nationaal niveau. Geen enkel geo-

portaal is hetzelfde. Iedere organisatie heeft

andere wensen en eisen aan een geopor-

taal. Een oplossing ‘zo uit de doos’ is daarom

meestal niet toereikend, maar kan wel een

goede basis vormen om mee verder te gaan.

ESRI heeft de afgelopen jaren hard gewerkt

aan de ArcGIS Server Geoportal Extensie

(voorheen GIS Portal Toolkit). Dit is een oplos-

sing voor geoportalen die relatief snel opge-

zet kunnen worden, maar organisaties wel de

flexibiliteit biedt om een geoportaal volledig

naar eigen wens in te richten. Zo kunnen orga-

nisaties een vliegende start maken waarna ze

hun geoportaal gaandeweg kunnen verfijnen.

In dE dooS

Wat zit er in de doos van de ArcGIS Server

Geoportal Extensie? Allereerst zijn er de

catalog service en metadata service. Deze

services regelen de processen rondom het

zoeken, publiceren en valideren van me-

tadata. Daarnaast is er een harvesting ser-

vice waarmee metadata uit andere bronnen

automatisch in het geoportaal gepubliceerd

kan worden.

voor de gebruikerskant is er de site starter,

een collectie van dynamische webpagina’s

de ArcGIS Server Geoportal extensie: eSRI’s oplossing voor geoportalen

de laatste tijd is er steeds meer aandacht voor geoportalen. Een belangrijke reden hiervoor is

InSpIRE (Infrastructure for Spatial InfoRmation in Europe); een initiatief van de Europese Com-

missie om de groeiende hoeveelheid geo-informatie in Europa in goede banen te leiden. Hiervoor

zijn richtlijnen en regelgeving ontwikkeld voor het geharmoniseerd verzamelen, vastleggen en

uitwisselen van geo-informatie. Geoportalen spelen hierin een grote rol. In dit artikel wordt ESRI’s

oplossing voor geoportalen besproken, waarmee organisaties een belangrijke stap kunnen zetten

om ‘InSpIRE-ready’ te worden.

SErvEr

12

SErvEr

(geschreven in Java Server Pages, JSP) die een

basis geoportaal vormen. Zoals de naam aan-

geeft is de site starter bedoeld als startpunt,

de JSP-pagina’s kunnen vervolgens aangepast

worden om extra functionaliteit toe te voe-

gen of om het geoportaal te integreren in een

bestaande website van een organisatie.

ArcGIS Server verzorgt een aantal services

waar de Geoportal Exensie gebruik van

maakt, zoals een mapservice om geografisch

te kunnen zoeken, een geocoding service om

plaatsen te zoeken vanuit het geoportaal

en een data download service. Deze services

zorgen ervoor dat een gebruiker optimaal

kan profiteren van de mogelijkheden van het

geoportaal.

Tot slot zijn er plugins voor ArcMap en

ArcGIS Explorer om vanuit deze applicaties

meteen te kunnen zoeken op een geopor-

taal. Dit werkt via CS-W, de catalog service

specificatie van het Open Geospatial Consor-

tium (OGC). voor ArcCatalog is er een plugin

waarmee gebruikers metadata meteen kun-

nen publiceren op het geoportaal.

Als alles geïnstalleerd en geconfigureerd

is, hoe ziet het portaal er dan uit? Geïnte-

resseerden kunnen een kijkje nemen op

http://gptogc.esri.com/GPT931. Dit is het eer-

ste publieke geoportaal dat met de nieuwste

versie van de ArcGIS Server Geoportal Extensie

is gemaakt, versie 9.3.1.

EEn GREEp uIt dE funCtIonAlItEIt

De ArcGIS Server Geoportal Extensie heeft

uitgebreide zoekmogelijkheden. Zo kan

vooraf aan een zoekterm het stukje “like|”

worden toegevoegd, waarmee automatisch

wordt gezocht naar woorden met dezelfde

betekenis in een andere taal. Bijvoorbeeld,

iemand die als zoekterm “oceaan” opgeeft

De homepage van het geoportaal zoals het uit de doos komt (zie http://gptogc.esri.com/GPT931).

13

De previewmogelijkheid in versie 9.3.1 van de Geoportal Extensie. De viewer is direct te integreren in een

andere webpagina door de code te kopiëren.

De zoekfuncties die standaard in het geoportaal zitten: grafisch zoeken, tekstueel zoeken, op eigenschap

zoeken of een combinatie daarvan.

SErvEr

14

krijgt alleen zoekresultaten te zien

waarin het woord “oceaan” voor-

komt. Zodra hij “like|oceaan”

gebruikt, worden ook resultaten

getoond waarin “ocean” of “Ozean”

voorkomt. Het is ook mogelijk om

grafisch te zoeken naar metadata.

In de JavaScript-viewer op de zoek-

pagina van het geoportaal kan door

simpel navigeren een gebied in beeld

worden gebracht waarbinnen ge-

zocht wordt. Daarnaast zijn er extra

zoekopties, zoals het zoeken naar

geo-informatie met een specifiek

thema of het zoeken op datum. Tot

slot hoeft de gebruiker voor het zoe-

ken naar metadata op een ander geo-

portaal de deur niet meer uit; vanuit

één geoportaal kan ook worden ge-

zocht naar metadata op andere geo-

portalen.

De metadata van de gevonden data

of webservices kan worden getoond

volgens de opgegeven stylesheet bin-

nen het geoportaal. Daarnaast kan

het originele metadatabestand ge-

download worden. Webservices kun-

nen bovendien ‘gepreviewed’ worden

in de JavaScript-viewer van ArcGIS

Server. Hierbij wordt meteen een

stukje code aangemaakt waarmee de

viewer direct in een bestaande web-

pagina geïntegreerd kan worden.

Beheerders van het geoportaal kun-

nen metadata aanmaken, uploaden

en goedkeuren voor publicatie als zij

daartoe voldoende rechten hebben.

Ook is het mogelijk om metadata te

valideren of deze voldoet aan de ge-

selecteerde standaard. verder kun-

nen er per metadatabestand toe-

gangsrestricties opgelegd worden.

Metadatabestanden kunnen ook tij-

delijk als conceptversie opgeslagen

worden voordat ze op het geoportaal

gepubliceerd worden.

MultIfunCtIonEEl

Of een geoportaal nu kleinschalig

of grootschalig ingezet wordt, met

de ArcGIS Server Geoportal Extensie

kan een multifunctioneel geoportaal

opgezet worden. Organisaties kun-

nen het gebruiken om intern data te

ontsluiten, zodat mensen van verschil-

lende afdelingen gemakkelijk elkaars

data en webservices kunnen vinden

en gebruiken. Daarnaast kan (een

deel van) de data op het geoportaal

vindbaar gemaakt worden voor de

buitenwereld. Door de site starter aan

te passen of uit te breiden kan een

geoportaal ontwikkeld worden die

precies past bij de wensen van de or-

ganisatie. De ArcGIS Server Geoportal

Extensie is dé oplossing voor geopor-

talen waarmee organisaties zich goed

kunnen voorbereiden op INSPIRE. Is

uw organisatie al ‘INSPIRE-ready’?

AuTEuR: Sabine Put

E-MAIL: sput@esri.nl

GEoStICkERvooR MEtAdAtA Metadata voor geografi-

sche data en services moet

volgens een vast patroon

worden vastgelegd. Is dat

niet het geval, dan wordt

het lastig de juiste data te

vinden op basis van me-

tadata. Hiervoor zijn stan-

daarden ontwikkeld: ISO

19115 is de standaard voor

metadata voor geografi-

sche data; ISO 19119 is de

standaard voor metadata

voor webservices. Daar-

bovenop zijn Nederlandse

profielen ontwikkeld. Om

metadata volgens deze

standaarden aan te kun-

nen maken is de metadata-

editor GeoSticker ont-

wikkeld. Met GeoSticker

wordt het gebruikers mak-

kelijk gemaakt om valide

metadata aan te maken

die vervolgens direct op

een geoportaal kan wor-

den gepubliceerd.

SErvEr

15

Geocortex Optimizer helpt een beheerder met het be-

antwoorden van de volgende vragen:

• Hoeveel bezoekers zijn er op de website en wat is de

trend?

• Hoe is de performance voor de huidige gebruikers?

• Gezien de trend, zal het huidige systeem met hard-

ware voldoende capaciteit hebben?

• Waar liggen de kansen om de performance en

capaciteit te verbeteren?

• Welke services zijn het meest populair?

• Welke geografische gebieden worden het meest

bekeken?

InzICHt In pERfoRMAnCE

van elke aangemaakte webservice is met behulp van een

aantal grafieken duidelijk te zien op welk tijdstip van de

dag er veel gebruikt van wordt gemaakt. Per service kan

er vervolgens worden bekeken welke individuele kaart-

laag bijvoorbeeld nog traag reageert. Dit geeft de be-

heerder inzicht in welke laag beter of anders gecached

moet worden, of waar bijvoorbeeld labels kunnen wor-

den omgezet naar annotatie.

GeoCortex Optimizer biedt ook de mogelijkheid om een

‘heatmap’ te maken. Een heatmap geeft een duidelijk

beeld welke delen van een kaart veel gebruikt worden.

Hiermee kunnen prioriteiten worden vastgesteld voor

het verbeteren van de webservice.

Geocortex Optimizer maakt gebruik van een eenvoudig

mechanisme dat test of de server beschikbaar is. De soft-

ware bevraagt periodiek de server en het al dan niet sla-

gen van deze bevraging wordt bijgehouden. De tijd die

de server nodig heeft om een antwoord te sturen geeft

inzicht in het netwerkverkeer en brengt eventuele pro-

blemen aan het licht.

Het onderliggende besturingssysteem biedt ook een

veelvoud aan tools om de perfomance te toetsen, zoals

het processor- en geheugengebruik, harddisk-activiteit

en de netwerkverbinding. Al deze gegevens kunnen

gecorreleerd worden met de data die door Geocortex

Optimizer zijn verzameld.

SErvEr

haal meer uit ArcGIS Server met Geocortex optimizer

Geocortex optimizer is een applicatie die speciaal ontwikkeld is voor ArcGIS Server. Het biedt een breed pakket aan

functionaliteit om de effectiviteit en waarde van de ArcGIS Server-omgeving te maximaliseren. Geocortex optimizer

verzamelt, organiseert en analyseert informatie over de in de organisatie draaiende ArcGIS Server websites en infra-

structuur. daarnaast kan Geocortex optimizer gebruikt worden om ArcGIS Server applicaties beter in te richten.

Aantal image requests voor verschillende mapservices per tijdstip.

Heatmap die visueel weergeeft welke gebieden in een

mapservice het meest gebruikt worden.

16

SErvEr

AutoMAtISCH AnAlySES En ACtIES uItvoEREn

In de meeste gevallen heeft een beheerder voldoende

aan het bekijken van een rapport over het functioneren

van ArcGIS Server. Er zijn echter momenten dat van een

beheerder een actie wordt verwacht wanneer er bijvoor-

beeld een bepaalde systeemsnelheid niet wordt behaald.

Geocortex Optimizer kan automatisch meldingen genere-

ren en acties uitvoeren in vooraf bepaalde situaties. Een

alarm wordt bijvoorbeeld ingezet wanneer een bepaal-

de waarde niet binnen het geconfigureerde bereik ligt.

Mogelijke acties die hieraan gekoppeld kunnen worden

zijn het sturen van een email, het uitvoeren van een script

of het vastleggen van de situatie in een logbestand van

het besturingssysteem.

Meer weten? Neem contact op met ESRI Nederland of

kijk op www.geocortex.com/optimizer.

AuTEuR: Bart Smit

E-MAIL: bsmit@esri.nl

Snelheid van verschillende lagen in een mapservice.

17

Aan de slag metnetwork Analyst

nEtwoRk dAtASEtS

voor het gebruik van Network Analyst is een Net-

work Dataset in een geodatabase noodzakelijk. In een

Network Dataset wordt bepaald op welke feature clas-

ses het netwerk gebaseerd is en met welke kenmerken

en restricties rekening gehouden moet worden, zoals

éénrichtingsverkeer en hoe kortste routes gedefinieerd

zijn. Hoe gaat het maken van een Network Dataset in

zijn werk?

Als basis gebruiken we in dit voorbeeld Tele Atlas-data.

De feature classes moeten in een feature dataset zit-

ten in een geodatabase. vervolgens kunnen we een

Network Dataset aanmaken. Er verschijnt een wizard

waarmee de Network Dataset geconfigureerd kan wor-

den. voor NAvTEQ en Tele Atlas-data worden bepaalde

kenmerken automatisch herkend. Tijdens het opbouwen

van de Network Dataset wordt er een set van topologi-

sche tabellen aangemaakt waardoor de analyses vervol-

gens razendsnel zijn uit te voeren. Na het voltooien van

de wizard is een nieuwe feature class aangemaakt met

alle ‘junctions’ van het netwerk en de Network Dataset

zelf.

Een Network Dataset kan gebruik maken van multi-

modale netwerken, bijvoorbeeld: ‘loop naar bushalte,

reis met bus naar station, stap op de trein, loop naar

bestemming’. Een ander voorbeeld is het vervoer van

goederen van Rotterdam naar Zuid-Italië: eerst met de

boot, daarna met de vrachtwagen en het laatste gedeel-

te van de reis met de trein.

18

veel mensen beschikken over een navigatiesysteem. niet alleen in de auto, maar zelfs op de fiets wordt routering

tegenwoordig gebruikt. binnenin een navigatiesysteem worden analyses op geografische data uitgevoerd om de

gebruiker te voorzien van route-informatie en extra informatie die lokaal van belang kan zijn, zoals naburige tank-

stations of restaurants. voor de consument is dit voldoende, maar veel organisaties hebben vraagstukken die een

complexere routering vraagt of andere typische netwerkanalyses, bijvoorbeeld het berekenen van verzorgingsge-

bieden van supermarkten. network Analyst is een extensie voor ArcGIS waarmee complexe analyses op netwerken

uitgevoerd kunnen worden. dit artikel laat de lezer kennis maken met de mogelijkheden van network Analyst.

Feature classes van de Tele Atlas-data waarmee een Network

Dataset gemaakt wordt.

Wizard waarin stap voor stap de Network Dataset geconfigu-

reerd kan worden.

dEskTop

AnAlySES In nEtwoRk AnAlySt

De Network Analyst extensie kent een vijftal

functies die uitgevoerd kunnen worden.

Routering

Routering is het berekenen van routes op basis

van een aantal opgegeven punten. De route

kan berekend worden tussen meer dan twee

punten. De volgorde van de opgegeven punten

kan worden geoptimaliseerd om de kortste of

snelste route te krijgen. De punten kunnen in-

teractief in de kaart worden gekozen of kunnen

het resultaat zijn van een gegeocodeerde tabel

met adressen.

Het resultaat van de routering kan beïnvloed

worden door het toevoegen van barrières.

Barrières blokkeren een kruising of wegsege-

ment. Tijdelijke of permanente wegblokkades

kunnen op deze manier worden meegenomen.

Het resultaat van de route-berekening wordt

op de kaart getoond. Daarnaast kan de route-

beschrijving getoond worden.

Indien aanwezig in de data van de Network

Dataset kan rekening gehouden worden met

verkeersrestricties, zoals afslagverboden, via-

ducthoogtes en bussluizen. Ook vertragingen

ontstaan bij het afslaan (links afslaan kost meer

tijd dan rechts afslaan) kunnen gemodelleerd

worden.

verzorgingsgebieden (service areas)

Wat is de beste plaats voor een nieuwe super-

markt, gebaseerd op de locaties van bestaande

winkels? Kan elke plek in de gemeente bereikt

worden binnen 15 minuten, uitgaande van de

bestaande ambulanceposten?

verzorgingsgebieden kunnen eenvoudig be-

rekend worden op basis van dezelfde Network

Dataset als gebruikt voor het berekenen van

een route.

Aan de slag metnetwork Analyst

19

Snelste en kortste route tussen Delft en Zoetermeer.

dEskTop

Ambulances op locatie 2 en 3 zijn het snelst bij het incident.

Verzorgingsgebieden van 1; 1,5 en 2 km rond drie locaties.

dEskTop

20

nabijheidsanalyse

Welke ambulances zijn het dichtst bij een onge-

luk? Met de Network Analyst extensie kunnen

dergelijke vraagstukken eenvoudig worden

opgelost. Gegeven een aantal locaties en een

incident, kan met Network Analyst berekend

worden vanuit welke locatie het snelst het in-

cident bereikt kan worden. De berekening kan

gedaan worden naar of vanaf het incident.

logistiek

Een typisch logistiek vraagstuk is het samenstel-

len van afleverroutes, eventueel met beperkte

aflevertijden op de afleveradressen of met met

meerdere voertuigen. Daarnaast kan rekening

gehouden worden met de rust- en rijtijden van

de chauffeurs. Met de ‘vehicle Route Problem’-

functie kunnen deze vraagstukken beantwoord

worden.

Kostenmatrices

Wat zijn de afstanden of rijtijden tussen een

groot aantal plaatsen? Met de ‘Cost Matrix’-

functie kunnen deze gegevens berekend wor-

den en zowel grafisch als administratief wor-

den weergegeven.

De Network Analyst-extensie is een krachtige

extensie om netwerkgerelateerde vraagstuk-

ken op te lossen en biedt meer functionaliteit

dan de bekende routenavigatiesystemen.

De Network Analyst is beschikbaar als extensie

voor zowel ArcGIS Desktop als ArcGIS Server.

voor het ‘vehicle Routing Problem’ is er bo-

vendien een kant-en-klare applicatie beschik-

baar, ArcLogistics. Deze applicatie kan zonder

de aanwezigheid van ArcGIS gebruikt worden.

AuTEuR: Ernst Eijkelenboom

E-MAIL: eeijkelenboom@esri.nl

Kostenmatrix tussen Nederlandse steden.

dEskTop

21

AG

End

Aw

ie, wat en w

aar

pREC

on

fEREn

CE SEM

InA

R

Precon

ference sem

inar, vo

orafg

aand

e aan d

e GIS C

on

ferentie 20

09

22 septem

ber 20

09

Ro

tterdam

ww

w.g

iscon

ferentie.n

l

16E G

IS Co

nfER

EntIE 2009

23 – 24 septem

ber 20

09

Ro

tterdam

ww

w.g

iscon

ferentie.n

l

IntER

GEo

22 – 24 septem

ber 20

09

Karlsru

he, D

uitslan

d

ww

w.in

tergeo

.de

EGEA

Co

nG

RES

Co

ng

res van d

e Euro

pean

Geo

grap

hy A

ssociatio

n fo

r Stud

ents an

d Y

ou

ng

Geo

grap

hers

26 septem

ber – 1 o

kto

ber 20

09

Heeg

, friesland

ww

w.eg

ea.eu

ESRI Eu

Ro

pEAn

uSER

Co

nfER

EnC

E

14 – 16 ok

tob

er 2009

viln

ius, Lito

uw

en

ww

w.esri.co

m/eu

c