‘Alsof ik op de delete knop druk.

Alles is weg!’EMDR bij mensen met autisme

SIG EMDR en ASS

Reinout Lievegoed Liesbeth Mevissen Petra Spuijbroek Judith Westra Vasthi Teeken Berna Schipper Herma Hagen Erica PijpersAnous Klein Schiphorst Esther Leuning

Petra Spuijbroekp.spuijbroek@centrumautisme.nl

Esther Leuning e.leuning@karakter.comestherleuning@praktijkhetveerhuis.nl

Inhoud van vanavond

• Kenmerken van ASS• Algemene aandachtspunten bij ASS• Videofragmenten van Jan • Specifieke aandachtspunten• Do’s en Don’ts• Literatuur: coming soon!• Vragen

Kenmerken van ASS DSM IV-TR

• Beperkingen in sociale interacties - beperkingen in non-verbale communicatie: oogcontact, gelaatsuitdrukking,

lichaamshouding en gebaren - afwezigheid van sociale en/of emotionele wederkerigheid - niet spontaan delen van ervaringen

• Beperkingen in communicatie - beperkingen in gesproken taal (en deze niet compenseren door gebaren) - niet beginnen/gaande houden van een gesprek - eigenaardig (of herhalend) taalgebruik - afwezigheid van fantasie (spel)

• Stereotype patronen van belangstelling in gedrag, belangstelling en activiteit - beperkte belangstelling die abnormaal is in hoeveelheid of richting - rigide vastzitten aan niet functionele routines, rituelen en gedachten - motorische maniërisme - aanhoudende preoccupatie met delen

Aanvulling vanuit DSM 5

Verstoring van de zintuiglijke waarneming• bijzonderheden in horen, zien, ruiken,proeven, voelen

Aanvulling vanuit klinische observatie

Informatieverwerkingsproblemen• traagheid in informatieverwerking• snel vol zitten van werkgeheugen• gebrek aan centrale coherentie• overprikkeling/dissociatie/decompensatie• moeite hebben met generaliseren

Algemeen

• ‘Diagnostic overshadowing’• Belangrijke anderen• Communicatie • Kinder en jeugd protocol (ook bij volwassenen)• Pictogrammen • Afleidende stimulus • Levenslijn/overzicht

Jan

• Adolescent 22 jaar met autistische stoornis• Seksueel misbruik (9 tot 15 jaar oud)• Vanaf 12 jaar in hulpverlening• Prikangst• Verwarring over seksuele identiteit• Dysthyme klachten

Voorbereiding

• Overzicht van gebeurtenissen

Keuze van de afleidende stimulus

• Monotone spraak• Checken van target• Traagheid van informatieverwerking• Preoccupatie met apparaatje• Behoefte aan controle

• Herhalen van taalgebruik • Wat komt er in je op = ………….• Traagheid van informatieverwerking

• ‘Buzzers deden me afleiden’: preoccupatie• Back to target• Benoemen van gevoel

Uitspraken: • ‘De tv floept uit’ • ‘Virussscan’ • ‘Mij updaten’• ‘Alsof ik op de delete knop druk, alles is weg’

• ‘Alsof er een wonder is gebeurd’• Het wordt nooit 0• Discussie over exacte getallen• Directieve instructie: dan is het nu klaar

• Installatie PC

• Directe instructie van wat hij moet doen

• Blijven hanteren van computertermen

• ‘Waar in je lijf voel je dat?’ ‘In mijn hoofd’

• Terug naar de levenslijn/het overzicht

• Maak visueel wat is opgeruimd

Mogelijke knelpunten

• Problemen met visualisatie van targetbeeld• Beschadiging in het controle domein• Niet kunnen ‘lezen’ van lichaamssignalen• Rigiditeit• Niet kunnen installeren van een future

template• RDI werkt niet

ASS kenmerk Complicatie EMDR behandeling

Oplossingen

1. Beperkingen in sociale interacties

   

-  non verbaal: oogcontact,  gelaatsuitdrukking, lichaamshouding en gebaren

-  therapeut begrijpt de lichaamstaal van het kind/de jongere niet - te weinig contact over het interne proces van Het kind/de jongere

- neem de tijd om de signalen van het kind/de jongere te leren kennen- vraag ouder/verzorger erbij voor lezen van signalen

- maak afspraken over belangrijkste tekens (stop, door, klaar voor vandaag)- wees extra alert op kleinste signalen en vraag de betekenis uit (stembuiging, verandering mimiek)

4. Verstoring van de zintuiglijkewaarneming

   - niet tegen oogbewegingen kunnen              

 - zoek uit wat oorzaak is (onrustige achtergrond, snelheid, afleidende stimulus doet te grote aanslag op het werkgeheugen)- kijk of aanpassingen oogbewegingen mogelijk zijn, alleen indien niet mogelijk: kies een andere afleidende stimuli (koptelefoon met tikjes, buzzers, tappen) en oefen hiermee

 

ASS kenmerk Complicatie EMDR behandeling

Oplossingen

4. Informatieverwerkings- problemen

Complicatie EMDR behandeling

Oplossingen

-  traagheid in informatieverwerking

- niet kunnen volgen van de afleidende stimulus - late reactie op de vraag ‘ wat komt er op?’ - veel later effect van EMDR

- vertraging van de afleidende stimulus - geef ruime bedenktijd 

- geef telefoonnummer, of maak belafspraken tussen de sessies in voor eventuele na-effecten 

-  snel vol zitten van werkgeheugen

- moeite hebben met combinatie oogbewegingen en oproepen plaatje bij de start - oogbewegingen zijn een te grote afleiden-de stimulus  - korte tijd op het EMDR proces kunnen richten

- zie onder 4, niet tegen oogbewegingen kunnen  - laat de cliënt oefenen met de afleidende stimulus- kies andere afleidende stimulus 

- doe eventueel 2 korte sessies per week kortere sets?

Literatuur coming soon

• Nieuwe Praktijkboek II voor volwassenen

• Boek: EMDR bij kinderen en jongeren

• Engelstalig artikel over verbeteren ASS kenmerken door EMDR

Vragen???