Antwerpen, 26 januari, 2010 Prof. Dr. Raoul Van Esbroeck, Vrije Universiteit Brussel Life designing:...

Antwerpen, 26 januari, 2010

Prof. Dr. Raoul Van Esbroeck, Vrije Universiteit Brussel

Life designing:

Een nieuw paradigma voor loopbaanontwikkeling

26 januari 2010 Vrije Universiteit Brussel Prof. Dr. Raoul Van Esbroeck 2

Huidige praktijk in scholen (1)

Steunt op Matching (Parsons, 1908) en P-E fit

Holland (1959): Vocational Persoonlijkheidstheorie Dawis & Lofquist (1984): Werk aanpassingstheorie

Levenslang ontwikkelen (Super, Gottfredson)

Concepten uit sociale and cognitieve psychologie (Krumboltz, Lent et al., Peterson et al.)

Eenheidsmodellen (Lent & Savickas, Patton & Mc Mahon)



Holland (1959) Zes persoonlijkheidstypes (RIASOC) Zes omgevingstypes Drieletter-code Persoonlijkheids en omgeving maximaal overeenkomen

Dawis & Lofquist (1984) Individu met kenmerken en verwachtingen (needs, waarden en

capaciteiten) Werkomgeving met verwachtingen en bekrachtiging Mate waarin werkomgeving de persoonskenmerken parallel lopen

bepalen aanpassing en tevredenheid



Gestructureerd rond 3 componenten zelf-exploratie (zelf-kennis) omgevingsexploratie beslissen

Verdere uitwerkingen van dit model Opsplitsen en verfijnen naar

ontwikkelingsstadia, -fasen en –taken



Gaat uit van “DE goede” beslissing Een goede beslissing slechts mogelijk als

Alle stadia werden doorlopen en alle taken uitgevoerd In een specifieke volgorde De vooruitgang in de eerste fase bepaalt de vooruitgang in de

volgende fase(n) (Erikson) Stadia en taken zijn gebonden aan specifieke momenten

Hiërarchische en tijdsgebonden modellen Dit is het ladder model van de “modern” industriële

maatschappij


Waarom een nieuw paradigma?

Evolutie Economische context

Keuzebegeleiding Methoden en instrumenten

1950 -1970 Onbeperkte groei Person-Environment fit

Tests en informatie

1970-1985 Diensten en IT-technologie

Opvoeding en begeleiden

Probleem oplossend en kiezen

1985-1995 Downsizing en werkloosheid

Loopbaan ontwikkeling

Employable skills

1995-2005 Globalisatie en permanente verandering

Levenslang en –breed veranderen

Intrapreneurship en coaching


Geen mythes maar een nieuw paradigma

Stabiliteit noch personen, noch beroepen en maatschappij

Vaste loopbaanstadia worden bepaald door maatschappelijke en individuele noden individuele scripts

Keuze van de cliënt frequente transities & complexe dynamiek

Voorspelbaarheid Geen normatieve (objectieve) waarheid & multipele waarheden Dynamische exploratie en constructie van mogelijke “selfs”


Life designing: een nieuw paradigma

Verwevenheid tussen de levensdomeinen Niet meer spreken over loopbaanontwikkeling Spreken over “levenslooptrajecten” waarin “werk

loopbaan” centraal staat of kan staan Centrale vraag wordt:

“wat maak ik van mijn leven ?” Life designing is een continu individueel proces van

zelf- en werkloopbaan constructie waarin alle levensrollen, ieder vanuit hun eigen complex ecosysteem, betrokken worden


Life designing

Steunt op 5 fundamentele verschuivingen Persoon in context plaatsen Een levenslang constructieproces Een niet-lineair proces Steunend op narratieve realiteit Proces van modeleren

Benadrukt de permanente co-evolutie van het individu, de economie en de maatschappij

(Guichard, 2008)


Life designing: verschuivingen (1)

Van traits naar context Objectieve P-E fit op basis van normatieve profielen Subjectieve “goed genoeg” fit die past in het complexe

dynamische ecosysteem van de cliënt Van voorschrijven naar procesbegeleiding

Loopbaan voorschrijven terwijl personen continu veranderen Een loopbaanpad wordt onvoorspelbaar Aandacht voor het ontwikkelen van strategieën “van hoe” iets te

doen Efficiënte strategieën ontwikkelen mbt oplossen problemen,

activiteiten plannen en life designing



Van lineaire causaliteit naar niet-lineaire dynamiek Objectieve evaluaties bezitten slechts een middelmatige

voorspellende waarde Sommige kenmerken blijven relatief stabiel maar niet vast Samen construeren van onderbouwde oplossingen via een iteratief

proces Van wetenschappelijke feiten naar narratieve realiteit

Wetenschapstaal vertaalt subjectieve feiten in objectieve waarheid Mensen zijn echter niet rationeel Interactie tussen persoon en omgeving leiden tot non-lineaire

veranderingen en oorzaken Begeleiders zouden een iteratieve strategie moeten eigen maken Ze moeten het complexe design proces ondersteunen



Van voorschrijven naar modeleren Het resultaat van een constructie is gebonden aan een

complexe set van multiple afhankelijke variabelen Het project van de cliënt is individueel en niet

gestandardiseerd De modellen moeten rekening houden met patronen van

chaos en fuzzy sets


Life designing interventies: model

Werk met verhalen én activiteiten Minder aandacht voor tests en interpreteren van profielen Zes stappen

Bepaal het probleem en de doelstellingen van de interventie Cliënt exploreert het huidige systeem of subjectieve self-

identiteiten Samen nadenken over een herziening van het verhaal Situeer het gestelde probleem in het herziene verhaal en pas de

subjectieve self-identiteiten aan Start activiteiten om de identiteiten te toetsen en de verwoording

ervan te actualiseren Evalueer de kwaliteit van de interventie


Een dynamisch keuzeontwikkelingsmodel (1)

Een ontwikkelingsmodel steunende op een contextuele visie

Ontwikkeling is een continue reeks mini-cycli binnen een maxi-cyclus

(cf. Super et al., 1996, Savickas, 2002)



Elke mini-cyclus omvat zes loopbaan-ontwikkelings “keuzeacties” (cf. Super, Tiedeman, Janssen)

Sensibiliseren (SE) Exploreren ik (EI) Exploreren omgeving (EO) Exploreren relatie (ER) Kristalliseren (KR) Beslissen (BE)



Samenhang tussen keuzeacties Geen hiërarchie in keuzeacties Een mini-cyclus start als de persoon de behoefte

(h)erkent tot een keuze Een “goede” beslissing kan zonder alle keuzeacties te

doorlopen Geen matching - geen P-E fit wel CONSTRUCTIE


(1)

(2)

(3)

(4)

Note: (1) : Starting Loop; (2) : Exploration Loop; (3) : Career Activities Loop; (4) : Return Loop

Figure 1: A dynamic model of career choice development


SOHO pilootproject

optimaliseren van de overgang van het secundair naar het hoger onderwijs.

bevorderen competenties van school en leerlingen.

2002-2006 - regio Mechelen – 30-tal scholen (ASO-TSO-KSO – geen BSO)

praktische uitwerking: SOHO coördinator


Wetenschappelijke opvolging

Team VUB (R. Van Esbroeck) en KULeuven (M. Lacante)

2 cohortes longitudinaal volgen FU1 = begin tweede graad FU2 = begin derde graad

Ook referentie en controlegroepen Tot einde eerste jaar HO ( 2002-2007)


Typologie van scholen: Startprofiel (1)

Belang van SKB Lk en beleid globaal beperkt verschil 3 scholen sterk verschil tsn beide groepen (L vs. H) 9 scholen beide groepen H tot M 13 scholen beide groepen laag (M tot L)

Overleg bij invoering SKB 7 scholen weinig overleg 9 scholen met verschillend oordeel qua overleg


Typologie van scholen: Startprofiel (2)

Leerkrachten (N = 623) SKB onderdeel van takenpakket (77%) Minderheid (31%) neemt effectief deel aan SKB Weinig integratie SKB in vak (wel grote verschillen) Slechts één school opteert voor integratie in vak Lk voelen zich onvoldoende opgeleid Slechts in 3 scholen lk goed opgeleid 10 scholen lk zwak opgeleid

SOHO-coördinator SOHOs voelen zich onvoldoende opgeleid Voor minder keuzeacties instaan dan leerkrachten


Typologie scholen: Ontwikkeling (1)

Probleem: veel personeelswissels 17 scholen veranderen van type (op 29) Positiever worden tav SKB Minder positieve groep wordt kleiner 2006 = Beleid in 21 scholen positief tav SKB (14 in 2003)

2006 = Lk in 18 scholen positief tav SKB (14 in 2003)

2006 (norm 2003) = 15 scholen beide groepen positief (8 in

2003)


Typologie scholen: Ontwikkeling (2)

Gemiddelde scores belang SKB stijgen bij lk en beleid

Gemiddelde scores overleg stijgen enkel bij lk Overleg leidt tot positieve ontwikkeling Vooral lk moeten overleg percipiëren Hoog tot matig overleg (volgens lk én beleid)

leidt tot positieve houding tav SKB bij alle actoren.


Ontwikkeling keuzeprofiel SO: invloed variabelen (1)

Leeftijd Significante stijging over 4 jaar Grote individuele verschillen Stijging & daling gekoppeld aan aanwezigheid keuzeprobleem Grote toename tussen einde 5e en begin 6e jaar – rol

maatschappelijke druk ? EI en BE reeds boven 3.00 bij start – rol interventies 1e graad?

Geslacht Groot verschil naar geslacht Vanaf 3e jaar: meisjes hoger voor SE, EI en ER hoger (significant

vanaf 5e jaar) 3e jaar tot begin 5e jaar: jongens hoger EO, KR en BE Vanaf 5e jaar meisjes op alles hoger dan jongens



Onderwijsvorm Start 3e jaar: TSO-KSO hoger voor alle acties In de loop van de jaren verschil kleiner Einde 6e jaar: ASO hoger voor alle acties

Studievertraging Verschil in ontwikkelingspatroon Gekoppeld aan geslacht en/of onderwijsvorm? Begin 3e jaar lln met “vertraging” iets hoger Lln “op tijd” inhalen en eind 6e jaar significant hoger voor

SE, EO en KR



Schooltype Indien beleid en lk positief SKB bij start (2003)

Keuzeprofiel hoger Zeker in vergelijking met “beide minder” positief

Indien school evolueert naar positief op einde project (2006) Profiel enkel hoger voor lln uit scholen waar “beide” actoren

positief worden Als leerkrachten hoog belang en inzet vertonen dan hoger

ontwikkelingsprofiel voor alle acties bij lln Zeker in vergelijking met beide minder positief Als één van beide positief dan gedeeltelijk hoger


Relatie keuzeprofiel en aanpassing HO

Hoger ontwikkelingsprofiel einde SO hangt bij start HO samen met Meer tevreden met keuze Meer achter keuze staan Meer tevreden met gekozen instelling Studies meer zien als middel tot zelfontplooiing

Hoger ontwikkelingsprofiel einde SO hangt in tweede helft eerste jaar HO samen met Studies beantwoorden meer aan verwachtingen - keuzezekerheid Academische performance (inzet) Meer tevreden over docenten - examenbeleid Betere sociale integratie Globaal meer positief


Relatie met studieresultaten HO Keuzeontwikkelingsprofiel SO

Drop outs Lagere score voor “Exploratie Ik” Lagere score voor “Relatie Ik - Omgeving” Lagere score voor “Beslissen”


Studieresultaten HO: FU1 (2007) en FU2 (2005)

Gesl. Niet Gesl. D.O. Totaal

FU1

FU2

45851,4%

56555,3%

21223,8%

22421,9%

22124,8%

23422,9%

891

1023

Lichtjes hoger slaagresultaat dan Vlaanderen (2 à 3%) Keuzevariabelen slechts 6 à 7 % unieke bijdrage tot variantie Regio Mechelen niet representatief Vlaanderen ! Hervormingen HO (FU1 vs FU2) ! FU1 en FU2 niet vergelijkbare groepen qua keuze HO !


Studieresultaten: FU1 (2007) en FU2 (2005)

HO Gesl. Niet Gesl. D.O. Totaal Ongekend Totaal

Universitair

HO 2 cycli

HO 1 cyclus

23850,7%

24551,7%

7050,7%

9369,9%

15052,8%

22754,6%

9520,3%

10722,6%

3928,3%

1410,5%

7827,5%

10324,8%

13629%122

25,7%

2921%26

19,5%

5619,7%

8620,7%

469

474

138

133

284

416

8(1,7%)

244,8%

28(16,9%)

64(32,5%)

70(19,8%)

120(22,4%)

46947%49840%

16617%19716%

35436%53644%


Conclusies (1)

Aandacht voor keuzebegeleiding draagt bij tot veranderingen in de keuzebekwaamheid bij de leerlingen De veranderingen zijn gebonden aan de variabelen geslacht,

onderwijsvorm, studievertraging en schooltype De transitie naar HO moet voorbereid worden vanaf begin 2e graad SO

Als een project loopt dan veranderen co-actoren hun visie op SKB Meer positief Niet in alle scholen Co-actoren onderschrijven een effect van het project Bijdrage leerkrachten blijft beperkt Voelen zich niet voorbereid Volgen toch geen opleiding


Conclusies (2)

Relatie keuzeprofiel einde SO - loopbaanindicatorenen studieresultaat HO Keuzerijpheid einde SO vertaalt zich in meer gunstige

loopbaanindicatoren (start en midden) HO Keuzeprofiel einde SO en loopbaanindicatoren HO zijn

gerelateerd aan studieresultaat einde eerste jaar HO Beter keuzeprofiel hangt samen met lichte toename

slaagcijfers


Aanbevelingen: Instellingen SO (1)

Positieve houding bij alle actoren ontwikkelen Directie en middenkader moeten SKB steunen Leerkrachten moeten bijscholen en activeren Stapsgewijze implementatie Specifieke aandachtspunten bij SKB programma

Meer aandacht voor SKB in 3e en 5e jaar Verschillende aanpak naar onderwijsvorm Verschil in aandachtspunten tussen jongens en meisjes Aangepaste didactische aanpak

SKB integreren in lesactiviteit (Sleutelmap) SKB is geen hinderpaal voor leeractiviteiten


Aanbevelingen: Instellingen SO (2)

CLBs kunnen belangrijke bijdrage leveren op tweede lijn en ingebed in project

CLB blijft eigen specifieke taken behouden (counselling – steun 1e lijn)

Studiekeuzeadvies als onderdeel van een constructieproces (niet dwingend en sturend)


Besluit

Aandacht voor SKB heeft effect

Geen eenvoudige opdracht


Vragen ?


Literatuur en infobronnen

Life designing Savickas, M.L, Nota, L., Rossier, J., Dauwalder, J-P., Duarte, M.E., Guichard, J.,

Soresi, S., Van Esbroeck, R., van Viaenen, A. (2009). Life designing: A paradigm for career construction in the 21st century, Journal of Vocational Behavior, 75(3), 239-250

Rapport SOHO Lacante, M., Van Esbroeck, R., & De Vos, A. (2008). Met een dynamische

begeleiding naar een effectieve keuzebekwaamheid. Eindrapport OBPWO projecten 04.01 & 02.02 en Ministerieel Initiatief. Brussel/Leuven: Vrije Universiteit Brussel/ Katholieke Universiteit Leuven.(beschikbaar: www.ond.vlaanderen.be/obpwo/projecten/2004/0401)

Sleutelmap www.sleutelmap.be


Life-design interventions: the case of an activity or a test?

Interest measurement Use of a “Vocational Card Sort” and apply the personal

construct approach of G.A. Kelly (1955) Sort cards with occupational titles in two groups Create “triads” ranging from 3 most interesting occupations to 3

least interesting Discuss the top 3 occupations on commonalities and differences Followed by the second top 3, etc. Discover personal constructs behind the triad selection, not the

interest profile


Life-design interventions: case of Paul

18-year-old young man Younger of two (one sister) Living in a residential suburban area SES: mother (high school – housewife), father (engineer – CEO

large company) Studies:

Earned high school degree (option: modern languages) Solid average student all over Normal study profile (no delays, no failures)

Started a “Romance languages” major at university Dissatisfied with chosen option from first week onwards


Life-design interventions: case of Paul

Occupational title triads1. sports coach – tour guide – PR assistant

2. social worker – nurse – interior architect

3. youth leader – animal carer – medical doctor

4. veterinary surgeon – physiotherapist – journalist

5. fashion designer – forester – bookshop manager Constructs

I want to help someone (people, animals) I need recognition, gratitude and respect for what I do I need some freedom The level of my occupation is not so important

Antwerpen, 26 januari, 2010 Prof. Dr. Raoul Van Esbroeck, Vrije Universiteit Brussel Life designing:...

Documents

Transcript of Antwerpen, 26 januari, 2010 Prof. Dr. Raoul Van Esbroeck, Vrije Universiteit Brussel Life designing:...