1

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

n deze maand is het tien jaar geleden dat de vereniging PI4HAL werd opgericht.

In die afgelopen 10 jaar werden er meer dan 10.000 QSO’s gemaakt met radio-

zendamateurs over de gehele wereld. En er is aan bezoekers verteld hoe in de

hoogtijdagen van het s/s Rotterdam de communicatie met de wal veelal door

gebruik van Morse signalen werd gevoerd. Menige (veelal jonge) bezoeker kreeg

een Morse certificaat uitgereikt, nadat hij/zij - vaak

met de tong uit de mond – de eigen naam hadden

leren seinen. In de nacht van 14 op 15 april zonk

de Titanic in 1912. Om dit te gedenken zijn er van

14 april t/m 15 april de zogenoemde Maritime

Radio Days (MRD) in de korte golf. Hier ontmoeten

ex R/O’s en ex telegrafisten van kuststations elkaar

in de ether. Vriendelijke groet, Bert Trumpie PC4Y.

Inhoudsopgave

William Gilbert ..................................................... 2

Radio Secret Service ............................................ 3

12 april: de internationale dag van de Ruimtevaart

............................................................................................................................... 6

30 miljoen voor bouw grootste radiotelescoop ter wereld ......................................... 7

Een stukje radio historie (11) .................................................................................. 8

Recent nieuws over RMS Titanic ........................................................................... 12

Belevenissen in het radiostation ............................................................................ 13

De paardenpil van Port Said .................................................................................. 14

Student from Saint Paul’s School Rajkot receives ISS SSTV .................................. 17

Amateur Radio is Aboard During Attempt to Become Oldest Circumnavigator ...... 18

De marconist ........................................................................................................ 19

Leuk om te weten .................................................................................................. 20

Vijfentwintig jaar Kustwacht ................................................................................. 22

De RACAL ontvanger bij de weatherfax ................................................................. 22

W6RO aboard the Queen Mary to Celebrate 40th Anniversary in April .................. 23

Rectificatie laatste reis s/s Nieuw Amsterdam ....................................................... 23

Some Stormy Seas for Competitive Sailors Using HF Amateur Radio ..................... 24

World Amateur Radio Day 18 april ........................................................................ 25

QSL kaarten invullen PA60HAL ............................................................................. 26

Build Your Own Space Weather Dashboard .......................................................... 30

De FT-1000 story (continued) ................................................................................ 30

Aandachtspuntje voor de IC-765, de FT-897 en de antennes ................................. 31

I

2

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

William Gilbert William Gilbert (Colchester, 24 mei 1544 – Londen,

30 november 1603), ook bekend als Gilberd, was een

Engelse arts en natuurfilosoof.

Hij was de lijfarts van koningin Elizabeth I and

Jacobus I van Engeland. Als natuurfilosoof werd

Gilbert vooral bekend om zijn onderzoek naar

magnetisme en elektriciteit. Gilbert is de uitvinder

van het woord "elektriciteit" (in de Latijnse vorm vis

electrica, elektrische kracht) en velen zien hem als de

grondlegger van de elektrotechniek.[1]

Gilbert's belangrijkste werk was De Magnete,

Magneticisque Corporibus, et de Magno Magnete

Tellure (Over de magneet en magnetische lichamen,

en over de grote magneet Aarde) uit 1600. Hierin

beschrijft hij veel van zijn experimenten met een

model van de aarde, de terrella, en met een apparaat dat elektrostatische krachten

kon waarnemen, het versorium. Uit zijn experimenten concludeerde Gilbert dat de

Aarde magnetisch was geladen en dat kompassen om deze reden naar het noorden

wezen. Daarvoor dacht men dat kompassen naar de Poolster of naar een magnetisch

eiland op de Noordpool wezen. Gilbert maakte ruim gebruik van de 13e-eeuwse

wetenschapper Petrus Peregrinus. In het boek doet hij tevens met behulp van

barnsteen onderzoek naar statische elektriciteit. Het Griekse woord voor barnsteen

is "elektron", waarop Gilbert besloot om de statische lading van barnstenen

"elektrische kracht" te noemen.

Gilbert betoogde dat elektriciteit en magnetisme van elkaar verschilden. Zo beweerde

hij, ten onrechte, dat magnetische aantrekkingskracht bij hitte in stand bleef, terwijl

elektrische aantrekkingskracht verdween. James Clerk Maxwell toonde in A Treatise

on Electricity and Magnetism (Een verhandeling over elektriciteit en magnetisme) aan

dat beide effecten een vorm van elektromagnetisme waren.

Gilbert's magnetisme was de onzichtbare kracht die vele andere natuurfilosofen, zoals

Johannes Kepler, ook ten onrechte, gebruikten om de bewegingen die zij in de natuur

zagen te verklaren. Hoewel Gilbert magnetisme niet verbond met aantrekkingskracht

tussen de sterren, wees hij er, twintig jaar voor Galileo Galilei, op dat de beweging

van de hemelen door de draaiing van de aarde kwam, en niet door de rotatie van de

sferen. Gilbert was aan het einde van de 16e eeuw een van de weinige overtuigde

aanhangers van het wereldbeeld van Copernicus.

De eenheid van de magnetomotorische kracht, of magnetische spanning, de gilbert,

is naar hem vernoemd.

Gilbert stierf op 30 november 1603, waarschijnlijk aan de builenpest.

William Gilbert (1544-1603)

3

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Radio Secret Service nderstaand het vervolg van dit Radio Secret Service artikel van Kapitein

Luitenant ter Zee Peter de Groot PA5PIL.

Direction Finding reporting en plot

Controle van de D/F stations geschiedde vanuit Barnet en Hanslope Park, gelegen in

Noord London. De plotkamer in beide locaties ontving de peilingen van de D/F

stations en noteerde deze

peilingen in een D/F log

rapport.

De peilingen van het D/F

log rapport werden dan

geplot op een speciaal

daartoe geprepareerde

kaart, met oleo overlay. Op

deze kaart werd Europa

weergegeven met de

duidelijk weergegeven D/F

stations. Voor elk RSS D/F

station was in de marge

van de kaart een schaal

weergegeven die het

vergemakkelijkte om de

peilingen uit te zetten. Het

moge duidelijk zij dat op

het snijpunt van de ingetekende peilingen, de zender zich bevond.

D/F plotkaart

O

D/F log rapport

4

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

RSS telefoon netwerk

De sleutel tot het succes en de snelheid van de operaties van de RSS was het telefoon-

conferentie system, waarin alle D/F en afluisterstations met het RSS hoofdkwartier

in Barnet verbonden waren. De lijnen hiervoor gebruikt waren de oorspronkelijke

G.P.O lijnen, een infrastructuur die al aanwezig was en direct bruikbaar was.

RSS telefoonnetwerk

Radio Secret Service en spionnen

Wellicht de meest tot de verbeelding sprekende RSS verdienste is haar betrokkenheid

bij het ontwaren van spionnen, agenten genoemd, die in het begin van de oorlog naar

Groot-Brittannië kwamen. Onder de eerste 21 spionnen die in september 1940 het

UK bereikten, waren 4 die dat met rubberboot deden, 2 per parachute en sommige

per vissersboot. Zelfs lukte het agenten om met de stroom vluchtelingen het UK

binnen te komen, die na de bezetting van het vasteland een veilig heenkomen zochten.

De agenten bleken slecht getraind en weinig competent te zijn; sommigen gaven zich

snel over of werden snel gepakt vanwege hun eigen stomheid. Maar vaststaat is dat

weinig agenten ongemerkt zijn gebleven door de geïntercepteerde morseberichten

door de VI’s van de RSS.

5

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Samenvattend

In het kort kunnen de prestaties van de RSS als volgt worden samengevat:

RSS stelde in staat om de Abwehr en gelieerde organisaties bloot te leggen, hoe zij

werkten en welke invloed zij hadden op het verloop van de oorlog;

De RSS verschafte inzicht in wat de Duitsers bereid waren om te geloven en wat niet;

De RSS heeft geholpen bij het duidelijk maken op welke terreinen de Duisters kennis

te kort kwamen en waar de Duisters accurate informatie over hadden;

Sommige van de door RSS onderschepte berichten gaven een inkijk in de

vercijfersleutels in gebruik bij andere Duitse en Italiaanse instanties

Kennis omtrent de training van Duitse spionnen en hun aankomst in de UK werd

door de Britten uitgebuit in hun voordeel

Het succes van de RSS en de Voluntary Interceptors, de radio amateurs van de UK,

hebben mede mogelijk gemaakt, of zeker bijgedragen aan, de uiterst succesvolle

misleiding plannen van de geallieerden over wat men van plan was. Het meest in het

oog sprekende voorbeeld hiervan was de impressie geven aan de Duitsers dat de

invasie van 1944 zou plaatsvinden in het Nauw van Calais en niet in Normandië,

zoals wij nu allemaal weten.

Het werk van de RSS, zelfs het bestaan van de RSS is altijd een geheim gebleven, tot

1979, toen het werk van de RSS en de betekenis van de afgeluisterde berichten in

een BBC programma werd onthuld. Het bestaan van de Ultra en Enigma was al eerder

prijsgegeven. De nog levende VI’s komen nog elk jaar bij elkaar op Bletchley Park

Voluntary Interceptors in oorlogstijd

Door: KLTZ Peter de Groot (PA5PIL)

6

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

12 april: de internationale dag van de Ruimtevaart p 12 april 1961 begon de ruimterace pas echt goed: Toen werd de Rus

Yuri Gagarin de eerste mens ter wereld die buiten onze dampkring

geraakte, en van daaruit ging het eventjes heel hard met de race om de

ruimte.

De eerste man op de maan werd een feit, de eerste gezamenlijke Russisch-

Amerikaanse ruimtemissie ook. De eerste vrouwen, honden, en Afro-Amerikanen

werden naar de uiterste randen van de dampkring gestuurd, er werd een

ruimtestation in elkaar gedraaid, en later nog één. Met de Space Shuttles werd het

ook nog mogelijk om makkelijk terug te keren naar de aarde. Het ging ook wel eens

minder goed - twee Space Shuttles kwamen niet meer terug - maar we hebben in de

Koude Oorlog toch mooie mijlpalen behaald.

Noodzaak

Helaas werd het daarna allemaal rap minder. Nadat we een kleine 12 mensen op het

barre maanlandschap hebben neergezet, kwamen we erachter dat er uiteindelijk toch

niet zo heel veel te doen is. Dus hebben we eigenlijk al jaren niks revolutionairs

gedaan in de ruimte. Ja, we hebben er wel een Hollander naar toe gestuurd, maar

telt dat echt? Helaas zien veel overheden (uiteindelijke toch het leeuwendeel van de

geldschieters) geen directe noodzaak om de dampkring te verlaten, dus geven we

steeds minder geld uit aan ruimteonderzoek. Er zijn dan wel een handjevol private

durfals, maar over het algemeen komt ruimteverkenning toch een heel eind stil te

liggen. Dat is jammer, vinden sommigen. Ruimtevaart kan namelijk erg nuttig zijn

voor de maatschappij, de wetenschap of de economie.

Daarom hebben de Verenigde Naties 12 april uitgeroepen tot de Internationale Dag

van de (Burger)ruimtevaart. Op deze Dag bedenken we wat we allemaal kunnen en

willen met het ontdekken van de ruimte, en staan we stil bij het belang daarvan voor

de maatschappij. In Nederland zijn vooralsnog even geen activiteiten te vinden,

ondanks onze ooit ambitieuze plannen om een ruimtebasis in Flevoland neer te

knallen. Kijk op deze website voor meer informatie

O

7

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

30 miljoen voor bouw grootste radiotelescoop ter wereld

et kabinet steekt extra geld in een radiotelescoop en meer verscheidenheid

onder professoren. Voor de radiotelescoop trekt minister Ingrid van

Engelshoven van Onderwijs 30 miljoen euro uit, voor diversiteit nog eens

jaarlijks 5 miljoen.

Van Engelshoven maakt zich ook zorgen over de druk op het hoger onderwijs, maar

daarvoor heeft ze niet meteen meer geld paraat dan bij het aantreden van het kabinet

al is uitgetrokken. Studenten en docenten voeren al een poos actie omdat er de

afgelopen decennia veel meer studenten bij zijn gekomen dan geld om hen op te

leiden. Nederland wil graag meedoen aan de bouw van de grootste radiotelescoop ter

wereld, de zogeheten Square Kilometre Array (SKA). Het kabinet koopt zich met 30

miljoen euro in. Ook hoopt Nederland voor elkaar te krijgen dat het Europese

datacentrum voor de SKA zich hier vestigt.

Terugkijken tot de oerknal

Met de telescoop, die straks bestaat uit duizenden satellietschotels en antennes in

meerdere landen, moeten wetenschappers kunnen terugkijken in de tijd tot net na

de oerknal. De miljoenen voor de SKA komen uit het extra geld dat het kabinet heeft

vrijgemaakt voor fundamenteel onderzoek. De minister maakte maandag bekend hoe

ze dat geld inzet. Professoren zijn nog altijd te vaak blanke mannen, vindt Van

Engelshoven. Ze wil vrouwen en onderzoekers met een migratie-achtergrond

aanmoedigen carrière te maken in de bètawetenschappen.

Aan de werkcultuur op universiteiten schort het een en ander, meent de minister.

Die zou te veel druk leggen op docenten en onderzoekers. Ze wil minder tijdelijke

contracten zien. Ook moet personeel minder worden afgerekend op bijvoorbeeld het

aantal keer dat collega's naar hun werk verwijzen, maar met een bredere blik worden

beoordeeld en beloond.

Uit: www.nu.nl

H

8

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Een stukje radio historie (11) Voorbeeldig werk

e radio-installaties voor de onderzeeboten van de Koninklijke Marine

bestonden onder meer uit een lampzender, de eerste van dit nieuwe door de

NSF vervaardigde type. Voor deze zenders werd gebruik gemaakt van Philips

zendbuizen. Met het oog op de beperkte ruimte aan boord van onderzeeërs waren

vormgeving en afmetingen van de installaties zeer nauwkeurig aangepast aan de

opstellingsplaats. De eerste drie installaties werden in 1922 gemonteerd aan boord

van de K VIII, K IX en K X en werden voor de NSF een schitterend succes. De heer L.

C. 'Weeda, oud zee-officier, schreef daarover nog in 1955 een relaas.

,,Toen ik aan boord van de K VIII stapte", aldus de heer Weeda, ,,en een blik in de

radiohut wierp, bleef ik een ogenblik stomverwonderd staan. Een voor die tijd

hypermodern station was ondergebracht in een zeer beperkte ruimte. Heden ten dage

verwonder ik mij er nog over, dat men een dergelijke uitgebreide apparatuur in een

zo beperkte ruimte heeft kunnen monteren, zonder gevaar voor de telegrafist of zelfs

zonder dat er vonkoverslagen konden plaatshebben".

Of het station, uiterlijk reeds zo boeiend, aan de gestelde verwachtingen voldeed?

Meer dan dat! Bij herhaling werden er successen mee geboekt die aan het

sensationele grensden en die in deskundige kringen druk werden besproken. Zo

bijvoorbeeld in 1923, toen een drietal onderzeeboten in konvooi naar Indië voer met

Hr. Ms. Pelikaan als moederschip. Voor Aden liggend probeerde dit moederschip

D

9

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

draadloos contact te krijgen met het Marine-etablissement te Amsterdam. Tevergeefs!

Luitenant Weeda aan boord van de K VIII vroeg echter, optisch seinend naar de

Pelikaan, of hij het eens mocht proberen met zijn NSF-zender. In een ommezien was

nu de verbinding tot stand gebracht, niettegenstaande het geringer zendvermogen

van de onderzeeboot en - uiteraard - de veel ongunstiger antennehoogte.

Vermelding verdient nog het feit, dat deze zenders reeds waren voorzien van een

eenvoudige modulatie-mogelijkheid voor telefonie op korte afstand. Vaak konden

dergelijke bewijzen van vooruitstrevendheid worden herleid tot het vernuft van

ingenieur White, die ook in een ander succes een belangrijk aandeel had: de

torpedojager-zender voor de Marine. Deze zender bezat de eigenaardigheid - op

verlangen van de opdrachtgeefster - dat de anodespanning voor de zendbuizen niet

werd ontnomen aan gelijkrichters van wisselstromen, maar direct aan een 6000 Volt

gelijkstroomdynamo. Later werden voor de onderzeeboten O IX, O X en O XI dezelfde

installaties besteld als voor de K VIII, K IX en K X.

Ook buiten het eigenlijke fabricageterrein werden successen geboekt. Vermelding

verdient bijvoorbeeld de levering van vijf Marconi YC 3 telefonie-zendontvangers,

gemonteerd in automobielen en bestemd voor het Koninklijk Nederlands Indisch

Leger. De maximumafstand waarop telefoneren nog mogelijk moest zijn was 250 km.

Bij de proef, die over de afneming door het Departement van Koloniën moest

beslissen, werd echter genoegen genomen met de afstand Den Haag-Nieuwe Schans,

gezien het gemak waarmede de installatie deze afstand haalde.

De NSF brengt radio bij de burger luchtvaart

Een der nieuwe wegen die men insloeg, leidde naar interessante successen en wel ten

aanzien van de luchtvaart. Het burgervliegwezen stelde het tot 1922 zonder radio aan

boord. Dat is te begrijpen, want terwijl de militaire toestellen wel werden uitgerust

met een vonkzender, omdat men daar nu eenmaal meer risico mocht aanvaarden,

zag men voor civiele vliegtuigen op tegen toepassing van zulk een apparaat.

Bovendien had men in het begin bij de luchtvaart geen duidelijke voorstelling van de

grote betekenis van de radio. Zo zag men heel wat bezwaren in de gebruikmaking van

morsetelegrafie. Die zou immers de aanstelling van beroepsmarconisten bij de

luchtvaart vrijwel onvermijdelijk maken. Ook vond men, dat de aandacht van de

bestuurder al meer dan wenselijk was in beslag werd genomen door alles wat met de

navigatie verband hield. De bediening van een telegrafie- of zelfs telefonietoestel zou

onmogelijk nog daarbij kunnen worden gevoegd. Er waren op de Europese

vlieghavens grondstations, die weerberichten verzonden of ontvingen en die het

vertrek van vliegtuigen en de aankomst rapporteerden. Dat was voldoende en tevens

het voor het ogenblik bereikbare, meende men. Men verkeerde dus altijd in het

onzekere over het lot van een vliegtuig zolang het tussen twee landingsplaatsen in de

lucht was.

De KLM had deze knagende onzekerheid voor de eerste maal in haar volle tragiek

ondervonden, toen haar vlieger Pijl met een der HNAB-toestellen en een passagier uit

Croydon was vertrokken, om nimmer op Waalhaven aan te komen. Hij moet met zijn

10

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

toestel in Het Kanaa1 zijn gestort, maar tot op de huidigs dag is niets over de

toedracht van dit ongeluk bekend geworden.

Door gebruik te maken van haar relaties met Marconi, kwam de NSF in 1922 voor de

dag met een mondvol nieuws: een radiotelefonie- en radiotelegrafie zend-

ontvangapparaat voor vliegtuigen, type AD 2. Dit toestel was geen vonk-, doch een

lampzender. Men kon er ongedempte golven mee uitzenden op 900 meter, zijnde de

officiële golf voor de luchtvaart, maar ook op 600 meter, welke vanouds de golflengte

voor de scheepvaart was. Bovendien kon men overschakelen op telefonie, zij het dat

de werkingsradius daarvan klein was tegenover die van de telegrafie. In 1922 nu

smaakte de NSF de voldoening het eerste passagiersvliegtuig op het vasteland van

Europa met een zend-ontvanginrichting voor telegrafie en telefonie de lucht in te

mogen sturen. Maar dat zou natuurlijk nooit gebeurd zijn zonder de medewerking

van de heer Albert Plesman, met zijn vurige belangstelling voor alles wat het vliegen

veiliger en betrouwbaarder kon maken bij de nauwelijks drie jaar oude KLM. Plesman

wenste onder geen voorwaarde een kat in de zak te kopen, zodat de HNABC - een

lesvliegtuig met twee bestuurdersplaatsen – voor proefvluchten beschikbaar werd

gesteld, op de basis van ,,no cure no pay": geen succes geen betaling. Zelfs bij succes

zou de betaling nog geheel vrijblijvend zijn, want de directeur van de KLM bond zich

tot niets dan tot het geven van hulp en het schenken van belangstelling – eveneens

ongeacht de uitslag.

De installatie werd door de NSF op de vrijgemaakte leerlingbestuurdersplaats

geïnstalleerd en was weldra gereed voor beproeving tijdens de vlucht. -In de zomer

van 1922 vond die bijzondere vlucht plaats met Rotterdam-Waalhaven als

vertrekhaven en Londen-Croydon als bestemming. Er waren twee plaatsen in het

vliegtuig voor passagiers, die beide waren bezet. Passagiers en bemanning hadden

gedurende de vlucht echter geen enkel contact met elkaar, of het moest zijn door een

klein kijkglaasje in de wand tussen ,,bok" en cabine. Deze cabine leek veel op het

koetsje van een ouderwetse vigilante. Op de ,,bok" naast de bestuurder (de latere

commodore Sillevis) zat de bekende heer Willem Vogt, de NSF-gelegenheidsmarconist,

die als ,,chef verkoper" van de toenmalige NSF beschikte over een ruime

marconistenervaring. Hij was getooid met lederen vlieghelm en dito vliegjas. Gewacht

moest worden op het teken van de piloot dat het vliegtuig voldoende hoogte had, om

de zestig meter lange antennedraad uit te haspelen.

Al dadelijk boven Oud-Beijerland was er telefonisch contact met Plesman, die achter

zijn bureau zat op Waalhaven. Weliswaar kon het kruisgesprekbeginsel van de

Zandvoort-Southwold-proeven nog niet worden toegepast, maar het maakte toch

diepe indruk bij alle waarnemers op de grond, dat de directeur van de KLM via een

doodgewoon telefoontoestel met een van zijn vliegtuigen in de lucht sprak. De

telefonieverbinding kon - zoals was verwacht - niet lang in stand worden gehouden,

zodat boven de Zeeuwse eilanden werd overgeschakeld op morse. De

telegrafieverbinding bleek met een kinderlijk gemak te kunnen worden gehandhaafd.

Het kostte niet de minste moeite om op ieder punt van de route verbinding tot stand

te brengen, zowel met de thuishaven Rotterdam als met het reisdoel Croydon op de

600-meter golf kon men verder naar hartenlust in verbinding treden met schepen in

11

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Het Kanaal, voor zover zij althans waren voorzien van een radio-installatie. Tijdens

die eerste vlucht waren er overigens schepen, die ternauwernood konden geloven, dat

zij correspondeerden met dat vliegtuig daar boven hen. De demonstratie werd een

zegetocht, vooral toen op de terugreis de toch altijd nog wat sceptisch over deze

nieuwigheid gestemde piloot het besluit nam, de radio-installatie eens voor een

praktisch doel aan ie tand te voelen. Hij moest na aankomst op Waalhaven met een

andere machine naar Amsterdam doorvliegen. Om geen tijd te verliezen zou hij,

Sillevis, gaarne zien dat het verse toestel voor Amsterdam niet wachtte met

warmdraaien tot het ogenblik waarop zijn machine in zicht van Waalhaven kwam.

Dit immers was in het radio loze tijdperk de normale gang van zaken – maar nu er

radio aan boord was, moest deze toch ergens goed voor zijn. Het verzoek aan

Waalhaven flitste weg boven Het Kanaal, -tijdens de oversteek van Dover naar

Duinkerken, en het werd onmiddellijk begrepen. Toen de HNABC op het vliegveld

Waalhaven neerstreek, stond de nieuwe machine dan ook al een kwartier te ronken.

Deze proef op de som was doorslaggevend voor het rapport van de bestuurder aan

zijn chef en voor de aanvaarding door de KLM van radio op haar vliegtuigen. De

vruchten van haar pionierswerk ontgingen de NSF deze keer niet. Het verzorgen van

de radiobelangen van de KLM is tot lange tijd na de proefvlucht een taak van de NSF

gebleven. Ín 1924 werd voor het vliegveld Waalhaven in opdracht van het Ministerie

12

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

van 'Waterstaat een telefoniezender met afstandsbediening geleverd en geïnstalleerd

ten behoeve van het luchtverkeer. Het was ook in die tijd dat de NSF voor het eerst

een KLM-vliegtuig van een radio-installatie voorzag. Het was het Fokker toestel F-IIH-

NACC, dat korte tijd later roem zou oogsten als Indië-vliegtuig. Dit was het begin van

een grote belangstelling - ook van buitenlandse luchtvaartmaatschappijen - voor het

NSF-product. Als in 1927 de KLM haar zomerdiensten opent, zijn al haar vliegtuigen

voorzien van apparaten voor draadloos telegraaf- en telefoonverkeer. Aanvankelijk

werden de boord-installaties bediend door ervaren Radio Holland-telegrafisten

waarvan er velen later overgingen in vaste KLM-dienst. Hiermede droegen zowel de

NSF als Radio Holland hun aandeel bij in het devies van de KLM ,,Safety First".

In de dertiger jaren werd geregeld uitgeluisterd naar de vliegtuigen. Dit gebeurde in

hoofdzaak des nachts in de Radio-Holland luisterposten ,,Bijenpark" en ,,Zorgvlied",

de paradepaardjes van de heer R. C. A. Kroes,

in leven hoofdinspecteur van Radio-Holland.

Eerstgenoemde was gelegen in het bijenpark

aan de Sloterweg, waar de heer Kroes van tijd

tot tijd de luisterdienst op zich nam. De

laatstgenoemde post de belangrijkste, bevond

zich ergens in een weiland aan de Amstel,

naast de begraafplaats ,,Zorgv1ied". Deze

buitenpost was slechts te bereiken na een

forse wandeling door het drassige land en na

het nemen van enkele sloten.

Voor de mensen van het magazijn van de

Inspectie-Levantkade, die geregeld de accu's

moesten verwisselen, was het geen

gemakkelijke taak. In ieder geval hielden zij er

een heerlijke boottocht langs de Amstel met de

motorboot ,,Radioholland" aan over want

auto's waren er toen nog niet bij R.H.

(Samenstelling F. Roosingh)

Recent nieuws over RMS Titanic Vrij recent was er een uitzending/documentaire over de jongste bevindingen m.b.t.

de ramp met de Titanic. Onderzoek zou hebben uitgewezen dat er een kruipvuur

gaande was in de kolenbunkers in het vooronder. Hierdoor was het besluit genomen

die kolen zo snel mogelijk in de ovens te scheppen. Hierdoor zou er een tekort aan

kolen kunnen ontstaan als het schip vaart zou gaan minderen, wat kan verklaren

waarom de snelheid niet werd verminderd in de dichte mist. Het kruipvuur zou ook

de waterdichte schotten en de rompplaten van de voorsteven hebben verzwakt,

waardoor die de druk van het water niet konden weerstaan na de aanvaring met de

ijsberg. Het kruipvuur als oorzaak van de ramp werd – volgens zeggen – stil gehouden

tijdens de rechtszaak in verband met mogelijke claims. Lees verder………

13

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Belevenissen in het radiostation

Ik vertelde u het een en ander over smokkelen en toen schoot me een verhaal te

binnen. Ik word nog steeds nijdig als ik er aan denk. Aan het eind van dit verhaal

weet u tevens waarom ik geen vriendje van de fiscus ben.

Ook deze gebeurtenis speelde zich kort na de oorlog af. We kwamen van Canada en

zouden naar Rotterdam gaan. Daar was echter een staking aan de gang. We werden

daarom naar Antwerpen gedirigeerd en kregen daar een ligplaats ergens in een

uithoek van de Siberië dokken.

We lagen er al een week en ik had intussen de administratie fijn in orde gebracht.

-'Waarom ga je niet een paar dagen naar huis? vroeg de kapitein' Die staking kan nog

wel een poosje duren en mocht hij opgeheven worden, dan heb je nog tijd genoeg om

aan boord te komen.

Fijn. Ik naar huis. Ik zou drie dagen weg blijven.'

Op weg naar huis kwam ik toch langs Rotterdam dus nam ik gelijk de administratie

en het kasgeld mee, dan was dat tenminste afgehandeld.

Nu mochten we in die tijd geen Nederlands geld invoeren. Maar met het kasgeld was

dat een ander geval. Radio-Holland had een speciale vergunning en dat moesten we

telkens vermelden op een speciaal formulier.

Dat formulier nam ik ook mee.

In Roosendaal door de douane.

- Heeft u iets aan te geven?

- Nee. Heb alleen de bescheiden voor Radio-Ho1land en het kasgeld bij me.

- Hoeveel is dat kasgeld?

14

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

- Tweehonderd gulden.

- Maar dat mag u niet invoeren.

- Hier hebt u de vergunning. En ik overhandigde hem het formulier.

- Ja, dat is wel goed voor Rotterdam, maar hier komt u er niet mee

binnen.

- Wat dan, moet ik het geld weer terug naar boord brengen?

- 'Wanneer komt u terug?

- Over drie dagen.

- Dan kunt u het hier afgeven. U krijgt een kwitantie en als u weer terug komt kunt

u het geld op vertoon van de kwitantie terug krijgen.

- Fijn, dat doen we dan.

Ik wisselde het kasgeld in voor een kwitantie.

Op de inspectie vertelde ik het verhaal en liet de kwitantie zien. Ja, dat was in orde.

Ik moest het geld maar weer opnemen als ik terug ging en bij binnenkomst in

Rotterdam afdragen.

Toen ik terug ging klopte ik in Roosendaal bij het loket aan, gaf de kwitantie en vroeg

het geld terug.

Ook dat was in orde.

Ik kreeg de 200 gulden terug.... minus tien procent administratiekosten. Die 20

gulden moest ik later in Rotterdam natuurlijk uit eigen zak bijpassen.

Mag ik nijdig zijn?

W. J. den Baas

De paardenpil van Port Said door: Jan Noordegraaf

et is toch casueel dat die tandensmid in Port Said ook Said heet," zei de

stuurman, die als scheepsarts-onder-de-gage de marconist diep in het

verkeerde keelgat keek. "Ze hebben die haven zeker naar hem genoemd,

omdat ie ook zo slecht bekend staat." "Noemt zichzelf Lord Said," zei de tweede

stuurman. "Is vroeger toolpusher geweest in de Gulf van Suez." "Slecht bekend?"'

vroeg de Sparks, met een hand zorgelijk aan zijn zere gezicht. "Waarom slecht

bekend'?" "Hou je kiezen even op elkaar en je mond wijd open, anders kan ik niks

zien," zei de stuurman. De Sparks deed het en grijnsde als een baviaan. "Dat kan zo

"H

15

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

natuurlijk niet!" kwam de hwtk. "Verstandige opmerking," zei de stuurman. "Had ik

van jou niet verwacht. Open, Sparks! Goed! Ik zie daar in de diepte je gereedschap

hangen, maar daar kan ik zo niet bij. Ziet er ontstoken uit, Sparks. Ik bedoel die

verstandskies aan stuurboord.” “Verstandskies?” vroeg de tweede verbaasd. “Heeft ie

die dan nog? Dat begrijp ik niet.” “Ik ook niet,” zei de stuurman. “Ik dacht dat ze die

bij radio-officieren altijd gelijktijdig met de hersenen verwijderen voor ze op cursus

mochten. Nou ja, dan kan het alleen nog maar meevallen, maar ik kan je niet helpen.

Dat moet Said doen.” “Wees maar blij, Sparks,” kwam de hwtk. “Maar hoe kan iemand

nou aan bakboord pijn hebben en toch aan stuurboord een rotte kies?” vroeg de

tweede. “Ik sta in zijn mond te kijken,” zei de stuurman nadenkend, “en dus sta ik

tegenover hem. Mijn bakboord is dus zijn stuurboord. Of niet soms?” “Niet ten

opzichte van de schroef,” zei de hwtk. “Niet ten opzichte van het voorschip,”

corrigeerde de tweede. “Je hebt gelijk, second,” kwam de stuurman, “maar het zit

toch aan de tegenovergestelde kant van zijn smoelwerk. Zoiets heb ik in mijn lange

praktijk aan boord van schepen nog nooit meegemaakt. Ik word er stil van...”

“Gelukkig,” zei de hwtk. “Eindelijk rust.”

“Misschien een kromme volt of een fout in de bedrading,” opperde de tweede. “Dat

komt in zijn kringen regelmatig voor.” “Let jij maar op je boordlichten,” zei de

marconist kreunend, “als jullie niet eens weten waar stuur- of bakboord is...”

“Er zijn vier boordlichten,” doceerde de tweede. “Toplicht, heklicht en twee zijlichten.

Nou vermoed ik, dat ie die bedoelt. Rood op rood en groen op groen, stil laten liggen

en niks aan doen... Ja, maar dat geldt niet voor jouw verstandskies. Die moet er nodig

uit. Lord Said is al gewaarschuwd en kan elk ogenblik aan boord stappen met zijn

beruchte abortuskoffertje vol rechte, kromme, vlijmscherpe, oerstompe, dikke, dunne

en gore poelietrekkers. Of benne het smoelentrekkers, meester? Anyhow, je bent zo

uit je lijden, en da’s een zegen.”

“Said is de grootste paardenpil die ik ooit heb

aanschouwd,” zei de stuurman, waarop de hwtk zei:

“Maak je daar niet ongerust over, Sparks. De

stuurman kijkt namelijk nooit in de spiegel.” Op dat

moment werd er aan de deurpost geklopt en schoof

een Egyptenaar in beeld die van onder een vuurrode

fez-met-kwast beminnelijk zei: “Morning gentlemen.

I am Lord Said the superdentist. Waar is de patiënt?”

“Daar zit nummer twee,” zei de stuurman. “Kan je

eerst even bij mij kijken? Sparks, ga even de deur

uit. Ik zou zo'n slachtpartij ook niet kunnen aanzien

als ik nummer twee was. Ik vertrouw Said namelijk

ook niet. Ik roep je wel,” fluisterde hij nog.

De marconist verliet de hut van de stuurman en begon angstig door de dienstgang te

banjeren. Even bleef het nog rustig maar toen klonk een afgrijselijk gekrijs dat door

merg en been ging, gevolgd door een serie krachtwoorden, waarna de stuurman als

16

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

een dolle stier, doek om het gezicht, uit de hut kwam rennen en stampend aan dek

verdween.

“Volgende!” zei een glimlachende Said om de hoek van de deur, bloederige tang in de

hand. “Is that you, Sparks?” Deze weifelde. “Kom op, Marco,” zei de tweede, “Verman

je! Bij de stuurman hebben ze de verkeerde getrokken, maar bij jou is het duidelijk.

Hij zit aan bakboord.” “Aan stuurboord,” zei de hwtk. “Kom binnen, man! Je kunt zo

de Rode Zee niet in. De Israëlieten zouden zich rotschrikken en de Smal weer ingaan.

Da’s geschiedenisvervalsing.” “I am Lord Said of Port Said,” zei de Egyptenaar. “Me

very clever. Don't you worry!”

“Moeten we geweld gebruiken?” dreigde de hwtk, terwijl Lord Said een beduimeld

koffertje opende, dat de oorlog tussen Arabieren, Lawrence of Arabia en de Turken

nog had overleefd. Er kwam een bepareld doosje te voorschijn. “Goed

verdovingsmiddel,” zei Lord Said. “Niet meer met de hamer, geen chloroform, whisky

treatment of knokjenever, maar gewoon kamelenstront. Even snuiven en je bent weg.

Voelt niks. Toetsie zo foetsie.”

“Een oud Egyptisch middel dat ze pas herontdekt hebben,” zei de hwtk. “Vooruit dan

maar, Sparks,” zei de tweede, waarop de marconist de mond voorzichtig opensperde.

“Çhrist!” zei Lord Said, hoewel hij een

Mohammedaan was, hetgeen de ernst van het

geval aangaf. “Moet er nodig uit. Hebt u pijn in één

toes of in een paar ties? Deze toes of deze ties?”

Intussen rampokte hij een spiegeltje-op-steel door

de mondholte heen. Alles deed pijn, zei een

grommende marconist.

“Dan alles er maar uit,” zei Lord Said luchtig.

“Prepare for underwater, mister Marconi,” waarbij

hij een plastic zakje met camelshit tevoorschijn haalde en openmaakte. De hwtk

verdween kokhalzend uit gezicht, en ook de tweede stuurman, zakdoek voor de mond,

verliet het abattoir, zodat de Sparks met Lord Said overbleef. “Me very clever, don’t

you worry,” zei deze. “Open your stable. Dan kunnen we met trekken beginnen.

Draagt u links of draagt u rechts?”

“W-waar moet u dat voor weten,” hakkelde de marconist tussen zijn tanden door.

“Straks, als u moet happen,” verduidelijkte Lord Said. “Dan houd ik er rekening mee,

understand? Anders trekt het zo naar bakboord,” hoorde Sparks de stuurman

zeggen, en toen barstte er in de dienstgang een vulkaan van gelach uit, waarop Lord

Said zijn fez afzette. “Dit is Doctor MacCullum,” zei de stuurman. “Thanks old pal.

Wil je Sparks dan nu maar echt van zijn geval afhelpen?”

Uit: Hellemonster

Of……hoe je als jonge onervaren Sparks regelmatig in de zeik werd genomen door je

‘mede-officieren’.

17

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Student from Saint Paul’s School Rajkot receives ISS SSTV

14-year-old Snehal Vagadia VU3WHO successfully received his first Slow Scan TV

image from the International Space Station on Sunday, February 10.

It was good ISS pass with 56 deg elevation, strong signal were received using a 3

element Yagi antenna and a VHF HT tuned to 145.800 MHz. SSTV audio was recorded

on a smartphone and later decoded with MMSSTV.Snehal Vagadia VU3WHO (14), an

8th grade student of Saint Paul’s School, Rajkot, India, received the SSTV Image on

February 10, 2019 at 5:33 AM UTC (11:03 AM IST).

He got amateur radio licence at the age of 13 years and learnt ham activities from his

father Rajesh Vagadia VU2EXP (Regional Coordinator, West India Zone, AMSAT-

INDIA).

Bekijk ook dit YouTube filmpje door op het plaatje te klikken.

18

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Amateur Radio is Aboard During Attempt to Become Oldest

Circumnavigator eanne Socrates, VE0JS/KC2IOV, is used to solitude. The 76-year-old

yachtswoman passed some 300 miles to the south of the southern tip of Africa

on Valentine's Day as she forged on toward Australia and New Zealand in her

38-foot sailing vessel Nereida. While underway, Socrates keeps in touch with a

community of friends via Amateur Radio --

although she had to yield to the ARRL

International DX CW activity last weekend -- and

she's sticking to a schedule of 7.160 MHz at 0230

UTC daily. Socrates reported making contact with

some ham radio friends on the US west coast on

February 17. She's been blogging her progress.

The retired math teacher and UK native also is no

stranger to circumnavigating the globe, having

already become the oldest woman to complete a

solo, non-stop, unassisted round-the-world voyage. Ham radio served as her link to

terra firma during her earlier adventures. Since 2013, she's made two unsuccessful

attempts to become the oldest person to circumnavigate Earth, the goal she's now

attempting to achieve. Socrates departed Vancouver, British Columbia, last October.

Read more. -- Thanks to Southgate Amateur Radio News for this information.

Sea-fever

I must go down to the seas again, to the lonely sea and sky,

And all I ask is a tall ship and a star to steer her by;

And the weel's kick and the wind's song and the white sails shaking,

And a grey mist on the sea's face, and a gray dawn breaking.

I must go down to the seas again, for the call of the running tide

Is a wild call and a clear call that may not be denied;

And all I ask is a windy day with the white clouds flying,

And the flung spray and the brown spume, and seagulls crying.

I must go down to the seas again, to the vagrant gipsy life,

To the gull's way and the whale's way where the wind 's like a wetted knife,

And all I ask is a merry yarn from a laughing fellow-rover,

And quiet sleep and a sweet dream when the long trick 's over.

John E. Masefield.

J

19

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

De marconist Koor (Klacht):

Elk schip heeft, zo u het niet wist,

een stotterhok met marconist.

Dat is een soort etherpiraat,

die tussen meters draadloos draad

er schik in heeft "mesiek" te storen,

door vlijtig vonken aan te boren.

Al voert hij urenlang niets uit,

bij goeie "mesiek" begint 't gefluit.

Tetatereta, tetuttereto,

zo stoort hij onze radio.

Eén ding staat vast: Hij doet 't expres.

Tot onze spijt met veel succes.

Met voetbal is het evenzo.

Probeer je op de radio

te horen hoe 't Ajax verging?

Wij wedden om een heel lief ding

dat d'uitslag luidt: pepieperdepiep,

Alweer die vent met zijn gegniep

Het is een ramp; het is een kruis,

dat fluitverwekkend stotterhuis.

Wat ons betreft van boord er mee,

met Marconist en al in zee,

zodat ie ons niet meer kan storen

als wij naar "mesiek" gaan horen.

Solo (Antwoord):

Bedenkt, gij klagers: dit tuttereto

Was d'oorsprong van de radio,

die slechts muziek kon produceren

na jarenlang tetatereteren.

Dus knielt - hoort gij Sparks eens weer

Eerbiedig naast uw toestel neer.

Van de website van Peter Verburg.

20

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Leuk om te weten Koes-koes. Kent men deze „lekkernij - nog? Over smaak valt, ook bij de marine, niet

te twisten en de pogingen om van de scheepsvoeding door talrijke combinaties iets

anders te maken, zijn vele geweest. Gort met stroop gaat nog. Gort met stroop en kof

fie . .alah. Maar gort met stroop en koffie en kaas en spekvet, door elkaar? . . .

Capucijners met spekvet en stroop, uien, augurken … Maar dat alles was nog geen

koes-koes. Dat was maar het lukraak door elkaar mengen van toevallig bij de hand

liggende artikelen. Koeskoezen — al is dit geen speciale marine term — betekende

trouwens: door elkaar stampen van middagspijzen. Koes-koes echter was een

verfijnde lekkernij; die vereiste voorbereiding en geduld. Want de gort moest

„doorgeslagen” - worden, d.w.z. ontdaan van de gortkorrels. En hoeveel gaan er

daarvan in een opscheplepel? Dus eerst de gort doorslaan. Dan klutsend mengen met

suiker en dan wegzetten; laten besterven, want morgen zou het gistend stijf zijn. En

morgen zou er lem-lem (lemoensap; een verbeterd middel tegen scheurbuik) gegeven

worden, omdat het dan blikkenvoeding was. De gistende doorgeslagen gort met suiker

werd dan gemengd met lem-lem en dit flink geklutst. Dat was koes-koes. Het moest

nog net niet bedorven, doch wel gistend zijn en vooral niet te slap, anders „was het

net of je een klap voor je gezicht kreeg". Een lekkernij uit de goede oude tijd? Neen.

Wel de poerlapap van baadje. Maar dat is een verhaal op zich zelf. Er is een bekend

scheepslied op een bekende wijs, waarin deze zin voorkomt: „t tafelkleedje volgesch .

. . morgen eten wij koes-koes". De naam schijnt ontleend te zijn aan de Arabische

koesj-koesj, een soort grutjes van gerst, de z.g. zwarte, die der armen. De koesj-koesj

van gerst van tarwe is voor de Arabieren wat de rijsttafel is voor de Javanen. Met het

onovertroffen Algerijnse schapenvlees is het een der smakelijkste en voedzaamste

schotels. Natuurlijk rekening .houdende met de aloude waarheid, dat over smaak

nooit te twisten valt. De poerlepap van Baadje was een lekkernij in Indië, speciaal te

Makassar omstreeks 1890-1910, waar het eskader meermalen op de ree kwam. Wat

poerlepap precies was zal wel altijd een geheim blijven, doch het was smakelijk en

zag er uit als chocoladevla. Baadje was een kadraaier, die de poerlepap maakte en

aan boord onder de maats verkocht in zulke hoeveelheden, dat een afzonderlijke

prauw nodig was voor het vervoer van de poerlepap van de wal naar de schepen. Als

Baadje van wal stak — zo tegen half twaalf, na vastwerken — dan schreeuwden de

seiners van de duiventil: „Sein op, Baadje poft", en kwamen de maats met

schaftblikjes aan dek gehold om de poerlepap van Baadje in ontvangst te nemen.

Baadje is al enige jaren dood, Toewan Allah hebbe zijn ziel, want hij was een goed

Makassaar! Maar of de poerlepap nog gegeten wordt, weten we niet. De naam echter

leeft nog voort!

De rotmok — officieel 'hachee geheten — is al evenzo een bijnaam voor een van de

vele voedingsmiddelen voor de marineman. Men spreekt echter altijd van rijst met

rotmok, doch ook wel: rijsttafel-belazer. De oorsprong van deze naam zou aldus zijn:

Zoals bij Boer reeds is medegedeeld, zijn aan boord schepelingen, die voor hun maats

cacao, e.d. klaar maken om tegen een klein bedrag aan de man te brengen.

Aanvankelijk bepaalde zich dit tot thee en cacao, ook al, omdat het gemakkelijk en

vlug klaar gemaakt kan worden. Het moet gebeurd zijn op een van onze schepen, dat

de kok „dat gezanik- in z'n kombuis maar matig beviel. Toen een der schepelingen op

21

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

het idee kwam vlees- en vetresten met een gesnipperd uitje in een mok op het vuur

te zetten en te laten „snurken'', werd het de kok te bar en smeet hij die „rot-mok de

kombuis uit. Natuurlijk nam de matroos dat niet en het gevolg was, dat er een stevig

robbertje gevochten werd, waarbij de kreet „rotmok - de slagen nauwelijks

overstemmen kon, zoals wel weer gebeurt als twee lui elkaar voor „rot vent- schelden,

met al de gevolgen van dien. De naam moet er zo ingeslagen zijn, dat de naam rotmok

behouden bleef voor gesudderd vlees-en-vet met een gesnipperd uitje. Se non è vero

…. Tenslotte nog een prachtnaam: „Mogen wij zwijgen?”- Van oorsprong is dit de titel

van een film, een stomme, waarover in Nederland nog al wat te doen geweest is, omdat

deze film het onderzoek naar het vaderschap propageerde. Als u deze gedachte nu

even vasthoudt (onderzoek naar het vaderschap) en u verplaatst zich in de geest aan

boord als uit de geconserveerde blikken stamppot van gehakt, aardappelen en

kropsla als een ondefinieerbare massa opgeschept wordt . . ., is het dan zo gek dat

de marineman ook hier wel een onderzoek zou willen instellen „naar het vaderschap"

van dit eten en zich als vanzelf de vraag opdringt: „Mogen wij zwijgen?"

Kok. Het meest noodzakelijk baantje aan boord: „zonder kok kan je niet vechten",

moet Tromp, doch vooral De Ruijter reeds gezegd hebben, zodat zijn eerste zorg voor

het gevecht was, de kok een goed en beschermd plaatsje aan boord te geven. Maar

kok zijn is ook het meest verwenste baantje, met tal van scheldnamen, waarvan

kanepieper of stijverijstkoker nog lieflijkheden zijn. Dat men, als de kok en de

bottelier kijven, weet waar het rantsoen blijft, is een ongepaste hatelijkheid. In ernst:

van de rantsoenen stelen komt bij de marine zelden voor; het zou erger dan een

misdaad zijn. En als het ooit gebeurde, dan trok achteruit en vooruit één lijn en

zwaaide er wat. De tergende negatie, het uitstoten van de stelende kok of bottelier uit

den gemeenschapskring van de maats, kon erger zijn dan degradatie of provoost, door

de commandant gegeven. Overplaatsing van de delinquent was nog het beste om hem

uit de handen van de maats te houden. Stelen aan boord is in het algemeen reeds,

een ernstige misdaad, hoeveel te meer als het de voeding betreft. Maar nogmaals, het

komt aan board niet, althans zeer zelden, voor. Vroeger had men aan boord de

scheepskok, de officiers kok en de kajuit kok. Deze onderscheiding kent men nu niet

meer. Wel kent men kok en chef-kok; deze laatste zonder meer: chef. Men heeft de

matroos-, de korporaal- en de sergeant-kok. Bovendien heeft men nog de verse balie.

Er zijn hiervan twee lezingen: de verse balie is de handlanger of helper bij de kok, die

alle vuile baantjes moet opknappen. De eerste lezing zegt, dat de naam van het Maleis

is afgeleid, omdat de verse balie meestal een inlander was. Als de kok klaar was, werd

het kombuisgerei in een grote balie verzameld. Dan kreeg de inlander opdracht:

„bekin bressie die balie", maak schoon die balie met rommel! Dat werd allengs

ingekort tot „bressie balie - en verbasterd tot verse balie, zoals men de hulp van de

kok ook nu nog noemt. Een andere lezing is, dat de hulp van de kok de verse balies

spek gereed moest maken om deze, aan dobbelstenen gesneden, in de snert te doen.

Althans dit zou of te leiden zijn van het bekende uitporlied, waarin, in de 17e eeuw

reeds, o.m. gezongen werd: Verse balie, malle gek; rijs uit je kooi, ververs je spek.

22

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Vijfentwintig jaar Kustwacht Op donderdag 21 februari jl. bracht Peter Verburg (niet te verwarren met Piet

Verburg) een bezoek aan ons mooie schip. Peter is een ex R/O en werkte ook vele

jaren bij de Kustwacht. Hij schreef een prachtig boek over het 25 jarig bestaan van

de Kustwacht in zijn huidige vorm en bracht een paar exemplaren van dit prachtige

boek mee voor de liefhebbers. Omdat Harm de Haan die dag niet aan boord was, maar

een week later wel, werd ook aan hem dit boek overhandigd. Karel Wolff naast Harm

ontving dit boek reeds op 21 februari uit handen van Peter Verburg.

De RACAL ontvanger bij de weatherfax Eveneens op donderdag 21 februari jl. plaatste Hans v/d Pennen samen met Bert v/d

Ent deze vintage RACAL ontvanger naast de weatherfax op de tafel van het kaarten-

huis achter de brug. Hij is getest op goede werking en okay bevonden.

23

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

W6RO aboard the Queen Mary to Celebrate 40th Anniversary

in April The 50-member volunteer crew of the Queen Mary W6RO Nate Brightman Wireless

Room will mount a month-long special event in April to mark the 40th anniversary

of the station’s opening on the museum ship in Long Beach, California. Launched

April 22, W6RO was the first of what has grown to more than 100 Amateur Radio

stations based on museum ships around the world. Crew members work tirelessly to

keep W6RO on the air and make as many contacts as possible during April. Station

manager David Akins, N6HHR, has set a goal of 1,000 logged contacts during the 30-

day event.

A commemorative QSL card will be available with an SASE1. Founded by Nate

Brightman, K6OSC (SK), W6RO is the club station of the Associated Radio Amateurs

of Long Beach. Brightman served as station manager for 34 years until his retirement

in 2013. Brightman died in 2016 at age 99.

Rectificatie laatste reis s/s Nieuw Amsterdam In de vorige nieuwsbrief van maart werd vermeld dat het s/s Nieuw Amsterdam in

1974 nog een cruise naar Los Angeles zou hebben gemaakt alvorens het schip in

Taiwan zou worden gesloopt. Shiphost Lenze Bakema wees mij er terecht op dat dit

onjuist is. De laatste passagiers gingen in Ft. Lauderdale, Fla. van boord waarna het

via het Panamakanaal naar Taiwan voer. In 1974 begon de oliecrisis waardoor het

bunkeren bij het Panamakanaal voor veel vertraging zorgde, maar bunkeren was

nodig voor de rechtstreekse overtocht zonder tussenstops over de Grote Oceaan.

1 SASE = self-addressed stamped envelope

24

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Some Stormy Seas for Competitive Sailors Using HF Amateur

Radio The sorts of rules regulating the degree of outside assistance allowed in ham radio

contesting also apply in other endeavours. An Estonian skipper was recently

penalized in the Golden Globe Race (GGR) after seeking "weather routing" -- the best

route according to wind and weather conditions -- via ham radio. Third-place skipper

Uku Randmaa, ES1UKU, escaped disqualification from the round-the-world race,

however, getting a 72-hour penalty instead. After encountering a storm, he was not

expected to finish until this weekend .

In a recording of the conversation provided to race

headquarters, Randmaa asks, "I'm heading 90°.

Can I be sure that I can take the wind, if I'm

sailing east?" The other station, VP8LP, advises

him to move northwest and later tells Randmaa,

"The more north you go, the quicker you get out

of the wind hole."

Race rules say, "Entrants are free to speak to

media, family, friends, and sponsors by radio at

any time during the event, but must not be given

any form of weather routing." The approximately 30,000-mile GGR solo

circumnavigation starts and ends in Les Sables-d'Olonne, France.

"This is a retro race with skippers restricted to

using a sextant, paper charts, and wind-up

chronometers, just as Sir Robin Knox-Johnston

used in the first Sunday Times Golden Globe

Race 50 years ago," Race Chairman Don

McIntyre explained to My Sailing magazine.

Skippers can only communicate by marine

and/or amateur SSB HF radios and on an

Amateur Radio net.

Meanwhile, according to a January report, some

GGR sailors operating on Amateur Radio

frequencies using phony call signs were asked

to stop. Second-place skipper Mark Slats -- who

was reported to have been using PI3MS -- said

on January 15 he was considering getting out of

competitive sailing, citing safety concerns, after being banned from the ham radio net

for being unlicensed. The GGR 2018 - 2019 winner, Jean Luc Van Den Heede, who

finished on January 29, had been using J6LJV, and that call sign appears under his

name on QRZ.com, although authorities in St. Lucia are reported to have said they

have no record of his license. Read more.

Uku Randmaa, ES1UKU. [Photo

courtesy of Golden Globe Race]

25

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

World Amateur Radio Day 18 april Every April 18, radio amateurs worldwide take to the airwaves in celebration of World

Amateur Radio Day. It was on this day in 1925 that the International Amateur Radio

Union was formed in Paris.

Amateur Radio experimenters were the

first to discover that the short wave

spectrum — far from being a wasteland

— could support worldwide propagation.

In the rush to use these shorter

wavelengths, Amateur Radio was “in

grave danger of being pushed aside,” the

IARU’s history has noted. Amateur

Radio pioneers met in Paris in 1925 and

created the IARU to support Amateur

Radio worldwide.

Just two years later, at the International

Radiotelegraph Conference, Amateur

Radio gained the allocations still

recognized today — 160, 80, 40, 20, and

10 meters. Since its founding, the IARU

has worked tirelessly to defend and

expand the frequency allocations for

Amateur Radio. Thanks to the support of

enlightened administrations in every

part of the globe, radio amateurs are

now able to experiment and

communicate in frequency bands strategically located throughout the radio

spectrum. From the 25 countries that formed the IARU in 1925, the IARU has grown

to include 160 member-societies in three regions. IARU Region 1 includes Europe,

Africa, the Middle East, and Northern Asia. Region 2 covers the Americas, and Region

3 is comprised of Australia, New Zealand, the Pacific island nations, and most of Asia.

The International Telecommunication Union (ITU) has recognized the IARU as

representing the interests of Amateur Radio.

Today, Amateur Radio is more popular than ever, with more than 3,000,000 licensed

operators!

World Amateur Radio Day is the day when IARU Member-Societies can show our

capabilities to the public and enjoy global friendship with other Amateurs worldwide.

April 18 is the day for all of Amateur Radio to celebrate and tell the world about the

science we can help teach, the community service we can provide and the fun we

have.

We hope you will join in the fun and education that is World Amateur Radio Day!

26

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

QSL kaarten invullen PA60HAL Het op de juiste manier invullen van een QSL kaart blijkt toch nog een hele klus te

zijn. Zie onderstaande afbeelding.

In de afbeelding hieronder wordt nog eens verduidelijkt wat waar moet komen te

staan. In het veld Remarks kan je optioneel eventueel de RST invullen.

Dus nu een voorbeeld:

Call tegenstation

DATUM TIJD

GMT

Freq. mode evt.RST

Hiernaast staat

de call in het

verkeerde vakje;

bij UTC staat

geen (GMT) tijd

ingevuld en er

staat ook

nergens een

datum en wat

betekent bij UTC

11.3, 1070 en

10.60?

Ook de

frequentie

439.625 lijkt

onwaarschijnlijk

omdat er zonder

repeater in de

433 MHz en met

repeater in de

430 MHz wordt

gewerkt.

27

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Met dank aan Dennis NL13740 voor de opmerkzaamheid.

Procedure invullen PA60HAL QSL kaarten

Er is bij de beslissing om de collectors item QSL kaart PA60HAL te drukken en te

versturen, besloten om per dag de QSL kaart(en) zelf als operator te schrijven. Op

basis van voortschrijdend inzicht moet er nu een onderscheid worden gemaakt tussen

QSL kaarten die via het DQB2 kunnen worden aangeleverd en QSL kaarten die direct

moeten worden verstuurd (omdat bijvoorbeeld de ‘tegenpartij’ geen lid van een

hamradio vereniging is).

Dennis de Jong heeft het op zich genomen om de DQB kaarten op volgorde van prefix

te leggen alvorens de stapel door te sturen naar het DQB. Dat is een eis van het DQB.

Vervolgens zal hij ook de QSL kaarten versturen naar ‘tegenpartijen’ die hebben

aangegeven dat zij QSL kaarten uitwisselen op basis van ‘direct’. Dat staat in

QRZ.com. Omdat Dennis (nog) geen call heeft, kan hij geen account aanmaken in

QRZ.com en dus ook maar een stukje informatie over een call kunnen zien in

QRZ.com. Dus…….de operators moeten zelf checken of een ‘tegenpartij’ lid is van een

buro of het direct wil hebben. In het geval van direct, zullen we als operator dan ook

de adres gegevens moeten meegeven met de QSL kaart die in het bakje direct wordt

klaar gelegd. Er wordt vooralsnog vanuit gegaan dat het aantal QSL kaarten dat

direct moet worden verstuurd relatief beperkt zal zijn.

2 DQB = Dutch QSL Bureau in Arnhem voor leden van de Veron en de VRZA.

VE2WU

15/03/2019 10:43 14.020 CW RST 599

28

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Deze call ontvangt en verstuurt dus QSL kaarten via een BURO. Komt in het bakje DQB

Deze call verstuurt en ontvangt dus QSL kaarten 'direct' of via BURO. Komt ook in het bakje DQB

Deze call ontvangt en verstuurt QSL kaarten alleen 'direct', via de post. Hier moeten dus de adresgegevens van bij de QSL kaart worden gestopt. In het bakje ‘direct’.

Deze (en andere) variant is er ook nog: via BUREAU in plaats van via BURO :)

29

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

En dan is er deze variant nog waarbij er in de Biography tab geen info staat over al dan niet BURO, maar in de Detail tab wel staat dat er QSL by mail wordt gestuurd. Deze komt dus ook in het bakje ‘direct’.

Hier staat het expliciet: NOT VIA BUREAU. Maar als je een QSL kaart terug wilt, moet er een SAE = Self addressed enveloppe mee worden gestuurd. Ik ga er vanuit dat wij dat niet persé willen.

Voor de overige varianten wordt er gemakshalve vanuit gegaan dat de betreffende

operator zijn eigen inventiviteit gebruikt om te bepalen in welke bakje de kaart moet

worden geplaatst. Je kunt overigens tijdens het QSO ook vragen ‘QSL via BURO?’ Het

moge duidelijk zijn dat er dus bij alle QSL kaarten die in het ‘direct’ bakje komen

ALTIJD adresgegevens nodig zijn. En zo zie je maar weer eens dat er nog heel veel

vastkleeft aan het versturen van hard copy QSL kaarten3. Oh….en een call die niet in

QRZ.com staat, krijgt dus GEEN QSL kaart. Niet omdat we niet willen, maar omdat

we niet kunnen.

3 Operators mogen geen overuren schrijven voor de extra administratieve handelingen die

nodig zijn voor het versturen van QSL kaarten 😊

30

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Build Your Own Space Weather Dashboard

NOAA's Space Weather Prediction Center (SWPC) has started

adding a variety of space weather data in the open-standard

JavaScript Object Notation (JSON) format, and the SWPC site

provides a root directory for format data. Digital visualization

library amCharts specializes in JavaScript charts and maps for

dynamic data display.

A free amCharts license is available in exchange for including a

product mention. Jan van den Berg, PA2P, suggests combining

NOAA's data with amCharts. Other providers of free charts include

Google Charts and Chart.js.

Van den Berg offers more information and examples on his website. Contact him for

additional information.

De FT-1000 story (continued)

De eindtrap van de FT1000 is onherstelbaar! Ik heb na de constatering dat in elk

geval de pre-driver torren (MRF486) defect waren, de nodige moeite gedaan om andere

te bekomen, maar helaas deze torren zijn niet meer te krijgen. Na overleg met Hans

PA3GBX en het nodige zoekwerk werd uit een oude PA van Radio Holland een stel

torren gevonden die op papier erg in de buurt kwamen. Weliswaar een andere

behuizing maar toch kans gezien om deze in de bestaande print te bakken (zie de

foto). Na testen bleek echter dat dit niet tot het gewenste resultaat heeft geleid. In de

lage banden gaat het goed maar de hogere banden geven veel te weinig vermogen tot

vrijwel 0 toe. Ik denk dat ook de eindtorren een knauw hebben gehad. Een andere

PA, mits al te vinden, zal minimaal op ca € 250 komen. Ik stel het volgende voor: de

FT1000 voor gebruik af te schrijven. De door mij geplaatste Kenwood TS 450 kan

voorlopig blijven staan aan boord. Men zou er over kunnen denken om de FT1000 in

delen te splitsen en in delen te verkopen, zo krijgen we nog wat terug van de aankoop

som. Ik zal ondertussen mijn ogen en oren de kost geven om uit te kijken naar een

plaatsvervanger van ongeveer gelijke orde en mocht ik wat vinden zal ik met een

voorstel komen. Inmiddels heeft Rob Ackx contact gehad met PE0SSB. Hij ziet

wellicht nog een mogelijkheid voor reparatie.

Was getekend: Wil Brinkman PA0WBS

31

NIEUWSBRIEF

April 2019, nr. 4

Colofon:

De nieuwsbrief is bedoeld voor

leden van de Vereniging

radiozendamateurs stoomschip

Rotterdam en andere

geïnteresseerden. De

nieuwsbrieven zijn terug te vinden

op www.pi4hal.nl onder de rubriek

Nieuws.

De nieuwsbrieven mogen naar

eigen inzicht worden verspreid.

Deze nieuwsbrief kwam tot stand

met medewerking van:

• Wikipedia

• Hellemonster

• ARRL QST

• ARRL newsletter

• Facebook

• PDRH /Oud Roest

• Wil Brinkman PA0WBS

• Peter de Groot PA5PIL

• Peter Verburg

• Lenze Bakema

• Dennis de Jong NL13740

• v/d Steng Marine termen

(eind)redactie: Bert Trumpie PC4Y

Aandachtspuntje voor de IC-765, de FT-897 en de antennes De ICOM IC765 aan de lange tafel staat standaard aangesloten op de GPA50 antenne.

Hiervoor moet de interne antennetuner van de IC-765 aan worden gezet. En dan even

afstemmen met laag vermogen. Echter: deze interne tuner heeft onvoldoende ‘bereik’

in de 40 meter band. Hier kan alleen met CW worden gewerkt. Bij de phone

frequenties is de SWR te hoog. Je kunt dan uitwijken naar de longwire antenne

waarop standaard de FT-897 is aangesloten. Dan moet de interne ATU van de IC-765

uit worden gezet, want deze antenne heeft een eigen ATU. Let op: de FT-897 heeft

geen eigen ATU en kan dus alleen in de HF banden op de longwire werken.

To those who fell.

A stranger knocked upon the pearly gates,

His face was lined and old,

As he stood before the man of fate

And begged admission to the fold.

"What have you done", Saint Peter asked,

"To deserve admission here".

"A sailorman I've been", he said

"For many and many a year".

The pearly gates then opened wide

As Saint Peter touched the bell.

"Come in", he said, "and choose your harp",

"You've had your taste of hell"....

PS. In het VOORjaar gaat de klok overigens een uurtje VOORuit