Profiel:Dirk-Jan

Warmerdam

158Kroniek

22 april 1999:Multimediaarchieven

6RSI

workshopWhat's up, doe?

NOS documentatieen bibliotheek

4

Alle (nieuw) begin •lS moeilijk?Bij het ter perse gaan van nummer I van

het vernieuwde VPOD-Nieuws werd de

redactie met de tegenslag geconfronteerd

dat een prominent verhaal door de actuali­

teit werd onderuitgehaald. De zoveelste

tegenslag in een lange reeks. Een nieuw

begin met een nieuwe opmaak en een ande­

re drukker, dat is een risico. En levert aller­

lei klein leed dat niet anders is op te lossen

dan door extra tijd uit te trekken om de din­

gen goed te doen. Uiteindelijk kwam het er

toch, uitgerekend op de Documentatiedag.

Een moeilijk nieuw begin, maar met een

fraai einde.

Mochten we als redactie ooit twijfelen aan het nut van al

die inspanningen, dan is dat na de 'enquête opleidingsbe­

hoeften' wel voorbij. Bij de respondenten neemt VPOD­

Nieuws met afstand de eerste plaats in bij de gelezen vakli­

teratuur; 77% leest het altijd en nog eens 16% bijna altijd.

Echt niet slecht als je 93% van je doelgroep bereikt! Slechts

één respondent leest het nooit, maar wat die in ons vak te

zoeken heeft?

Wie ook een nieuw begin wil maken is het veelgeplaagde

Media Resultant (waarvandaan het vermaledijde verhaal

kwam). Hun paradepaardje, de NPD, wil maar niet in galop

komen, zelfs een sukkeldrafje lijkt te veel gevraagd. Nou is

dat paardje om die reden al een aantal keer van eigenaar

gewisseld, voor telkens 'een nieuwe start', maar hardlopen

is tot nu toe nooit gelukt. Op managementniveau zijn bijna

alle berijders afgestapt of uit hun zadel geworpen. Met de

snelle benoeming van nieuwe ruiters wil PCM kennelijk

'opnieuw beginnen'.

Het is te hopen dat het lukt, het beroepsveld smacht en

wacht met smart.Wie wil vinden, moet ergens kunnen zoe­

ken. Digitaal zoeken, volgens de uitkomsten van dezelfde

enquête. Een duidelijk antwoord van veel collega's die op

hun beurt willen vernieuwen en kiezen voor bijblijven en

nascholing. En die wel weten waar ze aan beginnen.

Gelukkig wel. (WR)

"Bedankt Dirk-Jan vaor je belangeloze inzet".

Profiel D.-J. Warmerdam op pagina 14

iJ Arco

Arco Information is actief op de marktvoor documentaire informatiesystemen.

De aktiviteiten zijn onder te verdelen in:

ConsultancyVooronderzoek

Ontwikkeling en Verkoop

Arco Information heeft in de afgelopenjaren een ruime ervaring opgedaan

in het realiseren van oplossingenop het terrein van de documentaire

informatievoorziening.

Arco InformationNieuweweg 61A2132 CM Hoofddorp

een kleine stap

naar meer ruimte

JAUMA4ZJDIVISION FILING-SYSTEMS

Postbus 48025953 ZL ReuverTel. (077)4741815Fax (077) 474 58 14

nformation

Voorbeelden van deze oplossingen zijn:

Documentair Informatiesysteem voorPers en Omroep

Bestuurlijk Informatiesysteem voorGemeenten

DossierbeheersysteemInternet/Intranet oplossingen

Ontwikkeling/Design Web-sites

Binnen al deze oplossingen is een 'oUedigeintegratie van indexgegeven atabases),teksten (full-text-retrienl . images, beeld

en geluid gereali eer

Telefoon 023 5621213Telefax 0235620044Internet www.arco.be

NPDSinds eind mei zijn Trouw, Het Parool, NRC en de

Volkskrant weer terug in de NPD. Maar de artikelen van

een dertigtal freelancers zijn er uit gehaald. Een werkgroep

van NVJ, PCM en een externe deskundige zou een advies

uitbrengen over de wijze waarop de Nederlandse

Pers Databank recht kan doen aan de auteursrechtelijke

aanspraken van freelance journalisten. Dat overleg is vast­

gelopen. PCM uitgevers stapte vervolgens naar de rechter

om een uitspraak te krijgen of ze artikelen van freelancers

zonder hun toestemming in de NPD mag opnemen. Het

gaat niet meer alleen om vergoeding voor hergebruik van

artikelen door derden. Maar ook om het recht van de uit­

gever om eerder in de krant verschenen artikelen in een

intern redactie-archief op te nemen. Voor meer informatie

zie ook op Internet wwwJla.nl, in De Journalist (diverse

nummers) en Vrij Nederland (15 mei 1999). Rinze Jellema

(afkomstig van PBNA) volgde per I juni Frank van Rijn op

als directeur van Media Resultant. Rob Veneboer volgde op

dezelfde datum Monique Fransen als business manager van

de Nederlandse Pers Databank op.

Een man van LettersDat je als documentalist een aardig beeld krijgt van een

redactie bewijst Martin Koomen. Koomen is documenta­

list-journalist bij Vrij Nederland sinds 1970. Hij schreef een

boek vol met anekdotes over de redactie van Vrij

Nederland. Een man van letters Uitg. De Prom, ISBN

9068016369 192 blz 29,90

Werkgroep DigitaLeDocumentalle

Midden 1997 is door het officiële overlegorgaan van de

hoofden automatisering binnen de publieke omroep, SOAP,

de werkgroep Digitale Documentatie ingesteld. Namens de

automatiseerders nemen hieraan deel Jan Boelens (TROS),

Han Koopman (NOS-GSD) en Rudolf van Beijmerwerdt

(NOS-RTV). Namens de documentalisten zijn Ben van

Reenen (NOS-GSD), Jan Faber (EO) en Anne Werst

(TROS) hiervoor gevraagd. Zij vertegenwoordigen de

andere omroepdocumentaties, die regelmatig voor overleg

samenkomen om over dit onderwerp te spreken (overi­

gens ook onder de naam Digitale Documentatie).

De werkgroep bekijkt mogelijkheden om omroepbreed tot

gezamenlijke inkoop van elektronische bronnen te komen.

De voorkeur gaat uit naar een centrale databank onder de

vlag van de NOS, als plek waar ten behoeve van de publie­

ke omroep de gegevens van derden (tijdelijk) worden

opgeslagen. Waarna elke omroep zijn eigen (selectie van)

data afneemt en indien gewenst naar zich toehaalt in eigen

informatiesystemen. Op dit moment loopt een aantal

proefprojecten met verschillende aanbieders.

Aandachtspunten hierbij zijn: de kwaliteit van de data, de

snelheid van levering, de dienstverlening en niet te verge­

ten, de auteursrechtelijke kant van de zaak. Afhankelijk van

de uitkomsten, zal een keuze gemaakt worden voor inte­

graal scannen of de informatiebronnen direct bij de uitge­

vers betrekken of een combinatie hiervan (niet alle bron­

nen zijn nog digitaal beschikbaar).

,- ! Uit het bestuur, . . - ~

Het bestuur heeft momenteel enkele grote activiteiten

hoog op de agenda staan.

Op 6 juli staat als bijzondere gebeurtenis de

"Ontmoeting met Nora Paul" geprogrammeerd.Yerder

wordt hard gewerkt aan de Najaarsbijeenkomst,

wederom een Automatiseringsdag. Ideeën voor pro­

grammapunten of bijdragen zijn uiteraard van harte

welkom.

Enkele bestuursleden studeren op een groots opgezet­

te activiteit in 2000, liefst in samenwerking met andere

vakorganisaties.

En ook zijn de voorbereidingen begonnen voor de

Peter Jonkman Prijs van 200 I.

Het bestuur vergadert in de regel op de eerste don­

derdag van de maand, op wisselende plaatsen, maar

meestal in Amsterdam of Hilversum. Aanvang is altijd

13.30 uur. Bestuursvergaderingen zijn vrij toegankelijk

voor leden. Wel is het verstandig vooraf contact op te

nemen met het secretariaat over plaats en agenda.

Informatie aLs grondrecht?Op 25 maart heeft minister Peper een commissie ingesteld

"Grondrechten in het digitale tijdperk" die moet onder­

zoeken of toegang tot informatie een grondrecht moet

worden. De commissie onder leiding van prof.mr. H.

Franken, hoogleraar informatierecht, zal uiterlijk I mei

2000 een advies uitbrengen. Het belang van deze vraag

wordt versterkt doordat nieuwe technieken voor andere

doeleinden worden gebruikt dan waarvoor ze waren ont­

wikkeld.

IJPeter Jonkman Prijs"Zaterdag 12 juni had hij zelf beet! En hoe! Peter Jonkman

won de razend moeilijke eerste editie van de Grote

Geschiedenis Quiz van de Volkskrant. Temidden van 50 fina­

listen (meest geschiedenisleraren) leverde 'de oud-docu­

mentalist' een prestatie waar de documentatiewereld trots

op mag zijn. De Volkskrant van 14 juni pakte groots uit. Een

betere reclame voor ons vak is nauwelijks denkbaar.

Daarom Peter, namens alle VPOD-ers:VAN HARTE PROFI­

CIAT!! Geniet van je welverdiende 'kunstreis naar keuze'

en ook jij bedankt voor je inspanningen!!

----::I

-e'

, What's up, doe?~~r>ij'j,&'iff!.+·

NOS Documentatie en Bibl"We zijn dan wel geen echte pers- ofomroepdocumentatie, maar ik vind dat wetoch bij de VPOD passen", opent hoofd van

de informatieafdeling van de NOS, Ben vanReenen het gesprek. Inderdaad neemt zijnafdeling een belangrijke plaats in binnen deVPOD. AI was het alleen maar omdatVPOD-nestor Fred Njio jarenlang op dezeafdeling werkzaam is geweest. Maar ookvanwege de faciliterende functie die ze heb­

ben voor de publieke omroepdocumentaties

in Hilversum.

NOS Documentatie & Bibliotheek, zoals de afdeling offi­

cieel heet, bevindt zich midden op het Mediapark in

Hilversum, in het gebouw waar de primaire gebruikers­

groep is gehuisvest: de leiding en de beleidsstaf van de

NOS. Ook voor een andere belangrijke doelgroep is de

afdeling nabij: de bestuurders, staf en beleidsmakers van de

publieke omroepen. Sinds de start in 1963 is de "bedrijfs­

documentatie van de Nederlandse publieke omroep" uit­

gegroeid tot een volwaardig informatiecentrum voor de

Nederlandse en buitenlandse omroep, waar ook buiten­

staanders uit commerciële omroep en AV-wereld graag

gebruik van maken.

Bezui nigen?

Toen Ben in 1992 bij een reorganisatie te horen kreeg dat

hij 25% moest bezuinigen, wist hij er met instemming van

de directie van te maken: 25% terugverdienen.

Medewerkers van commerciële omroepen, studenten en

andere externe gebruikers moeten nu voor de producten

Documcntatiecentrumpnblicke omrocp

Welkom op de Internetsite van het Documentatiecentrum van de publiekeomroep.

Het Documentatiecentrum (Documentatie & Bibliotheek NOS) maakt deel uit van de Dienst Kijk~ en Luisteronderzoek en

ressomert onder het onderdeel Gezamenlijke Staf en DIensten van de NOS We richten ons in eerste instantie op de pubhekeomroeporganisaties. Maar ook externe bedrijven, commerciële zendg!'.machtigden en overheidsinstanties kunnen bij ons terecht

Documentatie & BIbliotheek biedt mformatie aan III een scala van ~andaard Ultgaven en producten~ maar de afdeling doet ook(litcratuur-)onderzoek op maat. Van de beantwoording van een enkele specifieke vraag, tot uitgebreide literatuurrapporten

Heeft u na lezing van onze Inl:emetpagina's >"fagen. ofbent u geïnteresseerd in één van onze producten, stuurt u dan een email naar

biblijtt~~Jg~<i.!l2~en wij zullen u graag van dienst zijnl

en dienstverlening betalen. Een bezoek aan de bibliotheek

kost bijvoorbeeld f25,-. Ook aan enkele producten voor

interne gebruikers hangt een, overigens sterk gereduceerd,

prijskaartje. De tarieven staan vermeld in de uitgebreide

brochure waarin de afdeling zich presenteert: "Van Boek

naar Beeld". Deze brochure is ook te vinden op de

Internet-site van D&B. Ben: "We zijn niet commercieel,

maar wel zakelijk geworden."

Ben voert een, wat hij noemt, pro-actief beleid, waarbij hij

samen met zijn tien medewerkers de informatievragen van

gebruikers probeert voor te zijn. Door hun informatiebe­

hoefte vroegtijdig te onderkennen en daar snel op in te

spelen. Om de informatie snel op maat bij de gebruiker te

krijgen, is een breed scala aan informatieproducten ont­

wikkeld. Afhankelijk van de behoefte en de soort informa­

tie wordt voor een bepaald "kanaal" gekozen om de infor­

matie door te spelen.

Knipsels

Een voorbeeld van zo'n medium is de dagelijks verschij­

nende knipselkrant. Het "dagblad van de omroep" zoals

Ben het noemt, bereikt per post of faX'\zo'n 400 abonnees

binnen en buite~ de omroep. De documentalisten selecte­

ren hiervoor dagelijks uit zo'n 26 binnen- en buitenlandse

dagbladen en tussen de 200 en 250. vakbladen artikelen

over omroep- en media. Daaraan toegevoegd worden de

dagelijkse kijkcijfers van de afdeling Kijk- en

Luisteronderzoek. En in de weekeditie een katern

Achtergronden. Ook bronnen als Internet, Opmaat en tele­

tekst worden gedurende de dag nauwgezet in de gaten

gehouden. Op verzoek kan ook een knipselkrant op maat

worden samengesteld over specifieke (media)onderwer­

pen. In de toekomst is het de bedoeling dat de knipselkrant

elektronisch vervaardigd en verspreid wordt. De appara­

tuur en de software van Square (C1ipworX) zijn hiervoor al

aanwezig.

Het maandblad Media Compact, een ander attenderings­

product van de dienst D&B, is een mooi voorbeeld van hoe

anders tegenwoordig met informatie wordt omgegaan. Van

aanwinstenlijst en referaten blad groeide het blad uit tot

een tijdschrift met eigen artikelen over omroepontwikke­

lingen en met leesvervangende samenvattingen van de inte­

ressantste literatuur. De besproken tijdschriften en boeken

worden minder vaak geraadpleegd door de gebruikers, men

geeft aan vaak al voldoende te hebben aan de samenvattin-

De Internet-site van het Documentatiecentrum van

de publieke omroep

l iotheekgen. Toch omvat de bibliotheek meer dan vijftienduizend

boeken, rapporten en onderzoeksverslagen, een collectie

naslagwerken, jaarverslagen en vakbladen, ontsloten in het

catalogusprogramma STRIX. Omdat dit pakket niet meer

aan de eisen van D&B voldoet, wordt het binnenkort ver­

vangen door Bibis van Square, dat ook geschikt is voor de

centrale besteladministratie van de afdeling. Van elektroni­

sche tijdschriften, die alleen digitaal verschijnen, wordt

voor het tijdschriftenrek een exemplaar geprint. Voor de

wat algemenere vragen en verzoeken om informatie over

"aanpalende" onderwerpen beschikt D&B over aansluitin­

gen op de databanken Lexis/Nexis en PICA. Op verzoek

worden literatuurrapporten gemaakt. Ook hier is de trend

dat steeds vaker alleen nog het samenvattend rapport gele­

zen wordt, en minder vaak de oorspronkelijke bronnen

waaruit het literatuurrapport is opgebouwd.

BIS

Toen de commerciële zender Sport7 begon, en plots dui­

delijk werd dat de uitzendrechten van voetbalwedstrijden

niet bij de publieke omroep bleken te liggen, kwam dit voor

velen als een verrassing. Met een schok werd men zich bij

de NOS bewust van het belang van een beter gestructu­

reerde toegang tot strategische informatie. Sport7 vormde

zo eigenlijk de aanleiding voor de opzet van het Business

Intelligence Systeem (BIS). Beleidsinformatie, strategische

informatie over grote marktspelers in medialand, interna­

tionale ontwikkelingen, wetenschappelijke en economische

informatie over de omroep: het wordt nu veel specifieker

en uitvoeriger centraal in records opgeslagen. Ook de

dagelijkse documentenstroom van en naar Den Haag wordt

door D&B verzameld en ontsloten in de eigen database.

Per e-mail worden beleidsmedewerkers van de omroepen

op recente media-Kamerstukken geattendeerd. Een uit­

vloeisel van BIS is BIS-mail, een wekelijks e-mailbulletin.

Een nieuw gevormd "bestanden-team" gaat binnen de afde­

ling binnenkort werken aan de uitbreiding van BIS met een

bestand over ontwikkelingen op programmatisch gebied en

een bestand met feiten en cijfers. Zo kan een vraag als:

"Hoe hoog is de omroepbijdrage in Denemarken" door

beleidsmedewerkers van achter de eigen computer, en dus

sneller beantwoord worden. Deze bestanden moeten in de

toekomst samengaan in het document management sys­

teem SAROS. Voor informatie over het omroepbestel kan

de gebruiker overigens terecht bij het digitale documenta­

tiecentrum op de website van de NOS

(www.omroep.nl/nos. klikken op "Documentatiecentrum")

De faciliterende functie van de NOS komt onder andere

tot uiting in de rol die Fred Njio vervulde (en ook nu nog

Dag van het documentDe dag van het document zal dit jaar op 14 en 15 sep­

tember in het congrescentrum De Reehorst te Ede

plaatsvinden. Organisator, Projectbureau Creutzberg, is

samen met TNO en een comité van aanbeveling bezig

met de samenstelling van het congres- en workshop­

programma. Alle aspecten van het digitale, multimedia­

le, en papieren document zullen aan de orde komen.

Nora Paul"Let the pieces fall where they belong" - met deze

pakkende titel heeft het bestuur van de VPOD haar

leden uitgenodigd voor een bijeenkomst met Nora

Paul. Het programma zal bestaan uit een "interactieve"

lezing en zaaldiscussie. De bijeenkomst vindt plaats op

6 juli in het bedrijfsrestaurant van Dagblad de

Limburger te Maastricht. Aanvang: 14.00 uur; deelna­

mekosten: f75,- ledenprijs. Vooraf aanmelden is ver­

plicht!

GO Workshops internetDe GO organiseert ook dit najaar weer een drietal

workshops over internet.

De eerste is een basiscursus internet ter kennisma­

king, de tweede is een vervolg daarop, namelijk het

zoeken op internet voor gevorderden. De derde

workshop gaat over informatie presenteren op het

internet. Ç>ok is er nog een workshop over intranet.

Meer informatie over deze workshops is te vinden op:

http://www.stichting-go.nl

vervult) als secretaris I initiator van het informeel geza­

menlijk overleg tussen de omroepdocumentaties.

Daarnaast speelt de afdeling een rol in de omroepbrede

werkgroep Digitale Documentatie. Met vertegenwoordi­

gers van documentaties en automatiseringsafdelingen wor­

den mogelijkheden onderzocht om centraal en gezamenlijk

belangrijke elektronische data rechtstreeks van door ieder­

een gebruikte bronnen binnen te halen.

Omroepen moeten via een eenvoudige interface hierin

kunnen zoeken en het materiaal eventueel in hun eigen

documentatiesystemen kunnen opnemen. In de visie van

Ben zullen in de toekomst alle informatieproducten van de

afdeling toegankelijk zijn via een door D&B onderhouden

'informatieplein' op het nog te realiseren NOS-intranet.

Ben: "Regelmatig even langs het informatieplein gaan moet

voor de medewerkers straks net zo vanzelfsprekend zijn

als het checken van je mail."

(Margot Bacsa I Klaaske van der Wekken)

Computerziekte treftJNog geen 40 en de

'Het gebeurde anderhalf jaar geleden. Een collega was opvakantie, zodat we het met z'n tweeën extra druk hadden. Hetwas van half acht 's morgens tot zes uur 's avonds doorjakkerenom drie deadlines te halen. Na de derde dag kreeg ik enormepijn in mijn onderarm, ik kon er niets meer mee. Maar ach, ikging toch op vakantie, dus dat zou wel loslopen. Na een weekvakantie meldde ik me toch eens ziek bij de bedrijfsarts. Totmijn verbazing sprong deze er direct bovenop voor een onder­zoek. En ja hoor: ik had R51.'

EO-Visiemedewerker Hans van der

Beek doet zijn verhaal aan een

groepje pers- en omroepdocumenta­

listen (VPOD), sinds de ver doorge­

voerde automatisering een risico­

groep bij uitstek. Maar niet de enige,

zo wordt duidelijk tijdens deze

workshop bij de EO.

De EO is sinds een jaar buitenge­

woon actief in het bestrijden van RSI,

beter bekent onder een van de voor­

komende aandoeningen, de muisarm.

Nek, schouders en handen zijn ande­

re kwetsbare plekken die door lang­

durig statisch en repeterend werk

beschadigd kunnen raken.

Hoofd personeelszaken van de EO,

Han Hoogendoorn, somt wat cijfers

II

oI1

• Richlijnlln voor Ben verantwoorde werkplek en werkhouding1 Een gollde lendesteun is onontbeerlijk2 Stel de armsteunen in op ellebooghoogte3 Stel de stoe/hoogte zo in dat elleboog, armsteun en toetsenbord op

één hoogtB staan4 Stel, indien mogelijk, de tafe/hoogte zo in dat de voeten gemakkelijk

op de grond steunen5 Gebruik een voetensteun indien de tafel niet laag genoeg kan worden

ingesteld6 Plaats de documBnthoude, tussen bseldscherm en toetsenbord7 Stel het beeldscherm zo op dat de onderkant van het beeldscherm net

boven de documenthouder uitkomt (Bron: Bakker & Elkhu;zsn)

op over RSI: 2,4 miljoen mensen op

een beroepsbevolking van 6,2 mil­

joen lopen risico; 200.000 WAO'ers

worden ermee in relatie gebracht;

65 procent van de leden van de RSI­

vereniging heeft RSI opgelopen

dankzij de computer; een enquête

onder 220 EO'ers leverde zestig

medewerkers op met klachten als

nervositeit, hoofdpijn en pijn in spie­

ren en gewrichten; 37 medewerkers

bleken inderdaad hard op weg RSI­

patiënt te worden.

Schokkende resultaten die de EO­

directie letterlijk het lachen deden

vergaan. In zeven maanden tijd zijn

alle medewerkers uitvoerig geïnfor­

meerd, ruim tweehonderd werk­

plekken op ergonomische voorwaar­

den getest en bijna alle knelpunten

opgelost (onder andere tweehon­

derd nieuwe bureaustoelen besteld).

De geraamde kosten van een ton

zijn inmiddels opgelopen tot ruim

200.000 gulden, zonder morren van

de directie. Bewonderenswaardig

vindt Hoogendoorn. 'Het geeft tege­

lijkertijd aan dat RSI-beleid alleen

zinvol is als het door het hoogste

niveau wordt aangejaagd.'

Th ui ssituati e

Werknemers hebben natuurlijk ook

een eigen verantwoordelijkheid. De

werkgever kan nog zulke verant­

woorde hulpmiddelen aanschaffen,

als de werknemer er geen of ver­

keerd gebruik van maakt, heeft dat

weinig zin. Hetzelfde geldt voor de

organisatie van het werk. Stress is

een heel belangrijke oorzaak van RSI.

De werkgever heeft een eerste ver­

antwoordelijkheid om de werkne­

mer met een te hoge werkdruk, te

ontlasten. In tijd en, een voorname

oorzaak, niveau (werknemers die

boven hun kunnen werken). Maar

wat als werknemers om andere

redenen dan werk gespannen zijn, of

behept zijn met eigenschappen als

zeer perfectionistisch, gebrek aan

zelfvertrouwen of onvermogen nor­

male werkzaamheden logisch in te

delen?

En wat te denken van de thuissitu­

atie? De praktijk leert dat mensen

thuis de computer in donkere, kleine

kamertjes hebben weggestopt, op

een geïmproviseerd bureautje met

een keukenstoel. ZÓ 's avonds na het

werk nog uren internetten, de boek­

houding bijwerken en fanatiek com­

puterspelletjes doen, is natuurlijk

vragen om problemen. Hoogen­

doorn: 'je kunt dan op RSI wachten.'

ModekwaaL

De keerzijde is dat de EO in omroe­

pland een positieve uitzondering

vormt. Veelal wordt er nog steeds

lacherig over deze 'modekwaal'

gedaan. Enigszins begrijpelijk, want

- hoewel monniken in de middel­

eeuwen al met de kwaal kampten ­

hoe meer het begrip RSI maatschap­

pelijk aanvaard wordt, hoe meer

mensen er aan blijken te lijden.

De door Hoogendoorn hierboven

opgesomde feiten geven echter vol­

doende de noodzaak van een serieu­

ze aanpak aan, al was het maar van­

wege de enorme kosten die ermee

gemoeid zijn. Volgens Hoogendoorn

zijn er in Nederland ook al verschei­

dene schadeclaims van werknemers

door de rechter gehonoreerd. Een

al één op de vijfligt op de loer

tijdige erkenning van op RSI duiden­

de klachten kan kortom veel leed

voorkomen.

De symptomen kennen drie fasen. In

de eerste fase veroorzaakt langdurig

en stressvol werken pijn aan

gewrichten die na een goede nacht­

rust verdwijnen. In de tweede fase

gaat de pijn irriteren, ontstaan er tin­

telingen in de handen en treedt een

zodanig krachtverlies op dat het

optillen van een kopje koffie al

onmogelijk wordt. In deze fase wordt

nog van RSI-gerelateerde klachten

gesproken. omdat de verschijnselen

nog omkeerbaar zijn. In de derde

fase is er sprake van een voortdu­

rende, blijvende pijn bij vrijwel elke

beweging. Werken. wat voor werk

dan ook. kan niet meer, de WAO is al

wat rest.

Pianospelen

Hans van der Beek zit tussen de

tweede en derde fase in. 'Je schrikt je

rot. Het is nog al wat als je nog geen

veertig bent, met vrouwen twee

kinderen en je wereld dreigt ineen

te storten.' Omdat hij de eerste was

die zo ernstig door RSI werd getrof­

fen, heeft de EO nog alles in het

werk kunnen stellen om Van der

Beek uit de WAO te houden. Hij

werkt parttime op de gidsafdeling,

voor een andere afdeling verzorgt

hij pr-activiteiten. Van der Beek

sport. is bij behandeling bij een RSI­

specialiste in Maastricht en houdt

desondanks moeite om 'het vlees

voor mijn kinderen te snijden'. Zijn

favoriete hobby. pianospelen. heeft

hij moeten laten vallen, gitaarspelen

lukt vijf minuten per dag. Weg gaat

de pijn nooit meer, hij wordt slechts

verzacht als Van der Beek alles doet

volgens de voorschriften. 'Had ik

twee jaar geleden maar de informa­

tie gehad over RSI die we nu hebben.

Dan had ik het niet zover laten

komen.

Arnold Marseille

(Ook verschenen in Spreek'Buis - blad

voor omroepmedewerkers, nr. 736, 12maart 1999)

Zoek dat eens uit SVP!Ook u zit vast wel eens met een vraag. Bel dan simpelweg SVP met 34 vestigingen over de hele wereld. Waarom zou u met

en u krijgt spoedig het antwoord. SVP beschikt over teams van brandende vragen blijven zitten? Vraag het SVP. Dat kan op

btanche-gespecialiseerde researchers, een archief waarin ~ Ad-Hoc basis maar ook continu middels een dagelijkse

menigeen zou verdwalen, entree tot duizenden externe U signalering. Uw eerste vraag is natuurlijk: hoe werkt dat

informatiebronnen, waaronder online verbindingen mer _ precies? Bel Gijs van Beek voor een verhelderend antwoord,

de internationale databanken, en een collegiale interactie svp telefoonnummer 070 - 3190 756.

'I<"DERLi>"Q

Koopmansstraat 9, 2288 Be Rijswijk, Telefoon 070 - 3190 756, Fax 070 - 3901 408. E-mail: mail@svp.nl

Op elke vraag het antwoord!

SVP op Internet: www.svp.nl

Hebben persdocumentaties in het algemeente maken met de ontsluiting van foto's enteksten, bij omroepdocumentaties is er nogeen derde documentsoort die ontslotenmoet worden: AV-materiaal. In omroepland,zo bleek uit de voordrachten tijdens deDocumentatiedag op het Mediapark, zijn opdat gebied twee parallelle ontwikkelingengaande.Aan de ene kant zijn de persdocumentatiesvan zendgemachtigden bezig met digitalise­ring van hun tekstarchieven.Van de publiekeomroepen zijn de TROS, EO en AVRO hetverst gevorderd. Deze documentatiesbeschikken sinds een aantal jaren over eeneigen geautomatiseerd documentatiesys­teem, waarin artikelen full-text wordenopgeslagen. Omroepbreed wordt op ditmoment door de werkgroep DigitaleDocumentatie, waarin zowel automatiseer­ders als documentalisten zijn vertegen­woordigd, bekeken in hoeverre gezamenlijkdigitale artikelen kunnen worden ingekocht(zie ook pagina 3 in dit nummer).

Parallel hieraan speelt een tweede ontwikkeling, namelijk

de digitalisering van de productie- en uitzend processen bij

de omroep. En van het daaraan gerelateerde archiveerpro­

ces bij de AV-archieven van de omroepen. Een compleet

digitale workflow leidt voor de omroepen tot kostenbe­

sparing en biedt de mogelijkheid om in de toekomst nieu­

we diensten en producten te ontwikkelen. In het archief

opgeslagen digitale content kan bijvoorbeeld hergebruikt

worden of via andere distributiekanalen worden aangebo­

den. Om dit in de toekomst mogelijk te maken moeten de

verschillende systemen bij de omroeporganisaties op

elkaar aansluiten. Om zowel nationaal als internationaal de

uitwisselbaarheid van materiaal te waarborgen is het nood­

zakelijk aan te sluiten op open standaarden. Zowel op het

gebied van metadata als voor archiveringsstandaarden.

Een van de sprekers van de dag was Annemieke de Jong van

het Nederlands Audio visueel Archief (NAA), waar een

selectie van het AV-materiaal van de publieke omroepen

wordt gearchiveerd. Zij benadrukte in haar voordracht de

rol van omroepdocumentaties en archieven bij het denken

over de op handen zijnde digitalisering. Het archief staat

veelal aan het begin en eind van een audiovisuele produc­

tie en heeft een goed overzicht van alle stadia in het pro­

ductieproces. Bovendien beschikken archieven over jaren-

DigitaLisering hlange ervaring met technieken voor het opslaan, beheren

en ter beschikkingstellen van 'content'. De archieven moe­

ten dus net als ICT-ers, technici en gebruikers hun eigen

specifieke expertise inbrengen bij de organisatie van de

digitale processen.

In de praktijk blijkt dat er nog nauwelijks sprake is van

echte "multimedia-archieven", zoals het thema van de dag

luidde. Tekst, beeld en geluid worden op dit moment

meestal nog in aparte systemen ontsloten, ook omdat

grootschalige digitale opslag van AV-materiaal nog niet haal­

baar is. Toch gaat de ontwikkeling ontegenzeglijk die kant

op en de eerste tekenen van integratie zijn dan ook al

zichtbaar.

Bij het ANP bijvoorbeeld denkt men erover om in de nabije

toekomst ANP-biografieën te koppelen met al in de beeld­

bank aanwezige foto's van personen. Bij Cameo Media

maken 'stills' onderdeel uit van de in het geautomatiseerde

systeem opgenomen beschrijvingen van beeldfragmenten.

Bij het project NAA in de klas zijn de beelden zelf digitaal

opgeslagen en op het scherm af te spelen. Omroep Brabant

is van alle omroepen het verst met de digitalisering van het

productie- en ~itzendproces. Het archiveringsproces ver­

loopt echter nog niet digitaal: de digitale beelden worden

nog altijd overgespoeld op analoge banden. Omroep

Brabant heeft wat dat betreft last van de wet van de rem­

mende voorsprong: o.a. de uitwisseling is nog een pro­

bleem. Bij het NAA is de multimedia-catalogus Avail Pro in

ontwikkeling. Helaas kon de geplande voordracht hierover

niet doorgaan. In de onderstaande 'Kroniekjes' wordt

nader ingegaan op de praktijk bij de bovengenoemde orga­

nisaties.

Digitalisering in een audiovisuele productieomgeving(Annemieke de Jong, beleidsmedewerker StafbureauInformatiebeheer en Collectiebeleid NAA)De voordracht van Annemieke de Jong was doorspekt met

eigentijds jargon als Contentmanagement en

Assetmanagement. Steeds meer organisaties en bedrijven

zijn, net als het NAA gedwongen om beleid te maken en

hun elektronische schatkamers voor de toekomst te waar­

borgen. De digitale productieketen levert een lawine aan

archiefmateriaal die beheerst en beheerd moet worden om

over een aantal jaren nog over bruikbare databestanden te

kunnen beschikken. De traditionele taken bestaan nog

steeds, maar krijgen nieuwe namen. Contentmanagement

om integriteit, toegankelijkheid, hergebruik, efficiency en

commerciële exploitatie te waarborgen. En Assetmanage­

ment als nieuwste loot aan de stam om de digitale infor-

ij AV-archievenmatie zelf kwalitatief te bewaken. Documentalisten worden

geconfronteerd met taaie materie als Datamodellen,

Metadata, Rechtenmanagement, Kwaliteitscontrole en

Duurzaam Beheer.Wat vroeger toegankelijk maken en ont­

sluiting heette, heet in het elektronisch tijdperk beheer van

Metadata, vaak 'embedded' (ingebed) met het document

zelf opgeslagen en via automatische ontleding gegenereerd.

En Content is dan de optelsom van Metadata plus Essence

(feitelijk de inhoudelijke elektronische documenten).

Eigenlijk heel simpel zoals vroeger een bibliotheek de

optelsom van catalogi en boekencollecties was. Alleen zijn

die al eeuwenlang met een gewone bril te lezen en daar

schuilt voor elektronisch opgeslagen materiaal de grootste

bedreiging voor de toekomst.

Archivering in een 'digitale' studio (Marjola deGroot, hoofd documentatie Omroep Brabant)Hoofd documentatie Marjola de Groot werkt als enige

documentalist voor de televisietak van Omroep Brabant en

verzorgt het beeldbandarchief. Haar twee collega's houden

het tekstarchief bij, bestaand uit een grove selectie uit lan­

delijke en regionale kranten en voorgeselecteerd door de

redactie.

In het beeldarchief bewaart de documentatie alle uitzen­

dingen van de omroep en een selectie van het ruwe mate­

riaal. Om financiële redenen zet Marjola de te archiveren

digitale opnames daags na uitzending over naar analoge

banden. Ze bekijkt (spot) en beschrijft de banden en ont­

sluit ze vervolgens in een retrievalsysteem (BRS). Hierin

vind je het beeldmateriaal terug op trefwoorden en inlei­

dende teksten. Elke beschrijving verwijst naar het band­

nummer. De redacteuren kunnen zelf in het systeem zoe­

ken.

Sinds 1997 verloopt het productieproces van de televisie­

programma's voor het grootste deel digitaal.Vooral over de

digitale montagetechnieken is men zeer tevreden: de redac­

teur kan heel gemakkelijk de montage aanpassen. De nade­

len wegen echter steeds zwaarder en zijn dan ook vrij

omvangrijk. Als er bijvoorbeeld technische problemen zijn

bij de computer waar de band ingelezen wordt, dan heeft

dat ook gevolgen voor de volgende fases in het productie­

proces. En als in één gedeelte hiervan de software aange­

past is, levert dat vaak op andere plekken problemen op.

Een organisatorisch probleem is dat er een chronisch

tekort aan digitale opnamebanden (zgn. fieldpacks) is.

Inmiddels zijn er 24 packs voor 6 camera's en het is een­

voudig te kostbaar om er meer aan te schaffen. Men heeft

zo'n fieldpack gedurende het hele proces nodig, dus vaak

zijn ze bezet.

Een nadeel van het gebruik van digitale banden is ook dat

uitwisseling met andere televisiestations lastig is, omdat die

nog wel met analoge banden werken.

Deze problemen hebben direct gevolgen voor de archiefaf­

deling: er gaat regelmatig archiefmateriaal verloren.

Voor Omroep Brabant zijn de problemen voldoende reden

om (een deel van) het digitale productieproces te herover­

wegen. De beste situatie zou een combinatie van digitale

montage en betere (analoge!) opnameapparatuur zijn.

Digitale archivering laat nog even op zich wachten ....

SBS en beeldbandarchivering (Angelique van Hout,hoofd Documentatiecentrum Cameo Media)Cameo Media (www.cameo.nl) is een relatief nieuwe

media-producent die documentaires, commercials,

Internet-sites en nieuwsprogramma's maakt voor o.a. SBS6

en NetS. De documentatie-afdeling werkt voornamelijk

voor de nieuwsredacties. Angelique van Hout vertelt dat in

•••• 00000000 ••••••••••••

ADIeActueel

Documentatieen Informatie

Centrum

Informatie - (snel)zoekdienst

Literatuu ronderzoek

Attendering nieuwe publikaties

Inhoudsopgaven tijdschrijften

Vakdatabanken

Internet bedrijfscursussen

Detachering in bibliotheek en

documentatiecentrum

Adie levert informatie binnen 24 uur

bel 055 5268450fax 055 5268499

of raadpleeg: www.bibl-apeld.nl/adic

Probablya waste of time - jf every search you submit takes fiv€'times longer than you've got.And staggers back with ten times thc iniormation you need.

As the world's leading Online Business, Professional andLegal lnformation Service, our technology has to be as up-to­the-minutc as the data we retrieve for you. H's the only waywe call offer the kind of predse, high-c:;peed searches that TMdeliver exactly what you want, when you want. ~ S

Whcther you're after Company ne,vs, Product news, legal~' LEXIS NEXInews - even Propte news - call (020) 688 03 33 or e-mailinfo@cobidoc.nl today for more information.We promise not to keep you waiting. Only for the êvell-inforl11ed

R. A member of the Reed E1sevier plc group

I.EXlS and Nf">'l~ iHl' Tl'l';istered trademarks of Reed EI~\'l('r Propt'rties Inc., u>ed under license·n,e IJ\iFORMAI10f\: ARRAY logo is a trademark of Reed Elo;evier ProJ'l-'Tties Im:., used under ljcenseC Ct.lrrright 1998 Lf.XIS-t...:EXIS, a di\"ision of Reó.'d Flse\'ier loc. All right<; r('So'r\·ed.

G roeiende informatiestromen leggen een steeds

groter beslag op organisaties. WNO Document­

conversie is een specialist in documentconversie- en

gegevensopslag, op analoge of digitale media. Voor het

archiveren en opslaan van originele (bron)documenten

en gegevens bieden wij efficiënte oplossingen waarmee u

ruimte, tijd en geld bespaart. Wij denken met u mee en

adviseren u geheel vrijblijvend bij het bepalen van de

voor u optimale oplossing. Desgewenst adviseren wij u

bij de keuze voor gebruikersapparatuur en verzorgen wij

de levering daarvan.

Geïnteresseerd in documentconversie?

Neem dan contact met ons op.

Is nieuwsdocumentatiehetzelfde als news recycling?

Nieuwsbank biedt het nieuwsvan de bron, vers en onbedorven.

www.nieuwsbank.nl

----------- ---=ff~~~~~---------------- - - -

Documentconversie

T (024) 352 61 42/60 • F (024) 350 02 61 • E-mail rgarowno@worldonfinenl

1997 t.b.v. de (analoge) beeldbandachivering in eigen huis

een database in het programma Filemaker-Pro ontwikkeld

is, die zeer gebruiksvriendelijk is. Zowel voor de documen­

talisten, die het materiaal uitvoerig formeel en inhoudelijk

kunnen ontsluiten, als voor de redacteuren, die makkelijk

kunnen zoeken. Het systeem is volledig, flexibel, snel en

visueel. De shotbeschrijving wordt verduidelijkt met gedigi­

taliseerde 'stills' van het bijbehorende beeldfragment.

Nadelen zijn volgens Van Hout dat er geen gecontroleerde

trefwoordenlijst aan het systeem gekoppeld is en dat je

niet kunt zoeken met Booleaanse operatoren. Ook mist ze

nog de mogelijkheid van verfijning van de zoekvraag en van

opslag van het zoekresultaat. Naast alle uitzendingen en

ruw materiaal voert de documentatie ook buitenlands

nieuws (feed) in het systeem in.

Er is op de afdeling geen papieren archief; alleen ANP­

berichten over grote affaires (Bijlmerramp, Betuwelijn) en

rapporten worden bewaard. Voornaamste bronnen voor

zoekacties voor redacteuren zijn NPD-Pro en SVP.

NAA in de klas (Pim Slot, projectleider Onderwijs,Cultuur en Wetenschap bij het NAA)Als laatste spreker van de dag vertelde Pim Slot het een en

ander over het project 'NAA in de klas', te vergelijken met

het fenomeen 'Krant in de klas'. De database is toeganke­

lijk via het netwerk voor het onderwijs, Edunet/Kennisnet,

dat informatie biedt voor het onderwijs (leerlingen, lera­

ren) via o.a. Internet.

Audiovisuele media vormen een steeds belangrijker infor­

matiebron, ook voor leerlingen. Met het project wil men

leerlingen in staat stellen om zelfstandig beeldfragmenten

uit het archief van het NAA terug te zoeken en die recht­

streeks af te spelen op het beeldscherm (video on

demand). De demo zag er indrukwekkend uit. Vanaf sep­

tember 2000 zal er proef worden gedraaid op twee zoge­

naamde 'voorhoedescholen' in Hilversum.

De digitale beeldbank van het ANP (Paul Neuray)Op I januari 1996 ging de digitale beeldbank van het ANP

van start. Juist op tijd, namelijk net voor de Olympische

Spelen van dat jaar. Het systeem werd grondig voorbereid

door een commissie van documentalisten, technici en foto­

redacteuren. Bovendien werden de aanstaande gebruikers

geraadpleegd. Momenteel bevat de beeldbank ca 260.000

beelden, ontsloten door het softwareprogramma

PictureDesk van Digital Collections. Een programma dat

ook gebruikt wordt door Der Spiegel en de persbureaus

DPA en APA in respectievelijk Hamburg en Wenen. De eer­

ste klanten waren een vijftal VNU dagbladen, maar inmid­

dels zijn vrijwel alle kranten aangesloten. Bovendien heeft

het ANP ook nog ruim 100 'externe' klanten zoals tijd­

schriften, omroeporganisaties en tv-gidsen. AI deze klanten

kunnen inloggen via een ISDN-lijn.

De databank bevat naast alle ANP- en EPA-foto's ook beel­

den uit overige bronnen, zoals Allsport (VS en UK),

Bandphoto (UK) met internationale beroemdheden. Ook

een aantal collecties van freelancers zijn te zien, voor zover

die iets toevoegen door hun specialisatie. Daarnaast is er

nog een selectie uit 23 andere buitenlandse bureaus

gemaakt. In het totaal worden er ca. 60.000 beelden per

jaar op het net gezet. De 260.000 beelden die zich op het

moment in de database bevinden, beslaan netto 270 giga­

byte.

De klant kan de foto's op onderwerp oproepen of in een

'galerie' van foto's bekijken, bijv. de foto's van die dag zelf.

Iedere foto is voorzien van een bijschrift. De foto's van

vandaag en van gisteren worden apart gepl eseiiteei d, daal ­

na loopt de prese~tatietermijnop (weken, maanden jaren),

tot beelden per jaar: 1999, 1998 etc.

Naast de actuele beeldbank is er ook een beeldarchief. Het

ANP bezat een miljoen foto's van voor 1996.Alle foto's zijn

beoordeeld op hun beeldwaarde (d.w.z. op een goede

afbeelding), hun nieuwswaarde en hun economische waar­

de (d.w.z. op hun verkoopbaarheid). Uiteindelijk werden

Mediamanagement = besturing en

beheer van de technische infrastruc­

tuur (netwerk, hard- en software)

Essence = de multimediacontent zelf

(het digitale AV-materiaal)

Metadata = data over data = data die

worden gebruikt om video en audio

(=essence) zodanig te ordenen dat

contentbased retrieval wordt verge­

makkelijkt = .de formele en inhoudelij­

ke beschrijving. Er zijn, afhankelijk van

het vakgebied, meer dan 7 standaards

voor de metadatastructuur in ontwik­

keling. In het domein van de professio-

Begri ppen Lijst

nele av-productie wordt de

SMPTE/EBU (=Society of Motion

Picture and Television Engineers /

European Broadcasting Union) stan­

daard ontwikkeld.

(http://www. s m pte. 0 rg/ e ngr / eb u­

meet I.html) Voorbeeld van een

beschrijvende, inhoudsgerelateerde

metadatastandaard: Dublin Core

(homepage: http://pUll.org/dcf)

Assetmanagement - bebeer van de

multimediacontent, d.m.v. vastleggen

toegangsrechten, opstellen catalogi­

seer- en indexeerregels (zgn. templa-

tes), vaststellen datadefinities en data­

format (rekening houdend met stan­

daards), bepalen zoekstructuren, con­

trole op naleving van afspraken.

Contentmanagement = management

van essence + metadata = autenticiteit

en integriteit waarborgen, toegankelijk­

heid en beschikbaarstelling, hergebruik,

efficiency, commerciële exploitatie,

beveiliging.

Datamanagement = mediamanagement

+ assetmanagement

eid

r

--__...I,.......-)

Ruimte is kostbaar. Alle reden om uw archief zo ldein mogelijk te maken. Maar tijd is zo mogelijk nogkostbaarder. En wat eenmaal in uw archief zit, haalt u er niet zo snel en gemal<kelijk meer uit. Terwijl hetzo simpel kan zijn. Wilt u ruimte én tijd besparen, bel dan met Ben H Microdata Systemen. Documenten-,boeken- en microfilmscanners. Apparatuur voor microverfilming, readers en reader/printers tot en metA2-formaat. En systemen voor het razendsnel verschalen van micro- tot grootformaat (AD! J.

Met B en H wordt document management ook meteen time management!

Onderdeel van:

REGMA

Exclusief distributeur van:

BEll HOW8..L ~ FUJI FILM

Bel (0320) 2678 20Postbus 2140, 8203 AC Lelystad. Fax 0320-267830. E-mail: benh@regma.nl www.regma.nl/benh

Hoe de digitale lawine tebeheersen?

125.000 beelden van tekst voorzien en gescand. Het karwei

kostte drie jaar werk aan vier extra krachten.

Het beeldarchief kan nagezocht worden met trefwoorden

uit een gestandaardiseerde trefwoordenlijst en vrije woor­

den uit de beschrijving van de foto. Verder op persoonsna­

men en op de namen van organisaties.

De beelden uit het jaar 1996 worden dit jaar ook naar het

beeldarchief overgebracht. Het bleek dat 50% verwijderd

kon worden. In de toekomst kan men bij een bepaalde foto

aangeven dat die foto automatisch na twee jaar verwijderd

moet worden.

Op het ogenblik bestaat de afdeling uit het hoofd, drie

documentalisten (ook voor de ANP-tekstdocumentatie),

twee picture-researchers, een scanner en een operator. Er

wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe producten

Zo wordt bijvoorbeeld de helft van de 5000 ANP-biogra­

fieën van foto's voorzien. In de toekomst zal de beeldbank

ook via internet raadpleegbaar zijn. Bovendien wordt er

gewerkt aan een verdere integratie van tekst en beeld.

(Bijdragen: MB, MH, Pj, Sp, WR)

Meer lezen?

Multimedia: materiaalbeheer in het digitale domein I Peter

Mulder. In:Video & Audio Report, januari 1999.

Digitalisering in beeld: thema middag digitalisering in beeld

en geluidsinformatie I Robert Egeter van Kuyk. In:

Archievenblad, mei 1999.

Beide artikelen zijn bij het redactiesecretariaat op te vra­

gen.

Het Nederlands audiovisueel archief

(NAA) is in 1997 ontstaan uit een fusie

van de stichting Audiovisueel Archief­

Centrum (AVAC), het filmarchief van

de Rijksvoorlichtingsdienst(RVD), de

stichting Film- en Wetenschap (SFW)

en het Omroepmuseum. Films, radio­

en televisieprogramma's zijn een

onmisbaar deel van ons cultureel erf­

goed en het NAA bewaart deze voor

komende generaties.

Het NAA bevat een selectie van de

collecties van de publieke omroep

(radio en televisie), Polygoonjournaals,

een groot fotoarchief met materiaal uit

de omroepgeschiedenis, films (van 100

jaar geleden tot nu), propagandamateri­

aal uit de Tweede Wereldoorlog, een

muziekcollectie, wetenschappelijke

films en bedrijfsfilms. Totaal gaat het

Wat is het NAA?

om zo'n 500.000 uur materiaal. Dit

wordt ontsloten door 45 documenta­

listen.

Het NAA heeft als einddoel de vor­

ming van één groot nationaal archief,

op één locatie op het Mediapark (het is

nu nog verdeeld over vier vestigingen).

Het moet één archief worden waarin

de collecties voor iedereen toeganke­

lijk zijn.

Vooralsnog is het NAA-archief alleen

voor medewerkers van commerciële

en publieke omroepen toegankelijk via

het omroepnetwerk.

Het NAA bewaart niet alle uitzendin­

gen van radio- en tv-programma's. Ze

maakt een selectie op basis van cul­

tuur-historische uitgangspunten. Het

overige (uitgezonden en ruw) materiaal

wordt bij de diverse omroepen

bewaard. In de meeste gevallen gebeurt

dit niet gecentraliseerd, maar wordt

door de programma's bepaald wat

bewaard wordt. De opslagomstandig­

heden, selectiecriteria en ontsluiting

laten vaak te wensen over. De publieke

omroepdocumentaties hebben zich (op

een enkele uitzondering na) in het ver­

leden nooit met dit soort materiaal

beziggehouden. Daar lijkt de laatste tijd

verandering in te komen. Bij de com­

merciële omroepen is het opvallend

genoeg juist andersom: de documenta­

listen daar hielden zich vaak in eerste

instantie juist wel bezig met ontsluiting

van het eigen materiaal. In een later

stadium zijn ze ook tekstdocumentatie

gaan ontwikkelen.

~ I' I:"::BLadwijzers ~,~" "'C

~'~" ~

DigitaLe studioAuke Schouwstra heeft een interessant artikel geschre­

ven, dat aansluit bij het kroniekverhaal (pag. 8-13), over

het digitale radio- en televisiemaken: "Rol tape bijna

uitgespeeld. Harde schijf rukt op bij montage TV- en

radioprogramma's" (21 augustus 1998, nr 34, pag 25).

Te vinden in het archief van www.computable.nl./

Cameo mediaCameo Media is in 1995 begonnen als internetbedrijf

en doet nog steeds veel op dat gebied.

Ze creëert informatieve producten, gebruik makend

van verschillende media, bedoeld voor een groot

publiek. Cameo Media vertaalt nieuws en andere infor­

matie naar producties voor televisie en internet. Voor

wie eens een kijkje wil nemen:

http://www.cameo.nl/http://www.cameo.nl/cameolinternet/index.htmlhttp://www.hartvan.nl/http://www.sbs6.nl/http://www.cameo.nllnetS/

BeeLdmateriaaLArribavista is de eerste zoekmachine die het internet

afzoekt naar afbeeldingen. Het zoeken is zeer eenvou­

dig, je vindt altijd wel iets. Mocht je vraag toch geen

zoekresultaten opleveren dan is er nog de mogelijkheid

om je zoekvraag te mailen aan arribavista die dan zelf

op zoek gaat. Je krijgt dan binnen 24 uur antwoord.

http://www.arribavista.com/

20 jaar terugVia www.newslibrary.com (een site van de Knight

Ridder onderneming MediaStream) is het mogelijk om

de archieven van meer dan 60 Amerikaanse en

Canadese kranten te doorzoeken. Sommige gaan tot

meer dan 20 jaar terug. Het zoeken is gratis, maar het

opvragen van het artikel kost geld. Ook is het mogelijk

een flat fee van $77 per maand af te spreken. Je kunt je

op de site aanmelden. Betalingen lopen via je credit­

card.

Fast SearchDe naam zegt het al een snelle zoekmachine. FAST

staat voor Fast Search & Transfer en is van origine een

Noors bedrijf. Het doel van FAST is het internet toe­

gankelijker te maken. Dit doen ze door het zoeken een­

voudiger, sneller en preciezer te maken, Ook het down­

loaden van bestanden, vooral van afbeeldingen gebeurt

door FAST een stuk sneller.

http://www.alltheweb.com/

Epoo 59912

,*If:;t\

ProfieL Dirk-Jan~Warmerdam"""~ ~,(",~~

DocumentaList derVelen kennen hem van gezicht, weinigenkennen hem van naam. Veelal op de eersterij, vlijtig notulerend, is hij een bekende ver­schijning op de bijeenkomsten van deVPOD: Dirk-Jan Warmerdam. Maar watdoet een coördinator post- en archiefzakenvan de Dienst Waterbeheer en Riolering inAmsterdam bij persdocumentalisten?

Dirk-Jan studeerde begin jaren zeventig aan de Frederik

Mulleracademie in Amsterdam. In 1974 begon hij als docu­

mentalist bij het Studiecentrum NOVI (het Nederlands

Opleidingsinstituut voor Informatica). Hij hield zich bezig

met het schrijven van abstracts van artikelen uit automati­

seringtijdschriften voor het referatenblad "New Literature

on Information". In die tijd kwam Yolijn van der Krol, de

huidige secretaris van de VPOD, ook in dienst bij het

NOVI. Toen zij na twee jaar (1978) het NOVI verruilde

voor Elsevier, bleef zij contact houden met haar oud-colle­

ga. Zij riep een paar jaar later de assistentie van Dirk-Jan in

voor het samenstellen van een bibliografie van literatuur

over persdocumentatie. De eerste uitgave van deze

Persdocumentatie Bibliografie verscheen in maart 1983. En

zo ontstond D_irk-Jans bevlogenheid voor de persdocu­

mentatie. Ondertussen zat het hem niet mee. Het NOVI

werd opgedoekt en het startend computeranimatie bedrijf

waar hij daarna in dienst kwam, ging na ruim een jaar fail­

liet. Uiteindelijk kwam hij terecht bij Openbare Werken van

de gemeente Amsterdam. Deze dienst onderging ook aller­

lei structurele wijzigingen. Uiteindelijk resulteerde dit in de

reeds genoemde dienst Waterbeheer- en Riolering.

Metadocumentatie

Dirk-Jan weet dat met zijn aangeboren exactheid precies

na te vertellen. Deze precisie is tevens een zegen voor de

VPOD. Want persdocumentalisten zijn vaak slordig met

hun eigen documentatie. Dirk-Jan heeft zich ontfermd over

de "metadocumentatie", de documentatie over de docu­

mentatie. Voor de tweede druk van de Persdocumentatie

Bibliografie in 1986 putte hij veel gegevens uit het refera­

tenblad Library and Information Science Abstracts (USA).

Hij nam ook het verenigingsarchief, dat bij het secretariaat

was ondergebracht, onder handen. Tevens signaleerde hij

een gebrek aan verslaglegging. En zo is het gekomen dat

Dirk-Jan sinds 1983 de VPOD bijeenkomsten notuleert. Hij

vulde de bibliografische gegevens aan van artikelen en ver­

slagen die hij in het verenigingsarchief vond en nam ook de

restauratie, waar nodig, ter hand. Letterlijk, want toen er

van een zeer slecht leesbaar verslag van een Amerikaanse

lezing zelfs in de Verenigde Staten geen exemplaar meer

documentalistenbeschikbaar was, restaureerde Dirk-Jan de nauwelijks lees­

bare kopie, letter voor letter. Het aanwezige bestand van

artikelen over persdocumentatie en over technieken die in

de persdocumentatie gebruikt kunnen worden, vulde hij

aan met eigen vondsten uit tijdschriften die hij soms jaar­

gang voor jaargang nazocht. De Journalist zelfs tot 1896!

Abstractbladen werden doorzocht, literatuur verwijzingen

werden gecheckt. Veel werd gehaald uit de Duitse, Franse

en Engels-Amerikaanse vakliteratuur. Op het ogenblik is

bijna alle vakliteratuur over persdocumentatie tot en met

het jaar 1998, gesignaleerd. De fotokopieën alleen al

beslaan 15 dikke dossiermappen. Daarnaast zijn er talrijke

publicaties in de vorm van boeken, brochures, conferentie

protocollen of scripties opgeslagen. De volgende stap is het

ontsluiten van het opgeslagen materiaal. De kopieën zijn nu

alleen nog maar chronologisch gerangschikt. Daarnaast zijn

er een aantal kleine bestanden met o.m. citaten en anek­

dotes, personeelsadvertenties en artikelen over randgebie­

den zoals bijvoorbeeld interviews met krantenverzame­

laars. Een derde Persdocumentatie Bibliografie is in voor­

bereiding. Daarin zullen niet worden opgenomen de artike­

len die reeds in een zevental buitenlandse bibliografieën

zoals bijv. Newspaper Librarian 1933-1985 van de

Amerikaanse Special Libraries Association en News Media

Libraries van Barbara Semonche, vermeld zijn. Nu de ach­

terstand bijna is ingehaald, kan er meer aandacht besteed

worden aan materiaal na 1985. In VPOD-Nieuws kunnen

pas verschenen artikelen vermeld worden.

Wie, waar, waarover

De document delivery van deze artikelen kan ook verzorgd

worden. Speciaal moet daarbij gedacht worden aan litera­

tuur die voor de doorsnee persdocumentalist moeilijk te

verkrijgen is. Er kan gesignaleerd worden wie, waarover,

waar gesproken heeft. En waar diegene te bereiken is. In de

praktijk gaan er soms jaren overheen voordat een referaat,

uitgesproken op een congres, in druk verschijnt. Ook de

verslaglegging van de door de VPOD georganiseerde bij­

eenkomsten is belangrijk. Het zal in de nabije toekomst

ook mogelijk zijn om opdrachten te geven aan het secreta­

riaat van de VPOD i.c. aan Dirk-Jan Warmerdam voor

research naar artikelen over bepaalde aspecten van de

persdocumentatie. Tegenover deze dienstverlening dient

wel een vergoeding te staan.Verder wordt gedacht aan een

kleine uitgave over de historie van de persdocumentatie.

Want het blijft een uniek documentatieterrein, en daarom

waard om goed gedocumenteerd te worden. Bedankt Dirk­

Jan, voor al je belangeloze bemoeienissen met ons vakge­

bied.(Peter Jonkman)

Colofon

VPOD - NieuwsKwartaalblad van de Vereniging van

Pers- en Omroep Documentalisten.

Redactiesecretariaat:Postbus 28000 1202 LA Hilversum

tel. 035-6715351 fax 035-6715421

margot.bacsa@tros.nl

Redactie:Margot Bacsa (secretariaat)

Wil Roestenburg (eindredactie)

Peter Jonkman

Jan van Liere

Simone Post

Klaaske van der Wekken

Marian Holthuis

Frank Verkuylen

Advertenties:Jan van Liere 030 - 2323237

Vormgeving:Gerard van der Krogt Utrecht

Druk:Drukkerij Ecoplus Utrecht

Extern secretariaat:Voor inlichtingen over onder andere

aanmelding nieuwe leden, adreswijzi­

gingen, wijzigingen in en aanvragen

van het VPOD Handboek (f 25,-):

Yolijn van der Krol, Speulderbos 34,

1447 TK Purmerend. Tel. 020­

5159760, fax 020-5159757 (postgi­

ronr. 4351827 t.n.v.vPOD te Tilburg)

De inhoud van dit blad valt onder de

verantwoordelijkheid van de redac­

tie met uitzondering van artikelen

geschreven op persoonlijke titel.

ISSN 1383-2492

DoelstellingDe VPOD stelt zich ten doel een

hoogstaande beoefening van het

beroep van pers- en omroepdocu­

mentalist te bevorderen. Jaarlijks

organiseert de VPOD gespreksbij­

eenkomsten en excursies waarbij

specifieke problemen en nieuwe

ontwikkelingen in de pers- en

omroepdocumentatie aan de orde

komen.

VPOD 5 99/2 15

Some Features:Efficient production of electronic press clippings

Aexible reformatting of arlicle layout

@ Electronic distributlon InAdobe PDfIM

o Web publishing in cuslomizable HTML

o High·quality printable PostScript™ output

Optlcal Character Reeognition as amodular exlension

o Interfacingto aU.leading Full Text Retrieval engines