20-3-2014

1

“Multidisciplinaire samenwerking in de

sportzorgketen regio Twente”

‘(acute) enkelverstuiking van alle kanten bekeken’

Jeffrey Jansen

NVFS

Bas Veger

VSG

� Hoeveel sportblessures zijn er jaarlijks in Nederland?

� Petje op: 3,7 miljoen

� Petje af: 600.000

http://www.veiligheid.nl/onderzoek/cijfers-over-sportblessures

� In welke leeftijdsgroep komen de meestsportblessures voor?

� Petje op: 10-14 jaar

� Petje af: 15-19 jaar

20-3-2014

2

� Bij welke sport komen de meeste enkelblessuresvoor ?

� Petje op: hardlopen

� Petje af: bewegingsonderwijs

Sporttakken met veel enkelblessures

Veldvoetbal: 28%

Hardlopen: 15%Bewegingsonderwijs: 13%

Sporttakken enkelblessures op SEH

Veldvoetbal: 41%

Bewegingsonderwijs : 11%Volleybal: 5%

Hockey: 5%

Zaalvoetbal: 5%

� Bij welke sport heb je de meeste KANS op eenenkelblessure ?

� Petje op: basketbal

� Petje af: zaalvoetbal

Aantal enkelblessures per 1000 uur:

Sport algemeen: 0,35

Zaalvoetbal: 3,7 Squash: 1,5

Basketbal: 1,3

Korfbal: 1,2 Schaatsen: 1,2

� Hoe groot is de kans op een herhaalde enkelverstuiking na een eerste enkelverstuiking?

� Petje op: twee keer zo groot

� Petje af: drie keer zo groot

� Kans op een herhaalde verstuiking is verdubbeld in het jaar na de eerste verstuiking

� 50% vd herhaalde enkelverstuikingen leidt tot◦ chronische pijnklachten

◦ instabiliteit

◦ verhoogde zorgconsumptie

20-3-2014

3

� Als ik sport met een enkelbrace of tape, dan wordt mijn enkel slapper!

� Petje op: Waar

� Petje af: Niet Waar

� Tijdens het sporten is de belasting op het enkelgewricht dermate groot dat er veel krachten worden gevraagd van de spieren (en het kapsel-band apparaat) rondom het enkelgewricht). De brace/tape zal een ondersteunende (stabiliserende) werking hebben, maar de spieren zullen zelf al het werk moeten doen!!

� Naar schatting 770.000 enkelblessures in 2012

� 17% van alle sportblessure

� Tweede plaats na knieletsel (19%)

� 720.000 acute enkelletsels

� 290.000 enkelletsels medisch behandeld:� Huisarts: 120.000

� Fysiotherapeut: 110.000

� SEH: 25.000

� Ziekenhuis: 800

Bestaande Triage SEH-HAP-Radiologie

KNGF CBO MultidisciplinaireRichtlijn Lateraal inversieletsel van

de EnkelEnkel Registratie Kaart NoordHolland

VSG Richtlijn Acute Inversietrauma

1,4 miljoen geblesseerdenzien wij (artsen/fysio’s) niet!

Waar jullie er 350.000 van zien!

20-3-2014

4

• Blessuredatum• Sprake van recidief• Wie 1ste behandelaar

• De Bie functiescore• Ottawa Ankle Rules

• Advies aan sporter• tape• oefeningen

• trainingsaanpassingen

• medicatie

• verwijzing

• Toestemming sporter

• Opsturen kaart

Niet tegenstrijdig met CBO richtlijnComplementiarSportspecifieke revalidatie

Verschillen

• Leidraad normaal weefselherstel• Ottawa Ankle Rules door sportarts• Triple hoptest

• Beoordeling

• EHBSO

• Herbeoordeling

• Behandeling

• Evaluatie

• Follow up

• Triage

• Ottawa Ankle Rules

• Functiescore vlgs De Bie

Pijn rondom de malleolus PLUS

• Onvermogen 4 stappen te lopen zonder hulp, OF

• Pijn bij palpatie van dorsale of caudale (6 cm) zijde van de laterale maleolus.

BinnenzijdeBuitenzijde

Pijn rondom de malleolus PLUS

• Pijn bij palpatie van dorsale of caudale (6 cm) zijde van de mediale maleolus, OF

• Pijn bij palpatie van basis os metatarsale V, OF

• Pijn bij palpatie van os naviculare.

BinnenzijdeBuitenzijde

20-3-2014

5

• Betrouwbaarheid sterkafhankelijk van deskundigheidbeoordelaar

• Verlaat nooit je pluis/ niet pluisgevoel!

• Altijd vervolgen/ herbeoordelen

• Zorg dat de sporter weet waarhij/zij terecht kan

• Opleiding sportmasseurs / verzorgers?

• In het algemeen, bij normaal beloop en herstel, is geen specifieke

fysiotherapeutische behandeling

noodzakelijk; eventueel tapen en een

controle afspreken.

• In het geval van sportspecifieke revalidatie

kan behandeling tot terugkeer naar

competitie geïndiceerd zijn.

• Diagnose

• ≤ 40 punten doorverwijzen naar een

sportfysiotherapeut.

• > 40 punten bij instroom binnen 5 dagen

na het trauma: licht letsel.

Verwachting: binnen 14 dagen hervatten normale alledaagse activiteiten.

(P)RICE

• Protection = tape/brace• Rest = rust

• Ice = koelen

• Compression = drukverband• Elevation = hoog houden

Bij ernstige enkelbandruptuur:Gips of rigide brace < 5 dagen

• HOE VAAK?

• HOE LANG?• EN WAT DAARNA?

• Pijnstillers

– Zo nodig paracetamol 4x per dag 2 tabletten

van 500mg (volwassenen)

– Geen NSAID’s (ibuprofen, naproxen,

diclofenac)

• Remt ontstekingsreactie, die tevens nodig is voor

herstel

• Tenzij er sprake is van hevige pijn

20-3-2014

6

• Direct belasten op geleide van pijn (eventueel

met krukken)

• Actief bewegen enkel, voet en tenen

– Bv 3x/dag hele alfabet schrijven in de lucht

• Herbeoordeling/ controleafspraak na 1 week

• Bij afgenomen zwelling tapen

– Ervaring vereist

• Voorste schuiflade test• Zwelling• Drukpijn

• Bij twijfel herbeoordelingdoor sportfysiotherapeut, huisarts of eventueeltweede lijn

• TAPEN OF BRACE?• BEHANDELEN?

• VSG: JA• KNGF: JA, maar ?

• Vergeet niet de sportspecifiekerevalidatie!

• Risico op eenherhaaldeenkelverstuiking is nog verhoogdgedurende ongeveereen jaar

20-3-2014

7

• Anamnese =

verhaal vd sporter

• Triple Hop Test

• WIE VOERT DEZE UIT?

• WAT ZIJN DE CRITERIA?• EN WAT ALS…?

Uitvoering:

• 3 opeenvolgende hops

• na elke hop 2 sec. stilstaan

Niet succesvol bij:

• aanraken grond met andere voet

• balansverlies

• extra hop na de landing

Meet de totale afgelegde afstand

• Anamnese• Evaluerend onderzoek

• BIJ AANHOUDENDE KLACHTEN VERWIJZEN: • Huisarts

• Sportfysiotherapeut• Sportarts

• Sportspecifieke revalidatie• Sportfysiotherapeut

• Sportmasseur

� Eerder onderzoek toonde aan dattapen een reductie van herhaaldeenkelverstuikingen geeft van 50%

� Met name door verbeterde propriocepsis(positiezin)

� Het is een hardnekkige fabel dat het dragen van tape tijdens sport de enkelbanden zwakker zou maken

20-3-2014

8

� Voordelen:◦ Indien ervaren verzorger, redelijk snel aan te

brengen

◦ Weinig beperking in de beweging, voet past goed in de schoen

� Nadelen:◦ Werking is afhankelijk van de kunde vd verzorger

◦ Zelfs bij goede applicatie verlies van stabiliserendefunctie na 24 minuten, waardeloos na 40 minuten

◦ Huidproblemen

◦ Duur bij langdurig gebruik (6mnd – 1jr!)

� Eerder onderzoek toonde aan dat de sportbrace, net als tapen, een reductie van herhaalde enkelverstuikingen geeft van 50%

� Voordelen:◦ Snel aan te brengen

◦ Ook bij langer dragen blijft de werking behouden

◦ Op de lange termijn goedkoper dan tapen

� Nadelen:◦ Afhankelijk vd soort brace is het comfort minder

◦ Meer beweegbeperking dan bij tapen

◦ Huidproblemen, drukplekken

� Eerder onderzoek toonde aan dat6-8 weken balanstraining voldoende is◦ 3 keer 20 minuten oefenen per week

� Optimaal weefselherstel en herstel van propriocepsis (positiezin)

� Na balanstraining is kans op een recidiefvergelijkbaar met de situatie voor de enkelverstuiking◦ mits goede sportspecifieke revalidatie!

20-3-2014

9

� Letsel Informatie Systeem 2011, VeiligheidNL; Ongevallen en Bewegen in Nederland 2012, VeiligheidNL; Letsellastmodel 2011, VeiligheidNLi.s.m. Erasmus Medisch Centrum.

� Dia’s Kasper Janssen

� Enkelkaart Regio Noord Holland

� Versterk je Enkel: 2BFit studie van het EMGO / VUmc