Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond...

63
Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein Katrien Janssen, Vlaamse overheid, departement Landbouw en Visserij Vlaanderen is landbouw en natuur

Transcript of Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond...

Page 1: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agrobiodiversiteit: kansen en knelpuntenop het terreinKatrien Janssen, Vlaamse overheid, departementLandbouw en Visserij

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 2: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inhoud

Agrobiodiversiteit en agrarisch natuurbeheer: wat doet de overheid?

Beleidsdomein Landbouw en VisserijBeleidsdomein Leefmilieu, Natuur en EnergieGezamenlijke initiatieven LNE en LV

AGNABIO: Werkgroep agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteitAanleiding en doelstellingenVisie en actiesEen nieuw elan (inspiratiedag FAB)Vervolg

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 3: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agrobiodiversiteit en agrarisch natuurbeheerWat doet de overheid?

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 4: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Beleidsdomein Landbouw en Visserij

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 5: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Voorlichting en publicaties

Voorlichting rond duurzame landbouwBiologische landbouwPraktijkgidsen

natuurmeer milieu-gerelateerd: water in de land- en tuinbouw, bemesting en gewasbescherming

Heel wat andere studies en publicaties zoals bv.Agrobiodiversiteit. Een steunpilaar voor de 3de generatie agromilieumaatregelen?Groene en blauwe diensten in Vlaanderen. PraktijkervaringenAgro-ecologie. Een nieuwe kijk op landbouw…

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 6: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Voorlichting en publicaties

steun aan de omkaderingssectorVoor proeftuinen en -centra, die een dienstverlenende bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de land- en tuinbouwsector en/of aan de begeleiding van activiteiten op land- en tuinbouwbedrijvenEerder milieu-gerelateerd, steun voor investeringen in o.a.

bouw/inrichting van een energiebesparende serre

duurzame technieken voor opvang en hergebruik van water

diverse milieuvriendelijke en energiebesparende investeringen in land- en tuinbouw

investeringen in functie van de voorlichtingsrol

Ondersteuning Agrobeheercentrum Eco²

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 7: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Demonstratieprojecten

Doel: land- en tuinbouwers bewustmaken van nieuwe mogelijkheden op het vlak van duurzame praktijken en technieken en ze door demonstraties in de praktijk ingang te doen vinden op onze Vlaamse bedrijven

2009: thema(Bio)diversiteit in plantaardige en dierlijke sectorBoeren beheren samen sloten tegen verdroging (Proclam)VerKOHt! Korteomloophout (KOH) voor biodiversiteit in het landbouwlandschap (Proclam)Genetische diversiteit in groentegewassen in actie (NPW)

2013: thema Instandhoudingsdoelstellingen realiseren op het landbouwbedrijf / binnen de agrarische bedrijfsvoering

Goed GeRUND (BB projecten)

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 8: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Demonstratieprojecten

Heel vaak milieu-gerelateerde thema’s2015:

Emissie-reducerende maatregelen Technieken om het organische stofgehalte van de landbouwbodem op peil te houden/te verhogen Erosie

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 9: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Steun en subsidies

Agromilieuverbintenissen:genetische diversiteit (dieren en hoogstamboomgaarden)BoslandbouwBebossing van landbouwgrondenEerder milieu-gerelateerde maatregelen:

milieuvriendelijke sierteelt

mechanische onkruidbestrijding

verwarringstechniek in de fruitteelt

teelt van vlinderbloemigen

teelt van vezelvlas met verminderde bemesting

teelt van vezelhennep met verminderde bemesting

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 10: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Steun en subsidies

VLIF-steun voor de land- en tuinbouw: o.a. steun voor niet-productieve investeringen op het landbouwbedrijf = investeringen die bijdragen aan:

verhogen van de biodiversiteit

verbeterd waterbeheer

landschappelijke integratie van bedrijfsgebouwen

Eerder milieu-gerelateerd:investeringssteun op land- en tuinbouwbedrijf

Efficiënter energiegebruik

Reduceren van uitstoot broeikasgassen en ammoniak, verbeteren van luchtkwaliteit

projectsteun voor innovaties in de landbouw (wordt nog uitgewerkt)

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 11: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vlaams ruraal netwerk

VRN brengt alle betrokken organisaties en overheidsdiensten over de verschillende maatregelen van het PDPO heen, bij elkaar, met als doelstellingen:

breed sensibiliseren rond plattelandsontwikkelingactiveren door opsporing, analyse en verspreiding van goede praktijkenondersteunen door het aanreiken van algemene en thematische informatie en voorlichting

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 12: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vlaams ruraal netwerk

PDPO-projectenSamen WERKEN aan Vlaanderens Mooiste landschapNatuurhuis met belevingstuinFauna-akkers langs Schelde en DurmeNatuurlijke bestuivers ter ondersteuning van de Hagelandse fruitteeltGegronde Boomgaarden: fruit van bij onsKoesterbuurtenSamenwerken rond bestrijden invasieve soortenSchapenbegrazing: Duurzaam landschapsbeheer?!Mensen en soorten als ambassadeurs voor biodiversiteitLandbouw en landschapszorg hand in hand op de koloniesMeetjes-land-bouwer

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 13: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Onderzoek bij ILVO

Onderzoek naar functionele agrobiodiversiteit in bloemenrandenAgrobiodiversiteit in bloemenrijke graanranden. Project SOLABIONatuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden. Case Huldenberg

Wildschadeonderzoek in opdracht van ANBGanzenschadeCode Goede Praktijk

Effect van natuurgerichte maatregelen op de levering van ecosysteemdiensten in landbouwcontext

Doctoraatsonderzoek Laura Van Vooren ism Ugent en VITOPerceelsranden, houtkanten en aangepaste bemesting op graslandenKwantificatie van ecosysteemdienst-effectrelatiesBasis voor waardering en effectieve allocatie van deze maatregelen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 14: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Onderzoek bij ILVO

Agroforestry in VlaanderenIWT-LA project 2014-2019Haalbare, rendabele en effectieve toepassing van boslandbouwOnderzoek naar interacties tussen boom, bodem, gewas en FAB

Ander gerelateerd onderzoekTal van projecten ikv duurzaam bodembeheer en kringloopsluitenOnderzoek biolandbouwOnderzoek PAS (emissiereducerende maatregelen)Onderzoekslijn agro-ecologie in volle ontwikkeling

Europees netwerkBetrokken bij EIP-AGRI Focusgroep rond Ecologisch AandachtsgebiedBetrokken bij de uitwerking van nieuwe onderzoeksprojecten met focus op functionele agrobiodiversiteit

Eigen acties: Landschapsintegratieplan ikv ILVO Duurzaamheid

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 15: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Beleidsdomeinoverschrijdend

Meewerken en meedenken bij diverse lopende processen:Advisering en implementatie van IHD (incl. PAS) en SoortenbesluitNME-projecten (zie verder): deelname stuurgroepIntegraal waterbeleid: studie blauwe diensten, oeverzones, structuurherstel waterlopen, …Afbakening natuurlijke en agrarische structuur en RUP’s: advisering, medewerkingRuilverkavelingen nieuwe stijl: deelname commissie en comitéAdvisering over uitbreiding natuurgebied, bebossing landbouwgronden, …

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 16: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 17: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Departement LNE

NME-projecten Kenniscirkel boerENnatuurLeren beheren, Landbouwers en natuurbeschermers leren van elkaar Natuur en landbouw die de handen in mekaar slaan: daar kan je op bouwen! (vnl. agroforestry)Landbouwnatuurgids

Onderzoek (lopend)Agro-ecologie als hefboom voor educatie voor duurzame land- en tuinbouw: doorlichting van actoren, aanbod en omkadering en aanbevelingen voor het beleid

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 18: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)

Visie: “meer – beter – samen” -> ook samen met landbouw, bv.Instandhoudingsdoelstellingen en soortenbeschermingsprogramma’sConcessies met landbouwers die natuurbeheer doen in de Vlaamse natuurterreinenNatuurbeheerplan volgens vernieuwde Natuurdecreet ook voor particulieren, landbouwers, …Project in opstart “Opstellen van economische modellen voor samenwerking met landbouwers in natuurreservaten”Ondersteuning Agrobeheercentrum Eco²Flankerend beleid Sigma

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 19: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vlaams Landmaatschappij (VLM)

BeheerovereenkomstenWaterkwaliteitSoortenrijke graslandenSoortenbeschermingErosiebestrijdingBeheer kleine landschapselementenPerceelsrandenbeheerIHD

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 20: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vlaamse Landmaatschappij (VLM)RuilverkavelingRuilverkaveling

Vroeger: rationalisatie in functie van landbouw

Nu: multifunctionele inrichting

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 21: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Gezamenlijke initiatieven LNE en LV

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 22: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Projecten draagvlakverbreding landbouw –milieu en natuur

Doel: landbouwers en natuurbeschermers dichter bij elkaar brengen en de polarisering tussen beide sectoren opheffen.

Uitgevoerd door regionale landschappenfocus op lokale werkingheel praktijkgerichtwerken van onderuit

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 23: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Projecten draagvlakverbreding landbouw –milieu en natuur

Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015)Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor)Bodemverbetering via samenwerking landbouw-natuur (RL De Voorkempen)Beleef je fleurig landschap (RL Rivierenland)Akkernatuur en natuurlijke plaagbestrijding: 1+1=3 (RL RL Zuid-Hageland)Ecologische maatregelen voor een duurzame boomteelt in de regio Wetteren (RL Schelde en Durme)Agrobiodiversiteit in het Dijleland (RL Dijleland)

In voorbereiding publicatie en studiedag rond de lessen geleerd uit 10 jaar draagvlakverbreding

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 24: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

AGNABIOWerkgroep agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 25: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Aanleiding en doelstellingen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 26: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Aanleiding AGNABIO

Bestaande structurele samenwerking tussen de beleidsdomeinen LV en LNE

opgestart in 2007inventaris van knelpunten en kansen, Werkgroepen rond specifieke thema’s zoals Jacobskruiskruid, distelbestrijding, educatie landbouw & milieu, Internationaal Milieu- en Landbouwbeleid idee: structureel initiatief i.v.m. agrarisch natuurbeheer en biodiversiteit, met inbreng van alle betrokken actoren

LV en LNE: elk eigen werking i.v.m. agrarisch natuurbeheer en biodiversiteit

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 27: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Aanleiding AGNABIO

Enquête middenveld (najaar 2009) 43 reacties ontvangen (78%) -> nood aan initiatief: 91% jahoe? Wegwerken juridische knelpunten (72%), (structurele) financiële steun huidige actoren (67%), kenniscentrum oprichten (51%), overlegplatform (42%)

Regeerakkoorden en beleidsnota’scontinuering en versterking werking rond agrarisch natuurbeheer en biodiversiteit door beide beleidsdomeinenbelang van samenwerking tussen verschillende beleidsdomeinen en van synergieënnota en brief naar ministers Peeters en Schauvliege, ondertekend door beide ministers

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 28: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Doelstellingen AGNABIO

Algemene doelstelling: gezamenlijke, structurele en efficiënte werking rond agrarisch natuurbeheer en biodiversiteit

versnippering in de praktijk: heel wat interessante samenwerking en projecten op het terrein, echter veelal lokaal

knelpunten en kansen

versnippering in het beleid over verschillende departementen en agentschappen

Strategische doelstellingen1. Draagvlak verbreden 2. Beleid afstemmen en ontwikkelen 3. Kennis uitwisselen, verzamelen, ontwikkelen en verspreiden

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 29: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Visie en acties

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 30: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 31: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agrarisch natuurbeheer

Definitieagrarisch natuurbeheer is het geheel van activiteiten die landbouwers (al dan niet gegroepeerd) als onderdeel van hun bedrijfsvoering uitvoeren met als doelstellingen het behoud, het herstel en het creëren van kansen en mogelijkheden voor de ontwikkeling van natuur.

heel sterke link met oppervlakte gebonden bescherming van leefmilieubehoud, herstel en ontwikkeling van het landschap in de open ruimte

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 32: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agrarisch natuurbeheer

Ruimtelijk: zowel in agrarisch gebied als in groengebiedenop landbouwpercelen (bijvoorbeeld via beheerovereenkomsten, natuurproject-overeenkomsten e.a.) op natuurterreinen (natuurreservaten en erkende natuurreservaten via gebruiks-overeenkomsten … ) op andere terreinen (bv.ecologisch bermbeheer door landbouwers).

Functioneel: waaier aan mogelijkhedenlaagdrempelige maatregelen op landbouwbedrijf (vb. ophangen van nestkasten)agromilieumaatregelen individueel of in groep leveren van groene diensten in natuur- of andere gebieden (vb.graasbeheer, maaien van riet, ecologisch bermbeheer)samenwerking met natuurverenigingen (vb.gezamenlijk beschermen van weidevogels).

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 33: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Agrobiodiversiteit

Definitieagrobiodiversiteit omvat alle vormen van biodiversiteit die gerelateerd zijn aan de landbouw en voorkomen in agro-ecosystemen:

gedomesticeerde agrobiodiversiteit of genetische variatie binnen cultuurgewassen en landbouwhuisdieren

functionele agrobiodiversiteit (FAB) of agrobiodiversiteit die positieve bijdrage levert aan de landbouw, zoals natuurlijke vijanden van plagen, bodemleven, bestuivers …

biodiversiteit zoals die in alle andere ecosystemen aandacht krijgt: wilde agrobiodiversiteit of wilde fauna en flora in landbouwgebieden, inclusief bodemorganismen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 34: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Kritische succesfactoren voor agrarisch natuurbeheer

(Planologische) rechtszekerheid voor de landbouwergeen aanleiding geven tot bestemmingswijzigingenvrijblijvend zijn en blijven van maatregelen

Duurzaam perspectief (in tijd en middelen) vanwege de overheidGoede en duidelijke afspraken, die transparant gecommuniceerd worden;Gebieds- en doelgerichte aanpak, in overleg met alle betrokken actoren Voldoende geldelijke of andere valorisatie van de geleverde inspanningen (bovenwettelijk

private of lokale overheidsgeldenmin. compensatie van eventueel inkomensverlies

Voldoende technisch – inhoudelijke omkadering en ondersteuning, opleiding en sensibilisatie

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 35: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 1. Uitwerken voorstellen voor optimalisatie bestaande en creatie nieuwe maatregelen en instrumenten

Gezamenlijke insteek LV – LNE bij uitwerking PDPO via ambtelijke werkgroep Landbouw-leefmilieu in 4 subwerkgroepen:

subWG WatersubWG BodemsubWG biodiversiteit en landschapsubWG IHD en bos

Opdracht later toegewezen aan beheerdiensten

Zal nu verder opgenomen worden in VLIMO = Vlaams integraal milieuoverleg

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 36: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 2. Oprichten kennis- en overlegplatform agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit

Onvoldoende inhoudelijke materie om dit overlegplatform bijeen te roepen rond specifieke thema’s

Verder vertaald in werking rond (wisselend) centraal thema2014-2015 functionele agrobiodiversiteit (FAB)studiedag 4 november 2014: zie verdervolgend thema: agrarisch natuurbeheer door collectieven?

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 37: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 3. Afstemming van wetgeving en uitvoering agrarisch natuurbeheer in praktijk

Duidelijkheid rond randvoorwaarde “minimaal onderhoud” op graslanden en stroken onder beheerovereenkomst

brochure “Natuurlijk beheer van grasland”www.vlaanderen.be/landbouw

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 38: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Afsluiten beheerovereenkomsten in uitbreidingszones natuurreservaten

als suggestie opgenomen bij uitwerking PDPOontwerp-implementatie-nota IHD

Duidelijkheid rond mogelijkheden agrarisch natuurbeheer voor pachter / gebruiker in relatie tot eigenaar

verduidelijking wetgeving in praktijkgids Landbouw en Natuurregionalisering pachtwet

Actie 3. Afstemming van wetgeving en uitvoering agrarisch natuurbeheer in praktijk

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 39: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 4. Evalueren mogelijkheid en nut catalogus groenblauwe diensten in Vlaanderen

Kennismarkt 1 december 2011

Vanaf 2012 overgenomen in doorbraak 39 van interne staatshervorming (VLM)

2012: bevraging van gemeentes, provincies en andere instanties i.v.m. subsidies voor agrarisch natuurbeheer (inventarisatie)2014: opmaak catalogus (harmonisatie maatregelenpakketten en vergoedingen) in overleg met belanghebbenden2016: aanmelding catalogus bij Europa en na goedkeuring verder informeren van lokale besturen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 40: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 5. Opmaken praktijkgids natuur en bijhorend voorlichtingsprogramma, met sterke stimulans voor agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit

www.vlaanderen.be/landbouw/praktijkgidsen

Digitaal maar afdrukbaar

Modulair opgebouwd

Reeds beschikbaar:Inleiding Wetgeving op het raakvlak van landbouw en natuur Rundvee, grasland en andere voedergewassen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 41: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 5. Opmaken praktijkgids natuur en bijhorend voorlichtingsprogramma, met sterke stimulans voor agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit

In opmaak:Erf en bedrijfsgebouwenKleine herkauwersFruitteeltSierteeltAkkerbouw

Steeds geschreven in samenspraak tussen LV en LNE, en nagelezen door AGNABIO

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 42: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 6. Uitbouwen portaalsite agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit

Mogelijkheid tot IT-project LV onderzocht

Vraagt redelijk wat middelen en mensen

Beperkte uitvoering heeft ook maar beperkte meerwaarde

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 43: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 7. Inventariseren kennisnoden agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit en stimuleren onderzoek hieromtrent bij ILVO en INBO

Lopend onderzoek ILVO omtrent agrarisch natuurbeheer en agrobiodiversiteit werd opgelijst

Opgenomen in groep “landbouw en omgeving”

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 44: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Actie 8. Uitwisselen ervaringen uit biologische landbouw inzake bescherming van agrobiodiversiteit met gangbare landbouw

Eerder rode draad dan actie

Sprekers op inspiratiedag FAB zowel uit gangbare als uit biologische landbouw

Kernteamlid AGNABIO volgt opleiding biologische landbouw

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 45: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Een nieuw elanInspiratiedag FAB

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 46: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

2014: een nieuw elan

Actieplan grotendeels afgewerktsommige acties zijn langlopendsommige acties zijn stopgezet om budgettaire of praktische redenen

Vanaf 2014: thematisch werkeneerste thema: functionele agrobiodiversiteit of FABinspiratiedag FAB op 4 november 2014 te Gent

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 47: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: inspirerende voorbeelden

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 48: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: inspirerende voorbeelden

Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenrandenPraktijkgetuigenis: landbouwer in (r)evolutieSamenwerkingsverband Bloeiend Bedrijf (Nl)FAB en gewasbescherming: het belang van goed waarnemen bij IPMHet belang van het bodemlevenMogelijkheden voor FAB in de sierteeltPraktijkgetuigenis: FAB in de biologische fruitteeltFAB en rundveehouderij: inpasbaarheid van soortenrijk gras in het rantsoenPraktijkgetuigenis: FAB in de vleesveehouderij

Meer informatie en filmpjes praktijkgetuigenissen op http://lv.vlaanderen.be/nl/voorlichting-info/voorlichting/agnabio-en-fab-0

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 49: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 50: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops

Wat zou er nog moeten / kunnen gebeuren om FAB ingang te doen vinden de bedrijfsvoering?

Wat zijn de topideeën?In hoeverre is het idee haalbaar?Wat is momenteel nog een knelpunt?Wat kan hiervoor een oplossing zijn, wat moet er gebeuren om dit knelpunt weg te werken?

Workshop per sectorFAB in de rundveehouderijFAB in de fruitteeltFAB in de sierteeltFAB in de akkerbouw en groententeelt

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 51: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenKennisopbouw en -verspreiding

Meer kennis rond FAB en agrarisch natuurbeheer doorgeven in technisch / beroeps land- en tuinbouwonderwijs

theoretisch en praktischdoor leerkrachten met ervaringook economische aspecten aan bod laten komenomschakelen curriculum duurt lang -> beter gastlectoren

Nood aan demobedrijven, proeven bij telers, sleutelfigurensociaal aanvaarde bedrijven, geen pioniersbegeleiding (bedrijfsplanners) en ondersteuning (kenniscentrum?)werkt beter dan studiedagen, boeren overtuigen boeren (cfr. bio)als de proef fout loopt, zal teler toch moeten ingrijpenverschillende vormen van educatie aanbieden

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 52: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenKennisopbouw en -verspreiding

Onderzoek nodigsystematisch kennis opbouwen en verspreidenwat is al mogelijkpraktijkkennis / ervaring uitwisselen is heel belangrijk -> lerende lokale netwerkengoede mengsels: zaadzetting in volgende jaren, persistentie, welke soort bevoordeelt welke nuttige(n), wat is het effect op de landbouwteelt, … -> databankwelke insecten hebben welke nectar en pollen nodig, wanneer?

Maatregelen koppelen aan (verplichte?) vorming voor landbouwer

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 53: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenKetenverhaal

Beter afstemmen door organisaties (landbouw en natuur) nodig om FAB in praktijk om te zetten

Betere afstemming administratie – professionele en hobbytelers nodig

Hele keten (toeleverancier, afnemer, consument, …) moet mee zijn in verhaal

consumentengedrag: mentaliteitswijziging nodig (waardering, korte keten, uitzicht product)label voor FAB? Veel connotaties met bio, alternatief, …Zie ook economisch aspect

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 54: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenJuridisch aspect

Juridische onzekerheid is probleem wetgeving en (landbouw)praktijk beter afstemmenwetgeving minder detaillistisch makenmeer flexibiliteit en transparantie bij agroMM, BO, …meer denken op landschapsniveau“mobiel groen” zonder subsidies, met keuzevrijheid voor landbouwermeer vertrouwen in de landbouwer

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 55: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenEconomisch aspect

Maximalisatie vs. Optimalisatieboer boert voor distributiesector of voor consument?aandacht voor prijzen van landbouwproducten, valorisatie

Economische haalbaarheid van FAB aantonen onderzoek nodigook besparing bv. minder gewasbeschermingander voordeel voor bedrijf bv. bij thuisverkoop

Stimuli voor bijkomende FAB maatregelen (niet noodz. financieel)

Meer focus op appreciatie en overtuiging teler, teler heeft ook oog voor biodiversiteit

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 56: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – algemeenPraktische haalbaarheid

Probleem is tijdkennisopbouw vraagt tijd, moeilijk voor familiebedrijfIPM, FAB moet gemonitord worden om als teler zelf te leren van maatregelen op het eigen bedrijf

Maatregelen combinerenhaag aanplanten om bufferzone of spuitvrije zone tot waterloop te beperkenoptimale samenstelling van groenbedekker bestaande uit mengsel van min. 2 soorten (vergroening) om ook aaltjes te bestrijden?

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 57: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops - rundvee

Hoe natuurgraslandbeheer en rundveehouderij combineren?nauwelijks productie hoogwaardig eiwit voor krachtvoercompensatie nodig met soja, luzerne, … -> lage rentabiliteit – gras-klaver kan welmeer diversiteit in runderrassen -> wil consument dit betalen?

Toegankelijkheid van natuurgraslanden voor landbouwers: hoge concessieprijzen tov lage economische meerwaarde

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 58: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops - fruitteelt

Onderzoek: wat is mogelijk voor FAB in fruitteeltKruidensamenstelling voor appels, peren, …Solitaire bijen vs. commerciële soorten

Eens een haag, altijd een haag want kapvergunning wordt vaak geweigerd -> geen uitbreiding van hagen (nu vaak kantrijen)

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 59: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops - sierteelt

Sierteelt is complexe sector doch FAB is niet zo specifiek (mag geen plagen bevorderen)

sleutelparasiet bepalen bv. bladluis en hiervoor FAB inzettenschade van andere parasieten afwegenindien nuttigen inzetten ikv IPM -> ook meer aandacht voor gebruik gewasbeschermingsmiddelen

Moeilijk om schadedrempels te bepalen: teelttechnisch vscommercieel aanvaardbaar?

Siertelers zijn leveranciers van zaai- en plantgoed voor FAB –> in de verf zetten om betrokkenheid siertelers te verhogen + kennis bij telers verhogen moet hoger

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 60: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Inspiratiedag FAB: workshops – akkerbouw en groententeelt

Zie luik “algemeen”

Conclusiekennisopbouw, -deling en –uitwisseling staan centraalknelpunten

budget

voorbij de beperkte groep overtuigden geraken

druk op boeren zodat tijd en zin

valorisatie van inspanningen

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 61: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Vervolg

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 62: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Verder stimuleren van agrobiodiversiteit

Thema in de demoprojectenILVO: overleg en onderzoek thema landbouw/natuur

Preventief werken door juiste mensen samen te brengenbv juridische knelpunten vermijden of oplossen binnen VLIMO

Draagvlakverbredingsprojecten

Projectoproep?

Vlaanderenis landbouw en natuur

Page 63: Agrobiodiversiteit: kansen en knelpunten op het terrein · Recente projecten rond agrobiodiversiteit (2015) Op bezoek bij boer en zwaluw (RL Groene Corridor) Bodemverbetering via

Bedankt voor uw aandacht!

Vlaanderenis landbouw en natuur