Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leeftijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leefstijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

ANOREXIA NERVOSA, De moeizame weg van angst voor het leven naar plezier in het leven. Bij anorexia nervosa, in mijn ogen eerder een angststoornis dan een eetstoornis, gaat het vooral om jonge patiënten die met deze ziekte kampen. Vaak wordt door de naast betrokkenen van de patiënten gesproken over “een gevecht tegen de ziekte”. Echter, vanuit de patiënten zelf gezien is het meer een gevecht tegen herstel en tegen de omgeving die genezing wenst, dan een gevecht tegen de ziekte zelf ! ! Het is dus vaak moeilijk in te schatten hoe de patiënt zelf tegenover de ziekte staat, sterker nog: òf zij wel tegenover de ziekte staat. In veel gevallen wordt de ziekte namelijk niet als vijand, maar juist als “bondgenoot” ervaren. Dit maakt het samenstellen van een effectief hulpprogramma extra moeilijk. De aanleiding van de ziekte kan zeer complex zijn en is vaak moeilijk te traceren. Gedacht kan worden aan extreme onzekerheid, mogelijk ontstaan door omstandigheden binnen of buiten de gezinssituatie. Ook een niet of onvoldoende verwerkt trauma kan uitmonden in een focus op controle over het lichaamsgewicht (een zo laag mogelijk gewicht). Deze focus voedt blijkbaar de ontstane behoefte aan prestatie. Lange tijd heeft plezier het onderspit gedolven en overheersten gevoelens van angst en onzekerheid in het brein van de anorexiepatiënt. De patiënt worstelt met het intra-persoonlijke dilemma tussen het toestaan van plezierige gevoelens versus de angst om te falen/ voor het niet voldoen aan eigen verwachtingen en die van de omgeving / voor de toekomst/ voor het leven. Een van de patiënten uit een Britse documentaire over dit onderwerp gaf aan dat zij zich vroeger altijd “un-noticed” had gevoeld, zij voelde zich niet opgemerkt, niet erkend, niet herkend. Mijn interpretatie hiervan is dat haar talenten, haar waarden niet werden opgemerkt. Door de eigen hoge intelligentie en het–vaak- multigetalenteerd zijn komt er een veelheid aan mogelijkheden /verwachtingen op deze mensen af, zowel vanuit de omgeving als aan zichzelf. Vanuit de omgeving worden vaak veelbelovende suggesties gedaan die door de patiënt anders worden geïnterpreteerd dan door die omgeving is bedoeld.

Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leeftijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leefstijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

De geopperde suggesties / mogelijkheden / verwachtingen scheppen voor de patiënt een opgelegde “bewijsplicht”, naar zichzelf en naar de omgeving. Een “bewijsplicht” die voor de patiënt eerder beangstigend is dan uitdagend is. Immers, veeleisendheid (perfectionisme) roept grote onzekerheden op over de haalbaarheid van de verwachtingen die bij de omgeving leven. De verwachting die de omgeving van de patiënt heeft om talenten te benutten brengt een, door de patiënt aan zichzelf, opgelegde verplichting met zich mee om ergens zo goed mogelijk in te worden, het liefst uit te blinken. Mijn visie is het dat het ‘niet eten’ door de patiënt onterecht als een talent wordt aangemerkt waardoor een dwangmatige drang ontstaat om dit talent maximaal uit te buiten. De patiënt legt zich hierbij een straffe en letterlijk ziekmakende discipline op. De angst om “niet te voldoen” leidt tot een gevoel van controleverlies op de situatie, een gevoel dat wordt gecompenseerd door extreme dwangmatige controle op zichzelf. Deze dwangmatigheid zorgt voor het verslavingselement in anorexia. Bijkomende reden om zich te focussen op het “talent” ‘niet eten’, is de buitensluiting van de omgeving. Dit vergemakkelijkt weer het voorkomen van verantwoording afleggen aan die omgeving. Hierdoor is de eerder genoemde bewijsplicht aan anderen, die beangstigend kan werken, niet meer aan de orde. De overtuiging dat ‘niet eten’ een prestatie is en tot in het extreme uitgevoerd moet worden bestaat uiteraard alleen bij de patiënt zelf. De focus van presteren is intern gericht, een (schijn)veiligheid van uitsluitend eigen begrip voor eigen handelen. De omgeving zal reageren met bezorgdheid of verontwaardiging maar de patiënt zal geen begrip vanuit de omgeving ervaren en zal zich daarom ook niet geroepen voelen verantwoording af te leggen. Daar komt bij dat door de slechte lichamelijke conditie ook dieper liggende gevoelens worden afgezwakt. Schuldgevoel, verantwoordelijkheidsgevoel en emoties worden in zeer beperkte mate gevoeld. Uiteindelijk moet de patiënt het besef terugkrijgen dat jezelf doodhongeren GEEN prestatie is, maar wel het trieste gevolg van voortzetting van deze levensstijl. Helaas is de behandeling en benadering van de anorexia patiënt meestal erg gericht op het eetgedrag, de hoeveelheden die gegeten moeten worden, het regelmatig wegen etc. Deze verplichtingen roepen bij veel patiënten een tegenreactie op van saboteren en tegenstand bieden.

Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leeftijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

Ingrid Sentse-Hulsebosch. Lijf- en Leefstijladvies. www.beterw-eten.nl www.facebook.com/overappelsenperen

Volgens mij staat alleen al om die redenen een dergelijke behandeling het beoogde effect in de weg, zeker wanneer je bedenkt dat de aandoening meer met verslaving en angsten te maken heeft dan met eten. Voor behandelaars en directe naasten geldt: Maak tijd en aandacht vrij voor (voormalige) liefhebberijen, hobby’s, sport en spel etc. van de patiënt en leg de nadruk op het terugvinden van het plezier wat hiermee te beleven is. Stukje bij beetje moet de geluksbeleving weer hervonden worden. Probeer niet vooral met het eetpatroon bezig te zijn, hoe moeilijk dit ook zal zijn. Als dit lukt zal ook de angst (om het leven tegemoet te treden) afnemen en dus de motivatie om voor zichzelf te zorgen toenemen. Activiteiten die plezier opleveren vormen de voornaamste medicijn; plezier –> levensvreugde –> openstaan voor zelfzorg. Als het lukt de patiënt weer bewust te maken van de werkelijke talenten en hier met plezier en enthousiasme mee aan de slag te laten gaan, is er een gerede kans dat de focus op ‘niet eten’ minder wordt en uiteindelijk verdwijnt. Als de focus hierop verdwijnt wil dat echter nog niet zeggen dat het gevaar geweken is. Er zullen nog regelmatig momenten zijn waarop de verleiding tot een terugval mogelijk is, veelal situaties die gevoelens van onzekerheid oproepen. Aanmoediging van plezier, levensvreugde, openstaan voor zelfzorg, en geruststelling betreffende presteren zijn net als een liefdevol vangnet vanuit de omgeving een voortdurende noodzaak. Een verstoorde relatie met eten als gevolg van-/in combinatie met een angststoornis. Eetstoornis is naar mijn mening een onjuiste term voor bedoeld eetgedrag. Het blijft een uitdaging een oplossing te bieden voor het dieperliggende probleem op psychologisch en/of emotioneel gebied dat voor dit complexe ziektebeeld zorgt.