“Ik heb m erv ag n2 0 1 2 | 1 s t e j a a r g a n g n r. 2 V e r s c h i j n t d i e m a a n d e l...

deMens.nu Magazine | 2

vrijzinnig humanistisch tijdschrift voor de maatschappelijk geëngageerde mens

Vera

ntwo

orde

lijke

uitge

ver:

Sylva

in Pe

eter

sap

ril - m

ei - j

uni 2

012

| 1st

ejaa

rgan

g nr

. 2Ve

rsch

ijnt d

riem

aand

elijks “Ik heb

meer vragen dan antwoorden.”Onderhuids met Annelies Beck

Dossier:

GENERATIE-SOLIDARITEIT

Springen jong en oud in de bres voor elkaar?

3 | deMens.nu Magazine

Federaal SecretariaatBrand Whitlocklaan 871200 Sint-Lambrechts-WoluweT 02 | 735 81 92F 02 | 735 81 [email protected]

hoofdredactieSonny Van de Steene

eindredactieJulie Van Garsse

redactieOlivier BeysFranky BusscheVeerle CannootLiza JanssensAnne-France KetelaerSonny Van de SteeneSarah Van GaensJulie Van GarsseMarina Van Haeren

lay-outGrafiekGroep

foto’s cover, pagina 3, 8, 11, 12, 13(enkel foto Nils Van den Bergh), 30 en 31© Isabelle Pateer - Otherweyes

Cartoon pagina 35Luc Vernimmen

deMens.nu Magazine wordt gratisverspreid binnen de vrijzinnig huma-nistische gemeenschap.De redactie van deMens.nu Magazineis niet verantwoordelijk voor de inhoudvan de door derden geleverde artikels.

Onder auspiciën van de Unie VrijzinnigeVerenigingen vzw.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

deMens.nu Magazine | 1ste jaargang nr. 2april - mei - juni 2012Verschijnt driemaandelijksVerantwoordelijke uitgever: Sylvain PeetersISSN 2034-6646

Conform de wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte vande verwerking van persoonsgegevens (8 december 1992) delen wij je mee dat eenaantal van je persoonsgegevens opgenomen worden in ons adressenbestand.DeMens.nu zal, als houder van dit bestand, je gegevens verwerken in het kader vanvolgend doeleind: verspreiden van publicaties en interne communicatie.

Op schriftelijk verzoek, gericht aan mevrouw Marina Van Haeren, algemeen directeur,Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, kan je een overzicht krijgen van de door deMens.nu over je opgeslagen persoonsgegevens. Onjuiste gegevens verbeteren wij op je verzoek.

Reacties op dit nummer kan je steeds doormailen naar [email protected]. Deze worden, na overleg en goedkeuring door de kernredactie, geplaatst op de website bij de rubriek Reacties van het desbetreffende deMens.nu Magazine of verschijnen inhet volgende deMens.nu Magazine.

Je kan je gratis abonneren opdeMens.nu Magazine.

Hoe? Stuur een mailtje [email protected]

OF stuur een brief naardeMens.nu-UVVvzw Brand Whitlocklaan 871200 Sint-Lambrechts-Woluwe

Met vermelding van je naam enadres.


l ooit verbouwd? Wel, ik zit er middenin. Een helsgedoe. Vraag het aan ieder die het al gedaanheeft. Bouwen aan je huis, je nestje. Samenmet je droompartner. nooit gedacht dat ik hetzou doen.

De voorbereidende afbraakwerken doen we zelf. Een lastigkarwei. Gelukkig kunnen we daarbij rekenen op anderen.Vrienden en familie die hun tijd opofferen, die meeleven en -hel-pen. natuurlijk kunnen zij ook bouwen op mij. Graag zelfs. Er hoevendaarbij niet noodzakelijk bakstenen aan te pas te komen. Solidariteit. De warmte tussen mensen. Daar gaat het om. Elkaarhelpen, met de talenten en binnen de mogelijkheden die je hebt.Op individueel vlak, tussen vrienden en familie, maar ook op maat-schappelijk niveau. Een samenleving zonder solidariteit is geen sa-menleving. Mensen hebben andere mensen nodig. Het is eigenaan het mens-zijn. Mensen bouwen constant op elkaar. Door el-kaar te steunen, door samen dingen voor elkaar te doen, makenwe het samenleven dragelijker, beter en fijner voor ieder van ons.Zonniger. Om het in verbouwingstermen te zeggen: solidariteitbrengt de samenleving naar een hogere etage. Dit is niet evident,maar om Annelies Beck te citeren: “Waar ik heel sterk in geloof isin de kracht van mensen samen, hier en nu”.

DeMens.nu bouwt ook verder. Tijdens haar Algemene Vergaderingop 24 maart werd afscheid genomen van Sonja Eggerickx alsvoorzitter van deMens.nu. Zes jaar stond ze geëngageerd, volvuur aan het roer van het georganiseerd vrijzinnig humanisme. Sylvain Peeters werd verkozen tot nieuwe voorzitter. Een volgendebouwfase is aangebroken…

Sonny Van de Steene

De sol* in solidariteit

van de redactie

(*zon en español)


inhoud

6

8

14

Dossier

GeneratiesolidariteitSpringen jong en oud in de bres voor elkaar?

Europa vergrijst. Nooit eerder werden zoveelmensen zo oud, terwijl het aantal kinderen daalt.Geen evidente situatie, zo blijkt. Senioren willenna een leven lang werken genieten van eencomfortabele oude dag, en ook de jongere ge-neraties eisen nu reeds dit recht voor later op.De pensioenlast weegt dan ook zwaar op de sa-menleving. En hoe kunnen we de toenemendevraag naar zorg voor iedereen blijven garande-ren? Het is duidelijk: jong en oud moeten meerdan ooit de handen in elkaar slaan. 2012 is nietvoor niets het Europese Jaar van de Intergene-rationele Solidariteit. En solidariteit beperkt zichniet tot pensioenen en zorg. Denk maar aan hetecologiedebat, waarbij de toekomstige genera-ties uit de boot dreigen te vallen. In het dossiervan dit Magazine leggen we de generationeleknelpunten bloot, maar kijken we ook naar watons bindt. Voor solidariteit geldt immers even-goed: jong geleerd, oud gedaan!

[jvg]

13

foto: © Isabelle Pateer

UITNEEM-BARE KATERN24 PAGINA’S


6 Markant

8 Onderhuids“Mensen die geloven, twijfelen die ooit?” Interview met Annelies Beck

Bij deMens.nu13 Dagschotel20 Vrijwilligers van bij ons22 Ingezoomd30 Actua

O.a. interview met de nieuwe voorzitter vandeMens.nu

Jongeren boven!14 Jong.nu

Marcel Pinas: cultuur als basis voor ontwikkeling18 Gedachtestreepje

Gedachten zijn vrij17 De mening

Waarom leven wij? De mening van Sean Dhondt overde zin van het leven

19 Column pdw34 Column Anne Provoost

Wetenschap24 Onder de loep

Hoe denkt de bevolking in de Benelux over de eutha-nasiewet?

26 EurekaCyborgs in de 21ste eeuw

27 Breinpijn

28 Van de bovenste plank

35 Cartoon

36 Er is een huisvandeMens in je buurt!

17

33

24

22

28

foto: © Rudy De Doncker

26


Mode-ontwerper Bruno Pieters zorgt vooreen schokgolf in de modewereld. Zondergêne maakt de Vlaming de echte kostprijsvan zijn kledingstukken bekend. De naamvan zijn nieuwe label Honest By is nietvoor niets gekozen. Op zijn website ver-meldt Pieters in welke fabriek elk kleding-stuk gemaakt is, welke materialen werdengebruikt en hoeveel de CO2-uitstoot tij-dens het productieproces bedroeg. Hele-maal vernieuwend is zijn openheid over deprijsberekening. Zo onthult de mode-ont-werper dat een handgeweven bomberjackeen reële prijs van 231 euro heeft, maardat je er toch meer dan 1.000 euro voorbetaald. De Franse krant Le Figaro spreektvan “totale transparantie”. Pieters maaktmet Honest By een opmerkelijke come-back na zijn vertrek als creatief directeur bijhet Duitse kledingmerk Hugo Boss, tweejaar geleden.

Bron: De Standaard, 1 februari 2012

Eerlijk duurt het langstmarkant.

Markant bundelt merkwaardige,opzienbarende en grappige artikels uit de media.

Homoseksualiteitis geen ziektein nederland biedt de erkende christelijke organisatie Different homoseksuelen een therapie aan die hen zouhelpen om hun lustgevoelens te beheersen. nu blijkt datnederlandse zorgverzekeraars deze therapie verplicht ver-goeden. Dat veroorzaakte een golf van pro-test bij verschillende nederlandsepartijen en beroepsverenigin-gen van artsen en psycholo-gen. Volgens deartsenorganisatie KnMG ishet succes van een derge-lijke therapie allerminst be-wezen, en kan deze zelfsschadelijk zijn. Ministervan VolksgezondheidEdith Schippers stipt aandat homoseksualiteitgeen ziekte is, en dat deziektekostenverzekeringhier dus niet in mag tus-senkomen.

Bron: De Standaard,

18 januari 2012

De nederlandse Partij Voor de Vrijheid (PVV) heeft een websitegelanceerd waarop mensen hun ongenoegen kunnen uiten overMidden- en Oost-Europeanen. Op de site heeft de anti-immigra-tiepartij van Geert Wilders het over problemen veroorzaakt doorde “massale komst van met name Polen”. iedereen wordt aan-

gemoedigd om klachten neer te leggen tegen overlast, vervuilingen verdringing op de arbeidsmarkt door Midden- en Oost-Euro-

peanen. Politici reageren vol afschuw op het ini-tiatief van de PVV. Ook de

Europese Commissie en deambassadeurs van tien Oost-Europese staten uitten reeds

hun bezorgdheid over dewebsite. naast de veront-

waardiging zorgt het meld-punt bij de nederlanders ookvoor heel wat humoristischetegenreacties. Zo wordt hetinternet dezer dagen over-

spoeld door tegenmeldpun-ten. Van het meldpunt

Belgen, waarop gewaar-schuwd wordt dat Belgisch

bier vaak donker van kleur is,over het meldpunt tegen Au-

tochtone nederlanders (“erzijn er 12 tot 14 miljoen”) tot het

meldpunt tegen PVV-meldpunten. Er isvoor ieder wat wils.

Bron: MO, 15 februari 2012

Meldpuntmeldpunten


Site tegen zelfmoord

Tieners die met donkere gedachten rondlopen, kun-nen terecht bij twee Limburgse leeftijdsgenootjes. Giovanni Wojtkowiak (15) en Ylenia Garlisi (16) hebbenvan de Vlaamse Jeugdraad een prijs gekregen voorhun website www.stopzelfmoord.be. Op deze site bie-den ze dagelijks een luisterend oor, in een chatsessieof via mail, aan al wie het niet meer ziet zitten. Een be-wonderenswaardig initiatief, vindt de Vlaamse Jeugd-raad. Elk jaar wordt met het project Klein Duimpje eenpersoon of een organisatie in de bloemetjes gezet diezich inspant voor kinderen en jongeren.

Bron: De Morgen, 28 januari 2012

Hocus, pocus, pardon!Duitse veroordeelde heksen krijgen door de gemeen-teraad van Keulen na 400 jaar eerherstel. De stadKeulen geraakte het eens over een verklaring die hetonrecht van de heksenvervolging veroordeelt. Vorigjaar gaven ook enkele kleinere Duitse gemeenten eer-herstel aan de slachtoffers van de heksenjacht. Vol-gens specialisten werden tijdens heksenprocessen inde zestiende en zeventiende eeuw 40.000 tot 60.000vrouwen, mannen en kinderen beschuldigd van heks-

erij. in het Heilige Roomse Rijk alleen al vielen 25.000 slachtoffers te betreuren.Afgunst, hebzucht of persoonlijke afkeer vormden vaak de drijfveer van eenvage beschuldiging.

Bron: De Standaard, 17 februari 2012

Zeg eens ‘Beuh!’

Pedofilie, eenhandicap?in Griekenland behoren pedofielen nu ook totde groep van mensen met een beperking. Dat besliste deregering begin januari. De door de staat erkende lijst van beperkings-categorieën werd, naast pedofilie, uitgebreid met pyromanie, gokversla-ving, exhibitionisme, fetisjisme, sadomasochisme en kleptomanie. Deminister van Arbeid zegt dat deze categorieën werden toegevoegd methet oog op medische beoordelingen en dat ze worden gebruikt als crite-rium voor het toewijzen van financiële hulp. Volgens de national Confe-deration of Disabled People (nCDP) is het evenwel onbegrijpelijk datpedofielen nu een hogere uitkering krijgen dan sommige ontvangers vangetransplanteerde organen. Bovendien zou deze uitbreiding van de lijstvolgens Vardakastanis, de leider van de nCDP, wel eens moeilijkheden kunnenopleveren voor andersvalide Grieken die door de financiële crisis reedshet slachtoffer dreigen te worden van verminderde uitkeringen.

Bron: Yahoo, 9 januari 2012

Een verkoudheid? Hoofdpijn? Ga eens langs bij je veearts! neen, dit is geenreclamestunt, maar een idee van de Franse PS-politica Françoise

Tenenbaum. Om het tekort aan huisartsen op het Franseplatteland op te vangen, wil Tenenbaum een beroep doen

op dierenartsen. “Veeartsen hebben net als huisdokterslange studies gedaan. Ze zijn het bovendien gewoon om

zoogdieren te behandelen”, zegt de Franse politica. Ze steltdan ook voor dat de dierenartsen één jaar langer studerenen pleit voor een wetswijziging. nu kunnen enkel genees-

heren mensen behandelen. Tenenbaums idee kan nietop veel bijval rekenen bij de artsen en dierenartsen.

Bron: Het Laatste Nieuws, 15 december 2011

GeeuwendegrasparkietenJe herkent het vast: iemand naast je be-gint te geeuwen en voor je het weet, staatje eigen mond wagenwijd open. Geeuwenis aanstekelijk, al is nog steeds niet metzekerheid bekend waarom precies. Welstaat vast dat de aanstekelijkheid vangapen niet iets eigen aan mensen is. Ookhonden kunnen moeilijk aan de geeuwenvan soortgenoten weerstaan. nu meldtNew Scientist dat er ook aanstekelijkgeeuwen werd vastgesteld bij vogels, incasu bij grasparkieten.De onderzoeker is Andrew Gallup vande Binghamton Uni-versity in new York.Hij hield een groepvan 21 grasparkietengedurende vijf-tien dagennauwlettend inde gaten. indien je je afvraagthoe een grasparkiet geeuwt: hijdoet dit door zijn bek wijd open tetrekken en zijn ogen te sluiten. nadienstrekt hij even zijn nek.

Bron: De Standaard, 17 januari 2012


Mensen die geloven,

twijfelen die ooit?

Interview met Annelies Beck

Ze is journalist boven alles. Dat blijkt duidelijk uit de begees-terde antwoorden die ze geeft. Maar ook een mens voor wiesolidariteit, democratie en consensus de laatste woordenzijn die uit haar rijkelijk gevulde woordenboek geschrapt zul-len worden. Ondanks dat laatste heeft ze over veel dingeneen - weliswaar genuanceerde - mening.Na het interview zei Annelies Beck, naast journalist ook schrijf-ster en radiopresentatrice, dat ze heel wat geleerd heeft overzichzelf. Tenzij je meer weet dan zij, doe je dat dus vast enzeker ook. Laten we gezellig bij Annelies op schoot kruipen.


Atheïst tot in de kist

ik denk dat ik eerder agnost ben. Maar of er al dan niet een schep-per bestaat, is geen prangende kwestie voor mij. Waar ik wel heelsterk in geloof is de kracht van mensen samen, hier en nu. Dat kanje als individu tot meer in staat stellen dan wat je in je eentje voorelkaar krijgt. ik kan ook heel erg overrompeld worden door muziekof een prachtige zonsondergang. Dat zou je een religieuze ervaringkunnen noemen, maar dat is voor mij niet hetzelfde als geloven ineen god.

Geloof je in leven na de dood?Mijn vader is overleden toen ik elf was. ik put troost uit het feit dathij hier nog aanwezig is in onze gedachten en in de genen van mijen mijn broers. ik heb daar geen beeld van een hemel voor nodig.

Begrijp je mensen met een ander geloof? Het geloof heeft ertoe geleid dat een aantal mensen in staat warentot prachtige dingen. ik denk bijvoorbeeld aan Jeanne Devos dieopkomt voor vrouwen- en kinderrechten. Maar het heeft mensenook aangezet tot gruwelijkheden. Dat ligt niet aan het geloof zelfmaar aan de manier waarop mensen ermee omgaan. ik probeer tebegrijpen op welke manier geloof een rol kan spelen in het levenvan mensen, ook al is dat niet de manier waarop het in mijn leven

een rol speelt. Een van de meest fascinerende vragen vind ik: “Men-sen die geloven, twijfelen die ooit?”. En hoe verhoudt zich dat totelkaar: kunnen geloven en kunnen twijfelen?

Wat vind je van mensen die als argument voor hun geloofaanhalen dat hun hele familie gelooft?Als het geloof altijd als zo vanzelfsprekend is voorgesteld, dan vergthet behoorlijk wat kracht en klaarheid van geest om er van buitenafnaar te kijken en er eventueel afstand van te nemen. ik denk datdat laatste iets heel moeilijk, pijnlijk en complex kan zijn en grotegevolgen kan meebrengen. Omdat het verweven is met loyaliteitaan een land, een gemeenschap of familie.

Vrijheid als hoogste goed

Hoe vrij zijn de media? Bij commerciële media bepalen de wetten van de markt mee watwel en niet kan uitgezonden worden. in die zin heeft de openbareomroep een vrijere rol. De overheid bepaalt niet wat er te zien is. Wijlaten ook niet enkel datgene zien wat de mensen willen weten. Eennieuwsdienst moet rapporteren en uitleg geven over alles wat er inde wereld gebeurt. We moeten mensen een inkijk geven in die plek-ken waar de media komen, maar zij niet. in die zin zijn de media hier

Sarah Van Gaens - foto’s: © Isabelle Pateer

onderhuids


veel vrijer dan op andere plaatsen in de wereld. natuurlijk zijn wij welafhankelijk van de toegang tot bepaald nieuws. in Syrië geraakt eenjournalist bijvoorbeeld niet aan alle informatie. Zowel de staat als derebellen manipuleren de waarheid. ik vind dat een journalist verplichtis om aan te geven waar de grenzen liggen van hoe hij zijn vak kandoen. Daardoor zal zijn bericht - hoewel het niet volledig kan zijn -van de weeromstuit wel geloofwaardiger en eerlijker zijn. Ook in Bel-gië beschikken journalisten niet altijd over alle informatie. Zo weetniemand wat er echt aan de hand is bij grote bedrijven of bij de ban-kencrisis. Laat iedereen het achterste van zijn tong zien als een jour-nalist een microfoon onder zijn neus duwt? neen, natuurlijk niet.

Wekt dat verontwaardiging bij je op, die gebrekkige toegangtot informatie? natuurlijk. Maar dat probleem bestaat al zolang journalistiek bestaat.Trouwens, niet alleen de toegankelijkheid beïnvloedt de berichtge-ving. Soms schieten journalisten ook zelf tekort. neem de banken-crisis bijvoorbeeld. Misschien hebben wij te lang weggekeken vaniets wat ingewikkeld was en we moeilijk uitgelegd kregen. En mis-schien hebben we te weinig tijd en financiële middelen vrijgemaaktvoor langdurig en diepgaand onderzoek. Dat is iets waar in denieuwe beheersovereenkomst meer ruimte voor wordt gemaakt.

Welke rol hebben de media in een democratie?ik denk dat media de plicht hebben om zoveel mogelijk mensen tebereiken omdat ze recht hebben op goede informatie. Daarnaast is

het evengoed de taak van media om programma’s uit te zenden dieverbondenheid en begrip voor anderen stimuleren. Bovendien kun-nen ze mensen naar nieuwe inzichten leiden, hun wereldbeeld ver-ruimen. Dat laatste vind ik heel belangrijk: media moeten menseninformatie aanbieden op een manier waardoor ze blijven kijken, luis-teren of lezen. Het vraagt heel wat vakkennis om informatie zo tebrengen dat ze correct blijft, maar toch de mensen aantrekt. Dat isgeen kwestie van kijkcijfers nahollen. Het maakt deel uit van hoe jemensen bij de democratie betrekt.

Hoe ver mag/moet persvrijheid gaan? Hoe zit dat met lasteren eerroof en de privacy van mensen?Daar bestaan regels en wetten over. Je moet jezelf steeds de vraagstellen of info maatschappelijk relevant is of niet. Alleen privé-aan-gelegenheden die gerelateerd zijn aan de job van een persoon horenwe te weten. Dat een politicus er een dubbele relatie op nahoudt, isenkel relevant als hij bijvoorbeeld zijn functie gebruikt om een ge-liefde aan een job te helpen.

Durf denken!

Spui jij graag je mening over van alles en nog wat?neen, integendeel. ik ben iemand die - in tegenstelling misschientot wat ik allemaal gezegd heb (lacht) - niet snel opinies heeft. ikheb meer vragen dan antwoorden.

“Het vraagt heel wat vakkennisom informatie zo te brengen datze correct blijft, maar toch demensen aantrekt. Dat is geenkwestie van kijkcijfers nahollen.Het maakt deel uit van hoe jemensen bij de democratie betrekt.”


Dat klinkt vreemd uit de mond van iemand die dagelijks metde actualiteit bezig is.neen, net niet. ik vind het raar dat zoveel mensen wél allemaaloveral een mening over lijken te hebben. Hoe dieper je in iets wroet,hoe meer je weet dat heel wat bronnen niet tot ons komen: ze zijnverloren gegaan, vernietigd, achtergehouden… Je weet van tevo-ren dat je nooit het hele verhaal zal kennen. Dat maakt dat ik mijnoordeel altijd probeer uit te stellen. Een journalist kan trouwens mis-noegd over iets zijn maar moet altijd open blijven staan voor alle vi-sies en nieuwe gegevens. ik loop ook niet mee met betogingen. Dan sta ik aan de kant om teobserveren. Dat betekent niet dat ik als mens niet verontwaardigdkan zijn over de omstandigheden waarin sommige mensen leven.Maar mijn job bestaat erin de situatie uit te leggen en te onderzoe-ken. En dat komt altijd eerst. Want aan verontwaardiging op zichhebben mensen niets.

Durf jij tegen de stroom in te gaan? ik zal eerder naar een consensus zoeken. Als enige ingaan tegende groep doe ik alleen als het erop aankomt. En dan is dat wel-overwogen en komt het van heel diep.

Hoe ver ga je om datgene te weten te komen wat jou op datmoment bezighoudt?Daar heb ik een heel meedogenloze scheidsrechter voor: tijd. ikbaken in gesprekken op de radio af waarover ik het zal hebben.

Door tijdsgebrek kan ik immers niet alles brengen. Dat kan frustre-rend zijn maar de mensen die meer over een bepaald onderwerpwillen weten, hebben vaak zelf de drive om info op te zoeken. ikmoet hen niet het volledige verhaal vertellen, maar kan wel hun in-teresse opwekken.ik ben van nature ook geen onderzoeksjournalist zoals mijn col-lega’s van bijvoorbeeld Panorama. Zij moeten alle facetten - is datmogelijk, álle?- van een bepaald onderwerp weten. Voor Vandaagop Radio 1 hoor ik eerder over alles zoveel mogelijk te weten, duskan ik minder diep gaan zoeken.

Bemin je naaste als jezelf

ik heb een bedenking bij deze stelling. Volgens mij zou de wereldeen pak aangenamer zijn als mensen in de eerste plaats zichzelfgraag zagen en dan pas hun naaste beminden als zichzelf. niet uitnarcisme of uit zelfbescherming, maar als een kwestie van gezondzelfvertrouwen. Wie zichzelf graag ziet, kan de wereld tegemoettreden zonder zich bedreigd te voelen of zonder te moeten denkendat een ander meer of minder is.

Zijn er mensen voor wie je alles zou doen? ik hoop dat ik alles zou doen voor mijn geliefden en mijn familie.Maar dat weet je pas zeker op het moment dat er zich een situatievoordoet waarbij ze beroep op je doen.

onderhuids

“Het ligt in mijn aardom solidariteit meer onderzoekend te benaderen dan belijdend.”


Is er iemand waarvoor je heel ver bent gegaan?ik heb ooit alles laten vallen voor een vriendin in nood. Zij zat in hetbuitenland en ik ben er meteen naartoe getrokken. Het was toenbelangrijk om haar bij te staan omdat zij emotioneel en praktisch inde problemen zat. ik deins er niet voor terug om plots naar de an-dere kant van de wereld te moeten trekken. Als er God forbid (lacht)iets gebeurt met mijn gastfamilie in Brazilië - bij wie ik woonde tij-dens mijn uitwisselingsjaar - dan vertrek ik ook meteen.

Is het voor jou gemakkelijker om naastenliefde op te bren-gen voor mensen die op jou lijken of juist niet? ik denk dat het inderdaad een beetje meer vanzelf gaat om opente staan voor mensen met wie ik verwantschap voel. Zou ik danminder kunnen opbrengen voor mensen die heel veraf staan? (twij-felt) ik denk dat er toch in elke mens iets is waardoor je de anderau fond als mens herkent, hoe verschillend die ook is. Maar daaromleidt dat niet altijd tot het beminnen van die ander.

Eén voor allen, allen voor één

Hoe uit jouw solidariteit met anderen zich? in de eerste plaats in mijn job. De keuze om bepaalde dingen onderde aandacht te brengen is een manier waarop je solidariteit kuntuiten. ik ben dus meer solidair op een beschouwende manier dandat ik op een barricade kruip. Omdat dat laatste door mijn job on-mogelijk is, én omdat het in mijn aard ligt om solidariteit meer on-derzoekend te benaderen dan belijdend.

Is een gebrek aan samenhorigheid een typische ziekte vaneen welvaartsstaat?Dat geloof ik niet. Dat hangt ervan af hoe je die welvaartsstaat organi-seert en op welke manier je de mensen bij de democratie betrekt. ikdenk dat dit gebrek aan samenhorigheid meer te maken heeft metangst en onzekerheid over de toekomst van deze welvaart. Kijk maarnaar de stakingen in België uit angst voor pensioenhervormingen. Maaronzekerheid en angst kunnen evengoed leiden tot extreem-rechtsestemmen. Deze mensen ervaren daarom niet per se een daling vanhun welvaart, maar anticiperen op wat er misschien gaat komen.

Waarover ben je zelf ooit van mening veranderd?

Dat is een verschrikkelijk moeilijke vraag! (lacht) Zoals ik al zei: ikben niet de vrouw van de uitgesproken opinies. Wat niet wil zeggendat ik nooit van mening ben veranderd.

Had je als kind ergens een visie over die je nu naïef vindt?Toen ik klein was, was er een boek van Bernard Benson, Het vre-desboek. Dat gaf de indruk dat wereldvrede eigenlijk heel simpelwas: we moesten gewoon A, B en C doen. En dat geloofde ik toen.ik herinner mij ook dat ik als jong meisje iets op televisie heb gezienover Karl Marx en dat ik toen dacht: “Als we die ideeën gewoonzouden toepassen, dan zijn alle problemen toch opgelost?”. Totmijn vader zei dat Marx een paar dingen over het hoofd had gezien.Onder andere jaloezie, ambitie en ga zo maar door. Zo simpel ishet niet, en zo groei je op.

onderhuids


7u16:

8u00:

9u10:

10u02:

12u08:

12u58:

14u20:

15u10:

16u03:

17u15:

19u10:

22u12:

DagschotelPlat du jour

Dish of the day

AgendaAgendaAgenda

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

Mijn gsm-wekker schiet wakker. De dag begint!

Na de plechtigheid condoleer ik denaaste familie. Na me enkele dagenintens te hebben ingeleefd in het levensverhaal van de overledene is hetvoor mij tijd om alles te laten bezin-ken.

Sociaal netwerken bij het ontbijt. Uit praktische overwegingen vertrek ik in pak naar het huisvandeMens.

Op kantoor bekijk ik de post en denieuwe e-mails. Ik check het verslag vanonze Raad van Bestuur. Ik ben vooral benieuwd om te lezen wie er nieuw is bijdeMens.nu.

Na een kwartiertje stappenben ik thuis. Mijn viervoetige flatgenoten, Hoshi enNaima, verwelkomen me. Ik maak mijn sporttasklaar en neem een snack mee.

Tijdens de badmintontrainingspelen we dubbelwedstrijden. Ik experimenteermet mijn opslag.

Tussen enkele ditjes en datjes overlegik met collega’s de komende activiteiten de lopende plechtigheden. Tijd om in actie te schieten.

In de aula vertel ik tijdens deafscheidsplechtigheid over een zestigjarige man. Er zijn veel mensen. Tijdens de liedjes worden er foto’s geprojecteerd.

Thuis kijk ik op mijn laptop naar QI, eenBrits tv-programma. De dag mag langza-merhand gaan rusten.

Nog gauw een beetje administratie.Een paar boterhammetjes en de bus op.

In het crematorium krijg ik een kopkoffie aangeboden. Achter de schermenheerst een gezonde dosis humor en tegelijk een groot sérieux om de plechtigheid tot in de puntjes voor te bereiden.In de technische kamer testen we de voorziene muziekstukken en controleer ik de volgorde van de nummers.

Redactievergadering rond een boekje over de verlichting. In 2012 is Turnhout de culturele hoofd-stad van Vlaanderen.Samen met het Willemsfonds en de stadsgidsen organiseren we geleide wandelingen: Op zoek naar sporen van de Verlichting.De anderen vinden het grappig dat ikin pak aan tafel zit. Of ik hoop indrukte maken op een jongedame?

Nils Van den Berghvrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMensTurnhout

Naima

Hoshi


Marcel Cultuur alsbasis voor

ontwikkeling


De Surinaamse kunstenaar Marcel Pinas is een man met eenmissie. Door middel van allerlei artistieke projecten neemt hijhet op voor de meest kwetsbaren in de maatschappij. Die in-spanningen blijven internationaal niet onopgemerkt. Zo mochtPinas zich vanaf maart 2010 een jaar lang Young Global Leadernoemen. Deze waardevolle titel wordt door het Wereld Econo-misch Forum toegewezen aan jongeren die zich op een bij-zondere manier inspannen voor de maatschappij.

SurinameOndanks zijn natuurlijke rijkdommen verkeert de economie in Suri-name in een weinig rooskleurige situatie. De nederlandse ex-kolo-nie in het noorden van Zuid-Amerika is dus nog steeds eenontwikkelingsland. Suriname telt 500.000 inwoners en vertegen-woordigt een grote diversiteit aan bevolkingsgroepen voor wie hetnederlands de officiële taal is. Een belangrijke groep wordt ge-vormd door de zogenaamde Marrons, de afstammelingen van ge-vluchte slaven. Om aan hun mensonwaardigelevensomstandigheden te ontsnappen, verlieten deze slaven deplantages en vestigden ze zich diep in het binnenland waar ze eigengemeenschappen stichtten. Op die manier werden verschillendestammen gevormd die erin slaagden om hun leven te organiserenvolgens traditionele culturele gebruiken. Eén van die Marrons is dekunstenaar Marcel Pinas. Hij behoort tot het ndyuka-volk, ook welde Aukaners genoemd.

Missiena zijn studies aan het Edna Manley College te Jamaica koos Pinaser resoluut voor om zich als kunstenaar in te zetten voor de Marrongemeenschap. De ziel van zijn oeuvre wordt gevormd doorhet thema kibri a kulturu of ‘bescherm onze cultuur’. Hiermee verzethij zich tegen de teloorgang van de rijke Marroncultuur en wil hij deMarrongemeenschap fierheid bijbrengen over hun afkomst en huntraditie. Volgens Pinas starten ontwikkeling en educatie immers bijbehoud van en respect voor de eigen culturele tradities.

De verschillende werkstukken van Marcel Pinas zijn dan ook door-drenkt met elementen uit zijn cultuur. Zo tonen de kleurrijke schil-derijen de typische motieven uit de traditionele houtsnijkunst. Ooktekens uit het door de Marrons ontwikkelde Afaka-schrift - Pinasverwijst met dit schrift naar de kennis en wijsheid van zijn voorou-ders - komen vaak terug. De internationale erkenning die de kun-stenaar intussen geniet, straalt ook af op de Marrongemeenschap

in zijn thuisland.

Maatschappijkritieknaast schilderijen bestaat het oeuvre van Pinas ook uit mixedmedia-installaties, waarmee hij maatschappelijke wantoestandenaanklaagt. Door middel van zijn installaties geeft Pinas een stemaan diegenen die helemaal onderaan de maatschappelijke ladderstaan. Zo toont de installatie A Libi (2008) tientallen schedels vooreen decor van traditionele houtsnijwerken. De wekkers tussen deschedels lopen op regelmatige tijdstippen af en schudden de be-zoeker wakker. Ze confronteren ons met de vraag hoeveel slacht-offers er nog moeten vallen vooraleer er iets wordt gedaan aan devergiftiging van het rivierwater. Dit water is levensnoodzakelijk voorde vele gezinnen zonder drinkbaar leidingwater. De installatie Leti(2009) toont honderden in stof gewikkelde poppen. Hun beperktebewegingsvrijheid symboliseert het feit dat basisrechten zoals hetrecht op leren lezen, schrijven en rekenen aan vele kinderen in de

Wim De Pauw, zakelijke en artistieke leiding KultuurKaffee

jong.nu

Marcel Pinas aan het werk met de kinderen in de Tembe Art Studio.Foto: © Milton Kam


Marrongemeenschap ontzegd worden.

Typisch is dat vele van de installaties worden gerealiseerd met dehulp van de kinderen. Door de gesprekken tijdens de creatie geeftPinas de jongeren inzicht in de achterliggende boodschap van zijnwerk. De participatie van de kinderen en jongeren leidt tevens totmede-eigenaarschap. De waardering die een groeiende groep(inter-)nationale bezoekers over ‘hun’ werk uitspreekt, stimuleerthun gevoel van eigenwaarde.

LevenswerkOndertussen bouwt Pinas ook gestaag verder aan zijn grote droom:de uitbouw van zijn geboortedistrict Marowijne tot een internatio-naal kunstdistrict. De kern van dit project situeert zich in Moengo,een voorheen zeer welvarende stad die er na het wegtrekken vande bauxietindustrie en een binnenlandse oorlog in de jaren 1980troosteloos bijligt. Pinas wil Moengo en zijn omgeving opnieuwdoen heropleven. Dit realiseert hij op diverse manieren.

Kunstenaars van over de hele wereld participeren er aan een resi-dentieproject. Gedurende hun verblijf creëren ze een kunstwerk datdeel uitmaakt van een steeds groeiend kunstpark. Deze kunste-naars geven ook les in de Tembe Art Studio, een kleinschaligekunstacademie voor kinderen en jongeren. in de schoot van de TASwerden ook de Moengo Brassband en een kinderdansgroep op-gericht. Deze initiatieven houden de kinderen op het rechte pad enhet geld dat verdiend wordt met de voorstellingen vloeit terug naarde gemeenschap.

Tot slot opende Pinas ook een eigen restaurant, Masanga. Op diemanier zorgt hij niet alleen voor opleiding en tewerkstelling in deregio, maar de opbrengsten garanderen eveneens zijn financiëleonafhankelijkheid. Het restaurant komt bovendien tegemoet aande noden van een groeiende toerisme-industrie. immers, naast hetMoiwana Monument (2007) - door Pinas opgericht ter nagedach-tenis van de 38 slachtoffers van de binnenlandse oorlog - vormt nuook het Contemporary Art Museum Moengo een toeristische aan-trekkingspool.

De museumwinkel waar de lokale bevolking artisanaal ambachts-werk kan verkopen, staat in de steigers en er wordt al hardop ge-droomd van de eerste grote hedendaagse kunsttriënnale teMoengo. Plannen te over dus voor Pinas die erin slaagt om meteen niet aflatend enthousiasme en optimisme meer dan zijn steentjebij te dragen tot een meer rechtvaardige en menswaardige wereld.

Meer info:www.marcelpinas.com

jong.nu

In februari - maart was

Marcel Pinas als artist in

residence te gast bij

KultuurKaffee van de Vrije

Universiteit Brussel.

Het resultaat hiervan is

nog te bezichtigen tot en

met 26 april in de KK Gallery’.

www.kultuurkaffee.be

Met de installatie A Libi (2008) vraagt Pinas zich af hoeveel slachtoffers ernog moeten vallen vooraleer er iets wordt gedaan aan de vergiftiging van

het rivierwater. Foto: © Ingrid Moesan


“Het is bijnaarrogant om tepretenderendat wij meteen hoger doelop de aarderondlopen.”

WAAROMLEVENWIJ?

[interview met JiM-presentator en zanger van nailpin]

foto: © Rudy De Doncker

Waarom leven wij?Dat is de oervraag die iedereen zich welstelt. ik vraag me dat ook af en toe af,maar ik zit er niet echt mee in. Voor mijmoet er niet per se een doel zijn in hetleven. ik ben heel gefascineerd door hetuniversum. Daarover heb ik talloze boekenen documentaires liggen. Het is zo’n toe-val dat de aarde bestaat en dat wij zijn ont-staan, dat het bijna arrogant is om tepretenderen dat wij met een hoger doel opde aarde rondlopen. Waarmee ik niet wilzeggen dat het leven nutteloos is. Er is zoveel te beleven en te ontdekken. Het levenop zich is spannend. Dus leef en geniet ergewoon van!

Hoe moeten we volgens jou dan zingeven aan ons leven?iedereen moet zijn eigen doel zoeken. ikwil een zo leuk en interessant mogelijkleven leiden, zonder daarbij anderenkwaad te berokken. Live life to the fullest.ik heb al veel van de wereld kunnen zien,ik ben doodgelukkig met het werk dat ikmag doen, ik hou van de mensen rondommij en ik probeer van elke dag te genieten.

Is je doel dan al bereikt?Mijn doel is nooit bereikt, ik ben heel ambi-tieus. Met nailpin heb ik al heel de wereldrondgetoerd en toch blijf ik uitkijken naardie volgende stap: een beter nummerschrijven, een groter programma presente-ren of een compleet andere uitdaging aan-

gaan. Want ook al kan ik nu nog veelgroeien in mijn job, ik zie mij dit niet mijnhele leven doen. Maar ik heb niet één grootdoel dat ik nog wil, moet en zal bereiken.

Moet je alleen voor jezelf leven?natuurlijk leef je ook voor anderen. Alleenleven voor jezelf is egoïstisch. Mensen endieren maken je gelukkig en dat moet ookomgekeerd zo zijn. Music For Life brengtiedereen op de been, dus iedereen heefthet in zich om anderen een goed leven tewillen geven. Dat je jezelf daarbij ook betervoelt, is zelfs een win-winsituatie.

Vraag je je regelmatig af welke rich-ting je uit wil met je leven?ik heb een go with the flow-mentaliteit. ikben lui in het maken van grote toekomst-plannen, maar ik zet mij wel tweehonderdprocent in voor alles wat ik doe. natuurlijkverander je telkens van richting als ernieuwe dingen op je pad komen, maarmuziek zal altijd mijn passie blijven.

Wanneer heb je pas écht geleefd?Als je niet alleen maar hebt gewerkt envoor de kinderen hebt gezorgd, maar ookeens een risico hebt genomen. Als je eensuit je comfortabele zone komt. Maar ja, ikkan nooit voor iedereen spreken. ikzelf benbijvoorbeeld 28 jaar en ik denk nog nietmeteen aan kinderen, want voor je jezelfaan je kinderen kunt geven, moet je vol-gens mij eerst zelf geleefd hebben.

Ben je bang voor de dood?Je mag niet te veel aan doodgaan denken,want dan ben je niet echt aan het leven. ikweet niet of God bestaat of niet maar ikben er wel van overtuigd dat, als we ster-ven, het gedaan is. Dus moeten we zorgendat we tegen dan een mooi leven hebbengehad. Misschien ben ik daarom niet echtbang voor de dood, zelfs niet als ik nu zoumoeten sterven. ik heb al een rijk gevuldleven gehad. Alles wat nu nog komt, is eenmooi extraatje.

de mening

De mening van Sean Dhondtover de zin van het leven

Sarah Van Gaens


“Niemand installeertzonnepanelenvoor zijn plezier”

gedachtestreepje

Ian: “Vorige generaties hebben ons opgezadeld met de opwarmingvan de aarde. Het milieu verder verwaarlozen is egoïstisch. Wijmoeten er nu iets aan doen voor de toekomstige generaties.”

Glenn: “Politici moeten eerst wetten opleggen alvorens er veran-deringen komen. Mensen hebben nu eenmaal een beloning nodigom iets goed te doen. niemand installeert zonnepanelen voor zijnplezier, want dat is een serieuze investering.”

Mathias: “Ze kunnen ook subsidies geven aan bedrijven die duur-zame energie gebruiken en investeren in milieuvriendelijke techno-logieën.”

Loes: “De milieuproblematiek moet dooralle landen samen worden aangepakt.Zo kunnen we het uitsterven van vissenbestrijden door overbevissing internati-onaal streng aan te pakken.”

Julie: “We moeten allemaal ons steentje bijdragen, maar de we-reldleiders kunnen het grote verschil maken. ik snap niet waaromsommigen daar niet in willen meegaan.”

Ian: “Wat voor nut heeft het dat wij minder verbruiken als de Ame-rikanen meer blijven verbruiken?”

Loes: “Het is niet omdat Amerika vervuilt dat wij geen inspanningenkunnen leveren voor het milieu.”

Ian: “iets doen voor het milieu is wel duur. Zo zijn bioproductenduurder dan gewone producten.”

Julie: “Een glazen fles melk kost meer dan een brik.Wie houdt het vol om steeds voor het milieu te kie-zen als dat drie keer meer kost?”

Loes: “Kleine dingen die niets kosten kunnen ookhet verschil maken, zoals de fiets nemen voor een korteafstand.”

Julie: “Ook één keer per week geen vlees of vis eten, heeft eenpositieve invloed op je ecologische voetafdruk. ik had er totaal geenidee van dat vlees eten zo slecht is voor het milieu.”

Loes: “We zijn bovendien veel te kieskeurig. Een stukfruit met een vlekje kopen we niet terwijl het perfecteetbaar is. Onze luxegrens moet verlagen.”

Mathias: “Het resultaat van de milieumaatregelen komt vooral devolgende generaties ten goede. Maar wij ervaren nu wel het finan-ciële nadeel van deze maatregelen. iedereen moet voor zichzelf eencompromis zoeken tussen de voordelen voor het milieu en de na-delen van de eigen kosten.”

De strijd voor het milieu is een evenwichtsoefening tussen eigen-belang en solidariteit met toekomstige generaties. Jongeren ver-wachten van politici dan ook stimulerende maatregelen.

Gedachtestreepje werpt een blik op degedachten van jongeren tussen twaalfen achttien jaar. Tijdens een klasge-sprek vragen we hen wat zij denkenover vrijzinnig humanistische waarden.Deze jaargang volgen we de leerlingenniet-confessionele zedenleer in hetzesde middelbaar van het KoninklijkAtheneum Halle.

Liza Janssens

Jongeren over vrijzinnig humanistische waarden

We spraken met hen over de milieuproblematiek.

ýEenýklasývolýýmeningenýýýinýHalle.ýý

Dossier deMens.nu Magazine | 1

dossier UITNEEM-BARE KATERN24 PAGINA’S

Generatie-solidariteit

2 Intergenerationele solidariteitOude wijn in nieuwe generaties

6 Veranderingen in onze pensioenenMinister Van Quickenborne geeft tekst en uitleg

10 Waar komt je pensioen vandaan?Interview met Yves Stevens

12 Groene ombudspersoon geeft stem aantoekomstige generaties

16 De toekomst van de gezondheidszorg:kijken bij de kiwi’s?Dirk Van Duppen over het betalen van dure ge-neesmiddelen in moeilijke tijden

20 Kinderen van hun generatieHuisarrest of overleg: beïnvloedt tijdsgeest ouder-kindrelatie?

22 Als jong en oud elkaar ontmoeten… Vrijzinnig humanistische verenigingen brengen ge-neraties samen

Springen jong en oud in debres voor elkaar?

Springen jong en oud in debres voor elkaar?

2 | deMens.nu Magazine Dossier

oor de vergrijzing van de sa-menleving neemt het aandeelouderen in stijgende lijn toe.2010 was een kanteljaar: de eer-

ste babyboomers bereikten de pensi-oenleeftijd. Vanaf dit jaar zal devergrijzing in sneltempo stijgen en demaatschappelijke agenda voor enkeledecennia bepalen. De relatief ouderwordende bevolking zorgt ervoor dathet beleid vanuit verschillende niveausinzet op de solidariteit tussen de gene-raties. Naast het pensioendebat wordt2012 dan ook gekleurd door het Euro-pees jaar van ‘actief ouder worden ende solidariteit tussen de generaties’.De Europese beleidsmakers willen hetthema van intergenerationele solidari-teit onder de aandacht brengen en na-denken over toekomstgerichtebeleidssporen die generaties bindenen niet scheiden.

Dossier: Generatiesolidariteit

Leen Heylen, VONK3, Katholieke Hogeschool Kempen Dimitri Mortelmans, CELLO, Universiteit Antwerpen

IntergenerationeleOude wijn in nieuwe generaties


De afgelopen decen-

nia is het aantal ge-

neraties samen in

leven nog nooit zo

groot geweest.

Waarom zou intergenerationele solida-riteit een probleem zijn? Is het vergrijzen van de bevolking de enigereden om een Europees jaar te organiserenrond intergenerationele solidariteit? Hetwerkt zeker inspirerend maar een compo-nent die ook een belangrijke rol speelt is desterke wijziging van de gezinssamenstellingen de daarbij horende intergenerationele fa-milierelaties. Niet alleen de verouderingmaar ook de individualisering van onze sa-menleving en de daaruit voortvloeiende wij-zigingen in relatievormen hebben een sterkeimpact op het hedendaagse familieleven.Vaak rijst de vraag of al deze veranderingengeen negatieve impact hebben op de soli-dariteit binnen de familie. Doemdenkerswaarschuwen ons voor de totale ineenstor-ting van een eeuwenoud solidair familiesys-teem en vatten dat onder de watapocalyptische term ‘het einde van de fami-lie’. Maar is de soep werkelijk zo heet?

Omdat we als bevolking langer leven, is hetook heel normaal geworden dat meerderegeneraties naast elkaar in leven zijn. De af-gelopen decennia is het aantal generatiessamen in leven nog nooit zo groot geweest.De tijd dat mensen tijdens hun levensloopdoorbrengen als grootouder of zelfs over-grootouder was nog nooit zo lang. Naastdie toename in aantal generaties, heeft hetdalende kinderaantal er bovendien voor ge-zorgd dat het gemiddeld aantal kinderenbinnen elke generatie afnam.

Maar ook in haar woonvorm kende de fami-lie sterke veranderingen. Zo nam het aantal

huishoudens waarin meerdere generatiessamenwonen af. Dit zorgde onder meervoor een toename van het aandeel alleen-wonende ouderen. Die evolutie is op zicheen grond van bezorgdheid. Families zou-den de zorg voor elkaar niet meer opnemen(De Koker, Jacobs, & Lodewijckx, 2007).Dat de arbeidsmarktparticipatie van vrou-wen tijdens dezelfde periode toenam,voedde deze bezorgdheid. Vrouwen nemenimmers traditioneel binnen families de zor-gende rol op zich. Deze rol zou in het ge-drang komen door hun toenemendearbeidsmarktparticipatie.

Het goede nieuws is dat deze bezorgdheidonterecht blijkt. Verschillende onderzoekenweerlegden het denkspoor van een totaleteloorgang van de intergenerationele solida-riteit. De opkomst van de welvaartsstaat

Wat is intergenerationele solidariteit?De familie vormt één van de belangrijksteplaatsen waarbinnen intergenerationele so-lidariteit vorm krijgt. In deze bijdrage probe-ren we het wetenschappelijk denken overintergenerationele solidariteit kort te schet-sen en de veranderende rol van familiesdoorheen de jaren een plaats te geven. Webeginnen daarbij met het omschrijven vanhet thema. Het is immers niet mogelijk omintergenerationele solidariteit onder éénkleine paraplu te vangen. Intergenerationelesolidariteit is een begrip met verschillendelagen en betekenissen. De Amerikaanse au-teurs Bengtson & Roberts (1991) omschrij-ven het begrip als volgt: “een manier om hetgedrag en de emoties die gepaard gaanmet de interactie, cohesie, gevoelens ensteun tussen ouders en hun kinderen,grootouders en hun (achter)kleinkinderen,doorheen hun relaties op lange termijn weerte geven”. Deze definitie geeft aan dat soli-dariteit een combinatie is van gevoelens(emoties) én gedrag. Een tweede cruciaalelement is dat het uiteraard om generatiesmoet gaan. Er zijn vele vormen van solidari-teit maar hier gaat het expliciet om relatiestussen familieleden. Er valt ook veel te zeg-gen over het idee van ‘generatie’ maarBengtson & Roberts houden het op de klas-sieke generaties van grootouders, kinderenen kleinkinderen. Tot slot is er sprake vanlange termijn. De gevoelens en daden vanwederzijdse betrokkenheid manifesterenzich niet op enkele weken of tijdens één te-levisie-uitzending maar gedurende eenlange periode. Intergenerationele solidariteitis een kwestie van verbonden levenslopen.

“ “

solidariteit


Bijna 60 procentvan de Belgische50-plussers staatwel eens in voor de opvang vanzijn/haar klein -kinderen; bijna 50procent doet ditwekelijks.

kennen op eenzaamheid. Wat steunverle-ning betreft, moeten ze bovendien vaker re-kenen op horizontale banden (bijvoorbeeldmet broers of zussen). Het aantal potentiëlesteunverleners waar ze op kunnen rekenenligt gemiddeld lager (Heylen, 2011).

Op- en neerwaarts gaat de stroom Intergenerationele steun heeft duizend-en-een gezichten. Net zoals wij tot nu toededen, wordt intergenerationele steun vaakverengd tot opwaartse steun, namelijk dezorg voor ouders op leeftijd die niet meerverder kunnen. Het is belangrijk om in eendossier over intergenerationele steun te be-nadrukken dat het concept veel meer om-helst dan enkel ouderenzorg. De steun looptbovendien verre van alleen opwaarts.

Volwassen kinderen zijn weliswaar, naast departner, één van de belangrijkste mantelzor-gers wanneer het op de zorg voor ouderenneerkomt. De oudere generaties zijn echterook belangrijke steunverleners. In de eersteplaats is opvoeden al een vorm van interge-nerationele solidariteit. Maar ook de ouderegeneraties verlenen steun aan de jongeregeneraties. Financiële steun bijvoorbeeld, bijde aankoop van een woning. Een tweedevorm van neerwaartse hulp is de opvangvan kleinkinderen. Zo staat bijna 60 procentvan de Belgische 50-plussers wel eens invoor de opvang van zijn/haar kleinkinderen;bijna 50 procent doet dit op wekelijkse basis(Igel & Szydlik, 2011). Die grootouder zalmisschien niet voltijds voor de kleinkinderenzorgen maar de steun voor het jonge gezinis er daarom niet minder welkom door.

Veranderende relatievormen De toename in echtscheiding, hertrouw enalleenstaande ouders resulteerde er boven-dien in dat gezinsvormen vandaag niet meerte vatten zijn onder de noemer van het kern-gezin. Dit heeft niet alleen implicaties voorhet gezinsleven op zich, maar ook voor derelaties tussen de verschillende generatiesbinnen de familie. Stiefouders of -kinderenkomen steeds vaker voor. Vaak heerst ernog onduidelijkheid over de invulling van derollen binnen deze families. Welke verplich-tingen en verantwoordelijkheden heeft een

maakt dat ouderen voor zorg beroep kun-nen doen op professionele zorg, vaak incombinatie met zorg door familieleden. Ookde toename van het aandeel alleenwonendeouderen hoeft niet noodzakelijk problema-tisch te zijn. Immers, ook ouderen sprongenmee op de kar van individualisering. Dewens om op latere leeftijd zo lang mogelijkzelfstandig te blijven wonen, vormt een ui-ting van deze wens tot meer autonomie.

Dat het gemiddeld aantal gezinsleden bin-nen één generatie afnam, hoeft bovendienook niet nefast te zijn voor de zorg voor ou-deren. Onderzoek toont immers aan dateen kleiner aantal kinderen net de kans opinformele zorg doet toenemen (Herlofson &Hagestad, 2001). Ook het feit dat verschil-lende generaties minder vaak onder ééndak leven, is niet noodzakelijk negatief voorde onderlinge contacten. De contactfre-quentie met kinderen of kleinkinderen ligtnog steeds hoog bij ouderen. De eenzaam-heid nam bovendien niet toe binnen de ou-dere generaties (Heylen & Mortelmans,2009).

Hierbij mogen we echter niet uit het oog ver-liezen dat niet iedereen intergenerationelerelaties ter beschikking heeft. Zo weten wedat kinderloze ouderen een hoger risico

“ “Dossier: Generatiesolidariteit


grootouder bijvoorbeeld ten aanzien vaneen stiefkleinkind? En gaat het zakcentjemet Nieuwjaar in gelijke mate naar het eigen(biologische) kleinkind en het niet-biologi-sche kleinkind?

Nieuwe gezinsvormen in de middengeneratiebetekenen echter niet noodzakelijk een af-name van intergenerationele steun. Bijna 60procent van de alleenstaande gescheidenmannen met kinderen jonger dan 13 jaar krij-gen bij de kinderopvang hulp van hun ouders.Deze percentages liggen significant hogerdan bij gehuwde of gescheiden mannen meteen nieuwe partner. Ook woont bijna één optien van de Vlaamse alleenstaande geschei-den mannen samen met zijn ouders. Voor al-leenstaande gescheiden vrouwen geldt datze vaker financiële steun van hun ouders krij-gen. Wat het geven van steun aan ouders be-treft, bestaat er bovendien weinig of geenverschil naar de burgerlijke staat van het vol-wassen kind (Mortelmans & Corijn, 2011;Mortelmans et al., 2011).

Maar ook binnen de oudere generaties komennieuwe relatievormen steeds vaker voor. Zonam het aandeel gescheiden ouderen afgelo-pen decennia sterk toe. Een scheiding binnende oudergeneratie zou een negatieve impacthebben op de kwaliteit van intergenerationelerelaties, vooral ten aanzien van de vader. Cij-

fers voor Vlaanderen tonen echter dat er, wathet ontvangen van steun betreft, weinig ver-schillen bestaan naar partnerstatus van de ou-dere generatie. Wel krijgen opvallend meeralleenstaande gescheiden vrouwen praktischehulp van hun volwassen kinderen (Mortelmanset al., 2011).

Roestvrije bandenDat familierelaties afgelopen decenniasterke veranderingen kenden, staat als eenpaal boven water. Dit heeft logischerwijzeook implicaties voor de vorm en invullingvan intergenerationele solidariteit binnen defamilie. Hierbij is het van belang te bena-drukken dat deze veranderingen niet nood-zakelijk negatief zijn voor deintergenerationele solidariteit. Ouders en

volwassen kinderen, grootouders en klein-kinderen steunen nog vaak op elkaar, ookbinnen nieuwe gezinsvormen. De steun enhulp tussen familieleden verandert voortdu-rend van vorm, soms in de meest verras-sende gedaanten zoals een kleinzoon dieeen Facebook-account opzet voor opa ofde grootmoeder die een leesmoeder wordtin het eerste leerjaar. Mensen zijn geïndivi-dualiseerd en familiebanden zijn solidair ge-bleven. We zullen onze samenleving zienverouderen maar die solidaire banden zullennaar ons gevoel niet roesten.

Bronnen

- Bengtson, V. L., & Roberts, R. E. L. (1991).Intergenerational solidarity in aging families:an example of formal theory construction.Journal of Marriage and the Family, 53, 856-870.

- De Koker, B., Jacobs, T., & Lodewijckx, E.(2007). Recente ontwikkelingen in gezinnenen families: implicaties voor de ouderenzorg(1975-2005) Ouderen in Vlaanderen van1975 tot 2005: een terugblik in de toekomst(pp. 31). Antwerpen.

- Herlofson, K., & Hagestad, G. O. (2001).Challenges in moving from macro to micro:Population and family structures in ageingsocieties. Demographic Research, 24(10),337-370.

- Heylen, L. (2011). Oud en eenzaam? Eenstudie naar de risicofactoren voor sociale enemotionele eenzaamheid bij ouderen. (Doc-tor in de Sociale Wetenschappen ), Univer-siteit Antwerpen, Antwerpen.

- Heylen, L., & Mortelmans, D. (2009). Suc-cesvol ouder worden? Sociale participatie inVlaanderen en Europa. In B. Cantillon, K.Van den Bosch & S. Lefebure (Eds.), Oude-ren in Vlaanderen en Europa. Tussen vermo-gen en afhankelijkheid (pp. 125-153).Leuven / Den Haag²: Acco.

- Igel, C., & Szydlik, M. (2011). Grandchild careand welfare state arrangement in Europe.Journal of European Social Policy, 21(10),210-234.

- Mortelmans, D., & Corijn, M. (2011). Op-groeien en schoollopen vanuit nieuwe ge-zinscontexten. In G. De Ruytter (Ed.), Gezinen school: de kloof voorbij, de grens gezet?Leuven: Acco.

- Mortelmans, D., Pasteels, I., Bracke, P.,Matthijs, K., Van Bavel, J., & Van Peer, C.(Eds.). (2011). Scheiding in Vlaanderen Leuven/ Den Haag: Acco

Solidaire banden tussen generaties zullen niet roesten.“ “


e pensioenenkwestie is een hot topic dezerdagen. De hervormingen in het systeemlaten niemand onberoerd. Ze belangen danook iedereen aan: van de jongere die langer

zal moeten werken tot de vijftiger die aftelt naar zijnrustige, oude dag. Maar wie pensioenen zegt, heefthet helaas ook over een ingewikkelde materie. Hetspoor bijster? We legden een lijstje met prangendevragen voor aan minister van Pensioenen VincentVan Quickenborne (Open Vld). Ook peilden we bijhem naar de solidariteit tussen mensen.

Sarah Van Gaens

Veranderingen inonze pensioenenMinister Van Quickenborne geeft tekst en uitleg

foto: © Steff Gilissen



dit de enige weg is om ervoor te zorgen datook voor hen pensioenen verzekerd wor-den. Maar ook van gepensioneerden krijg ikpositieve reacties. Hen geven we de moge-lijkheid om na een lange loopbaan onbe-perkt bij te verdienen.

Zullen de tweede en derde pensioenpij-ler (nvdr: zie kaderstuk) ooit de eerste -zo goed als - volledig vervangen? Een stoel is alleen maar stabiel als hij vierpoten heeft. En dat is ook de sterkte vanons Belgisch pensioensysteem met zijnvier pijlers: het wettelijk pensioen, het aan-vullend pensioen, het pensioensparen enhet huizenbezit. In een repartitiestelsel,waartoe ons huidig wettelijk pensioen be-hoort, financier je de pensioenen die nu uit-betaald worden met bijdragen van demensen die nu werken. Hierdoor is dit sys-teem beter bestand tegen financiëleschokken (bijvoorbeeld tijdens een econo-mische crisis). Kapitalisatiestelsels zijn danweer beter bestand tegen demografischeschokken. In een kapitalisatiestelsel sparenmensen zelf voor hun eigen pensioen vanmorgen. De twee stelsels houden elkaar inevenwicht. Om die reden moeten we metde pensioenhervorming het wettelijk pen-sioen versterken en tegelijkertijd inzettenop het verbreden en verdiepen van detweede pijler.

Mensen met een pensioenspaarfonds(derde pijler) beleggen hun geld in aan-delen en obligaties. Het lijkt logisch datde staat hen niet te hulp schiet wanneer

Langer werken

In het nieuwe regeerakkoord werden depensioenleeftijden opgetrokken. U zei aldat er een tweede hervormingsronde zalkomen in 2014, als u geen minister vanPensioenen meer bent. Hoeveel langerzullen we uiteindelijk moeten werken? In ons land moeten we er vooral voor zor-gen dat we de leeftijd optrekken waaropmensen definitief stoppen met werken. Weraken nu niet, zoals in heel wat andere lan-den, aan de wettelijke pensioenleeftijd. DeOESO (nvdr: Organisatie voor EconomischeSamenwerking en Ontwikkeling) heeft bere-kend dat mensen in ons land gemiddeld op59,1 jaar met pensioen gaan. Dat is tevroeg. Daarom hebben we beslist om tegen2016 de leeftijd van het vervroegd pensioenstelselmatig op te trekken van 60 naar 62jaar. Ook de loopbaanvoorwaarde verlengenwe stapsgewijs van 35 naar 40 jaar. Maar erzullen, in volgende regeringen, nog maatre-gelen getroffen moeten worden om de ge-middelde reële pensioenleeftijd zo dichtmogelijk bij 65 jaar te brengen. Vergeet nietdat dit gemiddelde in 1970 nog 64 jaar was.

Solidariteit

Waarom steigeren mensen bij het horenvan uw hervormingsplannen? Zijn weniet voldoende solidair met elkaar?Ik ben ervan overtuigd dat een overgrotemeerderheid van de mensen deze hervor-mingen steunt. Heel wat jongeren weten dat

Eerste pijler: Het wettelijk pensioen.

Tweede pijler:Aanvullend pensioensparen via dewerkgever.

Bekendste mogelijkheden:• Een pensioenfonds: Er wordtvoornamelijk belegd in obligaties.De belegging gebeurt door de -meestal grote - onderneming zelf.

• Een groepsverzekering: Ookhoofdzakelijk obligaties. De be-legging gebeurt door een externeverzekeraar.

Derde pijler:Het individueel aanvullend pensi-oen.

Bekendste mogelijkheden: • Een pensioenverzekering • Een pensioenspaarfonds (beleg-gingen)

• Individuele levensverzekeringen

Vierde pijler:Huizenbezit.

De meest besproken

pensioenpijlers

De volgende decennia zullen we enkel

maar meer inspanningen moeten leveren

om de pensioenen te verzekeren.“ “


komen ze inderdaad niet aan sparen toe,maar ze investeren bijvoorbeeld wel in eeneigen huis of appartement. Dat is evengoedbelangrijk voor hun oude dag.

Garanties

Op 29 december 2011 kopte De Tijd:“De schuldencrisis veroorzaakt een te-kort bij 14 pensioenfondsen”. Het gaathier over de tweede pijler. Hoe ernstigis dit probleem?Pensioenfondsen en verzekeringsmaat-schappijen moeten genoeg geld opzij zet-ten: zowel op korte termijn om deaanvullende pensioenen van nu uit te beta-len, als op lange termijn om de aanvullendepensioenen van later te kunnen garanderen.De Autoriteit voor Financiële Diensten enMarkten (FSMA) ziet daar streng op toe. Alsde FSMA vindt dat een pensioenfonds teweinig geld in kas heeft, dan legt ze een her-stelplan op. Het aantal herstelplannen vanpensioenfondsen is serieus teruggelopen in2011, een jaar dat nochtans een heel moei-lijk financieel jaar was. Eind 2010 haddenvijftig fondsen een herstelplan lopen. Eind2011 waren er nog maar veertien fondsenmet een dergelijk plan. Een kleine minder-heid, als je weet dat er in ons land 230 pen-sioenfondsen zijn. Daarnaast is het ook zodat de werkgever financieel moet bijsprin-gen als het pensioenfonds of de groepsver-zekering te weinig fondsen heeft om aan depensioenverplichtingen te voldoen.

Hoe garandeert de staat dat iedereendie nu een pensioenverzekering afsluit(derde pijler), zijn geld op het einde vande rit ook effectief in handen heeft? Verzekeringsondernemingen worden scherpin de gaten gehouden door de NationaleBank van België. Dat toezicht mag je echtniet onderschatten.

zij een kapitaalverlies lijden. Maar hetgaat wel om het pensioen van die men-sen. Zullen we dus in die logica kunnenvolharden?Een pensioenspaarfonds is een vorm vanbeleggen. Daarbij geldt dus het principe datje winst kunt maken, maar ook verlies kuntlijden. Dat is nu eenmaal eigen aan beleg-gen. Soms win je, soms verlies je. Voor wiemeer zekerheid wil hebben over zijn rende-ment, bestaan er onder de derde pijler pen-sioenspaarverzekeringen en individuelelevensverzekeringen.

De werkende mens moet nu sparenvoor drie pijlers van zijn pensioen.Jonge werknemers hebben echterreeds moeite om bijvoorbeeld eeneigen woning te betalen. Rusten degrootste lasten niet op de zwaksteschouders? In de meeste gezinnen zijn vandaag tweevolwassenen aan het werk. De eerste jaren

Dossier: Generatiesolidariteitfoto: © Steff Gilissen


Ik ben ervan overtuigd dat een

overgrote meerderheid van de

mensen deze hervormingen

steunt.

“ “

Toekomst

Kunnen, met de huidige hervormingen,jongeren later hetzelfde pensioen krij-gen als de gepensioneerden van nu? Het regeerakkoord bevat een langetermijn-strategie om ons sociaal model overeindte houden en de pensioenen te versterken.Die strategie moet werk maken van driespeerpunten: een begroting onder con-trole zodat we buffers kunnen inbouwenvoor de vergrijzing, meer mensen langeraan de slag zodat de basis waarop depensioenen rust veel breder is en uiteinde-lijk een aantal hervormingen in het pensi-oensysteem zelf. Die strategie zijn wevolop aan het uitvoeren. Alle partners bin-nen de regering zijn ervan overtuigd datdeze maatregelen noodzakelijk zijn. Er isvoldoende politieke wil om deze hervor-mingen door te voeren.

En de generatie daarna?Ik wil dat de overheid de pensioenen op lan-gere termijn verzekert. Maar daar zijn welhervormingen voor nodig. Iedereen moeteen tandje bijsteken.

Zal het probleem van de pensioenen inde toekomst nog groter worden? De Studiecommissie voor de Vergrijzingheeft voorgerekend welke budgettaire in-

spanningen de volgende decennia nodigzijn om de pensioenen te verzekeren. Vanhet totale bedrag dat we op een jaar met z’nallen verdienen gaat nu al bijna 10 procentnaar de wettelijke pensioenen. In 2030 zoudat 13,3 procent worden en in 2060 14 pro-cent, dat is één zevende van het budget. Devolgende decennia zullen we dus enkelmaar meer inspanningen moeten leverenom de pensioenen te verzekeren.

Wat mogen we verwachten van het Zil-verfonds, dat in 2001 werd gecreëerdom de toenemende vergrijzing op tevangen? Het Zilverfonds zou de uitbe-taling van de toekomstige pensioenenverzekeren, zonder een verhoging vande inhoudingen.Vanaf de oprichting tot het moment dat definanciële crisis uitbrak, is er in het Zilver-fonds in totaal 14,03 miljard euro gestort.De huidige reserves zullen op de vervalda-tum van alle beleggingen meer dan 23,6miljard euro bedragen. Volgens de Euro-pese regelgeving kan dat geld pas ingezetworden voor de vergrijzing als we destaatsschuld onder de 60 procent bren-gen. (nvdr: In 2010 bedroeg deze 96,8 pro-cent, Bron: Belgisch Agentschap van deSchuld)

Handen vol

Wat plant u verder nog te doen als mi-nister van Pensioenen?Bij de voorstelling van mijn beleidsnota inhet parlement heb ik tien pensioenwervenvoorgesteld. Enkele voorbeelden hiervanzijn de uitbouw van de aanvullende pensi-oenen, langer werken werkbaar maken, dearmoede bij ouderen bestrijden en de pen-sioenen van vrouwen hervormen. Hier zal ikmijn handen vol aan hebben.

Het is al sinds 1980 geleden, met HermanDe Croo, dat een liberaal de portefeuillevan pensioenen beheerde. Wat is hetverschil tussen een socialist en een li-beraal als minister van Pensioenen?Ik ga altijd uit van mijn eigen kracht en dekracht van liberalen is dat ze hervormerszijn. Misschien is het niet toevallig dat hetpensioendossier in beweging komt met eenliberale minister van Pensioenen.

foto: © Steff Gilissen


e beschouwen ons pensioen als een ver-worven recht. Logisch, de huidige genera-ties hebben nooit anders gekend. Vandaag

staat een grote groep zestigplussers te trappelenom op pensioen te gaan. Voor wie na hen komt, zaldie uitkering er waarschijnlijk anders uitzien. YvesStevens, professor Pensioenrecht aan de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen ManagementSchool (UAMS), legt uit waar het pensioen van-daan komt en schetst het huidige probleem. Eenkant-en-klare oplossing blijkt niet voorhanden.

Waarkomt jepensioenvandaan?

Sarah Van Gaens

Interview metYves Stevens


“De eerste pensioenenwaar we zeker van kunnen

zijn, waren er voor de oud-legionairs van het

Romeinse leger.”


de jaren ‘50 beslist om over te schakelennaar een repartitiesysteem. Dat was toeneen logische beslissing omdat men eenhoge inflatie had (nvdr: zie kaderstuk).

Hoe is het pensioenprobleem ont-staan?Met de komst van de anticonceptiepil is hetaantal geboortes vanaf 1967 afgenomen.Pas vanaf de jaren ‘80 is men zich bewustgeworden van het probleem. Maar toen wistmen nog niet hoe groot de demografischeimpact zou zijn. Heel wat factoren kunnennamelijk een invloed hebben op de demo-grafie.

Welke acties werden er sindsdien on-dernomen?Tussen 1997 en 2009 trok Jean-Luc Dehaenede gewone pensioenleeftijd van vrouwen opvan 60 naar 65 jaar. In 2003 maakte men metde Wet op de Aanvullende Pensioenen (WAPof de Wet Vandenbroucke) het sparen voor detweede pijler (nvdr: aanvullend pensioenspa-ren via de werkgever) toegankelijker. Daar-naast creëerde Johan Vande Lanotte in 2001het Zilverfonds om tegen 2010 het financiëleprobleem van de vergrijzing op te vangen. Dewerking hiervan is echter nooit op kruissnel-heid gekomen. Ten slotte focuste het Gene-ratiepact van 2005 zich op loopbaanbeleid entewerkstelling, eveneens zonder veel succes.

Hoe zou u het huidige probleem aan-pakken?Het is nooit op voorhand duidelijk wat debeste oplossing is, omdat we niet wetenhoe de toekomst er op demografisch eneconomisch vlak uit zal zien. Evenmin kun-nen we van de ene dag op de andere vansysteem veranderen, want dan moet de ac-tieve bevolking voor beide systemen geldafdragen. Het is bovendien fout te gelovendat er één juiste oplossing bestaat.

Kapitalisatie: Je spaart zelf voor je oudedag. Risico? Door inflatie of hyperinflatiekan de waarde van je kapitaal dalen. Omdit te vermijden zijn bij de tweede pensi-oenpijler (pensioensparen via de werkge-ver) wettelijk verplichte buffers ingebouwd.Natuurlijk kan bij een ernstige economi-sche crisis de buffer toch doorbroken wor-den. Bij de derde pijler (het individueelaanvullend pensioen) zijn de regels minderstreng.

Repartitie: Je draagt via je sociale zeker-heidsbijdragen af voor de oudere genera-tie. Dit is de eerste pensioenpijler; hetwettelijk pensioen. Risico? Wanneer jij oppensioen gaat, kunnen er te weinig wer-kenden zijn (door een tanende economieen/of door een te kleine populatie in dezeleeftijdscategorie) voor de hoeveelheid ge-pensioneerden, of is de toegevoegde eco-nomische waarde (TEW) van wat deactieve bevolking produceert te laag. DeTEW is de meerwaarde die een productkrijgt na behandeling, min de kostprijs.

Conclusie: Je pensioen kan enkel gega-randeerd worden in economisch goede tij-den (de overheid moet geld hebben om ineen kapitalisatiesysteem te steken of omde pensioenen uit te betalen) en wanneerde groep gepensioneerden niet te om-vangrijk is. Welk systeem het beste is,hangt af van de kans op de vermelde risi-co’s op dat moment. Vandaag zitten wequa volume nog steeds voor ongeveer 97procent in een repartitiesysteem. De derdepijler heeft slechts een heel klein volume.

Hoe zijn pensioenen ontstaan? Pensioenen kwamen er overal eerst voor hetoverheidspersoneel. De eerste pensioenenwaar we zeker van kunnen zijn, waren er voorde oud-legionairs van het Romeinse leger. Zijkregen na hun dienst een stuk grond met eenhoeve en slaven buiten het Romeinse Rijk. Devolgende fase vond plaats rond de 16de en17de eeuw, toen enkele Europese landen eendeel van de koopvaardij subsidieerden, waar-uit de koopvaardijpensioenen ontstonden.Vervolgens was het Napoleon die des rétraitesvoorzag voor zijn soldaten. Maar de eersteechte pensioenen als geldbedragen werdenpas uitbetaald na de Franse Revolutie, rond1800. In 1812 (in het gebied waar het huidigeBelgië toe behoorde) kwam de eerste pensioen-wet voor ambtenaren tot stand. Deze werdvolledig gefinancierd door de staatskas. Debasiswet voor de ambtenarenpensioenendateert vandaag nog steeds uit 1844.

In 1850 werd de Algemene Lijfrentekas(ALK), de voorloper van de ASLK, opgerichtom aan de rijken de kans te bieden om eenpensioentje bijeen te sparen. Vanaf 1872werd in België de wettelijke pensioenvoor-ziening in de private sector ingevoerd. Ditwas echter louter op vrijwillige basis en ge-beurde aan de hand van het kapitalisatie -stelsel (nvdr: zie kaderstuk). Voor elke 0,2cent die betaald werd door de werknemer,legde de overheid 0,1 cent bij. Maar omdatde mensen geen geld hadden, werd ditslechts een mager succes. Pas in de jaren1920 werden de burgers door middel vanbelastingen verplicht om aan pensioenspa-ren te doen.

Wanneer is men overgeschakeld naareen repartitiesysteem?In de periode na de Tweede Wereldoorlogvond er met de heropflakkerende economieeen babyboom plaats. Door deze economi-sche en demografische groei heeft men in

Kapitalisatie of repartitie?

De anticonceptiepilheeft impact op onze

pensioenen.


oed twintig jaar geleden leefden we ineen wereld vol hoop. Het ijzeren gordijnwas gevallen en de weg lag open voor

het uitstippelen van een duurzame toekomst vooronze planeet. Anno 2012 blijft duurzame ontwik-keling echter een motor die sputtert. Nationalebelangen domineren milieu-tops, de toekomstigegeneraties blijven in de kou staan. Maar moetenwe geen rekening houden met zij die na onskomen? De liefdadigheidsinstelling World FutureCouncil denkt alvast van wel en pleit daaromvoor een ombudsman voor de ongeborenen.

Olivier Beys

Groene ombudspersoongeeft stem aan toekomstige generaties

Sándor Fülöp neemt het in het Hongaarse

parlement op voor onzenakomelingen.



Wij lenen vaak van de toe-komst om de schulden vanhet verleden te betalen.

Khalil Gibran (1883 - 1931)

Libanees-Amerikaanse dichter Khalil Gibranvat het probleem voor toekomstige gene-raties samen. Volgens de liefdadigheidsin-stelling World Future Council moeten onzenakomelingen echter niet wanhopen. Metde campagnetitel Future Justice is de in-stelling pleitbezorger van een ambassa-deur voor toekomstige generaties.Catherine Pearce, die het project in goedebanen leidt, mikt haar pijlen onder meer opde Rio+20-conferentie. De wereld moet erkennismaken met Sándor Fülöp, de Hon-gaarse ombudsman voor onze nakomelin-gen.

Het Hongaarse model inspireerde reeds onsland. Kristof Calvo en Thérèse Snoy van deGroen-Ecolofractie schreven begin oktober2011 een wetsvoorstel om ook in België eenombudspersoon voor toekomstige genera-ties aan te duiden. “Echte duurzame ontwik-keling moet weer hoger op de politiekeagenda staan”, verduidelijkt Calvo. “DeWetstraat heeft zich de afgelopen jaren tevaak laten gijzelen door communautairedossiers en dagjespolitiek. Ik denk daaromaan een onafhankelijke ambassadeur die detoekomstige generaties een stem kan gevenin het politieke en maatschappelijke debat.Die persoon moet dicht bij de parlementairewerking staan door het geven van adviezenen het maken van rapporten.”

ConcreetMaar wat houdt dat nu in, zo’n ombudsper-soon? Catherine Pearce en Sándor Fülöplichten het concept toe.

Pearce: “Heel wat moeilijke beslissingenomtrent milieukwesties worden door dekorte termijnvisie van vele politici niet, of zeerlangzaam, genomen. Bovendien is heel watinformatie voor burgers en het middenveldniet beschikbaar. Mede daardoor wordt hetmaatschappelijk engagement van mensenveel te weinig aangemoedigd. Beleidsmakersveronderstellen vaak ten onrechte dat weeerst de economie uit het slop moeten halenvooraleer we de rest aanpakken. Duurzaam-heid zou echter aan de basis moeten liggenvan elk beleid. Nu zie je dat een leefmilieude-partement vaak beslissingen neemt die ach-terhaald zijn of niet stroken met die vanandere departementen, omdat ze geïsoleerdstaan en te weinig gewicht hebben. Wij den-ken dat een ombudspersoon voor toekom-stige generaties tot op zekere hoogte eenantwoord kan bieden op die problemen.”

Fülöp: “Ik ben geen beroepspoliticus. Meernog, ik ben volstrekt onafhankelijk van deoverheid. Maar als vertegenwoordiger vaneen parlementair orgaan bevind ik me tochin het centrum van de macht, en dat ver-hoogt in grote mate mijn prestige. Zoals de

In 1992 werd in een opperbeste sfeer in Riode Janeiro een batterij internationale con-venties, principes en een actieplan gete-kend die de ecologische rijkdom op aardezouden vrijwaren. Vandaag is het optimismeechter sterk bekoeld. De economisch-finan-ciële, sociale en ecologische crisissen slaanhard toe. Solidariteit, ook tussen generaties,is minder vanzelfsprekend in een wereldwaarin een kleinere koek onder een groei-ende bevolking moet worden verdeeld.

Om aan die uitdagingen tegemoet tekomen, besloot de Algemene Vergaderingvan de Verenigde Naties om twintig jaar naRio een nieuwe internationale top rondduurzame ontwikkeling te organiseren. Dievindt plaats in juni dit jaar en gaat officieusdoor het leven als Rio+20. De wereld komter opnieuw samen voor de moeizame zoek-tocht naar een hernieuwd politiek engage-ment en duurzame oplossingen voornieuwe uitdagingen in de 21ste eeuw. Aller-lei landen en belangengroepen stomenreeds geruime tijd delegaties klaar om hunslag thuis te halen. Een groep heeft echterletterlijk en figuurlijk geen stem: de toekom-stige generaties.

Ombudsman“Wij lenen vaak van de toekomst om deschulden van het verleden te betalen.” De

“ “


litiseerd te zijn: niet alleen worden ze doorde politiek aangeduid, de leden komen uitde partijen zelf. Met mijn relatief kleine stafheb ik al heel wat kunnen bereiken op kortetermijn, soms meer dan andere instellingen.Zo hebben we op vlak van ruimtelijke orde-ning veel groene ruimte gered en we heb-ben mensen de juridische middelengegeven om zich te beschermen tegenstadslawaai. Toen grote hoeveelheden gif-tige modder ontsnapten nabij het Hon-gaarse Kolontár in oktober 2010, legden wijheel wat juridische gebreken bloot bij de au-toriteiten die instonden voor het beherenvan de reservoirs.”

Grillige golvenDit soort ingrepen beperkt de parlementairemacht. Dat dit niet vanzelfsprekend is, be-wijst het werk van Shlomo Shoham, tussen2001 en 2006 de allereerste commisaris

eerste Zweedse ombudsmannen in devroege 19de eeuw houd ik me bezig methet behandelen van klachten en voer ik par-lementair onderzoek uit, in het bijzonder alsgrondwettelijke rechten geschonden wor-den. Ik ben de geknipte man om nationaleof lokale milieuconflicten aan te pakken dieandere instellingen niet kunnen of durvenaankaarten.”

Hongarije is niet het enige land met dit idee.Zo heeft Israël tussen 2001 en 2006 eenCommissie voor toekomstige generaties ge-kend, Finland heeft een parlementair Comitévoor de Toekomst en ook Nieuw-Zeelandtelt zijn variant.

Fülöp: “Parlementaire comités hebben denodige macht, maar ze zijn minder profes-sioneel uitgebouwd dan het bureau van eenombudsman. Ze lopen ook het risico gepo-

We merken dat

steeds meer mensen

en politici gewonnen

zijn voor ons idee.

Catherine Pearce

“ “De giftige modderstroomin Kolontár (Hongarije) in2010: een geknipte klusvoor de ombudsman.


foto: © Globovision


Met mijn relatief kleine staf hebik al heel wat kunnen bereikenop korte termijn, soms meer danandere instellingen.

Sándor Fülöp

“ “

voor toekomstige generaties in de Israëli-sche Knesset. Hij weet heel goed waaromhij niet herverkozen werd: “Parlementsledenzagen hoe sterk hun macht beknot werd.Daarom deden ze er alles aan om het ambtweer af te schaffen. Ondanks de traditie vanhet publieke debat in Israël zijn ze daarin ge-slaagd.” Na Shohams ontslag in 2006 heefthet Israëlische parlement geen opvolgeraangeduid.

Ook Sándor Fülöp vaart mee op de grilligegolven van de politiek. Hongarije heeft methet aantreden van de regering Orban heelwat democratische principes aan de kantgeschoven. De politieke greep op onafhan-kelijke instellingen werd sinds 1 januari 2012groter dankzij een nieuwe grondwet. De in-vloed op het grondwettelijk hof en de natio-nale bank maar ook de censuur op demedia behoren tot de opvallendste voor-beelden. Minder bekend is dat er ook steviggesnoeid werd in de bevoegdheden van degroene ombudspersoon.

Fülöp: “In de eerste plaats ligt dat aan decentralisatie van de macht door de hui-dige regering. Mogelijk spelen ook econo-mische kortetermijnbelangen een rol. Water ook van zij, met de nieuwe wet word ikondergeschikt gemaakt aan een alge-

mene Commissaris voor FundamenteleRechten. Daardoor heb ik veel minder ju-ridische wapens achter de hand. Noch-tans wordt het recht op een gezond milieuin de nieuwe grondwet veel sterker bena-drukt. Dan lijkt het me tegenstrijdig omeen onafhankelijke ombudspersoon te de-graderen tot een adjunct.”

Pearce: “Zijn bureau en personeel is afge-slankt en zijn macht werd inderdaad inge-perkt. Belangrijk is echter dat hij er nog steedsis. Bovendien heeft hij uitstekende relatiesmet het middenveld. Mogelijk krijgt hij zijn be-voegdheden in de toekomst wel terug.”

Hoge Commissaris voor de Toekom-stige GeneratiesVanuit verschillende hoeken krijgt het ideevan een ombudsman meer internationalesteun. “Bij heel wat jongeren die pleitenvoor een toekomstgerichte visie leeft ditidee heel sterk”, zegt Ben Vanpeperstraete,voorzitter van Rio+twenties, een door deVN erkende organisatie die jongeren actiefbetrekt bij het Rio+20-proces. “In haarvoorstellen voor Rio+20 maakt de belan-gengroep Jeugd en Kinderen dan ook eenprioriteit van de ombudspersoon, zowelop nationaal als op internationaal niveau.” Voorstanders zijn ook in de hogere rangen

te vinden. De directeur van het Milieupro-gramma van de VN (UNEP) Achim Steinerbijvoorbeeld. “We hebben al instellingen diezich met het milieu bezighouden maar alspuntje bij paaltje komt, hebben we ook men-selijke aanspreekpunten nodig. Ook op hetniveau van gemeenschappen of bedrijvenkunnen ombudspersonen een rol vervullen.”

Fülöp: “Op nationaal niveau gebeurt hetaf en toe dat economische of kortzichtigepolitieke belangen de bovenhand krijgen.Daarom is een internationale tegenhan-ger onmisbaar als morele en professio-nele steun. Hij kan het idee van eenombudsman ook verder promoten. Door-dat hij de link is tussen het globale en hetlokale kan iedereen ter wereld in principebij hem terecht.”

Pearce: “Een internationale ombudsper-soon kan de brug slaan tussen de verschil-lende mensen en groepen die op lokaal eninternationaal bezig zijn rond het thema. Netzoals de Hoge Commissaris voor de Men-senrechten van de VN, zou er een HogeCommissaris voor de Toekomstige Genera-ties moeten komen. We merken dat steedsmeer mensen en politici gewonnen zijn voorons idee. We zien de toekomst dus wat datbetreft rooskleurig in.”


e economie zit in het slop. Om extra te bespa-ren is menig minister verwoed op zoek naarlaaghangend fruit en eenmalige toevalstreffers.

We zitten echter op ons tandvlees, en structurelemaatregelen dienen zich aan. Zo ook in de gezond-heidszorg, traditioneel een gulzige slokop binnen hetBelgische budget. Zullen we die zorg in de toekomstzowel voor jong als oud nog kunnen garanderen? DirkVan Duppen, huisarts bij Geneeskunde voor het Volk inDeurne, denkt van wel. Hij voert al ruim een decenniumstrijd tegen te dure geneesmiddelen met het beproefdekiwimodel als voornaamste wapen.

Olivier Beys

De toekomstvan de gezond-heidszorg:kijken bij dekiwi’s?

Dirk Van Duppen over hetbetalen van dure geneesmid-delen in moeilijke tijden



De ongezonde levens-verwachting neemtvooral onderaan de sociale ladder toe.

in het parlement een tsunami aan kritiek isgekomen. Het kiwimodel bleef desondankseen stok achter de deur en dat heeft ge-werkt. Een primeur in België en Europa was2005-2006, toen voor het eerst in de socialegeschiedenis de kosten in absolute cijferszijn gezakt met veertig miljoen euro.

Waarom zijn de prijzen dan opnieuwgestegen in 2007-2008?Dat kwam ten eerste door het peperdurevaccin tegen baarmoederhalskanker. Dekostprijs bedroeg 375 euro, en werd bijnavolledig terugbetaald. Ook de dure kanker-medicatie had een sterke invloed. Vorig jaarkwam er echter een tweede ‘kiwiknik’,omdat de Vlaamse en Franse Gemeen-schap het vaccin tegen baarmoederhals-kanker met een aanbestedingsprocedurehebben aangekocht, volgens het kiwimodeldus. Daardoor is de prijs gezakt tot slechts52 euro per stuk. Zelfs met de kosten vangratis verspreiding aan tienermeisjes be-spaart het RIZIV 17 miljoen euro. En dat bo-venop het redden van heel wat levens. Datis toch een geweldig resultaat? Bovendiengaat het om een product dat nog steeds inpatent is en door slechts twee producentengemaakt wordt. Zoiets kan enkel door onzegemeenschappelijke koopkracht te gebrui-ken als hefboom.

Het kiwimodel blijkt een succesformuleom de kosten te drukken, getuige hetvaccin tegen baarmoederhalskanker.Waarom is het dan zo moeilijk om ditmodel algemeen in te voeren?Je moet weten dat tegen het kiwimodel degrootste lobbycampagne ooit is gevoerd in

ons land. Een vertegenwoordiger vanpharma.be heeft dat in een onbewaakt mo-ment zelfs expliciet bevestigd aan een the-sisstudente van de Universiteit Antwerpen.Het orgelpunt was de nacht van 22 maart2005, toen gestemd werd over een wets-voorstel van toenmalig minister van Volks-gezondheid Demotte. Het kiwimodel zoutoegepast worden op een reeks kaskrakerszoals statines (nvdr: bloeddrukverlagers)met een geschatte besparing van 540 mil-joen euro als gevolg. In de late uurtjes werdplotseling een reeks amendementen inge-diend door Yolanda Avontroodt (VLD), inwerkelijkheid echter neergepend door defarmaceutische industrie. Deze heeft uitein-delijk bijna 100 miljoen euro op tafel gelegdom het voorstel te verwateren tot een ‘kiwi-moes’. Ze stelde zelfs een taks op haaromzet voor. Kan je je dat voorstellen, de in-dustrie die zelf vraagt om zwaarder belastte worden? Uiteindelijk heeft men dat ge-slikt. Desondanks zorgde de hete adem vanhet kiwimodel voor sterke prijsdalingen in dejaren daarop.

Voor maagzuurremmers, antischimmel-middelen en antibiotica gaat de over-heid elke maand het goedkoopsteproduct aanduiden. Goed idee?Dat is weer zo’n halfslachtige maatregel metveel perverse effecten als gevolg. Zo moe-ten chronische patiënten elke maand een

Men zegt dikwijls dat de kosten vanonze gezondheidszorg ontsporen.Klopt het dat behandelingen steedscomplexer en dus duurder worden?De behoeften van veel mensen worden inieder geval steeds minder gelenigd. Toen ikvijfentwintig jaar geleden afstudeerde, be-stond het remgeld uit een symbolische bij-drage van de patiënt. Inmiddels zijn we totdriemaal zo rijk geworden, maar wat blijktuit de Nationale Gezondheidsenquête van2008? 14 Procent van de Belgen zegt datze het afgelopen jaar gezondheidszorg heb-ben uitgesteld om financiële redenen. In2004 was dit nog 10 procent, in 1999slechts 8 procent. Vandaag heb ik patiëntendie zich in de schulden steken om hospita-lisatiefacturen af te betalen, ook al ontwijkenze de vele supplementen die tegenwoordigschering en inslag zijn. Ook palliatieve thuis-zorg is stilaan onbetaalbaar geworden voorveel mensen.

Zijn het vooral de sociaal zwakkerendie de impact voelen?Ja, vooral onderaan de sociale ladderneemt de ongezonde levensverwachtingtoe. Maar iedereen voelt de prijsstijgingen.De geneesmiddelenuitgaven zijn steil geste-gen vanaf het midden van de jaren ’90. Tot2004 gingen ze omhoog met 10 procentper jaar. Dat is enorm. Tussen 2005 en 2007maakten we echter een eerste ‘kiwiknik’mee zoals dat heet bij het RIZIV. De over-heid heeft geprobeerd de kosten in de handte houden via het kiwisysteem (nvdr: zie ka-derstuk). Men heeft toen een aantal half-slachtige maatregelen genomen om deprijzen te drukken, waarop in de media en

“ “


Neels van pharma.be goed voor dertig-duizend jobs. Geen overheidsbemoei-enis dus, of zij kunnen weleensvertrekken.Acht op de tien geneesmiddelen in Belgiëworden geïmporteerd. De enorme meerkostdie wij betalen aan dergelijke medicijnen ver-dwijnt rechtstreeks in de zakken van aandeel-houders van multinationals die in België nietaan onderzoek en ontwikkeling doen. Met hetkiwimodel kiest men het beste product aande beste prijs per subklasse, waardoor dewildgroei aan producten die weinig verschillenmaar wel veel geld kosten vermeden wordt.Daardoor valt met het kiwimodel ook de drijf-veer voor marketing grotendeels weg. Numoeten multinationals het product immers inde pen van artsen krijgen. Marketing maakttot 30 procent van de verkoopprijs van ge-neesmiddelen uit. Als dat wegvalt komen erextra middelen vrij om onderzoek te doennaar echte innovatieve geneesmiddelen inplaats van kopieën die niet of nauwelijks beterzijn. Dat geld kan ook naar de zorgsectorgaan in het kader van de vergrijzing.

Voor dit soort besparingen bestaat volgensmij een breed draagvlak. Ik wil benadrukkendat ze wel ten goede moeten komen van depatiënt. Het is weinig gekend, maar de Eu-ropese Commissie heeft Griekenland recentopgelegd om het kiwimodel toe te passen.Niet voor de burgers, maar om de puttenvan de bankiers te vullen. We moeten netkost wat kost onthouden waar die puttenvandaan komen, want anders is de patiëntalweer de dupe.

Een ander, vrij controversieel, bespa-ringsvoorstel kwam onlangs van Jean-Jacques Cassiman, voorzitter van deVlaamse Liga tegen Kanker. Hij zei dat“we de dure kankerbehandelingen moe-ten afbouwen, en dokters moeten op-houden te doen alsof een duurgeneesmiddel zoveel beter is, terwijl heteigenlijk alleen een korte levensverlen-ging oplevert”. Bent u hiermee akkoord?Niet helemaal, maar Cassiman heeft weleen punt. Het is absurd om onnodige en

ander merk gebruiken. Dat leidt op termijntot dubbel gebruik. Als men dan toch iederemaand zoekt naar het goedkoopste middel,waarom hanteert men dan geen aanbeste-ding voor drie jaar? Men maakt het systeemdermate ingewikkeld om toch maar het ki-wimodel te vermijden. Hetzelfde geldt voorVande Lanottes voornemen om prijsverge-lijkingen met onze buurlanden te organise-ren. Het achterliggende idee is dat degemeenschappelijke koopkracht gebruiktwordt om de prijzen te drukken. Gebruikdan toch gewoon het kiwimodel.

De industrie is er niet voor gewonnen.Zo is de farma-industrie volgens Leo

Tegen het kiwimodel

is de grootste lobby-

campagne ooit

gevoerd in ons land.

“ “Dossier: Generatiesolidariteit

Een stijgende trend: tot 14 procent van deBelgen heeft in 2007 gezondheidszorg uitgesteld om financiëleredenen.


Gezondheidszorg moet nodiggedecommercialiseerd worden.“ “

dure behandelingen uit te voeren bij oude-ren waarbij niet zozeer de levenskwaliteitvan de patiënt primeert, maar eerder de in-komsten uit machines of geleverde presta-ties. Ik wil het debat nuanceren met eengoed voorbeeld. Het beste en populairstegeneesmiddel tegen borstkanker is hercep-tine. Het is het resultaat van vijftien jaar on-derzoek van vier universiteiten en NationalInstitutes of Health in de Verenigde Staten.Nu, onder Reagan heeft het Congres deBayh-Dole Act gestemd. Bij het ontdekkenvan beloftevolle stoffen zijn universiteitendaarom verplicht om privé-partners te zoe-ken om ze verder te ontwikkelen en te com-mercialiseren. Voor herceptine heeft hetbedrijf Genentech een investering van 240miljoen euro gedaan, waarna de multinatio-nal Roche er een licentie op heeft genomen.In België verkoopt Roche herceptine aan35.000 euro voor één jaarbehandeling, watin geen enkele verhouding staat tot de in-vestering die Roche er zelf in heeft gedaan.Het is eerder de prijs die men vermoedt datde staat, markt of vrouw met borstkankerbereid is te betalen. Dit systeem leidt totexorbitante uitgaven voor ons en 2 à 3 mil-jard euro extra jaaromzet voor Roche.

Waar trekt u de grens? Wanneer is eenbehandeling te duur?Die grens is niet duidelijk afgebakend, wantniet elke bejaarde is dezelfde. Mijn principeis dat je garandeert dat ieder mens, onge-acht zijn situatie, de behandeling kan krijgendie hij nodig heeft. Daarnaast moet je tot eendialoog komen met de patiënt. In de ‘pa-tiëntgerichte geneeskunde’ informeert dearts zijn patiënten op correcte en eerlijkewijze over alle mogelijkheden in zijn situatie.

Dan wordt geprobeerd om een commonground te vinden. Wat zijn de wensen, ver-wachtingen van de patiënt, wat zijn de voor-delen en nadelen verbonden aan eenbehandeling of aan het stoppen van alle be-handelingen? Pas dan nemen arts en patiënteen gemeenschappelijk besluit. Meestal zieik dat die beslissing zeer redelijk en billijk is.Dit alles gebeurt nu nog veel te weinig.

Hoe komt dat? Is het te wijten aan the-rapeutische hardnekkigheid of ligt hetaan winstbejag?Er zitten vaak commerciële motieven achter,maar psychologische factoren spelen zekerook mee. Artsen willen iets dóen voor hunpatiënten, behandelen. Met patiëntgerichtegeneeskunde kan je je daar als arts tegenwapenen. Er bestaan genoeg competentie-cursussen voor. Alleen wordt dat onvol-doende gedaan, zeker door specialisten.

Denkt u werkelijk dat zo’n training hetprobleem van onnodige behandelingenzal oplossen?Je moet op verschillende aspecten inwer-ken. Training is één zaak. Anderzijds is zorggeen koopwaar. Gezondheidszorg moetdus gedecommercialiseerd worden. Mo-menteel gebeurt net het omgekeerde, metals argument dat het niet meer betaalbaaris als we het niet aan de markt overlaten.Maar wat zie je? Ziekenhuizen worden be-drijven. Zodra je marktdenken invoert in degezondheidszorg leidt dat automatisch toteen tweesnelhedengeneeskunde.

Van Duppen beschreef het kiwimodel al in2004 in De Cholesteroloorlog. Waaromgeneesmiddelen zo duur zijn.

Het geneesmiddelenbeleid en de voorlich-ting van de bevolking in Nieuw-Zeeland(nvdr: Een kiwi is een bijnaam voor eenNieuw-Zeelander) zijn in handen van éénpolitiek en commercieel onafhankelijkoverheidsinstituut: Pharmac. Het stelt eenlijst samen van geneesmiddelen die opvoorschrift verkrijgbaar zijn. Men kiest hetbeste product aan de beste prijs per sub-klasse en subsidieert dit. Daarnaast biedthet instituut enkele alternatieven aan, dieechter terugbetaald worden aan de prijsvan het goedkoopste referentieproduct.Als de arts bevestigt dat een patiënt eenmiddel niet verdraagt, dan betaalt de over-heid het duurder alternatief wel terug.Nieuwe, duurdere producten waarvan nogniet is bewezen dat ze beter zijn wordenniet terugbetaald. Het beslissingsproces isna te kijken via internet en is dus zeertransparant.

Dit systeem vermijdt de wildgroei aan pro-ducten die weinig verschillen maar wel geldkosten aan onderzoek, ontwikkeling, er-kenning en marketing. Bovendien kostenmedicijnen in Nieuw-Zeeland 50 procent à70 procent minder in vergelijking met Bel-gië. Dat lukt door een openbare aanbeste-ding uit te schrijven op basis van hetgeschatte aantal medicijnen dat Pharmacnodigt denkt te hebben. Men laat dus demarkt werken om de laagste prijs te bedin-gen. Dit heet een behoeftegestuurd beleid,in tegenstelling tot het aanbodgedrevensysteem waarin bedrijven de (hogere) prij-zen bepalen.

Het kiwimodel¿Qué?



e Millennials. Het zou de naam kunnen zijn van eensuccesvolle postrockband, maar het is de generatie van

de 21ste eeuw, het zijn de jongeren van nu, de volwasse-nen van morgen. Geboren ná 1982, na de generatie X en debabyboomers. Ze zijn ambitieus én pragmatisch, sterk indivi-dualistisch én tegelijkertijd sociaal gericht. Ze willen hard wer-ken én veel vrije tijd. Maar hoe zit het met de relatie tussendeze generatie Y en haar ouders? En is die nu zo anders danvijftig jaar geleden?

nu tussen ouders en kinderen volop onder-handeld.

Vrij, maar niet vrijblijvendMaarten (22) woont nog thuis. “Ik kan tegenmijn ouders alles kwijt. Ze hebben mij veelvrijheid gegeven. Ik mocht mijn eigen keuzesmaken. Vrij dus, maar niet vrijblijvend. Voor

kinderen veel minder de behoefte voelen omte rebelleren. Ze hebben nog maar weiniggeheimen voor ma en pa, en hóeven dezeook niet meer te hebben: openheid, eerlijk-heid en verantwoordelijkheid zijn de nieuwesleutelwoorden. Terwijl jongeren vroeger uithet raam klauterden om uit te kunnen gaan(men zegge en schrijve jaren ’70), wordt er

Jawel, zo blijkt uit de vele studies en trend-rapporten over de Millennials. Met hun ou-ders hebben de jongeren van tegenwoordigeen hele andere relatie dan de traditioneleouder-kindverhouding, die hun verwekkersdoorgaans zelf gekend hebben. De moedersen vaders anno nu ontpoppen zich meer alsde coach van hun kinderen, waardoor deze

Kinderen van hun generatie

Huisarrest ofoverleg:beïnvloedt tijdsgeest ouder-kindrelatie?

Jasmien Peetersvrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMens Mechelen

Neil en Bieke, kleinzoon en grootmoeder.


traditioneel. Wij hadden als kinderen niets inde pap te brokken. Vaders wil was wet. Punt.Mijn vader was een gezagsfiguur, hij be-paalde alles. Afstand en controle waren desleutelwoorden. Dat wás gewoon zo. Tegen-spreken kwam bij ons niet op. Ik ben jonggetrouwd, omdat dat toen de enige manierwas om thuis weg te kunnen. Toen ik laterzelf moeder werd, heb ik het anders aange-pakt. Ik heb voor een andere opvoedingsstijlgekozen. Communicatie met mijn tweedochters was heel belangrijk. Misschien wasik zelfs wat laissez-faire.”

Generatie Z De volgende generatie is ondertussen in demaak: generatie Z zit op de schoolbanken. Het zijn ‘open wereldburgers’. Althans, datwillen de trendbureaus ons toch graag doengeloven: een beetje Zeitgeist research (watjongeren bezig houdt anno 2012) kost bijmarktonderzoeker Trendwolves 285 euro. Dekassa rinkelt. Ook Dimitri Mortelmans, socioloog aan deUniversiteit Antwerpen, plaatst een kantteke-ning. “Marketingmensen vinden elke tien enondertussen zelfs elke vijf jaar een nieuwegeneratie uit. Vaak gaat het hier niet zozeerom een generatie maar om een groep tienersdie blijkbaar anders kijkt naar de sociale wer-kelijkheid dan de vorige groep tieners. Of ersteeds sprake is van een duurzame wijzigingvan houdingen, die doorheen de levensloopopvallend blijven verschillen, durf ik te betwij-felen.”

“Kinderen van nu houden

van luxe en overdaad, ze

tonen geen respect meer

voor ouderen en houden

van kletspraatjes in

plaats van lichaamsbewe-

ging. Kinderen zijn kleine

dwingelanden en hebben

in het gezin geen onder-

danige houding meer. Ze

spreken hun ouders

tegen… en tiranniseren

hun leerkrachten.”

De Griekse filosoof

Socrates, ongeveer 2.500

jaar geleden.

de keuzes die ik maakte, moest ik mij immersinzetten. Soms vond ik de bemoeienissenvan mijn moeder en vader lastig, maar ik hebook geleerd om vol te houden. Ik denk wel dat er dingen veranderd zijn. Voormijn ouders was de familie nog heel belang-rijk. Mijn moeder spreekt bijvoorbeeld methaar zussen af, en niet met vriendinnen. Voormij zijn mijn vrienden belangrijker.”

Neil (14,5) deelt een kangoeroewoning metzijn ouders en zijn grootmoeder: “Ik heb eengoede relatie met mijn ouders. Ik heb wel vol-doende ruimte nodig om alleen te kunnenzijn. Mijn ouders zijn mijn vrienden niet. Mijnvrienden, die kies ik zelf. Mijn moeder envader laten me redelijk vrij. Alleen als het overmijn schoolresultaten gaat, zijn ze heelstreng. Ze vinden het belangrijk dat ik laterop een goede manier in de maatschappij kanleven. Gezag of dialoog? Een beetje van bei-den, denk ik. Ik weet dat wij als kinderen nuongelooflijk veel vrijheid hebben. Maar die au-tonomie kunnen we aan. Ik denk dat je kin-deren niet teveel moet verwennen, dan loopthet wel los. Ik heb een eigen gsm, maar ikbetaal zelf een deel van de belkosten. Ik vind de waarden van mijn ouders goedewaarden. Als ik erover nadenk, heb ik hunwaarden overgenomen. Wij doen alles metde fiets en eten vegetarisch en biologisch.Dat ga ik later ook zo doen.”

Vaders wil is wetEen contrast met zijn grootmoeder Bieke(67): “Mijn relatie met mijn ouders was heel

De jeugd vantegenwoordig...

Socrates

Wij kunnen autonomie aan.

Neil (14,5)“ “



ver intergenerationelesolidariteit wordt veelgeschreven dezer dagen.Het thema is, nu het pensi-

oendebat hevig woedt, bran-dend actueel. Maar solidariteit kanenkel ontstaan wanneer mensenvan verschillende generaties elkaarontmoeten. Hoe? Bij bijvoorbeeldvrijzinnig humanistische verenigin-gen. Zij brengen, via socio-cultu-rele activiteiten, jongeren enouderen samen.

zijn… aan bod. Hoewel het vooral om deontmoeting gaat, is enige diepgang nodigom tot een waardevol gesprek te komen. Tij-dens de ontmoetingsmomenten filosofeertmen immers over de generatiegrenzen heenover deelaspecten van het leven. Het is bo-vendien belangrijk dat iedereen kan deelne-men. Daarom worden de groepjes zo gelijkmogelijk verdeeld. Dit kan echter ook inhou-den dat er twee of drie jongeren praten metéén senior, die meestal het vaakst aan hetwoord is. Sommige activiteiten worden ookiets creatiever ingericht, zoals het maken vaneen film of het schrijven van een tekst.

wat vooroordelen hebben over elkaar. Tij-dens de activiteit mochten de deelnemersmet post-its tekstballonnetjes plakken opeen reeks foto’s van senioren en jongeren.Daaruit werden vier thema’s gekozen waar-over men in groep kon praten.

Grenzeloze gesprekkenWegens het grote succes van deze activitei-ten organiseert HVV Oost-Vlaanderen sinds2007 elk jaar een aantal intergenerationelegespreksmomenten. Daarbij komen levens-thema’s zoals geluk, levenskwaliteit, seksu-aliteit en intimiteit, eenzaamheid en single

In 2007 organiseerde de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV) in Oost-Vlaan-deren een intergenerationele activiteit. Diekwam er nadat Nancy De Blieck, lector aande vakgroep Sociaal Werk van de Hoge-school Gent, voorstelde om haar studentenen de Grijze Geuzen samen te brengen. Tij-dens gespreksmomenten discussieerdende jongeren en de seniorentak van HVVover hun inspraak in de samenleving. Eenandere activiteit focuste op de beeldvormingvan de andere generatie met als vertrek-vraag ‘Hoe diep is het water?’. Het ideeheerst immers dat jongeren en ouderen heel

Als jong en oud elkaar ontmoeten…

Vrijzinnig humanistischeverenigingen brengengeneraties samen

Liza JanssensDe affiche van de themaweek Oude verhalen, jonge dromen.


loof vroeger en nu, een uitgave van HVV enhet August Vermeylenfonds, met de steunvan de Koning Boudewijnstichting en de In-stelling voor Morele Dienstverelening (IMD)Oost-Vlaanderen. Nadien werd hier een dvdvan gemaakt.

In Oost-Vlaanderen organiseerde men laterook een themaweek Oude verhalen, jongedromen. Dit werd georganiseerd door HVV,het August Vermeylenfonds, het Willemsfonds,Hujo, het Geuzenhuis en Mong Rosseel vande Vieze Gasten. Aan Mong Rosseel werdgevraagd om een toneelstuk te creëren overhet thema. Na het bijwonen van heel wat in-tergenerationele gesprekken heeft hij demonoloog Van pukkels en rimpels gemaakt,waarin hij afwisselend een zestiger, een ze-ventiger en een tachtiger speelt. Daarnaastvond er een fotografiewedstrijd plaats en or-ganiseerde Hujo een mensenbib, waarbij inplaats van boeken mensen met interessante

verhalen konden ontleend worden. Tot slotwoonden geïnteresseerden een aperitiefge-sprek met de cartoonist Peter van Straatenbij.

VerrijkendMaar het intergenerationele verhaal stoptniet na gesprekken en een themaweek. Opde planning staat de activiteitenreeks Gelukin tijden van crisis. Deze zal plaatsvinden in2013 op verschillende locaties in Oost-Vlaanderen. Voor de organisatie zorgt HVVOost-Vlaanderen in samenwerking met deHogeschool Gent.

Zowel jongeren als senioren houden eengoed gevoel over aan de activiteiten. Het isdé gelegenheid om elkaar beter en diep-gaander te leren kennen. De ontmoetingmet een andere generatie werkt verrijkenden versterkt het sociaal weefsel.

Oude verhalen, jonge dromenNaast de Oost-Vlaamse gespreksactiviteitenontstond op nationaal niveau het idee om eendocument humain te maken. Peter Algoet,educatief medewerker en coördinator celEducatie en Maatschappij bij HVV, hoordeeen oudere vertellen over zijn vrijzinnige op-voeding. Hij besefte: ouderen dragen be-langrijke verhalen met zich mee, die bij hetuitsterven van deze generatie verloren gaan.Zoals de Engelse schrijver Joseph Conrad alzei “Ieder mens die sterft, is een museumdat brandt.” Het document humain was ge-boren: tien oudere mensen die vrijzinnig hu-manistisch zijn grootgebracht en tiensenioren met een katholieke voorgeschiede-nis werden geïnterviewd over levensbe-schouwing. Tegelijkertijd verzamelden eenaantal leerkrachten niet-confessionele ze-denleer soortgelijke verhalen van jongerennu. Die teksten zijn verwerkt in het boekOude verhalen, jonge dromen. Over (on)ge-

1 Mong Rosseel, maker vanVan pukkels en rimpels. foto: © Ronny De Schuyter

2 De cover van het boekjeOude verhalen, jonge dro-men.

3 Een activiteit rond beeldvor-ming: wat vinden de genera-ties nu echt van elkaar?

4 Jong en oud leren elkaarkennen.

5 Een gespreksmoment tussenjongeren en senioren.

1 3

4

5

2


Twee culturele verschijnselen joegen de afgelopenweken Vlaamse ultrakatholieke groeperingen op dekast. Eerst was er een nogal expliciete clip van dEUSwaarin een Jezusfiguur joints rookt en wraak neemt opzijn belagers. En er was vooral de theatervoorstellingOn the concept of the face van Romeo Castelluci -overigens een geweldige naam voor een Italiaansecrooner op cruiseschepen. In die voorstelling werdmet granaten naar een afbeelding van Christus ge-gooid en dat vond een groep gelovige mensen vol-doende aanleiding om aan de ingang van het theaterte protesteren. Trouwens: nepgranaten, dat spreekt.Anders was de première meteen ook de dernière ge-worden. Zoals het nu was ging het protest niet veelverder dan een kleine betoging en het gooien van eenstinkbommetje in de zaal, zodat de voorstelling meteen paar uur vertraging begon. Enkele dagen later lietJohan Bonny, bisschop van Antwerpen, een opinie-stuk in De Morgen verschijnen, waarin hij een lans brakvoor de thematiek én de aanpak van de regisseur. Debisschop zag zich door het stuk zelfs in zijn geloofs-overtuiging gesterkt. Einde van de storm in het glaswater. Nuja, ‘storm’, we konden eerder spreken over‘onstabiel weer met de magnetude van motregen ineen glas water’. En zo hoort het in een weldenkendemaatschappij. De ene zijn waarheid is voor de anderegodslastering en voor nog een andere precies geloofs-versterkend. Maar we moeten allemaal onze treinhalen, zodat we op tijd zijn om het gebroed van schoolte halen en boodschappen te doen.

De Amerikaanse schrijver en satiricus Henry LouisMencken vatte het volgens mij perfect samen: “Natuur-lijk moeten we de religieuze overtuiging van onze buur-man respecteren. Maar enkel in die mate, waarin we zijnmening respecteren wanneer hij zegt dat zijn vrouwbloedmooi is en zijn kinderen héél erg verstandig”. Metandere woorden: het gaat om beleefdheid in de om-gang, savoir-vivre, over persoonlijke overtuigingen.Wanneer we iemand onder een toupet tegenkomen - ie-mand die er ook van overtuigd is dat niemand het merkt

- wijzen we ook niet meteen naarzijn hoofd, onder het kreten van“kijk!, een kale vent die denkt datwe niet zien dat hij een pruikdraagt!”. Dat zou onwelvoeglijk zijn.Nee, we doen of we het niet zien.Last hebben we er immers niet van.Tenzij de toupettendrager in kwestiemet uitgestreken gezicht volhoudt dathet echt haar is natuurlijk, beter haar zelfsdan dat van ons, dan vraagt hij om krach-tige, met ongebreidelde spot doorspekte te-genspraak. Vandaar dat ik religieuze mensengraag ‘spirituele toupettendragers’ mag noe-men.

Uiteraard werden clip en theaterstuk druk becommen-tarieerd. “Probeer dat ook eens met Mohammed in dehoofdrol” was wellicht de meest voorkomende zin inde online forumcommentaren op de krantensites. Metvlak daarna: “Maar dat durven ze niet!”. Noem mij eenlafaard, maar ik begrijp waarom comedians, kunste-naars, muzikanten, opiniemakers en schrijvers zichhoeden om de draak te steken met het moslimgeloof. Ik hoef daar enkel voor af en toe naar het televisiejour-naal te kijken.

Ik wil u graag herinneren aan het televisiedebat overde Monty Pythonfilm Life of Brian in 1979. SchrijverMalcolm Muggeridge, ultrakatholiek (geworden, vroe-ger was hij protestant) en o.a. auteur van een boekover Moeder Theresa zat toen samen met de bisschopvan Southwark tegenover John Cleese en MichaelPalin. Aanleiding was het katholiek protest aan weers-zijden van de oceaan tegen wat men een godslaster-lijke film noemde. De Pythoneers sloegen meteen debodem uit de bisschoppelijke kritiek met: “weet u bis-schop, 400 jaar geleden zouden we hiervoor mis-schien wel op de brandstapel zijn beland... ik maggraag denken dat we er sindsdien zijn op vooruitge-gaan...”.Wat de islam betreft zijn we er wellicht minder snel opvooruitgegaan. Die laatste zin is overigens een under-statement van het kaliber ‘Jimi Hendrix kon een beetjegitaarspelen’.

Terwijl in mijn verbeelding Romeo Castelluci op deachtergrond Volare ten beste geeft moet ik denken aande woorden van de Franse komiek Pierre Desproges,toen zijn mening werd gevraagd over de grenzen vande humor: “je kunt in elk geval beter een grap overAuschwitz tegen een jood vertellen dan Scrabble spe-len met Klaus Barbie”. Als het over de islam gaat zijn we nog altijd Scrabbleaan het spelen.

Scrabble


willigersVrijvan bij ons

Peggy Tange 58 lentes

Chantal Jacobs46 lentes

Bert Van Bree24 lentes

Anja Van Asbroeck38 lentes

DeMens.nu, haar huizenvandeMens, haar lidverenigingen en haar Franstaligezusterorganisatie Centre d’Action Laïque steunen op de inzet van vrijwilligers.Het georganiseerd vrijzinnig humanisme in België kan niet zonder. Wat deze vrijwilligers doen is heel divers. We stellen enkele van onze onmisbarekrachten voor…

Sonny Van de Steene

1 2 3 4

-

vrijwilligers van bij ons


Anja Van Asbroeck38 lentes

1

Is als vrijwilliger lid van deWerkgroep Atheïsme van deHumanistisch-VrijzinnigeVereniging (HVV).

“Ik vind het erg belangrijkdat mensen in alle vrijheidkunnen denken en handelen.Ik vind het dus onaanvaard-baar dat mij als atheïst dog-ma’s worden opgelegd. DeWerkgroep Atheïsme buigtzich over zaken die atheïstenaanbelangen, zoals het vrij-waren van de seculariteit inonze maatschappij. We or-ganiseren ook activiteitendie het atheïsme op een po-sitieve manier onder de aan-dacht brengen, zoals deKetterkwis.

Het gaat er dus niet altijdbloedserieus aan toe. Ikmoet meteen denken aaneen hilarisch voorval. Na eenvergadering in Gent wildenwe nog een hapje gaan eten.Het werd een heuse stads-rally, waarbij gps-toestellenelkaar tegenspraken en eenoud kaartenboek uiteindelijkredding bracht. (lacht) Oh ja,het eten was trouwens erglekker, alleen kregen we hetwat later dan voorzien.”

* * *

Bert Van Bree24 lentes

2

Is vrijwilliger bij de Studie-kring Vrij Onderzoek (VO). VO is een studentenorgani-satie verbonden aan de VrijeUniversiteit Brussel (VUB) enverzamelt mensen die graagluisteren, spreken én denken.

“Nu het einde van mijn stu-dies in zicht komt en dusook het einde van mijn lid-maatschap bij VO, probeerik het bestuur bij te staanmet goede raad en daad (dieze uiteraard grotendeels ne-geren om hun zin te doen).Daarnaast poog ik de Stu-diekring meer bekend temaken op en buiten de uni-versiteitscampus. Eigenlijkdoe ik dus alle leuke dingen!

Soms is vrijwilliger zijn stres-serend. Vooral als je met zesmensen het geweldige ideehebt om een hele Week vande Verlichting uit de grond testampen. Als je dan tijdensdie week om 3 uur ’s nachtsoververmoeid je auto per on-geluk fout parkeert en devolgende dag om 7 uur ont-dekt dat hij is weggesleeptdan… Maar wanneer je die-zelfde dag goedgevulde le-zingen, een succesvolleboekenbeurs en een debatvoor een bijna volle aulamag meemaken, dan kruip jedie avond moe, maar o zovoldaan je bed in.”

* * *

Chantal Jacobs46 lentes

3

Is als vrijwilliger onder an-dere actief bij de VrijzinnigeVrouwen Keerbergen / Tremelo.

“Vanuit de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging werdde Werkgroep VrijzinnigeVrouwen opgericht. Deze wilonder meer door concreteactiviteiten werken aan eenseculiere maatschappij. Ookwillen we de plaats van devrouw in deze maatschappijverstevigen. Een groepje vrijzinnige ma-dammen uit de streek vanKeerbergen en Tremelo zagdaar wel brood in. Op eeneigenzinnige manier gingenAnne-France, Britt, Anne,Karin, Gerda, Sonja en ikzelfbegin 2011 aan de slag. Wevullen elkaar goed aan enzijn letterlijk van alle marktenthuis. Zo stonden we reedsmet een stand op een zo-merbraderij en een jaar-markt. Natuurlijk organiserenwe meer dan dit. Op onzeactiviteiten willen we vooraldat iedereen zich welkomvoelt. Ook de mannen! Wehebben zelfs die hard-fansdie naar elke activiteitkomen. Ik vind het een voor-recht om deel te mogen uit-maken van deze groepgelijkgestemde vrouwen.”

* * *

Peggy Tange 58 lentes

4

Is vrijwilliger bij Feniks vzwin Oost-Vlaanderen.

“Ik verzorg vrijzinnig huma-nistische plechtigheden bijeen geboorte, huwelijk, af-scheid… Daarnaast help ikook bij mailings en pr-activi-teiten.

Enkele jaren geleden ging ikvoor een geboorteplechtig-heid op gesprek bij eengezin in Eeklo. De mama inspe was te laat voor onzeafspraak. Naarmate de tijdvoorbij tikte, werd de toe-komstige papa nerveuzer.Toen ze eindelijk thuiskwam,hield ze een emmertje vast.Er zat een musje in. Ze hadhet gevonden op straat. Ter-wijl we praatten, verschoofhaar aandacht steeds weernaar het musje. Ze vreesdedat het asiel zou sluiten voorze erheen kon. Ik steldevoor om nog enkele zakente overlopen en het beestjedaarna weg te brengen. Zewas opgelucht en dankbaar.Een dierenvriend pur sang.Op de plechtigheid werd iknogmaals bedankt. En toenik haar later meldde dat hetasiel het vogeltje had vrijge-laten, kon haar geluk nietop!”

* * *


NATURA!

Liza Janssens - foto’s: © Nils Vandevijvere

Op 18 december 2011 organiseerde het huisvandeMens Antwerpen Natura!Humanisme puur natuur. Dit eco-festival vond plaats in het EcoHuis in Antwer-pen (Borgerhout). Jong en oud namen deel aan voordrachten van onder meerDirk Draulans en Low Impact Man Steven Vromman, of volgden een kookde-monstratie van Johan Engelen, de Beste Hobbykok van Vlaanderen. Autolief-hebbers berekenden het ecogehalte van hun rijgedrag, terwijl Axl Peleman voorde muzikale noot zorgde.

Humanisme puur natuur


ingezoomd


Het Beneluxparlement is een parlementair instituut van de Beneluxzonder beslissingsbevoegdheid. Het houdt de nationale regeringenvan de deelnemende landen op de hoogte van de meningen dieleven in de verschillende parlementen. Daarnaast adviseert het dedrie regeringen op het gebied van economische en grensoverschrij-dende samenwerking en het stimuleert eveneens deze samenwer-king. Op 2 december hield het parlement een conferentie over hetlevenseinde. België, nederland en Luxemburg zijn immers de drieenigste landen ter wereld met een euthanasiewetgeving. Toch be-staan er tussen deze landen grote verschillen qua toepassing vande wet. Zo is euthanasie bij minderjarigen in bepaalde gevallen toe-gelaten in nederland, in België en Luxemburg is dit verboden. Opde conferentie van het Beneluxparlement werd gekeken hoe deverschillende wetten beter op elkaar kunnen worden afgestemd.

Ook bespraken de deelnemers van de conferentie het verschil insnelheid tussen de publieke opinie over euthanasie en deze van de

Op vrijdag 2 december 2011 heeft het Beneluxparlement inde Belgische Senaat een conferentie rond het levenseindegehouden. Parlementairen, specialisten en belangengroepenuit België, Nederland en het Groothertogdom Luxemburg in-formeerden elkaar over de bestaande euthanasiewetgevingen -praktijk in de drie landen. Het Nederlandse onderzoeks-bureau Peil.nl/No Ties stelde eveneens de resultaten voorvan een grootschalig bevolkingsonderzoek in de Beneluxover euthanasie. Franky Bussche

Hoe denkt de bevolking in de Benelux over de euthanasiewet?

Opiniepeiler Maurice de Hond stelde de opmerkelijke resultatenvoor van een grootschalig bevolkingsonderzoek over euthanasiein de Benelux.

Foto: © www.benelux-parlement.eu

Foto: © www.benelux-parlement.eu


huidige generatie politici. Ondanks verschillende ingediende wets-voorstellen om de euthanasiewet aan te passen, kwamen deze nietop de parlementaire agenda en werden ze niet besproken. noch-tans zijn onze volksvertegenwoordigers en senatoren als verkoze-nen de vertegenwoordigers van het volk.

Bevolkingsonderzoekin deze context werd in 2011 in de Benelux een bevolkingsonder-zoek uitgevoerd in opdracht van de nederlandse Vereniging vooreen Vrijwillig Levenseinde. Het nederlandse onderzoeksbureauPeil.nl/no Ties onderzocht de mening van de bevolking over eu-thanasie. De resultaten werden door opiniepeiler Maurice de Hondvoorgesteld op de conferentie en kunnen geconsulteerd wordenop de website www.benelux-parlement.eu. Ze brengen een aantalopmerkelijke cijfers naar voren, die bevestigen dat de wetgevingachterop hinkt.

Geldigheidsduur wilsverklaring76 Procent van de ondervraagde Belgen (73 procent in de Benelux)was het er mee eens dat een ondertekende wilsverklaring (eutha-nasieverzoek of behandelverbod) geldig blijft en na verloop van tijdniet opnieuw moet ondertekend worden (maar altijd kan herroepenworden).

Minderjarigen tussen 12 en 16 jaar68 Procent van de ondervraagde Belgen (72 procent in de Benelux)vindt het een goede beslissing dat in nederland jongeren tussen12 en 16 jaar die ernstig lijden met de toestemming van de oudershun arts om euthanasie kunnen verzoeken.

Minderjarigen tussen 16 en 18 jaar28 Procent van de ondervraagde Belgen (34 procent in de Benelux)vindt het een goede beslissing dat in nederland jongeren tussen

16 en 18 jaar die ernstig lijden zonder toestemming van de oudershun arts om euthanasie kunnen verzoeken.

Dementie62 Procent van de ondervraagde Belgen (66 procent in de Benelux)is het ermee eens dat euthanasie moet worden toegestaan aanmensen die dement zijn en in het bezit zijn van een schriftelijk eu-thanasieverzoek.

Ondraaglijk psychisch lijden74 Procent van de ondervraagde Belgen (74 procent in de Benelux)is het ermee eens dat medische hulp bij het beëindigen van heteigen leven ook moet worden toegestaan aan chronisch psychiatri-sche patiënten die uitbehandeld zijn en ondraaglijk psychisch lijden.

Doorverwijsplicht76 Procent van de ondervraagde Belgen (80 procent in de Benelux)is het ermee eens dat een arts die geen euthanasie wenst uit tevoeren, moet verplicht worden zijn patiënten op hun verzoek doorte verwijzen naar een andere arts.

Het thema van de euthanasiewet en de mogelijke uitbreiding ervan komt aanbod in het symposium Een goede dood. 2002-2012: 10 jaar ‘controversiële’euthanasiewet?, op zaterdag 5 mei 2012 in de KVS (Brussel). Dit symposiumstaat stil bij de tiende verjaardag van de euthanasiewet in België en wordt ge-organiseerd door deMens.nu in samenwerking met het LevensEinde Informa-tieForum (LEIF) en de leerstoel Waardig Levenseinde aan de Vrije UniversiteitBrussel.

Tezelfdertijd wordt door deMens.nu bij de VUBPRESS een boek uitgegevenmet dezelfde titel onder redactie van Franky Bussche en Wim Distelmans (ziep.29).

Meer info over het symposium en het boek: www.deMens.nu

onder de loep

Vraag

Geldigheidsduur wilsverklaring

Minderjarigentussen 12 en 16 jaar

Minderjarigen tussen 16 en 18 jaar

Dementie

Ondraaglijk psychisch lijden

Doorverwijsplicht arts

% België

76

68

28

62

74

76

% Benelux

73

72

34

66

74

80

een goede dood


What’s on a robot’s mindEen cyborg van een heel andere orde is de robot die Warwick uit-rustte met een biologisch brein. Daarvoor isoleerde hij eerst de her-

sencellen van rattenembryo’s en voedde ze met mineralen. Zogroeiden ze uit tot een primitief brein. Dit verbond hij met een

robot in de vorm van een wagentje. Het doel van de robotwas eenvoudig: hij moest vermijden tegen de muren tebotsen van de ruimte waarin hij was opgesloten. Aan-vankelijk maakte de biologische robot flink wat brok-ken. Door te leren van zijn mislukkingen slaagde hij er

echter na verloop van tijd in om dat consequent te ver-mijden. De combinatie van mechanische precisie en biologisch leervermogen toont aan dat het idee ommens en machine samen te voegen in een cyborg niet

helemaal uit de lucht is gegrepen.

Post-DarwinDit soort onderzoek roept natuurlijk ethische vragen

op. Kiezen we er op termijn voor om ledematen te vervan-gen door bionische exemplaren omdat ze meer aankun-nen dan de orginelen? En wie krijgt toegang tot deze dureoplossingen? Volgens transhumanisten zijn we beland ineen post-Darwin tijdperk, wat betekent dat we zelf ver-antwoordelijk zijn voor onze evolutie. Wie of wat de rich-

ting van die evolutie zal bepalen is een vraag waarop enkel detoekomst het antwoord in pacht heeft.

Spence - oftewel de Eyeborg - filmt voortdurend zijn eigen ontmoe-tingen en bezigheden. Op een draagbaar lcd-schermpje ziet hij watde camera in zijn oogkas registreert. Dit Big Brother-achtig speel-goed is leuk voor gluurders, maar wat als in de toekomst debeelden rechtstreeks naar het brein kunnen worden gestuurd?

TweerichtingsverkeerDe eerste stapjes blijken reeds gezet. Al in 2002 luktehet de Brit Kevin Warwick, professor Cybernetica aande universiteit van Reading, om via zijn brein een robot -arm te besturen. Een chip in zijn linkerarm vormde eendraadloze verbinding tussen zijn hersenen en de mecha-nische arm. niet alleen kon hij daardoor de arm bewe-gen, via sensoren op de vingers kon Warwick ooktextuur en andere eigenschappen voelen. Dit twee-richtingsverkeer tussen prothese en hersenen is be-langrijk omdat het de deur openzet voor prothesendie meer dan louter mechanische eigenschappen be-zitten.

Warwick ging nog verder in een gewaagd experiment metzijn vrouw irene, bij wie hij ook een chip liet inplanten. Zostonden ze in directe elektronische verbinding met elkaar.Wanneer irene haar hand bewoog, kregen Warwicks her-senen een signaal doorgeseind. Voor de eerste keer stonden de ze-nuwstelsels van twee personen rechtstreeks met elkaar in contact.

Cyborgs in de 21ste eeuw

Toen Rob Spence 13 jaar was, raakte zijn rechteroog zwaar beschadigd tijdens

een mislukte schietoefening. De Canadese filmmaker kwam op het wel heel

speciale idee om een oogprothese met ingebouwde camera te laten maken.

Voorlopig kan hij niet zien door dit kunstoog, maar bionische lichaamsonderde-

len blijken dichterbij dan ooit.

Olivier Beys

Rob Spence toont zijn kunstoog.

eureka


Breinpijn

Speel mee en maak kans op een leuke prijs!Vul snel de sudoku of het kruiswoordraadsel in en stuur je oplossing voor 14 mei 2012 [email protected] (vemeld in het onderwerp “Oplossing Breinpijn”), of met de post naardeMens.nu, Brand Whitlocklaan 87, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe. Je kan je antwoordenook faxen op het nummer 02 735 81 66. Vermeld volgende gegevens: Voornaam, naam, Geboortedatum, Geslacht, Adres en de Oplossing(het sleutelwoord van de puzzel en/of de gele lijn in de sudoku).Er worden telkens zes winaars gekozen: drie voor het kruiswoordraadsel en drie voor de sudoku.iedere winnaar krijgt het boek Zahra’s Paradise van Amir & Khalil en de dvd A Separation vanAsghar Farhadi. in het volgende nummer publiceren we de oplossingen en de namen van de winnaars.

Voornaam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Geboortedatum:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sleutelwoord puzzel: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gele lijn sudoku: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oplossing vorig num

mer:

Sleu

telw

oord

: VRi

JHEi

DSST

RiJD

ERGe

le lijn

: 465

382

791

De winnaars van het kruiswoordraadsel zijn:C

allier

niel

s uit

Blan

kenb

erge

, Mar

chan

d M

arian

ne u

it W

este

rlo

en G

aubl

omm

e W

ilfried

a uit

App

elter

re.

De winnaars van de sudoku zijn:C

oone

n Ja

n uit

Bre

e, J

acob

s Jea

n-Pi

erre

uit S

chaa

rbee

k en

Van

Ste

en n

elly u

it Tur

nhou

t.Zi

j kre

gen

elk 2

boe

ken:

De ongelovige Thomas heeft een punt

van

Joha

n Br

aeck

man

en

Maa

rten

Boud

ry;

en Het kleine zwarte visje

van

Sam

ad B

ehra

ngi.

en / of


(On)draaglijk lijden laat 26 mensen aan hetwoord, die getuigen over de pijn van hetanders zijn. Hun aandoening, een vormvan autisme of het syndroom van Asper-ger, werpt immers een schaduw op hunogenschijnlijk normale leven. Op een au-thentieke, eerlijke en kwetsbare manierlichten zij een tipje van de sluier van het(on)draaglijk lijden dat door psychischeaandoeningen wordt veroorzaakt. De au-teurs en de redactieleden hopen met dezebeklijvende getuigenissen tegemoet tekomen aan de vraag van Anna die in 2010overleed met behulp van euthanasie.

Wanneer Anna na een lange psychische lij-densweg besloot om euthanasie te vragen,stootte ze op veel onbegrip. Het werd eenvermoeiende zoektocht naar hulp. Annawilde de wereld inzicht verschaffen in degrenzen van het psychisch lijden: de levens-moeheid die eruit voortvloeit en, in bepaaldegevallen, de doodswens. De initiatiefnemersvan dit boek zijn zeker geslaagd in hunopzet. Ze verlegden een steentje in de riviervan onwetendheid en onbegrip betreffende(on)draaglijk psychisch lijden.

[fb]

(On)draaglijk lijdenLieve Thienpont (hoofdredacteur)Academia Press, 2011iSBn: 9789038218388

boek

De vraag of God bestaat, zorgt sinds jaar endag voor verhitte discussies. Waar veel min-der over wordt gedebatteerd is de vraagwaarom mensen zoveel moeite hebben omhet geloof af te leggen. nochtans moetenook zelfverklaarde rationalisten vaak eenspontane neiging tot bijgeloof onderdrukken.En waarom zoekt de mens steevast verkla-ringen voor toevalligheden, of vraagt hij zichaf welk lot hem na de dood is toebedeeld?

Als reactie op deze en andere vragen ont-vouwt Bering het overtuigende bewijs dathet geloof in God helemaal niet zo irrationeelis. Daarbij spelen de ontwikkeling van taalen het unieke menselijke vermogen ommentaal in andermans huid te kruipen eencruciale rol. Het godsidee blijkt in dat proceseen evolutionair wenselijke strategie te zijn.

Met zwierige pen en gevoel voor humordoorspekt Bering dit verhaal met persoon-lijke anekdotes, verwijzingen naar de we-reldliteratuur en ontluisterend onderzoeknaar de diepste krochten van de menselijkepsychologie. Een verrassend nieuw mens-beeld vanuit de evolutionaire psychologie.

[ob]

Het godsinstinct Waarom mensen gelovenJesse Beringnieuw Amsterdam Uitgevers, 2011iSBn: 9789046809983

De iraanse Simin wil van haar man, nader,scheiden. Het koppel had een visa be-machtigd om met hun dochter naar hetbuitenland te trekken, maar nader krabbeltterug: hij kan niet weg, zijn vader heeftAlzheimer. A Separation, dus. nader zietzich verplicht een huishoudster in te hurenom zijn vader te verzorgen. Wanneer zij naeen aanvaring met nader een miskraamheeft, loopt de situatie uit de hand.

Het iraanse A Separation is een film mettwee versnellingen. Op het eerste zichtstaan alledaagse beslommeringen centraal:een huwelijkscrisis, een zieke vader, ruziemet de huishoudster. Maar die banaliteitenmonden al snel uit in een spiraal van tragi-sche gebeurtenissen waarbij de socialekloof tussen de hoofdpersonages, religi-euze druk en een wankel iraans rechtssys-teem centraal staan. Een licht verteerbare‘het leven zoals het is’-opname verandertzo in een blik op de wortels van een sa-menleving. De film ging dan ook met deprijs voor beste niet-Engelstalige film lopenop de 69ste Golden Globes en haalde hier-voor dit jaar eveneens een Oscar binnen.

[jvg]

A Separation // Jodaeiye Nader az SiminRegisseur: Asghar FarhadiActeurs: Peyman Moadi, Leila Hatami enSareh BayatVerkrijgbaar op dvd en blu-ray

film boek

Van de bovenste plank


Verbeelding en Bestaansoriëntatie belicht dewijze waarop mensen zich verhouden totmens en wereld en hier zin aan geven. De au-teur onderzoekt eveneens welke rol verbeel-ding kan spelen in deze bestaansoriëntatie.

Het boek is opgevat als een zoektocht. Hetgidst de lezer langs uiteenlopende psycho-logische en filosofische opvattingen van be-staansoriëntatie. Daarbij staat steeds de rolvan de verbeelding centraal. inspirerendeideeën vanuit onder meer de psychoana-lyse, het existentialisme, de emotiepsycho-logie en de humanistiek passeren de revue.Om het gebruik van de verbeelding in depraktijk te illustreren, staan de laatstehoofdstukken stil bij de functie van rituelenen de mogelijke rol van dromen. Achteraanvindt de lezer nog een werkboek.

Dankzij een heldere schrijfstijl en een dui-delijke structuur is Verbeelding en Bestaan-soriëntatie zeer leesbaar. Bovendien werdhet boek mooi vormgegeven. De prakti-sche benadering maakt het zeer bruikbaarin onderwijssituaties en vrijzinnig humanisti-sche begeleiding.

[er]

Verbeelding en Bestaansoriëntatie J.H.M. Moorende Graaff, 2012iSBn: 9789077024393

We schrijven 16 juni 2009, Ahmadinejad isherverkozen als iraans president. Door devermoedens van stembusfraude trekkenduizenden iraniërs de straat op om de op-positie te steunen. De 19-jarige Mehdineemt deel aan de protesten en komt nietmeer naar huis. Dit wordt het begin vaneen zoektocht van Mehdi’s broer, eeniraanse blogger, en zijn moeder naar hetzoveelste slachtoffer van de repressie. Hetbrengt hen naar de donkerste holten vande islamitische Republiek, waar - in naamvan de religie - een generatie verdwijnt.

Amir en Khalil zijn de pseudoniemen vaneen iraans-Amerikaanse mensenrechtenac-tivist/journalist en een cartoonist/stripauteur.Zij begonnen na de verkiezingen een onli-nestrip. Zahra's Paradise vertelt een fictiefverhaal gebaseerd op echte gebeurtenis-sen, over universele waarden als liefde engemis. Hun blog werd vertaald in een dozijntalen en verschijnt nu ook als een graphicnovel. Zahra's Paradise is een aangrijpendekroniek van het hedendaagse iran, waarintekst en beeld het enige wapen vormen ineen monddood gemaakt land.

[jvg]

Zahra's ParadiseAmir & KhalilCasterman, 2011iSBn: 9789030364016

België beschikt als één van de weinige lan-den ter wereld over een euthanasiewet.Deze wet zag het levenslicht op 28 mei2002, en zorgde toen voor de nodige con-troverse. na tien jaar blijft de euthanasie-kwestie het onderwerp van verhittediscussies. Ook klinkt de vraag steeds lui-der naar een uitbreiding van de wetgeving.Een goede dood analyseert de evolutie vande praktijk sinds 2002 en bespreekt dehuidige praktijk en knelpunten. Daarnaastricht het boek zijn blik op de toekomst.

Een goede dood bevat bijdragen van di-verse specialisten uit het werkveld. Zowelhulpverleners als het ruimere publiek vin-den in deze publicatie een antwoord optalrijke vragen zoals: wat is euthanasie?;kan euthanasie bij psychisch lijden?; waarkan ik informatie krijgen over euthanasieen de verschillende medische beslissingenbij het levenseinde?; waar kan ik terechtwanneer mijn vraag betreffende het le-venseinde niet gehoord wordt?; waar kanik als hulpverlener terecht voor ondersteu-ning en opleiding?...

Een goede dood 2002-2012: tien jaar ‘controver-siële’ euthanasiewet?Franky Bussche en Wim Distelmans (redactie) deMens.nu - Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw /VUBPRESS, 2012 - iSBn: 9789054879909

boek

boek

boek

Speel mee met Breinpijn (p.27) en maak kans om het boek Zahra’s Paradise en de dvd A Separation te winnen.

deMens.nu

publicatie


U bent de nieuwe voorzitter van deMens.nu. Maar wie is deman achter Sylvain Peeters?ik ben vooral een optimist. Mijn blik is altijd op de toekomst gericht.Daaruit komt voort dat ik in elk probleem een opportuniteit zie, endaarmee bedoel ik niet het volgen van mijn eigen agenda. ik ben inelk geval geen voorzitter geworden omdat ik voor mezelf nog ietsin de wacht wil slepen. ik vond dat ik hier nog een missie had tevolbrengen. Een aantal dingen bij deMens.nu zijn immers aan ver-nieuwing toe. Bovendien heb ik geen zittend gat, ik sla liever dehand aan de ploeg.

Wat zou u graag willen realiseren tijdens uw voorzitter-schap? Sowieso vind ik dat het vrijzinnig humanisme jongeren meer aanbod moet laten komen, zij hebben een eigen uitlaatklep nodig bin-nen onze werking. Een strijdpunt is voor mij de strikte scheidingtussen kerk en staat. We moeten ervoor zorgen dat die scheiding,die de facto in de grondwet werd vastgelegd, nu ook volledig ge-realiseerd wordt. ik ben absoluut niet tegen religie, maar geloofs-overtuigingen behoren tot de privésfeer. Om dit te realiseren moetenwe echter bondgenoten zoeken bij iedereen die deze mening deelt.Daar horen ook gelovigen bij. Door ten strijde te trekken tegen dekerk maak je immers geen vrienden. We maken de gelovigen beterduidelijk dat wat ze nu in de maatschappij hebben, zich morgentegen hen kan keren. Wellicht zullen mensen vandaag steigeren bijeen gebedsoproep vanaf een minaret, maar klokken luiden ook, tepas en meestal te onpas.

Wat is vrijzinnig humanisme volgens Sylvain Peeters?Hier spreekt weer de optimist: iedereen is humanist. Zo noemenook heel wat christenen zichzelf humanistisch. Het verschil met vrij-zinnig humanisme is dat wij de mens, de human, centraal zetten in

ons wereldbeeld. De mens beschikt over zijn eigen leven en beslistdus ook op een vrije, en liefst vrij zinnige, manier welke weg hij wilvolgen in dat leven. ik heb het dan ook soms moeilijk met mensendie anderen steeds voor hen laten beslissen. Denk zelf kritisch naen maak je eigen keuzes!

Hoe ziet u de toekomst van het vrijzinnig humanisme?Er moet nog heel wat ‘gestreden’ worden. in België zijn we immersverknocht aan eeuwenoude tradities. De religieuze invloed is nogalomtegenwoordig in onze maatschappij. We kunnen als vrijzinnighumanisten streven naar gelijkberechtiging, maar met de huidigeeconomische situatie is een herverdeling van de middelen realisti-scher. niet evident, zeker niet omdat het katholieke gedachtegoednog heel wat steun krijgt uit politieke hoek. Traditioneel vrijzinnigepartijen profileren zich echter niet meer als dusdanig.

Kunnen we mensen nog warm maken voor ons gedachte-goed?Het probleem is dat heel wat mensen wel vrijzinnig humanistischzijn, maar niets willen weten van de georganiseerde vrijzinnigheid.Toch is een minimale structuur nodig. We moeten onze ideeën opeen duidelijke wijze uittekenen, zonder aan zieltjeswinnerij te doen.De jeugd is volgens mij zeker warm te maken voor het vrijzinnig hu-manisme. Zélf zingeving opbouwen is toch interessanter dan dezingeving aangeboden te krijgen, of beter gezegd; van hierbovente ontvangen?

Wat wens u uw voorganger nog toe? ik hoop dat ze eindelijk tijd krijgt om alles te doen dat al zo langblijft liggen. Maar in de eerste plaats moet ze genieten van het leven!En gezien de gemiddelde levensduur van vrouwen, heeft ze nogbijna een derde van haar leven tegoed!

Op 24 maart koos deMens.nu een nieuwe voorzitter. SylvainPeeters heeft al negen jaar voorzitterschap bij het Willems-fonds achter de kiezen, maar neemt nu plaats aan het be-langrijkste bureau van deMens.nu. Na een zeer lange carrièrebij de openbare omroep en een korte stop bij de VlaamseOpera, prijkt eveneens de vertegenwoordiging van hetVlaamse georganiseerd vrijzinnig humanisme op zijn cv. “Hierheb ik nog een missie te volbrengen.”

We moetenbondgenotenzoeken.”

Julie Van Garsse - foto: © Isabelle Pateer

Sylvain Peetersinterview met

“


Na zes jaar voorzitterschap treedt u af en wordt u erevoor-zitter. Wat gaat er nu door u heen?in het begin had ik veel plannen. Je hebt als voorzitter immersgrootse ideeën over de dingen die je wil verwezenlijken. Geleidelijkaan groeide echter het besef dat ik niet alleen was, er stond eenhele organisatie achter me. Bovendien was deMens.nu in die zesjaar volop in ontwikkeling, dat is ze trouwens nog steeds. Er kwa-men heel wat huizenvandeMens en dus ook nieuw personeel bij.Mijn eigen plannen moest ik dus af en toe in de koelkast steken.

Wat is uw grootste wapenfeit?ik ben vooral blij dat de vernieuwing van deMens.nu tijdens mijntweede mandaat in een stroomversnelling is terechtgekomen. Methet strategisch plan breekt een nieuwe tijd aan. Dat is enorm be-langrijk voor de organisatie. Tussen haakjes, wat ik wel jammer vindis dat we bij deze frisse start niet meer werk gemaakt hebben vaneen interactieve website. Daar zit heel wat potentieel in, kijk maarnaar human.nl. Maar ja, nederlanders doen altijd alles beter hé.

Wat zijn voor u persoonlijk de beste herinneringen?ik heb leren werken met mensen die niet alleen dolgraag hun job doen,maar er bovendien een flinke scheut idealisme aan toevoegen. na-tuurlijk is er bij elke job een keerzijde aan de medaille. ik herinner mede syndicale delegatievergaderingen, waarbij de afgevaardigden dui-delijk een vakbondspetje droegen. ik moest dan plots het bazenpetjeopzetten. Daar heb ik geleerd om met conflictsituaties om te gaan enaan te tonen dat een baas ook vriendelijk kan zijn. Oké, je kan niet be-vriend zijn met de meer dan honderd mensen bij deMens.nu, maar ikdurf te zeggen dat ik niemand ooit geschoffeerd heb.

U bent ook IHEU-voorzitter. Waar komt die internationale in-valshoek vandaan?Die interesse is mettertijd gegroeid tijdens mijn engagement bij deMens.nu. Op een gegeven moment ging ik naar een AlgemeneVergadering van de iHEU en ik vond dat best interessant, zeker defocus op mensenrechten. Uiteindelijk heeft de iHEU me gevraagdom me kandidaat te stellen voor het voorzitterschap. Daar heb ikgeen moment spijt van gehad. integendeel, graag zou ik nog evenaanblijven als voorzitter. in augustus zijn er opnieuw verkiezingenen men heeft me gevraagd om opnieuw kandidaat te zijn.

Wat wilt u in de toekomst nog voor het vrijzinnig humanismeof deMens.nu betekenen?ik word voorlopig nog niet actief binnen de Grijze Geuzen. (lacht)ik kan me in elk geval niet voorstellen dat ik afzwaai bij de vrijzin-nigheid, ik ben er al sinds mensenheugenis bij betrokken. ik vindhet wel belangrijk dat het mandaat van voorzitter slechts tweemaalkan opgenomen worden. Dat is een vorm van democratie, maarzorgt ook vernieuwing en verandering.

Wilt u uw opvolger nog ergens op wijzen? Hij moet verdergaan met het participatieproces dat nu op de railsis gezet. Mensen en organisaties moeten sterker betrokken wordenbij deMens.nu en verenigingen moeten meer zijn dan simpele leden.iedereen moet effectief samen bouwen aan de vrijzinnigheid. nu,ik moet Sylvain hier niet op wijzen, hij denkt in dezelfde richting. ikgeloof dat het dus wel goed komt.

Aan alle mooie verhalen komt een eind. Zes jaar lang stondSonja Eggerickx aan het roer van deMens.nu, na de voorzit-tersverkiezingen gaf ze de fakkel door. Naast dit mandaat zitook haar job als inspecteur niet-confessionele zedenleer inhet gemeenschapsonderwijs er bijna op. Gelukkig blijft de ex-voorzitter zich inzetten als vrijwilliger bij de Stichting voorMorele Bijstand aan Gevangenen (SMBG) en bij Feniks vzw,de Oost-Vlaamse aanbieder van vrijzinnig humanistischeplechtigheden. Bovendien is ze nog steeds het boegbeeldvan de International Humanist and Ethical Union (IHEU). Hoogtijd om terug te blikken op dit flinke palmares.

Ik kan me niet voorstellendat ik afzwaai bij de vrijzinnigheid.”

Sonja Eggerickxinterview met

Olivier Beys - foto: © Isabelle Pateer

actua

“


Tijdens de openingsreceptie in het stadhuisrichtte burgemeester Jaak Gabriëls een har-telijk welkomstwoordje tot de aanwezigen.Daarnaast beloofde de burgemeester ookeen nauwe samenwerking. nu al opent hetstadhuis van Bree zijn deuren voor vrijzinnighumanistische plechtigheden. Zo heeft hethuisvandeMens meteen een toplocatie voorhuwelijken en uitvaarten.

Netwerkna de speech van de burgemeester, namenSonja Eggerickx (toenmalig voorzitter van deMens.nu) en George Vansweevelt (voorzit-ter instelling voor Morele Dienstverlening Lim-burg) het woord. Zij gaven wat meer uitlegover de werking van een huisvandeMens enbedankten iedereen voor hun inzet om deopening in Bree mogelijk te maken. Ten slottewerd er benadrukt dat het huisvandeMensBree een belangrijke schakel vormt in het pro-vinciale netwerk. Het gaat immers om het laat-ste huisvandeMens dat in Limburg opengaat.

Ja, ik wil!De openingsreceptie stond in het thema vande ‘blije’ plechtigheden. De genodigdenkonden al meteen proeven van de werkingvan een huisvandeMens toen voorzittersSonja Eggerickx en George Vansweevelt

een huwelijkstaart aansneden. net zoals ineen huwelijk een engagement voor hetleven wordt aangegaan, willen ook de me-dewerkers van Bree zich engageren om hethuisvandeMens te laten uitgroeien tot eengevestigde waarde.

Spring eens binnenHet huisvandeMens Bree zal iedere dinsdagen donderdag geopend zijn van 9u00 tot16u30. iedereen is welkom om eens binnente springen en ongedwongen kennis temaken met de vrijzinnig humanistische wer-king. Die is bovendien volledig kosteloos.

Op 26 januari heeft het nieuwe huisvandeMens in Bree zijn openingsreceptie gehouden in depatio van het Breese stadhuis. Een75-tal geïnteresseerden uit Bree enomstreken vierden mee. De mede-werkers van het huisvandeMens trakteerden met een huwelijkstaart en toonden zo datze ervoor willen gaan, in goede en kwade dagen.

Het huisvandeMensBree opent zijndeuren

Melina Clijsters en Noortje Croesvrijzinnig humanistisch consulenten huisvandeMens Bree

huisvandeMens BreeOpitterstraat 20 – 3960 Bree

T 089 73 05 [email protected]

open op dinsdag en donderdag

actua

Jaak Gabriëls stelt samenwerking voorop.

Noortje en Melina.

Sonja Eggerickx en George Vansweeveltsnijden huwelijkstaart aan.


weerstand: vermanend de vinger in de lucht steken,maar geen handelingen stellen die de waarschuwingondersteunen of overbodig maken.

Gegronde alarmsignalen zijn me te dierbaar om zomaarte worden uitgebazuind. Elk mogelijk gevaar is een ver-schijnsel het bestuderen waard. Een noodsein moet meogenblikkelijk in de startblokken zetten. Vanaf wanneerworden die moslims, Chinezen, migranten, pedofielen,godsdienstigen, etc… gevaarlijk, en op welke manier?ik wil elk gevaar als een waardige tegenstander zien,complex en met vele gradaties, niet als een monoliet.ik wil nagaan hoe ik het nakend onheil kan ontmijnen:door opvoeding, door consequent te handelen, dooraan de basis van het probleem te werken. Er is zoveelmogelijkheid voor nuance, dankzij de fora, dankzij desociale netwerken, dankzij de kranten. ik wil gerust uit-gaan van een worst case scenario, maar niet op basisvan iets wat wel lijkt op goede raad, maar bij nader in-zien niet meer is dan een bezwerend ’k Seg het nog.Daar gaat mijn verlangen nu naar uit, naar gevoeligegraadmeters, voor elk onheil een schaal van Richter,Beaufort of Becquerel, waardoor er dieptezicht ontstaatin plaats van paniek.

Minstens één zo’n familielid zal iedereen wel hebben,een welmenende schoonzus of achterneef die als jezoon op een muurtje klimt meteen uitroept: ‘Gaat hijdaar niet af vallen?’ En als je dochter ’s avonds alleende stad in trekt: ‘is dat niet gevaarlijk?’

Zelf ben je niet geneigd om de hele tijd achter je kinde-ren aan te rennen. Je laat ze begaan omdat je wil datze hun eigen parcours lopen. Je gelooft dat ze van eentegenvaller nu en dan ook kunnen leren, en je vertrouwterop dat het uiteindelijk wel goed komt. Maar als je zoondan toch valt, of je puberdochter wordt op dat feestjedoor een wildvreemde betast, klinkt het meteen haasttriomfantelijk: ‘’k Seg het nog!’

Die ‘’k Seg het nog!’ is een eenvoudig ritueel van ver-schoning. Schoonzus of achterneef bedoelt: dit had ikvoorzien en ik heb ervoor gewaarschuwd. Er is niet naarme geluisterd, maar doordat ik tijdig heb gesproken benik vrijgesteld. Mij treft niet de minste blaam.

Aan dat soort welmenende familieleden moet ik denkenals ik de berichten op fora lees, op facebook, en somszelfs in mijn krant. Zoveel mensen die maar lopen tewaarschuwen. Voor moslims, voor Chinezen, voor mi-granten, voor pedofielen, voor godsdienstbelijders, hethoudt niet op. Hun woorden treffen doel. Als ik zo dik-wijls op gevaar gewezen word, dan bekruipt me algauwenige ongerustheid. niet uitsluitend over datgene waar-voor men waarschuwt, maar ook over de vrijblijvend-heid van het geraas. Die alarmblazers vermanen zogeneriek. Ze generaliseren en stigmatiseren. Ze loeienals sirenes die op een vast tijdstip worden getest, alleenmaar om te kijken of ze nog werken.

Wie voor alles waarschuwt, waarschuwt op het eindnergens meer voor. Hij heeft met losse hagel gescho-ten. Hij heeft wie liet begaan zenuwachtig gemaakt, ende omstanders onverantwoordelijkheid verweten. Maarals het straks misgaat kan hij zich van elke blaam zui-veren. Hij volgt de diepmenselijke weg van de minste

column Anne Provoost

‘k Seg het nog!

www.anneprovoost.be

AnneProvoost


cartoon


huisvandeMens Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 AalstT 053 77 54 44 - F 053 77 97 [email protected]

huisvandeMens AntwerpenJan Van Rijswijcklaan 962018 AntwerpenT 03 259 10 80 - F 03 259 10 [email protected]

huisvandeMens AntwerpenBreughelstraat 60 - 2018 AntwerpenT 03 227 47 [email protected]

huisvandeMens BilzenKlokkestraat 4 bus 13740 BilzenT 089 30 95 60 - F 089 56 57 [email protected]

huisvandeMens BreeOpitterstraat 203960 Bree T 089 73 05 00 - F 089 73 05 [email protected]

huisvandeMens BruggeJeruzalemstraat 518000 BruggeT 050 33 59 75 - F 050 34 51 [email protected]

huisvandeMens BrusselStalingradlaan 18-201000 BrusselT 02 242 36 02 - F 02 242 56 [email protected]

huisvandeMens DiksmuideEsenweg 308600 DiksmuideT 051 55 01 60 - F 051 55 01 [email protected]

huisvandeMens EekloBoelare 131 - 9900 EekloT 09 218 73 50 - F 09 218 73 [email protected]

huisvandeMens GenkBochtlaan 16 bus 6 - 3600 GenkT 089 51 80 40 - F 089 51 80 [email protected]

huisvandeMens GentSint-Antoniuskaai 2 - 9000 GentT 09 233 52 26 - F 09 233 74 [email protected]

huisvandeMens HalleMolenborre 28/021500 HalleT 02 383 10 50 - F 02 383 10 [email protected]

huisvandeMens Hasselt A. Rodenbachstraat 183500 HasseltT 011 21 06 54 - F 011 23 55 [email protected]

huisvandeMens HerentalsLantaarnpad 20 - 2200 HerentalsT 014 85 92 90 - F 014 85 44 [email protected]

huisvandeMens IeperKorte Torhoutstraat 48900 IeperT 057 23 06 30 - F 057 23 06 [email protected]

huisvandeMens JetteJetse laan 362 - 1090 JetteT 02 513 16 33 - F 02 420 42 [email protected]

huisvandeMens KortrijkOverleiestraat 15A8500 KortrijkT 056 25 27 51 - F 056 25 27 [email protected]

huisvandeMens LeopoldsburgKoningstraat 49/gelijkvloers3970 LeopoldsburgT 011 51 62 00 - F 011 51 62 [email protected]

huisvandeMens LeuvenTiensevest 403000 LeuvenT 016 23 56 35 - F 016 20 75 [email protected]

huisvandeMens LierBegijnhofstraat 42500 LierT 03 488 03 33 - F 03 488 03 [email protected]

huisvandeMens LommelHertog Jan Plein 24 - 3920 LommelT 011 34 05 40 - F 011 34 05 [email protected]

huisvandeMens Maasland Pauwengraaf 633630 MaasmechelenT 089 77 74 21 - F 089 77 74 [email protected]

huisvandeMens Mechelen Hendrik Consciencestraat 92800 MechelenT 015 45 02 25 - F 015 43 55 [email protected]

huisvandeMens MolLaar 2 bus 3a2400 MolT 014 31 34 24 - F 014 31 34 [email protected]

huisvandeMens RoeselareGodshuislaan 948800 RoeselareT 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]

huisvandeMens RonseZuidstraat 13 - 9600 RonseT 055 21 49 69 - F 055 21 66 [email protected]

huisvandeMens Sint-NiklaasAnkerstraat 96 - 9100 Sint-NiklaasT 03 777 20 87 - F 03 777 31 [email protected]

huisvandeMens Sint-TruidenKazernestraat 10/0013800 Sint-TruidenT 011 88 41 17 - F 011 31 26 [email protected]

huisvandeMens TienenBeauduinstraat 423300 TienenT 016 81 86 70 - F 016 82 40 [email protected]

huisvandeMens TongerenVlasmarkt 113700 TongerenT 012 45 91 30 - F 012 45 91 [email protected]

Wij zijn er voor jou!

Voor meer informatie:

www.deMens.nu

huisvandeMens Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 TurnhoutT 014 42 75 31 - F 014 42 54 [email protected]

huisvandeMens VilvoordeFrans Geldersstraat 251800 VilvoordeT 02 253 78 54 - F 02 253 57 [email protected]

huisvandeMens ZottegemKastanjelaan 739620 ZottegemT 09 326 85 70 - F 09 326 85 [email protected]

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

Je kan bij ons terecht voor: info (o.a. rond waardig levenseinde) – vrijzinnig humanistische plechtigheden– vrijzinnig humanistische begeleiding – vrijzinnig humanistische activiteiten - vrijwilligerswerk

“Ik heb m erv ag n2 0 1 2 | 1 s t e j a a r g a n g n r. 2 V e r s c h i j n t d i e m a a n d e l...

Documents

Transcript of “Ik heb m erv ag n2 0 1 2 | 1 s t e j a a r g a n g n r. 2 V e r s c h i j n t d i e m a a n d e l...