Regionaal Landschap Groene Corridor · 2018. 9. 25. · Regionaal Landschap Groene Corridor...

JAARVERSLAG2017

JAARPROGRAMMA2018

REGIONAALLANDSCHAP

GROENECORRIDOR

Regionaal Landschap Groene Corridor Activiteitenverslag 2017 / Jaarprogramma 2018

1

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde T. 02/ 253 43 04 – F. 02/ 253 43 05 www.rlgc.be [email protected] RLGC werkt samen met alle gebruikers van de open ruimte aan natuurinrichting, historische landschapszorg, agrarisch natuurbeheer, natuureducatie en natuurrecreatie. Dit ge-beurt in samenwerking met de provincie Vlaams-Brabant, de 14 aangesloten gemeenten, de Vlaamse Overheid, vereni-gingen voor natuur en landschap, recreatie en toerisme, erf-goed, landbouw en jacht. De acties van Regionaal Landschap Groene Corridor worden financieel ondersteund door Europa, de Vlaamse Overheid, de Provincie Vlaams-Brabant, en de gemeenten Asse, Grim-bergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem, Zaventem en Zemst.


2

Inhoud

1 Organisatie en structuur 7

1.1 Werkingsgebied 7

1.2 Bestuursorganen 8

1.2.1 Algemene Vergadering 8

1.2.2 Raad van bestuur 10

1.2.3 Dagelijks bestuur 11

1.3 Personeel 12

1.3.1 Personeelskader 2017-2018 12

1.3.2 Relatie personeelsinzet - taken/subsidiekanalen 13

2 Financieel verslag 15

2.1 Inkomsten en uitgaven 2017 15

2.2 Begroting 2018 19

3 Overzicht en relatie doelstellingen-activiteiten 23

4 Actiefiches 2017-2018 26

4.1 Natuurbehoud en landschapszorg 26

4.1.1 Kleine landschapselementen 26

4.1.2 Soortbescherming 50

4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter 64

4.1.4 Duurzaam bosbeheer 85

4.1.5 Duurzame landbouw 92

4.2 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie 96

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik 96

4.2.2 Publieksactiviteiten 125

4.2.3 Permanent natuurrecreatief aanbod 142

4.3 Natuureducatie en draagvlakvorming 149

4.3.1 Doorlopende NME activiteiten 149

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie 171

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten 176

4.3.4 Publicaties 189

4.4 Geïntegreerde gebiedsgerichte projecten 197


3

Lijst van figuren Figuur 1 Overzicht van het werkingsgebied van RLGC tot 2017. Vanaf 20/02/2018 treden ook de gemeenten Machelen en Wezembeek-

Oppem toe tot het samenwerkingsverband en vergroot het werkingsgebied dan ook met de oppervlakte van deze gemeenten Figuur 2 Illustratie van de ‘schijfwerking’ tussen de verschillende thema’s in de werking van RLGC Figuur 3 Overzicht per gemeente van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2017 Figuur 4 Overzichtskaart van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2017 Figuur Graafwerken in 2017 voor nieuwe poelen in het Paardenbos te Merchtem (links) en aanleg van een poel aan de Steenweg op

Merchtem in Opwijk (rechts) Figuur 6 Overzicht per gemeente van het aantal stuks plantgoed in de herstelde en nieuw aangelegde hagen en houtkanten voor de

periode 2007-2017 Figuur 7 Heg aangeplant in 2017 voor het project ‘Groenten uit Zellik’ te Asse (links) en heg aangeplant te Londerzeel (rechts). Figuur 8 Overzichtskaart van de aangelegde hagen, heggen en houtkanten tijdens de periode 2007-2017 Figuur 9 Overzicht per gemeente van de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden in de periode 2007-2017 Figuur 10 Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden tijdens de periode 2007-2017 Figuur 11 Herstel hoogstamboomgaard te Londerzeel (links) en aanleg nieuwe hoogstamboomgaard te Asse (rechts) Figuur 12 Overzicht per gemeente van de aangeplante hoogstambomen als solitairen, bomengroepen of dreven in de periode 2009-2017 Figuur 13 Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde dreven en bomenrijen tijdens de periode 2009-2017 Figuur 14 Aanplant nieuwe elzenboom aan de Kruisborre-kapel te Asse Figuur 15 Resultaten fruitboom- en haagplantactie 2009-2017 per type haagplantpakket (boven), fruitsoort (midden) en gemeente (on-

der) Figuur 16 Locaties aanplantingen i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2017. De groene bollen zijn de locaties waar deelnemers aanplantten

via de Fruitboom- en haagplantactie, paarse zones zijn de prioritaire aandachtszones waar eigen terreinprojecten plaatsvinden. Uit de kaart blijkt duidelijk de complementariteit van de actie met andere terreinprojecten van RLGC: de grote meerderheid van de aanplantingen via de Fruitboom- en haagplantactie ligt immers buiten deze aandachtszones.

Figuur 17 Sfeerbeeld persmoment Fruitboom- en haagplantactie met Monika Van Lierde in Wemmel op 19/9/2017 Figuur 18 Sfeerbeelden persmoment aftrap campagne ‘Leve de Tuin’ op 22/3/2017 met gedeputeerde Tie Roefs in het Hageland. Figuur 19 Situering belangrijkste zones met voorkomen van Kamsalamander en mogelijkheden voor terreinmaatregelen in de regio

Noordwest-Brabant Figuur 20 Sfeerbeelden excursie Kamsalamanderwerkgroep naar de Getevallei op 6/10/2017 Figuur 21 Bijenpaal met infobordje in Vilvoorde (links) en bijenblokken gemaakt door vrijwilliger (rechts). Figuur 22 Overzichtskaart aangelegde bloemenranden voor bijen en geplaatste insectenhotels van 2013-2017 Figuur 23 Overzichtskaart van de geplaatste bijenpalen in 2017 en insectenhotels van 2015-2017 Figuur 24 Evolutie van aantallen overwinterende vleermuizen in door RLGC heringerichte ijskelders en tunnel: a) ijskelder Domein van

Perk, b) ijskelder Linterpoortkasteel Zemst, c) ijskelder Schiplakenbos Zemst en d) tunnel voormalige renbaan Sterrebeek (ge-gevens van Natuurpunt Zemst en vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)

Figuur 25 Overzichtskaart met de door RLGC voor vleermuizen heringerichte winterverblijfplaatsen Figuur 26 Aantal geplaatste kunstnesten voor zwaluwen per gemeente tussen 2006 en 2017 Figuur 27 Overzichtskaart van de historische parken & tuinen waar RLGC tussen 2007 en 2017 actief was; nummers verwijzen naar de

beschrijving in de tekst Figuur 28 Historische waterpartijen (boven) aan kasteelpark d’Overschie – Grimbergen; omgevallen boom toont nood aan beheerplan

(linksonder) en relicten van een bron tussen de rabatten (rechtsonder) in kasteelpark de Burbure - Wezembeek-Oppem Figuur 29 Overzichtskaart van het door RLGC gerestaureerde klein bouwkundig erfgoed Figuur 30 Illustraties werken aan de bakoven van de Oyenbrugmolen te Grimbergen Figuur 31 Afwerken restauratie aan de Kruisborre-bronput (linksboven); afgewerkte bronput (rechtsboven), persmoment (linksonder) en

ontsluiting van de Kruisborre-ommegang (rechtsonder) in Asse. Figuur 32 Overzicht per gemeente van de (knot)loten via brandhoutcatalogus tijdens de periode 2011-2017 Figuur 33 Overzichtskaart aangeboden/uitgevoerde (knot)loten via brandhoutcatalogus periode 2011-2017 Figuur 34 Impressie van de nieuwe website www.goedgeknot.be Figuur 35 Overzichtskaart RLGC-advies bij Beschermde Monumenten, Beschermde Dorpsgezichten & Beschermde Landschappen waar

RLGC tussen 2007 en 2017 actief was (nrs. verwijzen naar beschrijvingen in de tekst). Figuur 36 Overzichtskaart voor de pilootgebieden die i.k.v. van het project LOB West-Brabant voor de regio Brabantse Kouters naar voor

geschoven worden Figuur 37 Sfeerbeelden inboeten geboortebos via plantactie met inwoners in Opwijk Figuur 38 Overzichtskaart locaties terreinacties en adviesverlening door Provinciaal Steunpunt Bos Figuur 39 Overzichtskaart met locaties lopende acties rond bosuitbreiding in 2017 Figuur 40 Overzichtskaart verwachte Quick-Win-projecten rond bosuitbreiding in 2018 Figuur 41 Bloeiaspect van een kruidenrijke gemengde grasstrook plus met op de achtergrond de hoeve Torenhof (14 juli 2017, Domberg

Asse) Figuur 42 Overzichtskaart van de lopende beheerovereenkomsten op 1 januari 2018. Figuur 43 Overzichtskaart van de afgeronde en lopende speelgroenprojecten met begeleiding van RLGC van 2011 tot 2017 Figuur 44 Sfeerbeelden inrichting & workshops Loodstuin Vilvoorde (boven) en terrein voor aanleg speelgroen-project Chiro Eppegem

(onder) Figuur 45 Definitief ontwerp (boven), detailontwerp vlonders (midden) en technische plannen (onder) voor de bedrijvenzone met groen-

buffer en park/groenzone ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk) Figuur 46 Locatie project ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk) Figuur 47 Situering projectgebied actie ‘Wegen van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem) Figuur 48 Overzicht deelacties in het project ‘Weg van gorzen’, een groene verbinding doorheen het golvend landschap van Sterrebeek

(Zaventem): (1+5) aanplanting doornige heggen en houtkanten, (2) herstel tunnel en herinrichting voor vleermuizen, (3) aanleg wandeldoorsteek, (4) plaatsing mirador


4

Figuur 49 Situering van Trawool-Peutiebos, Vilvoorde Figuur 50 Mogelijk inrichtingsproject in Planzone 8 i.k.v. planprogramma Vlaamse Rand VLM: Woluwe-Trawool-Floordambos (VLM) Figuur 51 Situering project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel Figuur 52 Globaal inrichtingsplan project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel Figuur 53 Detail Inrichtingsplan FASE 1 (boven) & enkele sfeerbeelden bij uitvoering van de eerste inrichtingswerken (onder) voor het

project Reekbeek in Wemmel. Figuur 54 Situering projectzone ‘Wemmelse Motte’, Wemmel Figuur 55 Herwerkt situeringsplan en inrichtingsplan ‘Wemmelse Motte’, Wemmel (links) & ontwerpend onderzoek Metropolitan Lands-

capes (rechts) Figuur 56 Speelzone ‘Wemmelse Motte’: inrichtingsschets & referentiebeelden Figuur 57 Liggingskaart project Het Zeen in Sterrebeek (Zaventem) Figuur 58 Inrichtingsvoorstel voor ‘Het Zeen – Fase II’ zoals dit opgenomen werd in het aanvraagdossier voor projectsubsidies bij ANB

i.k.v. de oproep ‘Toegankelijk Groen in de Vlaamse Rand’ en verder verfijnd zal worden i.k.v. het lopend participatietraject Figuur 59 Locatie projectgebied De Kersenberg – Nossegem (Zaventem) Figuur 60 Eerste visieschets voor inrichting Kersenberg - Nossegem (Zaventem) Figuur 61 Locatie projectgebied Heirweg I – Zemst Figuur 62 Voorontwerp project Heirweg I – Zemst Figuur 63 Sfeerbeelden van de Erfgoeddag 2017: Kruisborre-ommegang in Asse Figuur 64 Locaties Erfgoeddag 2017 (Asse) en 2018 (Wezembeek-Oppem), thema ‘Kiezen’ Figuur 65 Locaties van voorgaande edities van de LandschapsDOEdag die RLGC organiseerde in de regio; locatie Feest in het landschap

2017 (PIVO-terrein Asse) en mogelijke locaties voor de activiteit in 2018. Figuur 66 Sfeerbeelden ‘Feest in het landschap’ 2017 op de Pivo-site in Relegem – Asse Figuur 67 Trajecten fietslussen i.k.v. publiekswerking strategisch project Groene Noordrand 2017 Figuur 68 Sfeerbeelden publiekswerking strategisch project Groene Noordrand 2017 aansluitend op het ‘Feest in het Landschap’: info-

stand & fietstochten ‘Groene Noordrand’ Figuur 69 Sfeerbeelden Erembald-kravaalhappening in 2017 op en rondom de Vedderboom in Mazenzele, Opwijk Figuur 70 Overzichtskaart van het projectgebied ‘Van Erembald tot Kravaalbos‘ met aanduiding van de locaties van de happenings in 2015-

2017 Figuur 71 Overzichtskaart locaties Koutercafés tijdens het najaar van 2017 en winter 2018 Figuur 72 Sfeerbeeld eerste Koutercafé rond ‘Hop & bier’ in Kapelle-op-den-Bos Figuur 73 Situering openingsevenement week van de bij – Plantentuin Meise Figuur 74 Situering Waterfeest – Vilvoorde Figuur 75 Impressie brochure voor GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde Figuur 76 Locatie GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde Figuur 77 Overzichtskaart van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden. De

roze arcering geeft zoekzone "Land van Meise-Merchtem-Asse" aan waarin het wandelnetwerk ook bewegwijzerd zal worden. Figuur 78 Overzichtskaart van de in 2017 meer dan 1.000 km geïnventariseerde wandelwegen in de 10 gemeenten van de Brabantse

Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden. Figuur 79 Impressie van één van de overlegvergaderingen (Grimbergen) voor input op ontwerp wandelnetwerk Brabantse Kouters en

inventarisatie van de wandelwegen in de 10 betrokken gemeenten Figuur 80 Overzicht van het aantal ingeschreven klassen voor de periode 2007 – 2017 Figuur 81 Overzicht van het aantal ingeschreven leerlingen voor de periode 2007 – 2017 Figuur 82 Overzicht van de verdeling van het aantal deelnemende scholen over de gemeenten uit het werkingsgebied in 2017 Figuur 83 Sfeerbeelden begeleide NME-activiteiten in 2017: een opdracht tijdens ‘Bijzondere Bijen (linksboven), Op zoek naar de vleer-

muis bij ‘Inspecteur Pipistrellus’ (rechtsboven) en waterdiertjes zoeken tijdens ‘Moord in de poel’ (onder) Figuur 84 Overzichtskaart van de NME-actieve scholen over de periode 2007-2017. Figuur 85 Evolutie aantal ontleningen van educatieve koffers en veldwerkmaterialen van 2007 tot 2017 Figuur 86 Illustratie inhoud natuurbelevingskoffer ‘Leren van buiten’ Figuur 87 Evolutie van het aantal deelnemers aan de educatieve actie ‘Op Zebrapad’ tussen 2011 en 2017 Figuur 88 Locaties actie ‘Op Zebrapad’ in 2017 Figuur 89 Sfeerbeelden educatieve actie ‘op ZebraPAD’ in 2017 Figuur 90 Sfeerbeelden workshop ‘Knappe kriebelbeestjes’ tijdens het festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek (Grimbergen) in 2017 Figuur 91 Locaties workshops Art d’Eco in 2017 en 2018 Figuur 92 Evolutie van het jaarlijks aantal ingezette vrijwilligers voor de begeleiding van NME-activiteiten tussen 2007 en 2017 Figuur 93 Evolutie van het aantal NME-activiteiten begeleid door vrijwilligers tussen 2007 en 2017 Figuur 94 Overzichtskaart van scholen die met ondersteuning van RLGC reeds deelnamen of momenteel deelnemen aan een Natuur–op–

school – project Figuur 95 Sfeerbeelden uitvoering Natuur op school project in de Knipoog (Vilvoorde) samen met de leerlingen Figuur 96 Ingroeningsplan i.k.v. ‘Natuur op school’-project voor ‘De Pimpernel’, Zemst Figuur 97 Overzichtskaart locaties snoeicursussen hoogstamboomgaarden 2007-2017 Figuur 98 Sfeerbeelden snoeicursussen hoogstamfruit winter (boven) en zomer (onder) in Londerzeel (2017) Figuur 99 Overzichtskaart locaties cursussen rond monitoring en/of beheer van poelen tijdens de periode 2011-2017 Figuur 100 Sfeerbeelden van de cursus ‘Aanleg en beheer poelen’ op 30/09/2017 in Zemst en Leest (Mechelen) Figuur 101 Overzichtskaart cursus aanleg en beheer van bloemenweiden (2016-2017) Figuur 102 Sfeerbeelden cursus bloemenweiden in Zemst Figuur 103 Overzichtskaart locaties cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen 2012-2017 Figuur 104 Sfeerbeelden cursus ‘Knot- en hakhoutbeheer in Brussegem (Merchtem) in het voorjaar van 2017 (boven) en ‘Beheer van hagen

en heggen’ in Grimbergen tijdens het najaar van 2017 (onder) Figuur 105 Sfeerbeelden cursusreeks ‘Avontuurlijk… Natuurlijk!’ met module wilgenhutten bouwen in Grimbergen (linksboven), eetbare

tuin in Vilvoorde (rechtsboven) en bezoek aan voordbeeldsites (onder) Figuur 106 Overzichtskaart locaties cursusreeks ‘Avontuurlijk…Natuurlijk!’ in Vilvoorde en Grimbergen in 2017 en voor 2018 in Asse


5

Figuur 107 Aantal personen ingeschreven op de elektronische-nieuwsbrief van 2009 tot 2017 Figuur 108 Impressie van enkele elektronische nieuwsbrieven uit het werkjaar 2017 Figuur 109 Aantal vind-ik-leuks van de facebookpagina van RLGC van 2013 tot 2017 Figuur 110 Impressie website RLGC Figuur 111 Voorbeeld van infoborden ontworpen voor het speelgroenproject ‘Loodstuin’ in Vilvoorde (links en Kruisborre-ommegang in

Asse (rechts) Figuur 112 Een greep uit het promotiemateriaal in 2017: Affiche voor activiteit ‘Feest in het Landschap’ (links) en ‘Fruitboom- en haag-

plantactie’ (rechts) Figuur 113 Een greep uit de publicaties in 2017: brochure Kruisborre-ommegang Asse, herwerkte brochure zwaluwen, inspiratiegidsen

stedelijke natuur, brochure NME-aanbod 2017-2018 Figuur 114 Overzichtskaart ter illustratie van de getrapte werking voor uitvoering van terreinprojecten in het werkingsgebied van RLGC Figuur 115 Situering projectgebied strategisch project ‘Groene Noordrand’ Figuur 116 Sfeerbeelden 1ste werkjaar strategisch project ‘Groene Noordrand’: overlegmomenten, terreinbezoeken, publieksactiviteit

‘Feest in het Landschap’ Figuur 117 Strategisch project Groene Noordrand: prioritaire actiegebieden (boven); eerste visieschets (onder) Figuur 118 Strategisch project Groene Noordrand: Facebook- & webpagina, en logo Figuur 119 Inrichting gemeentelijke boomgaard ter hoogte van Bosstraat te Mazenzele Figuur 120 Situering projectgebied ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (boven) en overzicht van de samenstellende deelgebieden van

het projectgebied zoals die afgebakend werden door de projectpartners. Figuur 121 Overzichtskaart van de perimeters van andere gebiedsgerichte initiatieven die RLGC mee ondersteunt: landinrichting ‘Molen-

beek-Maalbeek’ (paars) en project ‘De Groene Vallei’ (groen), Strategisch Project Natuur in en rond Mechelen ORIOM (rood). Figuur 122 Illustratie werken in 2017 aan de poelen en heggen in het samentuinproject ‘Groenten uit Zellik’ i.k.v. landinrichting Molenbeek-

Maalbeek (boven) en het persmoment met Minister Schauvliege (onder)

Lijst van tabellen

Tabel 1 Samenstelling van de Algemene Vergadering tot voor de statutenwijziging van 26/04/2017 Tabel 2 Samenstelling van de Algemene Vergadering na de statutenwijziging van 26/04/2017 Tabel 3 Samenstelling van de Raad van Bestuur tot 26/04/2017 Tabel 4 Samenstelling van de Raad van Bestuur na de statutenwijziging en herverkiezing van de bestuursleden op de algemene vergade-

ring van 26/04/2017 Tabel 5 Samenstelling van het Dagelijks Bestuur tot 26/04/2017 Tabel 6 Samenstelling van het Dagelijks Bestuur na de statutenwijziging en herverkiezing van de bestuursleden op de algemene vergade-

ring van 26/04/2017 Tabel 7 Overzicht personeelsbezetting RLGC 2017 Tabel 8 Vooruitzichten personeelsbezetting RLGC 2018 Tabel 9 Verdeling loon- en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2017 Tabel 10 Vooruitzichten verdeling loon- en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2018 Tabel 11 Overzicht, voor het werkingsjaar 2017, van de inkomsten en de uitgaven toegekend aan de diverse subsidiekanalen Tabel 12 Opsplitsing, voor het werkingsjaar 2017, van de inkomsten en subsidies op de basiswerking Tabel 13 Begroting 2018: overzicht inkomsten Tabel 14 Begroting 2018: overzicht uitgaven per post Tabel 15 Begroting 2018: overzicht inkomsten en uitgaven per budgetlijn Tabel 16 Overzicht van alle acties uit het jaarverslag 2017 - jaarprogramma 2018 en de relatie met de doelstellingen zoals geformuleerd in

het natuurdecreet en de taakstelling zoals opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst provincie Vlaams-Brabant – RL 2017-2019

Tabel 17 Overzicht van de herstelde en nieuw aangelegde poelen in 2017 Tabel 18 Resultaten inventarisatieproject geselecteerde poelen 2017 Tabel 19 Overzicht herstelde en aangelegde hagen, heggen en houtkanten in 2017 Tabel 20 Overzicht van de herstelde en aangelegde hoogstamboomgaarden in 2017 Tabel 21 Overzicht van de aangeplante hoogstambomen (solitair, groep of dreven) in 2017 Tabel 22 Overzicht aangelegde bloemenranden voor bijen in 2017 Tabel 23 Overzicht opgehangen zwaluwkunstnesten per gemeente tot en met december 2017 Tabel 24 Overzicht van de aangeboden (knot)loten via brandhoutcatalogus in 2017 Tabel 25 Overzicht van administratieve ondersteuning en advies naar private en openbare boseigenaars Tabel 26 Overzicht lopende acties rond bosuitbreiding in 2017 Tabel 27 Overzicht prioritaire zoekzones voor bosuitbreiding, bijhorende prioriteit en argumentatie van de keuze Tabel 28 Overzicht van Quick-winprojecten voor bosuitbreiding Tabel 29 Cijfers met betrekking tot de huidige actieve beheerovereenkomsten in het werkingsgebied van Regionaal Landschap Groene

Corridor (per datum van 1/1/2018). Tabel 30 Suggestie voor de samenstelling eenjarig mengsel (boven) met granen en kruiden voor de Geelgors op de golfsite van Sterrebeek

i.k.v. het project ‘Weg van Gorzen’ Tabel 31 Overzicht NME-aanbod voor begeleide activiteiten in 2017-2018, georganiseerd vanuit RLGC Tabel 32 Overzicht begeleide activiteiten en doelgroepen in het aanbod van het NME-steunpunt Noordwest-Brabant van 2007 tot 2017 Tabel 33 Inschrijvingen voor het begeleide NME-aanbod voor de periode 2007-2017 Tabel 34 Overzicht van de ontlening van de natuurbelevingskoffers en andere veldwerkmaterialen in 2017 Tabel 35 Overzicht deelname aan de activiteit ‘Op Zebrapad’ in 2017 in Steenokkerzeel, Zemst en Opwijk Tabel 36 Overzicht van de vrijwilligersinzet in 2017 i.k.v. de NME-werking Tabel 37 Overzicht lopende ‘Natuur op School’-projecten in 2017-2018


6

Bijlagen BIJLAGE 1 - Boekhoudkundige documenten:

a. Verslag erkend accountant over jaarrekening 2017 b. Proef- en saldibalans 2017 c. Fiscale balans 2017 d. Loonbalans 2017 e. Sociale balans 2017 f. Begroting 2018

BIJLAGE 2 - Administratieve documenten:

a. Statuten zoals goedgekeurd op de Algemene Vergadering van 26/04/2017 b. Verslagen Algemene Vergadering 21/02/2017 – 26/04/2017 – 20/02/2018 c. Verslagen Raad van Bestuur 2017 d. Verslagen Dagelijks Bestuur 2017

BIJLAGE 3 - Publicaties 2017:

a. Brochures kleine landschapselementen (i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen en de provincie Vlaams-Brabant)

b. NME-brochure 2017-2018 (i.s.m. Provincie Vlaams-Brabant) c. brochure jaarverslag 2016 d. brochure Kruisborre (i.s.m. gemeente Asse) e. Inspiratiegidsen stedelijke natuur (i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen en de provincie Vlaams-Brabant)

BIJLAGE 4 – Actieplan RLGC voor provincie Vlaams-Brabant i.k.v. nieuwe samenwerkingsovereenkomst 2017-2019 a. Rapportage 2017 b. Planning 2018


7

1 Organisatie en structuur

1.1 Werkingsgebied Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Groene Corridor ligt in het noordwesten van de provincie Vlaams-Brabant (zie figuur 1), en strekt zich uit over het grondgebied van 12 gemeenten: Asse, Opwijk, Grimbergen, Merchtem, Londerzeel, Meise, Wemmel, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Vilvoorde, Steenokkerzeel en Zaventem. De totale oppervlakte van het werkingsgebied is 35.215 ha. Vanaf 20/02/2018 treden ook de gemeenten Mache-len en Wezembeek-Oppem toe tot het samenwerkingsverband en vergroot het werkingsgebied dan ook met de oppervlakte van deze gemeenten tot een totaal van 37.056 ha.

Figuur 1 - Overzicht van het werkingsgebied van RLGC tot 2017. Vanaf 20/02/2018 treden ook de gemeenten Machelen en Wezembeek-Oppem toe tot het samenwerkingsverband en vergroot het werkingsgebied dan ook

met de oppervlakte van deze gemeenten Het landschap in Noordwest-Brabant is in het zuiden heuvelachtig met lemige bodems, en eerder vlak met zan-dige bodems in het noorden. De Zenne en de valleien van de Molenbeek, Birrebeek, Laarbeek, Maalbeek, Bare-beek… vormen opvallende groenblauwe linten in het landschap. Ondanks de hoge verstedelijkingsdruk vanuit de Brusselse agglomeratie zijn er nog heel wat natuurparels intact gebleven.


8

1.2 Bestuursorganen

1.2.1 Algemene Vergadering De Algemene Vergadering van Regionaal Landschap Groene Corridor is samengesteld uit de provincie Vlaams-Brabant, alle aangesloten gemeenten, de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en recreatie, landeige-naars, erfgoed en de wildbeheereenheden. Tot 26/04/2017 was de ledenvergadering samengesteld zoals aange-ven in Tabel 1. Gezien de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Brabant en de voor-waarden die hierin opgenomen zijn m.b.t. samenstelling van de Algemene Vergadering en Raad van Bestuur (zie verder), was na de statutenwijziging op de Algemene Vergadering van 26/04/2017 (zie bijlage 2a) de samenstel-ling van de Algemene vergadering zoals weergegeven in Tabel 2

Tabel 1 – Samenstelling van de Algemene Vergadering tot voor de statutenwijziging van 26/04/2017

Groep A overheden1 provincie Vlaams-Brabant Jozef De Borger Mia Van der Elst2 provincie Vlaams-Brabant Grete De Maeyer Dirk Buysse3 gemeente Asse Joeri Vastersavendts Rik De Baerdemaeker4 gemeente Grimbergen Eddie Boelens Alena Van den Bussche5 gemeente Kapelle-od-Bos Freddy De Ruysscher Dirk Hermans6 gemeente Londerzeel Gerda Verhulst Veerle Pas7 gemeente Meise Ann Van den Broeck Christine De Cubber8 gemeente Merchtem Eddie De Block David De Valck9 gemeente Opwijk Inez De Coninck Eric Roelands

10 gemeente Steenokkerzeel Annie Berckmans Hilde Huylebroeck11 gemeente Vilvoorde Magda Van Stevens Hans Bonte12 gemeente Wemmel Koen Weemaes /13 gemeente Zaventem Erik Rennen Guido Declercq14 gemeente Zemst Koen Vandermeiren Werner Keersmaekers

Groep B natuurverenigingen15 Natuurpunt Asse Frans Roggeman Pieter Boets16 Natuurpunt Grimbergen Michiel Callens Jacques Olemans17 Natuurpunt Londerzeel Eric Daelemans /18 Natuurpunt Meise Frank Vermoesen /19 Natuurpunt Merchtem Ivan Vanhaecht Alain De Cré20 Natuurpunt Opwijk Johan Verlinden Marc De Maegdt21 Natuurpunt Vilvoorde-Mach.-Steenok. Ivo Janssens Gustaaf Brodala22 Natuurpunt Wemmel Hendrik Devriese Liliane Reynaerts23 Natuurpunt Zemst Francis Wyns Jeanne Peeters24 Natuurpunt Zaventem Bernadette Kinart Magda Walraevens25 Natuurpunt Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx Lilly Simons

Groep C landbouworganisaties26 Boerenbond - bedrijfsgilden Lien Vandebroeck Els Corbeels27 Boerenbond - landelijke gilden Bert Miseur Hugo Vleugels28 Boerenbond - groene kring Joris De Maeseneer Arnout Van Crombrugge29 Boerenbond - kvlv Patty De Keyzer Brigitte van Malderen30 Boerenbond - kvlv-agra Agnes Uyttendaele /

Groep C toeristische verenigingen31 PASAR Filip Thollebeek Alain Segers32 Toerisme Vlaams-Brabant Koen Craenen Vanessa Massaer

Groep C wildbeheereenheden33 WBE De Klaverbeek Kris Janssens Joris Janssens34 WBE Land van Asse Jean Delvaux /35 WBE Nederbrabant Christian Houthuys /

adviserende instellingenVlaamse Landmaatschappij Roald Steeno Luc Vander ElstToerisme Vlaanderen Dries Verclyte Els Brouwersdep LNE - dienst land- en bodembescherming Petra Deproost Liesbeth Vandekerkhovedep landbouw & visserij - afdeling duurzame landbouwontwikkeling

Hilde Villé /


9

Tabel 2 – Samenstelling van de Algemene Vergadering na de statutenwijziging van 26/04/2017

De Algemene Vergadering werd in 2017 driemaal samengeroepen (verslagen zie bijlage 2b)

GROEP A overheden effectieven plaatsvervangers1 provincie Vlaams-Brabant / Mia Van der Elst2 provincie Vlaams-Brabant Sarah Sneyers Leen Van Aken3 provincie Vlaams-Brabant Grete De Maeyer Dirk Buysse4 provincie Vlaams-Brabant Dominique Stels Hadewijch Degryse5 gemeente Asse Joeri Vastersavendts Rik De Baerdemaeker6 gemeente Asse Geert Heyvaert /7 gemeente Grimbergen Eddie Boelens Alena Van den Bussche8 gemeente Grimbergen Tom Gaudaen Kirsten Hoefs9 gemeente Kapelle-od-Bos Freddy De Ruysscher Dirk Hermans

10 gemeente Kapelle-od-Bos Jos Thomas Ria Devos11 gemeente Londerzeel Gerda Verhulst Veerle Pas12 gemeente Londerzeel / /13 gemeente Meise Ann Van den Broeck Christine De Cubber14 gemeente Meise Marcel Belgrado Veerle De Cuyper15 gemeente Merchtem Eddie De Block David De Valck16 gemeente Merchtem / /17 gemeente Opwijk Inez De Coninck Eric Roelands18 gemeente Opwijk Els Van Buggenhout Jan Couck19 gemeente Steenokkerzeel Annie Berckmans Hilde Huylebroeck20 gemeente Steenokkerzeel Jerry Casier Sato Pollet21 stad Vilvoorde Magda Van Stevens Hans Bonte22 stad Vilvoorde Viviane Schaessens Hans Bonte23 gemeente Wemmel Koen Weemaes /24 gemeente Wemmel Vincent Jonckheere /25 gemeente Zaventem Erik Rennen Guido Declercq26 gemeente Zaventem Dirk Philips Wim De Sloovere27 gemeente Zemst Koen Vandermeiren Werner Keersmaekers28 gemeente Zemst / /

GROEP B Natuurverenigingen effectieven plaatsvervangers

29 Natuurpunt Asse Frans Roggeman Pieter Boets30 Natuurpunt Grimbergen Michiel Callens Jacques Olemans

31 Natuurpunt Londerzeel Eric Daelemans /32 Natuurpunt Meise Frank Vermoesen /

33 Natuurpunt Merchtem Ivan Vanhaecht Alain De Cré34 Natuurpunt Opwijk Johan Verlinden Marc De Maegdt

35 Natuurpunt Vilvoorde-Mach.-Steenok. Ivo Janssens Gustaaf Brodala36 Natuurpunt Wemmel Hendrik Devriese Liliane Reynaerts37 Natuurpunt Zemst Francis Wyns Jeanne Peeters38 Natuurpunt Zaventem Bernadette Kinart Magda Walraevens

39 Natuurpunt Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx Lilly SimonsGROEP C Private eigenaars en beheerders effectieven plaatsvervangers

40 Boerenbond - bedrijfsgilden Lien Vandebroeck Els Corbeels41 Boerenbond - landelijke gilden Bert Miseur Hugo Vleugels42 Boerenbond - groene kring Joris De Maeseneer Arnout Van Crombrugge43 Boerenbond - kvlv Patty De Keyzer Brigitte Van Malderen44 Boerenbond - kvlv-agra Agnes Uyttendaele /45 WBE De Klaverbeek Kris Janssens Joris Janssens46 WBE Land van Asse Jean Delvaux /47 WBE Nederbrabant Christian Houthuys /48 Landelijk Vlaanderen Geoffroy ’t Serstevens Thibault d'Ursel

GROEP D Streekverenigingen effectieven plaatsvervangers49 PASAR Filip Thollebeek Alain Segers

50 Toerisme Vlaams-Brabant Koen Craenen Vanessa Massaer51 Plantentuin Meise Anne Ronse Steven Dessein52 Museum voor Oudere Technieken Steven De Waele Florence Van Driel53 Vlaamse Herboristenvereniging Veerle De Vos /

54 Heemkring ter Ham Marc Verelst /adviserende instellingen effectieven plaatsvervangersVlaamse Landmaatschappij Roald Steeno Luc Vander ElstToerisme Vlaanderen Dries Verclyte Els Brouwers

dep LNE - dienst land- en bodembescherming Petra Deproost Liesbeth Vandekerkhove

dep landbouw & visserij - afdeling duurzame landbouwontwikkeling

Hilde Villé /

provincie Vlaams-Brabant Tie Roefs /provincie Vlaams-Brabant Tom Dehaene /


10

1.2.2 Raad van bestuur De Raad van Bestuur van Regionaal Landschap Groene Corridor is samengesteld uit de provincie Vlaams-Brabant, een afvaardiging van de aangesloten gemeenten en van de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en re-creatie, erfgoed, landeigenaars en de wildbeheereenheden. Tot 26/04/2017 was de Raad van Bestuur samenge-steld zoals aangeven in Tabel 3. Gezien de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Bra-bant en de voorwaarden die hierin opgenomen zijn m.b.t. samenstelling van de Raad van Bestuur, was na de statutenwijziging en herverkiezing van het bestuur op de Algemene Vergadering van 26/04/2017 (zie bijlage 2b) de samenstelling van de Algemene vergadering zoals weergegeven in Tabel 4

Tabel 3 – Samenstelling van de Raad van Bestuur tot 26/04/2017

Organisatie Naam GROEP A - Overheden Provincie Vlaams-Brabant Jozef De Borger gemeente Asse Yoeri Vastersavendts gemeente Opwijk Inez De Coninck gemeente Zemst Koen Vandermeiren Stad Vilvoorde Magda Van Stevens GROEP B - Natuurverenigingen Natuurpunt vzw Afdeling Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx Natuurpunt vzw Afdeling Londerzeel Anne Ronse Natuurpunt vzw Afdeling MaViSt Ivo Janssens Natuurpunt vzw Afdeling Merchtem Ivan Vanhaecht Natuurpunt / GROEP C – Andere verenigingen Boerenbond - Bedrijfsgilden Lien Vandebroeck Pasar Filip Thollebeek Wildbeheereenheid Land van Asse Jean Delvaux Adviserende leden Provincie Vlaams-Brabant Grete De Maeyer RLGC Patrick Endels (verslaggever)

Tabel 4 – Samenstelling van de Raad van Bestuur na de statutenwijziging en herverkiezing van de bestuursleden

op de algemene vergadering van 26/04/2017

Organisatie Naam GROEP A - Overheden Provincie Vlaams-Brabant Sarah Sneyers Stad Vilvoorde Magda Van Stevens gemeente Asse Geert Heyvaert gemeente Grimbergen Eddie Boelens gemeente Meise Marcel Belgrado gemeente Opwijk Els Van Buggenhout gemeente Wemmel Vincent Jonckheere gemeente Zaventem Erik Rennen gemeente Zemst Koen Vandermeiren GROEP B - natuurverenigingen Natuurpunt Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx Natuurpunt Machelen-Vilvoorde-Steenokkerzeel Ivo Janssens Natuurpunt Merchtem Ivan Vanhaecht GROEP C - Private eigenaars en beheerders Boerenbond - Bedrijfsgilden Lien Vandebroeck Wildbeheereenheid Land van Asse Jean Delvaux Landelijk Vlaanderen Geoffroy 't Serstevens GROEP D - Streekverenigingen Pasar Filip Thollebeek Agentschap Plantentuin Meise Anne Ronse Niet-stemgerechtigde adviserende leden Provincie Vlaams-Brabant Tie Roefs Provincie Vlaams-Brabant Tom Dehaene Provincie Vlaams-Brabant Grete De Maeyer Provincie Vlaams-Brabant Dominique Stels RLGC Patrick Endels (verslaggever)


11

De Raad van Bestuur kwam in 2017 zesmaal rechtsgeldig samen (verslagen zie bijlage 2c, nota’s voorgelegd aan de Raad van Bestuur en bijlagen bij deze verslagen van vergaderingen van de Raad van Bestuur liggen ter inzage op het RLGC-secretariaat).

1.2.3 Dagelijks bestuur De Raad van Bestuur verdeelt onder haar leden de functies van voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en pen-ningmeester. Tot 26/04/2017 was het Dagelijks Bestuur samengesteld zoals aangeven in Tabel 5. Gezien de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Brabant en de voorwaarden die hierin opgeno-men zijn m.b.t. samenstelling van het Dagelijks Bestuur was na de statutenwijziging en herverkiezing van het bestuur op de Algemene Vergadering van 26/04/2017 (zie bijlage 2b) vanaf de Raad van Bestuur van 26/04/2017 de samenstelling van het Dagelijks Bestuur zoals weergegeven in Tabel 6.

Tabel 5 – Samenstelling van het Dagelijks Bestuur tot 26/04/2017

Organisatie Naam GROEP A - Overheden Provincie Vlaams-Brabant Jozef De Borger (voorzitter) Stad Vilvoorde Magda Van Stevens (secretaris) GROEP B - Natuurverenigingen Natuurpunt vzw Afdeling Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx (ondervoorzitter) GROEP C – Andere verenigingen Pasar Filip Thollebeek (penningmeester) Adviserende leden RLGC Patrick Endels (verslaggever)

Tabel 6 – Samenstelling van het Dagelijks Bestuur na de statutenwijziging en herverkiezing van de bestuursle-den op de Algemene Vergadering van 26/04/2017

Organisatie Naam GROEP A - Overheden Provincie Vlaams-Brabant Sarah Sneyers (secretaris) Stad Vilvoorde Magda Van Stevens (voorzitter) GROEP B - natuurverenigingen Natuurpunt Machelen-Vilvoorde-Steenokkerzeel Ivo Janssens (penningmeester) GROEP C - Private eigenaars en beheerders Boerenbond - Bedrijfsgilden Lien Vandebroeck GROEP D - Streekverenigingen Pasar Filip Thollebeek (ondervoorzitter) Niet-stemgerechtigde adviserende leden Natuurpunt Kanaalregio - Bos van Aa Herman Dierickx RLGC Patrick Endels (verslaggever)

Het Dagelijks Bestuur kwam in 2017 zesmaal samen (verslagen zie bijlage 2d, nota’s en bijlagen bij deze verslagen van het Dagelijks Bestuur liggen ter inzage op het RLGC-secretariaat). De bestuurders oefenen hun bevoegdhe-den uit als college. Bij beslissingen wordt er gestreefd naar consensus maar zo nodig wordt beslist bij stemming waarbij de beslissingen slechts geldig kunnen genomen worden met een gewone meerderheid.


12

1.3 Personeel

1.3.1 Personeelskader 2017-2018 Er waren in 2017 vrij veel wijzigingen in de personeelsbezetting in het RLGC-team (zie ook tabel 7): - Lies Heirman had voltijds ouderschapsverlof in augustus 2017. - Lies Staes werkte tijdens de maanden juni-september 2017 voltijds i.p.v. 80% gezien de drukke inventarisa-

tieperiode voor het wandelnetwerk. - Margot De Groote kwam op 26/06/2017 als nieuwe projectmedewerker bos en toegankelijke natuur. - Lise Fivez kwam terug uit ouderschapsverlof-onbetaald verlof op 1/03/2017. Zij nam ontslag maar bleef voor

de overdracht van NME-taken nog deeltijds 40% in dienst tijdens de maand september 2017. - Lise Fivez werd als NME-medewerkster vervangen door Annelies Kerschot die vanaf 21/08/2017 in dienst

kwam. - Marijke Smans, die al geruime tijd voltijds tijdskrediet had, ging uit dienst op 30/04/2017. - Greet De Prins, VIA medewerker regionale landschappen provincie Vlaams-Brabant, kwam in dienst op

1/03/2017. - Pieterjan Schalley was 60% in dienst als medewerker kleine landschapselementen gedurende de maanden

augustus-september 2017; dit aansluitend op zijn stage die hij in het voorjaar bij RLGC doormaakte. - Jan De Beck verving met hem met een tewerkstelling van 50% vanaf 21/11/2017. In 2017 stond op jaarbasis gemiddeld 8.43 VTE op de loonrol van RLGC (waaronder ook de VIA medewerker voor Vlaams-Brabant, zie ook de sociale balans in bijlage 1e). Daarnaast liep dus ook een student landschapsarchitec-tuur stage tijdens het voorjaar van 2017 en zet Kristof Endels zich als vrijwilliger 2dagen/week in voor RLGC.

Tabel 7- Overzicht personeelsbezetting RLGC 2017

Functie Naam Regime j f m a m j j a s o n d coördinator Patrick Endels 100% administratief medewerkster Marleen Wauters 60% projectmedewerker gebiedsgerichte acties Wim Solie 100% projectcoördinator strategisch project Groene Noordrand Brecht Vermote 100%

biodiversiteitsmedewerkster Lies Heirman 80%-0% medewerker communicatie-recreatie-edu-catie-participatie Lies Staes 80%-

100%

projectmedewerker landschapszorg Nele Guiljam 100% projectmedewerker Bos en toegankelijke Natuur Margot De Groote 100%

NME-medewerkster Lise Fivez 100%-40%

NME-medewerkster Annelies Kerschot 100% NME-medewerkster Marijke Smans 0% medewerker KLE-projecten Pieterjan Schalley 60% medewerker KLE-projecten Jan De Beck 50% VIA-medewerker RL-en Vlaams-Brabant Greet De Prins 80% In principe zal in 2018 het personeelsbestand opnieuw 11 medewerkers op de loonrol van RLGC tellen (waaron-der ook de VIA medewerker voor de Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen). Aansluitend op de situatie eind 2017 zullen volgende wijzigingen zich voordoen: - Lies Heirman is in de periode maart tot augustus 2018 50% tewerkgesteld i.p.v. 80% en dit via tijdskrediet. - Vanaf 01/03/2018 is Greet de Prins in principe voltijds tewerkgesteld, maar zij neemt vanaf 01/04/2018 deel-

tijds ouderschapsverlof.


13

Een overzicht van de inschatting voor de personeelsbezetting 2018 vindt u in tabel 8 (gemiddeld op jaarbasis 9.37 VTE op de loonrol van RLGC, inclusief de VIA-medewerker regionale landschappen-provincie, gehuisvest op de provincie Vlaams-Brabant). Daarnaast zal tijdens het voorjaar 2018 ook een bio-ingenieur stage lopen bij RLGC en zet Kristof Endels zich als vrijwilliger verder 2 dagen/week in voor RLGC.

Tabel 8 - Vooruitzichten personeelsbezetting RLGC 2018

Functie Naam Regime j f m a m j j a s o n d coördinator Patrick Endels 100% administratief medewerkster Marleen Wauters 60% projectmedewerker gebiedsgerichte acties Wim Solie 100% projectcoördinator strategisch project Groene Noordrand Brecht Vermote 100%

biodiversiteitsmedewerkster Lies Heirman 80%-50% medewerker communicatie-recreatie-edu-catie-participatie Lies Staes 80%

projectmedewerker landschapszorg Nele Guiljam 100% projectmedewerker Bos en toegankelijke Natuur Margot De Groote 100%

NME-medewerkster Annelies Kerschot 100% medewerker KLE-projecten Jan De Beck 50% VIA-medewerker RL-en Vlaams-Brabant Greet De Prins 80-100%

1.3.2 Relatie personeelsinzet - taken/subsidiekanalen Elk van de bovenvermelde medewerkers heeft een specifieke taakstelling. Naargelang deze (al dan niet ge-mengde) taakstelling wordt de loon- en werkingskost gefinancierd via diverse kanalen; dit overeenkomstig de tijd die hij/zij besteedt aan de deeltaak die via deze subsidie gefinancierd wordt. De manier waarop de loonkost van alle medewerkers verdeeld wordt over deze subsidiekanalen in 2017 en 2018 wordt weergegeven in tabel 9 en 10. De algemene werkingskosten van RLGC worden op dezelfde manier verdeeld; enige uitzondering hierbij is het subsidiekanaal ‘projectsubsidie strategische doelstellingen ANB’ waarop geen algemene werkingskosten afgerekend kunnen worden. Dit deel wordt extra gedragen via de werkingskosten op de subsidies vanuit leefmi-lieu provincie Vlaams-Brabant.


14

Tabel 9 - Verdeling loonkosten en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2017

verdeling loonkost medewerkers (in %) ba

sisbu

dget

via

gem

eent

en, s

o-cia

le, m

arib

el, l

oons

ubs V

laan

de-

ren,

….

prov

incie

leef

mili

eu

prov

incie

NM

E st

eunp

unt N

oord

-w

est B

raba

nt

prov

incie

land

scha

pszo

rg

proj

ects

ubsid

ie st

rate

gisc

he

doel

stel

linge

n AN

B vo

or R

L

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Groe

ne

Noo

rdra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Land

scha

p va

n Er

emba

ld to

t Kra

vaal

bos'

Proj

ect g

emee

nte

Opw

ijk K

er-

senb

oom

gaar

den

Maz

enze

le

OKW

Sam

enw

erki

ng p

roje

ct d

igi-

taal

wan

deln

etw

erk

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel L

NE

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel p

rov

som

(%)

Patrick Endels 20,50% 77,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 2,50% 100,0%

Marleen Wauters 95,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 5,00% 100,0%

Nele Guiljam 0,00% 0,00% 0,00% 91,67% 8,33% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Wim Solie 0,00% 33,77% 0,00% 0,00% 4,16% 35,00% 18,75% 8,33% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Lies Heirman 0,00% 68,70% 0,00% 0,00% 31,30% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Lies Staes 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Lise Fivez 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Annelies Kerschot 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Marijke Smans 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Margot De Groote 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Brecht Vermote 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Pieterjan Schalley 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Jan De Beck 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,0%

Greet De Prins 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 95,00% 5,00% 100,0%

Tabel 10 - Vooruitzichten verdeling loonkosten en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2017

verdeling loonkost medewerkers (in %) ba

sisbu

dget

via

gem

eent

en, s

oci-

ale,

mar

ibel

, loo

nsub

sidie

Vla

an-

dere

n,…

.

prov

incie

leef

mili

eu

prov

incie

NM

E-st

eunp

unt

Noor

dwes

t Bra

bant

prov

incie

land

scha

pszo

rg

proj

ects

ubsid

ie st

rate

gisc

he

doel

stel

linge

n AN

B vo

or R

L

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Groe

ne

Noo

rdra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Land

scha

p va

n Er

emba

ld to

t Kra

vaal

bos'

Proj

ect g

emee

nte

Opw

ijk K

er-

senb

oom

gaar

den

Maz

enze

le

OKW

Sam

enw

erki

ng p

roje

ct d

igi-

taal

wan

deln

etw

erk

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

pro-

vinc

ie -

subs

idie

dee

l LNE

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

pro-

vinc

ie -

subs

idie

dee

l pro

vinc

ie

som

(%)

Patrick Endels 47,5% 50,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,5% 100,0%

Marleen Wauters 95,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0% 100,0%

Nele Guiljam 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Wim Solie 0,0% 36,7% 0,0% 0,0% 0,0% 35,0% 25,0% 3,3% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Lies Heirman 0,0% 48,7% 0,0% 0,0% 51,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Lies Staes 0,0% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 83,3% 0,0% 0,0% 100,0%

Annelies Kerschot 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Margot De Groote 0,0% 50,0% 0,0% 0,0% 50,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Brecht Vermote 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Jan De Beck 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Greet De Prins 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 78,0% 22,0% 100,0%


15

2 Financieel verslag

2.1 Inkomsten en uitgaven 2017 Zie bijlage 1a tot 1d: verslag van erkend accountant, proef- en saldibalans, fiscale balans en loonbalans. De ver-deling van deze inkomsten en uitgaven over de diverse subsidiekanalen is weergegeven in tabel 5. Een opsplitsing van de inkomsten op de basiswerking kan teruggevonden worden in tabel 6

Uittreksel uit het verslag van de Algemene Vergadering van 20/02/2018 (zie bijlage 2b): 8. Goedkeuring jaarrekening 2017 en verslag accountant n.a.v. de controle van de boekhouding 2017 [….] De inkomsten (€ € 801.939,49) in 2017 bestonden voor wat betreft de meer structurele en langlopende subsidies voornamelijk uit

- gemeentebijdragen; - provinciale subsidies (voor basiswerking, projectwerking biodiversiteit, NME-steunpunt, ondersteuning

realisatie instandhoudingsdoelstellingen en historische landschapszorg); - Vlaamse subsidies (i.k.v. Vlaamse Intersectorale Akkoorden (VIA), sociale maribel en voor realisatie stra-

tegische doelstellingen ANB). - Daarnaast ontvangt RLGC ook subsidies vanuit het Vlaamse Gewest en de provincie Vlaams-Brabant

voor de tewerkstelling van de medewerker regionale landschappen Vlaams-Brabant die op de loonrol van RLGC staat.

In 2017 liepen ook diverse projecten waaraan aparte financiering gebonden was:

- Het Strategisch project ‘Groene Noordrand’: hiervoor ontving RLGC financiering vanuit Ruimte Vlaande-ren en de cofinanciering van de gemeenten Asse, Meise, Grimbergen en Wemmel.

- Subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen met cofinanciering vanuit de provincie Vlaams-Brabant en de ge-meenten Asse en Opwijk voor het Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaal.

- Subsidie vanuit Europa, Vlaanderen en de provincie-Vlaams-Brabant met cofinanciering van Toerisme Vlaams-Brabant i.k.v. het project OKW samenwerking ‘Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters’.

- Subsidie vanuit de provincie Vlaams-Brabant aan de gemeente Opwijk i.k.v. gemeentelijke natuurpro-jecten voor de realisatie van de Kersenboomgaarden in Mazenzele

Tenslotte haalt RLGC vnl. inkomsten uit omzet via

- de restfinanciering voor projecten door gemeenten en deelnemende particulieren - bijdragen voor NME-aanbod, cursussen en activiteiten door scholen en particulieren.

De totale inkomsten waren uiteindelijk iets lager dan begroot omdat de inkomsten verbonden aan de projectre-alisatie van de parken bufferzone bij ‘De Vlaamse Staak’ in Opwijk naar 2018 verschoven worden. De omzet was – zoals reeds vaker het geval was - hoger dan begroot, dit voornamelijk o.w.v. een aantal terreinprojecten waarbij een groter deel van de restfinanciering gedragen werd door de eigenaar of projecten die uitgevoerd en voorge-financierd werden door RLGC, maar vervolgens via andere ‘externe’ subsidiekanalen terugbetaald werden (b.v. subsidies aan gemeenten vanuit ANB voor de realisatie van toegankelijke natuur in de Vlaamse rand zoals project Reekbeek in Wemmel). De uitgaven (769.871,67 euro) in 2017 bestonden voornamelijk uit loonkosten, werkingskosten, communicatie-kosten en organisatiekosten voor vormingen en activiteiten, en materiaal- en aannemerskosten voor natuurin-richting en landschapsherstel (poelen, hagen, houtkanten, hoogstamboomgaarden, gebiedsgerichte ingrepen, fruitboom- en haagplantactie, achterstallig beheer,…) en de ontwikkeling van het wandelnetwerk. De vzw moet nog gelden ontvangen ten bedrage van 46.471,93 euro (voornamelijk saldo’s van reeds toegekende subsidies, deelname in werkingskosten door Pro Natura en daarnaast ook nog bijdragen voor projecten). RLGC is zelf in totaal nog 23.999,66 euro schuldig aan LNE i.k.v. teveel gestorte voorschotten van subsidies voor de Via-mede-werker in 2016 en 2017) en is nog 49.095,38 euro schuldig aan leveranciers (voornamelijk betaling aan sociaal secretariaat voor werkgeversbijdragen lonen december 2017, de ontwikkeling van films voor de regionale land-


16

schappen die nog opgeleverd moeten worden en enkele aannemersfacturen van winterwerken die nog opgele-verd moesten worden). De fiscale provisie van het vakantiegeld werd in 2017 met 11.891,14 euro verhoogd tot een totaalbedrag van 59.299,12 euro, dit conform de loonlastdocumenten van het sociaal secretariaat. Het soci-aal passief werd met 6.784,36 euro verhoogd tot een totaal van 269.043,63 euro; hetgeen overeenstemt met het volledige sociaal passief van het hele personeelskader op 31/12/2017. Daarnaast werden er voor een totaal van 10.750 euro provisies geboekt op 2017 dit in 2018 aangewend zullen worden i.k.v. de naamswijziging en de ontwikkeling van communicatieproducten e.a. materialen. Het boekjaar 2017 wordt afgesloten met een positief resultaat van € 32.067,82 euro en er wordt in totaal een gecumuleerd positief resultaat van 189.419,30 euro uit de voorgaande jaren overgedragen naar 2018. Op het einde van 2017 stond er in totaal 402.049,50 euro op de spaarrekeningen, in totaal 150.298,97 euro op de zichtrekeningen en 689,14 euro in de kas voor dagelijks ge-bruik. De vzw heeft voorraden van diverse materialen ter waarde van 2.116,27 euro. Met de combinatie van dit jaarverslag en deze jaarrekening kan aangetoond worden dat het team blijvend vol-doende middelen kan inzetten voor projecten, activiteiten en vormingen. Daarnaast werd het budget zowel voor personeelsinzet als voor terreinprojecten verder verhoogd door extra financiering te zoeken. In dit verband wer-den in 2017 ook verschillende projectaanvragen ingediend:

- aanvragen voor de gemeente Zaventem (‘Inrichting Zeen fase 2’) en Vilvoorde-Machelen (toegankelijk maken van Peutiebos) i.k.v. de projectoproep ‘Toegankelijk Groen’ i.k.v. flankerende maatregelen VSGB

- Projectaanvraag OKW-samenwerking voor opstarten van pilootproject ‘Loket Onderhoud buitengebied West-Brabant’ i.s.m. RLP&Z, Eco² en Pro Natura (INL-werking) en de gemeenten Zemst, Zaventem en Asse

- Diverse projectaanvragen voor scholen i.k.v. de provinciale projectoproep ‘Natuur op school’ Het verslag van de erkende boekhouder over de jaarrekeningen van 2017 wordt aan alle leden bezorgd en wordt door de voorzitter kort toegelicht. In dit verslag van de aangestelde accountant wordt aangegeven dat: “Ik heb bij wijze van steekproeven controle gedaan van de dagboeken, de rekeningen en de verantwoordingsstuk-ken”. De accountant vermeldt verder: “Ik heb mij kunnen steunen op een aangepaste administratieve en boek-houdkundige organisatie die, in functie van de uitvoering van mijn opdracht, een voldoende interne controle toeliet. […]”. Hij geeft tenslotte aan “geen enkele kennis te hebben van verrichtingen of beslissingen die een inbreuk zouden kunnen vormen op de statuten”. Tenslotte nog: “De balans (totaal van 662.744,45 euro) en de resultatenrekening (positief resultaat van 32.067,82) […] een getrouw beeld geven van het vermogen, de finan-ciële positie en de resultaten van de VZW”

Volgende vragen worden gesteld naar aanleiding van dit financieel overzicht 2017: - Het sociaal passief ligt vrij hoog en komt nagenoeg overeen met 6 maanden voor het globale personeels-

kader. Klopt dit? Patrick geeft aan dat dit gebaseerd is op simulaties voor 31/12/2017 door het sociaal secretariaat en dat deze inderdaad overeenstemmen met het geheel van de opzegperiodes van het personeel bij RLGC

- Zou er een deel van de reserve belegd kunnen worden? Patrick kadert dat dit tot een paar jaar geleden zeker niet het geval was (met zeer krappe liquiditeit in juni en december) en dat dit nu in theorie met 200.000 euro wel zou kunnen maar dan voor een periode van 1-2 jaar maximaal gezien dan een heel aantal overeenkomsten aflopen. De slotsom is dus dat het niet echt de moeite loont.

Er zijn geen verdere vragen of opmerkingen. De jaarrekening 2017 worden goedgekeurd door de algemene ver-gadering.


17

Tabel 11 - Overzicht, voor het werkingsjaar 2017, van de inkomsten en de uitgaven over de financiële kanalen

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

pos r

esul

taat

van

uit 2

016

157.

351,

48€

basi

swer

king

: bi

jdra

gen

gem

eent

en

+ VI

A su

bsid

ies

+ so

cial

e m

arib

el+

groe

njob

spr

ovin

cie

leef

mili

eu

prov

inci

e N

ME

steu

npun

t N

oord

wes

t Br

aban

t

prov

inci

e la

ndsc

haps

-zo

rg

proj

ects

ubs

stra

tegi

sche

do

elst

ellin

gen

ANB

voor

RL

proj

ect P

OM

gr

oenz

one

'De

Staa

k'

Nijv

erse

el

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Gro

ene

Noo

rdra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Land

scha

p va

n Er

emba

ld to

t Kr

avaa

lbos

'

Proj

ect

gem

eent

e O

pwijk

Ke

rsen

boom

-ga

arde

n M

azen

zele

20

16-2

017

Proj

ect

gem

eent

e O

pwijk

Ke

rsen

boom

-ga

arde

n M

azen

zele

20

17-2

018

OKW

Sa

men

wer

king

pr

ojec

t dig

itaal

w

ande

lnet

wer

k

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v -

subs

idie

dee

l LN

E

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pr

ov -

subs

idie

dee

l pr

ovto

taal

% v

an to

tale

in

kom

sten

of

uitg

aven

begr

oot v

oor

2017

subs

idie

s & in

kom

sten

over

drac

hten

uit

boek

jaar

201

6 na

ar 2

017

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-22

.582

,54

€

20.

819,

39

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

1.76

3,15

-0

,2%

€

-1.

763,

15

nog

in 2

017

te v

orde

ren

inko

mst

en re

eds g

eboe

kt o

p 20

16 €

-

€

-

€

-

€

-9.

618,

38

€

-3

.555

,20

€

-

€

-

€

-

€

-6.

222,

83

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-19

.396

,41

-2,4

% €

-1

9.39

6,41

su

bsid

ies

€

127

.287

,72

€

191

.694

,00

€

54.

235,

00

€

80.

028,

00

€

6

0.36

6,00

€

-

€

8

5.71

4,28

€

-

€

-

€

13

.510

,95

€

28.

632,

55

€ 4

3.47

0,04

€

68

4.93

8,54

85

,4%

€

716.

263,

07

inko

mst

en

€

2

2.62

6,14

€

3

3.69

5,89

€

6. 4

38,0

4 €

2

6.20

7,41

€

6.9

77,4

5 €

-

€

1

7.70

0,00

€

-

€

1

2.88

1,23

€

-

€

51.

100,

00

€

-

€

-

€

1

77.6

26,1

6 22

,1%

€

240.

822,

59

nog

in 2

018

te v

orde

ren

inko

mst

en re

eds g

eboe

kt o

p 20

17 €

-

€

6

.966

,72

€

-

€

-

€

30

5,22

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

7

.271

,94

0,9%

€

-

over

drac

hten

uit

boek

jaar

201

7 na

ar 2

018

€

-5

.250

,00

€

-34

.874

,01

€

-1.

177,

64

€ -

13.3

30,6

9 €

-

659,

76

€

22.

618,

54

€

-13.

643,

88

€

15.

228,

13

€

-

€

161,

44

€

-1

5.80

9,72

€

-

€

-

€

-46

.737

,59

-5,8

% €

-4

6.90

0,00

tota

al in

kom

sten

€

144

.663

,86

€

197

.482

,60

€

59.

495,

40

€

83.

286,

34

€

6

3.43

3,71

€

3

6,00

€

11

0.58

9,79

€

1

5.22

8,13

€

6

.658

,40

€

161,

44

€

4

8.80

1,23

€

2

8.63

2,55

€

43.

470,

04

€

801.

939,

49

100,

0% €

88

9.02

6,10

to

taal

inko

mst

en b

egro

ot v

oor 2

017

€

141

.526

,90

€

207

.236

,76

€

57.

535,

00

€

80.

456,

76

€

3

3.00

0,00

€

9

7.41

7,46

€

1

16.0

74,3

9 €

1

5.00

0,00

€

1

2.10

2,17

€

-

€

56.

210,

00

€

27.

666,

67

€ 4

4.80

0,00

€

88

9.02

6,10

uitg

aven

A - l

oonk

oste

n €

67.

685,

22

€

127

.922

,83

€

51.

401,

08

€

49.

116,

78

€

5

3.03

9,52

€

-

€

9

8.60

4,84

€

1

4.05

3,04

€

5

.094

,65

€

-

€

41.6

36,5

3 €

2

8.63

2,55

€

5

.036

,32

€

542.

223,

36

70,4

% €

56

2.34

0,00

B

- reg

ulie

re p

roje

ctko

sten

€

1

1.65

7,52

€

5

4.18

0,99

€

1.0

91,8

0 €

2

6.12

7,46

€

10.

001,

01

€

36,

00

€

-

€

-

€

9

42,7

8 €

2

9,68

€

-

€

-

€

-

€

1

04.0

67,2

4 13

,5%

€

195.

105,

61

C - o

rgan

isat

ieko

sten

vor

min

gen

en p

ublie

ksac

tivite

iten

€

1

.684

,22

€

1

.349

,50

€

-

€

558,

88

€

-

€

-

€

4

36,6

8 €

-

€

-

€

383

,89

€

-

€

16.0

00,0

0 €

2

0.41

3,17

2,

7% €

2

0.97

7,17

D

- com

mun

icat

ieko

sten

€

7

.838

,43

€

1

.187

,05

€

-

€

746,

74

€

-

€

-

€

1.5

83,7

1 €

-

€

-

€

-

€

-

€

17.0

20,5

7 €

2

8.37

6,50

3,

7% €

2

4.45

0,00

E

- spe

cifie

ke u

itrus

tings

kost

en €

8.3

28,2

6 €

4

68,4

9 €

8

5,52

€

5

6,99

€

-

€

-

€

1

.712

,09

€

-

€

-

€

5

03,4

5 €

-

€

1

.871

,20

€

13.

026,

00

1,7%

€

7

.150

,00

F - s

peci

fieke

wer

king

skos

ten

€

2

.096

,47

€

1

.701

,76

€

3

.034

, 34

€

1.

777,

43

€

39

3,18

€

-

€

1.6

27,6

9 €

4

01,8

5 €

1

5,00

€

13

1,76

€

1

.904

,93

€

-

€

3.2

66,6

0 €

1

6.35

1,01

2,

1% €

2

1.33

0,00

G

- alg

emen

e w

erki

ngsk

oste

n RL

GC €

5.6

76,3

5 €

10.6

71,9

8 €

3.8

82,6

6 €

4.90

2,06

€

-

€

-

€

6

.624

,78

€

773

,24

€

6

05,9

7 €

-

€

4

.372

,43

€

-

€

2

75,3

5 €

3

7.78

4,82

4,

9% €

4

8.04

3,33

H

- doo

rrek

enin

g hu

isve

stin

gs- e

n w

erki

ngsk

oste

n €

7.6

29,5

7 €

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

7.6

29,5

7 1,

0% €

9.1

50,0

0

tota

al u

itgav

en11

2.59

6,04

€

19

7.48

2,60

€

59

.495

,40

€

83

.286

,34

€

63

.433

,71

€

36,0

0€

110.

589,

79€

15.2

28,1

3€

6.65

8,40

€

16

1,44

€

48.8

01,2

3€

28

.632

,55

€

43

.470

,04

€

769.

871,

67€

10

0,0%

888.

546,

12€

to

taal

uitg

aven

beg

root

voo

r 201

714

1.49

6,00

€

20

7.23

7,67

€

57

.533

,33

€

80

.449

,19

€

33

.000

,00

€

97.4

00,0

0€

116.

075,

00€

15.0

06,2

5€

12.1

02,1

7€

€

-

56.2

10,0

0€

27

.427

,50

€

44

.609

,00

€

888.

546,

12€

sald

o in

kom

sten

- ui

tgav

en32

.067

,82

€

-€

-€

-

€

-€

-€

-

€

-€

-

€

-€

-

€

-€

-

€

32.0

67,8

2€

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

pos r

esul

taat

naa

r 201

818

9.41

9,30

€


18

Tabel 12 - Opsplitsing, voor het werkingsjaar 2017, van de inkomsten en subsidies op de basiswerking

toelichting subsidies voor basiswerkingbijdragen gemeenten € 81.876,90 sociale maribel extra tewerkstelling (0.39 VTE voor Marleen) € 15.985,08 VIA subsidie eindejaarspremieVIA subsidieorganisatiesteun,…VIVO subs voor vorming € 370,90 Groenjobs € 5.250,00 som € 127.287,72

toelichting andere inkomsten basiswerking dan bijdragen derden voor projectenbijdragen deelnemers haagplantactie € 11.316,93 interesten € 262,08 verkoop bier € 245,00 verkoop bijenhotels € 125,00 verkoop brochures € 27,00 bijdrage derden in catering / organisatie vormingen of activiteite € 60,50 bijdragen deelnemers cursussen/vormingen € 1.070,50 bijdrage provincie Vlaams-Brabant voor bosmedewerker € 1.537,98 bijdrage PN voor huiswesting en gezamenlijek werkingskosten € 7.272,65 bijdrage BGGC voor huiswesting en gezamenlijke werkingskoste € 274,95 bijdrage Riodis voor huiswesting en gezamenlijke werkingskoste € 433,55 som € 22.626,14

€ 23.804,84


19

2.2 Begroting 2018 Het overzicht van de begrote inkomsten en uitgaven voor 2018 is weergegeven in tabellen 13, 14 en 15. De gedetailleerde begroting 2018 is terug te vinden in bijlage 1f

Uittreksel uit het verslag van de Algemene Vergadering van 20/02/2018 (zie bijlage 2b): 10. Goedkeuring begroting 2018

Ook de begroting voor 2018 wordt toegelicht via een presentatie. De inkomsten in 2018 zijn begroot op 1.019.498,63 euro en zullen voor wat betreft de meer structurele/langlopende financiering bestaan uit

- Sokkelfinanciering via gemeentebijdragen en loonsubsidies vanuit Vlaanderen (sociale maribel, subsi-dies voor eindejaarspremies i.k.v. VIA-akkoorden,…)

- provinciale subsidies leefmilieu voor biodiversiteit, klimaat en netwerken - provinciale subsidies leefmilieu voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant - subsidies vanuit provincie Vlaams-Brabant, erfgoed (voor loon, projecten en werking projectmedewer-

ker landschapszorg incl. 360°-erfgoedprojecten) - projectsubsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos voor realisatie van strategische doelstellingen

rond soortbescherming, dichtbij-natuur en toegankelijke natuur, bebossingsprojecten en IHD - Vlaamse subsidies voor projecten gerealiseerd via Groenjobs tijdens de periode 2018-2020 - subsidies van de Vlaamse Overheid Departement LNE en de provincie Vlaams-Brabant (voor de mede-

werker RL-en i.k.v. VIA III).

Projectmatig kunnen we voor 2018 vnl. beroep doen op volgende financiering: - Budget vanuit POM Vlaams-Brabant voor het participatief traject en de realisatie van een groen- en

bufferzone aansluitend op KMO-zone ‘De Vlaamse Staak’ in Opwijk. - Subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen met cofinanciering vanuit de gemeenten Asse, Wemmel, Meise en

Grimbergen voor het Strategisch project Groene Noordrand - Subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen met cofinanciering vanuit de provincie Vlaams-Brabant en de ge-

meenten Asse en Opwijk voor het Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaal. - Subsidie vanuit Europa, Vlaanderen en de provincie-Vlaams-Brabant met cofinanciering van Toerisme

Vlaams-Brabant i.k.v. het project OKW samenwerking ‘Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters’. - Subsidies vanuit ANB toegekend aan de gemeenten Wemmel, Zaventem, Vilvoorde en Machelen voor

de realisatie van meer toegankelijke natuur in de Vlaamse Rand. Dit laat toe dat RLGC mee deze pro-jecten kan realiseren met de betrokken gemeenten (en de kosten kan doorfactureren aan de gemeen-ten die hiervoor de subsidies ontvangt).

- Subsidie vanuit Europa, Vlaanderen en de provincie-Vlaams-Brabant met cofinanciering van i.k.v. het project OKW samenwerking ‘Loket Onderhoud Buitengebied’ (zie hiervoor verder).

De begrote omzet, tenslotte, is opnieuw conservatief ingeschat en vooral afkomstig van de restfinanciering door particulieren of andere betrokkenen i.k.v. terreinprojecten (natuur en erfgoed), de bijdragen door particulieren i.k.v. de Fruitboom- en haagplantactie en de bijdragen van scholen voor begeleide NME-activiteiten.

De uitgaven in 2018 zijn begroot op 1.019.217,89 euro en dit verdeeld over loonkosten voor een 11-koppig team (ong. 9.3 VTE) incl. de VIA-medewerker regionale landschappen Vlaams-Brabant, werkingskosten en projectkos-ten. Voor provisie vakantiegeld wordt in 2018 een bedrag van 5.000,00 euro voorzien; voor het verder aanleggen van sociaal passief 10.000 euro. De begroting is nu opgemaakt met een overschot van 280.73 euro. Er zou dan in totaal een positief resultaat van € 189.700,03 euro overgedragen worden naar 2019.

Een kleine kanttekening is dat de inkomsten en uitgaven alweer kunnen dalen met enkele tienduizenden euros indien de realisatie van het project aan ‘De Vlaamse Staak’ opnieuw (zij het deels) verschoven zou worden naar 2019.

Voor de inpassing (cofinanciering met eigen middelen) van het recent goedgekeurde PDPO-project ‘Loket On-derhoud Buitengebied’ zal er in 2018 meer gebruik gemaakt worden van de toegekende provinciale subsidies vanuit leefmilieu. Dit zal het globale resultaat niet substantieel beïnvloeden, maar er zal in dit verband ong. 12.000 euro minder overgedragen worden naar 2019.

Er zijn geen vragen of opmerking bij dit voorstel voor begroting 2018. Dit wordt zo goedgekeurd door de algemene vergadering.


20

Tabel 13 - Begroting 2018: overzicht inkomsten

over

drac

hten

ui

t boe

kjaa

r 20

17 n

aar 2

018

nog

in 2

018

te

vord

eren

in

kom

sten

re

eds g

eboe

kt

op 2

017

subs

idie

sin

kom

sten

over

drac

hten

ui

t boe

kjaa

r 20

18 n

aar 2

019

tota

al5.

250,

00€

-

€

141.

876,

90€

40

.650

,00

€

-5.2

50,0

0€

18

2.52

6,90

€

pr

ovin

cie

leef

mili

eu34

.874

,01

€

-6

.966

,72

€

19

3.61

1,00

€

22.9

66,7

2€

-3

5.15

3,73

€

20

9.33

1,28

€

pr

ovin

cie

NM

E st

eunp

unt N

oord

wes

t Bra

bant

1.17

7,64

€

-€

55

.077

,00

€

6.00

0,00

€

-1

.504

,64

€

60.7

50,0

0€

prov

inci

e la

ndsc

haps

-zor

g 13

.330

,69

€

-

€

80.8

28,0

0€

7.

500,

00€

-7.4

08,6

9€

94

.250

,00

€

pr

ojec

tsub

s str

ateg

isch

e do

elst

ellin

gen

ANB

voor

RL

659,

76€

-305

,22

€

60.3

66,0

0€

30

5,22

€

-€

61.0

25,7

6€

proj

ect P

OM

gro

enzo

ne 'D

e St

aak'

Nijv

erse

el-2

2.61

8,54

€

-

€

-€

120.

000,

00€

-

€

97

.381

,46

€

St

rate

gisc

h pr

ojec

t 'Gr

oene

Noo

rdra

nd'

13.6

43,8

8€

-€

10

0.54

0,00

€

17.7

75,0

0€

-1

4.05

3,88

€

11

7.90

5,00

€

St

rate

gisc

h pr

ojec

t 'La

ndsc

hap

van

Erem

bald

tot K

rava

albo

s'-1

5.22

8,13

€

-

€

20.0

00,0

0€

-

€

15

.303

,13

€

20

.075

,00

€

Pr

ojec

t gem

eent

e O

pwijk

Ker

senb

oom

-gaa

rden

Maz

enze

le fa

se 2

-161

,44

€

-€

-

€

1 5

.754

,00

€

-€

15.5

92,5

6€

OKW

Sam

enw

erki

ng p

roje

ct d

igita

al w

ande

lnet

wer

k15

.809

,72

€

-

€

65.1

06,9

5€

-

€

-

€

80

.916

,67

€

VI

A m

edew

erke

r RL-

en e

n pr

ov -

subs

idie

dee

l LN

E-

€

-€

34

.944

,00

€

-€

-€

34.9

44,0

0€

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel p

rov

-€

-

€

44.8

00,0

0€

-

€

-

€

44

.800

,00

€

to

taal

46.7

37,5

9€

-7.2

71,9

4€

797.

149,

85€

23

0.95

0,94

€

-48.

067,

81€

1.01

9.49

8,63

€

% v

an to

tale

inko

mst

en o

f uitg

aven

4,6%

-0,7

%78

,2%

22,7

%-4

,7%

100,

0%


21

Tabel 14 - Begroting 2018: overzicht uitgaven per post

A - loonkosten bedrag %coordinator € 87.100,00 8,5%adminstratief medewerkster € 30.900,00 3,0%projectmedewerker landschapszorg € 57.300,00 5,6%projecmedewerker natuur/gebiedsgerichte acties € 74.700,00 7,3%biodiversiteitsmedewerkster € 49.300,00 4,8%NME-medewerkster € 49.400,00 4,8%projectmedewerkster bos & natuur € 62.100,00 6,1%medewerkster doelgroepen-recreatie-communicatie € 42.100,00 4,1%projectcoordinator 'SP Groene Noordrand' € 78.100,00 7,7%medewerker KLE € 22.200,00 2,2%VIA medewerker RL-en en prov € 44.800,00 4,4%fiscale provisie vakantiegeld € 5.000,00 0,5%sociaal passief € 10.000,00 1,0%totaal € 613.000,00 60,1%

B - reguliere projectkostenprojecten natuur € 65.199,22 6,4%projecten landschapszorg € 25.000,00 2,5%projecten basiswerking € 38.000,00 3,7%proj stategische doelstellingen ANB € 693,71 0,1%proj realisatie wandelnetwerk en onhaalpunten € 37.300,00 3,7%projecten NME-steunpunt € 1.000,00 0,1%projectkosten groen- en bufferzone 'De Staak' € 97.381,46 9,6%totaal € 264.574,39 26,0%

C - organisatiekosten vormingen en publieksactiviteitenvorming & act natuur € 4.350,00 0,4%vorming & act IHD/GROEN/TOEG/BOS € 1.000,00 0,1%vorming & act landschapszorg € 1.700,00 0,2%vorming & act NME € 200,00 0,0%vorming & act project Groene Noordrand € 2.100,00 0,2%vorming & act wandelnetwerk € 800,00 0,1%vorming & act VIA medewerker RL-en en prov € 11.000,00 1,1%totaal € 21.150,00 2,1%

D - communicatiekostenwebsite € 8.350,00 0,8%andere communicatiekosten (flyers, affiches,…) € 6.200,00 0,6%communicatie-initatieven VIA medewerker RL-en en prov € 8.500,00 0,8%totaal € 23.050,00 2,3%

E - specifieke uitrustingskostenuitrusting voor basiskader € 6.200,00 0,6%uitrusting landschapswerking € 500,00 0,0%uitrusting biodiversiteit/tuinen € 500,00 0,0%uitrusting NME-steunpunt € 400,00 0,0%uitrusting project wandelnetwerk € 0,00 0,0%uitrusting VIA medewerker RL-en en prov € 0,00 0,0%éénmalige uitrustingskosten i.k.v. naamswijziging € 3.000,00 0,3%totaal € 10.600,00 1,0%

F - specifieke werkingskostenwerkingkosten basiskader & biodiversiteit € 7.200,00 0,7%werkingkosten landschapszorg € 3.000,00 0,3%werkingskosten voor IHD-TOEG-BOS-projecten / proj strat doelst ANB € 3.000,00 0,3%werkingkosten NME-steunpunt € 4.150,00 0,4%werkingkosten project Groene Noordrand en VETK € 2.500,00 0,2%werkingkosten project wandelnetwerk € 3.200,00 0,3%werkingkosten VIA medewerker RL-en en prov € 3.413,50 0,3%totaal € 26.463,50 2,6%

G - algemene werkingskosten RLGCcoordinator € 5.600,00 0,5%adminstratief medewerkster € 3.360,00 0,3%projectmedewerker landschapszorg € 5.600,00 0,5%projecmedewerker gebiedsgerichte acties € 5.600,00 0,5%biodiversiteitsmedewerkster € 3.640,00 0,4%NME-medewerkster € 5.600,00 0,5%projectmedewerker bos & natuur € 5.600,00 0,5%projecmedewerkster doelgroepen-recreatie € 4.480,00 0,4%projectcoordinator Groene Noordrand € 5.600,00 0,5%medewerker KLE € 2.800,00 0,3%VIA medewerker RL-en en prov € 0,00 0,0%totaal € 47.880,00 4,7%

H - doorrekening huisvestings- en werkingskostenwerking & huisvesting medewerker bos € 4.500,00 0,4%Pro Natura € 7.300,00 0,7%Riodis € 700,00 0,1%totaal € 12.500,00 1,2%

totaal uitgaven € 1.019.217,89 100,0%

saldo inkomsten - uitgaven € 280,73


22

Tabel 15 - Begroting 2018: overzicht inkomsten en uitgaven per budgetlijn

over

gedr

agen

pos

itief

resu

ltaat

van

201

7 na

ar 2

018

€ 18

9.41

9,30

basi

swer

king

: bi

jdra

gen

gem

eent

en

+ VI

A su

bsid

ies

+ so

cial

e m

arib

elpr

ovin

cie

leef

mili

eu

prov

inci

e N

ME

steu

npun

t N

oord

wes

t Br

aban

t

prov

inci

e la

ndsc

haps

-zo

rg

proj

ects

ubs

stra

tegi

sche

do

elst

ellin

gen

ANB

voor

RL

proj

ect P

OM

gr

oenz

one

'De

Staa

k'

Nijv

erse

el

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Gro

ene

Noo

rdra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Land

scha

p va

n Er

emba

ld

tot

Krav

aalb

os'

Proj

ect

gem

eent

e O

pwijk

Ke

rsen

boom

-ga

arde

n M

azen

zele

fa

se 2

OKW

Sa

men

wer

king

pr

ojec

t dig

itaal

w

ande

lnet

wer

k

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v -

subs

idie

dee

l LN

E

VIA

med

ewer

ker R

L -en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel

prov

tota

al

% v

an to

tale

in

kom

sten

of

uitg

aven

subs

idie

s & in

kom

sten

over

drac

hten

uit

boek

jaar

201

7 na

ar 2

018

€ 5.

250,

00€

34.8

74,0

1€

1.17

7,64

€ 13

.330

,69

€ 65

9,76

-€ 2

2.61

8,54

€ 13

.643

,88

-€ 1

5.22

8,13

-€ 1

61,4

4€

15.8

09,7

2€

0,00

€ 0,

00€

46.7

37,5

94,

6%no

g in

201

8 te

vor

dere

n in

kom

sten

reed

s geb

oekt

op

2017

€ 0,

00-€

6.9

66,7

2€

0,00

€ 0,

00-€

305

,22

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00-€

7.2

71,9

4-0

,7%

subs

idie

s€

141.

876,

90€

193.

611,

00€

55.0

77,0

0€

80.8

28,0

0€

60.3

66,0

0€

0,00

€ 10

0.54

0,00

€ 20

.000

,00

€ 0,

00€

65.1

06,9

5€

34.9

44,0

0€

44.8

00,0

0€

797.

149,

8578

,2%

inko

mst

en

€ 40

.650

,00

€ 22

.966

,72

€ 6.

000,

00€

7.50

0,00

€ 30

5,22

€ 12

0.00

0,00

€ 17

.775

,00

€ 0,

00€

15.7

54,0

0€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 23

0.95

0,94

22,7

%ov

erdr

acht

en u

it bo

ekja

ar 2

018

naar

201

9-€

5.2

50,0

0-€

35.

153,

73-€

1.5

04,6

4-€

7.4

08,6

9€

0,00

€ 0,

00-€

14.

053,

88€

15.3

03,1

3€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00-€

48.

067,

81-4

,7%

tota

al in

kom

sten

€ 18

2.52

6,90

€ 20

9.33

1,28

€ 60

.750

,00

€ 94

.250

,00

€ 61

.025

,76

€ 97

.381

,46

€ 11

7.90

5,00

€ 20

.075

,00

€ 15

.592

,56

€ 80

.916

,67

€ 34

.944

,00

€ 44

.800

,00

€ 1.

019.

498,

6310

0,0%

Uitg

aven A

- loo

nkos

ten

€ 10

5.42

7,50

€ 13

5.52

4,62

€ 49

.400

,00

€ 57

.300

,00

€ 56

.332

,05

€ 0,

00€

104.

245,

00€

18.6

75,0

0€

2.49

0,00

€ 35

.083

,33

€ 34

.944

,00

€ 13

.578

,50

€ 61

3.00

0,00

60,1

%B

- reg

ulie

re p

roje

ctko

sten

€ 38

.000

,00

€ 53

.333

,33

€ 1.

000,

00€

25.0

00,0

0€

693,

71€

97.3

81,4

6€

0,00

€ 0,

00€

11.8

65,8

9€

37.3

00,0

0€

0,00

€ 0,

00€

264.

574,

3926

,0%

C - o

rgan

isatie

kost

en v

orm

inge

n en

pub

lieks

activ

iteite

n€

3.50

0,00

€ 60

0,00

€ 20

0,00

€ 1.

700,

00€

1.00

0,00

€ 0,

00€

2.10

0,00

€ 0,

00€

250,

00€

800,

00€

0,00

€ 11

.000

,00

€ 21

.150

,00

2,1%

D - c

omm

unica

tieko

sten

€ 1.

500,

00€

800,

00€

0,00

€ 1.

150,

00€

0,00

€ 0,

00€

1.50

0,00

€ 0,

00€

800,

00€

800,

00€

0,00

€ 16

.500

,00

€ 23

.050

,00

2,3%

E - s

pecif

ieke

uitr

ustin

gsko

sten

€ 7.

800,

00€

1.90

0,00

€ 40

0,00

€ 50

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 10

.600

,00

1,0%

F - s

pecif

ieke

wer

king

skos

ten

€ 3.

000,

00€

4.20

0,00

€ 4.

150,

00€

3.00

0,00

€ 3.

000,

00€

0,00

€ 2.

500,

00€

0,00

€ 0,

00€

3.20

0,00

€ 0,

00€

3.41

3,50

€ 26

.463

,50

2,6%

G - a

lgem

ene

wer

king

skos

ten

RLGC

€ 10

.518

,67

€ 12

.973

,33

€ 5.

600,

00€

5.60

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 7.

560,

00€

1.40

0,00

€ 18

6,67

€ 3.

733,

33€

0,00

€ 30

8,00

€ 47

.880

,00

4,7%

H - d

oorr

eken

ing

huisv

estin

gs- e

n w

erki

ngsk

oste

n€

12.5

00,0

0€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 12

.500

,00

1,2%

tota

al u

itgav

en€

182.

246,

17€

209.

331,

28€

60.7

50,0

0€

94.2

50,0

0€

61.0

25,7

6€

97.3

81,4

6€

117.

905,

00€

20.0

75,0

0€

15.5

92,5

6€

80.9

16,6

7€

34.9

44,0

0€

44.8

00,0

0€

1.01

9.21

7,89

100,

0%

sald

o in

kom

sten

- ui

tgav

en€

280,

73€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 0,

00€

0,00

€ 28

0,73

over

gedr

agen

pos

itief

resu

ltaat

van

201

8 na

ar 2

019

€ 18

9.70

0,03


23

3 Overzicht en relatie doelstellingen-activiteiten

De actiefiches die hierna opgenomen wor-den, geven een overzicht van de thema’s waarrond het jaarverslag 2017 en jaarpro-gramma 2018 opgebouwd zijn; dit overeen-komstig het natuurdecreet en de samenwer-kingsovereenkomst Provincie Vlaams-Bra-bant – Regionale landschappen 2017-2019 (zie verder voor dit laatste).

RLGC streeft hierin conceptueel een ‘schijf-model’ na (zie figuur 2): een model waarbij alle werkingsthema’s evenwaardig zijn. Elke pijler heeft hierin wel eigen accenten en pro-jecten, maar er wordt telkens maximaal ge-zocht naar integratie van de verschillende pij-lers in de projecten van RLGC. Hierbij zijn sa-menwerking, evenwicht, verweving, synergie, redundantie, initiatief en identificatie de sleu-telwoorden:

Figuur 2 - Illustratie van de ‘schijfwerking’ tussen de verschillende thema’s in de werking van RLGC

- Samenwerking: aan heel wat projecten wordt samen gewerkt: vanuit de verschillende thema’s wordt input

gegeven en wordt gewerkt aan een evenwichtig project waarin alle pijlers hun plaats hebben.

- Evenwicht: streven naar evenwichtige doelstellingen, taakverdeling, resultaat.

- Verweving: een ‘project’ wordt niet ‘sectorieel’ bekeken, maar vanuit een geïntegreerde visie waar alle pijlers verweven zijn.

- Synergie: door de samenwerking tussen de pijlers komen tot een resultaat dat meer is dan de optelsom van de afzonderlijke bijdragen.

- Redundantie: iedereen kan door de bril van een andere pijler kijken naar een project/situatie en ook tegen derden het verhaal doen van de andere pijlers (‘draaischijf’).

- Initiatief: om elke pijler binnen de schijf stevig te ontwikkelen wordt heel wat initiatief verwacht van elke RLGC-medewerker, om zelf visie, vorm en inhoud te geven aan ‘zijn’ pijler in diverse projecten.

- Identificatie: voor een goed ‘draaiende’ werkingsschijf is het belangrijk dat elke medewerker zich identificeert met RLGC en dit ook naar buiten toe uitstraalt.

Zonder de reguliere acties daarom jaarlijks helemaal om te gooien proberen we sinds 2009 steeds een algemeen jaarthema in te bouwen dat we minstens zoveel als mogelijk in onze vormings- en publieksactiviteiten verwerken en linken aan andere lopende acties. In 2017 werd gekozen voor het thema ‘Avontuurlijk… Natuurlijk!’, hetgeen ook tal van kansen bood om dit via terreinacties (bv. ‘Maak Spel van je Groen’, Natuur op school,…) of vormingen en publieksactiviteiten in het jaarprogramma te verwerken. Voor 2018 schuift RLGC het jaarthema ‘Ontdek de Brabantse Kouters’ naar voor. Met de naamswijziging naar ‘Regionaal Landschap Brabantse Kouters’ willen we nog meer de kaart van de duurzame streekontwikkeling trekken en dit uiteraard met alle partners. De lancering van het Wandelnetwerk Brabantse Kouters biedt daartoe uiteraard een uitgelezen kans, maar daarnaast zullen ook de huisstijl en communicatiemiddelen hierop aangepast worden om dit doorheen de hele werking in de kijker zetten en zal dit zoveel mogelijk gelinkt worden aan de streekwerking van partners die zich ook vaak onder dit streektoponiem verenigd hebben. Hoe een jaarthema telkens verweven zit in de diverse acties, is terug te vinden in tabel 16.

Geïntegreerde projecten


24

Zoals ook aangegeven in tabel 16 wordt dit jaarverslag 2017- jaarprogramma 2018 opgebouwd aan de hand van de doelstellingen zoals opgelijst in de samenwerkingsovereenkomst Regionale Landschappen – Provincie Vlaams-Brabant 2017-2019. De doelstellingen zijn ook als volgt via pictogrammen aangegeven in de fiches:

Strategische acties ANB (bosuitbreiding, IHD, groen in de stad(srand) en natuurbeleving) - SO prov RL 4.2.3.

‘IHD’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen en/of verbreden van het draagvlak voor deze IHD. ‘GROEN’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan meer groen in de stad(srand), woonkernen, KMO-zones ‘TOEG’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan natuurbeleving, toegankelijkheid/ontsluiting van (natuur)gebieden e.a. terreinen ‘BOS’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen tot de doelstelling van 30 ha bosuitbreiding in de provincie Vlaams-Brabant

‘Cultuur en Erfgoedbeleid’ - Landschapszorg - SO prov RL 4.2.4. In dit verband zal RLGC vooral inzetten op de volgende thema’s en gebieden:

Aanleg & herstel historische kleine landschapselementen: gerichte versterking van de kleine landschapselementen met bijzondere aandacht voor de historische referentie en met focus op de afgebakende RLGC-prioritaire aandachtsgebieden o Poelen (vlasrootputten, veedrinkpoelen, …) o Hagen, heggen en houtkanten o Hoogstamboomgaarden o Bomenrijen, dreven en solitaire bomen o Achterstallig en regulier beheer houtige erfgoed (Houtcarrousel, Loket Onderhoud

Buitengebied)) Historische tuinen & Parken Klein Bouwkundig Erfgoed

'Verhogen biodiversiteit' - koesterburen - SO prov RL 4.2.5.

Regionaal NME-steunpunt - SO prov RL 4.2.6. Midden 2016 werd de lopende samenwerkingsovereenkomst door de provincie Vlaams-Brabant opgezegd. Deze liep daardoor af op 31/12/2016. Via een traject dat reeds opgestart werd in 2015 werd een nieuwe samenwer-kingsovereenkomst opgemaakt voor de periode 2017-2019. Hieraan is een actieplan gekoppeld dat de link maakt tussen het provinciale beleid en de werking van de regionale landschappen. Dit actieplan met de lijst van opera-tionele doelstellingen en bijhorende acties is als bijlage 4a en 4b opgenomen bij dit uitgebreide jaarverslag 2017-jaarprogramma 2018 Aangezien regionale landschappen nog steeds verankerd zijn in het Vlaamse beleid via het natuurdecreet en hierin het algemene kader voor de werking opgenomen is, is ook de relatie tussen de doelstellingen die daarin opgenomen werden en de acties weergegeven in Tabel 10. Tot slot is in de overzichtstabel en de fiches ook de acties weergegeven die aansluiten op het ‘planprogramma Vlaamse Rand’ van de Vlaamse Landmaatschappij. In de fiches zijn deze acties gemarkeerd met het logo


25

Tabel 16 - Overzicht van alle acties uit het jaarverslag 2017 - jaarprogramma 2018 en de relatie met de doelstellingen zoals geformuleerd in het natuurdecreet en de taakstelling

zoals opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst provincie Vlaams-Brabant – RL 2017-2019

thema SO prov 2014-2019 doelstellingen uitvoeringsbesluit RL

nr in

JV1

7-JP

18

nr in

JV1

6-JP

17

actietitel 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

extr

a in

de

loop

van

201

7

JP 2

018

Res

erve

actie

201

8

2017

- 'A

vont

uurli

jk?

Nat

uurli

jk!'

2018

- 'O

ntde

k de

Bra

bant

se K

oute

rs!'

Stra

tegi

sche

act

ies

AN

B (I

HD

, GR

OEN

, TO

EG,

BO

S) -

SO

pro

v R

L 4.

2.3.

‘Cul

tuur

en

Erfg

oedb

elei

d’ -

Land

scha

pszo

rg -

SO p

rov

RL

4.2.

4.'V

erho

gen

biod

iver

site

it' -

koes

terb

uren

- SO

pro

v R

L 4.

2.5.

regi

onaa

l NM

E-st

eunp

unt

- SO

pro

v R

L 4.

2.6.

Stre

ekei

gen

kara

kter

Nat

uurr

ecre

atie

Nat

uure

duca

tie

Rec

reat

ief m

edeg

ebru

ik

Nat

uurb

ehou

d

Land

scha

pszo

rg

Beh

eer,

hers

tel e

n aa

nleg

KLE

Dra

agvl

ak n

atuu

rdec

reet

Doe

lgro

epen

Flan

kere

nd b

elei

d VS

GB

: Toe

g G

roen

AN

B -

VLM

pla

npro

gram

ma

Vlaa

mse

Ran

d

4.1 NATUURBEHOUD & LANDSCHAPSZORG

4.1.1 Kleine landschapselementen

1 1 Poelennetwerk • • • • • • • • • • • • • IHD • • • • • • •2 2 Hagen, heggen en houtkanten • • • • • • • • • • • • IHD • • • • • • •3 3 Hoogstamboomgaarden • • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •4 4 Bomenrijen, dreven en solitaire bomen • • • • • • • • IHD • • • • • • •5 5 Fruitboom- en haagplantactie • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •6 6 Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne • • • • • • • • • • GROEN • • • • •

4.1.2 Soortbescherming

7 7 Soortbescherming Kamsalamander • • • • • • • • • • • • • IHD • • • •8 8 Soortbescherming solitaire bijen • • • • • • • GROEN • • • •9 9 Soortbescherming vleermuizen • • • • • • • • • • • IHD • • • •

10 11 Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties • • • • • • • • • • • • • IHD • • • • •4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter

11 12 Historische parken en tuinen • • • • • • • • • • IHD & GROEN • • • • • • • • •

12 13 Klein bouwkundig erfgoed & omgeving • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • •13 14 Groene Houtcarrousel • • • • • • • GROEN • • • • • • •14 15 Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg • • • • • • • • • • • • • • • • • • •15 / Loket Onderhoud Buitengebied West-Brabant • • • • • • • • • • •

4.1.4 Duurzame bosbouw

16 16 Samenwerking met provinciaal steunpunt bos • • • • • • • • • • • • IHD, BOS • • • • • • • • • •17 / Bosuitbreiding in regio Noordwest-Brabant • • BOS • • • •

4.1.5 Duurzame landbouw

18 17 Beheerovereenkomsten • • • • • • • • • • • • • • • • • •4.2 RECREATIEF MEDEGEBRUIK EN NATUURRECREATIE

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik

19 18,19 Maak spel van je groen • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • • •

20 20 Groenzone 'De Vlaamse Staak' - Nijverseel • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • •

21 21 'Weg van gorzen' - Sterrebeek • • • • • TOEG • • • • • • • •22 22 Ontsluiting Peutiebos - Link Groene Vallei - Vilvoorde • • • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • •23 23 Inrichting omgeving Reekbeek - Wemmel • • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • •24 24 Inrichting Motte - Wemmel • • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • • •

25 / Inrichting 'Het Zeen' Fase II - Zaventem• • •

TOEG, BOS & GROEN

• • • • • • • • •

26 / Inrichting 'Kersenberg'- Zaventem• • •

TOEG, BOS & GROEN

• • • • • • • •

27 / Ondersteuning inrichting 'Heirweg 1' - Zemst • • • TOEG & GROEN • • • • • • •

4.2.2 Publieksactiviteiten

28 31 Erfgoeddag - Asse/Wezembeek-Oppem • • • • • TOEG • • • • • • •29 32 Feest in het Landschap - Asse / Londerzeel • • • • • • TOEG • • • • • • •

30 33Publieksmomenten Strategisch Project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemel/Meise/Grimbergen • • • • TOEG • • • • • • • •

31 34 Erembald-Kravaalhappening - Opwijk/Asse • • • • • • TOEG • • • • • • •32 / Koutercafé's - Kapelle-op-den-Bos/Grimbergen/Zemst/Merchtem • • • • TOEG • • • • • • •33 / Opening 'Week van de Bij' - Meise • TOEG • • • • •34 / Waterfeest - Vilvoorde • TOEG • • • • • •

4.2.3 permanenet natuurrecreatief aanbod

35 36 GPS-tocht 'Op zoek naar Billie' - Vilvoorde • • TOEG & GROEN • • • • • • • • •

36 37 Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters - alle gemeenten • • • • • GROEN & TOEG • • • • • • • • •

4.3 NATUUREDUCATIE EN DRAAGVLAKVORMING

4.3.1 Doorlopende NME-activiteiten

37 38,41 Natuurbeleving voor scholen (begeleid) • • • • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • •

38 39 Uitleenbasis natuurbelevingskoffers • • • • • • • • • • • • • • • •39 40 Op zebraPAD • • • • • • • • IHD • • • • •40 27,42 Natuurateliers ‘Art d’eco’ • • • • GROEN • • • •41 43 Vrijwilligersnetwerk • • • • • • • • • • • • •

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie

42 44 Ondersteuning 'Natuur op school' • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • •

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten

43 45 Snoeicursussen hoogstamfruit • • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • •44 46 Cursus beheer van poelen • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •45 47 Cursussen en infomomenten soortbescherming • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • •46 48 Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen • • • • GROEN • • • • • • •47 49 Cursusreeks 'Avontuurlijk? Natuurlijk!" • • TOEG &

GROEN • • • • •4.3.4 Publicaties

48 51 Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media• • • • • • • • • • • • • •

IHD, TOEG, BOS,

GROEN • • • • • • • • • • • •

49 52 Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches • • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • • • • •4.4. GEINTEGREERDE GEBIEDSGERICHTE PROJECTEN

50 53 Gebiedsgericht project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen• • • • • •

TOEG, BOS & GROEN

• • • • • • • • • •

51 54 Gebiedsgericht project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' - Asse/opwijk• • • • • •

TOEG, BOS & GROEN

• • • • • • • • •

52 55 Samenwerking i.k.v.andere gebiedsgerichte projecten • • • • • • • • • • • • • • TOEG, IHD & GROEN • • • • • • • • • •

looptijd


26

4 Actiefiches 2017-2018

4.1 Natuurbehoud en landschapszorg

4.1.1 Kleine landschapselementen

Actie 1. Poelennetwerk IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam, Jan De Beck (vanaf 20/11/2017), Matthias Vermeiren (vanaf 01/09/2017). Partners Gemeenten, Natuurpunt vzw, Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, grondeigenaars en Brakona. Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen,… Doelstelling(en) Het versterken van het aanwezige poelennetwerk in het werkingsgebied en op die manier het leefgebied voor watergebonden planten en dieren verbeteren en uitbreiden, met bijzondere aandacht voor de habitatvereisten van de Kamsalamander (zie ook gelinkte acties), die in ons werkingsgebied nog verspreid voorkomt in de ge-meenten Zemst, Vilvoorde, Grimbergen en Opwijk. Korte omschrijving Als basis voor de poelenactie wordt onder meer de studie ‘inventarisatie van KLE’ (Aeolus, 2003) gebruikt, waarin ook verspreidingsgegevens van Kamsalamander zijn opgenomen en waarin ‘missing links’ voor de versterking van het KLE-netwerk werden aangeduid. Bij uitbreiding worden lokale contacten aangesproken voor de detectie van potentiële locaties voor herstel of aanleg. Een aantal lokale natuurpuntafdelingen (Merchtem, Opwijk, Lon-derzeel) helpen mee om het poelennetwerk in kaart te brengen. Deze actie zal in 2017 haar 12e werkjaar ingaan. Gerealiseerd in 2017 - Werven van locaties voor herstel of aanleg van poelen: Elektronische nieuwsbrief, website, via de milieuamb-

tenaren/gemeenten, natuurverenigingen, landbouwverenigingen en wildbeheereenheden. - Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen of via de spontane aanvragen. - Aanvraag bouwvergunningen en opmaken dossiers. - Herstel van 7 bestaande en aanleg van 5 nieuwe poelen in 2017 (verspreid over vier gemeenten). Dit brengt

het totaal op 250 poelen in twaalf jaar poelenwerking. De werken werden uitgevoerd door een aannemer ge-specialiseerd in grote natuurwerken. Er werd binnen dit project ook ondersteuning geboden aan gemeentelijke initiatieven in samenwerking met de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen (INL).

- Manueel ruimen poel: drie poelen aan de Liermolen in Grimbergen werden in 2017 opnieuw manueel geruimd. - Berichtgeving in nieuwsbrief om het project aan het brede publiek kenbaar te maken.


27

Tabel 17 – Overzicht van de herstelde en nieuw aangelegde poelen in 2017

Nr. Gemeente Straat/locatie Type interventie (prospectie, aanleg, herstel of advies)

Aantal poelen

Gegraven m³

1. Merchtem Drielindenbaan nieuw 2 250

2. Merchtem Stationsstraat herstel 1 140

3. Merchtem Linthoutweg herstel 1 125

4. Opwijk Molenbeekstraat nieuw 1 125

5. Opwijk Molenbeekstraat herstel 3 125

6. Opwijk Steenweg op Merchtem nieuw 1 65

7. Opwijk Broevink herstel 1 45

8. Steenokkerzeel Ruthstraat nieuw 1 125

9. Grimbergen** Speelbroek herstel 1 30

totaal 12 1.030 ** herstel van poel met bentonietmatten – i.k.v. Natuur op school – zie ook actie 42

Figuur 3 - Overzicht per gemeente van de nieuw aangelegde en herstelde poelen tijdens de periode 2006-2017

0

10

20

30

40

50

60

70

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006


28

Flankerende acties: - Opvolging poelen: inventarisatie van geselecteerde poelen. Per gemeente werd een aantal poelen geselecteerd

die geïnventariseerd werden door vrijwilligers van de kikvorscursus. Voor de resultaten: zie tabel 18. - Plaatsen van paddenschermen i.s.m. de INL-ploegen. De amfibieënkits van RLGC werden op acht locaties inge-

zet: Poel (Asse), Voordestraat (Grimbergen), Moorbosstraat, Humelgempad, Cornellekestraat (allen in Steenok-kerzeel), Leefdaal (Meise), Rubenslaan (Zemst) en Pater Penninckxstraat (Zemst). Ter hoogte van de Voorde-straat werd in 2013 met provinciale projectmiddelen permanente paddenschermen geplaatst; een deel van het traject wordt echter nog steeds jaarlijks nog ingericht met tijdelijke schermen.

Gepland in 2018 - Herstel van bestaande poelen en aanleg van nieuwe poelen. In 2018 zullen er opnieuw een aantal poelen gra-

ven of hersteld worden. Volgende locaties zijn momenteel reeds in onderzoek of voorbereiding: - Aanleg nieuwe poelen Horteco, Vilvoorde - Herstel poel Imde, Meise - Herstel poel Boekfos van gemeente Asse - Herstel / verzegeling met kleimatten poel Imbroek Zaventem - Herstel d’Helle in Merchtem/Opwijk i.s.m. Natuurpunt Merchtem en Natuurpunt Opwijk.

- Poelmonitoring: verderzetting van de monitoring van geselecteerde poelen al of niet door vrijwilligers om het succes van de ingreep te evalueren.

- Plaatsen van paddenschermen i.s.m. de INL-ploegen op dezelfde locaties als voorgaande jaren Situering & illustraties

Figuur 4 – Overzichtskaart van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2017


29

Figuur 5 – Graafwerken in 2017 voor nieuwe poelen in het Paardenbos te Merchtem (links) en aanleg van een poel aan de Steenweg op Merchtem in Opwijk (rechts)

Nazorg & opvolging

Tabel 18 - Resultaten inventarisatieproject geselecteerde poelen 2017

poel gemeente Klei

ne W

ater

sala

man

der

man

Klei

ne W

ater

sala

man

der

vrou

w

Alpe

nwat

ersa

lam

ande

r m

an

Alpe

nwat

ersa

lam

ande

r vr

ouw

Vinp

oots

alam

ande

r m

an

Vinp

oots

alam

ande

r vr

ouw

Kam

sala

man

der

man

Kam

sala

man

der

vrou

w

RL/BGGC-004 Grimbergen 8 4 10 10 RL/BGGC-005 Grimbergen 8 8 12 6 RL/BGGC-006 Grimbergen 8 5 10 8 RL/BGGC-015 Zemst 3 4 5 5 2 RL/BGGC-023 Vilvoorde 7 6 RL/BGGC-025 Grimbergen 5 1 RL/BGGC-032 Vilvoorde 4 2 10 5 4 2 RL/BGGC- 033 Vilvoorde 4 2 10 8 1 0 RLGC-041 Vilvoorde 12 6 RLGC-042 Vilvoorde 10 2 totaal 35 25 91 57 0 0 7 2

Naar aanleiding van het herstelproject rond de vindplaats van Kamsalamander in Grimbergen werden er ook hier voorafgaandelijk inventarisaties uitgevoerd in functie van de aan- en afwezigheid van Kamsalamanderlarven. Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling na-tuurprojecten) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Deze perso-neelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor landschapszorg via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in prin-cipe betaald door de eigenaar.

- Indien de poel gelegen is binnen een RLGC-prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eige-naar 30% van de kosten.


30

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet voor herstel van het historisch landschap in de focuszones met prioriteit in de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 16. Samenwerking met Provinciaal steunpunt BOS Actie 37. Natuurbeleving voor scholen - Moord in de poel Actie 38. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers – koffer waterleven Actie 39. Op ZebraPAD Actie 44. Cursus beheer van poelen Actie 47. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Acties 50-52. Gebiedsgerichte projecten

Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Lies Staes, Jan De Beck (sinds 20/11/2017) Partners Gemeenten, Natuurpunt vzw, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroe-rend Erfgoed, Vlaamse Landmaatschappij Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling(en) Behoud, herstel, uitbreiding of nieuw aanleggen van landschappelijke en cultuurhistorisch waardevolle land-schapselementen met een hoge ecologische waarde zoals hagen en houtkanten. Het netwerk van hagen en hout-kanten wordt versterkt in functie van landschapsbeleving, landschapsherstel, versterking van ecologische corri-dors en behoud van autochtoon genetisch materiaal. Korte omschrijving RLGC legt nieuwe hagen, heggen en houtkanten aan of herstelt ze. Rekening houdend met de streek en omwille van de meerwaarde voor natuur, kiest RLGC voor soorten die hier van oudsher voorkomen. De bekendste zijn Eenstijlige meidoorn en Sleedoorn. Maar ook andere soorten zoals Hazelaar, Gelderse roos, Hondsroos, Rode kornoelje, Kardinaalsmuts of Veldesdoorn zijn de moeite waard om aan te planten. Hoe meer verschillende soor-ten bomen en struiken, hoe meer fauna (en flora) verbonden is aan het landschapselement en dus hoe hoger de biodiversiteit (beschutting, nestgelegenheid, voedsel,…). Deze nieuwe kleine landschapselementen worden aan-geplant op locaties met een voldoende landschappelijke of natuurwaarde (liefst in nabijheid van andere kleine lanschapselementen, bos, natuurgebieden, groenblauwe verbindingen) of binnen een historische context van die plek. Gerealiseerd in 2017 - Aanplanten van hagen, heggen en houtkanten tijdens het voorjaar en het najaar 2017: in 2017 werden in totaal

op 33 locaties 17.413 stuks plantgoed aangeplant (zie tabel 19). Vandaag staat de teller halfweg het 12e plant-seizoen (2017-2018) in totaal op 256.244 stuks plantgoed aangeplant in onze regio.

- Onderzoek en selectie van nieuwe locaties met de potentie voor aanleg en/of herstel van houtige kleine land-schapselementen.


31

- Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden (zie gelinkte acties).

- Opmaak aanplantingsvoorstellen voor geselecteerde locaties (plantseizoen 2017-2018).

Tabel 19 – Overzicht herstelde en aangelegde hagen, heggen en houtkanten in 2017

Nr. Gemeente Straat/locatie Type interventie (prospectie, aanleg, herstel of advies)

aantal (stuks plantgoed)

1 Asse Putveldweg aanleg 392 2 Asse (3) Kruisborre ommegang aanleg/herstel 220 3 Asse (3) Kruisborre ommegang aanleg 530 4 Asse (8) Molenbeekdal aanleg 1.290 5 Asse Bollebeekstraat aanleg 140 6 Asse Dorp herstel/aanleg 50 7 Asse Fort aanleg 1.917 8 Asse Heierveld aanleg 372 9 Asse Terlindenweg aanleg 1.012 10 Asse Pullewouwe aanleg 725 11 Grimbergen (1) Voordestraat aanleg 30 12 Grimbergen Rijkenhoekstraat herstel 75 13 Grimbergen Prinsenstraat aanleg 213 14 Grimbergen (6) Speelbroek aanleg 890 15 Grimbergen Steenpoeldreef aanleg 454 16 Londerzeel Bessembaan aanleg 862 17 Londerzeel Waterbossen herstel 65 18 Londerzeel Geboortebos aanleg 250 19 Meise De Biest aanleg 400 20 Meise Oppemstraat aanleg 204 21 Merchtem Terlinden aanleg 200 22 Merchtem Molenbaan aanleg 540 23 Merchtem Wolverstemsesteenweg aanleg 860 24 Merchtem Wolvendael aanleg 1.800 25 Opwijk (7) Schaapheuzel aanleg 300 26 Steenokkerzeel Phillippartstraat aanleg 300 27 Vilvoorde (6) Rooseveltlaan aanleg 630 28 Vilvoorde (4) Loodstuin aanleg 217 29 Wemmel (5) Rassel aanleg 835 30 Zaventem Grensstraat aanleg 900 31 Zemst Kleine Molenweg herstel 265 32 Zemst (2) Dalemansbos herstel 150 33 Zemst Kleine Molenweg herstel 325 Totaal 17.413

(1) aanplantingen i.k.v. habitatverbetering voor Kamsalamander (verbinding en versterking deelgebieden SBZ i.k.v. realisatie IHD) - zie ook actie 7 en 11 (2) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Historische Tuinen & Parken’ – zie ook actie 11. (3) aanplanting i.k.v. 360°-Erfgoed 2016-17 – zie actie 12 (4) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Maak spel van je Groen’ - zie ook actie 19 (5) aanplantingen i.k.v. project ‘Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel’ – zie ook actie 23 (6) aanplantingen i.k.v. Natuur op school – zie actie 42 (7) aanplantingen i.k.v. deelactie herstel Kersenboomgaarden Mazenzele – zie ook actie 51 (8) aanplantingen i.k.v. Landinrichting ‘Molenbeek-Maalbeek’- zie ook actie 52


32

Figuur 6 – Overzicht per gemeente van het aantal stuks plantgoed in de herstelde en nieuw aangelegde hagen, heggen en houtkanten voor de periode 2007-2017

Gepland in 2018 - Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit

deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie.

- Onderzoek en selectie van nieuwe locaties met de potentie voor aanleg en/of herstel van houtige kleine land-schapselementen voor uitvoering in het voorjaar en najaar van 2018 en voorjaar van 2019. Momenteel zijn reeds volgende locaties in onderzoek voor uitvoering tijdens winterperiode 2017-2018 of 2018-2019:

- 2 percelen t.h.v. de Kruisborrekapel te Kruisborre, Asse: kansen tot aanplant en herstel - perceel t.h.v. het Kruis van Sjat te Kruisborre, Asse: kansen tot aanplant en herstel - perceel aan de Keierberg, Asse: kansen tot aanplant - Aanplantingen i.k.v. ‘Groenten uit Zellik’, Asse - Notstraat 62, Asse: kansen tot nieuwe aanplant - Tisseltstraat 76, Ramsdonk: kansen tot nieuwe aanplant - Bremstraat 22, Hofstade: kansen tot nieuwe aanplant - Hoogstraat 40, Asse: kansen tot nieuwe aanplant - Voetweg 37 nr. 3, Steenokkerzeel: kansen tot nieuwe aanplant - Balkweg 32, Hofstade: kansen tot herstel en nieuwe aanplant

- Opmaak aanplantingsvoorstellen voor geselecteerde locaties (plantseizoen 2018-2019). - Aanplanten van hagen en houtkanten tijdens het voorjaar en najaar 2018. - Koesterburen: werken rond het versterken van kleine landschapselementen en kleinschalig landschap voor be-

dreigde indicatorsoorten en koesterburen zoals Sleedoornpage, Steenuil, Kamsalamander en vleermuizen.


33

Situering & illustraties

Figuur 7 – Heg aangeplant in 2017 voor het project ‘Groenten uit Zellik’ te Asse (links) en heg aangeplant te Londerzeel (rechts).

Figuur 8 – Overzichtskaart van de aangelegde hagen, heggen en houtkanten in de periode 2007-2017


34

Nazorg & opvolging - Inboeten: aanplantingen uit het vorig plantseizoen worden op het einde van de zomer op uitval nagegaan.

Indien deze uitval te groot blijkt, wordt het inboeten opnieuw opgenomen in de plantwerken voor het volgend seizoen. Deze regeling wordt ook opgenomen in de overeenkomst die afgesloten wordt met de eigenaar.

- De brochure ‘Hagen, heggen en houtkanten’ wordt als handleiding meegegeven aan eigenaars met een nieuwe aanplanting (zie ook gelinkte acties).

- Cursus ‘Beheer van houtige kleine landschapselementen’ (zie gelinkte acties). - Sensibilisering en koesterburen: naast de eigenlijke aanplantactie wil RLGC de meerwaarde van hagen en hout-

kanten meer belichten en zo het draagvlak ervoor bij het brede publiek verhogen. Specifiek worden hiervoor een aantal doelsoorten naar voor geschoven. Hierbij gaat de keuze naar bedreigde soorten die nog in onze regio verspreid zouden moeten voorkomen en die indicatorsoorten voor hagen en houtkanten zijn. De soorten waarvoor we, in het kader van hagen en houtkanten actie ondernemen, zijn onder meer ook gelinkt aan de provinciale biodiversiteitscampagne. Voor de verschillende gemeenten zal er steeds aandacht uitgaan naar de respectievelijke koestersoort (Sleedoornpage, Iepenpage, Steenuil, vleermuizen,…) verbonden aan hagen, heg-gen en houtkanten.

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling na-tuurprojecten), de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg) en de project-medewerker kleine landschapselementen. Daarnaast is er nog personeelsinzet op deze acties door de biodiver-siteitsmedewerker (Natuur op School en soortbescherming) en de doelgroepenmedewerker (Speelgroen). Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor landschapszorg via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in prin-cipe betaald door de eigenaar.

- Indien de hagen, heggen en houtkanten gelegen zijn binnen een RLGC-prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eigenaar 30% van de kosten.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet voor herstel van het historisch landschap in de focuszones met prioriteit in de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’, flankerend aan acties rond klein bouwkundig erfgoed of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 11. Historische tuinen en parken Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 13. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt bos Actie 19. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 21. Weg van Gorzen - Sterrebeek Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen’ Fase II – Zaventem Actie 26. Inrichting ‘Kersenberg’ – Zaventem Actie 27. Ondersteuning inrichting ‘Heirweg 1’ – Zemst Actie 42. Ondersteuning 'Natuur op school' Actie 46. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 50-52. Gebiedsgerichte projecten


35

Actie 3. Hoogstamboomgaarden GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Lies Staes, Jan De Beck (sinds 20/11/2017) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Nationale Boom-gaardenstichting, gemeenten, Natuurpunt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling Regionaal Landschap Groene Corridor wil meewerken aan het behoud, herstel en uitbreiding van landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle landschapselementen met een hoge ecologische waarde. ‘Hoogstamboomgaar-den’ zijn zo’n landschapselementen. Hierbij is, naast het landschappelijk-ecologische aspect, ook het behoud van streekeigen genetisch materiaal een doelstelling. Korte omschrijving Elke boerderij had vroeger een eigen hoogstamboomgaard. De rand rond Brussel fungeerde bovendien als een ware fruitschuur voor de bevoorrading van de hoofdstad. Fruittelers ontwikkelden eeuwenlang nieuwe, lokale fruitrassen. Dat leverde een brede verzameling aan lokale appel-, peer-, kers- en pruimvariëteiten op (Brabantse Bellefleur, Schaarbeekse kriek,…). Al deze fruitsoorten hebben heel specifieke eigenschappen: niet alleen een bijzondere smaak of geur, maar evengoed een prima bewaarbaarheid of weerstand tegen ziekten en plagen. Door opnieuw voor deze rassen te kiezen, wil RLGC dit houtig erfgoed bewaren. Hoogstamboomgaarden hebben ook een ecologische waarde, enerzijds omdat ze wegens hun ingebouwde weerstand tegen ziekten en droogte zonder gebruik van pesticiden geoogst kunnen worden en anderzijds omdat ze gastheer zijn voor en voedsel bieden aan tal van insecten, vogels (Steenuil) en kleine zoogdieren (egels, vleermuizen). In het kader van deze actie worden hoogstamboomgaarden hersteld, uitgebreid en nieuw aangelegd. De voorkeur wordt gegeven aan locaties met een historische aanwezigheid van een hoogstamboomgaard of op plaatsen met voldoende land-schaps- en natuurwaarde. Gerealiseerd in 2017 - Werving van nieuwe projecten via website, via de milieuambtenaren, natuurverenigingen, landbouwverenigin-

gen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde gebiedsgerichte projecten (zie gelinkte acties). - Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten - Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties - Aanplantingen: in het vroege voorjaar en najaar werden er op 16 geschikte locaties in totaal 188 hoogstam-

fruitbomen aangeplant. Vandaag staat de teller halfweg het 12e plantseizoen (2017-2018) op 2.919 nieuwe hoogstamfruitbomen in het werkingsgebied.

- Samenwerkingsproject met gemeenten ‘hoogstamfruitbomen’: RLGC staat in voor planopmaak en het aanle-veren van de bomen; de gemeente Asse stond in voor het aanplanten van de fruitbomen via INL.

- Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden (zie gelinkte acties).


36

Figuur 9 – Overzicht per gemeente van het aantal aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden in de periode 2007-2017

Tabel 20 – Overzicht herstelde en aangelegde hoogstamboomgaarden in 2017

Nr. Gemeente Straat/locatie Type interventie (pro-spectie, aanleg, her-stel of advies)


1 Asse (1) Kruisborre ommegang aanleg 20 2 Asse Bollebeekstraat aanleg 12 3 Asse Fort aanleg 25 4 Asse Veldeken herstel 15 5 Asse heierveld aanleg 6 6 Asse Terlindenweg aanleg 10 7 Asse Pullewouwe aanleg 37 8 Grimbergen Voordestraat aanleg 2 9 Grimbergen Steenpoeldreef aanleg 1

10 Londerzeel Bessembaan herstel 13 11 Merchtem Wolvertemsesteenweg aanleg 4 12 Opwijk Markstraat aanleg 5 13 Steenokkerzeel Philippartstraat herstel 1 14 Wemmel (2) Rassel aanleg 20 15 Wemmel J. Vanden Broeckstraat aanleg 4 16 Zemst Bremstraat herstel 13

TOTAAL 188

(1) aanplanting i.k.v. 360°-Erfgoed 2016-17 – zie actie 12 (2) aanplantingen i.k.v. project ‘Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel’ – zie ook actie 23


37

Gepland in 2018 - Werving van nieuwe projecten via elektronische nieuwsbrief, website, gemeentebladen, via de milieuamb-

tenaren, natuurverenigingen, landbouwverenigingen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde ge-biedsgerichte projecten (zie gelinkte acties).

- Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten. Momenteel zijn reeds volgende locaties in onderzoek voor 2017-2018 of 2018-2019:

- Heirweg I, Zemst: kansen tot aanplant hoogstamboomgaard - perceel aan de Keierberg, Asse: kansen tot herstel - Aanplantingen i.k.v. ‘Groenten uit Zellik’, Asse - Notstraat 62, Asse: aanleg van een boomgaard - Hoogstraat 40, Asse: aanleg van een boomgaard - Robbeekstraat 38, Meise: aanleg van een boomgaard - Robbeekstraat 40, Meise: aanleg van een boomgaard - Voetweg 37 nr.3, Steenokkerzeel: aanleg van een boomgaard - Balkweg 32, Hofstade: aanleg en herstel van een boomgaard - De Eenhoorn, Asbeek: herstel hoogstamboomgaard

- Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit deze actie worden gescreend en – indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden.

- Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties - Aanplanten van hoogstamboomgaarden in het voorjaar en het najaar van 2018. - Verderzetting samenwerkingsproject hoogstamfruitbomen: RLGC staat in voor de planopmaak en het aan-

leveren van de bomen; de gemeente Asse staat ook in 2018 in voor het aanplanten van de fruitbomen via de INL-ploegen.

- Faciliteren achterstallig en regulier snoeionderhoud: via inzet van Groenjobs - Samenwerking i.k.v. andere gebiedsgerichte projecten: Kersenboomgaarden te Mazenzele (zie actiefiche

51) Situering & illustraties

Figuur 10 – Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden tijdens de periode 2007-2017


38

Figuur 11 – Herstel hoogstamboomgaard te Londerzeel (links) en aanleg nieuwe hoogstamboomgaard te Asse (rechts)

Nazorg & opvolging - Nazorg aanplantingen: controleren aanplantingen vorig seizoen en waar nodig inboeten - I.s.m. de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen is er een brochure ‘hoogstamboomgaarden’ opge-

maakt. Deze wordt als handleiding gegeven aan eigenaars met een nieuwe hoogstamboomgaard. - Snoeicursussen: zie gelinkte acties. - Reguliere snoei: Op locaties met hoge landschapswaarde of als nazorg in de eigen projecten kunnen de groen-

jobs ingezet worden voor het snoeien van hoogstamboomgaarden - Fruitpersmoment: de inwoners van regio RLGC krijgen jaarlijks de mogelijkheid om de opbrengst van hun

boomgaard te laten persen tot fruitsap dit ging in 2017 door in Asse tijdens ‘Feest in het landschap’. - Nestkasten: worden in hoogstamboomgaarden voorzien door het RLGC waar ze mogelijks een waardevolle rol

kunnen spelen. De monitoring in de daaropvolgende jaren gebeurt door vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant of de desbetreffende Natuurpuntafdeling. Zie ook actie rond Steenuilenkasten in de ker-senboomgaarden in Mazenzele (gelinkte acties)

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling na-tuurprojecten), de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg) en de project-medewerker kleine landschapselementen. Daarnaast is er nog personeelsinzet op deze acties door de biodiver-siteitsmedewerker (i.k.v. acties Natuur op School en soortbescherming) en de medewerker communicatie-parti-cipatie-recreatie-educatie (Speelgroen). Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor de landschapsteams via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- Indien de boomgaard gelegen is binnen een prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eige-naar 30% van de kosten.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszones met prioriteit voor de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

- De nestkasten voor bv. Steenuil blijven eigendom van RLGC i.f.v. het inventarisatieproject. Wanneer ze na een aantal jaren onbewoond blijven, kunnen ze door RLGC worden weggehaald om elders op te hangen.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 11. Historische tuinen en parken Actie 19. Maak spel van je groen


39

Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen’ Fase II – Zaventem Actie 26. Inrichting ‘Kersenberg’ – Zaventem Actie 27. Ondersteuning inrichting ‘Heirweg 1’ - Zemst Actie 43. Snoeicursussen hoogstamfruit Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 50-52. Gebiedsgerichte projecten

Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Lies Staes, Jan De Beck (sinds 20/11/2017) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, gemeenten, Natuur-punt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Naast het behoud en herstel van deze houtige (erfgoed)elementen, wil RLGC met dit project een verhoging aan diversiteit en variatie in het landschap tot stand brengen. De nieuwe aanplantingen van vandaag vormen immers de monumentale solitaire bomen, bomenrijen of bomengroepen van morgen. Bovendien zorgt een tijdige ver-jonging ervoor dat bestaande leefgebieden voor koestersoorten als vleermuizen behouden of verbeterd kunnen worden. Korte omschrijving De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor het behoud van historische elementen, zo ook voor houtig erfgoed. Hiervoor worden vaak cultuur- en erfgoedargumenten aangehaald als redenen voor het behoud. Maar door hun jarenlange aanwezigheid in het landschap zijn houtige elementen ook erg belangrijk voor de natuur. Bomenrijen of dreven maken groene verbindingen tussen grotere natuurgebieden. Ook zijn het toe-vluchtsoorden, stapstenen, nestplaatsen of bevoorradingsplaatsen voor insecten, vogels en zoogdieren. Ook knotbomen zijn hier, net zoals hagen en houtkanten, een voorbeeld van. Het zijn natuureilandjes in een ‘cultuur-landschap’. Alleenstaande bomen en bomenrijen zorgen er bovendien ook voor dat soorten zoals vleermuizen zich kunnen oriënteren. Ze zijn daarnaast ook begroeid met mossen en korstmossen. RLGC zorgt voor het behoud en herstel van deze houtige (erfgoed)elementen. Op gerichte plekken plant RLGC alleenstaande bomen aan in het open landschap. RLGC herstelt ook bomenrijen en dreven. En ook nieuwe (knot)bomenrijen krijgen alle kan-sen. Deze nieuwe kleine landschapselementen worden aangeplant op locaties met een voldoende landschappe-lijke of natuurwaarde (liefst in nabijheid van andere kleine landschapselementen, bos-, natuurgebieden, groen-blauwe verbindingen) of binnen een historische context van het landschap, zoals bv. in de talrijke kasteeldomei-nen en landgoederen in de regio. Gerealiseerd in 2017 - Werving van nieuwe projecten via website, via de milieuambtenaren, natuurverenigingen, landbouwverenigin-

gen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde gebiedsgerichte projecten (zie gelinkte acties). - Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit

deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en


40

haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden (zie gelinkte acties).

- Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten - Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties- Aanplanting: in het vroege voorjaar en najaar werden er op 15 geschikte locaties in totaal 283 hoogstambomen

aangeplant, hetzij als solitair, bomenrij of dreef. Vandaag staat de teller op 1.801 nieuwe hoogstambomen in het RLGC-werkingsgebied sinds 2009.

Figuur 12 - Overzicht per gemeente van de aangeplante hoogstambomen als solitair, bomengroep of dreef in de periode 2009-2017

Tabel 21 - Overzicht van de geplante hoogstambomen (als solitair, groepsgewijs of in dreven) in 2017

Nr. Straat/locatie Gemeente Type interventie (prospectie, aanleg, herstel of advies)


1 Kruisborre-ommegang (2) Asse aanleg 17 2 Bollebeekstraat Asse aanleg 5 3 Fort Asse aanleg 5 4 Terlindenweg Asse aanleg 1 5 Hof ter weerdestraat Grimbergen aanleg 14 6 Prinsenstraat Grimbergen aanleg 101 7 Speelbroek (4) Grimbergen aanleg 3 8 Stichelaarstraat (1) Kapelle op den Bos herstel 6 9 Wolvertemsesteenweg Merchtem aanleg 45 10 De Bavaylei Vilvoorde aanleg 2 11 Rooseveltlaan (4) Vilvoorde aanleg 3 12 Rassel (3) Wemmel aanleg 53 13 Kleine Molenweg Zemst herstel 7 14 Bremstraat Zemst herstel 13 15 Kleine Molenweg Zemst herstel 8 TOTAAL 283

(1) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Historische Tuinen & Parken’ – zie ook actie 11. (2) aanplanting i.k.v. 360°-Erfgoed 2016-17 – zie actie 12 (3) aanplantingen i.k.v. project ‘Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel’ – zie ook actie 23 (4) aanplantingen i.k.v. Natuur op school – zie actie 42


41

Gepland in 2018 - Verderzetting project: opnemen hoogstambomen waar landschappelijk of historisch relevant in reguliere KLE-

projecten, in enkele kasteeldomeinen of (historisch) dreefherstel: o.a. volgende locaties reeds in onderzoek (uitvoering mogelijk in 2018 na screening door RLGC en mits goedkeuring eigenaars):

o Kasteel van Perk (Steenokkerzeel): dreefherstel o Kasteel ter Meeren (Zaventem): dreefherstel o Heirweg I (Zemst): kansen tot aanplant van bomenrijen, dreven en solitaire bomen o Marselaarmolen (Londerzeel): mogelijke omvorming bomenrij (compensatie en opwaardering)

- Opvolging boomverzorging monumentale boom ‘knoteik’ met herinneringskruis (beschermd als monument) bij toegangsweg van Hof ter Spelt’.


Figuur 13– Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde dreven en bomenrijen tijdens de periode 2009-2017

Figuur 14 – Aanplant nieuwe elzenboom aan de Kruisborre-kapel te Asse


42

Nazorg en opvolging - Project ‘Groene Houtcarrousel’ wordt herdoopt naar ‘www.goedgeknot.be’. Tussen 2012-2016 liep er in sa-

menwerking met Bosgroep Groene Corridor een nazorgproject rond hakhout-, houtkantenbeheer en knotbo-men. Vanaf 2017 wordt deze werking vervangen door het digitale platform op de site www.goedgeknot.be’. Hierbij worden vrijwilligers aangemoedigd om opleidingen te volgen (bv. cursus ‘knot- & hakhoutbeheer’ en cursus ‘veilig werken met kettingzaag’) en kunnen geïnteresseerden intekenen op het knotten van bomen en terugzetten van houtkanten tegen de waarde van het brandhout (zie gelinkte acties).

- Aan elke eigenaar die via projecten van RLGC knotbomen aanplant, wordt ook de praktische brochure ‘Knot-bomen - Knoestige knapen’ meegegeven i.f.v. tips voor het beheer.

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling na-tuurprojecten), de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg) en de medewer-ker kleine landschapselementen. Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - De compensatieverplichting zoals die vervat zit in een vergunning voor het kappen van bomenrijen of dreven

is voor 100% ten laste van de eigenaar. - In de eventuele gecreëerde meerwaarde (door soortenkeuze, …) komt RLGC max. 70% tussen via provinciale

projectmiddelen voor natuurprojecten of provinciale projectmiddelen, dienst Erfgoed. Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszones met prioriteit voor ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 11. Historische tuinen en parken Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 13. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt bos Actie 19. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen’ Fase II – Zaventem Actie 26. Inrichting ‘Kersenberg – Zaventem Actie 27. Ondersteuning inrichting ‘Heirweg 1’ – Zaventem Actie 46. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 50-52. Gebiedsgerichte projecten


43

Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Nele Guiljam, Wim Solie Partners Gemeenten Asse, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenok-kerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem, Zaventem en Zemst, Natuurpunt, Provinciaal Steunpunt Bos, Provincie Vlaams-Brabant. Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) De doelstelling van deze actie is om in tuinen het aandeel van hagen met autochtoon materiaal van inheemse soorten (Eenstijlige meidoorn, Sleedoorn, Haagbeuk, Hazelaar…) te verhogen ten koste van ‘harde’ afsluitingen en omheiningen of ter vervanging van exoten. Zo willen we tuinen natuurvriendelijker maken en ook oude hoog-stamfruitrassen terugbrengen in het landschap. Met de Fruitboom- en haagplantactie wil RLGC ook meer groen in en aan de rand van dorpskernen en stad bevorderen. Ook heel wat koesterburen zoals zwaluwen, vleermuizen, Steenuil, Sleedoornpage,… zijn immers gebaat bij meer hagen, heggen, houtkanten of hoogstambomen in hun omgeving. Daarnaast beoogt deze actie ook het verbeteren van de bekendheid van RLGC vzw en zijn werking bij het grote publiek. Tenslotte fungeert deze actie als een ‘visvijver’ voor de acties ‘hagen, heggen en houtkanten’ en ‘hoogstamboomgaarden’ (screening van de aanvragen uit de Fruitboom- en haagplantactie i.f.v. ruimere pro-jecten; zie gelinkte acties). Korte omschrijving De actie wordt via gemeentelijke publicaties en via eigen kanalen naar het grote publiek gecommuniceerd. Via ondersteuning door RLGC van het proces (inschrijvingsmodule, promotie, bedeling van de pakketten…; dus niet via financiële tussenkomst in het eigenlijke plantgoed) wordt getracht een zo groot mogelijk aantal geïnteres-seerden te overtuigen om in te tekenen op de actie. Naast de onmiddellijke impact die deze actie heeft op natuur- en landschapsherstel, is de bekendmaking van het RLGC en haar andere acties bij een breder publiek meegeno-men. Aanbesteding gebeurt tijdens de lente, promotie en intekening tijdens zomer en vroege herfst en bedeling van het plantgoed later in het najaar (nov-dec). Tijdens het eerstvolgende milieuambtenarenoverleg wordt tel-kens de voorgaande editie geëvalueerd. Gerealiseerd in 2017

- Communicatie naar gemeenten i.v.m. de actie / aanbrengen van het project en afspraken over de taak-verdeling met de deelnemende gemeenten tijdens milieuambtenarenoverleg van voorjaar 2017 en via verschillende contacten in de loop van het jaar.

- Deelnemende gemeenten: opvolgen toezeggingen deelname gemeenten; alle 12 aangesloten gemeen-ten namen deel aan de actie in 2017

- Ontwikkeling van documentatie in het kader van de HPA: een affiche, een flyer, het bestelformulier met reglement en documentatiepagina’s op de website.

- Aanbesteding voor de levering en distributie van plantgoed. - Nieuw in het aanbod in 2017 was de klimplant ‘Wilde kamperfoelie’, gekoppeld aan de najaarsactie van

de provinciale campagne ‘Leve de Tuin’. - Bekendmaking van de actie via gemeentebesturen en gemeentelijke infobladen, via eigen mai-

lings/landschapskrant, flyers, affiches en via regionale pers en andere media. - Registratie en verwerking van de aanvragen en betalingen in de databank (bestelperiode van 1 septem-

ber tot 15 oktober), daarna bewerking van de gegevens voor gebruik door de verschillende partners. - Aanlevering van het plantgoed gebeurde door de leveranciers in de week voor het verdeelmoment in

de diverse gemeenten op 9/12/2017.


44

Figuur 15 - Resultaten Fruitboom- en haagplantactie 2009-2017 per type haagpakket (boven), fruitsoort (mid-den) en gemeente (onder)

0

50

100

150

200

250

pakkettendoornloze haag

pakkettenbloesemheg

pakkettenhoutkant (nat)

pakkettenbijenheg

pakket bosrand

aantal pakketten 2009-2017 - totaal 2803 pakketten ( = 83.082 stuks plantgoed)

2009 2010 20112012 2013 20142015 2016 2017

020406080

100120140160

aantal hoogstambomen 2009-2017 - totaal 3738 bomen

010203040506070

bestellers per gemeente 2009-2017 - totaal 1593 deelnemers


45

- Verdeelmoment van het plantgoed i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2017 op 9/12/2017. De brochu-res ‘Hoogstamboomgaarden’, ‘Hagen, heggen en houtkanten’ en ‘Knotbomen’, die i.s.m. de andere re-gionale landschappen en met de financiële steun van provincie Vlaams-Brabant ontwikkeld werden, werden opnieuw ter beschikking gesteld aan de deelnemers samen met het plantgoed.

- In 2017 promootte Monika van Lierde als BV de haagplantactie in onze regio. Een persmoment op 19/9/2017 in Wemmel waarop zij haar steun uitsprak en opriep om ook mee te doen, trok veel pers.

- Bestellingen: in totaal werden 186 bestellingen geregistreerd. 6 bestellingen werden achteraf geannu-leerd door de bestellers.

- Screening van de bestellingen op potenties voor een ruimer project (poelen, hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden) en desgevallend contacteren van eigenaars. O.b.v. screening werden 50 be-stellers gecontacteerd. In 10 gevallen werd de bestelling uit de haagplantactie gelicht om met de be-trokkene een KLE-project uit te voeren.

- Uiteindelijk werden 170 bestellingen weerhouden voor bedeling van: o een totaal van 233 pakketten bosplantsoen ofwel 6.990 stuks plantgoed o een totaal van 270 hoogstamfruitbomen, loofbomen en wilgenpoten o een totaal van 89 bundels wilgentakken o een totaal van 76 wilde kamperfoelies

Gepland in 2018

- Evaluatie van de afgelopen actie in 2017 (intern bij RLGC en tijdens het eerstvolgende milieuambtena-renoverleg in 2018)

- Aanbrengen van deze actie bij de twee toetredende gemeenten (Machelen en Wezembeek-Oppem) en betrekken van deze nieuwe gemeenten bij het verdere verloop van de actie in 2018

- Organisatie van de Fruitboom- en haagplantactie (Samenaankoop ‘Behaag je tuin’) met alle 5 regionale landschappen in Vlaams-Brabant vanaf 2018. Een eerste overleg hierrond vond reeds plaats in het na-jaar van 2017.

- Herneming van de Fruitboom- en haagplantactie (Samenaankoop ‘Behaag je tuin’) vanaf lente-zomer 2018 samen met de andere RL in Vlaams-Brabant: o Gezamenlijke aanbesteding voor de levering en distributie van plantgoed. o Bekendmaking van de actie via gemeentebesturen en gemeentelijke infobladen, via eigen mai-

lings/landschapskrant, flyers, affiches en via regionale pers en andere media. o Registratie, verwerking van de aanvragen, daarna bewerking van de gegevens voor gebruik door

de verschillende partners. Afgaande op de ervaringen uit de voorgaande jaren kunnen volgende resultaten beoogd worden: 160 deelnemers / 7.000 stuks plantgoed aangeplant in hagen heggen en houtkanten / 300 aangeplante hoogstam(fruit)bomen

o Aanlevering van het plantgoed in de week voor het verdeelmoment in de diverse gemeenten. o Bedeling plantgoed i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2018

- Screening van de bestellingen op potenties voor een ruimer project (poelen, hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden) en desgevallend contacteren van eigenaars.

Nazorg en opvolging

- Bestellers van hoogstamfruitbomen werden en worden ook in de nabije toekomst actief uitgenodigd voor de snoeicursussen (zie gelinkte acties).

- In functie van het succes in 2017 zal bekeken worden onder welke vorm deze actie i.s.m. de deelnemende gemeenten kan verdergezet worden in 2018, samen met de andere regionale landschappen. Zoals reeds hoger aangegeven zal deze evaluatie o.a. tijdens het milieuambtenarenoverleg gebeuren.

- Elke besteller zal ook in 2018 een praktische gids (‘Hagen, Heggen en houtkanten’, Hoogstamboomgaarden’ of ‘Knotbomen, knoestige knapen’) ontvangen bij het afhalen van zijn/haar plantgoed.


46


Figuur 16 - Locaties aanplantingen i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2017. De groene bollen zijn de locaties

waar deelnemers aanplantten via de Fruitboom- en haagplantactie, paarse zones zijn de prioritaire aandachts-zones waar eigen terreinprojecten plaatsvinden. Uit de kaart blijkt duidelijk de complementariteit van de actie

met andere terreinprojecten van RLGC: de grote meerderheid van de aanplantingen via de Fruitboom- en haag-plantactie ligt immers buiten deze aandachtszones.

Figuur 17 – Sfeerbeeld persmoment Fruitboom- en haagplantactie met Monika Van Lierde in Wemmel op 19/9/2017


47

Financieringskanalen De actie verloopt in samenwerking met de deelnemende gemeenten (milieudiensten) en houdt wat financiering vanuit RLGC betreft enkel de personeelsinzet (biodiversiteitsmedewerker en coördinator) en organisatiekosten (promotie…) in. Het plantgoed zelf wordt volledig gefinancierd door de bestellers. De personeelsinzet van de biodiversiteitsmedewerker en coördinator wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). De beperkte organisatie- en promotiekosten worden gedragen via de provinciale subsidies vanuit leefmilieu ge-zien de link met de biodiversiteit in tuinen. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 43. Snoeicursussen hoogstamfruit Actie 46. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches

Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en

tuinencampagne IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC Provincie Vlaams-Brabant / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Potentieel kunnen alle medewerkers bij deze ondersteunende acties betrokken worden Partners Provincie Vlaams-Brabant, Gemeenten Asse, Opwijk, Londerzeel, Merchtem, Meise, Grimbergen, Machelen, Meise, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Steenokkerzeel, Stad Vilvoorde, Wezembeek-Oppem, Zaventem, Natuur-punt, Velt, Tuinplus, Pro Natura (i.k.v. INL-werking)… Doelgroepen Gemeenten, lokale grondeigenaars en grondgebruikers (boseigenaars, landbouwers), brede publiek Doelstelling Advies en ondersteuning bieden rond de koesterburencampagne en de tuinencampagne aan de provincie Vlaams-Brabant, aangesloten gemeenten, partnerorganisaties en het brede publiek. Korte omschrijving In het kader van de provinciale campagnes rond biodiversiteit biedt RLGC advies en ondersteuning aan gemeen-ten en partnerorganisaties om de tuinencampagne en koesterburen tot bij het brede publiek door te laten drin-gen (via gezamenlijk ontwikkelen promotiemateriaal, afstemming, overleg, koppeling aan doelstellingen eigen acties…). Gerealiseerd in 2017 1. Koesterburen RLGC is partner in de ondersteuning van de gemeenten voor het uitwerken van acties voor koesterburen en biodi-versiteit.

- Stimuleren van gemeentelijke acties en ondersteunen van gemeentelijke initiatieven rond biodiversiteit (zwaluwen, akkervogels, bijen,… zie gelinkte acties).


48

- Inrichting gemeentelijke biodiversiteitsparkje Zaventem: opvolging en uitvoering van de aanleg van het bio-diversiteitspark aan het zwembad.

RLGC is partner in het bereiken van verschillende doelgroepen (landbouwers, WBE’s, bedrijven, scholen…) om actie te ondernemen ten voordele van koesterburen en biodiversiteit. RLGC stond in 2017 mee in voor het ondersteunen van verschillende doelgroepen en partners (zie adviesverlening rond deze aspecten bij gelinkte acties ‘Natuur op school’, ‘Soortbescherming bijen’, ‘Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties’). Samenwerking met Brakona

- Monitoringsgegevens (poelen, paddentrek) en resultaten van soortbeschermingsacties werden doorgege-ven aan Brakona.

- Ondersteuning, bemanning infostand en mee promoten van de Brakona-contactdag op 4/02/2017. 2. Tuinencampagne In 2017 ging de provinciale campagne ‘Leve de Tuin’ van start. RLGC ondersteunde samen met de andere regio-nale landschappen de uitwerking van deze campagne in 2017 en dat aan deze campagne vorm geeft:

- RLGC nam deel aan het overleg (stuurgroep kennis, werkgroep doelgroepen) op 09/02/2017 en 21/9/2017.

- RLGC was aanwezig op het persmoment voor het openen van de campagne ‘Leve de tuin’ op 22/3/2017. - RLGC stelde op de infosessie ‘Leve de Tuin’ op 09/05/2017 in het PIVO de streek van Groene Corridor

voor. - Organisatie van een ‘Feest in het landschap’ in PIVO op 24/9/2017 samen met provincie Vlaams-Brabant

waarop de najaarscampagne ‘Plant een boom, plant een klimplant’ van Leve de Tuin werd afgetrapt. - Communicatie van acties rond Leve de tuin: promoten infosessies, promoten workshop plant een klim-

plant, promoten actie ‘Boom je buurt’,… - in de Fruitboom- en haagplantactie werd een klimplant opgenomen om aan te sluiten bij het najaars-

thema ‘plant een boom, plant een klimplant’ (zie gelinkte acties).

Gepland in 2018 1. Koesterburen Ook in 2018 zal RLGC verder fungeren als partner in de ondersteuning van de gemeenten voor het uitwerken van acties rond koesterburen en biodiversiteit:

- Stimuleren van gemeentelijke acties rond en ondersteunen van gemeentelijke initiatieven rond biodiversi-teit (Zwaluwen, akkervogels, bijen,…) en het opvolgen van de inrichting en de samenwerking met de ver-schillende partners i.k.v. gemeentelijk biodiversiteitsparkje Zaventem.

RLGC staat ook in 2018 mee in voor het ondersteunen en uitdragen van de campagne naar de verschillende doel-groepen en partners (zie gelinkte acties). Samenwerking met Brakona:

- Monitoringsgegevens (poelen, paddentrek) en resultaten van soortbeschermingsacties worden doorgege-ven aan Brakona.

- Ondersteuning en mee promoten van de Brakona-contactdag op 3/02/2018 - actief meewerken aan het initiatief van BRAKONA en de PROVINCIE om een project uit te werken voor

het opvolgen van koesterburen in tuinen (eventueel via reeds bestaande burgerwetenschapsprojecten) - verdere mogelijkheden nog te bekijken i.f.v. de nieuwe samenwerkingsovereenkomst provincie-Natuur-

punt rond BRAKONA 2. Tuinencampagne In 2018 zal verder samengewerkt worden met provincie Vlaams-Brabant om de campagne ‘Leve de Tuin’ mee vorm te geven en uit te dragen:

- Deelname aan provinciaal overleg (stuurgroep kennis, werkgroep doelgroepen); - Ondersteuning, feedback en adviesverlening voor provinciale tuinencampagne


49

- tuinthema wordt geïntegreerd in eigen werking: continuering van de Fruitboom- en haagplantactie met extra aandacht voor 'de juiste plant op de juiste plaats' + autochtoon plantgoed aangepast aan lokale bodem en klimaat, …

- Tuinthema wordt ook geïntegreerd in acties rond bijen: bijenhotels, bloemzaadzakjes, bloemenweiden - Ondersteunen van mogelijke infosessies op initiatief van provincie met inhoudelijke inbreng van RLGC. - RLGC werkt mee aan de uitbouw en ondersteuning van een provinciaal Tuinloket - RLGC ondersteunt in 2018 verder de uitwerking van de educatieve film rond beheer van hagen en heg-

gen samen met provincie Vlaams-Brabant en Inverde. - RLGC werkt mee aan de verspreiding van informatie, uitgewerkt in functie van de tuinencampagne, via

o.a. de integratie van deze informatie op een aparte webpagina en via haar bestaande communicatie-kanalen (e-zine, facebook,…)


Figuur 18 – Sfeerbeelden persmoment aftrap campagne ‘Leve de Tuin’ op 22/3/2017 met gedeputeerde Tie Roefs in het Hageland.

Nazorg & opvolging Initiatieven rond tuinen en biodiversiteit in de regio worden verder opgevolgd en ondersteund indien ze passen binnen lopende acties van RLGC. Financieringskanalen Adviesverlening en ondersteuning bestaat voor RLGC vnl. uit personeelsinzet voor de coördinatie & overleg (voorbereidingen, uitwerking en verslaggeving). De loonkost van de biodiversiteitsmedewerker, coördinator, projectmedewerker landschapszorg en projectmedewerker gebiedsgerichte acties die zich hiervoor inzetten, wordt gefinancierd zoals weergegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt bos Actie 43. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 50. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affiches


50

4.1.2 Soortbescherming

Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Patrick Endels Partners Gemeenten Zemst, Grimbergen en Vilvoorde, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Na-tuurpunt, landbouwers, Pro Natura (i.k.v. INL-werking) Doelgroepen Natuurverenigingen, landbouwers, particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor Kamsalamander sluiten zo goed mogelijk aan bij de instandhou-dingsdoelstellingen en de prioritaire acties in dit verband voor habitatrichtlijngebieden in onze regio en bij de provinciale biodiversiteitscampagne rond koesterburen:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming. Bijvoorbeeld door het be-houd, herstel en uitbreiding van het bestaande poelennetwerk en netwerk van hagen en houtkanten ter versterking van ecologische corridors en landhabitat.

- Ondersteuning van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-gelijkheden tot ondersteuning van Kamsalamander in de regio.

Korte omschrijving Kamsalamander is een zeldzame amfibie die nog voorkomt in de gemeenten Zemst, Grimbergen en Vilvoorde. Ook in Opwijk bevindt zich nog een kleine, zeer geïsoleerde populatie. Voor deze Europees beschermde soort wil RLGC soortbeschermingsmaatregelen nemen zoals het aanleggen en herstellen van poelen en het versterkten van de kleinschalige landschap door herstel en aanplanten van kleine landschapselementen. Eigenaars van per-celen waar Kamsalamander voorkomt en buurpercelen daarvan worden actief opgespoord en aangesproken om mee te werken aan het beschermen van deze soort. Deze percelen zijn veelal gelegen in of nabij gebieden afge-bakend als SBZ met als prioritaire actie het nemen van maatregelen voor de Kamsalamander (het versterken en verbeteren van zijn habitat). Gerealiseerd in 2017

1. Monitoring - Opvolging van de evolutie van de in 2015 nieuw aangelegde poel aan de Voordestraat en de in 2016 ge-

ruimde voortplantingspoel. - Inventarisatie van de voortplantingspoel van Kamsalamander nabij de Voordestraat in Grimbergen ge-

beurde in mei 2017 en juli 2017: hierbij werden 7 Kamsalamanders en ook opnieuw larven aangetroffen.

2. Terreinacties - Ten zuiden van de Kollinten en Zemst-Laar ligt het Lareveld. In deze omgeving komt Kamsalamander voor

en deze zone is afgebakend als SBZ. Doorheen het gebied lopen heel wat beekjes en bevinden zich verschil-lende waterpartijen. In 2017 werden de percelen in dit gebied mee opgenomen voor de oefening rond het opstellen van een potentiekaart voor Kamsalamander en gescreend op dringende ingrepen zoals terugzet-ten houtige opslag door INL-Zemst in 2018.


51

3. Samenwerking en overleg - Opstart regionale ‘Kamsalamanderwerkgroep’: coördinatie van 'Kamsalamanderwerkgroep' door RLGC

met relevante regionale partners. Op 13/6/2017 was de opstartvergadering van de Kamsalamanderwerk-groep waarop verschillende partners zich bogen over de mogelijkheden en noden voor de werkgroep.

- Op 6/10/2017 was er een excursie naar de Getevallei georganiseerd door RLGC en Natuurpunt voor de kamsalamanderwerkgroep. Iwan Lewylle en Kevin Lambeets namen ons mee op sleeptouw. Inspiratie, kennis en visie werden uitgewisseld en goede praktijkvoorbeelden bekeken.

Gepland in 2018

1. Monitoring - In het voorjaar 2018 monitoring van de voortplantingspoel van Kamsalamander in buurt van het ’s Gra-

venbos door middel van fuiken en scheppen naar larven.

2. Terreinacties - verdere screening en actieve benadering eigenaars in Lareveld Zemst voor maatregelen t.v.v. Kamsala-

mander. Indien mogelijk uitvoeren van enkele dringende werkzaamheden voor sommige poelen zoals het terugzetten van houtopslag,… in samenwerking met INL-ploegen van de gemeente Zemst.

- Opvangen van dringende knelpunten op terrein aangegeven door de Kamsalamander werkgroep indien nodig .

- Opvolging van de evolutie van de poel in Larestraat.

3. Samenwerking en overleg - Coördinatie van 'Kamsalamanderwerkgroep' met relevante regionale partners; overlegvergaderingen en

opmaken actieplan en potentiekaart samen met de partners. - Ad hoc samenwerking met Natuurpunt Kanaalregio – Bos van Aa en Agrobeheergroep rond historisch

landschap Bos van Aa (wellicht o.b.v. concrete projectkansen indien RLGC hierbij betrokken wordt) Situering & illustraties

Figuur 19 – Situering belangrijkste zones met voorkomen van Kamsalamander en mogelijkheden voor terrein-maatregelen in de regio Noordwest-Brabant


52

Figuur 20 – Sfeerbeelden excursie Kamsalamanderwerkgroep naar de Getevallei op 6/10/2017 Nazorg & opvolging - In voorjaar 2018 monitoring van de voortplantingspoel van Kamsalamander in buurt van het ’s Gravenbos

door middel van fuiken. - Opvolgen van de wilgen- en elzenopslag rondom de voortplantingspoel in omgeving ’s Gravenbos. Indien

nodig INL-ploegen inzetten om deze te verwijderen. - Werkgroep rond Kamsalamander (zie boven) - Opvolging van poelenmonitoring (zie gelinkte acties). Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via projectsubsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos (realisatie IHD) of provinci-

ale subsidies vanuit leefmilieu. - Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Uitvoeren van beheerwerken op gemeentelijke eigendommen gebeurt vaak in samenwerking met de ge-

meenten via de INL-ploegen (b.v. terugzetten wilgenopslag i.f.v. poel in Grimbergen). Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Op zebraPAD Actie 44. Cursus beheer van poelen Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming


53

Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen GROEN

Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman

Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Nele Guiljam, Wim Solie, Patrick Endels

Partners Gemeentebesturen, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Brakona, Natuurpunt, landbou-wers, Pro Natura (INL-werking), andere regionale landschappen

Doelgroepen Natuurverenigingen, landbouwers, jagers, particulieren, (particuliere) boseigenaars, gemeentebesturen en an-dere openbare besturen

Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor bijen sluiten zo goed mogelijk aan bij de provinciale biodiversiteits-campagne rond koesterburen en de tuinencampagne:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming. Bijvoorbeeld door het be-houd, herstel en uitbreiding van voedselaanbod door inzaaien van bloemenweiden, bijenvriendelijke aanplantingen en het voorzien in nestgelegenheid.

- Samenbrengen van vele partners uit de open ruimte die met deze problematiek te maken hebben. - Ondersteunen van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-

gelijkheden tot maatregelen voor bijen in de regio.

Korte omschrijving Bloemen, bijen en bestuiving is een thematiek waarmee vele partners in de open ruimte mee te maken hebben. Bovendien wordt meer en meer duidelijk dat bestuivers in ons landschap sterk achteruitgaan. RLGC wil dan ook zoveel mogelijk doelgroepen bereiken met acties rond nestgelegenheid (bijenhotels) en voedselaanbod (bloe-menweiden en -randen): particulieren, gemeente, scholen, landbouwers, wildbeheerders,…

Gerealiseerd in 2017

1. Terreinacties - Op de cursus aanleg en beheer van bloemenweiden, publieksevenementen en via onze communicatieka-

nalen (nieuwsbrief, website,…) werden de zakjes eenjarig bijenmengsel van Provincie Vlaams-Brabant, dienst Landbouw, voor het inzaaien in eigen tuin en omgeving aangeboden. Waar mogelijk werd deze actie gekoppeld aan de verkoop van bijenhotels.

- Bijenblokken (zie figuur 21) werd gemaakt door een vrijwilliger van RLGC. Deze hotels werden gepromoot (via nieuwsbrief, website, op publieksevenementen, bijen-infoavonden en op andere activiteiten van RLGC) en 25 stuks werden – met de nodige adviesverlening - verkocht tegen kostprijs.

- Aanleggen van bijenranden (zie figuur 22): deze bijenranden zijn een ingezaaide strook van meerjarige bloemen die van vroeg in het voorjaar tot laat in het najaar nectar voorzien voor bijen. Deze actie gebeurde in samenwerking met particulieren, gemeenten, landbouwers, wildbeheereenheden, natuurverenigingen en imkers. Aanvragers van een bijenrand konden rekenen op het aanleveren van een bloemenmengsel door RLGC om in te zaaien op hun perceel. De deelnemers staan dan zelf in voor het inzaaien en beheren voor minimaal 5 jaar van deze bijenrand (ook zo opgenomen in een onderlinge overeenkomst). In totaal heeft RLGC in 2017 via deze werkwijze 5 bijenranden aangelegd met een totale oppervlakte van 15,25 are (zie tabel 22).

- Plaatsing van 5 ‘bijenpalen’ (naar analogie van de Tournee RLGC-palen): deze robiniapalen worden ge-plaatst bij bloemenweiden waar geen mogelijkheid is om een bijenblok op te hangen of geen bijenhotel staat (zie figuur 21 en 23). Zo wordt er toch in nestgelegenheid voorzien en hebben de bijenpalen een sen-sibiliserende functie voor wandelaars en fietsers.

- Op verschillende plaatsen werden grote bijenhotels geplaatst (figuur 23). Dit gebeurde in De Loodstuin in Vilvoorde, in de kersenboomgaard en de Doortstraat in Opwijk. Niet alleen aan solitaire bijen is gedacht, de constructie biedt ook nestmogelijkheden voor vlinders en lieveheersbeestjes. Vaak werd deze plaatsing gecombineerd met aanplantingen van heggen, houtkanten en inzaaien van een bloemenweide.


54

2. Sensibilisatie en vorming - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden voor gemeenten en particulieren, in samenwerking met

Inverde. Deze vond plaats in Zemst op 13/5/2017 (zie gelinkte acties).

Tabel 22 – Overzicht aangelegde bloemenranden voor bijen in 2017

gemeente adres grootte perceel (are)

Grimbergen Hof ter Weerdestraat 10 Perk Moorbosstraat 1,5 Zellik C. Van Malderenstraat 0,5 Vilvoorde H. Conscienscestraat 2 Merchtem Molenbaan 1,25

Totaal 15,25


Figuur 21 – Bijenpaal met infobordje in Vilvoorde (links) en bijenblokken gemaakt door vrijwilliger (rechts).


55

Figuur 22 – Overzichtskaart aangelegde bloemenranden voor bijen van 2013-2017

Figuur 23 – Overzichtskaart van de geplaatste bijenpalen in 2017 en insectenhotels van 2015-2017


56

Gepland in 2018

1. Terreinacties - Verdere verkoop van gemaakte bijenblokken tegen kostprijs. Een 20 à 30-tal bijenblokken zullen worden

verkocht. - Aanmaken van een 25-tal nieuwe bijenblokken door een vrijwilliger - Verdere plaatsing van bijenpalen, -hotels en -blokken in diverse projecten na overleg met eigenaars - Zaadmengsel voor meerjarige bloemenweiden: ook in 2018 zullen indien relevant de 2 verschillende

mengsels gebruikt kunnen, één voor normale gronden en één voor vochtige/natte gronden. Het mengsel voor normale gronden wordt bijgemengd met extra bloemen. We mikken op 0,5 hectare bijkomende bij-enranden in 2018, met een gerichte selectie van locaties. Dit zal gebeuren in samenwerking met particu-lieren, gemeenten, landbouwers, wildbeheereenheden, natuurverenigingen en imkers.

- Ontwikkelen van nieuw meerjarig zaadmengsel meer gericht op tuinen in kader van ‘Leve de Tuin’, samen met RLNH

- Verspreiden van zakjes met eenjarig bloemenakkermengsel van Provincie Vlaams-Brabant dienst Land-bouw op allerlei evenementen en cursussen.

- Opvolgen en ondersteunen van project rond bloemenweiden op braakliggende bouwgronden in Wem-mel.

- Aanleg van een biodiversiteitsparkje in Zaventem aan het gemeentelijk zwembad met aandacht voor bijen (bijenhal voor honingbij, bloemenweiden, bijenbosje en bijenheg, bijenhotel voor solitaire bijen, infobor-den,…) (zie gelinkte acties).

2. Sensibilisatie en vorming - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden voor gemeenten en particulieren, eventueel uitgebreid met

een module rond soortherkenning (zie gelinkte acties). - Ontwikkelen van brochure rond bloemenweiden samen met de andere RL van Vlaams-Brabant: inhoude-

lijk uit te werken in 2018 en te lay-outen/publiceren in 2019. Nazorg & opvolging - Opvolging van de ingezaaide bijenranden en hun evolutie, particulieren advies geven voor het beheer er-

van. - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden op i.s.m. Inverde leert gemeenten en particulieren hoe ze zelf

hun bloemenweide best moeten beheren. Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via provinciale projectsubsidies vanuit leefmilieu - Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Voor de bijenranden wordt het zaaigoed volledig gefinancierd door RLGC, maar zorgt de betrokkene zelf voor

het inzaaien. Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 18. Beheerovereenkomsten Actie 19. Maak spel van je groen Actie 21. ‘Weg van gorzen’ – Sterrebeek Actie 29. Feest in het Landschap – Asse/Londerzeel of Merchtem Actie 35. GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ – Vilvoorde Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 40. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 42. Ondersteuning ‘Natuur op school’ Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers en affiches


57

Actie 9. Soortbescherming vleermuizen IHD & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam, Patrick Endels, Jan De Beck (vanaf 20/11/2017) Partners Gemeentebesturen, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Militaire kazerne Melsbroek, Sterea, Natuurpunt, Vleermuizenwerkgroep, Provinciaal Steunpunt Bos,… Doelgroepen Natuurverenigingen, particulieren, (particuliere) boseigenaars, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor vleermuizen sluiten zo goed mogelijk aan bij de instandhoudings-doelstellingen en de prioritaire acties in dit verband voor habitatrichtlijngebieden in onze regio en bij de provin-ciale biodiversiteitscampagne rond koesterburen:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming voor vleermuizen - Herinrichten van winter- en/of zomerverblijfplaatsen voor vleermuizen in de regio - Ondersteuning van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-

gelijkheden tot ondersteuning van vleermuizen in de regio. Korte omschrijving Vele soorten vleermuizen, zoals de Baardvleermuis, Franjestaart of Grijze grootoorvleermuis, staan op de rode lijst als bedreigd, zijn koesterburen en habitatrichtlijnsoorten (bijlage IV) waarvoor instandhoudings-doelstellin-gen zijn vastgelegd. Hun aantallen staan in vele regio’s erg onder druk; zo ook in Noordwest-Brabant. RLGC on-derneemt acties voor vleermuizen door hun winterverblijven opnieuw in te richten, hun leefgebied te verbeteren en nieuwe verbindingen te creëren onder de vorm van bomenrijen, houtkanten,…. Uitgevoerd in 2017 1. Monitoring - Jaarlijkse inventarisatie van de aanwezige vleermuizen in de door RLGC gerestaureerde en heringerichte ijs-

kelders van Zemst (Linterpoortkasteel en Schiplakenbos) en Steenokkerzeel (Domein Van Perk) door Natuur-punt Zemst tijdens de wintertelling op 07/02/2017

- Inventarisatie van de tunnel in Sterrebeek op 29/01/2017 door de vleermuizenwerkgroep en de bunker in Melsbroek op 23/02/2017 door RLGC.

2. Sensibilisatie - Geleid bezoek aan de ijskelder van het Domein van Perk op 15/04/2017 voor 35 leden van de scouts, met

toelichting rond vleermuizen en de genomen maatregelen bij de restauratie in 2008 (zie gelinkte acties).


58


Figuur 24 - Evolutie van aantallen overwinterende vleermuizen in door RLGC heringerichte objecten: ijskelder Domein van Perk, ijskelder Linterpoortkasteel Zemst, ijskelder Schiplakenbos Zemst en tunnel voormalige renbaan Sterrebeek

(gegevens van Natuurpunt Zemst en vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)

1

1

11

21

52

3

53

11

1

1

55

36

1

3

2 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 72 0 1 7 - 2 0 1 8A ) I J S K E L D E R D O M E I N V A N P E R K

1

11

4

4

64

21

33

53

4

2

14

1

1

1

1 9 9 9 - 2 0 0 02 0 0 0 - 2 0 0 12 0 0 1 - 2 0 0 22 0 0 2 - 2 0 0 32 0 0 3 - 2 0 0 42 0 0 4 - 2 0 0 52 0 0 5 - 2 0 0 62 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 72 0 1 7 - 2 0 1 8B ) I J S K E L D E R L I N T E R P O O R T E N K A S T E E L

11

13

14

21

2

1

21

13

31

3

73

17

49

72

11

1

1

1

31

1

4

17

3

1

1

17

2 0 0 0 - 2 0 0 12 0 0 1 - 2 0 0 22 0 0 2 - 2 0 0 32 0 0 3 - 2 0 0 42 0 0 4 - 2 0 0 52 0 0 5 - 2 0 0 62 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 72 0 1 7 - 2 0 1 8

C ) I J S K E L D E R S C H I P L A K E N B O S

48

69

12

1

1011

53

23

1

21

2 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 72 0 1 7 - 2 0 1 8

D ) T U N N E L R E N B A A N S T E R R E B E E K

< eerste inventarisatie na restauratie object / herinrichting als overwinteringsplaats





59

Figuur 25 – Overzichtskaart met de door RLGC voor vleermuizen heringerichte objecten voor vleermuizen Gepland in 2018

1. Monitoring - Ondersteuning jaarlijkse inventarisatie van de aanwezige vleermuizen in de door RLGC gerestaureerde en

heringerichte ijskelders van Zemst (Linterpoortkasteel en Schiplakenbos) en Steenokkerzeel (Domein Van Perk) door Natuurpunt Zemst

- Ondersteuning inventarisatie van de tunnel in Sterrebeek en de bunker in Melsbroek door vleermuizenwerk-groep en RLGC

2. Terreinacties - Onderzoeken van mogelijke flankerende maatregelen voor vleermuizen in kader van Weg van gorzen in Ster-

rebeek door aanplantingen in de omgeving in samenwerking met gemeente Zaventem. - Reserveactie: Militaire kazerne Melsbroek, onbenut terrein rond de bunker onderzoeken voor natuurlijke

inrichting in het kader van versterking leefgebied voor vleermuizen. Nazorg & opvolging - Opvolging van de genomen maatregelen in de bunker van Melsbroek en de tunnel te Sterrebeek en indien

nodig bijsturen van de inrichting o.b.v. de winterinventarisatie.

Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker en de projectmedewerker kleine landschapselementen. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via projectsubsidies van het agentschap voor Natuur en Bos i.k.v. IHD of via provinciale

subsidie vanuit leefmilieu. - Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. Deze bijdrage kan ook in natura

voorzien worden (b.v. door zelf uitvoeren deel van de inrichtingswerken)


60

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt Bos Actie 21. ‘Weg van gorzen’ - Sterrebeek Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers en affiches

Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbe-

schermingsacties IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Provinciaal Steunpunt Bos, Gemeenten Asse, Opwijk, Londerzeel, Merchtem, Meise, Grimbergen, Machelen, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Steenokkerzeel, Stad Vil-voorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem, Zaventem, Natuurpunt, Pro Natura (i.k.v. INL-werking). Doelgroepen Gemeenten, lokale grondeigenaars en grondgebruikers (boseigenaars, landbouwers), brede publiek Doelstelling Advies en ondersteuning bieden rond soortbescherming aan gemeenten, partnerorganisaties en het brede pu-bliek om terreinmaatregelen voor soorten uit te voeren. Korte omschrijving 1. Akkervogels Akkervogels gaan de laatste decennia sterk achteruit in ons landbouwlandschap. Vooral het gebrek aan zomer-voedsel, wintervoedsel, dekking en nestgelegenheid speelt hen parten. Met steeds meer partners werkt RLGC aan een continue opvolging van het akkervogelproject door de Natuurpunt afdelingen, Vlaamse Landmaatschap-pij, gemeenten, landbouwers, WBE en Vogelwerkgroep NW-Brabant. Vanaf 2015 is het ook in Asse en Sterrebeek mogelijk om via beheerovereenkomsten afgesloten via de Vlaamse Landmaatschappij soortgerichte maatregelen voor akkervogels (wintervoedsel, zomervoedsel) te continueren. Ook in 2017 werd samengewerkt met landbouwers, VLM, WBE, gemeenten, Vogelwerkgroep NW-Brabant, Na-tuurpuntafdelingen en particulieren rond de bestendiging van akkervogelmaatregelen in de regio, RLGC speelde hierbij vooral een adviserende rol. 2. Zwaluwen Verschillende zwaluwkolonies werden tijdens de afgelopen jaren voldoende versterkt met nestgelegenheid om zich in stand te houden. Spontane aanvragen in het werkingsgebied worden opgevolgd. Hiervoor werken we samen met de INL-teams en de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant, die de thuisbezoeken met advies- en


61

dienstverlening naar plaatsing en ophanging op zich nemen in het kader van het soortbeschermingsproject rond Huis- en Boerenzwaluwen. 3. Steenuil, Torenvalk en Kerkuil Voor deze vogelsoorten worden gericht nestkasten opgehangen in samenwerking met Vogelwerkgroep NW-Bra-bant na screening van potentiële locaties nabij aanplantingen. De nestkasten worden opgevolgd door vrijwilligers van de Vogelwerkgroep. 4. Eikelmuis In 2016 werd voor het eerst sinds lange tijd een Eikelmuis waargenomen binnen het werkingsgebied van RLGC. Dit gebeurde in Sint-Stevens-Woluwe, deelgemeente van Zaventem. Eind 2017 was er een waarneming in Die-gem (Machelen) van een gewond dier dat naar het opvangcentrum gebracht werd. Naast het actieve herstel van het leefgebied van de Eikelmuis (parkgebied met hoogstamboomgaarden en hagen en heggen) kunnen ook nest-kasten voor de Eikelmuis opgehangen worden. Gerealiseerd in 2017 1. Akkervogels - Gemeente Londerzeel, gemeente Asse: ondersteunen van acties voor akkervogelmaatregelen door partners

in de regio: adviseren voor het aanleggen van graan-kruidenranden (locatie, grootte, zaadmengsel,…) i.s.m. landbouwers, WBE Klaverbeek, WBE Land van Asse, gemeente Londerzeel, gemeente Asse, lokale Natuurpunt afdelingen. Ondersteuning voor het opstellen van de subsidieaanvraag voor fauna-akkertjes bij ANB door WBE Land van Asse.

- Pogingen tot verderzetting van de heraanleg van geelgorsakkertjes met Sterea op het golfterrein tijdens het voorjaar van 2017, dit kon echter niet doorgaan o.w.v. ‘contaminatie van de greens’ met zaden uit de akker-tjes (zie gelinkte acties).

- Advies en ondersteuning voor het afsluiten van beheerovereenkomsten voor akkervogels in Asse en Zaven-tem in samenwerking met bedrijfsplanner VLM (zie gelinkte acties).

- Herstel van een houtkant langsheen een voedselakkertje in functie van akkervogels in Londerzeel in samen-werking met VLM en landbouwer.

2. Zwaluwen - Militaire luchtmachtbasis Melsbroek: advies en ondersteuning i.v.m. de zwaluwkolonie op de luchtmachtba-

sis. - Ophangen van kunstnestkasten en mestplankjes waar relevant i.s.m. INL. In 2017 werd 1 kunstnest opgehan-

gen in Vilvoorde. Tot en met december 2017 werden in totaal voor deze actie 462 kunstnesten voor zwalu-wen opgehangen (zie tabel 23), waaronder 384 voor Huiszwaluw en 78 voor Boerenzwaluw in samenwerking met de Vogelwerkgroep NW-Brabant en de INL-ploegen van de gemeenten. De resultaten van de inventari-satie tot 2017 zijn terug te vinden onder ‘projecten’ op de website van de Vogelwerkgroep (http://www.vo-gelwerkgroepnwb.be/ ).

3. Gierzwaluw, Steenuil, Torenvalk en Kerkuil - Plaatsen van 5 nestkasten voor Gierzwaluw, 1 in Vilvoorde, 4 in Asse - Plaatsen van 3 nestkasten voor Steenuil in Opwijk (zie gelinkte acties) - Plaatsen van 3 nestkasten voor Kerkuil in Opwijk en omgeving (zie gelinkte acties)


62

Tabel 23 - Overzicht opgehangen zwaluwkunstnesten per gemeente tot en met december 2017

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Totaal aantal

kunstnes-ten 2006-

2017

Asse 2 13 18 54 9 2 10 9 4 0 9 0 130

Grimbergen 8 27 10 0 0 0 1 0 0 0 2 0 48

Kapelle-op-den-Bos 1 0 1 0 2 0 0 0 0 0 0 0 4

Londerzeel 5 0 2 9 0 0 0 0 0 0 0 0 16

Meise 13 9 2 0 1 0 2 0 7 0 0 0 34

Merchtem 9 0 0 0 19 4 4 0 19 0 0 0 55

Opwijk 10 8 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21

Steenokkerzeel 4 4 6 0 0 0 1 0 5 6 0 0 26

Vilvoorde 24 3 3 0 10 0 3 0 0 4 3 1 51

Wemmel 0 0 10 30 0 8 0 0 0 0 0 0 48

Zemst 2 2 8 0 0 6 3 0 2 6 0 0 29

Zaventem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

TOTAAL 78 66 63 93 41 20 24 9 37 16 14 1 462

Figuur 26 – Aantal geplaatste kunstnesten voor zwaluwen per gemeente tussen 2006 en 2017

Gepland in 2018 1. Akkervogels - In 2018 zal RLGC net zoals elk jaar adviserend ondersteuning bieden aan acties voor akkervogels genomen

door WBE’s e.a. partners, dit buiten de afgebakende kernzones voor beheerovereenkomsten. Voorname-lijk ondersteunen van acties genomen door partners in Asse en Londerzeel.

- Adviseren voor het afsluiten van beheerovereenkomsten voor akkervogels in kerngebieden daarvoor af-gebakend. Bijstaan van de bedrijfsplanner, leggen van contacten met landbouwers die reeds akkervogel-maatregelen namen met ondersteuning van RLGC.

- Adviseren, mengsel samenstellen en opvolgen van het inzaaien van Geelgorsakkertjes en kruidenvegeta-ties op het golfterrein van Sterea in kader van de ‘Weg van gorzen’ indien akkoord vanuit de golf.

020406080

100120140

Aantal kunstnesten voor zwaluwen per gemeente2006-2017


63

2. Zwaluwen - Voor de gemeenten zullen spontane aanvragen opgevolgd worden, maar eigenaars op potentiële locaties

worden niet meer actief benaderd. Hiervoor werken we samen met de INL-teams van de gemeenten en de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant, die de thuisbezoeken met advies- en dienstverlening naar plaat-sing en ophanging op zich nemen in het kader van het soortbeschermingsproject rond Huis- en Boeren-zwaluwen.

- Verder adviseren rond de zwaluwproblematiek in de luchtmachtbasis van Melsbroek. - Voor grotere projecten waaraan RLGC werkt en waarbij het aangewezen is om ook actie te ondernemen

voor zwaluwen, zal RLGC dit actief opnemen. Zo kunnen hopelijk ook de zwaluwnesten opgehangen wor-den aan de nieuwe chalet op de golfsite in Sterrebeek (zie gelinkte acties)

3. Steenuil, Torenvalk en Kerkuil

- Plaatsen van nestkasten voor Steenuil waar relevant in kader van de deelactie herstel kersenboomgaar-den in Mazenzele (zie gelinkte acties). Potentiële locaties worden eerst gescreend.

- Plaatsen van nestkasten voor Kerkuilen waart relevent in Opwijk en Asse in kader van gebiedsgericht pro-ject van Erembald tot Kravaal (zie gelinkte acties). Potentiële locaties worden eerst gescreend.

4. Eikelmuis

- Ophangen van nestkast en voorzien van een sensibiliseren infobord in het biodiversiteitsparkje aan het zwembad van Zaventem

- Reserveactie: Samen met Natuurpunt Studie en gemeente Zaventem bekijken waar en hoe er actie kan genomen worden voor de Eikelmuis in en rond Sint-Stevens-Woluwe en/of Diegem.

5. Ringslang

- adviesverlening RLGC in het kader van Ringslang, Levendbarende hagedis rond Laarbeekbos/ecopassages (i.k.v. strategisch project Groene Noordrand)

Nazorg & opvolging

- Monitoring van akkervogels en zwaluwen gebeurt door plaatselijke afdelingen van Natuurpunt en door de Vogelwerkgroep NW-Brabant.

- Afspraken met Natuurpunt Ijsvogel in Opwijk voor monitoring Steenuil in Mazenzele i.k.v. kersenboomgaar-denproject

Financieringskanalen - Deze ondersteuning bestaat voor RLGC uit vnl. uit personeelsinzet voor de coördinatie & overleg. De loonkost

van de biodiversiteitsmedewerker en projectmedewerker gebiedsgerichte acties die zich hiervoor inzetten, wordt gefinancierd zoals weergegeven in tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018).

- Specifieke ingrepen (zoals aanleveren en/of plaatsen nestkasten,…) worden daarnaast gedragen via de pro-jectsubsidies voor natuurprojecten van de provincie Vlaams-Brabant

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 18. Beheerovereenkomsten Actie 21. ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (Op bezoek bij Boer- en Zwaluw) Actie 38. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affichesActie 51. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ – Asse/Opwijk


64

4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter

Actie 11. Historische tuinen en parken GROEN & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Brecht Vermote Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, gemeenten Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling(en) Binnen de monumenten- en landschapszorg hebben historische tuinen en parken en historisch cultuurgroen de voorbije decennia aan belang gewonnen. Een groot deel van deze sites wordt vandaag echter gekenmerkt door verval of achterstallig beheer. Deze tendens wil Regionaal Landschap Groene Corridor keren door het nemen van gerichte maatregelen voor herstel, dit in nauw overleg met betrokken eigenaars. Ook voor de eigenlijke uitvoe-ring van bepaalde acties in deze plannen zal RLGC instaan. Een leidraad bij dit project zijn o.a. de ‘M&L-Cahiers Historische tuinen en parken van Vlaanderen’. Korte omschrijving Noordwest-Brabant heeft een rijk patrimonium aan historische tuinen en parken. Dankzij de nabijheid van Brus-sel is het vanaf 1600 bezaaid met ‘speelhuizen’ en buitenplaatsen, waarin de adel en later ook de stedelijke bourgeoisie rust en ontspanning zocht – oorspronkelijk als zomerverblijf, vanaf het midden van de 19e eeuw vaker als hoofdverblijf dankzij de uitbouw van het (spoor)wegennet. Een groot deel van deze plekken is vandaag echter in verval. RLGC keert dit door het opstellen van een herinrichtingsplan en/of een beperkt beheerplan. Beide in nauw overleg met de betrokken eigenaars. Naast de landschappelijke en cultuurhistorische waarde van de tuin of het park worden ook de natuurwaarde (met aandacht voor het gebruik van streekeigen autochtoon plantgoed en ruimte voor spontane processen), de recreatieve waarde en eventuele andere functies opgenomen in het herinrichtingsplan en/of beperkte beheerplan. Gerealiseerd in 2017 Landgoed Domein van Perk, Steenokkerzeel (1 op figuur 27) Centraal in het Domein van Perk (Steenokkerzeel) ligt het ‘Kasteel de Ribeaucourt’. Het ligt ten zuidoosten van de dorpskern van Perk, waarmee het door een lange dubbele beukendreef verbonden is. Deze voormalige motte werd voor het eerst vermeld op het einde van de 12de eeuw. In de 17de eeuw was het een indrukwekkend water-slot, geflankeerd door 2 rechthoekige torens. In de 19e eeuw werd het neo-rennaissance-complex verbouwd en uitgebreid. Onder leiding van de landschapsarchitect F.J. Keilig werden de oorspronkelijke Franse tuinen herin-gericht tot een landschapspark in Engelse stijl met behoud van diverse rechtlijnige elementen. De buitenste ring-gracht, de omheiningsmuur en de neerhofgebouwen die in de 17de eeuw reeds aanwezig waren, bleven gedeel-telijk bewaard. Ten westen ligt de kasteelhoeve ‘Hof te Veaux’ met een geplaveide binnenplaats, gebouwd in de 18e eeuw en aangepast in de 19de eeuw. Dit vormt samen met het kasteelpark (met vijvers en een aantal monu-mentale bomen), de omliggende bossen (ten noordoosten, met ijskelder), en landbouwgronden en hoogstam-boomgaard ten westen van het kasteel een prachtig ensemble. Tijdens het werkingsjaar 2008 werd de ijskelder van het domein hersteld en ingericht als vleermuizenoverwinte-ringsplaats. Langsheen de landbouwgronden in het westen werd eveneens een streekeigen gemengde haag aan-geplant. In 2009 werd deze landschappelijke herinrichting verder doorgezet met de aanplanting van een 2de lange


65

gemengde haag en een rij zomerlindes tussen ‘Hof te Veaux’ en de nabijgelegen boerenhuisjes (beide be-schermde monumenten). In 2011 werd tussen deze rij zomerlindes en het kasteel een rij winterlindes geplant en werd de beukendreef naar het kasteel lokaal hersteld. Daarnaast werd een oude meidoornhaag langsheen de noordoostelijke landgoedgrens deels aangevuld. Begin 2013 werd het volledig omzomen van het landgoed met een gemengde haag verdergezet met de aanplanting van een haag tussen de toegangspoort van het kasteeldo-mein en het ‘Hof te Veaux’. In 2014 volgde het gedeelte haag tussen manege en Tervuursesteenweg. Eveneens in 2014 volgde RLGC de boomverzorging van de toegangsbeukendreef op: te hoog opgesleunde bomen werden tegen verdere schorsbrand beschermd door omwikkelen met kokosdoeken. In 2015 werd de haagomzoming van het domein verdergezet met het afwerken van herstel/aanvulling van de meidoornhaag langsheen de noordoos-telijke landgoedgrens. In 2017 werden geen verdere terreinacties uitgevoerd. Wel werden de eerste afspraken gemaakt voor een mogelijke dreefherstel, herstel boomgaard en hagen. Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen (2 op figuur 27) Het domein van de psychiatrische kliniek, circa zes ha groot, heeft naast het centraal gelegen gebouw met bin-nenpleinen en de gordel van nieuwbouwblokken, nog een buitenpark in landschappelijke stijl. Van de oorspron-kelijke parkaanleg blijft op de Lourdesgrot, een Madonnabeeld, de beplanting van de oprijlaan en een aantal hoogstambomen verspreid over het domein, weinig over. Op vraag van de eigenaar maakte Regionaal Landschap Groene Corridor een herinrichtingsplan op waarbij de buitenste gordel een heraanleg krijgt met de aansluiting op het omliggende landschap. Zo wordt het geheel ook ecologischer ingericht met o.a. gemengde hagen en hout-kanten, een hoogstamfruitboomgaard, een bloemenweide en inheemse hoogstammige bomen. In 2013 werden knotwilgen geknot, een houtkantbuffer aangeplant evenals een hoogstamfruitboomgaard. Het grasplein voor het centrale gebouw werd omgevormd tot een bloemenweide. De bouwvergunning voor het kap-pen van exoten en zieke bomen werd opgemaakt. Het vellen gebeurde in 2014; de heraanplant in 2015. Voor 2016 bestonden de werken in hoofdzaak uit het inboeten van de aanplantingen. Een aantal hagen werden ver-sterkt (zie tabel 19) en ook een aantal bomen dienden opnieuw vervangen te worden (zie tabel 21). Als sluitstuk van de herinrichting werd op 06/07/2016 het bijenhotel met infobord aan de hoofdingang officieel ingehuldigd door de gedeputeerde voor Leefmilieu Tie Roefs. In 2017 werd de parktuin mee opgenomen in de inspiratiegids groene zorginstellingen. Verder werd er ook advies gegeven m.b.t. maaibeheer. Landgoed Neromhof, Meise (3 op figuur 27) Ten oosten van de A12 bevindt zich het domein Neromhof (25 ha) dat in 1975 door de toenmalige gemeente Wolvertem werd aangekocht. Het is een park in landschappelijke stijl met vijver, aangelegd in een bosrijke om-geving bij een rond 1905 gebouwde cottage met neerhof. De cottage zelf werd in WOI door de Duitsers platge-brand. Enkel het poortgebouw bleef hierbij gespaard. Na WOII werd de villa terug opgebouwd. Sinds 1977 is het door de gemeente opengesteld voor het publiek. In de villa zelf bevindt zich vandaag ‘Levendale’, een gezinsver-vangend tehuis voor mindervaliden. Op vraag van de gemeente maakte Regionaal Landschap Groene Corridor in 2015 een eerste visieschets voor een herinrichting van de site waarbij gezocht wordt naar een match tussen de oorspronkelijke aanleg, het om-liggende landschap en een extensiever beheer. Het overleg hierrond met de diverse partners (gemeente, Na-tuurpunt, Levendale,…) wordt in 2018 verdergezet met eventuele eerste terreinrealisaties. Landgoed Wormelaar, Zemst (4 op figuur 27) Wormelaar is vandaag een landschappelijk park van circa 20 hectare, met een vijver in de vorm van een uitge-strekte ‘rivier’ met een heuveleiland, aangelegd rond 1880 tussen een oude pachthoeve (Hof ter Singelen) en een nieuw gebouwde ‘villa‘ of beter jachtpaviljoen, overgaand in bos met een pittoreske fazantenkooi en kunst-matig aangelegde holle wegen. Het sluit aan op het Linterpoortkasteeldomein via een circa 25 hectare boom-gaard, opgesmukt met Italiaanse populieren. Tussen het hof en het Linterpoortkasteel werd een 400m lange dreef van Tamme kastanjes aangeplant met hangende Zilverlinden aan de uiteinden. Tijdens WO II verdween het Hof ter Singelen. Het fruitbomen-bestand op weilanden tussen Wormelaar en Linterpoort is in de loop van de jaren sterk uitgedund. Een heraanplant zou deze hoogstamboomgaard in zijn volle glorie herstellen. In 2015 werd het landgoed verkocht aan Natuurpunt. Samen met deze nieuwe eigenaar zette RLGC dit werkings-jaar het project ‘360° Erfgoed’ op om alvast de aanwezige parkornamenten (toegangspoorten, kapel, fazanten-kooi) in ere te herstellen (zie gelinkte acties). Het gebied is sinds 2015 eveneens weer deels toegankelijk voor het publiek via een wandellus rondom de vijver. Natuurpunt is vandaag bezig met de opmaak voor een beheerplan


66

voor de gehele site. Na overleg (opgestart in 2015) met en met ondersteuning van RLGC werd in 2016 een 1ste fase van het herstel van de historische boomgaard aangevat. Verder werd er in 2016 door het RLGC een opge-vraagd voor het herstel van een waterput in het bos. In 2017 werd er door de lokale afdeling van Natuurpunt een hoogstamboomgaard hersteld met de hulp van RLGC. Parktuin Descurieux, Merchtem (5 op figuur 27) Tussen 2 kasteeldomeinen in, ‘Kasteel Wolvendael’ ten noorden en ‘Kasteel van Ossel’ ten zuiden, werd rondom een oude villa, een nieuwe parktuin aangelegd. Regionaal Landschap Groene Corridor werd hierbij gevraagd om te adviseren bij het ontwerp. De landschappelijke inkleding werd in 2013 & 2014 door RLGC opgevolgd en on-dersteund (o.a. hoogstamboomgaard, hagen, houtkanten, bomengroepen en solitaire bomen). Eveneens in 2013, werd een waterpartij aangelegd. Ook hier kwam RLGC adviserend tussen. In 2015 werd uitgevallen plant-goed ingeboet en 1 poel hersteld. In 2016 en ook dit werkingsjaar 2017 werd er door het RLGC ook verdere ondersteuning aangeboden en werd er plantgoed voorzien voor een bijkomende heg (zie ook tabel 19). Landgoed ‘Kasteel de Berghen’, Asse (6 op figuur 27) Op de Putberg (Asbeek, Asse) ligt het landgoed ‘Kasteel De Berghen’ bestaande uit een landschappelijk park, hoogstamfruitboomgaard, weiden en valleibos, oorspronkelijk bijna 10 hectare, aangelegd rond een eclectisch kasteel van 1914. Het domein werd opgesplitst in 1932 en in de jaren 1990 heraangelegd en verrijkt met een landschappelijke vijver. In 2013 werd het landgoed uitgebreid met een hoeve, weilanden en bosje aan de over-kant van de Broekebeekvallei. Op vraag van de eigenaar werkte Regionaal Landschap Groene Corridor samen met Bosgroep Groene Corridor een herinrichtingsplan en bijhorend beperkt beheerplan uit voor het gehele domein. In 2009 werden naast het vervolledigen van de hoogstamboomgaard en het omringen van de boomgaard door een meidoornhaag, ver-schillende nieuwe houtkanten aangeplant langsheen de perceelsgrenzen van verschillende schapenweides. Op deze manier werd het historisch landschap van Asbeek versterkt. In 2010 werden de aanplantingen ingeboet en de overtollige plantengroei op de landschappelijke vijver werd verwijderd en waar nodig werd de vijverbodem hersteld. In 2011 werden enkele oude, zieke hoogstammen verwijderd. Deze gevelde bomen werden in het voor-jaar 2012 vervangen door nieuwe solitaire bomen en bomengroepen. De oude en landschapsbepalende knotwil-genrij langsheen het natte weiland aan de voet van de Rampelberg en Keierberg werd in 2014 geknot. Op deze manier werd een zwaar achterstallig beheer terug opgestart. Daarnaast werd de massale wilgenopslag gemaaid om zo de vroegere valleiweide in ere te herstellen. Eveneens werd in 2014 het bestaande afwateringsgrachtje herlegd naar een meer natuurlijke loop centraler op het perceel en werden langsheen deze loop een poelensnoer aangelegd om het perceel nog meer ecologisch op te waarderen. Het in 2014 opgestarte maaibeheer werd ook in 2015, 2016 en 2017 verdergezet. Na 2 jaar wordt de vroegere valleiweide terug mooi zichtbaar. Kasteeldomein d’Overschie, Grimbergen (7 op figuur 27) Gesitueerd ten noorden van de dorpskern van Grimbergen en binnen het beschermde dorpsgezicht “De Maal-beekvallei” ligt het kasteel “d’Overschie” dat volledig omringd wordt door het bijhorende kasteelpark van circa 1904. Het park, oorspronkelijke 2ha78a groot, kent een gemengde stijl en werd in 1803 aangelegd in een oude steengroeve. In de daaropvolgende decennia werd het meermaals heraangelegd en in 1905 werd het uitgebreid tot 3,5ha toen het oorspronkelijke, op een bron gebouwde landhuis werd vervangen door het huidige, eclecti-sche kasteel. Het park wordt vandaag gekenmerkt door een grote lepelvormige vijver, een grote ommuurde moestuin met schuur annex serre, sporen van een voormalige boomgaard en een duidelijk padentracé dat reeds op de stafkaart van 1909 werd afgebeeld. Het domein wordt bijna volledig omringd door een haag van laurier-kers. Een groot aantal oude 19de-eeuwse beuken zijn nog aanwezig. Samen met de gemeente Grimbergen heeft RLGC het beheerplan Oostelijke maalbeekvallei mee opgevolgd en begeleid. Dit plan wordt momenteel omgezet naar een landinrichtingsproject binnen het strategisch project groene noordrand i.s.m. VLM. Het park en mogelijke maatregelen waren echter niet expliciet hierin opgenomen, maar gezien de ligging van het park binnen het beschermde dorpsgezicht is het zeker een interessante piste om rekening mee te houden. RLGC werd in 2017 uitgenodigd om samen met Onroerend Erfgoed het terrein te be-zoeken en waar mogelijk een adviserende rol op te nemen. Zeker op vlak van het aanvragen van beheerpremies binnen het beheerplan kan RLGC mogelijks ook in 2018 een verdere rol gaan spelen. Uiteraard is er binnen onze werking (mede via landschapszorg) een kans om ondersteuning te bieden bij het herstel en de aanleg van een aantal erfgoedelementen op het terrein.


67

Park van het Kasteel de Burbure, te Wezembeek-Oppem (8 op figuur 27) Het 20ha grote domein is een park in vroeg-landschappelijke stijl. Het werd in 1811 aangelegd in een bronnen-rijke beekvallei rond een neoclassicistisch verbouwd ‘huis van plaisantie’ uit de 2de helft van de 16de eeuw, in 1902 traditioneel gerestaureerd. Ondanks de vele opeenvolgende verbouwingen bleef de vroeg-landschappelijke aanleg van het park tot op de dag van vandaag behouden. In het kasteelpark komen bovendien nog heel wat bomen voor die vermoedelijke werden aangeplant in de vroege 19de eeuw, naar aanleiding van de aanleg van het landschappelijke park. Opvallend, ook nu nog, is de rechtstreekse, visuele band tussen de dorpskerk op de heuvel en het kasteel in het beekdal, via een 500 meter lange en 50 meter brede open ruimte die aan beide zijden door bomen wordt afgezoomd. Aan de westerzijde van deze ‘vista’ loopt de oprit naar het kasteel. Het perspectief vanaf het dorpsplein naar het kasteel, beheerst door een reusachtige maar gehavende bruine beuk heeft een bijzonder charme. In 2017 werden er door Wezembeek-Oppem concrete stappen gezet om toe te treden tot RLGC. Als toetredend lid ziet de gemeente al meteen mooie kansen op het parkdomein van het Kasteel de Burbure en om die reden werd er reeds in 2017 een verkennend terreinbezoek gehouden. Gepland in 2018 - Afwerken projecten opgestart in 2017:

o Landgoed Wormelaar, Zemst: Adviserende en ondersteunende rol in FASE II herstel historische boomgaard Adviserende en ondersteunende rol in het herstel van de waterput (zie gelinkte acties)

o Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen: Verder inboeten aanplantingen Begeleiden mogelijke aanleg stiltetuin

o Parktuin Neromhof, Meise: Bekijken welke inrichtingen reeds uitgevoerd kunnen worden (boomgaard, knotwil-gen, solitaire bomen, aangepast maaibeheer, infoborden en toegangspoorten,…)

- Opstarten nieuwe deelprojecten binnen ‘Historische parken en tuinen’:

o Kasteeldomein de Burbure, Wezembeek-Oppem: Adviserende rol in opmaak beheerplan of zelfs reeds aantal dringende ingrepen

o Kasteeldomein d’Overschie, Grimbergen: Adviserende rol in opmaak beheerplan Bekijken mogelijkheden aanplanting hoogstam(fruit)bomen

o Pastorietuin Ramsdonk, Kapelle-op-den-bos (9 op figuur 27): Adviserende rol in de opmaak van inrichtingsplannen

o Pastorietuin Nieuwenrode, Kapelle-op-den-bos (10 op figuur 27): Adviserende rol

o Reserveacties: Landgoed Domein van Perk, Steenokkerzeel:

Bekijken mogelijkheden en timing rond omvorming dreef Kasteelhoekstraat Herstel historische hoogstamboomgaard op kasteeldomein indien akkoord eigenaar

Landgoed Gravenkasteel, Grimbergen: herstel historische boomgaard, poelen, … (zie gelinkte acties soortbescherming) - 11 op figuur 27 Landgoed Lintkasteel, Grimbergen: herstel historische boomgaard, bomenrijen…- 12 op figuur 27 Kasteeldomein ‘Ter Meeren’, Zaventem: verdere omvorming dreven – 13 op figuur 27


68


Figuur 27 – Overzichtskaart van de historische parken & tuinen waar RLGC tussen 2007 en 2017 actief was; nummers verwijzen naar de beschrijving in de tekst

Figuur 28 – Historische waterpartijen (boven) aan kasteelpark d’Overschie – Grimbergen; omgevallen boom toont nood aan beheerplan (links onder) en relicten van een bron tussen de rabatten (rechts onder) in kasteel-

park de Burbure - Wezembeek-Oppem.


69

Nazorg & opvolging Nazorg/opvolging is identiek aan deze die opgesomd staan onder Actie 1 ‘Poelennetwerk’, Actie 2 ‘Hagen, heg-gen en houtkanten’, Actie 3 ‘Hoogstamboomgaarden’ en Actie 4 ' Bomenrijen, dreven en solitaire bomen'. Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). Voor de terrein-realisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of provinciale

projectmiddelen, dienst Erfgoed. Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Wat betreft eventuele slibruiming van de waterpartijen wordt de maximale financiële tussenkomst door RLGC

beperkt tot 5000 €. De tussenkomst voor de noodzakelijke basis-slibanalyse is beperkt tot 70%. - De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszone ‘Vallei van de

Grote Molenbeek’, andere valleigebonden focuszones of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’

Gelinkte acties Actie 1. Poelen Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt Bos Actie 27. Erfgoeddag Asse / Wezembeek-Oppem Actie 50-52. Gebiedsgerichte projecten

Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Brecht Vermote Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, gemeenten, Natuur-punt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling Kleine landschapselementen zijn meer dan bomen, hagen of houtkanten. Ook kleine bouwwerken kunnen hun stempel drukken op het uitzicht van een landschap en een boeiend verhaal vertellen. Denken we maar aan veld-kapelletjes, veldkruisen, grenspalen, wegwijzers, ijskelders… Door hun beperkte omvang dreigen deze niet-be-schermde elementen echter meer en meer te verdwijnen. Regionaal Landschap Groene Corridor wil door de landschappelijke herwaardering van hun omgeving en door restauratie van het klein (bouwkundig) erfgoed zelf, deze tendens een halt toeroepen.


70

Korte omschrijving Cultuur & Natuur: In veel kasteeldomeinen zijn nog historische ijskelders te vinden, die vroeger dienst deden als opslagplaats voor ijs. Deze ijskelders hebben een grote cultuurhistorische waarde en bieden – dankzij hun sta-biele temperatuur en luchtvochtigheid – ook waardevolle overwinteringsplaatsen voor vleermuizen. Restauratie van dergelijke ijskelders is dus belangrijk zowel vanuit cultuurhistorisch oogpunt als voor de nabestemming. Cultuur & Landschap: Waar je ook wandelt, overal kom je (veld)kapelletjes of (veld)kruisen tegen. Sommigen hebben een eeuwenoude geschiedenis en zijn van belangrijke architecturale waarde, anderen kenden een plotse opbloei naar aanleiding van een mirakel en verdwenen dan weer uit beeld, weer anderen plaatste men uit dank-baarheid om een verkregen gunst of zijn doodgewoon kitscherig. Kapellen zijn er dus in alle vormen en maten, van alle leeftijden, eenzaam langs een landweg of drukbezocht omwille van zijn al dan niet ware mirakelwaarde. 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed In de samenwerkingsovereenkomsten tussen de provincie en de regionale landschappen wordt de financiering voor het uitvoeren van de taken in het kader van landschapszorg geregeld. Naast de reguliere werking, biedt de provinciale Dienst Erfgoed sinds 2015 via een aparte projectoproep ‘360° Erfgoed’ de opportuniteit om extra projectmiddelen te kunnen aanspreken specifiek voor KBE/KHE. Het dient een project te zijn waarbij het her-waarderen van onroerend erfgoed (klein historisch erfgoed), en het landschap dat er onlosmakelijk mee ver-bonden is, centraal staat. Met dit project wil de Dienst Erfgoed een staalkaart tonen van verschillende vormen van landschapszorg, vertrekkend vanuit gebouwde elementen in het landschap: ijskelders, tumuli, kapellen, fo-lies, kerkhoven, grens- en schandpalen, waterputten, omgeving hoeves, poorten, bunkers, bakovens, loopgra-ven, serres… Gerealiseerd in 2017 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Verfraaien veldkapellen & - kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-ommegang’, Asse (zie figuur 31). De ‘Weg-oem' is een Zuid-Brabantse benaming voor een bedevaartsweg. Ze is ook bekend als de ‘Kruisborre-ommegang’ en vormt een landschappelijk en cultuurhistorisch aantrekkelijke (wandel)route in Asse, ten zuiden van het gemeente-centrum, op de grens met Ternat. Vanaf de Kruisborre-kapel volgt een schitterend wandeltra-ject van 1 km. Het leidt doorheen een golvend, gevarieerd en diep ingesneden landschap, voornamelijk tussen weides, hoogstamboomgaarden en bos. Dit traject loopt ook langs allerlei kapellen die er zijn gebouwd als dank-betuiging voor verkregen gunsten bij de bedevaart naar de Kruisborre. Vooral tussen de twee Wereldoorlogen was de weg-oem sterk in trek, met name in de meimaand. Het moet één van de populairste bedevaartsplaatsen in Brabant zijn geweest. Die traditie is nu bijna volledig verdwenen en het achtergebleven klein bouwkundig erfgoed kreeg steeds minder en minder de nodige zorg. Via ‘360° Erfgoed’ werd er in 2016 door RLGC -samen met de gemeente Asse en de verschillende eigenaars van de veldkapellen & - kruisen het plan aangevat om hierin verandering te brengen:

- Overleg werd opgestart met de eigenaars, kerkfabriek, heemkring en gemeente Asse - Er werd een projectaanvraag ingediend bij de provincie Vlaams-Brabant - Ook een aanvraag tot erkenning van de ommegang als ‘Waardevol, niet beschermd erfgoed’ werd op-

gemaakt. - In functie van de restauratie werd iedere kapel & kruis werd aan grondige inspectie onderworpen (i.s.m.

Monumentenwacht Vlaams-Brabant) - Eind 2016 werden de nodige restauratiewerken aangevat. - Ook de omgeving rondom de kapellen en kruisen kan rekenen op het nodige onderhoud en waar nodig

werd uitheemse hagen (bv. in paplaurier) vervangen door autochtoon plantgoed om een landschappe-lijke integratie te bevorderen (plantseizoen 2016-2017)

- De projectsubsidie ter ontsluiting van erfgoed werd in 2016 aangevraagd in navolging van het reeds goedgekeurde 360° erfgoedproject ‘Verfraaien veldkapellen & -kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-om-megang’, Asse. Met deze aanvraag beoogde het RLGC i.s.m. de gemeente Asse een betere ontsluiting van het gehele project (infoborden, brochure, zitbanken). Op die manier worden zowel erfgoed- als landschapsbeleving vergroot. Op 8/12/2016 werd deze subsidie door de provincie Vlaams-Brabant - dienst Erfgoed echter niet toegekend. Ondanks dit besluit heeft de gemeente Asse budget ter beschik-king gesteld om in 2017 de ontsluiting alsnog te kunnen laten doorgaan. Hiervoor werden er in 2016


71

reeds concrete stappen gezet om alle acties af te werken tegen de Erfgoeddag op 23 april 2017 (zie gelinkte acties).

- Midden 2017 werd na lang beraad en onderzoek de laatste fase van dit project afgerond: de bronput aan de Kruisborrekapel werd gerestaureerd met behoud van de aangrenzende elzenboom die eerder voor de schade aan de bron zorgde. Door de toevoeging van een wortelscherm tussen bron en boom werd er door alle partijen een duurzaam resultaat beoogd.

360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Heropbouw van de bakoven aan de Oyenbrugmolen te Grimbergen (zie figuur 30) De te reconstrueren bakoven bevindt zich in het bakhuis bij de beschermde Oyenbrugwatermolen. Het bakhuis zelf is niet beschermd, maar is gelegen binnen het beschermde dorpsgezicht ‘Maalbeekvallei’ en het landschaps-atlasrelict ‘Maalbeekvallei en gevarieerde cultuurlandschap’. Bij de aankoop van het domein in de jaren 70 was het bakhuis in ruïneuze toestand en werd het door de eigenaars terug opgebouwd op basis van de nog aanwezige restanten en de geschilderde afbeelding uit 1938. Uit historisch onderzoek blijkt dat reeds in de 14de eeuw er sprake was van een watermolen in de heerlijkheid van Oyenbrugge. Nabij het kasteel aan de Heymbeek, nu de Maalbeek, stond een middeleeuwse molen (de Lach-aertmolen). Na het verleggen van het tracé van de Maalbeek (1ste kwart 1600) raakte deze molen in onbruik en werd het omgebouwd tot bakhuis. Van de originele bakoven zijn er geen restanten meer overgebleven. Om die reden werd de ‘aanvraag tot erken-ning als waardevol’ door de provinciale erfgoed commissie afgekeurd en werd het bakhuis niet opgenomen op de provinciale lijst van waardevolle gebouwen. Er werd echter wel een positieve evaluatie gegeven om de recon-structie van de bakoven op te nemen als 360° Erfgoedproject i.s.m. RLGC. Dit omdat bakovens door hun intens gebruik regelmatig terug heropgebouwd moeten worden. Via ‘360°Erfgoed’ werd er in 2017 door RLGC i.s.m. de eigenaar gewerkt aan de heropbouw van de bakoven. Dit in nauwe samenwerking met de dienst monumentenwacht van de provincie Vlaams-Brabant. Via een aanbeste-dingsprocedure werd een ervaren bakovenbouwer aangesteld. De werken werden quasi volledig afgerond tegen het einde van 2017. Nu rest enkel nog het geduld om de oven de nodige rustperiode te geven (de leemlaag moet uitdrogen) alvorens er verder aan de slag kan worden gegaan en er een officiële opening met bakdemonstratie van het project kan volgen. 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Begraafplaats met Pastorietuin in Lon-derzeel-Sint-Jozef: herstel monumenten en landschappelijk integratie Aan de achterzijde van de neogotische kerk Sint-Jozef te Londerzeel vindt men de begraafplaats van deze paro-chie. Gelegen in een groen kader en aansluitend op de Vallei van de Molenbeek vormt deze historische begraaf-plaats een waardevolle en sacrale plek in het landschap. De begraafplaats zelf wordt gekenmerkt door een hele reeks recente graven, maar bevat bovendien een groot aantal historische graven waarvan er reeds door de fu-neraire werkgroep een lijst werd opgemaakt. Ook de provincie is in het bezit van deze lijst met waardevolle klein bouwkundige elementen. Door de combinatie van klein bouwkundig erfgoed en het landschappelijk waardevol kader leent de restauratie van een aantal graven zich er uitstekend toe om verder uitgewerkt te worden binnen een 360° Erfgoed-project. In 2017 bracht RLGC reeds een eerste verkennend terreinbezoek aan de begraafplaats samen met de dienst erfgoed en de dienst milieu van Londerzeel. Allen zien een groot potentieel in een samenwerking op dit terrein en zetten er in 2018 samen de schouders onder. Gepland in 2018 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Heropbouw van de bakoven aan de Oyenbrugmolen te Grimbergen (zie figuur 30)

- Nadat de werken in 2017 werden uitgevoerd, is een rustperiode na constructie nodig om de leemlaag van de ovenkoepel te laten uitdrogen. De definitieve oplevering van de bakoven zal dus plaatsvinden in het voorjaar van 2018.

- I.s.m. de 4 andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen en de monumentenwacht van de provin-cie wordt er in 2018 gewerkt aan ontsluiting, promotie en kennisdeling rond bakovens.


72

360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Begraafplaats met Pastorietuin in Lon-derzeel-Sint-Jozef: herstel monumenten en landschappelijk integratie

- Na terreinbezoek in 2017 zal in 2018 een projectaanvraag verder uitgewerkt worden. Bij goedkeuring wordt in 2018 aanbesteding, opvolging uitvoering en rapportage van de werken opgenomen door RLGC.

Onderzoeken mogelijkheden Provinciale Projectoproep ‘360° Erfgoed’ 2017-19:

- In de wetenschap dat een gelijkaardige projectoproep ‘360° Erfgoed’ ook in 2019 zal worden uitgeschre-ven, worden er in de loop van 2018 ook nieuwe mogelijkheden onderzocht en contacten met eventuele partners gelegd.

Cultuur & Landschap: ‘Beschermd Monument ‘Knoteik & Herinneringskruis’, Terspelt (Merchtem

- Verfraaien directe omgeving ‘Beschermd Monument ‘Knoteik & Herinneringskruis’, Terspelt (Merchtem)’, na onderhoudsbeurt in 2014, onder begeleiding van RLGC.

Cultuur & Landschap: Parkornamenten, Wormelaar

- Verder opvolgen en ondersteunen restauratie waterput in Parkbos, Wormelaar indien akkoord van de eigenaar Natuurpunt.

Cultuur & Natuur: IJskelders

- Verder aftoetsen haalbaarheid herstel verschillende ijskelders en herinrichting als vleermuizenoverwin-teringsplaats:

o terreininspectie & herstelmogelijkheden ijskelder domein Kasteel van Imde (Wolvertem) in-dien akkoord van eigenaar.

o verder onderzoek naar herstelmogelijkheden ijskelders domein 3 fonteinen (Vilvoorde) o verdere verspreiding brochure ‘IJskelders in Vlaams-Brabant’ onder eigenaars als met oproep

tot mogelijke terreinacties.

Eventueel opstarten nieuwe projecten binnen ‘Klein bouwkundig erfgoed en omgeving’: haalbaarheid afhankelijk van extra (externe) financiële mogelijkheden. Situering & illustraties

Figuur 29 – Overzichtskaart van het door RLGC gerestaureerde klein bouwkundig erfgoed


73

Figuur 30– Illustraties werken aan de bakoven van de Oyenbrugmolen te Grimbergen


74

Figuur 31– Afwerken restauratie aan de Kruisborre-bronput (linksboven); afgewerkte bronput (rechtsboven),

persmoment (linksonder) en ontsluiting van de Kruisborre-ommegang (rechtsonder) in Asse. Nazorg & opvolging IJskelders: jaarlijkse inventarisatie overwinterende vleermuizen i.s.m. vleermuizenwerkgroep Natuurpunt Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). Voor de terrein-realisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel:

- Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen, dienst Erfgoed. - Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Het project ‘360° erfgoed – Kruisborre werd voor 49% gefinancierd via projectsubsidies ‘360° erfgoed’ en de

reguliere projectsubsidies landschapszorg via de provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed. 42% van de cofi-nanciering werd gedragen door de gemeente Asse als beheerder en deels ook eigenaar; 9% door de overige eigenaars van de diverse kapellen.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 11. Historische tuinen en parken Actie 13. Groene Houtcarrousel Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 28. Erfgoeddag – Asse / Wezembeek-Oppem Actie 51. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse


75

Actie 13. Groene Houtcarrousel / www.goedgeknot.be

GROEN & BOS Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Matthias Vermeire Partners Provincie Vlaams-Brabant, provinciaal steunpunt Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaamse Landmaatschap-pij, gemeenten, Natuurpunt vzw, Agentschap voor Natuur en Bos. Doelgroepen Diverse grondeigenaars of beheerders: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare be-sturen, natuurverenigingen. Doelstelling(en) De algemene doelstelling van het project is de instandhouding van de knotbomenrijen en houtkanten door een blijvend regulier beheer. Dit door gemotiveerde (natuur)liefhebbers aan slag te zetten bij diegene die een tekort aan werkkrachten of tijd hebben in kader van het beheer van deze ecologisch belangrijke houtige kleine land-schapselementen (landbouwers, gemeenten, particulieren). Het bekomen brandhout is dan de beloning/vergoe-ding voor dit werk. Zo beogen we naast een heropnemen van het reguliere beheer tegelijk ook een positieve klimaatimpact (korte omloophout).

Korte omschrijving Het landschap rondom ons draagt nog veel stille getuigen van een jarenlange noeste arbeid. Kleine landschaps-elementen (KLE) als knotbomen, hagen en houtkanten waren door de eeuwen heen in gebruik en dus ook in beheer van mensen. Ze zorgden voor brandhout en geriefhout, hielpen weilanden draineren of deden dienst als perceelsscheiding of windscherm. Daarnaast hebben deze elementen een hoge landschaps- en natuurwaarde. Sommige van deze functies zijn deels verloren gegaan, maar desondanks blijft een correct uitgevoerd beheer belangrijk om deze houtige kleine landschapselementen op lange termijn te behouden. Hakhout is een vorm van bos- en houtkantenbeheer dat eeuwenlang werd toegepast in Vlaanderen, vooral met als doel brandhout te winnen. Hakhout in de onderetage van het bos heeft ook heel wat natuurwaarde en veel (bos)beheerders willen het hakhoutbeheer daarom opnieuw opnemen. Ook het knotten van bomen kent een zeer lange traditie. Al eeuwenlang ontdoen we sommige boomsoorten op regelmatige tijdstippen van hun kruin omwille van het hout. Meestal denken we bij knotbomen aan wilgen, maar ook andere boomsoorten kunnen worden geknot (eiken, lindes, essen, …). Omdat deze wijze van houtproductie niet rendabel meer is dreigen de karakteristieke knotbo-men uit het landschap te verdwijnen. Om het achterstallig beheer een halt toe te roepen, startte RLGC samen met BGGC in 2011 het project ‘Groene Houtcarrousel’. Het samenbrengen van vraag naar brandhout en het aanbod ervan, zorgt ervoor dat knotbomen worden geknot en onrendabel hakhoutbeheer wordt uitgevoerd. In 2016 broedde er bij diverse regionale landschappen het idee om samen een digitaal platform uit te werken, in 2017 werd dit i.s.m. 8 regionale landschappen verder uitgewerkt tot een volledig draaiende website met de titel ‘Goed Geknot’ (www.goedgeknot.be; zie verder). Gerealiseerd in 2017

- Uitwerking en finaliseren van de website www.goedgeknot.be . - Promotie en communicatie van deze vernieuwde brandhout- en knotwerking via de diverse kanalen. - Opvolgen van de knot- & hakhoutloten aangeboden via www.goedgeknot.be. - Uitwerken toekomstvisie omtrent knotteams: naar analogie met de vrijwilligerswerking rond knotten bij

andere regionale landschappen wil RLGC onderzoeken welke mogelijkheden er binnen ons werkingsgebied liggen om een gelijkaardige werking op te starten, weliswaar afgestemd op de schaal, middelen en noden van onze regio.


76

Tabel 24 - Overzicht van de aangeboden (knot)loten via brandhoutcatalogus in 2017

Nr. Gemeente Straat Of locatie

Aangeboden in catalogus 2016-2017

Aangeboden op goedge-knot.be 2017-2018

Type interventie

aantal bomen (stuks)

Al uitgevoerd op 31/12/2017?

1 Grimbergen Daalstraat Nee Ja knotten 3 Nee 2 Londerzeel Koeisteert Nee Ja knotten 7 Nee 3 Londerzeel Bergstraat Nee Ja knotten 7 Nee 4 Zemst Bos van Aa Nee Ja knotten 10 Nee 5 Zemst Schom Nee Ja knotten 10 Nee

Figuur 32 - Overzicht per gemeente van de (knot)loten via brandhoutcatalogus tijdens de periode 2011-2017

Gepland in 2018

- De werking van de website www.goedgeknot.be wordt opgevolgd en geëvalueerd. Waar nodig kunnen aan-passingen besproken worden en aangepast worden.

- RLGC werkt verder aan een interne visie over hoe deze site ten volle gebruikt kan worden en de brandhout-knot-werking kan versterken. Dit wordt in eerste instantie gedaan door de site te promoten en op die ma-nier het aantal knotloten en de databank met knotters uit te breiden.

- Een overleg met RLPZ staat ingepland om op die manier ervaringen en kennis te delen. Het doel is om onze eigen werking te evalueren en om te kijken waar we kunnen verbeteren (bv. opleidingen, verzekering, aan-bod, begeleiding, promotie, …).

- Promotie via reguliere kanalen en gemeenten.


77


Figuur 33 - Overzichtskaart aangeboden/uitgevoerde (knot)loten via brandhoutcatalogus periode 2011-2017

Figuur 34 – Impressie van de nieuwe website www.goedgeknot.be

Nazorg & opvolging De webiste www.goedgeknot.be en flankerende cursussen kunnen gezien worden als nazorg voor het uitvoeren van achterstallig & regulier beheer van knotbomen en houtkanten.


78

Financieringskanalen - Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling his-

torische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). - De uitvoering van de werken in het knotseizoen 2017-2018 gebeurt gratis in ruil voor het brandhout en

houdt dus voor RLGC geen andere directe kosten in. - De opstartkosten en de kosten voor het jaarlijkse beheer van de knotapp-website worden gefinancierd

met provinciale middelen, dienst Erfgoed Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 10. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt Bos Actie 46. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches

Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Trekker / contactpersoon bij RLGC Afhankelijk van de deelactie RLGC, Dienst Erfgoed provincie Vlaams-Brabant of erfgoedconsulent Agentschap Onroerend Erfgoed / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Brecht Vermote, Patrick Endels Partners Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, provinciaal steun-punt Bos, gemeenten, Strategisch Project Groene Noordrand Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen… Doelstelling(en) De nadruk van de werking van de projectmedewerker landschapszorg ligt op projectuitvoering op het terrein (zie gelinkte acties). Daarnaast wordt RLGC echter ook vaak om advies of ondersteuning gevraagd in projecten die niet direct in aanmerking komen voor tussenkomst via de eigen projectmiddelen van de provincie Vlaams-Bra-bant, maar bv. wel voor andere premies van Agentschap Onroerend Erfgoed (o.a. beheersplannen -vroegere landschapsbeheerplan, herwaarderingsplan, onderhoudspremie) of Provinciale dienst Erfgoed (o.a. ondersteu-ning waardevolle gebouwen en klein historisch erfgoed voor openbare besturen). Korte omschrijving De acties die hierbij worden genomen zijn:

- Terreinbezoek en overleg met de betrokken eigenaar - Promotie van instrumentarium van Provincie, Dienst Erfgoed of het Agentschap Onroerend Erfgoed - Adviesverlening, doorverwijzing of administratieve ondersteuning van eigenaars van beschermde mo-

numenten of eigenaars in beschermde landschappen en dorpsgezichten voor aanvraag subsidies,… - Deelnemen aan beheercommissies voor opmaak van een beheersplan (vroegere landschapsbeheerplan

of herwaarderingsplan) - Algemeen advies bij landschapswerken, bomen, …


79

Gerealiseerd in 2017 1. Adviezen i.s.m. Strategisch project ‘Groene Noordrand’ Op 01/09/2016 werd het strategisch project ‘Groene Noordrand’ opgestart (zie gelinkte acties). De adviescom-missies die voorheen volledig door het RLGC werden opgevolgd en nu binnen dit strategisch project vallen, zijn hieronder toegelicht. Het RLGC blijft echter ook in 2017 een betrokken partij en zal deze adviezen nauwgezet opvolgen i.s.m. de projectcoördinator. Stimuleren onderhoud en herstel binnen beschermde landschappen

Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door oud kasteel en omgeving’ en Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door de Sint-Servatiuskerk met omliggend oud kerkhof’, Wemmel (1 op figuur 35) In de loop van 2008 werd er, op aanvraag van het College van burgemeester en schepenen van Wemmel, een beheercommissie samengesteld om voor deze sites een landschapsbeheerplan op te maken. De projectmede-werker landschapszorg maakt hier deel van uit als vertegenwoordiger van RLGC. In 2009 is de beheercommissie niet bijeengekomen wegens nog niet door de minister goedgekeurde vervanging van de gemeentelijke vertegen-woordigers binnen de commissie. In 2010 was deze goedkeuring er wel en ging de beheercommissie van start. In 2010 werd één keer samengekomen. In 2011 kwam de commissie twee keer samen. Hierbij werd o.a. de gun-ningsprocedure voor de opmaak van het landschapsbeheerplan door een studiebureau doorlopen, werd de op-dracht toegekend en stelde het gekozen studiebureau haar team en planning voor. In 2012 heeft het studiebu-reau het landschapsbeheerplan opgemaakt en dit onder begeleiding en met regelmatige terugkoppeling naar de beheercommissie. RLGC adviseerde in elke fase van dit proces (prioritaire acties, aanbesteding, gunning, feed-back op verschillende onderdelen van het beheersplan). In 2013 en in 2014 werd de beheercommissie niet meer samengeroepen. Eind 2014 werd het definitieve landschapsbeheerplan wel afgewerkt en voorgelegd aan de ge-meente, het Agentschap Onroerend Erfgoed en de Minister ter goedkeuring, met positief gevolg. Op vraag van de gemeente kwam de beheercommissie eind 2015 samen voor de bespreking van het door een studiebureau opgemaakt voorontwerp voor een 1ste uitvoeringsplan, nl. de kerkomgeving. Sinds 2015 is de beheercommissie niet meer bijééngekomen, maar werd een gemeentelijke adviesvraag over de soortenkeuze van de nieuw aan te planten bomen in de kerkomgeving beantwoord. Vanaf najaar 2016 wordt dit opgevolgd i.k.v. het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties).

Beschermd landschap ‘Het gehucht Amelgem & omgeving’, Meise (2 op figuur 35) Een groot deel van het gehucht Amelgem (Oppem, Meise) is beschermd als landschap. Het gebied heeft een nog grotendeels ongerept landelijk karakter, met contrasten tussen de open kouters en de diep ingesneden colluviale dalen en met vergezichten vanaf de Heerbaan. Het vormt bovendien een ongerepte visuele eenheid, die bij-draagt tot de intrinsieke waarde en de authenticiteit van de betrokken beschermde monumenten (hoeven Klein Amelgem, Groot Amelgem en de kapel van Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte). Na enkele concrete vragen aan RLGC naar advies in 2015 (o.a. door gemeente i.k.v een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag voor het kappen van een 200-tal populieren en door kerkfabriek naar achterstallig beheer kapelbomen (zie verder)), drong RLGC bij de gemeente aan om hiervoor in 2016 een beheersplan te laten opstellen, al dan niet begeleid door een stuurgroep. Op deze manier kan dergelijk advies ingepast worden in een grotere visie worden en kunnen er bij het Agentschap Onroerend Erfgoed in de toekomst voor terreinrealisaties onderhoudspremies worden aange-vraagd. In 2016 zijn hier nog geen verdere stappen in ondernomen. In 2017 werd dit terug opgenomen i.k.v. het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ en samen met de gemeente Meise een aanvraag ingediend voor een subsidie bij het Agentschap Onroerend Erfgoed voor opmaken van een studie die in 2018 aanbesteed zal worden (zie gelinkte acties). Stimuleren onderhoud en herstel binnen beschermde dorpsgezichten

Beschermd dorpsgezicht ‘De Maalbeekvallei’, Grimbergen (3 op figuur 35) Een groot deel van de Maalbeekvallei (Grimbergen) is beschermd als dorpsgezicht. De Maalbeek is een blauw lint dat waardevol cultuurhistorisch erfgoed (o.a. 4-tal watermolens, oude hoeves…) met elkaar verbindt, omge-ven door een gebied met een hoge natuur- en landschapswaarde. RLGC drong in 2010, na enkele realisaties in 2009 en 2010, bij de gemeente aan om hiervoor een herwaarderingsplan te laten opstellen (met uitbreiding van het beschermde gebied met aansluitende gemeentelijke eigendommen zoals het recreatiegebied langsheen de Oyenbrugstraat), begeleid door een stuurgroep. In 2011 werd dergelijke stuurgroep opgericht. RLGC is hierin vertegenwoordigd door de projectmedewerker landschapszorg. Daarnaast werd door het college de opdracht tot opmaak startnota 'Omgeving Oyenbrugmolen' gegeven aan een studiebureau. In de loop van 2011 werd de


80

methodiek echter bijgestuurd en werd gekozen om de ankerplaats 'Maalbeekvallei ten Oosten van Grimbergen' definitief te beschrijven en zo de mogelijkheid te creëren om in de toekomst over te gaan tot een erfgoedland-schap en de bijhorende mogelijkheden tot opmaak landschapsbeheerplan en bijhorend instrumentarium van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Deze beschrijving, waarbij RLGC adviseerde, en voorlopige vastlegging werd af-gerond in 2014. Daarnaast werd in 2013 het proces opgestart voor de opmaak van een Beheersplan (vroegere Herwaarderingsplan). De projectmedewerker landschapszorg maakt hier deel van uit als vertegenwoordiger van RLGC. De eigenlijke keuze van studiebureau en de opmaak van het beheersplan stond op de agenda voor 2014. In de loop van 2015 kwam de beheercommissie een aantal keer samen voor de bespreking en afwerking van het beheersplan. RLGC adviseerde in elke fase van dit proces (prioritaire acties, aanbesteding, gunning, feedback op verschillende onderdelen van het beheersplan). Begin 2016 werd het afgewerkte beheersplan ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeente, het Agentschap Onroerend Erfgoed en de Minister. Begin 2016 gaf de gemeente-commissie zijn goedkeuring. Op 25 april 2016 volgde de goedkeuring van het Agentschap en de Minister. Even-eens in 2016 werd een studiebureau aangesteld voor de opmaak van een landinrichtingsplan op basis van dit beheersplan. In 2017 werd dit voorontwerp-LIP verfijnd tot ontwerp-LIP door de VLM. De verdere opvolging gebeurt i.k.v. het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Stimuleren onderhoud en herstel van beschermde monumenten Beschermd monument ‘Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekapel & omgeving (Amelgem)’, Meise (4 op figuur 35) Op vraag van de Kerkfabriek, eigenaar en beheerder van de kapel, en de gemeente Meise, beheerder van de directe omgeving van de kapel, bracht de projectmedewerker landschapszorg in 2014 een terreinbezoek met het oog op advies rond de opwaardering, heraanleg en beheer van de onmiddellijke omgeving bestaande (o.a. mo-numentale bomen, struiken en heesters, onverharde paden,…). Op advies van RLGC werd in 2015 een basisvita-liteitsonderzoek (VTA) uitgevoerd op de 7 kapelbomen. De projectmedewerker landschapszorg ging met 3 boom-verzorgers ter plaatste met het oog op verkrijgen van advies en hun bijhorende offerte voor het achterstallig onderhoud van de kapelbomen. Op basis van de binnengekomen offertes werd een gunningsadvies gegeven aan de Kerkfabriek en gemeente en werd het onderzoek mee opgevolgd. Daarnaast werd door RLGC bij het Agent-schap Onroerend Erfgoed een onderzoekspremie hiervoor aangevraagd. De resultaten van deze basis VTA wer-den teruggekoppeld naar de eigenaar en omwonenden. De beslissing tot eigenlijke uitvoeringsmaatregelen ligt nu bij hen. Eventuele verdere stappen zullen door RLGC verder mee opgevolgd worden. In 2016 werd in dit kader een veiligheidskap van 1 van de 7 bomen uitgevoerd. Verder opvolging gebeurt i.k.v. het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). 2. Algemeen advies RLGC wordt regelmatig ook om advies of ondersteuning gevraagd door zowel particulieren als overheden voor maatregelen die niet direct in aanmerking komen voor reguliere projecten, noch voor één of andere premie. Het gaat dan bv. over landschapsadvies bij vergunningsaanvragen en/of compensatieverplichtingen of bij achterstal-lig of regulier onderhoud van bomen (dreven, solitaire bomen, knotbomen, parkbomen, houtkanten, fruitbo-men,…) of (grotere) waterpartijen. Gepland in 2018

- De onderstaande lopende beheercommissies worden verder opgevolgd i.k.v. Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties).

o Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door oud kasteel en omgeving’ en Beschermd land-schap ‘Landschap gevormd door de Sint-Servatiuskerk met omliggend oud kerkhof’, Wemmel

o Beschermd landschap ‘Het gehucht Amelgem & omgeving’, Meise o Beschermd dorpsgezicht ‘De Maalbeekvallei’, Grimbergen – Landinrichtingsplan ‘Oostelijke

Maalbeekvallei’. o Beschermd monument ‘Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekapel & omgeving (Amelgem)’, Meise

- ‘Slapende’ beheercommissies worden opgevolgd indien deze terug worden heropgestart. (Bv. Be-

schermd landschap ‘Noordelijk deel van Rijksdomein en de Molenheide’, Zemst (5 op figuur 35), Be-schermd landschap ‘Het domein Ter Meeren’, Zaventem (6 op figuur 35)

- Op vraag van eigenaar of gemeente wordt voor projecten binnen beschermde landschappen, stads- of dorpsgezichten of aan beschermde monumenten administratieve ondersteuning gegeven voor de aan-vraag van onderhoudspremies.


81

- Nieuwe adviesvragen die zich aandienen, worden opgevolgd. Hieronder vallen mogelijks: o Kasteelpark de Burbure in Wezembeek-Oppem o Kasteelpark d’Overschie in Grimbergen

- Vertegenwoordiging RLGC vzw in eventueel nieuw opgestarte beheercommissies.


Figuur 35 - Overzichtskaart RLGC-advies bij Beschermde Monumenten, Beschermde Dorpsgezichten & Be-schermde Landschappen waar RLGC tussen 2007 en 2017 actief was (nrs. verwijzen naar beschrijvingen in de

tekst). Nazorg & opvolging Nazorg en opvolging maken inherent deel uit van deze actie (opvolging planopmaak en werken in beheercom-missies,…). Financieringskanalen Deze actie omvatte voor RLGC enkel personeelsinzet gefinancierd via de provincie Vlaams-Brabant, dienst Erf-goed (projectmedewerker landschapszorg voor de taakstelling historische landschapszorg) en de basiswerking (voor de andere betrokken medewerkers van RLGC). Advies en ondersteuning vragen daarnaast geen andere rechtstreekse kosten. Gelinkte acties Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met provinciaal steunpunt Bos Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse


82

Actie 15. Loket Onderhoud Buitengebied West-Brabant

GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC & RLPZ / Jan De Beck Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Nele Guiljam, Margot De Groote, Wim Solie, Brecht Vermote Partners Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Agrobeheercentrum Eco² Doelgroepen Gemeenten Asse, Zemst en Zaventem, landbouwers en andere eigenaars/beheerder in de open ruimte Doelstelling(en) Het project wil een samenwerking initiëren met al de lokale actoren (politiek, gemeenteambtenaren, gemeen-tearbeiders, landbouwers, jacht, natuursector, INL ploegen, hogere overheden, …) om te komen tot een oplos-sing voor het vaak versnipperde, achterstallige, dure landschapsonderhoud. Door het oprichten van Loketten Onderhoud Buitengebied met een neutrale regiefunctie, kunnen de gemeenten ook na het project de nodige ondersteuning krijgen. - 6 pilootgebieden worden geïnventariseerd en er worden gebiedspecifieke visieplannen opgemaakt zonder

in te gaan op individuele landschapselementen. Hoe willen we dat het landschap eruit ziet? Hierbij worden haalbare doelstellingen overeengekomen, de landschapselementen worden in kaart gebracht en het bijho-rende beheertype wordt bepaald.

- Door vervolgens de projectie te maken naar de individuele houtkanten, resulteert dit in gedragen beheer-plannen. Dezen worden dynamisch en bruikbaar gemaakt door een praktische benadering: Wie is de meest geschikte uitvoerder? Welke machines hebben we al dan niet ter beschikking? Wat is de bijhorende kostprijs? Hoe kan een dit georganiseerd worden? Welk bestek? Hoe moet dit afgestemd worden op de eigen werking? Welke instrumenten zijn hiervoor nodig?

- Door concrete uitvoering op terrein, worden de theoretisch uitgewerkte modellen uitgetest en bijgestuurd waar nodig. Vele landschapselementen zitten nu in een achterstallige fase. Het vergt een specifieke benade-ring om te komen tot meer correct efficiënt regulier onderhoud. Hierbij wordt gestreefd naar samenwerking waarbij gebruik gemaakt wordt van de sterktes van verschillende uitvoerders. Daarnaast worden ook nieuwe types van landschapsonderhoud geïntroduceerd zodat deze nadien verder gezet kunnen worden binnen het reguliere beheer.

- Door de landbouwers er van in het begin bij te betrekken, krijgen ze meer affiniteit met het landschapson-derhoud en is dit een kans om landbouw en natuur dichter naar elkaar te laten groeien met wederzijds res-pect.

- Overleg met LOB’s in andere regio’s: dit is geen doelstelling op zich, maar het spreekt vanzelf dat we de nodige interactie zullen voorzien via overleg met de andere regio’s waar pilootprojecten rond LOB lopen om eigen opgebouwde kennis te delen en ervaringen uit andere regio’s mee te nemen bij het nastreven van boven-staande doelstellingen

Korte omschrijving Gemeenten zijn bevoegd voor verschillende taken van landschapsonderhoud. Dit stelt lokale besturen voor grote uitdagingen. De complexiteit hiervan werd onderkend door de Vlaamse Overheid, die pleit voor een interge-meentelijke en gebiedsgerichte aanpak van landschapsonderhoud in een zgn. ‘Loket Onderhoud Buitengebied’ (LOB). Verschillende types uitvoerders kunnen deze onderhoudstaken uit te voeren: agrobeheergroepen (land-bouw), sociale economie, inwoners als vrijwilligers, gemeentelijke groendiensten,… Dit biedt kansen voor lokale besturen, maar vergt ook een gecoördineerde aanpak.


83

Dit project maakt via een uniek partnership (regionale landschappen als gebiedsregisseurs, lokale besturen, so-ciale economie, landbouwers als landschapsbeheerders) werk van de realisatie van een LOB in West-Brabant voor twee deelregio’s: regio Pajottenland & Zennevallei en regio Brabantse Kouters. Hiervoor wordt een samen-werkingsverband opgezet tussen alle relevante partners. In deze regio’s wordt in 6 pilootgebieden op maat van de specifieke noden en met de klemtoon op houtige kleine landschapselementen een gecoördineerd beheersys-teem uitgewerkt. Dit wordt vervolgens ook in de praktijk gebracht met voorbeeldprojecten. Na de pilootfase, willen we het projectgebied laten uitgroeien tot heel West-Brabant, een groot werkingsgebied dat heel wat schaalvoordelen zal opbrengen. Concrete taken van het LOB West-Brabant zullen zijn:

a) Inventarisatie: o Waarnemen van de noodzaak van landschapsonderhoud in de pilootgebieden o Opsporen van lacunes in het bestaande landschapsonderhoud; o Actorenanalyse aanbodzijde landschapsonderhoud, hun competenties en hun rol

b) Versterken aanbodzijde: o Stimuleren van de partners tot gebiedsgerichte samenwerking o Vormingen en demomomenten landschapsonderhoud

c) Verstrekken van informatie en sensibiliseren d) Automatiseren, opvolgen en bijsturen van de beheeringrepen en beheercycli e) Verduurzamen en uitbreiden van het Loket Onderhoud Buitengebied

Gerealiseerd in 2017 - Overleg met projectpartners en de betrokken gemeenten - Uitschrijven projectaanvraag i.k.v. de oproep PDPO ‘Versterken omgevingskwaliteit door samenwerking’ Gepland in 2018

1. Kennisuitwisseling a. Verzamelen en synthetiseren van de opgedane kennis in andere LOB-pilootprojecten in Vlaanderen. b. Organiseren van stuurgroepvergaderingen waarbij de terugkoppeling van de verschillende pilootgebie-

den centraal staat. c. Terugkoppelen van opgedane ervaringen met LOB’s elders in Vlaanderen

2. Uitwerken van een gedeelde methodiek en stappenplan voor de pilootgebieden a. Actorenanalyse aan de vraagzijde – Wie zijn de belanghebbenden b. Actorenanalyse aan de aanbodzijde – Wie zijn de eigenaars of beheerders c. Inventarisatiefase per pilootgebied: samenleggen van de reeds bestaande inventarisaties en aanvullen

met een actuele stand van zaken door terreinbezoeken d. Opmaken van een gebiedsvisie per pilootgebied samen met en teruggekoppeld met de lokale actoren e. Opmaken van een beheerplan samen met de lokale actoren: 1 in elk pilootgebied

3. Initiëren en uitrollen van een (samen)werking op terrein a. Organiseren van praktische demo’s voor gebiedsspecifieke ingrepen met efficiënte machines met een

groot potentieel: 1 demo in elk pilootgebied b. Organiseren van opleidingen voor gemeentepersoneel, sociaal economieploegen, landbouwers, vrijwil-

ligers,… c. Uitrollen van nieuwe of versterken van bestaande samenwerkingsverbanden met de meest efficiënte

uitvoerders. 1 in elk pilootgebied 4. Communicatie

a. Organiseren van een startmoment per pilootgebied waarbij het project en de algemene aanpak wordt toegelicht en waar input verzameld kan worden i.f.v. maximale betrokkenheid en draagvlak.

b. Communicatieacties naar inwoners met o.a. landschapskrant of reeds bestaande nieuwsbrieven van de partners, gemeentelijke communicatiekanalen, …

c. Organiseren van een persmoment d. Organiseren van een slotmoment: delen van opgedane kennis naar andere gemeenten en regio’s, toe-

lichten werking structureel LOB West-Brabant 5. Projectopvolging

a. Administratie en declaratie b. Bilaterale overlegmomenten


84


Figuur 36 – Overzichtskaart voor de pilootgebieden die i.k.v. van het project LOB West-Brabant voor de regio Brabantse Kouters naar voor geschoven worden

Nazorg & opvolging - Dit project is op zich reeds een vorm van nazorg in het kader van het regulier beheer van het weefsel van

kleine landschapselementen in het buitengebied - Daarnaast zal – indien deze projectaanvraag goedgekeurd wordt – tijdens de projectperiode ook voldoende

tijd geïnvesteerd worden in het zorgen voor continuïteit van dit project na de projectperiode van 2.5 jaar tot midden 2020; dit zowel op het vlak van de regie (coördinatie) als de inzet van voldoende mankracht en mid-delen voor de uitvoering van het eigenlijke beheer

Financieringskanalen Indien deze projectaanvraag goedgekeurd wordt dan zal bij RLGC een personeelslid voor 0.4 VTE tewerkgesteld worden op deze actie. 65% zal in dat geval gedragen worden via PDPO-projectsubsidies (cofinanciering vanuit Europa, Vlaanderen en de provincie Vlaams-Brabant); 35% wordt gefinancierd door RLGC via de basiswerking (bijdragen gemeenten en andere basissubsidies) Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 13. Groene houtcaroussel Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 50-52. Gebiedsgericht projecten


85

4.1.4 Duurzaam bosbeheer

Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos

IHD, TOEG & BOS Trekker / contactpersoon bij RLGC Provinciaal Steunpunt Bos (PSB) / Matthias Vermeire Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Margot De Groote, Wim Solie, Brecht Vermote, Lies Heirman, Lies Staes, Patrick Endels Partners Provincie Vlaams-Brabant, Bosgroep Vlaams-Brabant Doelgroepen Private boseigenaars en openbare besturen met bos in de provincie Vlaams-Brabant. Doelstelling(en)

- Algemeen: het stimuleren van duurzaam bosbeheer in de Provincie Vlaams-Brabant via het actieplan Provinciaal Steunpunt Bos 2017-2019.

- Het uitrollen van een volledige dienstverlening naar private boseigenaars op het vlak van adviesverle-ning, administratieve ondersteuning, werken rond bosbeheer en -aanleg, opmaak van beheerplannen, vormingen en houtverkopen. Dit geheel in maximale samenwerking en complementariteit met de nieuwe vzw Bosgroep Vlaams-Brabant.

Korte omschrijving Het Provinciaal Steunpunt Bos helpt boseigenaars om hun bos te beheren met aandacht voor het economische, ecologische en sociaal aspect. Dit steeds in nauw overleg met de boseigenaar. De werking spitst zich toe op volgende aspecten:

- Een informatieloket: Het PSB houdt boseigenaars op de hoogte van de actualiteit in de bossector. - Persoonlijk advies: Via persoonlijk advies informeert het PSB boseigenaars over hun bosperceel opdat

zij doordachte keuzes kunnen maken over hun bos, zelfredzamer worden en hun bos beter beheren. - Administratieve ondersteuning: Boseigenaars kunnen voor administratieve ondersteuning beroep doen

op het PSB (kapmachtiging, plantplan, offertes evalueren). - Gezamenlijke aankoop van plantgoed: Aanbieden van inheems, autochtoon plantgoed door mee aan te

sluiten bij de lopende acties van het regionaal landschap. - Gegroepeerde bosbeheerwerken: Het aanbieden van bosbeheerwerken aansluitend op de gunningen

van het regionaal landschap of via opzet van nieuwe gunningen. - Natuurbeheerplan (NBP): Het PSB ondersteunt boseigenaars bij de opmaak van een natuurbeheerplan.

Het PSB stelt zelf NBP type 1 op, mits voldoen aan bepaalde ‘kwaliteitseisen’, en doet aan procesbege-leiding voor de overige types (2,3), de eigenlijke opstelling ervan wordt uitbesteed aan gespecialiseerde studiebureaus.

- Gegroepeerde houtverkopen: Het opzetten van industriële en brandhoutverkopen in de Provincie Vlaams-Brabant zodoende houtvolumes vermarkt kunnen worden.

- Vorming: Het organiseren van theorie- en praktijkcursussen rond bosbeheer met het doel om de bosei-genaar zelfredzamer te maken.

Gerealiseerd in 2017 - Opmaak van het Provinciaal actieplan bos 2017-2019 - Start van administratieve ondersteuning en persoonlijk advies naar private boseigenaars in werkingsgebied

Groene Corridor: kapmachtigingen verstrekken, bosbezoekverslag, plantplannen opmaken - Start van administratieve ondersteuning en persoonlijk advies naar gemeenten en andere openbare besturen

in werkingsgebied Groene Corridor: kapmachtigingen verstrekken, bosbezoekverslag , plantplannen opmaken, houtverkoop opstellen.


86

Tabel 25 – Start van administratieve ondersteuning en advies naar private en openbare boseigenaars

Contactpersoon Gemeente Vraag Actie Aantal stuks

Plantgoed

Milieuambtenaar Opwijk Opwijk Inboet bospercelen Broevink Opmaken plantplan, 60

Milieuambtenaar Opwijk Opwijk Aanleg Geboortebos begeleiding plantdag, opvolging aanplan-ting 760

Milieuambtenaar Asse Asse Herbebossing Asbeekstraat Opmaken plantplan, opvolging aanplanting 2350

Milieuambtenaar Asse Asse Herbebossing Kartelo Opmaken plantplan, opvolging aanplanting 1800

Dhr. Malfiet Steenokkerzeel Vraag kapmachtiging Advies + bezoekverslag n.v.t

Mevr. Verbruggen Londerzeel Vraag bosbeheer Advies + bezoekverslag n.v.t

Mevr. Jacobs Londerzeel Vraag populierenrij Advies + opvolging n.v.t

Mevr. Vanderstadt Londerzeel Vraag bosbeheer Advies + bezoekverslag n.v.t

Dhr. Van Hemelryck Grimbergen Vraag herbebossing + kapmachtiging Advies + bezoekverslag n.v.t

Gepland in 2018

- Verder formaliseren en operationaliseren van het actieplan Provinciaal Steunpunt Bos 2017-2019. Streefcijfers op provinciaal niveau:

- Aantal boseigenaars bereikt: 500 à 1000 - Aantal terreinbezoeken: 500 à 1000 - Aantal gegeven adviezen: 500 à 1000 - Aantal ondersteuningen rond administratieve handelingen: 100 à 200 - Er zijn 10 natuurbeheerplannen opgestart - 50 boseigenaars hebben beroep gedaan op provinciale boswerking i.f.v. bosexploitatie - Er worden 4 houtverkopen georganiseerd

- Streven naar maximale samenwerking en complementariteit met vzw Bosgroep Vlaams-Brabant. Situering & illustraties

Figuur 37 – Sfeerbeelden inboeten geboortebos via plantactie met inwoners in Opwijk


87

Figuur 38 – Overzichtskaart locaties terreinacties en adviesverlening door Provinciaal Steunpunt Bos

Nazorg & opvolging In het terreinbezoek en advies zit inherent ook nazorg vervat. Momenteel wordt nog bekeken in welke gevallen ook prioritair natuurbeheerplannen opgemaakt kunnen worden. Financieringskanalen - De werking van het Provinciaal Steunpunt Bos wordt rechtstreeks gefinancierd vanuit de provincie Vlaams-

Brabant. Voor de halftijdse inhuizing bij RLGC vzw voorziet de provincie een aparte tegemoetkoming (deelname in huisvestings- en werkingskosten)

- Voor de uitvoering van de projecten (voorbereidende werken, nazorg), kan de provinciaal medewerker beroep doen op de groenjobs (met cofinanciering van de betrokken eigenaar) die RLGC toegekend kreeg vanuit Vlaan-deren (1 VTE voor de periode 2018-2020).

- Andere natuurgerichte projecten in de bossfeer (poelen, bosranden), kunnen gefinancierd worden via de pro-vinciale subsidies vanuit leefmilieu voor natuurprojecten. In dit geval gelden dezelfde verdeelsleutels als bij de andere natuurgerichte actie van RLGC.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 13. Groene Houtcarrousel Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen’ fase II - Zaventem Acties 50-52. Gebiedsgerichte projecten


88

Actie 17. Bosuitbreiding in regio Noordwest-Brabant

IHD & BOS Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Margot De Groote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Wim Solie, Brecht Vermote, Matthias Vermeire (via Provinciaal Steunpunt Bos) Partners Gemeentebesturen, lokale natuurverenigingen, Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos Doelgroepen Private eigenaars, gemeenten e.a. lokale besturen zoals OCMW’s, kerkfabrieken,… Doelstelling(en) Voor de opdracht bosuitbreiding voorziet de samenwerkingsovereenkomst ANB-provincie voor de regionale landschappen en bosgroepen als doelstelling de realisatie van 150 hectare (30 ha per provincie) nieuw bos tegen 2022. Voor het RLGC komt dat neer op minimaal 6 ha nieuw bos tegen 2022. Korte omschrijving In het kader van de Samenwerkingsovereenkomst 2017 – 2019 tussen de Vlaamse overheid en de Vlaamse pro-vincies (Regionale Landschappen en Bosgroepen) wordt bebossing, zowel in het kader van boscompensatie als in het ruimere kader rond bosuitbreiding, als één van de vijf centrale thema’s naar voor geschoven. Het uitgangs-punt daarbij is dat het succes van bosuitbreiding gekoppeld is aan een sterk lokaal draagvlak voor concrete be-bossingsprojecten. Van Regionale Landschappen en Bosgroepen wordt dan ook verwacht dat ze inzetten op een werkwijze, die zorgt voor dat lokaal draagvlak voor bosuitbreiding. Om een uniforme basis te verzekeren over de provinciegrenzen heen, werd gestart met een GIS-studie voor het grondgebied Vlaanderen uitgevoerd op het niveau van de Koepel van Vlaamse bosgroepen en het VORL (Vlaams Overleg Regionale Landschappen). Dit gebeurde in overleg de aangestelde afgevaardigden van de vzw’s regionale landschappen en bosgroepen, het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) en de VVP (Vereniging voor Provincies). Het resultaat van deze louter theoretische oefening is een kaart waarbij kadastrale percelen een score krijgen i.v.m. de wenselijkheid tot bebossen. Deze kaart is beschikbaar bij de bosgroepen en regionale landschappen. Op basis van deze kaart werden op provinciaal niveau, in overleg tussen de bosgroepen en regionale landschap-pen, regio’s afgebakend waarin er een grote dichtheid aan hoog scorende percelen voorkomt. Binnen deze re-gio’s of ‘zoekzones’ wordt in eerste instantie gepoogd bij de maatschappelijke partners een draagvlak voor bos-uitbreiding te creëren. Vervolgens wordt in deze zones bosuitbreiding gepromoot en ondersteund. Gerealiseerd in 2017 - Overlegronde met de aangesloten gemeenten van RLGC (gemeenten Machelen, Vilvoorde, Zaventem, Meise,

Kapelle-op-den-Bos, Meise, Wemmel, Wezembeek-Oppem nog op te nemen in 2018) om kansen af te toetsen (b.v. plannen geboortebossen) en feedback te krijgen rond de prioriteiten van de betrokken gemeenten voor een actieve aanpak rond bosuitbreiding

- Voorbereiding van concrete dossiers voor bosuitbreiding (zie tabel 26)


89

Tabel 26– Overzicht lopende acties rond bosuitbreiding in 2017

Plantseizoen Gemeente Eigenaar Oppervlakte Stand van zaken

2017-2018 Grimbergen Gemeente Grimbergen 0,60 ha Geplant

2017-2018 Londerzeel Familie Hofmans 0,12 ha Zal winter in winterseizoen 2017-18 uitgevoerd worden

Figuur 39 – Overzichtskaart met locaties lopende acties rond bosuitbreiding in 2017

Gepland in 2018 - Verder overleg met stakeholders (gemeentebesturen, lokale natuurverenigingen,…) om draagvlak te creëren

voor nieuw bos en kansen op te pikken voor concrete bosuitbreidingsprojecten. - Eind 2017 werden een aantal ‘prioritaire zoekzones’ afgebakend (zie tabel 27) waarin actief gezocht zal wor-

den naar percelen om te bebossen. De prioriteit gaat van 5 (hoog) naar 1 (laag). Begin 2018 zal een plan van aanpak opgemaakt worden om in de meest prioritaire zones aan de slag te gaan. In de periode februari-april 2018 zal een stagiair, een bosbouwstudent van de UGent, dit project mee ondersteunen.

- Naast deze prioritaire zoekzones lopen nog een aantal Quick-Win-projecten die verder ondersteund zullen worden (zie tabel 28). Afhankelijk van het verloop van vergunningsaanvragen en/of het verloop van de pro-cedures voor boscompensatie zullen deze projecten mogelijk al in 2018 uitgevoerd worden.


90

Tabel 27 – Overzicht prioritaire zoekzones voor bosuitbreiding, bijhorende prioriteit en argumentatie van de keuze

Gemeente Naam

Prioriteit (4 =hoog, 1 = laag) Argumentatie

Asse

Stadsrandbossen Asse (Omgeving Asbeek /Asse-ter-Heide ) 4

In het kader van het 'RUP Kleinstedelijk gebied Asse', Buf-feren stadskern, Publiek toegankelijk groen nabij de dichtbevolkte dorpskern

Asse Zuid-Asse: Vrijthout - IJzenbeek - Louwijn 3

Versterken en verbinden aanwezige boskernen en vallei-gebieden, Buffer R0-Brussel versterken

Asse (Relegem) Relegem - Smiskens-veld 4

Buffering industriegebied, Link naar strategisch project Groene Noordrand, zone bestemd naar bos. i.k.v. VSGB

Asse, Opwijk Kravaalbos 2 Uitbreiding Kravaalbos, Link met strategisch project 'van Erembald tot Kravaal'

Grimbergen ‘s Gravenbos 3 Uitbreiding 's Gravenbos, Natura2000-gebied Grimbergen - Vilvoorde Tangebeekbos 2 Buffering R0-Brussel, Versterken Tangebeekvallei

Grimbergen - Wemmel

Beverbos - Vallei van de Maalbeek 4

Versterken vallei van de Maalbeek en Beverbos, Buf-fering R0-Brussel, Link met strategisch project Groene Noordrand

Grimbergen Nekkerbos 5 Uitbreiding Nekkerbos, Link strategisch Project Groene Noordrand

Kapelle-op-den-Bos Kasteel van Houtem 2 Uitbreiden en verbinden kasteelbossen

Londerzeel Kruisheide 3 Uitbreiden en verbinden van de reeds aanwezige bosker-nen

Merchtem Foeksenbos 4 Uitbreiding Foeksenbos-Wolvendael, Sluit aan op het ge-bied van het strategisch project Groene Noordrand.

Steenokkerzeel Snijsselsbos 3 Versterken Snijsselsbos, Natura2000-gebied Machelen-Vil-voorde-Steenok-kerzeel

Floordambos-Peutie-bos 2 Uitbreiding Floordam-Peutiebos

Zaventem Ter Meeren 1 Uitbreiding kasteelbossen

Zemst Schiplaken 1 Versterken Barebeekvallei, buffering E19, nog in overleg met de betrokken gemeente

Zemst Wormelaar 1 Versterken Dalemansbos, nog in overleg met de betrok-ken gemeente

Zemst Schom 1 Verbinden versnipperde natuur, buffering E19, nog in overleg met de betrokken gemeente

Meise Velaertbos 1 Versterken bestaande boskernen Velaertbos en omge-ving, nog in overleg met betrokken gemeente

Meise Wolvertemse beem-den 1

Versterken bestaande boskernen, nog in overleg met be-trokken gemeente

Tabel 28 – Overzicht van geplande Quick-winprojecten voor bosuitbreiding

Gemeente Kadasterinfo Eigenaar Oppervlakte Londerzeel Afdeling2/Malderen/A16b De Bont Marc 0,631 ha Londerzeel Afdeling2/Malderen/A16b De Bont Marc 0,342 ha Londerzeel Afdeling2/Malderen/A16b De Bont Marc 0,342 ha Zaventem Afdeling4/Sterrebeek/B245A Gemeente Zaventem 0,200 ha Zaventem Afdeling4/Sterrebeek/B235F Gemeente Zaventem 0,400 ha Grimbergen Afdeling1/Grimbergen/A1 Familie De Geest 0,330 ha totaal 2,245 ha


91


Figuur 40 – Overzichtskaart verwachte Quick-Win-projecten rond bosuitbreiding in 2018

Nazorg & opvolging - Momenteel worden nog de mogelijkheden bekeken om voor de nieuw aangelegde bossen meteen ook een

natuurbeheerplan op te maken. Mogelijk wordt dit beperkt tot de meest prioritaire projecten. - Daarnaast kunnen voor de eerste nazorgacties (vrijstelling plantgoed) ook de groenjobs ingezet worden Financieringskanalen - De personeelskosten voor deze actie worden gedragen via de projectsubsidies vanuit het Agentschap voor Na-

tuur en Bos i.k.v. realisatie van de strategische doelstellingen door de regionale landschappen en bosgroepen in Vlaanderen.

- Voor de uitvoering van de projecten (voorbereidende werken, nazorg), kan de provinciaal medewerker beroep doen op de groenjobs (met cofinanciering van de betrekken eigenaar) die RLGC toegekend kreeg vanuit Vlaan-deren (1 VTE voor de periode 2018-2020).

- Andere natuurgerichte projecten in de bossfeer (poelen, bosranden), kunnen gefinancierd worden via de pro-vinciale subsidies vanuit leefmilieu voor natuurprojecten. In dit geval gelden dezelfde verdeelsleutels als bij de andere natuurgerichte actie van RLGC.

Gelinkte acties Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen’ fase II - Zaventem. Actie 26. Inrichting ‘Kersenberg’ - Zaventem Acties 50-52. Gebiedsgerichte projecten


92

4.1.5 Duurzame landbouw

Actie 18. Beheerovereenkomsten Trekker / contactpersoon bij RLGC VLM / Roald Steeno (VLM) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Heirman, Wim Solie, Brecht Vermote en Nele Guiljam Partners Vlaamse Landmaatschappij (maatregelen gefinancierd door de Vlaamse Overheid en de Europese Unie) Doelgroepen Landbouwers Doelstellingen De beheerovereenkomsten hebben als doel de natuurwaarden op landbouwgronden te verhogen en in stand te houden, alsmede de impact van de landbouwvoering op het milieu zoveel als mogelijk te neutraliseren. Hierbij zijn het de landbouwers zelf die zich engageren om deze doelstellingen te realiseren. In functie hiervan biedt de Vlaamse Overheid, hierin financieel geruggesteund door de Europese Unie, hen op maat een heel aantal maatregelen aan. Een beheerovereenkomst is de verzameling van deze maatregelen waarvan de uitvoering ge-regeld wordt onder de vorm van een 5-jarige overeenkomst tussen een landbouwer en de Vlaamse Landmaat-schappij. Korte omschrijving De Vlaamse Landmaatschappij biedt beheerovereenkomsten aan voor:

- perceelsranden om kwetsbare natuurelementen zoals bossen, waterlopen en holle wegen te bufferen, om pollen en nectar te voorzien en om een gunstig leefgebied te creëren voor allerhande dieren;

- erosiebestrijding door de aanleg van grasstroken op erosiegevoelige akkers en de aanleg van grasland op strategische plaatsen;

- soortenbescherming om het leefgebied van bv. akker- en weidevogels te verbeteren; - het onderhoud van kleine landschapselementen zoals hagen, heggen, houtkanten en knotbomen; - botanisch beheer om soortenrijke graslanden in stand te houden of te ontwikkelen; - een betere waterkwaliteit door teelten te kiezen met een laag risico op nitraatuitspoeling; - verminderde bemesting en fosfaatuitmijning in beheergebieden Natura 2000 (nog niet van kracht).


- Afsluiten van beheerovereenkomsten Er liepen 24 hoofdovereenkomsten ten einde in 2017. Hiervan kwam 1 dossier niet in aanmerking voor her-nieuwing, om de reden dat geen vergelijkbare maatregel wordt aangeboden voor niet-kerende bodembewer-king onder het derde Programmadocument voor Plattelandsontwikkeling. Twee andere dossiers werden niet hernieuwd omdat de houders van de overeenkomst hun landbouwactiviteit inmiddels stopgezet hebben. Van de resterende overeenkomsten werden er 16 van de 21 hernieuwd of meer dan ¾ van het totaal. De redenen die genoemd worden om niet te hernieuwen zijn vaak uiteenlopend. In meerdere gevallen handelt het echter om het oneigenlijk gebruik van de maatregel door een derde partij waardoor de gebruiker niet langer kan vol-doen aan de voorwaarden van de overeenkomst. Zo werd er door enkele automobilisten hardleers gebruik gemaakt van de grasstrook aan Obbergen in plaats van de weg die parallel loopt. Bij uitvoering van het landin-richtingsproject Hooghof wordt hier wel aan verholpen door te verhinderen dat de strook nog langer opgere-den kan worden. Naast de hernieuwde overeenkomsten gingen ook 10 volledig nieuwe hoofdovereenkomsten van start op 1/1/2018. Hier zit in begrepen een extra 62 are voedselgewas en 1,32 ha gemengde grasstrook plus voor akkervogels in het gebied de Kruiskouter (Asse, Merchtem) en 5 hectare aan nieuwe bufferstroken fauna voor de buffering van 2,8 kilometer waterlopen in Perk (Steenokkerzeel) en Houtem (Vilvoorde).


93

Faunasoorten profiteren van een belangrijke toename van de oppervlakte aan perceelsranden (+24%) en ge-mengde grasstroken (plus) (+22%) alsook een verhoogde oppervlakte aan wintervoedsel (+14%) op twee jaar tijd.

- Begeleiding landbouwers Maar liefst 16 landbouwers vonden antwoord op hun vragen bij de uitvoering van hun beheerovereenkomst. Door in te zetten op begeleiding probeert VLM te bewerkstelligen dat de maatregelen uit een overeenkomst correct worden uitgevoerd.

- Afleveren attesten niet-productieve investeringen Enkele vragen voor attesten in functie van de aanplant van kleine landschapselementen via het VLIF zijn in behandeling. Algemeen gesteld is er echter weinig animo onder landbouwers om via de nieuwe subsidierege-ling aanplantingen uit te laten voeren.

- Uitvoering van de gemeentelijke erosiebestrijdingsplannenIn de loop van 2016 was er lokaal sprake van zware overlast door onweders. Op aangeven van de getroffen gemeenten (Asse, Merchtem, Grimbergen, Meise) werden in samenwerking met de erosiecoördinator van de Provincie Vlaams-Brabant de knelpunten geïnventariseerd. Voor de meerderheid van deze knelpunten zijn in-tussen de landbouwers gecontacteerd en wordt er werk gemaakt van erosiebestrijding, hetzij via een klein-schalige ingreep, hetzij via een beheerovereenkomst of de combinatie van beide. Zes van de tien geheel nieuw gestarte beheerovereenkomsten omvatten erosiewerende maatregelen. In 2018 wordt verder ingezet op dit thema op aangeven van de erosiecoördinator.

- Gebiedsgerichte initiatieven en projectgerichte inzet De bedrijfsplanner zetelt voor de Vlaamse Landmaatschappij in de Projectgroep van het Strategisch Project Groene Noordrand. Daarnaast maakt Roald deel uit van het projectteam Landinrichtingsproject Hooghof.

Tabel 29 – Cijfers met betrekking tot de huidige actieve beheerovereenkomsten in het werkgebied van Regionaal Landschap Groene Corridor (per datum van 1/1/2018).

Indicator 2018

Aantal landbouwers met een beheerovereenkomst (#) 70

KLE - Aanleg en onderhoud van heggen en hagen (lopende meter) 6565

KLE - Aanleg en onderhoud van houtkanten (are) 380

Botanisch beheer (soortenrijk grasland) (ha) 18,16

Erosiestroken (ha) 21

Perceelsranden (ha) 44,43 (+24%)

Soortenbescherming faunavoedselgewas (ha) 14,14 (+14%)

Soortenbescherming grasstroken (ha) 27,35 (+22%)

Gepland in 2018 In 2018 lopen er geen beheerovereenkomsten af waardoor meer dan andere jaren gericht wordt op het sluiten van nieuwe overeenkomsten. Daarbij komt de klemtoon te liggen op soortenbescherming binnen de prioritaire gebieden akkervogelbeheer, weidevogelbeheer, hamster en grauwe kiekendief. In het werkingsgebied van RLGC gaat het om de akkervogelbeheergebieden te Sterrebeek (Zaventem) en Kruiskouter (Asse-Merchtem). Alle verdere aandacht zal uitgaan naar het Strategisch Project Groene Noordrand en spontane aanvragen van landbouwers.


94

Situering en illustraties

Figuur 41 – Bloeiaspect van een kruidenrijke gemengde grasstrook plus met op de achtergrond de hoeve Toren-hof (14 juli 2017, Domberg Asse)

Figuur 42 - Overzichtskaart van de lopende beheerovereenkomsten op 1 januari 2018


95

Nazorg en opvolging Monitoring van de vogelvoedselgewaspercelen: jaarrond loopt de monitoring van de vogelvoedselgewasperce-len, uitgevoerd door de vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant. De waarnemingen worden door deze vrijwilligers systematisch verwerkt waardoor de effectiviteit van het akkervogelbeheer in beeld wordt ge-bracht. Het gebied Dorenveld in Steenokkerzeel herbergt vooral veel leeuweriken en in de winter worden hoge aantallen kneus geteld. Ook op de Kruiskouter in Regelem durft het te krioelen van de akkervogels. Omstreeks de jaarovergang werd op de akker met faunavoedselgewas vlakbij het trektelplatform een grote groep (300-400) kneus en evenveel kepen, alsook veel groenlingen en vinken fouragerend op de bladrammenas waargenomen. Financieringskanalen De beheerovereenkomsten worden gefinancierd met Europese en Vlaamse middelen. De administratieve kost verbonden aan het sluiten en opvolgen van de overeenkomsten, alsook de ondersteuning van de landbouwers via de reguliere werking van de bedrijfsplanner, valt voor het werkingsgebied van RLGC geheel ten laste van de VLM. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 15. Loket Onderhoud Buitengebied Wes-Brabant Actie 21. Weg van gorzen - Sterrebeek Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Wemmel/Meise/Asse


96

4.2 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik

Actie 19. Maak spel van je groen TOEG & GROEN

Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes

Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Wim Solie, Margot De Groote

Partners Agentschap voor Natuur en Bos, Provincie Vlaams-Brabant / provinciaal Steunpunt Bos, jeugdverenigingen, openbare besturen, kerkfabrieken en parochies, scholen, inwoners…

Doelgroepen Lokale jeugdverenigingen, buurtbewoners, scholen

Doelstelling(en) Het project heeft twee doelstellingen:

- Inrichting/beheer van terreinen in eigendom of ter beschikking gesteld aan jeugdverenigingen of lokale jeugd waarbij RLGC streeft naar een verhoging van de natuurwaarde van deze terreinen en een verho-ging van de educatieve waarde/natuurbeleving.

- Ondersteuning van de begeleiders om aan draagvlakverbreding te werken met jongeren en hen te hel-pen op een duurzame en respectvolle manier om te gaan met de aanwezige natuur/bos tijdens leuke activiteiten/spelen.

Korte omschrijving Een speelgroenproject kent normaal gezien volgende stappen:

- In een eerste stap creëert RLGC met alle betrokkenen (jeugdvereniging, buurtbewoners, ANB, ge-meente, school…) een kader waarbinnen RLGC en de lokale jeugd een inrichtingsplan uitwerken.

- Alle betrokkenen bespreken dit voorstel voor inrichting van het terrein, een voorstel dat na goedkeuring uitgevoerd wordt.

- Er worden duidelijke afspraken gemaakt wie welke delen financiert en de jeugd engageert zich minstens voor het behoud van deze inrichtingsmaatregelen, maar waar kan ook voor een goed beheer.

- In een volgende stap krijgen de begeleiders ondersteuning om leuke spelactiviteiten te ontwikkelen om maximaal op een duurzame manier gebruik te maken van de nieuwe natuur(infrastructuur).

Gerealiseerd in 2017 - Project De Motte – Wemmel (zie hiervoor gelinkte acties): - Project buurtpark De Vlaamse Staak - Opwijk (zie hiervoor gelinkte acties) - Project speelweide Opsakee - Meise:

o plaatsen educatieve borden - Project speelzone Kloosterpoort – Grimbergen:

o plaatsen extra spelelementen: boomstammetjesparcours & wilgenhut - Project speelgroen Eppegem met gemeente Zemst en Chiro Eppegem:

o Terreinbezoek en overleg ontwerp en prijsraming op 05/10/2017 o Ontwerp speelweide en indiening dossier met Chiro & gemeente in 12/2017

- Project speelgroen Loodstuin met Riso Vlaams-Brabant in Vilvoorde (wijk Broek): o Werkgroep ‘Zennelab’ op 07/02;08/03;11/04; 11/05; 14/06/2017 o Realisatie speelheuvels o Workshop wilgenconstructies ontwerpen & bouwen: 22/2; 25/02; 10/12/2017 o Workshop bijenhotel bouwen: 29/08/2017 (zie gelinkte acties) o Aanplant bosplantgoed, kleinfruit, klimplanten, borderplanten o Ontwerp infoborden o Openingsfeest met workshop ‘kriebeldiertjes knutselen’ op 17/09/2017 (zie gelinkte acties)


97

Gepland in 2018 Verderzetten/afronden van projecten die reeds liepen in 2017.

- De Motte (Wemmel): zie gelinkte acties voor details uitvoering in 2018 - Buurtpark De Vlaamse staak - Opwijk: zie gelinkte acties voor details uitvoering in 2018 - Loodstuin Vilvoorde:

o Plaatsing Infoborden o Extra wilgenconstructie met inbegrip van workshop o Inzaaien bloemenweide o Verdere opvolging, inrichting & aanplant aan ‘moestuin’ eens gebouw is afgebroken.

- Project speelgroen Eppegem met gemeente Zemst en Chiro Eppegem: o Profilering reliëf en speelheuvels o Aanplantingen najaar 2018

- Chiro Hofstade : na september 2018: participatie en ontwerp speelterreinen i.s.m. Chiro en gemeente RLGC aanvaardt nieuwe projecten enkel na afronden van lopende projecten en op vraag van de jeugd zelf om maximale betrokkenheid te garanderen en zo de kans op welslagen van het project te verhogen. Aangezien Lies Staes in 2017 een andere taakstelling heeft, zullen echter geen nieuwe projecten opgestart worden tot oktober 2018. Situering & illustraties

Figuur 43 – Overzichtskaart van de afgeronde en lopende speelgroenprojecten met begeleiding van RLGC van 2010 tot 2017


98

Figuur 44 – Sfeerbeelden inrichting & workshops Loodstuin Vilvoorde (boven) en terrein voor aanleg speelgroen-project Chiro Eppegem (onder)


99

Nazorg en opvolging De nazorg en opvolging is reeds vervat in de opzet van deze projecten. Door nauwe betrokkenheid van jeugdbe-wegingen, of buurtbewoners bij de inrichting van de terreinen wordt nadien ook beter zorg gedragen voor het onderhoud/beheer van de natuurelementen op het speelterrein. Waar mogelijk worden in overleg met de be-trokken gemeenten de INL-ploegen mee ingezet voor het beheer van de speelgroenprojecten. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie (i.k.v. taak-

stelling realisatie strategische doelstellingen ANB). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 10 (2018). In 2017 en tot midden 2018 richtte deze medewerker zich op het project ‘Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters’ en werden daarom enkel lopende acties afgerond; ook via andere medewerkers (bv. Motte, Vlaamse Staak), na deze periode kunnen ook nieuwe deelprojecten opgestart worden (zie hoger)

- Indien passend binnen de projectvoorwaarden voor bv. hagen, heggen en houtkanten of poelen, aanleg bos-randen, opruimen gebiedsvreemde constructies, kan RLGC ook bijdragen tot de uitvoering van de voorge-stelde inrichting volgens dezelfde verdeelsleutels als aangegeven onder deze acties. Deze terreinrealisaties en de natuurlijke speelelementen (bv. wilgenhutten) worden gefinancierd met de projectsubsidies van ANB i.k.v. realisatie van de strategische doelstelling ‘Groen in de stad(srand)’.

- Het project buurtpark De Vlaamse Staak (personeelsinzet én terreinrealisaties) wordt gefinancierd door de POM Vlaams-Brabant i.s.m. Haviland en de gemeente Opwijk (zie gelinkte acties).

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 20. Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ – Nijverseel Actie 22. Ontsluiting Peutiebos – link Groene Vallei – Vilvoorde Actie 24. Inrichting Motte - Wemmel Actie 40. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Wemmel/Meise/Asse

Actie 20. Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ – Nijverseel

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC POM Vlaams-Brabant / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes (voor luik participatie) Partners POM Vlaams Brabant, Gemeente Opwijk en Haviland Doelgroepen Recreanten, omwonenden, school ’t Luikertje en KLJ Nijverseel Doelstelling(en)

- De ontwikkeling van een duurzaam buurtparkje dat rekening houdt met de gevraagde extra aandacht voor biodiversiteit en de integratie in het omliggende landschap.

- De realisatie van een kwaliteitsvolle groenbuffer die beantwoordt aan de gevraagde functie als groen-scherm, maar die bovendien opgebouwd is uit inheemse bomen en struiken.


100

Korte omschrijving In navolging van de opmaak en de goedkeuring van het RUP Nijverseel (Opwijk), werd RLGC verzocht om zijn expertise en medewerking te verlenen aan de realisatie van de groenzones. Het RUP voorzag immers de herzie-ning van de afbakening en de inrichting van de zone voor een lokaal bedrijventerrein en de zone voor park en openbaar groen. POM Vlaams-Brabant is houder van de opdracht inzake de realisatie en inrichting van deze KMO-zone. Bij deze ontwikkeling hoort dus tevens de inrichting van een parken bufferzone van ca. 2,5 Ha. De parkzone is ongeveer 1,8 ha groot en krijgt een publiek karakter. De bufferzone is ongeveer 0,7 ha en heeft een ‘schermfunctie’. Voor de planopmaak en de inrichting van deze groenelementen startte RLGC i.s.m. de POM, HAVILAND en de gemeente Opwijk begin 2015 een participatief traject op. Afhankelijk van het verloop van de onteigeningsprocedure van de terreinen en de ontwikkeling van deze bedrij-venzone zijn tijdens de periode 2015-2018 in het algemeen volgende taken toegewezen aan RLGC:

- Adviesverlening bij opmaak van het globale inrichtingsplan voor de hele site; - Het uitwerken van de technische plannen voor de parken bufferzone voor alles wat de natuurinrichting

en recreatieve infrastructuur (banken, speelinrichtingen,...) betreft; - De aanbesteding van de werken voor de aanleg van de gehele groenzone via aparte bestekken of via

uitvoering van deelacties binnen lopende projecten van RLGC; - Het aanstellen en opvolgen van een aannemer voor alles wat de natuurinrichting en recreatieve infra-

structuur (banken, speelinrichtingen,…) betreft. Indien er bij de aanleg bepaalde werken uitgevoerd worden, waarover het RLGC niet voldoende expertise bezit, kunnen deze werken aanbesteed en opge-volgd worden door de POM of Haviland;

- De opmaak van een onderhoudsplan inclusief een raming van de kosten, dit in samenwerking met de ontwikkelaars;

- De opmaak van een toegankelijkheidsreglement , dit in samenwerking met de ontwikkelaars van de bedrijvenzone;

- De communicatie rond de inrichting van de parken bufferzone; - Ondersteuning van het participatief proces met de buurt voor wat betreft de inrichting van de parken

de bufferzone. Gerealiseerd in 2017

- Deelname aan stuurgroepvergaderingen op 07/02/2017, 16/05/2017, 16/10/2017 en 11/12/2017; - Overleg met POM Vlaams-Brabant over de verdere inrichting van de bufferen groenzone; - Aanpassen van de kostenramingen in functie van de nieuwe geldende prijzen voor groenaanleg; - Opmaak, uitschrijven en gunnen van het bestek voor de inrichting van het speellandschap; - Planningsgesprekken met Haviland en de hoofdaannemer.

Gepland in 2018

- Verdere uitwerking ontwerp, met name het speellandschap samen met de gegunde ontwerper en uit-voerder;

- Verfijning van de kostenramingen; - Planningsgesprekken met de verschillende aannemers; - Terugkoppeling en betrekken van de verschillende doelgroepen in afwachting van de eerste realisaties; - Terreinopvolging van de uitgevoerde werken; - Participatiemomenten met de verschillende doelgroepen onder de vorm van een plantactie; - Opvolging en begeleiding van de plantwerken; - Opmaak beheerplan.

De start van de werken is gepland voor augustus 2018. Hierbij worden eerst de grondwerken uitgevoerd. Samen met de grondwerken van de KMO-zone, zullen ook de grondwerken voor het parkgedeelte mee gerealiseerd worden. Hierbij worden de poelen gegraven en de speelheuvels vormgegeven. Deze laatste in nauw overleg met de aannemer van het speellandschap. Deze zal trachten zoveel mogelijk de speeltoestellen die een integratie met de heuvels vragen, samen te realiseren. Naast de grondwerken zullen ook het wandelpad en de verschillende vlonders aangelegd worden. Tot slot zal de groenaanleg, met het aanplanten van de gemengde groenbuffer, de inheemse bomen, het aanplanten van de boomgaard en de hagen gerealiseerd worden in het plantseizoen 2018-2019.


101


Figuur 45 – Definitief ontwerp (boven), detailontwerp vlonders (midden) en technische plannen (onder) voor de bedrijvenzone met groenbuffer en park/groenzone ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk)


102

Figuur 46 – Locatie project ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk)

Nazorg & opvolging De opvolging bestaat in het bewaken van de uitvoering van de realisaties die RLGC toegewezen heeft gekregen. Inherent aan de opdracht zal er ook voldoende nazorg dienen te gebeuren bij de realisaties. Tot slot dient er in de opdracht ook een beheerplan te worden voorzien voor het parkgedeelte.

Financieringskanalen Deze actie worden uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling strategisch pro-ject Landschap Van Erembald tot Kravaalbos) en door de projectmedewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie (ter ondersteuning van het participatief proces). Voor de verdeling van deze personeelskost zie tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Alle terreinacties en realisaties worden gedragen door het budget dat door POM Vlaams-Brabant voor RLGC i.k.v. dit project uitgetrokken werd.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 19. Maak spel van je groen Actie 51. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’


103

Actie 21. Weg van gorzen – Sterrebeek TOEG

Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC: Patrick Endels, Roald Steeno (VLM) Partners Sterea, gemeente Zaventem, VLM Doelgroepen Wandelaars, omwonenden, leden golfclub Sterea, landbouwers, Geelgors en andere akkervogels Doelstelling(en)

- Creëren van nieuwe groene wandelverbinding tussen het noorden en het zuiden van de voormalige ren-baan van Sterrebeek

- Versterken van het kleinschalige landbouwlandschap door aanplanten van kleine landschapselementen als hagen, heggen, houtkanten en bosjes

- Soortgerichte maatregelen treffen voor vleermuizen en Geelgors - Langsheen de wandelroute voorbijgangers informeren over de aanwezigheid van de zeldzame Geelgors en

vleermuizen, en het belang van verschillende elementen uit de omgeving voor het voortbestaan van deze soorten

Korte omschrijving Via dit project wil de projectontwikkelaar Sterea op de voormalige renbaan Sterrebeek in samenwerking met RLGC een nieuwe recreatieroute aanleggen én inrichten doorheen kleinschalig landbouwlandschap en langs een ecologisch golfproject. Het wandelpad en het golfproject zelf beogen een natuurmeerwaarde voor de omgeving en de bedreigde Geelgors in het bijzonder. Door een landschappelijke én maatschappelijke integratie van deze wandelweg, wordt niet alleen de Geelgors geholpen, maar kunnen wandelaars genieten van de groene ruimte en rust in de omgeving. Er werd ook een ‘mirador’ langsheen het wandelpad opgericht, die uitzicht biedt over het golfterrein en het uitgestrekte kleinschalige landbouwlandschap van Sterrebeek. Een tunnel onder de voor-malige renbaan werd hersteld met aandacht voor het behoud van deze locatie als winterverblijf voor vleermui-zen. Gerealiseerd in 2017

- Inventarisatie voor vleermuizen van de tunnel, uitgevoerd door de vleermuizenwerkgroep i.s.m. RLGC. - Poging tot heraanleg van de eenjarige geelgorsakkertjes op het golfterrein, maar geen akkoord vanuit

golf wegens “contaminatie van de greens” door zaden uit deze akkertjes. - Terugkoppeling met gemeente Zaventem; vraag tot verder overleg met alle betrokken partners

Tabel 30 – Suggestie voor de samenstelling eenjarig mengsel (boven) met granen en kruiden voor de Geelgors op de golfsite van Sterrebeek i.k.v. het project ‘Weg van Gorzen’

Éénjarig mengsel voor akkervogels Zomertarwe Triticum aestivum 55% Triticale ×Triticale 25% Haver Avena sativa 8% Boekweit Fagopyrum esculentum 5% Luzerne Medicago sativa 2% Rode klaver Trifolium pratense 2% Kleine zonnebloem Helianthus decapetalus 2% Gele mosterd Sinapis alba 1%


104

Gepland in 2018 Overleg met de gemeente Zaventem en Sterea terug opstarten om het vervolg van de mogelijke ingrepen in en rond de golf te bekijken:

- opvolging rond verwerving en inkleding van de wandelweg ten zuiden van het golfterrein samen met VLM, gemeente en Sterea: stand van zaken i.v.m. wandelweg ten zuiden van de golf en toegankelijk-heid weg van gorzen mogelijk maken;

- mogelijke aanplanten van doornige kleine landschapselementen voor Geelgors langsheen de nieuwe wandelweg ten zuiden van de golf;

- ophangen van kunstnesten voor Huiszwaluw na afwerking van de chalet op het golfterrein; - opvolgen evolutie en beheer van meerjarige mengsels in de roughs indien relevant; - indien relevant aanleveren van een eenjarig graan-kruidenmengsel om de geelgorsakkertjes opnieuw

in te zaaien; - inventarisatie van de tunnel naar vleermuizen door de vleermuizenwerkgroep; - afspraken maken rond inventarisatie van de akkervogels door de Vogelwerkgroep op en rond het golf-

terrein Situering & illustraties

Figuur 47 – Situering projectgebied actie ‘Weg van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem)


105

Figuur 48 – Overzicht deelacties in het project ‘Weg van gorzen’, een groene verbinding doorheen het golvend landschap van Sterrebeek (Zaventem): (1+5) aanplanting doornige heggen en houtkanten, (2) herstel tunnel en

herinrichting voor vleermuizen, (3) aanleg wandeldoorsteek, (4) plaatsing mirador

Nazorg & opvolging Ook na de aanleg van de groenstructuren op en rondom het golfterrein zal RLGC de eigenaar(s) adviserend on-dersteunen voor het duurzame beheer van de golf-site. De tunnel wordt als winterverblijf voor vleermuizen een-maal per jaar geïnventariseerd door de vleermuizenwerkgroep. De renbaan en omgeving worden door de Vogel-werkgroep NW-Brabant gemonitord voor Geelgorzen en andere akkervogels. Financieringskanalen Deze actie (terreiningrepen) werd tot 2016 gefinancierd via bijkomende projectmiddelen vanuit de Vlaamse Landmaatschappij (projectsubsidies ‘Quick-wins Vlaamse Rand’) met cofinanciering Sterea (infrastructuur als pad, tunnel en uitzichttoren) of RLGC via de provinciale subsidies voor natuurprojecten (natuurgerichte ingrepen als aanleg kleine landschapselementen en inrichtingen voor vleermuizen). De personeelskost (vnl. biodiversi-teitsmedewerker) wordt gedragen door de subsidies biodiversiteit vanuit de provincie Vlaams-Brabant (zie tabel 9 voor 2017 en tabel 10 voor 2018). Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 18. Beheerovereenkomsten


106

Actie 22. Ontsluiting Peutiebos – link Groene Vallei - Vilvoorde

TOEG & GROEN. Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Stad Vilvoorde, gemeente Machelen, Natuurpunt Mavist,Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Milieu Maatschappij, Vlaamse Landmaatschappij, andere lokale partners (o.a. Basisschool ‘De Doening’, omwonenden, …). Doelgroepen Schoolgaande jeugd, recreanten en omwonenden Doelstelling(en) Het is de bedoeling om de percelen, eigendom van Natuurpunt en in beheer van Natuurpunt – samen ‘Vallei van de Trawool’, met elkaar te verbinden met een wandelvoetweg (geen fietspad), rekening houdend met de be-staande (en toekomstige) natuurwaarden en mee te integreren met het leerpad van de basisschool ‘De Doening’, Peutie (Vilvoorde). Floordambos/Peutiebos maakt deel uit van het project ‘De Groene Vallei’, natuurpark over de gemeenten Steenokkerzeel, Kampenhout, Kortenberg en Herent. Het opzet is een belevingsgebied rond de valleigebieden (habitatrichtlijngebieden). De ‘Vallei van de Trawool’ (’t Trawooltje, Peutiebos, bufferbekken Machelen, Floordambos), kan op termijn een toegangspoort vormen tot dit natuurpark. Korte omschrijving De Trawool (categorie 1) ontspringt in het Floordambos (Machelen/Steenokkerzeel) en loopt zo, onder de E19 en de Sint Martinusweg naar Peutie (Vilvoorde/Machelen) door het Peutiebos. Natuurpunt Beheer vzw en de plaatselijke afdeling Natuurpunt MaViSt is eigenaar van de oeverstrook van de Trawool tussen de Leuvensesteen-weg en de bosrand van het Peutiebos. Het gaat om een graslandvegetatie die jaarlijks tweemaal wordt gemaaid en gehooid. In dit gebied bevindt zich reeds een brug over een afloop van Aquafin naar de Trawool, die deze strook toegankelijk maakt. Deze brug werd ontworpen, gemaakt en geplaatst door het GISO (Machelen) als stu-dieproject. In het noorden sluit dit oeverperceel aan op het Peutiebos, eigendom van de stad Vilvoorde, dat ook door Natuurpunt wordt beheerd. Dat gebied is een oud populierenbos en gekenmerkt door rabatten. Natuurpunt beheert ook de oevers van het bufferbekken van Machelen, eigendom van de gemeente Machelen en gelegen langs de Noordstraat aan de Peutiebosweg. De basisschool De Doening (Peutie/Vilvoorde) opende in september 2016 en startte vervolgens met de aanleg van een leertuin op school. Aansluitend zou een leerpad (en poel) in het Peutiebos, buiten de schoolsite een mooie aanvulling kunnen zijn. Bedoeling is dat pad als een wandelpad te ontwikkelen met een educatieve meerwaarde. De leerlingen krijgen zo de kans om de natuur van dichtbij te beleven. Het traject verloopt deels over zeer nat terrein waardoor wellicht de aanleg van een knuppelpad voor deze zone dient te gebeuren. Gerealiseerd in 2017 Reeds eind 2014 werd een eerste verkennend terreinbezoek gedaan door RLGC samen met Natuurpunt MaViSt en de stad Vilvoorde. Hierbij werd tevens indicatief aangegeven wat de verschillende lopende processen/ideeën waren voor het gebied. In 2015 werd op basis van enkele aanvullende terreinbezoeken samen met BGGC een eerste ontsluitingsplan en bijhorende kostenraming opgesteld door RLGC. Dit werd teruggekoppeld naar de be-trokken eigenaars Stad Vilvoorde en Natuurpunt MaViSt, en ook naar de partners van de ‘Groene Vallei’. In 2016 werden verdere pistes voor uitwerking onderzocht met de stad Vilvoorde en gepolst naar de interesse van de gemeente Machelen om een samenwerking aan de gaan, aangezien dit project deels op hun grondgebied plaats-vindt. Verder bood er zich de kans aan om te onderzoeken of dit project een schakelrol kan opnemen in een ruimer kader (zie figuur 50). Meer bepaald gaat dit om een plan van de VLM, VMM, stad Vilvoorde en privé-eigenaars om een groen-blauwe verbinding te maken tussen Vilvoorde centrum en het Floordambos. In overleg


107

met de betrokken partners werd in 2017 het ontsluitingsplan door RLGC verder uitgewerkt voor realisatie. Samen met de partners is RLGC op zoek gegaan naar de nodige financiering d.m.v. het opstellen van een dossier voor een subsidieaanvraag i.k.v ‘Flankerende maatregelen toegankelijk groen VSGB’ (ANB). Gepland in 2018 In 2018 zal duidelijk worden of het VSGB-dossier werd goedgekeurd en de gevraagde subsidies gegund zullen worden. In het geval van een positief antwoord kan er gestart worden met de opmaak van het bestek, de gunning en de verdere opvolging van alle werken. RLGC zal hierin een ondersteunende rol opnemen. Meer specifiek zijn volgende ingrepen voor 2018 gepland:

- Startoverleg met partners en opmaak startnota ANB. - Afspraken met school voor constructie en plaatsing brug (schooljaar 2017-2018 of 2018-2019 - Voorjaar: openmaken tracé vlonderpad in bos. - Voorjaar: start aanbestedingsprocedures vlonderpaden, welkomstborden - Najaar: aanleg padeninfrastructuur, plaatsen welkomstborden op ‘totem’. - Doorlopend in juiste periode: opstarten reguliere beheer

Daarnaast zal RLGC het proces voor Landinrichting Woluwe-Trawool-Floordambos (getrokken door VLM) mee opvolgen zodat dit deelproject ook steeds blijft passen binnen de visie voor het grotere geheel. Situering & illustraties

Figuur 49 – Situering van projectgebied Trawool-Peutiebos, Vilvoorde


108

Figuur 50 – Mogelijk inrichtingsproject in Planzone 8 i.k.v. planprogramma Vlaamse Rand VLM: Woluwe-Trawool-Floordambos (VLM)

Nazorg & opvolging Samen met de realisatie van deze natuurlijke ontsluiting zal ook voldoende aandacht moeten gaan naar het openhouden van deze route. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de vrijwilligers van Natuurpunt MaViSt en eventueel bij uitbreiding de INL-ploegen van de Stad Vilvoorde en de gemeente Machelen. Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit overleg mee opvolgen. Gezien de ligging van dit project past dit verhaal ook in het groter geheel van de Groene Vallei (zie gelinkte acties). Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC vooralsnog enkel personeelsinzet van de projectmedewerker landschapszorg gefi-nancierd via de subsidies vanuit ANB voor het inzetten op strategische doelstellingen (toegankelijk groen) en de provinciale subsidies voor landschapszorg. Voor de verdeling van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018). Advies en ondersteuning vragen daarnaast geen andere rechtstreekse kosten. Indien de projectaan-vraag goedgekeurd wordt, zullen de eigenlijke terreiningrepen gefinancierd worden via projectsubsidies vanuit het Agentschap voor Natuur en Bos (i.k.v.‘Flankerende maatregelen VSGB voor toegankelijk groen’) met cofinan-ciering door de stad Vilvoorde en gemeente Machelen. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 19. Maak spel van je groen


109

Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek - Wemmel

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote (via Strategisch Project Groene Noordrand) Partners Strategisch Project Groene Noordrand, Gemeente Wemmel, Natuurpunt Wemmel, Pro Natura (i.k.v. INL-wer-king), Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij en andere lokale partners (o.a. omwonenden, …). Doelgroepen Omwonenden, recreanten Doelstelling(en) De gemeente Wemmel is één van de 19 randgemeenten van Brussel en is tevens een sterk verstedelijkte ge-meente met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 1780 inwoners/km². In een gemeente met zo’n grote bevol-kingsdichtheid is elk extra stuk parkgebied een welgekomen plek om tot rust te komen, te spelen of te wandelen. Niettemin is het erg belangrijk om de waardevolle ecologische zones daarbij goed te integreren. Met zijn geo-grafische ligging in de valleien van de Maalbeek, Reekbeek & Amelvonnebeek is wateroverlast een terugkerend probleem en uitdaging voor de gemeente Wemmel. Ze zoekt bijgevolg, naast nieuwe groene ruimten, extra plaatsen voor tijdelijke wateropvang en natuurlijke overstroming. De druk op de open ruimte in de Vlaamse Rand zet bovendien aan tot het nadenken over meervoudig ruimtege-bruik. Voorliggend project is dan ook tevens een realisatie die past binnen de globale doelstellingen van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Dit strategisch project beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand van Asse, over Wemmel en Meise, tot Grimbergen. Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappe-lijke functies beoogt dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. Het ‘Reekbeek’-project vormt hierbij een belangrijke blauwe schakel in het grotere waterbeheersnetwerk en in de groen-blauwe dooradering van de dorpskern van Wemmel en draagt bij tot het beoogde robuuste groen-blauwe netwerk in de Groene Noordrand. Korte omschrijving De eerste plannen voor een waterbufferbekken aan de Hugo Verriestraat werden reeds in 1996 ingetekend en deels door Aquafin gerealiseerd. Bij heel hevige neerslag bleek dit bekken algauw niet voldoende. Met het oog op extra waterbuffering op en rond de Reekbeek, kocht de gemeente Wemmel er eind 2014 extra aansluitende gronden. Daarnaast werd door Agentschap Natuur en Bos landschappelijke en ecologische randvoorwaarden gesteld bij de bouw van een eventueel extra bufferbekken. Begin 2015 klopte de gemeente bij Regionaal Land-schap Groene Corridor vzw (RLGC) aan voor advies hierbij. Op vraag van de eigenaar, de gemeente Wemmel, werkte RLGC een herinrichtingsplan uit voor deze site. Met de herinrichting en (gedeeltelijke) ontsluiting van de gemeentelijke weilanden en moerasbossen langsheen de ‘Reekbeek’, wordt er een extra groene plekje toegankelijk gemaakt. Binnen het project wordt de site (1) recrea-tief ontsloten met wandelpaden, rustbanken, infoborden, (2) ecologisch opgewaardeerd door aanplantingen houtkanten, hoogstamfruit, knotwilgen, insectenhotel en een aangepast extensief beheer en (3) als extra buffer-bekken ingericht.


110

Gerealiseerd in 2017 Tijdens het werkingsjaar 2015 werd door RLGC – na de nodige verkennende terreinbezoeken en overlegmomen-ten met de gemeente- een 1ste herinrichtingsplan opgemaakt. In de zoektocht naar extra externe financiering werd eveneens door RLGC een subsidieaanvraagdossier opgemaakt i.k.v ‘Flankerende maatregelen VSGB’ en in-gediend bij ANB. Deze vraag werd begin 2016 goedgekeurd. Bovendien werd in 2016 door de gemeente onder-tussen – na o.a. advies van RLGC - door enkele eenvoudige ingrepen in de loop van de Reekbeek en haar directe omgeving, op een natuurlijke wijze extra waterbufferend vermogen gecreëerd. Het goedgekeurde VSGB-project ging officieel van start op de startvergadering 15/11/2016. Het gehele project kreeg een uitvoeringstermijn van 3 jaar (tot 11/2019). RLGC neemt hierbij, in het kader van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’, de coör-dinatie op zich. Tijdens het werkingsjaar 2017 werd een 1ste Fase gerealiseerd, met de aanplanting van een (pluk)hoogstamboom-gaard (21 stuks), een bufferende houtkant (835 stuks bosplantgoed) en knotwilgen (53 stuks) rondom het Aquafin-bufferbekken. Daarnaast werd tevens het overleg aangegaan met de particuliere eigenaar en Gemeente rond een gedeeltelijk verkoop van een privé-eigendom als verbindingsstrook tussen de twee gemeentelijke ei-gendommen (voormalige weilanden) en langsheen de Reekbeek. Geplande aanplantingen op het 2de gemeente-lijke weiland rondom het nieuwe natuurlijke bufferbekken, moesten worden uitgesteld wegens tijdelijke opslag-plaats inerte materialen bij de heraanleg van de straat Rassel. Gepland in 2018 Tijdens het komende werkingsjaar zal de 1ste Fase (oostelijk deel – zie figuur 52 en 53) worden afgewerkt met o.a.

- inboeten plantgoed - aanleg wandelpad (deels graspad, deels vlonderpad) - plaatsing insectenhotel - inrichting onthaal- en vertoefzone (infoborden, fietsenstalling, picknicktafel, zitbanken, …).

Ook de aanplantingen op het 2de gedeelte (oostelijke zone – zie figuur 52) zullen worden uitgevoerd in het plant-seizoen 2017-2018 of 2018-2019 naargelang de vorderingen van de werken en het vrijmaken van het terrein met

- opnieuw een bufferende houtkant - begeleidende knotwilgen - aanleg wandelpad (deels graspad, deels vlonderpad) - Een aanzet tot bloemenrijk hooiland zal gegeven worden door het lokaal inzaaien van een bloemen-

mengsel Afhankelijk van de timing van de verwerving van het laatste puzzelstuk, de verbinding tussen de 2 gemeentelijke eigendommen, kunnen er aansluitend nog bijkomende werken en inrichtingen gerealiseerd worden in 2018:

- openmaken traject voor vlonderpad door broekbos (hakhout, knotten, vellen) - de aanleg van dat vlonderpad.

Ook de mogelijkheden tot aankoop van een extra terrein door de gemeente met als doel een 3de toegangspoort en de verbinding met de Maalbeek en het andere gemeentelijke project ‘Wemmelse Motte’ (zie gelinkte acties), wordt verder opgevolgd en onderzocht. Daarnaast wordt het te voeren beheer verwerkt in een beheerplan en zal hiertoe een aannemer worden aangesteld (o.a. regulier extensief maaibeeher: hooilandbeheer, oever- & natte ruigtevegetatie), het regulier snoeien van de hoogstamfruitbomen en het achterstallig en reguliere knot- & hakhoutbeheer. In het najaar van 2018 wordt de site voor het publiek opengesteld. Nazorg & opvolging Een belangrijke ingreep in de herinrichting van de site is het extensief maaibeheer van een aantal zones, het snoeibeheer van fruitbomen en het knot- & hakhoutbeheer. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de gemeente Wemmel of voor de inzet van INL (Intergemeentelijke Natuur- & Landschaps-ploeg). Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit in overleg met de gemeente Wemmel mee aanstu-ren. Binnen het goedgekeurde VSGB-project is sowieso reeds een 2-jarig startbeheer opgenomen.


111

Financieringskanalen - Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker gebiedsgerichte acties en

projectcoördinator binnen het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’. Voor financiering van deze per-soneelsinzet zie tabel 9 (2017) en 10 (2018).

- De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen werden bekomen via extra projectfinancie-ring vanuit Vlaanderen voor de gemeente Wemmel (Project i.k.v oproep ‘Flankerende ANB- maatrege-len VSGB-toegankelijk groen’) met cofinanciering vanuit de gemeente. Dit zal dus in de komende jaren geen of nauwelijks andere financiële input vanuit RLGC vereisen.


Figuur 51 – Situering project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel

Figuur 52 – Globaal inrichtingsplan project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel


112

Figuur 53 – Detail Inrichtingsplan FASE 1 (boven) & enkele sfeerbeelden bij uitvoering van de eerste inrichtings-werken (onder) voor het project Reekbeek in Wemmel.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 24. Inrichting Motte - Wemmel Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters - alle gemeenten Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse


113

Actie 24. Inrichting Motte, Wemmel TOEG & GROEN

Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote (Strategisch Project Groene Noordrand), Lies Staes Partners Strategisch Project Groene Noordrand, Gemeente Wemmel, Natuurpunt Wemmel, Vrije Bassischool Mater Dei, Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaat-schappij andere lokale partners (o.a. andere Wemmelse scholen, Manege ‘La Motte’, Chiro, scouts, omwonen-den, …). Doelgroepen (Schoolgaande) Jeugd, omwonenden, recreanten Doelstelling(en) De gemeente Wemmel is één van de 19 randgemeenten van Brussel, tevens een sterk verstedelijkte gemeente met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 1780 inwoners/km². Een plek om te spelen en te wandelen is dus zeker welkom in de gemeente. Momenteel ligt er aan de andere kant van de gemeente reeds het Beverbos en centraal in de gemeente het Kasteelpark, waar inwoners ook kunnen wandelen, maar voor een gemeente met zo’n grote bevolkingsdichtheid is elk extra stuk parkgebied een welgekomen plek om tot rust te komen en natuur te beleven. Ook voor de, in de nabijheid, talrijk aanwezige jeugd (scouts, Chiro, 6 scholen waarvan 5 in Wemmel en 1 in de naburige gemeente Asse), zou dit project een uitgelezen kans zijn om educatief aan de slag te gaan in dichtbij-natuur of om zich te kunnen uitleven in een natuurlijk groene zone. Voorliggend project is tevens een realisatie die past binnen de globale doelstellingen van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Dit strategisch project beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand van Asse tot Grimbergen. Door natuur te ver-binden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duur-zame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beoogt dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. De ‘Wemmelse Motte’ vormt hierbij een belangrijke groene stapsteen in het grotere groene netwerk tussen Laarbeekbos & Molenbeekvallei (Jette), via de Maalbeekvallei over o.a. Beverbos, Plantentuin, Nekkersbos tot aan het Lintbos in Grimbergen. De ‘Wemmelse Motte’ fungeert daarnaast ook als toegangspoort van die Maal-beekvallei en een potentieel toekomstig recreatief knooppunt tussen een recreatieve ontsluiting langsheen de Maalbeek (oost-west) en tussen Vlaamse Rand en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (noord-zuid). In die zin is het ook een belangrijke toekomstige schakel in het wandelnetwerk ‘Brabantse Kouters’ (zie gelinkte acties). Korte omschrijving Het initiatief tot dit project werd genomen door de Vrije basisschool Mater Dei, die in 2013 de Anton Pieckprijs wonnen van de Efteling. Voorwaarde van de prijs was dat een deel van het prijzengeld geschonken werd aan een goed doel. De school besliste om dit deel te schenken aan de lokale Natuurpunt-afdeling. In onderling overleg tussen deze beide organisaties, kwam men al snel tot de constatering dat de gemeente extra speel- en educatief groen zou kunnen gebruiken en er werd aangeklopt bij de gemeente over het braakliggend terrein De Motte op de grens tussen Wemmel en Asse. Regionaal Landschap Groene Corridor vzw (RLGC) werd gevraag als extra on-dersteuning voor de begeleiding van het participatief proces en het eigenlijke ontwerp. De uitvoering van het project geeft een belangrijke aanzet tot het lokale speelweefsel én het versterkt het bo-venlokale speelweefsel. De gemeente Wemmel realiseert met dit project haar eerste speelbos. Door het opwaar-deren van een lokale doorsteek (naar Oude Jetseweg en naar Uilenspiegelpark via brugje over Maalbeek) via voorliggend project, kan ook de jeugd uit naburige deelgemeente Relegem (Asse), waar vandaag ook nog geen speelbos is, mee spelen in dit gebied.


114

Bij voorliggend project ligt het zwaartepunt niet zozeer bij het creëren van extra groen, maar wel bij beter en kwalitatiever groen door (omvormings)beheer, met als doel om de biodiversiteit in het gebied te verhogen en haar kwaliteit als belangrijke groene stapsteen in een groter groen netwerk tussen Laarbeekbos (Jette) en Bever-bos (andere kant Wemmel) (en via de Maalbeekvallei) tot aan het Lintbos in Grimbergen, te verhogen. Naast groene stapsteen, is de site eveneens een (potentieel) recreatief knooppunt. Binnen voorliggend project wordt het gebied ontsloten door het doortrekken en opwaarderen van bestaande (wandel)wegen. Extra toegan-kelijk groen wordt zo gecreëerd binnen de gemeente Wemmel, maar ook vanuit de buurgemeente Asse (Rele-gem). Een lokale lus op de site zorgt daarnaast voor een natuurexploratiekans. Op grotere schaal draagt deze doorsteek ook bij tot de verbinding met Zellik, via de herinrichting van de trage wegen in de ruime omgeving van het Hooghof (Landinrichting) en kan het een knooppunt worden in de recreatieve ontsluiting langsheen de Maal-beek (oost-west) en tussen de Vlaamse Rand en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (noord-zuid). Een idee dat ook reeds werd geopperd in het ontwerpend onderzoek ‘Metropolitan Landscapes’. Met de herinrichting en (gedeeltelijke) ontsluiting van de gemeentelijke percelen op de grens tussen Wemmel en Asse (bos, ruigte en graslanden), wordt er een extra groen plekje toegankelijk gemaakt. Binnen het project wordt o.a. de site (1) recreatief ontsloten met wandelen ruiterpad, speelbos, rustbanken, infoborden, (2) eco-logisch opgewaardeerd door aanplantingen met houtkanten en hagen, insectenhotel en een aangepast extensief beheer (hooilanden sprinkhanen, bronzones, …). Gerealiseerd in 2017 In 2014 werd het participatietraject onder begeleiding van RLGC opgestart met verschillende stakeholders: ge-meenteambtenaren, scholen, jeugdverenigingen, inwoners, Natuurpunt… (zie gelinkte acties). In 2015 werd dit traject verder gezet. Op basis van dit participatietraject en een verkennend terreinbezoek werd een 1ste herin-richtingsplan opgemaakt. In de zoektocht naar extra externe financiering werd eveneens door RLGC voor de ge-meente een subsidieaanvraagdossier uitgeschreven i.k.v. ‘Flankerende maatregelen VSGB’ en eind 2015 inge-diend bij ANB. Deze vraag werd echter niet gehonoreerd. In overleg met ANB, de gemeente Wemmel en Natuur-punt Wemmel, werd het subsidieaanvraagdossier in 2016 herwerkt en opnieuw ingediend. In overleg met de gemeente en Pro Natura, worden de INL-ploegen onder begeleiding van RLGC reeds sinds 2016 ingezet voor de bestrijding van de exoten Reuzenberenklauw en Japanse Duizendknoop op de site. In maart 2017 kreeg de gemeente van de Vlaamse overheid wel groen licht en financiële ondersteuning voor dit project ‘Wemmelse Motte’. Met een stakeholderoverleg op 5 mei 2017 ging het goedgekeurde VSGB-project officieel van start. Het gehele project kreeg een uitvoeringstermijn van 3 jaar (tot 05/2020). RLGC neemt hierbij, in het kader van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’, de coördinatie op zich. Gepland in 2018 Het project wordt opgedeeld in twee fases. De eerste fase maakt deel uit van het goedgekeurd VSGB-dossier en omhelst (1) de eigenlijke inrichting en openstelling van het speelbos en (2) het inzetten op kwalitatiever groen op de site zelf. Tijdens werkingsjaar 2018 zal volop werk gemaakt worden van de realisatie van deze eerste fase.

- Verdere uitwerking Speelbos – winter 2017-2018: o Aftoetsen van gesuggereerde en gewenste infrastructuur; o Verfijning inrichtingsplan speelbos; o Aanbesteding en gunning uitvoerder; o Vergunningsaanvraag en opmaak toegankelijkheidsreglement i.s.m. ANB;

- (Verdere) beheerwerken – winter 2017-2018: o Aanbesteding en gunning uitvoerder; o Speelboszone verder open maken; o Beheer exploratiezone – exotenbeheer – hakhout-/bosbeheer

- Opstart plantwerken – plantseizoen 2017-2018: o Aanbesteding en gunning via algemene plantwerken RLGC; o Uitvoering plantwerken houtkanten, heggen, bosranden;

- Realisatie Speelbos – zomer 2018: o Plaatsen speelelementen; o Realisatie padenstructuur – vlonderpaden, trappen, poortjes,… o Verderzetten beheermaatregelen.

- Opening Speelbos – najaar 2018


115

Een tweede fase omhelst de aansluiting op en herinrichting van de onmiddellijke omgeving van de Wemmelse Motte: de manège ‘La Motte’, het aansluitende natuurgebied stroomopwaarts langsheen de Maalbeek in Rele-gem en de groenblauwe verbinding stroomafwaarts richting centrum Wemmel , herstel van buurtwegen (ook over de Maalbeek), het groen-recreatief aansluiten op de kouters rond hoeve Hooghof (Zellik) en richting Laar-beekbos… Tijdens 2018 zal hierrond door een studiebureau gedetailleerder studiewerk worden verricht in het kader van de planvormingsstudie, voorafgaand aan een toekomstig landinrichtingsplan Groene Noordrand (zie gelinkte acties). Situering & illustraties

Figuur 54 – Situering projectzone ‘Wemmelse Motte’, Wemmel

Figuur 55 - Herwerkt situeringsplan en inrichtingsplan ‘Wemmelse Motte’, Wemmel (links) & ontwerpend on-

derzoek Metropolitan Landscapes (rechts)


116

Figuur 56 – Speelzone ‘Wemmelse Motte’: inrichtingsschets & referentiebeelden Nazorg & opvolging Een belangrijke ingreep in de herinrichting van de site is het extensief maaibeheer van een aantal zones, het exotenbeheer en het knot- & hakhoutbeheer. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de gemeente Wemmel of voor de inzet van INL-ploegen van Pro Natura. Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit in overleg met de gemeente Wemmel mee aansturen. Binnen het goedgekeurde VSGB-project is een 2-jarig startbeheer opgenomen. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectcoördinator ‘strategisch project Groene Noord-rand’ en projectmedewerker ‘gebiedsgerichte acties’, de medewerker communicatie-recreatie-educatie-partici-patie (taakstelling uitvoering strategische doelstellingen ANB). Voor financiering van deze personeelsinzet zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen werden bekomen via extra projectfinanciering vanuit Vlaanderen voor de gemeente Wemmel (Project i.k.v oproep ‘Flankerende ANB- maatregelen VSGB-toegankelijk groen’) met cofinanciering vanuit de gemeente. Dit zal dus in de komende jaren geen of nauwelijks eigen finan-ciële input vanuit RLGC vereisen. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 19. Maak spel van je groen Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek - Wemmel Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters - alle gemeenten Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse


117

Actie 25. 'Inrichting 'Het Zeen' Fase II – Zaventem

BOS, TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Margot De Groote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Matthias Vermeire, Patrick Endels, Wim Solie Partners Gemeente Zaventem, Agentschap voor Natuur en Bos, Pro Natura (i.k.v. INL-werking) Doelgroepen Buurtbewoners Sterrebeek, jeugdverenigingen Sterrebeek Doelstelling(en) Dit project heeft als doel om in de dichtbevolkte gemeente Zaventem een extra plek toegankelijke natuur te creëren. Het is in de eerste plaats de bedoeling om het hele projectgebied te ontsluiten en in te richten met als doel de ecologische en sociale functie van het gebied te versterken. Korte omschrijving Dit dossier is geschreven in het kader van het VSGB-programma voor 1000 ha toegankelijk groen in de Vlaamse rand van het Agentschap voor Natuur en Bos. Dit project zal via ontsluiting van een bestaande bosgebied en aanleg van een extra groengebied instaan voor 8,5ha extra toegankelijke natuur. Op dit moment bestaat onge-veer de helft van het gebied uit niet-toegankelijk bos, de rest is momenteel in gebruik voor landbouw. Het geheel ligt in recreatiegebied (zie figuur 58): - Het bestaande bos zal ontsloten worden voor recreanten met een zone als speelbos en het creëren van wan-

delpaden en een knuppelpad. Een uitbereiding van de oppervlakte bos is ook voorzien. De ecologische waarde van het bos zal zo veel mogelijk versterkt worden door kwaliteitsvolle dunningen, aangepast beheer van open plekken, en de aanleg van bosranden aan de zuidkant van het bos.

- Aangrenzend aan het speelbos wordt een avontuurlijke speelweide aangelegd. - Ten zuiden van het projectgebied zal een nieuwe poel gegraven worden. - Een nieuwe hoogstamboomgaard zal aangelegd worden op het westelijke deel van de landbouwgronden. - De resterende open ruimte wordt ingericht als bloemen- en vlinderweide. Gerealiseerd in 2017 - Terreinbezoeken met de verschillende partners: Gemeente Zaventem, RLGC, ANB - Opmaken en indienen subsidiedossier - Opstart communicatie naar buurtbewoners, gemeentelijke diensten, middenveldorganisaties - Participatief traject met buurtbewoners, lokale Chiro en Jeugdhuis ‘Tonzent’ over de inrichting van het terrein

met info- en participatieavond op 10/11/2017 en toelichting op MAR op 20/12/2017 - Verfijnen ontwerp terrein op basis van de input van het participatief traject - Aanduiden dunningen en aanvragen kapvergunningen - Lanceren openbare houtverkoop - Aanvragen stedenbouwkundige vergunningen

o Bruggen o Poel o Speelwadi/speelheuvels

Gepland in 2018 - Kappen verjongingsgroepen, dunning en veiligheidskappen langs de wegen - Een opkuisactie van het bos. - Uitwerken en uitsturen aanbesteding voor de verschillende deelprojecten - Aanbesteding van de verschillende deelprojecten


118

- Uitsturen aanbesteding en toekennen aanbesteding - Uitzetten tracé wandelpaden en centraal pad - Plaatsen grote brug - Opstarten aanleg speelzone, indien mogelijk in samenwerking met de betrokken partijen - Aanleg poel Situering & illustraties

Figuur 57 – Liggingskaart project Het Zeen in Sterrebeek (Zaventem)

Figuur 58 – Inrichtingsvoorstel voor ‘Het Zeen – Fase II’ zoals dit opgenomen werd in het aanvraagdossier voor projectsubsidies bij ANB i.k.v. de oproep ‘Toegankelijk Groen in de Vlaamse Rand’ en verder verfijnd zal worden

i.k.v. het lopend participatietraject


119

Nazorg & opvolging Momenteel bevindt dit project zich nog maar in de planningsfase en worden de eerste voorbereidende werken uitgevoerd. In de projectaanvraag werd echter ook al rekening gehouden met de eerste reguliere beheerwerken en nazorg na inrichting, en nadien wordt het reguliere beheer (maaibeheer, vrijstellingen plantgoed, snoei hoog-stamboomgaarden normaal gezien verder opgenomen via de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker bos en toegankelijke natuur (taak-stelling strategische doelstellingen ANB). Voor financiering van deze personeelsinzet zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen werden aangevraagd via extra projectfinanciering van-uit Vlaanderen voor de gemeente Zaventem (Projectaanvraag i.k.v oproep vanuit ANB ‘Flankerende maatregelen VSGB-toegankelijk groen’) met cofinanciering vanuit de gemeente. Indien deze aanvraag gehonoreerd wordt, zal dit zal dus in de komende jaren geen of nauwelijks rechtstreekse financiële input vanuit RLGC vereisen voor de eigenlijke inrichtingswerken. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 17. Bosuitbreiding in regio Noordwest-Brabant Actie 19. Maak spel van je groen Actie 26. Inrichting ‘Kersenberg’ - Zaventem

Actie 26. Inrichting 'Kersenberg'- Zaventem

BOS, TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Margot De Groote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam, Patrick Endels Partners Gemeente Zaventem, Pro Natura (i.k.v. INL-werking) Doelgroepen Buurtbewoners Nossegem, jeugdverenigingen Nossegem Doelstelling(en) Dit project heeft als doel om in de dichtbevolkte gemeente Zaventem een extra plek toegankelijke natuur te creëren. Met name in de deelgemeente Nossegem is de nood aan extra toegankelijk groen erg groot omdat er – op het ‘Vliegbos’ na - noch lokaal, noch in de onmiddellijke omgeving (Steenokkerzeel,…) toegankelijk bos- of parkgebieden te vinden zijn. Het is in de bedoeling om het dit projectgebied te ontsluiten en in te richten met als doel de het gebied een ecologische en sociale bestemming te geven.


120

Korte omschrijving Het projectgebied ‘Kersenberg’ zal omgevormd worden tot een boszone en ecologisch park waarbij de ecolo-gische en recreatieve waarden hand in hand gaan. Het project zal normaal gezien een stuk bosuitbreiding, een zelfplukboomgaard, enkele extensieve speelelementen,… omvatten Gerealiseerd in 2017 - Voorbereidende terreinbezoeken met de gemeente Zaventem - Opstart uitwerken subsidiedossier (Projectaanvraag i.k.v oproep vanuit ANB ‘Flankerende maatregelen VSGB-

toegankelijk groen’) Gepland in 2018 - Indienen projectvoorstel voor subsidie vanuit ANB ‘Flankerende maatregelen VSGB-toegankelijk groen’ - Verwerving gronden door de gemeente Zaventem - Overleg met verschillende stakeholders - Participatietraject met buurtbewoners Nossegem - Opstart projectuitvoering Situering & illustraties

Figuur 59 – Locatie projectgebied De Kersenberg – Nossegem (Zaventem)


121

Figuur 60 – Eerste visieschets voor inrichting Kersenberg - Nossegem (Zaventem)

Nazorg & opvolging Momenteel bevindt dit project zich nog maar in de planningsfase. In de projectaanvraag zal echter ook al reke-ning gehouden worden met de eerste reguliere beheerwerken / nazorg na inrichting en nadien wordt het regu-liere beheer (maaibeheer, vrijstellingen plantgoed, snoei hoogstamboomgaard) normaal gezien verder opgeno-men via de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker bos en toegankelijke natuur (taak-stelling strategische doelstellingen ANB). Voor financiering van deze personeelsinzet zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen zullen begin 2018 aangevraagd worden via extra pro-jectfinanciering vanuit Vlaanderen voor de gemeente Zaventem (Projectaanvraag i.k.v oproep vanuit ANB ‘Flan-kerende maatregelen VSGB-toegankelijk groen’) met cofinanciering vanuit de gemeente. Indien deze aanvraag gehonoreerd wordt, zal dit zal dus in de komende jaren geen of nauwelijks rechtstreekse financiële input vanuit RLGC vereisen voor de eigenlijke inrichtingswerken. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 17. Bosuitbreiding in regio Noordwest-Brabant Actie 19. Maak spel van je groen Actie 25. Inrichting ‘Het Zeen fase II’ - Zaventem


122

Actie 27. Ondersteuning inrichting ‘Heirweg I’ – Zemst

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC Heirweg 1 vzw / Margot De Groote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam Partners Heirweg I vzw (erfgoed/cultuurvereniging), gemeente Zemst, Smarthome (Bouwpromotor), Pro Natura (i.k.v. INL-werking) Doelgroepen Buurtbewoners Heirweg I Doelstelling(en) Het project heeft als doen om van de groene ruimte van het project VICUS een site te maken met culturele, educatieve en ecologische meerwaarde. Dit project heeft ook het potentieel om een aansluiting te maken met de Barebeek en de natuurgebieden in eigendom van Natuurpunt en ANB aan de overkant en om zo ook een schakel te vormen in het wandelnetwerk Brabantse Kouters. Korte omschrijving Heirweg I vzw is een cultuurvereniging die de open ruimte van het project VICUS wil inrichten naar het voorbeeld van een Gallo-Romeins kamp. Het idee is om het grondplan te maken zoals een kamp er in die tijd uit zag. Door kleine landschapselementen zoals bomen- en struikenrijen, afgelijnde bloemenweides,… strategisch te plaatsen, kan het grondplan van een Gallo-Romeins kamp nagebootst worden. Het is de bedoeling dat Heirweg I vzw deze open ruimte kan gebruiken voor cultureel-historische activiteiten voor scholen, verenigingen,… Er werd overeen-gekomen dat het RLGC advies zal verlenen met betrekking tot de soorten- en materialenkeuze. Er is ook potentieel om dit project in een groter kader te plaatsen. Het projectgebied grenst aan de Barebeek. Aan de overkant van de Barebeek ligt een klein maar mooi natuurgebied dat beheerd wordt door ANB en Na-tuurpunt. Het RLGC zal de verschillende beheerders contacteren om af te toetsen of een gezamenlijke visie met betrekking tot toegankelijkheid (en eventueel beheer) mogelijk is. Gerealiseerd in 2017 Overleg met Heirweg I vzw en Smarthome in functie van: - Aansluiten project VICUS met nabijgelegen natuurgebieden van Natuurpunt en Agentschap voor Natuur en

Bos - Subsidiemogelijkheden voor de groene invulling van het terrein Gepland in 2018 - Verder overleg met vzw Heirweg I en Smarthome i.f.v. inrichtingsvoorstel - Uitzoeken welke subsidiekanalen geschikt kunnen zijn en eventueel opstarten subsidiedossiers samen met de

trekker van het project en de betrokken partners - Heirweg I en Smarthome zullen het ontwerp maken voor de open ruimte. RLGC zal advies verlenen over de

materialenkeuze en soortenkeuze. - Contact opnemen met Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos met betrekking tot het beheer en de toe-

gankelijkheid van de aangrenzende natuurgebieden. - Contact opnemen met de Vlaamse Milieumaatschappij met betrekking tot toekomstige plannen voor het be-

heer van de Barebeek.


123


Figuur 61 – Locatie projectgebied Heirweg I - Zemst

Figuur 62 – Voorontwerp project Heirweg I - Zemst


124

Nazorg & opvolging Momenteel bevindt dit project zich nog maar in de planningsfase. In overleg met de gemeente en Heirweg 1 vzw zal bekeken worden in hoeverre het reguliere beheer van de site kan opgenomen worden via de vrijwilligers van de vzw en de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker bossen toegankelijke natuur (taak-stelling strategische doelstellingen ANB) en de medewerker landschapszorg. Voor financiering van deze perso-neelsinzet zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De mogelijkheden voor de financiering van de eigenlijke projectuitvoering worden begin 2018 nog verder beke-ken. Dit kan gaan oom (een combinatie van) extra projectsubsidies vanuit de provincie Vlaams-Brabant (gemeen-telijke natuurprojecten) of ANB (projectsubsidies i.k.v. flankerend beleid VSGB voor toegankelijk groen) met co-financiering vanuit de projectontwikkelaar en de gemeente Zemst. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters - alle gemeenten


125

4.2.2 Publieksactiviteiten

Actie 28. Erfgoeddag Asse/ Wezembeek-Oppem TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC / Partners Gemeente Asse, Pasar, gemeente Wezembeek–Oppem, eigenaars kasteeldomein Park de Burbure, Provincie Vlaams-Brabant. Doelgroepen Recreanten Doelstelling(en) Op de Erfgoeddag 2018 -met als thema ‘Kies voor Erfgoed’- willen we het publiek kennis laten maken met een stukje (houtig) erfgoed en tuinen bouwkunstgeschiedenis op het Kasteeldomein de Burbure te Wezembeek-Oppem. Bovendien is het de ideale kans om één van de grote erfgoedtroeven van onze recent toegetreden ge-meente Wezembeek-Oppem te belichten en open te stellen voor het publiek. Korte omschrijving Erfgoeddag is een sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel (Algemene coördinatie: FARO-Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw). De jaarlijkse Erfgoeddag is een feestdag met cultureel (roerend en onroerend) erfgoed in de hoofdrol, telkens gekaderd in een jaarthema. Een verwenpartij voor het oog, het hart en het verstand. Maar ook een tijd voor reflectie en anders leren kijken. Erfgoeddag is ook een feestdag voor het ganse gezin. Gerealiseerd in 2017 In 2017 organiseerde RLGC in samenwerking met de gemeente Asse, de wandelvereniging Pasar en alle eigenaars van de veldkruisen -en kapellen de Erfgoeddag 2017. Het thema van deze editie was ‘Zorg’ en zorgde voor een mooie insteek voor de toelichting van de werking van RLGC en met name landschapszorg. Bovendien stonden op deze manier ook de beheerders van alle veldkruisen-en kapellen in de kijker. Hun jarenlange en vaak vrijwillige zorg voor erfgoed, zorgt er vandaag nog steeds voor dat een stukje geschiedenis kan blijven bestaan. Gepland in 2018 In 2018 willen we deelnemen aan de Erfgoeddag op zondag 22 april 2018. Dit jaar is het thema ‘Kies voor erf-goed’. In samenspraak met de gemeente Wezembeek-Oppem en de eigenaars stellen we voor om het Kasteel-park de Burbure open te stellen en in nauwe samenwerking met deze partners een begeleide activiteit uit te werken. Dit zou bijvoorbeeld kunnen zijn: een gegidste wandeling door de RLGC medewerker doorheen het do-mein, met een focus op beheer van (houtig) erfgoed en welke doordachte (beheer)keuzes er hierin gemaakt dienen te worden.


126


Figuur 63 – Sfeerbeelden van de Erfgoeddag 2017: Kruisborre-ommegang in Asse

Figuur 64 – Locaties Erfgoeddag 2017 (Asse) en 2018 (Wezembeek-Oppem), thema ‘Kiezen’.


127

Nazorg & opvolging RLGC zal uiteraard deelnemen aan eventuele evaluatievergaderingen en mensen doorverwijzen naar de andere acties (‘hagen, heggen en houtkanten’, ‘fruitboom- en haagplantactie’,…) indien hun interesse gewekt wordt tijdens de erfgoeddag. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet, in eerste instantie via de projectmedewerker land-schapszorg. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De -relatief beperkte – organisatiekosten worden gedragen door de werkingsmiddelen voor de projectmedewerker landschapszorg via de provincie Vlaams-Brabant, dienst erfgoed. Gelinkte acties Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches

Actie 29. Feest in het landschap – Asse/Londerzeel of Merchtem

TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Heirman, Brecht Vermote, Wim Solie, Annelies Kerschot, Patrick Endels, Nele Guiljam, Margot De Groote, Jan De Beck (vanaf 20/11/2017) Partners Provincie Vlaams-Brabant, dienst leefmilieu, Strategisch Project 'Groene Noordrand', Pro Natura, Natuurpunt Asse, Basisschool Vijverbeek Asse, gemeente Asse, PeriFeria Festival en Velt vzw, Linked.farm en alle standhou-ders van de boerenmarkt (2017) Toerisme Vlaams-Brabant, andere partners voor 2018 nog te benaderen voor deze activiteit i.f.v. de uitwerking van de diverse deelactiviteiten Doelgroepen Brede Publiek Doelstelling(en) - Het brede publiek kennis laten maken met Regionaal Landschap Groene Corridor, haar werkingsgebied en

haar projecten, door middel van workshops, doe-activiteiten, infomomenten, recreatie/natuurwandelingen. - Door een brede, laagdrempelige publieksactiviteit via een aantal publiekstrekkers ook moeilijker thema’s

aansnijden, zoals soortgerichte maatregelen, de ecologische waarde van kleine landschapselementen in het algemeen,….

Korte omschrijving Het Feest in het landschap wordt jaarlijks georganiseerd in het laatste weekend van september. In 2017 ging de op 24 september in het PIVO in Asse, in 2018 gaat het feest door in (wellicht in Merchtem of Londerzeel) op 23 september en wordt dit gekoppeld aan de opening van het nieuwe digitale en bewegwijzerde wandelnetwerk ‘Brabantse Kouters’. Voor de uitwerking van de verschillende deelactiviteiten wordt samengewerkt met een heel aantal lokale en regionale partners om op die manier een breed draagvlak te bekomen voor natuurrecreatie.


128

Gerealiseerd in 2017 Feest in het landschap ging door op het PIVO in Zellik (Asse) in samenwerking met provincie Dienst Leefmilieu in het kader van Leve de Tuin. Vele lokale partners (velt Groenten uit Zellik, Natuurpunt Asse, Pro Natura, Linked Farm,… ) maakten het tot een goedgevulde dag. Een gevarieerd aanbod met vele deelactiviteiten rond de thema’s landschap, avontuurlijk natuurlijk spelen en tuinen bood de meer dan 800 aanwezigen een aantrekke-lijke namiddag:

- wandelingen met uitleg en educatieve stops, - fietstochten langs de bronnen van de Maalbeek, met toelichtende brochure - bushcraft-activiteiten ‘lepel snijden’ en ‘vuur maken’ - workshops: minituintjes maken, biologisch wateronderzoek, bijenhotels maken, natuurlijke kapsels,

bouwen met afvalhout en wilgentakken, koken met lokale groenten, - rondleiding op het PIVO-terrein rond natuurlijke inrichting en het natuurlijke beheer daarvan - Infostand rond de werking van RLGC, de tuinencampagne van de provincie Vlaams-Brabant etc. - Boerenmarkt met lokale producenten - Mobiele fruitpers - …

Praktische voorbereidingen voor de publieksactiviteit in 2018:

- Datum vastleggen voor Feest in het landschap 2018: valt samen met opening Wandelnetwerk Brabantse Kouters: 23 september 2018

- Thema bepalen : opening wandelnetwerk ‘Brabantse Kouters’ - Brainstorm rond deelactiviteiten - Locatie zoeken: momenteel 2 opties: Palm Steenhuffel of Torenhof Brussegem.

Gepland in 2018

- Verdere opvolging en organisatie van het evenement op 23/9/2018 o Uitstippelen wandelroutes volgens netwerk Wandelnetwerk Brabantse Kouters o Aanzoeken partners o Inhoudelijk uitwerken deelactiviteiten en workshops

- Promotie via flyer, E-NB, website, sociale media en via de kanalen van de betrokken partners Situering & illustraties

Figuur 65 - Locaties van voorgaande edities van de LandschapsDOEdag die RLGC organiseerde in de regio; loca-

tie Feest in het landschap 2017 (PIVO-terrein Asse) en mogelijke locaties voor de activiteit in 2018.


129

Figuur 66 – Sfeerbeelden ‘Feest in het landschap’ 2017 op de Pivo-site in Relegem - Asse


130

Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet, in eerste instantie via de projectmedewerker bio-diversiteit en de projectmedewerker recreatie-communicatie-participatie. Voor de uitwerking en ondersteuning van de deelactiviteiten op de dag zelf, zullen alle RLGC-medewerkers ingeschakeld worden. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De - relatief beperkte – organisatiekosten voor promo-tie en de uitwerking van de deelactiviteiten worden gedragen door de basissubsidies van de aangesloten ge-meenten en de Vlaamse Overheid. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 10. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 30. Publieksmomenten strategisch project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen Actie 36. Digitaal Wandelplatform ‘Brabantse Kouters’ Actie 40. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 47. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen

Actie 30. Publiekmomenten i.k.v. Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote, Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Gemeenten Grimbergen, Wemmel, Asse en Meise, Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Gewest (Vlaamse Land-maatschappij, Departement Omgeving, Departement Landbouw & Visserij, Agentschap voor Natuur & Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap Plantentuin Meise, Agentschap Wegen & Verkeer, De Lijn, Vlaamse Milieumaatschappij/Bekkensecretariaat, De Werkvennootschap), Middenveld (Natuurpunt, Boerenbond, PA-SAR, …), Leefmilieu Brussel-BIM Doelgroepen Brede publiek (inwoners, recreanten) Doelstelling(en) Het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veer-krachtig open ruimte gebied in de Noordrand rond Brussel, met een groen-blauw-oranje netwerk dat zich uit-strekt over het stroomgebied van de Maalbeek. Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beogen we met dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. Met ‘Groene Noordrand’-happenings willen we samen met alle projectpartners het brede publiek laten kennis maken met dit verrassend gebied, haar kansen en uitdagingen. Op zo’n happening worden ook verschillende projecten gerealiseerd in het kader van het Strategisch Project voorgesteld.


131

Korte omschrijving Voor de happening leggen we de focus op ‘verkenning & kennismaking’: een kennismaking met het projectge-bied, de verschillende gebruikers en de thematieken en uitdagingen die er spelen; een voorstellen van lopende of geplande projecten. De concrete invulling wordt jaarlijks bekeken en besproken met de projectpartners. Gerealiseerd in 2017 Een eerste ‘Groene Noordrand’-happening was het ‘Feestelijk Startmoment’ in de Plantentuin Meise op 22 ok-tober 2016. Een divers publiek van beleidsmakers, geëngageerde burgers en middenveldorganisaties uit de sec-toren natuur, landbouw, recreatie, mobiliteit, water en erfgoed zakte die dag af naar de Plantentuin Meise voor het feestelijke startschot van het Strategisch Project Groene Noordrand. Naast een kennismaking met elkaar en een voorstelling van het Strategisch Project Groene Noodrand, was er plaats voor een debat met enkele kernac-toren rond de thema’s landbouw, natuur, water en toerisme, algemeen en specifiek in de Noordrand rond Brus-sel. Een tweede publieksactiviteit ‘Feest in het Landschap’ vond plaats op zondag 24 september 2017. Partners Re-gionaal Landschap Groene Corridor vzw en de Provincie Vlaams-Brabant waren de hoofdorganisatoren (zie ge-linkte acties). Dit feest ging door op de PIVO-site te Relegem (Asse), brongebied van de Maalbeek. Ook het SP Groene Noordrand was aanwezig met een infostand en o.a. een verkennende fietstocht ‘Groene Noordrand’ (korte lus 17 km, lange lus 33 km) doorheen de Maalbeekvallei. Met wandelingen over de Kruiskouter, bronge-bied van de Maalbeek, over de kouter rond hoeve Hooghof én met fietstochten doorheen de Maalbeekvallei, van bron tot monding... en terug, ontdekten heel wat mensen de Groene Noordrand. Een begeleidende flyer werd hiervoor opgemaakt, een kennismaking met het Strategisch Project Groene Noordrand en haar doelstellin-gen en dit aan de hand van enkele locaties onderweg op de fietstocht. Gepland in 2018 Ook in 2018 plannen we een ‘Groene Noodrand’-happening. Onder welke formule deze zal georganiseerd wor-den, dient nog verder te worden onderzocht. Mogelijke pistes worden overwogen en afgetoetst: een ‘traditio-nele’ publieksactiviteit, een zomerzoektocht in de regio i.s.m. de lokale Natuurpuntafdelingen, … Situering & illustraties

Figuur 67 – Trajecten fietslussen i.k.v. publiekswerking strategisch project Groene Noordrand 2017


132

Figuur 68 – Sfeerbeelden publiekswerking strategisch project Groene Noordrand 2017 aansluitend op het ‘Feest

in het Landschap’: infostand & fietstochten ‘Groene Noordrand’ Nazorg & opvolging Het Projectbureau (Projectteam, RLGC, VLM) evalueert na elke publieksactiviteit of het de vooropgestelde doel-stellingen behaald heeft en wat de verbeterpunten zijn wat betreft praktische organisatie, inhoudelijke bood-schap, bereik deelnemers,… Financieringskanalen Dit publiekevenement kadert binnen het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Met de middelen van het strategisch project (Departement Omgeving, tot april 2017 ‘Ruimte Vlaanderen’), de vier be-trokken gemeenten (Asse, Wemmel, Meise, Grimbergen) en Regionaal Landschap Groene Corridor, wordt het projectteam betaald (loonkost voor 1 VTE projectcoördinator & 0,5 VTE projectmedewerker en hun werkings-kosten). Het betreft een totale som van 385.350 euro voor een projectduur van 3 jaar. Hiervan wordt 77,7% gedragen door Departement Omgeving (299.520 €), 8,5% (32.730 €) door RLGC vzw en de resterende 13,8% proportioneel verdeeld over de gemeenten Grimbergen (6,3%, 24.300 €), Asse (2,8%, 10.950 €), Meise (2,5%, 9.450 €) en Wemmel (2,2%, 8.400 €). Gelinkte acties Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 24. Inrichting Motte – Wemmel Actie 29. Feest in het Landschap – Asse/Londerzeel of Merchtem Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters - alle gemeenten Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen


133

Actie 31. Erembald-Kravaalhappening – Opwijk/Asse

TOEG & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ binnen de schoot van RLSD / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam, Margot De Groote, Patrick Endels Partners Stad Aalst, Gemeenten Affligem, Asse en Opwijk, Provincie Oost-Vlaanderen, Provincie Vlaams-Brabant, regio-nale landschappen Schelde-Durme (regierol), Pajottenland & Zennevallei, Vlaams Gewest (Agentschap voor Na-tuur & Bos, Onroerend erfgoed en Landbouw en Visserij), Toerisme Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Schel-deland, de intergemeentelijke projectverenigingen Erfgoedcel Denderland en Hoperfgoed, Boerenbond en Abdij van Affligem. Doelgroepen Diverse grondeigenaars en streekactoren: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen, verenigingen, recreanten Doelstelling(en) Bedoeling van de Erembald-Kravaalhappening is de organisatie van een partnermoment waarop het grote pu-bliek kennis kan kennismaken met het landschap in al haar facetten (natuur, erfgoed, landbouw,…) in het pro-jectgebied. Korte omschrijving Jaarlijks terugkerende happening in en rond het projectgebied van het ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’. Op deze dag worden realisaties getoond en kunnen deelnemers de omgeving beleven via wandelingen. De stand-houders hebben op die dag ook een duidelijke link met het project en het projectgebied. Gerealiseerd in 2017 Ondersteuning van de Erembald-Kravaalhappening op 22 oktober 2017, ditmaal in Opwijk rond het landbouw-museum ‘De Vedderboom’.

- Met verschillende wandelingen en veel randanimatie stelden de partners hun project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' aan het grote publiek voor.

- Meer specifiek werden een nieuwe de kersenboomgaarden van Mazenzele en de Steenuil in de kijker gezet en ook een nieuw bewegwijzerde wandellus doorheen Kravaalbos voorgesteld.

- Een nieuwe bewegwijzerde wandellus in Kravaalbos werd geopend - Op de centrale locatie was er gelegenheid om het landbouwmuseum te bezoek, er waren foodtrucks en

infostands van alle partners - Meer dan 1.000 deelnemers gingen wandelen en genoten van de randanimatie.

Gepland in 2018 Ondersteuning van de organisatie van een nieuwe Erembald-Kravaalhappening net als de voorgaande edities. De datum is nog niet gekend, maar gezien dit evenement jaarlijks roteert over de vier betrokken gemeenten, zal dit in 2018 logischerwijs in Asse doorgaan. Bij de eerste ideeën voor dit evenement gaan we uit van een centrale locatie in Asbeek waarbij via fiets- en wandelroutes diverse projecten en thema’s in de streek in de kijker gezet worden (kasteelparken, kleine land-schapselementen,…). RLGC zal dit net als de voorgaande jaren ondersteunen vanuit de link met projecten die in deze omgeving gerealiseerd werden.


134


Figuur 69 - Sfeerbeelden Erembald-kravaalhappening in 2017 op en rondom de Vedderboom in Mazenzele, Opwijk (foto’s © Tim Delmoitie)


135

Figuur 70 – Overzichtskaart van het projectgebied ‘Van Erembald tot Kravaalbos‘ met aanduiding van de locaties van de happenings in 2015-2017

Nazorg & opvolging Als projectpartner neemt RLGC natuurlijk deel aan de opvolging en evaluatie van dit evenement Financieringskanalen - Deze actie werd in 2017 ingevuld door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling strategisch

project ‘Landschap Van Erembald tot Kravaalbos’), die ook in 2018 binnen RLGC deze actie zal trekken. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018).

- Gezien de happening in 2018 zal doorgaan in Asse zullen ook andere medewerkers van RLGC deze publieks-activiteit mee ondersteunen, maar dit zal nog bekeken worden i.f.v. de deelactiviteiten die in het programma opgenomen worden.

- Deze activiteit wordt georganiseerd door het gebiedsgericht project (vanaf 2017 ‘strategisch project) ‘Land-schap van Erembald tot Kravaalbos’ dat optreedt als trekker/hoofdorganisator. De beperkte organisatiekos-ten die ten laste vallen van RLGC zullen gedragen worden via de basiswerking (financiering vanuit de aange-sloten gemeenten en Vlaamse Overheid).

Gelinkte acties Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 36. Digitaal Wandelplatfom Brabantse Kouters – alle gemeenten Actie 51. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ – Asse/Opwijk


136

Actie 32. Koutercafés - Kapelle-op-den-Bos / Grimbergen / Zemst /

Merchtem TOEG & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Brecht Vermote/ Partners Toerisme Vlaams-Brabant, betrokken gemeenten, Natuurpunt Kanaalregio-Bos van Aa, MOT Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) Draagvlakverbreding: - Het brede publiek kennis laten maken met het toekomstige wandelnetwerk ‘Brabantse Kouters’, het

werkingsgebied en bijhorende initiatieven rond recreatie. - Verschillende partners samenbrengen rond de aangehaalde thema’s en de koppeling met het wandelnetwerk - Door een brede, laagdrempelige publieksactiviteit via een aantal publiekstrekkers informeren over verschil-

lende thema’s die ingebed zijn in de werking van RLGC en de betrokken partners Korte omschrijving Een Koutercafé is een vertelavond op café waar je alles te weten komt over het nieuwe wandelnetwerk. We linken dit netwerk telkens aan een thema. Zo brengen we een boeiend verhaal over ‘Hop & bier’, ‘Landbouw’, ‘Natuur’ en ‘Erfgoed’, allemaal zaken die je kan terugvinden langs de mooie wandelwegen. Gerealiseerd in 2017 - Uitwerken concept en organisatie van vier Koutercafés rond de thema’s Hop en Bier, Landbouw, Natuur en

Erfgoed - Communicatie rond de Koutercafés - Koutercafé 1: ‘Hop en Bier’ op 13/11/2017 met 37 deelnemers en met als programma:

o Introductie wandelnetwerk & kadering werking Toerisme Vlaams-Brabant door Koen Craenen o “Hop in de kunstgeschiedenis” door Joris Vanderveken van RLSD o Proeverij en presentatie rond “Hop & bier” door Marc Struyf van microbrouwerij Den Triest

- Koutercafé 2: ‘Landbouw’ op 04/12/2017 met 42 deelnemers en met als programma: o Introductie “Landbouw in gemeente Merchtem” door schepen Steven Elpers o Presentatie Wandelnetwerk Brabantse Kouters door Lies Staes RLGC o Korte Keten – presentatie door Laurence Claerhout van Linked.farm, i.s.m. Matthias van Buggenhout

van Seizoensmaak en Karen Vandewalle van Ortiga o Proeverij van hapjes van lokale producten door Katrien Van Buggenhout van Local Social

Gepland in 2018 - Communicatie rond Koutercafés 3 & 4 - Koutercafé 3: ‘Natuur’ op 15/01/2018 met 32 deelnemers en met als programma:

o Introductie ‘Natuur in Noordwest-Brabant’ door Patrick Endels, RLGC o Proeverij van soep gemaakt met wilde planten door Katinka Thielemans van The Wild Kitchen o Voorstelling gebied Bos van Aa, beheer en studiegroepen door Natuurpunt Kanaalregio-Bos van Aa

- Koutercafé 4: ‘Erfgoed’ op 12/02/2018 met als programma: o Introductie Maalbeekvallei door Brecht Vermote van Strategisch Project Groene Noordrand o Maaldemonstratie in de Liermolen i.s.m. molenaar van het MOT o Demonstratie bakoven aan de Liermolen i.s.m. medewerker van het MOT


137


Figuur 71 – Overzichtskaart locaties Koutercafés tijdens het najaar van 2017 en winter 2018

Figuur 72 – Sfeerbeeld eerste Koutercafé rond ‘Hop & bier’ in Kapelle-op-den-Bos


138

Nazorg & opvolging Dit concept kent mogelijks een vervolg als infoavonden die ook nog na opening van het wandelnetwerk ingepland kunnen worden om ook moeilijker thema’s aan te snijden, zoals soortgerichte maatregelen, de ecologische waarde van kleine landschapselementen,... De mogelijkheden in dit verband zullen bekeken worden samen met projectpartner Toerisme Vlaams-Brabant. Financieringskanalen Deze actie wordt in 2017-2018 bij RLGC opgevolgd door de medewerker communicatie-recreatie- participatie die voltijds de uitvoering van dit project opneemt met voor de personeelskost en de organisatiekosten van deze avonden financiering door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: 'Europa investeert in zijn platteland: Omgevingskwaliteit' (project OKW Samenwerking) met cofinanciering van Toerisme Vlaams-Brabant vzw en de gemeenten betrokken in de regiowerking van Toerisme Vlaams-Brabant. Gelinkte acties Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters – Alle gemeenten Actie 50. Gebiedsgericht project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen Actie 51. Gebiedsgericht project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' - Asse/Opwijk

Actie 33. Opening Week van de Bij IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC Plantentuin Meise, Departement omgeving / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Annelies Kerschot, Patrick Endels Partners Departement Omgeving, Plantentuin Meise, De Nachtegaal, MOS Vlaams-Brabant, gemeente Meise, Wemmel, Grimbergen, imkervereniging, Natuurpunt, … Doelgroepen Breed publiek Doelstelling(en) Brede communicatie en sensibilisatie aansluitend op jaarlijkse week van de Bij, waarin de bijenproblematiek aan het groot publiek kenbaar wordt gemaakt. Korte omschrijving Met dit startevenement op 27/05/2018 in de Plantentuin van Meise gaat de week van de bij van start. Op deze dag is de plantentuin vrij toegankelijk en wordt door middel van verschillende workshops, infostand, activiteiten en tentoonstellingen de bijen (honingbij en wilde bijen) en de bijenproblematiek in de kijker gezet. Bezoekers van het evenement worden ook aangespoord om in hun omgeving zelf actie te ondernemen. Gepland in 2018 RLGC neemt actief deel aan dit evenement op 27/05/2018 met volgende acties (voorstel nog af te toetsen met organisatie):

- Infostand RLGC met extra aandacht voor de bijenacties van RLGC: verkoop bijenhotels, verdeling bloemen-akkerzaad, uitleg bloemenweides, fruitboom- en haagplantactie,…

- Adviesmogelijkheid voor het inrichten van de tuin op een biodiverse en bijenvriendelijke manier. Gekoppeld aan onze bijenacties en aan de Fruitboom- en haagplantactie.

- Workshop voor kinderen rond thema ‘bijen’ Ook de voorbereidingen voor deze dag en de promotie via onze kanalen wordt actief opgevolgd.


139


Figuur 73 – Situering openingsevenement week van de bij – Plantentuin Meise

Nazorg & opvolging - Deelnemers uit onze regio die interesse hebben in een bloemenweide worden gescreend en verder gehol-

pen indien relevant - Deelnemers kunnen bijenvriendelijk plantgoed bestellen om hun tuin in te richten via de fruitboom- en

haagplantactie vanaf september Financieringskanalen Deze actie wordt in 2018 ingevuld door de biodiversiteitsmedewerker (taakstelling soortbescherming), NME-medewerkster en coördinator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 10. Daarnaast worden weinig of geen kosten voor deelname aan deze publieksactiviteit en uitwerken van de bovenvermelde deelacti-viteiten verwacht. Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen


140

Actie 34. Waterfeest – Vilvoorde TOEG & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC Stad Vilvoorde / Annelies Kerschot Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, potentieel ook andere medewerkers afhankelijk van insteek vanuit RLGC Partners Kanaaltochten Vlaams-Brabant, PASAR Grimbergen, Natuurpunt Grimbergen, Oyenbrugmolen en Toerisme Vlaams-Brabant Doelgrepen Brede publiek Doelstelling(en) Mensen op een ludieke manier kennis laten maken met de thematiek van water in het algemeen, en poelen en waterleven in het landschap in het bijzonder. Meer bepaald gaat het over het aantonen van het belang, de po-tenties en de knelpunten aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden. Korte omschrijving Het Waterfeest is de opvolger van de Brabantse Vaarhappening. Jaarlijks organiseren ze op die dag een voor-proefje van het nieuwe vaarseizoen in Brabant en Brussel. Mensen kunnen dan de Brabantse kanalen met de boot, de fiets en te voet beleven en tegelijk vele bezienswaardigheden langs het water ontdekken. Gerealiseerd in 2017 / Gepland in 2018 Deze actie wordt als reserve opgenomen in het programma 2018 en er zullen vanuit RLGC deelactiviteit(en) uit-gewerkt en aangeboden worden indien dit relevant is binnen het totaalprogramma van deze activiteit en ook kan aansluiten op andere acties van RLGC. Mogelijkheden zijn: herneming fietstocht i.k.v. strategisch project ‘Groene Noordrand’, workshop voor kinderen,…


141


Figuur 74 – Situering Waterfeest - Vilvoorde

Nazorg & opvolging De deelnemers aan de tocht krijgen de mogelijkheid aangeboden om ook deel te nemen aan de instapcursus rond poelen en natuurlijke vijvers in het najaar. Financieringskanalen Tot op heden zijn er nog geen kosten verbonden aan dit initiatief. In eerste instantie zal de NME-medewerkster en coördinator (taakstelling basiswerking met financiering vanuit de basissubsidies van de aangesloten gemeen-ten) het overleg in dit verband mee opvolgen. Bij uitwerken van deelactiviteiten zal dit gedragen worden door het daarbij betrokken personeelslid en de bijhorende financieringsbron. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 44. Cursus ‘Beheer van poelen’ Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen


142

4.2.3 Permanent Natuurrecreatief aanbod

Actie 35. GPS-tocht “Op zoek naar Billie” – Vilvoorde

GROEN & TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC / Partners Stad Vilvoorde (dienst toerisme) Doelgroepen Brede Publiek Doelstelling(en) - Het brede publiek kennis laten maken met de bij, door middel van een zoektocht doorheen de stad Vilvoorde. - Het aanbieden van een activiteit rond het thema biodiversiteit Korte omschrijving GPS-zoektocht met bijhorende brochure: de wandelaars maken kennis met groene plekjes in Vilvoorde en leren terwijl iets over de bij en haar leefgebied en levenscyclus. Verder wordt ook het natuurrecreatie-aanbod in de regio in de kijker gezet via een QR-code in de brochure. Deze laatste verwijst door naar de recreatie-webpagina van RLGC. Gerealiseerd in 2017 - Afwerking en druk van de brochure voor bijen-GPS-tocht Vilvoorde ‘Op zoek naar Billie’. - Lancering op door de stad Vilvoorde op autovrije zondag 17/09/2017 - Met de stad Vilvoorde werden ook afspraken gemaakt worden voor het ter beschikking stellen van GPS-toe-

stellen van RLGC aan de stad voor de ontlening op het toeristisch kantoor Gepland in 2018 / Situering & illustraties

Figuur 75– Impressie brochure voor GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde


143

Figuur 76 – Locatie GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde

Nazorg & opvolging GPS-tocht verder promoten via elektronische nieuwsbrief, website en sociale media i.k.v. andere activiteiten rond thema bijen of in Vilvoorde Financieringskanalen De drukkosten van de brochure werden in 2018 gedragen door de stad Vilvoorde. De opvolging van deze actie door RLGC was in 2017 zeer beperkt en werd voornamelijk opgenomen via het project ‘Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters’ (zie gelinkte acties). Gelinkte acties Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 36. Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters Actie 48. Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media Actie 49. Andere publicaties: brochures, flyers en affiches


144

Actie 36. Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters

TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, in principe ook alle andere medewerkers bij RLGC gezien de link tussen het wandelnetwerk en de projectwerking van het regionaal landschap Partners Toerisme Vlaams-Brabant, Pasar, Boerenbond, gemeenten Asse, Opwijk, Merchtem, Wemmel, Meise, Grimber-gen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Zemst en stad Vilvoorde Doelgroepen Brede publiek: wandelaars, recreanten, gezinnen,… Doelstelling(en) - Het beter ontsluiten van natuur en landschap via het realiseren van een breed gedragen en hoogkwalitatief

wandelnetwerk dat op een innovatieve en dynamische manier online wordt ontsloten voor een groot publiek, met duidelijke herkenningspunten op het terrein (instapplaatsen).

- Het versterken van de streekidentiteit in de Brabantse Kouters - Het optimaal aanwenden van de buurt- en voetwegen voor wandelrecreatie in het gebied. - Het realiseren van een belangrijke troef voor de streek en kapstok voor de lokale economie (link met verblijfs-

mogelijkheden, horeca, streekproducten, korte ketenverkoop…) - Het daarbij stimuleren van samenwerking tussen de diverse actoren rond (natuurgerichte) recreatie in het bui-

tengebied. Korte omschrijving Dit project gaat in op de vraag van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters naar een kwalitatief, fijnmazig wandelaanbod en zet maximaal in op een vernieuwende, digitale ontsluiting ervan. Een digitaal wandelplatform voor de Brabantse Kouters biedt de mogelijkheid om de regio toeristisch op een dynamische manier te ontsluiten door de wandeltrajecten te linken met bezienswaardigheden, overnachtings-mogelijkheden, horeca en sterke toeristische thema’s zoals bv. bier en hop. Landschap en natuur zijn sowieso belangrijke pijlers van een wandelnetwerk, maar in deze landelijke regio heeft de landbouw ook de nodige po-tenties om toeristisch in te zetten. In dit project zal het digitaal wandelplatform ook relevante initiatieven rond plattelandsontwikkeling en landbouwverbreding zoals landbouwleerpaden, thuisverkoop, picknick-een-hoeve, hoevetoerisme,… in één beweging kunnen ontsluiten. Het is de eerste keer in Vlaanderen dat op dergelijke schaal het klassieke spoor van bewegwijzering wordt verla-ten en dat een gebied, op een geïntegreerde manier, toeristisch wordt ontsloten aan de hand van wandeltrajec-ten die vooral online worden aangeboden. Samen met Toerisme Vlaams-Brabant wil RLGC deze werkwijze als proefproject uittesten in de Brabantse Kouters, om ze nadien, bij een positieve evaluatie, toe te passen in andere gebieden van de provincie.


145

Gerealiseerd in 2017 - Startoverleg met Toerisme Vlaams-Brabant op 05/01/2017 - Overleg met aanbieder app digitale wandelknooppunten op 05/01/2017 & 22/06/2017 - Infosessie gemeentes op 30/01/2017 - Werkgroepen met verenigingen op 13/02; 20/02; 22/02; 8/11; 29/11/2017 - Overleg Coördinatiegroep op 14/03; 17/10/2017 - Desk research en intekenen wandelwegen op kaarten voor inventarisatie: 02/2017-04/2017 - Inventarisatie op terrein: 1085 kilometers wandelwegen gecontroleerd: 04/2017 – 09/2017 - Tussentijds overleg & screening voor (rol)stoeltoegankelijke wandelpaden: 06/2017 – 10/2017 - Ontwerp wandelnetwerk & signaleren knelpunten 09/2017-12/2017 - Overleg gemeenten: voostellen ontwerpnetwerk:

- 8/11/2017: Zemst, Grimbergen, Vilvoorde - 29/11/2017: Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Wemmel

- Organisatie eerste 2 (van 4) Koutercafés (zie gelinkte acties) Gepland in 2018 Actorenoverleg - Overleg gemeenten: voostellen ontwerpnetwerk:

- 10/01/2018: Asse, Merchtem - 23/01/2018: Opwijk

- Overleg Toerisme Vlaams-Brabant en RLGC: diverse vervolgvergaderingen i.f.v. het projectverloop - Overleg gemeenten: goedkeuring ontwerpnetwerk en opmaak definitief netwerk. - Overleg coördinatiegroepvergadering op 31/01/2018 Realisatie wandelknooppuntennetwerk - knelpunten oplossen en definitieve trajecten bepalen voor netwerk - knooppunten toevoegen, startplaatsen en ‘Points of interest’ bepalen - Gunning opdracht digitaal platform & online beschikbaar stellen - realisatie op terrein van ‘instapplaatsen’: plaatsen infoborden, zitbanken, picknickbanken, spelelementen Koppeling wandelnetwerk aan streekinitiatieven en toeristisch weefsel en draagvlakverbreding - Organisatie laatste 2 (van 4) Koutercafés (zie gelinkte acties) - Uitwerken toeristische ‘points of interest’ (erfgoed, natuur, horeca,…) die gekoppeld kunnen worden aan het

digitale wandelnetwerk in de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters - Uitwerken plattelandsinitiatieven (thuisverkoop, verblijfboerderijen, landbouwleerpaden,…) die gekoppeld

kunnen worden aan het digitale wandelnetwerk in de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters. - Organisatie van netwerkcafés voor horeca (i.s.m. Toerisme Vlaams-Brabant) en de laatste 2 (van 4) Koutercafés

voor het brede publiek rond verschillende thema’s die gekoppeld kunnen worden aan wandelen in de regio Noordwest-Brabant. In 2018 volgen er nog Koutercafés rond thema’s ‘Natuur (15/01) en ‘Erfgoed’ (12/02).

- Feestelijke Opening wandelnetwerk – gekoppeld aan ‘Feest in het Landschap’ – 23/09/2018 (zie gelinkte acties) Communicatie - Persmoment ‘eerste paalklop’ voor bewegwijzerd gedeelte: 12/06/2018 - Persmoment ‘Officiële Opening Wandelnetwerk –Oost (digitaal) – 7/9/2018 - Persmoment ‘Officiële Opening wandelnetwerk – West (bewegwijzerd): 11/09/2018


146


Figuur 77 – Overzichtskaart van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden. De roze arcering geeft zoekzone "Land van Meise-Merchtem-Asse" aan waarin het

wandelnetwerk ook bewegwijzerd zal worden.

Figuur 78 – Overzichtskaart van de in 2017 meer dan 1.000 km geïnventariseerde wandelwegen in de 10 ge-meenten van de Brabantse Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden.


147

Figuur 79–Impressie van één van de overlegvergaderingen (Grimbergen) voor input op ontwerp wandelnetwerk Brabantse Kouters en inventarisatie van de wandelwegen in de 10 betrokken gemeenten


148

Nazorg & opvolging Na afloop van het project zal door de verschillende actoren het initiatief verder gecontinueerd en gevaloriseerd worden: Toerisme Vlaams-Brabant: - De effectieve realisatie van het wandelnetwerk op het terrein in de zoekzone "Land van Meise-Merchtem-

Asse" is opgenomen in de planning van Toerisme Vlaams-Brabant vzw voor 2017-2018 via subsidies van Toe-risme Vlaanderen.

- De trajecten die in dit project geselecteerd worden, zullen door Toerisme Vlaams-Brabant vzw bewegwijzerd worden volgens het knooppuntensysteem conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen. Dit impliceert ook dat Toerisme Vlaams-Brabant vzw er zich toe verbindt om de door haar geplaatste infrastructuur (houten pa-len, borden en overzichtsborden) gedurende een periode van minimum 15 jaar te onderhouden. Dit gebeurt via het onderhoudssysteem van de routedokter, met behulp van controles door vrijwilligers, spontane meldin-gen door wandelaars en door de inzet van sociale tewerkstelling. Het onderhoud en/of open houden van de wegen blijft de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder.

- Dit project voorziet in de ontwikkeling van een digitaal platform voor een netwerk op het volledige grondgebied van de 10 betrokken gemeenten. TVB garandeert de continuïteit na afloop van de projectperiode door het blijvend online beschikbaar houden van de wandelapplicatie.

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw: - In eerste instantie zal RLGC vzw de toeristisch-recreatieve waarde van het wandelnetwerk blijvend in de kijker

zetten via de eigen communicatiekanalen (bv. directe link via website). Daarnaast zal RLGC vzw in zijn functie als overlegplatform ook alle betrokken leden-verenigingen en gemeenten stimuleren om bij activiteiten het wandelnetwerk te valoriseren. Dit kan op diverse manieren: het uitwerken van permanente themalussen op het netwerk, het uitzetten van éénmalige lussen op het wandelnetwerk als deelactiviteit binnen grotere pu-blieksactiviteiten,…

- Daarnaast is het de bedoeling van RLGC vzw om via haar taakstelling inzake landschapszorg en natuur (vanuit de Provincie Vlaams-Brabant) bij te dragen of bijkomende projectmiddelen te zoeken tot de terreinrealisatie (landschappelijke inkleding, verhogen van de belevingswaarde,...).

- Ook zal RLGC vzw proberen om bijkomende middelen te zoeken of andere actoren (in eerste instantie Toerisme Vlaams-Brabant voor realisatie van het bewegwijzerd wandelnetwerk met onthaalpunten) te ondersteunen in het realiseren van de nodige randinfrastructuur (picknicksets, rustbanken, natuurlijke speelzones...) om de be-levingswaarde van het wandelaanbod in de regio te verhogen.

- Inzake buurt- en voetwegen zal RLGC vzw de lijst met potentieel interessante wegen, die enkel met belangrijke ingrepen (langdurig overleg, juridische stappen, ...) kunnen opgenomen worden in het wandelnetwerk bij een herziening of uitbreiding van het netwerk, blijven opvolgen. Voor de uitvoering zal samenwerking gezocht wor-den met de gemeenten, de provincie Vlaams-Brabant (dienst Mobiliteit) en het Agentschap Natuur en Bos.

Financieringskanalen Deze actie wordt in 2017-2018 bij RLGC opgevolgd door de medewerker communicatie-recreatie- participatie die voltijds de uitvoering van dit project opneemt met financiering voor loonkosten, werking, projectrealisatie en draagvlakverbreding rond deze actie door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: 'Eu-ropa investeert in zijn platteland: Omgevingskwaliteit' (project OKW Samenwerking) met cofinanciering van Toe-risme Vlaams-Brabant vzw en de betrokken gemeenten via de toeristische regiowerking. Gelinkte acties Actie 19. Maak spel van je groen Actie 31. Koutercafés – Kapelle-op-den-Bos/Grimbergen/Zemst/Merchtem Actie 29. Feest in het Landschap - Asse / Londerzeel of Merchtem Actie 30. Publieksmomenten Strategisch Project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemel/Meise/Grimbergen Actie 31. Erembald-Kravaalhappening Opwijk/Asse Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches Acties 50-52. Gebiedsgerichte projecten


149

4.3 Natuureducatie en draagvlakvorming 4.3.1 Doorlopende NME-activiteiten

Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) TOEG Trekker/contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 30/09/2017), Annelies Kerschot (vanaf 21/08/2017) Andere medewerkers binnen RLGC Lies Staes Partners Provincie Vlaams-Brabant (NME-cel van de dienst Leefmilieu), Natuurpunt, particuliere poeleigenaars vanuit de projectwerking van RLGC, gemeenten en scholen, MIRA voor de projecten ‘Ik word weerman’ en ‘Fascinerende Aarde’ en de VLM en landbouwers voor de activiteit ‘Boer-en-zwaluw’. Doelgroepen Scholen: kleuteronderwijs (KO), lager onderwijs (LO), secundair onderwijs (SO). Doelstelling(en) Kinderen en jongeren ontdekken natuur in hun omgeving door begeleide educatieve activiteiten. Er wordt ge-tracht hen gevoelig te maken voor natuur en milieu door hun interesse te wekken en kennis mee te geven. Om een duurzame ontwikkeling te realiseren, wordt er gewerkt rond specifieke vaardigheden, zoals systeemdenken en samenwerken. Dit leidt tot een breder maatschappelijk draagvlak voor ecologie en verantwoord gebruik van natuur en groene open ruimte voor recreatieve activiteiten. De NME-medewerker of een vrijwilliger staan in voor een kwaliteitsvolle begeleiding. De activiteiten gaan door in de omgeving van de school, zodat de deelnemers de natuurrijke plekken in hun omgeving leren kennen en waarderen. Door het spelgehalte van de activiteit komen de natuur en het milieu op een leerrijke én ontspannende manier aan bod. Korte omschrijving De NME-medewerkers van RLGC bieden begeleide activiteiten voor verschillende leeftijden aan zoals weergege-ven in tabel 31 en 32.


150

Tabel 31 - Overzicht NME-aanbod voor begeleide activiteiten tijdens het schooljaar 2017-2018, georganiseerd vanuit RLGC

ACTIVITEIT DOELGROEP WAT KOMT AAN BOD Kieteltocht KO - zintuiglijke beleving

- kennismaken met bodemdieren Kabouterpad 2e en 3egraad KO - zintuiglijke beleving

- kennismaken met planten, dieren, natuur Kriebelfladderpad 1ste graad LO - zintuiglijke beleving

- kennismaken met vogels en hun levenswijze - wat eten vogels, welke dieren volgen hetzelfde dieet? - hoe maken vogels gebruik van de natuur?

Bijzondere Bijen 1ste graad LO - waar wonen solitaire bijen en honingbijen? - Kennismaking met de taken en levensfases van honingbijen - maak zelf een bijenwaskaars

Schatkist van Boris 2e graad LO - herkennen van inheemse bomen a.d.h.v. bladeren en vruchten

- eigenschappen van bomen en gebruikswaarde voor mens en dier

- zoeken naar insecten die op of van bomen leven - kennismaking met het voedsel web

Toverwilg en Heksen-kruid

2e graad LO - planten in het landschap - hoe groeien planten? - maak een plantenpasje - gebruik van planten door de mens

Ik word weerman 4de graad LO - de elementen van een weerbericht - het ontstaan van verschillende weersvormen - het weerstation en zelf weer meten - proefjes i.v.m. weersverschijnselen uitvoeren

Moord in de Poel 3e graad LO

- eigenschappen van poelwater - waterdieren - waterkwaliteit en omgevingsfactoren - het watervoedsel web

Inspecteur Pipistrellus 3e graad LO - vleermuizen en hun leefomgeving - interactie tussen mens-natuur - belang cultuurhistorisch erfgoed voor natuur - geografisch inzicht, landschapsgericht denken - verbindingselementen in het landschap

Boer-en-zwaluw 3e graad LO - nauwe band tussen landbouw en natuur - landbouw - boerenzwaluwen (zie gelinkte acties)

Fascinerende aarde 3de graad LO - het zonnestelsel en ons weer - begrippen zoals luchtdruk, magnetisme en zwaartekracht - hoe reageert de natuur op het weer? - proefjes uitvoeren

Klimaatperikelen 1ste graad SO

- bespreking klimaat - biodiversiteit - inzicht in eigen invloed op klimaat - op zoek naar wat de eigen bijdrage kan zijn

Bijzonder Biotoop BOS 1ste graad SO - onderzoek abiotische factoren - onderzoek biotische factoren - inzicht verwerven in de invloed van mensen op het bos


151

Tabel 32 - Overzicht begeleide activiteiten en doelgroepen in het aanbod van het NME-steunpunt Noordwest-Brabant van 2007 tot 2017

In aanbod doelgroep

activiteit 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 1e KO

2e KO

3e KO

1e LO

2e LO

3e LO

4e LO

5e LO

6e LO

1e SO

2e SO

3e SO

Kieteltocht

Kabouterpad

Kriebelflad-derpad

Bijzondere bijen

Schatkist van Boris

Toverwilg en Heksenkruid

Waar is de boswachter?

Inspecteur Pi-pistrellus

Ik word weer-man

Weer en Na-tuur

Fascinerende aarde

Moord in de Poel

Ief Invasief

Boer-en-zwa-luw

Bijzonder Bio-toop BOS

Klimaatperi-kelen

Totaal aantal 2 6 7 9 9 10 12 12 15 15

14 1 2 2 2 2 4 5 5 5 2 2 1

Activiteiten


1. Communicatie en promotie Promotie naar de scholen door verzenden van de jaarlijkse NME-brochure. Overzicht van de promotiekanalen:

- promotie op de website van RLGC - promotie in de provinciale NME-brochure (met sinds 2009 een specifieke brochure voor RLGC) - promotie door mailing van digitale brochure naar leerkrachten en directies - promotie door telefonische opvolging - promotie door verspreiding van NME-brochure en NME-folder op infostands van RLGC - promotie met de NME-banner op de infostand van RLGC tijdens diverse publieksactiviteiten

2. Reguliere werking i.f.v.de begeleiding van NME-activiteiten a. inschrijvingen opvolgen

- een datum bepalen - een geschikte locatie bepalen - ingeven in de databank - een bevestigingsmail sturen - per school een activiteitenovereenkomst opstellen en doorsturen - een herinneringsmail sturen met alle afspraken - locaties zoeken

Naargelang de aard van de activiteit wordt een geschikte locatie gezocht in de buurt van de school. Al dan niet in overleg met de projectmedewerkers van RLGC

b. vrijwilligers contacteren Indien een geplande activiteit binnen een zone valt waar een vrijwilliger zich kan inzetten, wordt deze uitgenodigd om de activiteit te begeleiden.


152

c. leerkrachten voorbereiden Vele secundaire scholen verkiezen om met meer dan één of twee klassen tegelijkertijd te komen. Als de NME-medewerker niet genoeg vrijwilligers vindt om alle klassen tegelijkertijd te begeleiden, wordt ge-vraagd aan de leerkrachten wetenschappen om zelf ook een klas te begeleiden. De NME-medewerker gaat een aantal dagen/weken voor de activiteit met de leerkrachten de locatie bezoeken en doet samen met hen de hele activiteit, zodat de leerkrachten kennis maken met de activiteit en het materiaal.

d. Educatieve begeleiding De activiteit wordt door een NME-medewerker of een vrijwilliger begeleid. Indien het om een vrijwilliger gaat, staat de NME-medewerker in voor het bezorgen van alle nodige informatie voor de begeleiding (contactgegevens school, aantal leerlingen, locatie, uur, aard van de activiteit) en het ter beschikking stellen van het materiaal. Bij de begeleiding hoort ook het klaarmaken van het terrein, o.a. klaarzetten van materiaal en eventuele ingrepen om de veiligheid te verhogen (afbakenen van terrein, verwijderen van gevaarlijke voorwerpen, …). Na de activiteit zorgt de begeleider dat het terrein netjes achterblijft en het materiaal goed opgeborgen wordt.

e. Administratieve opvolging - registratie aantal leerlingen - facturatie aan de deelnemende scholen - nazorg: er worden evaluatieformulieren verstuurd naar de leerkrachten - de vrijwilligers ontvangen een overzicht van de geleverde vrijwilligersdiensten - de vergoeding van de vrijwilligers wordt opgevolgd

f. Evaluatie In 2017 werd een deel van de activiteiten grondig geëvalueerd. Evaluatieformulieren zijn opgemaakt en naar de scholen gestuurd na elke activiteit. Daarnaast werden ook de mondelinge opmerkingen van de leerlingen gebundeld. Aan de hand van de feedback van leerkrachten en leerlingen wordt voor elke geëvalueerde activiteit een overzicht gemaakt van de sterke en zwakke punten en worden mogelijke verbeteringen of aanvullingen voorgesteld.

3. Updaten materialen en herwerken van bestaande activiteiten - ‘Ik word weerman’: na afloop van het najaarsseizoen werd een deel van de buitenactiviteit her-

werkt. Het deeltje ‘maak je eigen weerbericht’ werd vervangen door het deeltje ‘welk weer wordt het morgen?’

- Na afloop van het seizoen wordt het materiaal nagekeken op schade, wordt materiaal vervangen, worden bestellingen geplaatst en wordt waar nodig de activiteit bijgewerkt.

- Handleidingen van alle bestaande activiteiten werden vernieuwd en duidelijker verwoord. Waar nodig werden de handleidingen aangepast aan de nieuwe opdracht.

4. Ontwikkelen van nieuwe activiteiten Algemene aanpak

i. doelgroep en thema bepalen ii. informatie zoeken

iii. educatieve vorm ontwikkelen iv. de activiteit ontwikkelen v. materiaal maken en aankopen

vi. een testactiviteit uitvoeren vii. bijsturen van de activiteit

In 2017 werden er geen nieuwe activiteiten ontwikkeld.

5. Resultaten begeleiding activiteiten in 2017: (zie tabel 33 en figuren 80, 81, 82 en 84).

- In totaal kon RLGC in 2017 140 klassen begeleiden uit 36 scholen. Er namen in totaal 2783 leer-lingen deel aan de activiteiten.

- Daarnaast waren er nog 83 aanvragen voor begeleide NME-activiteiten waarbij RLGC helaas geen begeleiding meer kon aanbieden wegens geen mogelijkheden meer via eigen personeelsinzet of via vrijwilligers. Deze aanvragers kregen wel steeds het aanbod van de natuuruitleenkoffers of wer-den doorverwezen naar ander educatief aanbod in de regio (educatief natuurbeheer, educatie door Plantentuin Meise, MOT, Den Diepen Boomgaard…)

Regi

onaa

l Lan

dsch

ap G

roen

e Co

rrid

or

A

ctiv

iteite

nver

slag

2017

/ Ja

arpr

ogra

mm

a 20

18

153

Tabe

l 33

- Ins

chrij

ving

en v

oor h

et b

egel

eide

NM

E-aa

nbod

voo

r de

perio

de 2

007-

2017

Aant

al k

lass

en

Aant

al le

erlin

gen

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Kiet

elto

cht

0 0

0 1

6 16

7

12

6 13

16

0

0 0

21

134

334

142

254

118

253

309

Kabo

uter

pad

0 8

9 15

14

18

22

7

17

15

6 0

175

201

289

298

472

423

144

322

304

113

Krie

belfl

adde

rpad

0

8 17

14

21

27

14

16

25

23

21

0

182

364

232

404

504

295

336

510

459

428

Bijzo

nder

e Bi

jen

0 0

0 0

0 0

15

10

11

21

20

0 0

0 0

0 0

322

204

201

428

392

Scha

tkist

van

Bor

is 2

9 14

21

23

19

20

18

15

11

17

32

18

8 26

8 38

6 43

3 30

3 42

1 34

6 28

5 22

5 35

2 To

verw

ilg e

n he

ksen

krui

d 0

0 10

8

9 16

17

12

11

18

16

0

0 18

4 15

9 16

3 28

5 32

9 23

3 22

8 36

1 34

6 In

spec

teur

Pip

istre

llus

0 0

0 0

0 0

0 0

1 9

9 0

0 0

0 0

0 0

0 24

21

1 20

1 Ik

wor

d w

eerm

an

0 0

0 0

0 5

12

20

18

17

7 0

0 0

0 0

93

233

400

309

373

169

Waa

r is d

e bo

swac

hter

0

0 0

0 0

0 7

1 0

0 0

0 0

0 0

0 0

123

6 0

0 0

Moo

rd in

de

poel

18

14

18

29

25

15

20

23

1

24

14

343

259

342

574

441

296

405

430

24

465

225

Wee

r en

natu

ur

0 17

10

27

19

31

11

12

4

0 0

0 32

2 16

3 53

0 37

6 62

6 24

8 23

3 77

0

0 Ie

f inv

asie

f 0

0 0

0 0

0 0

0 1

4 0

0 0

0 0

0 0

0 0

24

84

0 Bo

er e

n zw

aluw

0

0 0

0 0

0 0

0 0

3 6

0 0

0 0

0 0

0 0

0 41

10

4 Fa

scin

eren

de a

arde

0

0 0

0 0

0 0

11

4 25

3

0 0

0 0

0 0

0 19

6 78

52

7 64

Bi

jzond

er B

ioto

op B

OS

0 0

0 25

17

26

19

20

17

13

5

0 0

0 50

3 29

0 38

6 32

6 35

4 31

4 23

8 80

Klim

aatp

erik

elen

0

8 0

11

10

21

14

17

10

10

0 0

160

0 19

6 17

6 31

1 24

3 26

8 17

2 14

7 0

Som

20

64

78

15

1 14

4 19

4 17

8 17

9 14

1 20

6 14

0 37

5 12

86

1522

28

90

2715

36

10

3510

34

04

2686

41

16

2783

Figuur 80 - Overzicht van het aantal ingeschreven klassen voor de periode 2007 – 2017

Figuur 81 - Overzicht van het aantal ingeschreven leerlingen voor de periode 2007 – 2017

Figuur 82 - Overzicht van de verdeling van het aantal deelnemende scholen over de gemeenten uit het werkingsgebieden in 2017

020406080

100120140160180200220

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aant

al k

lass

an

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aant

al le

erlin

gen

ASSEGRIMBERGENKAPELLE OP DEN BOSLONDERZEELMEISEMERCHTEMOPWIJKSTEENOKKERZEELVILVOORDEWEMMELZAVENTEMZEMST


- 155 -

Toelichting bij bovenstaande figuren en tabellen: - In het najaar van 2014 werd ‘Weer en Natuur’ vervangen door de activiteit ‘Fascinerende aarde’. Ook

‘Ik word weerman’ werd herwerkt. Beide activiteiten verliepen vanaf dat moment i.s.m. volkssterren-wacht MIRA te Grimbergen.

- Voor sommige activiteiten wordt per graad ingeschreven. Fluctuaties over de jaren heen zijn deels daaraan te wijten.

- De daling van het totaal aantal scholen, klassen en leerlingen in 2017 ten opzichte van 2016 is te wijten aan de verminderde subsidies vanuit de provincie Vlaams-Brabant waardoor er minder perso-neelsuren kunnen worden vrijgemaakt voor de begeleiding van NME-activiteiten (van ong. 1.2 VTE in 2017 naar ong. 0.9 VTE in 2017).

- De activiteit ‘Ief Invasief’ werd in 2017 niet meer aangeboden en zal verder herwerkt worden in 2018. - Gezien het ouderschapsverlof in de winter van 2017-2018 van de betrokken NME-medewerker en

het voortijdig vertrek van haar vervangster, was er ook geen aanbod in de maanden januari en febru-ari 2017 waardoor activiteiten als ‘klimaatperikelen’ niet werd uitgevoerd in 2017. In 2018 staat deze activiteit in januari opnieuw op het programma.

Gepland in 2018 De globale aanpak vanuit het NME-steunpunt zal in vergelijking met 2017 in 2018 gelijkaardig blijven en met een aantal bijsturingen (zie hieronder) zal RLGC proberen om het bereik bij deze NME-activiteiten toch zo hoog mo-gelijk te houden

1. Communicatie en promotie - Promotie naar de scholen door verzenden van de jaarlijkse NME-brochure - Promotie via de andere promotiekanalen van RLGC: website, verspreiding van NME-brochure en

NME-folder op infostands van RLGC, promotie met de NME-banner op de infostand van RLGC tij-dens diverse publieksactiviteiten,….)

2. Reguliere werking i.f.v. de begeleiding van NME-activiteiten - Gelijkaardige aanpak als in 2017 en voorgaande jaren voor opvolgen van inschrijvingen, vrijwil-

ligersinzet, ondersteuning leerkrachten, voorbereiding activiteiten, begeleiding en administratieve opvolging (zie eerder)

3. Update materialen en herwerken van bestaande activiteiten - Na afloop van elk seizoen wordt al het materiaal nagekeken op schade, wordt materiaal vervangen,

worden bestellingen geplaatst en wordt waar nodig de activiteit bijgewerkt. - Opmerkingen uit de evaluatie van dit jaar zullen worden meegenomen om de begeleidingen nog beter

af te stemmen op de noden van de scholen. - Vleermuisspel als voorprogramma of nazorg voor Pipistrellus: spel en handleiding worden afgewerkt,

en spelbord en speelkaartjes worden ontwikkeld in 2018. Promotie van dit spel naar de scholen toe: klassen die de Pipistrellus activiteit boeken, moeten het spel in de klas spelen voordat de begeleide activiteit kan doorgaan. Er wordt nagegaan of het spel ook als op zich staand geheel kan aangeboden worden.

- ‘Ief Invasief’: programma werd vorig jaar ontwikkeld en getest. Voor deze activiteit zullen nog extra opdrachten uitgedacht worden zowel voor de invasieve soorten die nu al in het programma zitten als voor ‘nieuwe’ invasieve soorten. Dit om het spel geschikt te maken voor de verschillende locaties in de regio.

Reserveacties - Herwerken bijenactiviteit om meer aandacht te geven aan solitaire bijen. Als alternatief kan er even-

tueel ook een nieuwe activiteit ontwikkeld worden die door de leerkrachten zelf begeleid kan wor-den. Eventueel in de toekomst ook ‘Week van de Bij’ ‘vrijhouden in agenda om deze week specifiek in te vullen met deze NME-begeleidingen

- Voor enkele van de buitenactiviteiten is er geen alternatief voorzien voor dagen waarop het weer te slecht is om naar buiten te gaan. Er kunnen kwaliteitsvolle binnenactiviteiten ontwikkeld worden waarin toch dezelfde thema’s aan bod kunnen komen. Het blijft echter de bedoeling om zo veel mo-gelijk activiteiten buiten te laten doorgaan, aangezien het een van onze doelstellingen is leerlingen te laten kennismaken met de natuur in de buurt van hun school.

- Voorprogramma voor de begeleidde activiteiten: een activiteit of lespakket ontwikkelen waarmee de leerkrachten voor een activiteit al aan de slag kunnen in de klas. De thema’s die aan bod komen


- 156 -

tijdens de eigenlijke begeleide activiteit, worden in de klas op voorhand aan behandeld, zodat ze makkelijker te begrijpen zijn tijdens de buitenactiviteit.

- Naverwerking: ontwikkeling van een pakket waardoor hetgeen geleerd werd tijdens de begeleide activiteit, in de klas herhaald of uitgediept kan worden. Eventueel in de vorm van kant en klare werk-blaadjes of infobundels.

4. Evaluatie - Opmerkingen uit de evaluatie van dit jaar zullen worden meegenomen om de begeleidingen nog be-

ter af te stemmen op de noden van de scholen. - Na afloop van de activiteit wordt er steeds een evaluatieformulier naar de school verstuurd.


Figuur 83 – Sfeerbeelden begeleide NME-activiteiten in 2017: een opdracht tijdens ‘Bijzondere Bijen (linksboven), op zoek naar de vleermuis bij ‘Inspecteur Pipistrellus’

(rechtsboven) en waterdiertjes zoeken tijdens ‘Moord in de poel’ (onder)


- 157 -

Figuur 84 – Overzichtskaart van de NME-actieve scholen over de periode 2007-2017. Financieringskanalen Deze actie wordt uitgevoerd door de NME-medewerker (Taakstelling NME). De financiering van deze personeels-inzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant; zie ook tabel 9 (2017) en 10 (2018). De overige kosten voor het uitwerken en begeleiden van deze activiteiten worden ook gefinancierd via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant. Scholen betalen een bijdrage voor deelname aan dit aanbod:

- algemeen tarief: 2 euro per leerling per activiteit - Voor de activiteiten ‘Fascinerende aarde’ en ‘Ik word weerman’ wordt een verhoogd tarief van 5 euro

aangerekend, omdat het over een samenwerking met MIRA gaat en ook hun tarief in deze prijs ver-werkt zit.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 7-10. Soortbescherming Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 38. Uitleenbasis Natuurbelevingskoffers Actie 39. Op zebraPAD Actie 40. Natuurateliers ‘Art ‘d’Eco’ Actie 41. Vrijwilligersnetwerk Actie 42. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches


- 158 -

Actie 38. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers

Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Marleen Wauters Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lise Fivez (tot 30/09/2017), Annelies Kerschot (vanaf 21/08/2017) Partners Provincie Vlaams-Brabant (NME-cel van de dienst Leefmilieu) Doelgroepen Scholen, particulieren, jeugdbewegingen, natuurverenigingen… Doelstelling Mensen de mogelijkheid bieden zelf de natuur in te trekken met educatief materiaal. Ervaringsgericht beleven staat daarbij centraal. Zowel particulieren, verenigingen, scholen als projectmedewerkers van RLGC kunnen be-roep doen op deze dienst. Korte omschrijving De natuurbelevingskoffers bevatten verschillende onderzoeksmaterialen, een praktische handleiding en een in-ventaris van het aanwezige materiaal. De koffers worden gratis uitgeleend. Naast de natuurbelevingskoffers kun-nen ook een aantal meer specifieke veldwerkmaterialen afzonderlijk uitgeleend worden zoals een telescoop, vlindernetjes en batdetectoren. Overzicht van de natuurbelevingskoffers zonder begeleiding:

Ontdekdoos ‘Paddenstoelen’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘paddenstoelen’: liedjes, knutselideetjes, voorleesboekjes, demonstratiemateriaal en spelletjes. Ontdekdoos ‘Slak’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘slak’: kleurplaat, aquariumbakje, loep-potjes, handpop, slakkenspel, zoekkaart, slakkenglas. Ontdekdoos ‘Lieveheersbeestje’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘lieveheersbeestje’: voorleesverhaal, handpoppen, zoekkaart, puzzel, vloer-tel-dominospel, loeppotjes. Ontdekdoos ‘Kikker’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘kikker’. Een grote, levensechte poel is afgebeeld op een vloerkleed en kan als rode draad gebruikt worden voor alle opdrachten uit de koffer: voorleesverhaaltjes, handpoppen, poel met diertjes, spelletjes, kleurplaten, vriendenboekje. Bodemdieren: 1e graad LO Kleine diertjes vangen met een insectenzuiger of lepel, waarnemen met een loeppotje en herkennen aan de hand van een zoekkaart. Wonderweb: 2e graad LO In de directe omgeving de verscheidenheid aan dieren plantensoorten, de relaties daartussen en het belang van die verscheidenheid ontdekken. Weer: 2e en 3e graad LO Instrumenten om het weer te meten zoals thermometer, anemometer… en thematische lesbladen. Waar is de boswachter?: 2e en 3e graad LO Spelmateriaal rond de thema’s bosregels, voedselpiramide, bosgeluiden en bosbeheer EHBE: 4e leerjaar en 3e graad LO (enkel voor MOS-scholen) Leren rond energie en energie besparen op school. Leerlingen ontpoppen zich tot echte energiedetec-tives en gaan op zoek naar bv. sluipverbruik. Leren van buiten: 3e graad LO en 1e graad SO Vogeltjes beloeren met de verrekijker of bloempjes en beestjes bewonderen met de loep. Biologisch en fysisch wateronderzoek: 3e graad LO Door middel van eenvoudige proefjes onderzoeken de leerlingen hoe gezond het water is. Biologisch, fysisch en chemisch wateronderzoek: 1e en 2e graad SO Door middel van eenvoudige proefjes onderzoeken de leerlingen hoe gezond het water is.


- 159 -


1. Reguliere werking i.f.v. ontlening natuurkoffers - aanvragen opvolgen

o ingeven van uitleenperiode en type koffer in de databank o uitleendocument opstellen voor aanvrager

- uitlening koffers opvolgen o materiaal klaarzetten o aanvrager indien nodig korte toelichting geven bij inhoud koffer, uitleendocument overhandigen en

laten ondertekenen o bij inleveren koffers nakijken op beschadigde/ontbrekende materialen

- update materiaal: vervanging ontbrekende of beschadigde materialen

2. Communicatie en promotie: Tweemaal per jaar wordt een intensieve promotiecampagne gevoerd naar de scholen. Deze campagnes vinden plaats tijdens de zomer- en de wintermaanden. De maanden augustus - september en maart - april worden ge-bruikt om meer gerichte promotieacties uit te voeren, waarbij scholen en leerkrachten persoonlijk gecontacteerd worden. - promotie op de website van RLGC - promotie door mailing van digitale brochure naar scholen - promotie in de provinciale NME-brochure (sinds 2009 een specifieke brochure van RLGC) - promotie door telefonische opvolging van mail en briefwisseling - promotie door verspreiding van NME-brochure en NME-folder op infostands van RLGC - promotie met de NME-poster op de infostand van RLGC tijdens diverse publieksactiviteiten.

3. Ontwikkeling nieuwe koffers en materialen Aanvulling van het aanbod met ‘Boomgaardrace’. Dit educatief spel is vooral gericht op natuurverenigingen, ge-meenten en anderen die het willen inzetten tijdens een evenement.

Tabel 34 - Overzicht van de ontlening van de natuurbelevingskoffers en andere veldwerkmaterialen in 2017

Uitleenperiode Uitgeleende koffer Organisatie 1 24 jan - 7 feb Het weer VBS De Zonnewijzer 2 18 april - 3 mei Kikker GBS Sterrebeek 3 18 april - 3 mei Lieve Heersbeestje GBS Sterrebeek 4 20 maart - 23 maart Waterkoffer lager + secundair Gemeente Zemst - Duurzaamheid, Mo-5 10 mei - 24 mei Waterkoffer Sint Jozefsschool 6 18 mei - 24 mei Waterkoffer secundair Sint Godelieve Instituut 7 17 mei - 19 mei Bodemdieren Sint Jozef Eizer 8 23 mei - 6 juni Bodemdieren Knipoog Vilvoorde 9 21 juni - 27 juni Wateronderzoek Gemeente Londerzeel-milieudienst 10 21 juni - 27 juni Wonderweb Gemeente Londerzeel-milieudienst 11 27 juli – 4 aug Wateronderzoek Samenlevingsopbouw Broek (Loodstuin) 12 27 juli – 4 aug Wonderweb Samenlevingsopbouw Broek (Loodstuin) 13 16 aug - 17 aug Losse NME-materialen Sarie Van der Aa 14 19 sept Bodemdieren Thomas More Hogeschool 15 20 sept - 4 okt Waar is de boswachter? VBS De Zonnewijzer 16 24 okt - 7 nov Het weer KFC Meise 17 2 nov – 8 nov Slak Don Bosco De Puzzel 18 2 nov – 8 nov Bodemdieren Don Bosco De Puzzel 19 2 nov – 8 nov Wonderweb Don Bosco De Puzzel 20 18 april – 2 mei Lieve Heersbeestje GO! Basisschool De Vleugel 21 20 nov – 30 nov Leren van Buiten Thomas More Hogeschool 22 20 nov – 30 nov Wateronderzoek Thomas More Hogeschool 23 20 nov – 30 nov Slak Thomas More Hogeschool 24 20 nov – 30 nov Weer Thomas More Hogeschool


- 160 -

Figuur 85 – Evolutie aantal ontleningen van educatieve koffers en veldwerkmaterialen van 2007 tot 2017 Gepland in 2018 - aanvragen opvolgen (ingeven van uitleenperiode en type koffer in de databank, uitleendocument opstellen

voor aanvrager,…) - uitlening koffers opvolgen (materialen klaarzetten, aanvrager indien nodig korte toelichting geven bij inhoud

koffer, uitleendocument overhandigen en laten ondertekenen, bij inleveren koffers nakijken op beschadigde of ontbrekende materialen)

- update materiaal: vervanging ontbrekende of beschadigde materialen - update lijst met veldwerkmaterialen die uitgeleend kunnen worden en promotie van dit aanbod.

Reserveacties - bijkomende ideeën te bekijken in 2018 of haalbaar: - koffers online laten reserveren via module op website? - Inzetten op betere decentrale beschikbaarheid van de natuuruitleenkoffers? Bv. vanuit PIVO of andere mo-

gelijk uitleendienst via gemeenten? - Het geven van een demo/opleiding rond het gebruik van uitleenkoffers aan leerkrachten in Vilvoorde en om-

streken. Een opleiding rond natuuruitleenkoffers zal hopelijk in de toekomst drempelverlagend werken voor de uitlening hiervan.

Situering en illustraties

Figuur 86 – Illustratie inhoud natuurbelevingskoffer ‘Leren van buiten’

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


- 161 -

Nazorg & opvolging De inhoud van de natuurbelevingskoffers wordt regelmatig gecontroleerd en ontbrekende of beschadigde on-derdelen worden vervangen/aangevuld. Samenwerking en financiering - Deze actie wordt uitgevoerd door de administratief medewerker (taakstelling NME), i.s.m. de NME-mede-

werker. De financiering van deze personeelsinzet gebeurt in 2017-2018 via de basiswerking (subsidies aan-gesloten gemeenten en Vlaamse Overheid; zie ook tabel 9 en 10).

- Scholen en verenigingen kunnen de koffers en meer specifieke veldwerkmaterialen gratis ontlenen. - De kosten voor het aankopen en onderhouden van deze natuurbelevingskoffers worden gedragen door de

provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Op zebraPAD Actie 40. Natuurateliers ‘Art ‘d’Eco’ Actie 41. Vrijwilligersnetwerk Actie 42. Ondersteuning ‘Natuur op School’

Actie 39. Op zebraPAD IHD Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 30/09/2017), Annelies Kerschot (vanaf 21/08/2017) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Provincie Vlaams-Brabant, Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Natuurpunt vzw, betrokken gemeenten

Doelgroepen Scholen, kinderen van de 2de graad lager onderwijs.

Doelstelling ‘Op zebraPAD’ beoogt de toevoeging van een educatief luik aan de ondersteuning van de paddenoverzetacties door RLGC (zie gelinkte actie Poelennetwerk). De vrijwilligers die reeds rond het overzetten van padden werken, worden tijdens deze actie bijgestaan door scholen uit de buurt. Hiermee vestigen we de aandacht op het belang van goede ‘zebrapaden’ voor amfibieën. Kinderen maken op deze manier kennis met de bijzondere levenscyclus van een amfibie en begrijpen dat deze dieren daardoor kwetsbaar zijn door drukke wegen tussen versnipperde leefgebieden. Tot slot maken kinderen kennis met een van de vele mogelijkheden om zich daadwerkelijk in te zetten voor hun leefomgeving.

Omschrijving In samenwerking met de projectmedewerker gebiedsgerichte acties wordt een activiteit aangeboden voor 2de graadklassen van het lager onderwijs. Ze worden uitgenodigd deel te nemen aan een paddenoverzet actie in hun buurt en worden aangemoedigd om een spandoek te maken om de actie ter plaatse aan te kondigen. Tijdens een zoektocht van de school naar de overzetplaats verzamelen ze kaartjes met hierop al het materiaal dat nodig is om padden en andere amfibieën veilig over te zetten. Ter plekke worden ze opgevangen door de vrijwilligers, waar ze aan de eigenlijke overzetactie kunnen beginnen. Ze krijgen deskundige uitleg over het leven van amfi-bieën, waarom een overzetactie nodig is en hoe het overzetten gebeurt. De leerkracht krijgt op voorhand een pakket met lesmateriaal toegestuurd, zodat de actie optimaal ingebed kan worden in het klasgebeuren, wat de effectiviteit verhoogt.


- 162 -

Gerealiseerd in 2017 In 2017 kwamen de gemeenten Zemst, Opwijk en Grimbergen aan bod.

- De zevende editie van “Op Zebrapad“ ging door in Perreveld (Opwijk), de Rubenslaan (Zemst) en de Cornellekestraat (Steenokkerzeel). Er waren geen scholen uit Kapelle-op-den-Bos en Grimbergen die op het aanbod ingingen aan de overzetplaats van de Voordestraat in Grimbergen.

- Promotie naar scholen in de omgeving van de geselecteerde overzetplaatsen. - Registratie inschrijvingen en opsturen lespakketten. - Enthousiasmeren en richtlijnen geven voor het maken van spandoeken en posters. - Afspraken maken met de gemeenten Steenokkerzeel, Opwijk en Zemst alsook de lokale vrijwilligers

die de actie mee ondersteunen. - Begeleidingen van 155 leerlingen uit 8 klassen van 5 verschillende scholen (zie ook tabel 35 en fig. 86)

Tabel 35 - Overzicht deelname aan de activiteit ‘Op Zebrapad’ in 2017 in Steenokkerzeel, Zemst en Opwijk

Datum Oversteekplaats School Leer-

jaar Aantal leerlingen

7-3-2017 Zemst – Rubenslaan De Zonnewijzer 4 15

9-3-2017 Zemst – Rubenslaan De Zonnewijzer 4 16

10-3-2017 Steenokkerzeel – Cornellekestraat Ter Ham 4 26

13-3-2017 Opwijk – Perreveld De Duizendpootrakkers 4 24

14-3-2017 Opwijk – Perreveld VBS De Lettertuin 3 17

15-3-2017 Opwijk – Perreveld VBS De Lettertuin 4 15

16-3-2017 Opwijk – Perreveld VBS Knipoog 4 17

17-3-2017 Opwijk – Perreveld VBS Knipoog 3 25

Totaal 155

Figuur 87 - Evolutie van het aantal deelnemers aan de educatieve actie ‘Op Zebrapad’ tussen 2011 en 2017 Gepland in 2018 In 2018 zal Op Zebrapad doorgaan in de gemeenten Zemst, Opwijk en Steenokkerzeel

- Overleg en nauwe samenwerking met de dienst leefmilieu van de gemeenten Zemst, Steenokkerzeel en Opwijk en de intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen

- Overleg en nauwe samenwerking met de lokale (Natuurpunt)vrijwilligers. - Uitnodigen van de omliggende scholen in Weerde, Elewijt, Steenokkerzeel en Opwijk. - Verspreiding van de lespakketten rond de actie en het motiveren van leerkrachten om hier mee aan de slag

te gaan. Leerkrachten uitnodigen om samen met hun klas spandoeken en affiches te maken.

020406080

100120140160180200220

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aant

al d

eeln

emen

de le

erlin

gen


- 163 -

Figuur 88 - Locaties actie ‘Op ZebraPAD’ in 2017

Figuur 89 – Sfeerbeelden educatieve actie ‘op ZebraPAD’ in 2017 Nazorg en opvolging Na afloop wordt de activiteit geëvalueerd en mogelijks wordt in 2019 opnieuw een andere gemeente aangedaan. Financieringskanalen Deze actie wordt uitgevoerd door de NME-medewerker en de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taak-stelling natuurprojecten). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). De overige kosten voor het uitwerken en begeleiden van deze activiteit worden gefinancierd via de provinciale sub-sidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant. De activiteit wordt gratis aangeboden aan de scholen. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 42. Vrijwilligersnetwerk Actie 45. Cursus ‘Beheer van poelen’


- 164 -

Actie 40. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ GROEN Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 30/09/2017), Annelies Kerschot (vanaf 21/08/2017) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes, Patrick Endels Partners Stad Vilvoorde, Riso Vlaams-Brabant vzw, cc Strombeek-Bever, in de toekomst potentieel alle jeugdwerkingen etc. in de aangesloten gemeenten Doelgroepen Speelpleinen, zomerkampen, buurtwerking, gezinnen, … Doelstelling(en) De verbondenheid van kinderen met hun natuurlijke leefomgeving stimuleren door het aanbieden van creatieve ateliers in en met of voor de natuur. Er wordt gewerkt aan de creativiteit en natuurkennis van kinderen, beiden belangrijk in het kader van NME/EDO. Afhankelijk van het type atelier worden er ook samen met de kinderen acties voor de natuur genomen. Korte omschrijving De natuur is het plezantste speelgoed op aarde. De natuur is er ook altijd en overal. We verzamelen spullen uit de natuur in de buurt en gaan ermee aan de slag. We schilderen of boetseren het ideale landschap; timmeren een insectenhotel in elkaar of maken een stop-motion film. Afhankelijk van het seizoen, de locatie en de beschik-bare tijd, wordt door de NME-medewerker op vraag een workshop uitgedacht met volgende aandachtspunten:

- stimuleren van de creativiteit - de natuur ontdekken met alle zintuigen - doe-dingen voor iedereen

Gerealiseerd in 2017 In 2017 werden de volgende workshops uitgevoerd:

- Knappe kriebelbeestjes: Natuuratelier waarin kinderen op zoek gaan naar echte kriebelbeestjes die ze vin-den in de tuin of onder potjes en boomstronken. Nadien mogen ze zelf kriebelbeestjes maken in klei. Work-shops in 2017:

o tijdens het festival ‘door de bomen’ te Strombeek-Bever op 19/03/2017 (40-tal deelnemers) o tijdens de opening van de Loodstuin te Vilvoorde op 17/09/2017 (20-tal deelnemers).

- Workshop bijenhotel: Workshop waarbij kinderen die in de buurt wonen van het sociaal project ‘Zennelab’ kunnen meebouwen aan een groot bijenhotel. Dit bijenhotel werd geplaatst in de tuin zelf (Loodstuin) te Vilvoorde op 29/08/2017 (10-tal deelnemers).

Gepland in 2018 Verdere uitwerking, promotie en organisatie van de ‘Art d’Eco’-workshops en vrijwilligers werven om mee in te staan voor de begeleiding van de workshops:

- Radio Oorwoud, Vilvoorde (03/01/2018) – Oneindig landschap- “Kleine Adam is niet zo tevreden met de wereld zoals hij nu is. Hij veegt hem – hupsa! – de riool in. Met veel verbeelding neemt Adam zijn kleurkrijt-jes en begint de wereld opnieuw te tekenen. Hoe zou jouw wereld er uit zien mocht je hem opnieuw be-denken? Een groot bos, fladderende vogels, een toffe juf? Kom langs, bedenk een hele nieuwe wereld en boetseer mee aan het oneindige landschap. Oh ja! Breng gerust iets mee voor in je nieuwe wereld.”

- Door de bomen, Grimbergen (11/03/2018) - workshop Strijdende tuiniers – “Houden jullie net zoals bijen veel van bloemen? Als strijdende tuiniers helpen we deze leuke beestjes en zorgen we voor extra veel ge-kleurde bloemen bij jou in de tuin of buurt. Hoe wij hiervoor zorgen? We maken onze eigen ‘bommetjes’ en gaan aan de slag met zand, klei en een piepklein zaadje. Daarna drop jij de bommetjes ergens bij jou in de buurt! Alvorens we onze bommetjes droppen, steken we ze in een mooi zakje dat we zelf gaan bestem-pelen met natuurlijke materialen.”


- 165 -

- Speelpleinwerking Zemst (14/02 en 11/04/2018) – activiteit nog verder uit te werken - Filmvoorstelling ZOOks Asse (10/02/2018) workshop insectenhotel en zaadbommetjes maken. Cultuur-

centrum Asse - Week van de bij (27/05/2018): workshop rond bijen (zie gelinkte acties) - Waterfeest Vilvoorde (29/04/2018) – activiteit nog verder uit te werken - Andere workshops zoals ‘HUT’ en ‘Opsakee’ voor de komende jaren zijn nog in overleg.


Figuur 90 – Sfeerbeelden workshop ‘Knappe kriebelbeestjes’ tijdens het festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek (Grimbergen) in 2017


- 166 -

Figuur 91 – Locaties workshops Art d’Eco in 2017 en 2018 Financieringskanalen Deze actie vergt nagenoeg enkel personeelsinzet via de NME-medewerker en coördinator (taalstelling basiswer-king). De financiering van deze personeelsinzet gebeurt in hoofdzaak via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant; zie ook tabel 9 (2017) en 10 (2018). De aanvrager betaalt een bijdrage voor deel-name aan dit aanbod:

- Een forfaitair bedrag van 40 euro voor een halve dag en 70 euro voor een volledige dag. - Alle verbruiksmaterialen

Gelinkte acties Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 19. Maak spel van je groen Actie 34. Waterfeest - Vilvoorde Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 41. Vrijwilligersnetwerk


- 167 -

Actie 41. Vrijwilligersnetwerk GROEN Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 30/09/2017), Annelies Kerschot (vanaf 21/08/2017) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Provincie Vlaams-Brabant Doelgroepen Brede publiek. Iedereen met voldoende kennis en interesse voor educatieve begeleiding komt in aanmerking. Voor NME-begeleidingen wordt specifiek gezocht naar mensen met ervaring in het begeleiden van groepen van kinderen tussen 3 en 14 jaar en met kennis omtrent de inhoud van de activiteiten. Doelstelling(en) Het regionale NME-steunpunt probeert waar mogelijk mensen op vrijwillige basis in te zetten. In de eerste plaats worden vrijwilligers gezocht met betrekking tot het begeleiden van schoolactiviteiten, daarnaast worden ze ook gevraagd voor publieksactiviteiten en/of eenmalige activiteiten. Naast het uitvoeren van vrijwilligerswerk worden de vrijwilligers ook uitgenodigd om deel te nemen aan be-staande vormingen rond milieueducatie. Daarnaast worden de deelnemers ook geprikkeld door zelf aan de slag te gaan met de natuurbelevingskoffers van RLGC. Korte omschrijving Personen die geïnteresseerd zijn in onze werking kunnen zich aanmelden als vrijwilliger. Ze worden dan gecon-tacteerd wanneer we beroep op hen kunnen doen voor publieksactiviteiten of eenmalige activiteiten. De vrijwil-liger bepaalt zelf de duur en intensiteit van zijn/haar engagement. Personen die zich vrijwillig willen inzetten voor een NME- activiteit, worden voorzien van de nodige omkadering. Wanneer iemand geïnteresseerd is in het vrijwilligerswerk, wordt alle praktische informatie rond de aard van de activiteiten verschaft. We nodigen daarbij de kandidaat steeds uit tot een bezoek aan onze locatie in Vilvoorde. Indien dat niet mogelijk is, wordt de informatie per mail of telefonisch doorgegeven. Daaraan gekoppeld leggen we het juridisch kader uit waarbinnen vrijwilligerswerk valt en wat dat voor hen persoonlijk inhoudt. De activi-teiten en het materiaal worden voorgesteld. Blijkt de kandidaat-vrijwilliger zich na kennismaking te willen engageren, dan wordt dit stappenplan gevolgd voor het begeleiden van NME-activiteiten:

- De kandidaat-vrijwilliger kiest één of meerdere activiteiten uit die hij/zij wil begeleiden. We bezorgen hem/haar een handleiding.

- De kandidaat loopt een eerste keer mee met de activiteit, om de sfeer op te snuiven. - Indien de activiteit aanslaat, wordt hij/zij uitgenodigd om een 2e keer mee te gaan, deze keer als assistent-

begeleider (zonder de activiteit te leiden). Op dit moment wordt de afsprakennota voor vrijwilligerswerk ondertekend door beide partijen.

- Vervolgens kan de kandidaat de activiteit(en) begeleiden, met nog beperkte ondersteuning van de NME-medewerker. Hiervoor ontvangt de vrijwilliger een vergoeding.

- De daaropvolgende keer kan de vrijwilliger zelfstandig een activiteit begeleiden.


- 168 -


Inhoudelijke werking - Vrijwilligersvergoeding: RLGC betaalt de maximaal voorziene dagvergoeding die een vrijwilliger wettelijk

kan krijgen. Hier kan ook een kilometervergoeding aan toegevoegd worden indien relevant. De vrijwilliger ontvangt hiervoor een document op het einde van het seizoen (begin november of eind juni) dat hij/ zij ondertekend terugbezorgt aan RLGC.

- Ondersteuning en vorming vrijwilligers o Vorming: de vrijwilligers van RLGC kunnen aansluiten bij door de provincie georganiseerde vormin-

gen. o Logistieke ondersteuning: bv. ter beschikking stellen van schoudertassen van de provincie, voorzien

van een EHBO-set tijdens begeleidingen, digitaal doorsturen van de handleidingen... o Verzekering: provinciale verzekering voor vrijwilligers met dekking van buitencontractuele aanspra-

kelijkheid tegenover derden, rechtsbijstand voor de organisatie en de vrijwilliger en lichamelijke on-gevallen bij de vrijwilliger.

o Inhoudelijke ondersteuning: er wordt getracht elk jaar een uitstap te organiseren voor alle vrijwil-ligers als dank voor hun inzet en om samen de inhoudelijke werking te versterken. Wegens te weinig belangstelling van de vrijwilligers werd deze vrijwilligersdag in 2017 afgelast.

Tabel 36 - Overzicht van de vrijwilligersinzet in 2017 i.k.v. de NME-werking

Datum Aard activiteit Vrijwilliger 12-5-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 12-5-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 15-5-2017 Kabouterpad Christine Beirens 15-5-2017 Kabouterpad Christine Beirens 19-6-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 19-6-2017 Bijzondere Bijen Christine Beirens 23-6-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 23-6-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 29-6-2017 Moord in de poel Koen Krabbe 29-6-2017 Moord in de poel Koen Krabbe 7-9-2017 Kriebelfladderpad Lize Janssens 7-9-2017 Kriebelfladderpad Jasmien Van de Velde 8-9-2017 Toverwilg en heksenkruid Jo Frenssen 8-9-2017 Toverwilg en heksenkruid Jo Frenssen 19-9-2017 Toverwilg en heksenkruid Laura Taelemans 20-9-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 21-9-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 21-9-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 25-9-2017 Kriebelfladderpad Jasmien Van de Velde 25-9-2017 Kriebelfladderpad Jasmien Van de Velde 3-10-2017 Bijzondere Bijen Christine Beirens 3-10-2017 Bijzondere Bijen Christine Beirens 6-10-2017 De schatkist van Boris de bostrol Magda Walravens 9-10-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 12-10-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 12-10-2017 Kriebelfladderpad Christine Beirens 17-10-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 17-10-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 18-10-2017 De schatkist van Boris de bostrol Christine Beirens 27-10-2017 Kieteltocht Christine Beirens 13-11-2017 Ik word weerman Christine Beirens


- 169 -

Figuur 92 - Evolutie van het jaarlijks aantal ingezette vrijwilligers voor de begeleiding van NME-activiteiten tussen 2007 en 2017

Figuur 93 - Evolutie van het aantal NME-activiteiten begeleid door vrijwilligers tussen 2007 en 2017 Communicatie en promotie

- Er wordt in de eerste plaats getracht gemotiveerde mensen aan te spreken via diverse cursussen die door RLGC georganiseerd worden.

- Wanneer RLGC deelneemt aan een evenement of een infostand plaatst, wordt informatie ter beschikking gesteld van bezoekers om als vrijwilliger aan de slag te gaan.

0

2

4

6

8

10

12

14

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


- 170 -

Gepland in 2018 - Verderzetting van de inzet van vrijwilligers voor begeleiding van NME-activiteiten en verdere onder-

steuning van deze vrijwilligers volgens de werkwijze zoals hierboven weergegeven -voor activiteiten die RLGC niet zelf kan begeleiden

- Schooljaar 2017-2018: drie nieuwe vrijwilligers in opstart – worden begeleid - Uitnodigen van vrijwilligers voor bestaande vormingen, o.a. cursus speelgroen - In de scholen die betrokken zijn in een ‘Natuur-op-school’-project, een ouder of andere vrijwilliger zoe-

ken die NME-begeleidingen kan doen in de betrokken school. Dit helpt RLGC om meer leerlingen te bereiken bij de activiteiten met een beperkte inzet van personeel. RLGC staat dan in voor de inhoude-lijke ondersteuning en zoekt mee naar een manier om het juiste materiaal beschikbaar te stellen (bij-voorbeeld door de school te adviseren over wat ze waar kunnen aankopen).

Andere ideeën voor de toekomst/reserveacties: - Mogelijkheden bekijken voor inzetten vrijwilligers als stageopdracht bij hogeschoolopleidingen - Verder blijven zoeken naar nieuwe vrijwilligers, eventueel vrijwilligers koppelen aan NOS-scholen, zo-

dat ze daar de NME-begeleidingen kunnen trekken - Indien kansen zich aanbieden dan link maken met educatieve werking plantentuin, Den Diepen Boom-

gaard, MOT,…

Situering & illustraties / Nazorg & opvolging Na afloop van het voorjaarsseizoen 2012 werden de vrijwilligers bevraagd naar hun ervaringen als vrijwilliger, en naar hun suggesties om de vrijwilligerswerking te verbeteren. Er zijn reeds enkele maatregelen getroffen om hen nog beter bij te staan bij hun vrijwilligerstaak. Deze aanpak wordt ook de komende jaren gehanteerd:

- inschrijvingen van scholen worden gebundeld en zo vroeg mogelijk doorgestuurd naar de vrijwilliger (minstens 1 maand op voorhand)

- de vrijwilliger wordt uitgenodigd zelf al data op te geven die passen - er wordt jaarlijks een ontmoetingsdag georganiseerd

Financieringskanalen Deze actie omvat nagenoeg enkel personeelsinzet. Ze wordt uitgevoerd door de NME-medewerker. De financie-ring van deze personeelsinzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant; zie ook tabel 9 (2017) en 10 (2018). De financiering van de vrijwilligersvergoeding gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt. De kost voor de vrijwilligersverzekering wordt rechtstreeks gedragen door de provincie Vlaams-Brabant via intekening door RLGC op de gezamenlijke polis afgesloten door de provincie. Vanaf 2018 neemt de Vlaamse Overheid deze gratis vrijwilligersverzekering over. Gelinkte acties Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 38. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 39. Op zebraPAD Actie 40. Natuurateliers ‘Art d’eco’


- 171 -

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie

Actie 42. Ondersteuning ‘Natuur op school’

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Jan De Beck (vanaf 01/03/2018 tot 01/09/2018) Partners Provincie Vlaams-Brabant, MOS, gemeenten, Pro Natura (i.k.v. INL-werking), Natuurpunt. Doelgroepen Scholen uit Noordwest-Brabant Doelstelling(en) - Versterken van groen en natuur in of rond het schooldomein en dit ook linken met het lesprogramma. - De koesterburencampagne en provinciale tuinencampagne tot in de school brengen en door middel van in-

richtingen op het schoolterrein de biodiversiteitswaarde verhogen. Korte omschrijving De projecten moeten voldoen aan bepaalde toepassingsvoorwaarden. Belangrijk is dat het project een meer-waarde op educatief vlak en op het vlak van natuur heeft. Enkel inheemse soorten komen in aanmerking voor aanplantingen, alsook de meeste ecologische beheersvormen. Een planmatige aanpak is het sleutelwoord voor een geslaagd project. Participatie is daarbij essentieel. Voor de uitwerking van het project dienen scholen contact op te nemen met de milieu- of duurzaamheidsambtenaar, natuurverenigingen in de buurt, het regionaal land-schap, natuurouders, de MOS-begeleiders of de medewerkers van Educatief Natuurbeheer bij de provincie. De projecten dienen te passen binnen het lokaal, provinciaal of Vlaams natuurbeleid. De bijdrage van RLGC bestaat erin om advies te verlenen tijdens dit proces in het kader van mogelijke natuurac-ties op het terrein. Daarnaast kunnen bepaalde deelaspecten zoals poelen, hagen, houtkanten, hoogstamfruit-bomen, autochtoon plantmateriaal… uitgevoerd worden binnen de lopende acties van RLGC. Het huidige NME-aanbod (begeleide activiteiten, natuuruitleenkoffers,…) vanuit RLGC kan ook inspelen op één van de voorwaar-den van het natuurproject, met name het creëren van een educatieve meerwaarde en integratie ervan in de klas- en schoolwerking. Gerealiseerd in 2017

1. Afstemming met de provincie Vlaams-Brabant - MOS-dag rond Natuur op school: RLGC gaf samen met de andere RL mee invulling aan de MOS-dag rond

natuur op school op 19/04/2017 in het provinciehuis. De regionale landschappen organiseerden een con-sultatieronde waarbij scholen met hun plan voor advies langs kunnen komen.

- RLGC hield nauw contact met de MOS-medewerkers van de provincie en benaderde samen met hen scholen in het kader van ingroening van de schoolterreinen en koppeling aan het educatief traject.

- Ondersteuning en aanleveren tekst voor de inspiratiegids ‘Kleur je school groen’ (zie gelinkte acties). - Feedback geven op de ontwikkeling van een provinciaal geoloket ‘Groene scholen’ en invullen met gege-

vens van de scholen van RLGC.


- 172 -

2. Concrete ondersteuning van scholen in de regio (zie tabel 37) RLGC heeft sinds de start in 2009 zijn medewerking verleend aan deze actie. In 2017 werden verschillende scho-len vanuit RLGC begeleid en andere ondersteuning geboden (van advies over planopmaak tot uitvoering project) - NOS-dossiers goedgekeurd in 2016 en nog lopend in2017: aanplantingen en inrichtingen afronden in voor-

jaar 2017 met afrekening dossiers in september 2017 o Vijverbeek Zellik fase 2: wilgenhutten, inheemse bloemenweide, inboet speelbosje, gemengde haag,… o De Knipoog Vilvoorde: doolhof inheemse hagen, speelbosje (aanplant samen met leerlingen), speel-

heuvel, hoogstambomen,… - Goedgekeurde NOS-dossiers in voorjaar 2017 met inrichtingen in 2017-2018:

o De leertrommel Opwijk: wilgenhutten, bosjes, hagen,… o Sint Jozef Peutie: fruitbomen, open klasje, hagen, speelbosje, bloemenweide, wilgenhut, moestuinbak-

ken,… o Vijverbeek Asse kleuterschool: hagen, hoogstamboom, wilgenhut en tunnel, doolhof met inheemse

hagen, insectenhotel,... o Tuinbouwschool Merchtem: hagen, heggen en houtkanten volgens pakketten van haagplantactie, vo-

gelbosje, wilgenhut, insectenhotel met bloemenweide,… o De Regenboog Grimbergen: inheemse hagen, wilgenhut, speelbosje, schaduwbomen, moestuinbak-

ken, bloemenweide, herstel poel met kleimatten,… o De Pimpernel Zemst: subsidies van pimp je speelplaats, aanplantingen door gemeente samen met

RLGC - Dossiers aangevraagd in september 2017:

o De Zonnebloem Wolvertem o De Knipoog Vilvoorde fase 2

- Dossiers in opstart/onderzoek o Sint Cajetanus Perk o GBS Mollem o GBS Wemmel (on hold) o Virgo Plus Vilvoorde o De Biekorf Vilvoorde o Sint-Theresiacollege Kapelle-op-den-Bos fase 2 o De Springplank Asse

- Verdere adviesverlening voor nieuw binnenkomende aanvragen i.k.v. Natuur op je school. Indien passend binnen de projectvoorwaarden van bv. hagen en houtkanten of poelenproject kan RLGC ook mee instaan voor de uitvoering van de geplande werken.

Gepland in 2018

1. Afstemming met de provincie Vlaams-Brabant - Deelname aan overleg rond Natuur op school georganiseerd door Provincie Vlaams-Brabant - Provinciaal Geoloket voor vergroende scholen verder opvolgen en aanvullen voor de scholen van RLGC - MOS-dag rond Natuur op school: RLGC geeft samen met de andere RL mee invulling aan de MOS-dag rond

natuur op school in april 2018 in het provinciehuis. - Mee promoten van de openschooltuinendag in mei 2018 - RLGC werkt nauw samen met de MOS-medewerkers rond ingroening van schoolterreinen en zorgt mee

voor een koppeling met de doelstellingen van het project Milieuzorg Op School (MOS). - Opvolgen van de uitwerking van een publicatie rond Natuur op school - Reserveactie: samen met de andere RL nadenken over ‘stand alone’-koffers en een engagementsverklaring

rond natuur op school.

2. Concrete ondersteuning van scholen in de regio (zie tabel 37) - Uitvoering van lopende projecten NOS (subsidiedossier reeds goedgekeurd):

o Vijverbeek Asse (fase 3) o De Knipoog Vilvoorde (Fase 2) o De Leertrommel Opwijk o De Lampion Peutie o Tuinbouwschool Merchtem o De Regenboog Grimbergen o De Zonnebloem Wolvertem


- 173 -

o De Pimpernel (subsidies Pimp je speelplaats) - Ondersteuning scholen, uitwerken ingroening en ondersteuning van opmaak nieuwe subsidiedossiers voor

volgende scholen: o GBS De Springplank Krokegem, o GBS Mollem, o GBS Wemmel o Virgo + Vilvoorde o De Leerheide Asse o Sint Cajetanus Perk o Ter Berken Hofstade o De Kriekelaar Hofstade o De Vleugel Zaventem

- Met enkele scholen die contact opnamen met de provincie in 2017 zal indien relevant in 2018 overlegd worden voor een mogelijk ‘Natuur op school’-project: o De Brug Vilvoorde o GBS2 Sint -Stevens-Woluwe o GBS Zellik

- Verdere adviesverlening voor nieuw binnenkomende aanvragen. Indien passend binnen de projectvoor-waarden van bv. hagen en houtkanten of poelenproject kan RLGC ook mee instaan voor de uitvoering van de geplande werken.

Tabel 37 – Overzicht lopende ‘Natuur op School’-projecten in 2017-2018

School Gemeente Stand van zaken begeleiding/uitvoering subsidieaanvraag NOS

1 De Knipoog Vilvoorde Lopend fase 2 goedgekeurd 2 De Kriekelaar Zemst Nieuw in opmaak 3 De Lampion Peutie Lopend goedgekeurd 4 De Leerheide Asse eerste contact en terreinbezoek gedaan - on hold nieuw 5 De Leertrommel Opwijk Lopend goedgekeurd 6 De Pimpernel Zemst Lopend pimp je speelplaats 7 De Regenboog Grimbergen Lopend goedgekeurd 8 De Springplank Krokegem eerste contact en terreinbezoek gedaan nieuw

10 De Zonnebloem Meise Lopend goedgekeurd 11 GBS Mollem Asse Fase 2 eerste contact en terreinbezoek gedaan nieuw 12 GBS Wemmel Wemmel Nieuw - voorlopig on hold nieuw 13 Gemeentelijke Tuinbouwschool Merchtem Lopend goedgekeurd 14 GO Vijverbeek Asse Lopend goedgekeurd 15 KA Zaventem Zaventem Nieuw in opmaak 17 Sint Cajetanus Steenokkerzeel Nieuw in opmaak 18 De Lampion Peutie Lopend goedgekeurd 19 Ter Berken Zemst Eerste contact en terreinbezoek gedaan nieuw 20 Tuinbouwschool Merchtem lopend goedgekeurd 21 Vijverbeek Asse Fase 1 en 2 afgerond, Fase 3 lopend goedgekeurd 22 Virgo + Vilvoorde Nieuw goedgekeurd


- 174 -


Figuur 94 – Overzichtskaart van scholen die met ondersteuning van RLGC reeds deelnamen of momenteel deel-nemen aan een Natuur–op–school – project

Figuur 95 – Sfeerbeelden uitvoering Natuur op school project in de Knipoog (Vilvoorde) samen met de leerlingen


- 175 -

Figuur 96 – Ingroeningsplan i.k.v. ‘Natuur op school’-project voor ‘De Pimpernel’, Zemst

Nazorg & opvolging De nazorg m.b.t. deze projecten is identiek aan deze bij de acties die hier deel van uitmaken (poelen, hagen en houtkanten, soortbescherming,…). Verder krijgt de school ook info aangeboden over het NME-aanbod van RLGC zodat ze hier desgewenst aan kunnen deelnemen en zo de groene inrichting van de school een educatieve meer-waarde kunnen geven. Op voorstel van RLGC werd een deel van het beheer van enkele ‘Natuur op School’-pro-jecten ook mee opgenomen in de programma’s van de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen voor 2018. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker (taakstelling strategische doelstellingen

ANB). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). - Voor de eigenlijke uitvoering van het project voorziet de provincie een subsidie tot 10.000 euro per school

voor basis- en secundair onderwijs. - Indien dit project niet loopt binnen een provinciaal ‘Natuur op School’-traject is er een mogelijke tussenkomst

van 70% vanuit RLGC met provinciale projectsubsidies mits het project aansluit bij andere reguliere actie rond aanleg van kleine landschapselementen ineen waardevol landschap (cf. voorwaarden voor KLE-acties poelen, hagen en houtkanten, en hoogstamboomgaarden) of soortbeschermingsacties.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 38. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 47. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders flyers en affiches Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen


- 176 -

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten

Actie 43. Snoeicursussen hoogstamfruit GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Jan De Beck Partners Provincie Vlaams-Brabant, gemeenten, Nationale Boomgaardenstichting, gemeente Opwijk (Kersenboomgaar-den Mazenzele) Doelgroepen Eigenaars hoogstamboomgaarden, brede publiek Doelstelling(en)

- Kennis vergroten over het ecologisch, landschappelijk en cultuurhistorisch belang van hoogstamboomgaar-den

- Specifieke onderhouds- en snoeitechnieken aanleren, in het bijzonder bij eigenaars van hoogstamboom-gaarden aangelegd/hersteld door RLGC en deelnemers aan de fruitboom- en haagplantactie.

Korte omschrijving De snoeicursus wordt georganiseerd in samenwerking met de Nationale Boomgaardenstichting. Een cursusdag, hetzij ‘wintersnoei’, hetzij ‘zomersnoei’, bestaat uit twee dagdelen. In de voormiddag komt theorie en achter-grond over natuur- & erfgoedwaarde, soorten en rassen, ziekten, aanplant, snoei (vorm-, onderhouds- en ver-jongingssnoei) aan bod, terwijl in de namiddag de snoei van hoogstamfruitbomen in de praktijk wordt gebracht. Gerealiseerd in 2017

- Promotie nieuwe snoeicursussen hoogstamfruit in de elektronische nieuwsbrief, diverse kanalen online. - Promotie snoeicursussen op publieksactiviteiten en via lokale partners en gemeente - Gericht contacteren eigenaars hoogstamboomgaarden en deelnemers haagplantactie voor deelname aan

deze cursus - Organisatie van een 2-delige snoeicursus hoogstamfruit op 11 februari 2017 (wintersnoei) en op 26 augus-

tus 2017 (zomersnoei), beide in Londerzeel met respectievelijk 19 deelnemers en 18 deelnemers. Gepland in 2018

- Promotie nieuwe snoeicursussen hoogstamfruit via de eigen communicatiekanalen (elektronische nieuws-brief, website, sociale media) en via deze van de lokale partners

- Gericht contacteren eigenaars hoogstamboomgaarden en deelnemers haagplantactie voor deelname aan deze cursus

- Organisatie 2-delige snoeicursus hoogstamfruit: - Wintersnoei op 10 februari 2018 in Opwijk (Hof Ten Hemelrijk), - Zomersnoei op 1 september 2018 in Opwijk (Hof Ten Hemelrijk).

Er wordt telkens gewerkt in dezelfde boomgaard en zoveel mogelijk met dezelfde cursisten zodat in de zomer tijdens het 2e cursusdeel kan worden voortgebouwd op het resultaat van de eerste ingreep tijdens de winterpe-riode.


- 177 -


Figuur 97 – Overzichtskaart locaties snoeicursussen hoogstamboomgaarden 2007-2017

Figuur 98 – Sfeerbeelden snoeicursussen hoogstamfruit winter (boven) en zomer (onder) in Londerzeel (2017)


- 178 -

Nazorg & opvolging Deze actie is op zich al een vorm van nazorg voor de acties ‘Hoogstamboomgaarden’ en de ‘Fruitboom- en haag-plantactie’. Daarnaast ontvangen alle deelnemers ook de brochure hoogstamboomgaarden van RLGC en info rond het ecologisch inrichten van hun hoogstamboomgaard. Bij deelnemers wordt gepolst naar interesse voor aanleg/herstel hoogstamboomgaard. Deelnemers worden ook opnieuw gecontacteerd n.a.v. de publieksactivi-teiten, b.v. voor deelname aan mobiele fruitpers (zie gelinkte acties). Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische land-

schapszorg), de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling strategisch strategisch project ‘Land-schap van Erembald tot Kravaalbos’). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018).

- De organisatiekosten (promotie, catering, materiaal) voor deze cursussen worden deels gedragen via de sub-sidies van de provincie Vlaams-Brabant voor historische landschapszorg vanuit erfgoed en deels via de subsi-dies van de provincie Vlaams-Brabant voor gemeentelijke natuurprojecten (voor snoeicursussen i.k.v. project kersenboomgaarden Mazenzele).

- Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente of een lokale partner. Drank wordt eventueel vergoed.

- Deelnemers betalen 6 euro bij inschrijving voor 1 cursusdag / 10 euro voor 2 cursusdagen. Gelinkte acties Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 49. Andere publicaties: brochures, folders flyers en affiches Actie 50 Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Krabvaalbos’ – Asse/Opwijk

Actie 44. Cursus beheer van poelen GROEN & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Heirman, Margot De Groote Partners RL Rivierenland, Inverde Doelgroepen Particulieren, natuurverenigingen, poeleigenaars Doelstelling(en)

- Eigenaars en geïnteresseerden informatie meegeven over de verschillende facetten van waterpartijen en poelen in het bijzonder.

- Vrijwilligers opleiden voor de inventarisatie van poelen, met de bedoeling een monitoringsploeg samen te stellen voor de opvolging van poelen gegraven door RLGC.

Korte omschrijving Voor de opleiding van de vrijwilligers bieden we de ‘Kikvorscursus XL’ aan. Deze bestaat uit een cursus waarbij we de deelnemers wegwijs maken in de basisbeginselen van een poel en het bijhorende waterleven. Via een


- 179 -

aanbod van een aantal deelthema’s krijgen de cursisten inzicht in de basisprincipes van het poelenleven. In na-volging van de cursus worden de deelnemers uitgenodigd om deel te nemen aan de monitoring van poelen die nieuw gegraven of hersteld werden door RLGC. RLGC stimuleert in het bijzonder de eigenaars van om deel te nemen aan de cursus en de monitoring van de eigen poel op zich te nemen. Op basis van deze inventarisaties (zie ook tabel 18), aangevuld met de inventarisatiegegevens van Natuurpunt, kan dan de toestand van onze poe-len ingeschat worden, en kunnen adequate beheermaatregelen genomen worden. Deze cursus wordt alternerend aangeboden met een formule enkel een beheermodule in het wordt georgani-seerd. Dit jaarlijks wisselend programma heeft tot doel een groep van mensen samen te brengen die specifiek meer willen weten over praktische beheer van een poel. Door dit af te wisselen met een laagdrempelige formule kunnen we beide programma’s voldoende interessant houden zodat eenieder zijn gading vindt en zo genereren we op die manier ook voldoende grote groepen. Gerealiseerd in 2017

- Op 30/09/2017 werd een poelencursus georganiseerd in samenwerking met Inverde & Regionaal Land-schap Rivierenland.

- Op de grens tussen RLGC en RLRL werd er, naast het theoretisch gedeelte in de voormiddag, een prak-tijkgedeelte in de namiddag afgewerkt met poelen in Leest (Mechelen) en Zemst aan het Bos van Aa.

- In totaal namen 29 particulieren deel aan deze cursus. Gepland in 2018 Er wordt bekeken om opnieuw een gelijkaardig programma uit te werken voor 2018. Mogelijks is er een koppe-ling te maken met de Kamsalamanderwerkgroep in opstart voor onze regio.

- Net als vorig jaar een klassieke poelencursus organiseren met een enthousiaste partner. - Een andere mogelijkheid is dat we een fietstocht organiseren waarin de waterpartijen en hun aanleg en

beheer aan bod kunnen komen. Een mogelijke kapstok is deze van het strategisch project Groene Noordrand waarin groenblauwe netwerken één van de doelstellingen zijn.


Figuur 99 – Overzichtskaart locaties cursussen rond monitoring en/of beheer van poelen tijdens de periode 2011-2017


- 180 -

Figuur 100 – Sfeerbeelden van de cursus ‘Aanleg en beheer poelen’ op 30/09/2017 in Zemst en Leest (Mechelen)

Nazorg & opvolging Deze cursus is opgevat als nazorg binnen het poelenproject (zie gelinkte acties).


- 181 -

Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker gebiedsgerichte acties (taakstelling natuurpro-

jecten) en de projectmedewerk bos & toegankelijke natuur. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018).

- De – beperkte - organisatiekosten voor deze actie worden gedragen via de subsidies van de provincie Vlaams-Brabant voor natuurprojecten (promotie, kost lesgever, catering, materiaal).

- Het lokaal wordt meestal ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente. - Deelnemers betalen bij inschrijving 6 euro voor de cursus ‘Beheer van poelen’; 10 euro’ indien de cursus uit

meerdere modules bestaat. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 37. Natuurbeleving voor scholen - ‘Moord in de Poel’ Actie 38. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers Actie 39. Op zebraPAD Actie 47. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, flyers, affiches

Actie 45. Cursussen en infomomenten soortbescherming

GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam, Patrick Endels Partners Provincie Vlaams-Brabant, Brakona, andere Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen, gemeente Zemst, ge-meente Steenokkerzeel, Domein van Perk, bijenwerkgroep Aculea, lokale natuurpuntafdelingen,… Doelgroepen Particulieren, landbouwers, natuurverenigingen, gemeentebesturen en andere openbare besturen,… Doelstelling(en) - Vorming: in het kader van de soortbeschermingsacties mensen op een laagdrempelige manier op weg helpen

met het (leren) herkennen, inventariseren en beheren van soorten. - Sensibilisatie: mensen bewust maken van de ecologische waarde van ruigten, houtkanten en bloemenranden

en van de soms specifieke noden van daaraan gebonden soorten zoals o.a. wilde bijen. Het belang van biodi-versiteit in de kijker zetten en de koesterburencampagne laten doordringen bij het brede publiek.

Korte omschrijving Verschillende cursus- of vormingsmomenten worden georganiseerd om mensen op een laagdrempelige manier in contact te brengen met verschillende soortengroepen, het belang van deze soorten en de mogelijke acties die ze kunnen ondernemen om hen te beschermen en hen een handje te helpen. Ook in 2017 werden daarbij soli-taire) bijen in de kijker gezet. Hiermee tracht RLGC de bijenproblematiek toe te lichten aan het brede publiek en mensen aan te sporen hiervoor actie te ondernemen. Ook IHD-soorten van habitatrichtlijn bijlage IV waarvoor actie ondernomen wordt, zoals vleermuizen en Kamsalamander, worden onder de aandacht gebracht tijdens verschillende infomomenten.


- 182 -


1. Solitaire bijen - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden in Zemst: in samenwerking met Inverde vond op 13/05/2017

een tweede keer de cursus aanleg en beheer van bloemenweiden plaats. Door de deskundige uitleg van Wim Massant (Inverde) en het terreinbezoek ter plaatse leerden de 23 enthousiaste deelnemers hoe ze een bloe-menweide kunnen aanleggen en beheren.

- Uitleg rond solitaire bijen en hun nestgelegenheid aan middelbare school ‘Het College’ van Vilvoorde. Zij brachten op 30/11/2017 een bezoek aan het bijenhotel van RLGC.

2. Vleermuizen - Geleid bezoek voor de Scouts van Perk aan de ijskelders van het Domein van Perk op 15/4/2017 met toelich-

ting door RLGC over vleermuizen en de genomen maatregelen bij de restauratie (zie gelinkte acties) Gepland in 2018

1. Solitaire bijen - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden i.s.m. Inverde in mei 2018, deze keer in de week specifiek ge-

richt op gemeenten, maar ook open voor particulieren. Eventueel uit te breiden met een cursusdeel over soortherkenning.

2. Vleermuizen - Geleide bezoeken aan de ijskelder van het Domein van Perk of ijskelder van Schiplakenbos met school indien

daar een vraag voor komt. Situering & illustraties

Figuur 101 – Overzichtskaart cursussen aanleg en beheer van bloemenweiden (2016-2017)


- 183 -

Figuur 102 – Sfeerbeelden cursus bloemenweiden in Zemst Nazorg & opvolging Dit project is opgevat als opvolging binnen de actie soortbescherming solitaire bijen (vnl. dan de cursus aanleg en beheer van bloemenweiden; zie gelinkte acties). Financieringskanalen - De sensibiliserende acties rond solitaire bijen worden uitgevoerd door biodiversiteitsmedewerker. Voor de

financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). - De organisatiekosten (promotie, catering, materiaal) voor deze actie werden gedragen via de subsidies vanuit

de provincie voor natuurprojecten. Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente. Voor deelname aan de cursus bloemenweiden wordt rechtstreeks ingeschreven en betaald bij Inverde

- De educatieve acties rond vleermuizen worden uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker, medewerker landschapszorg of de coördinator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018).

- Deze activiteiten brengen weinig of geen andere kosten met zich mee. Deelname aan deze infomomenten is gratis.

Gelinkte acties Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving


- 184 -

Actie 46. Cursussen beheer

van houtige kleine landschapselementen . . GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Jan De Beck (vanaf 20/11/2017) Partners Gemeenten, Natuurpunt, Inverde, Provincie Vlaams-Brabant Doelgroepen - In eerste instantie de personen die deelnamen aan de Fruitboom- en haagplantactie en degenen die met

RLGC hagen, heggen, houtkanten en knotbomen aanplantten. - Daarnaast ook alle andere geïnteresseerden: natuurverenigingen, landbouwers, particulieren, gemeentebe-

sturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) RLGC legt via eigen acties en via de Fruitboom- en haagplantactie op diverse locaties in het werkingsgebied ha-gen, heggen en houtkanten aan. Daarnaast worden ook heel wat knotbomen aangeplant. Na de inrichting wordt het project echter voor een groot deel losgelaten. Voor het eigenlijke beheer wordt wel ondersteuning en ad-viesverlening voorzien (o.a. via praktische brochures, zie gelinkte acties), maar dit wordt wel uitgevoerd door de betrokken eigenaar. Soms blijft dit achterwege wegens gebrek aan kennis of tijd. Aansluitend op andere prakti-sche cursussen zoals de ‘Snoeicursus hoogstamboomgaarden’ en de cursus 'Knot- & hakhoutbeheer' biedt RLGC vanaf 2014 ook voor het ‘Beheer van hagen en heggen’ op deze manier ondersteuning aan voor eigenaars. Korte omschrijving In deze cursus leert men meer over de historische context van houtkanten, knotbomen, hagen en heggen en hun landschaps- & natuurwaarde. Vooral praktische aspecten komen daarbij aan bod: welke soorten zijn het meest geschikt, hoe pak je het aanleg en beheer het best aan,... In de voormiddag staat een theoretische toelichting op het programma, in de namiddag een praktijkdemonstratie op het terrein. Gerealiseerd in 2017 - In 2015 werd er samen met de andere regionale landschappen overleg gepleegd met de opleidingsorganisatie

Inverde om na te gaan hoe gemeenschappelijke cursussen kunnen georganiseerd worden en of Inverde hierin (administratief en/of organisatorisch) kan ondersteunen. In 2016 werd de cursus ‘Beheer van hagen en heg-gen’ daarom i.s.m. Inverde georganiseerd. Deze samenwerking werd in 2017 verdergezet en geëvalueerd.

- In 2017 werd de cursus ‘Knot-en hakhoutbeheer’ i.s.m. Inverde georganiseerd op zaterdag 21 januari 2017 in Merchtem. Hiervoor waren er 18 deelnemers.

- Ook de cursus ‘Beheer van hagen en heggen’ werd in 2017 georganiseerd i.s.m. Inverde. Deze ging door op 25 november 2017 in Grimbergen en hiervoor waren er 6 deelnemers.

Gepland in 2018 De cursusmodule ‘Knot- en hakhoutbeheer’ wordt op zaterdag 20 januari 2018 hernomen en ook de cursusmo-dule ‘Beheer van hagen en heggen’ (najaar 2018) wordt in de loop van het voorjaar 2018 al voorbereid. - Afspraken met opleidingsorganisatie (Inverde) - Prospectie locaties, afspraken met gemeente & partners - Promotie cursus via website, sociale media en de elektronische nieuwsbrief - Praktische organisatie cursus en ondersteuning lesgever (aanbrengen demo-locatie,…). - Ondersteuning begeleiding tijdens lesdag zelf: voormiddag theorieluik, namiddag praktijkdemo - Interne evaluatie cursusmodule


- 185 -


Figuur 103 – Overzichtskaart locaties cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen 2012-2017

Figuur 104 – Sfeerbeelden cursus ‘Knot- en hakhoutbeheer in Brussegem (Merchtem) in het voorjaar van 2017 (boven) en ‘Beheer van hagen en heggen’ in Grimbergen tijdens het najaar van 2017 (onder)


- 186 -

Nazorg & opvolging Deze cursus is op zich reeds bedoeld als nazorg bij RLGC-projecten 'Hagen en heggen en houtkanten' en ‘Fruit-boom- en haagplantactie'. Financieringskanalen - Deze activiteit wordt uitgevoerd door de projectmedewerkers landschapszorg (taakstelling historische land-

schapszorg) en gebiedsgerichte acties (taakstelling natuurprojecten). Voor de financiering van deze perso-neelsinzet: zie tabel 9 (2017) en tabel 10 (2018).

- De – zeer beperkte - organisatiekosten (promotie, materiaal,…) voor deze actie werden gedragen via subsi-dies van de provincie Vlaams-Brabant voor historische landschapszorg vanuit erfgoed. Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente.

- Voor deelname aan deze praktische cursussen wordt rechtstreeks ingeschreven en betaald bij Inverde. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 11. Historische parken en tuinen Actie 13. Groene Houtcarrousel Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affiches

Actie 47. Cursusreeks “Avontuurlijk, Natuurlijk!”

GROEN & TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman, Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes, Lise Fivez, Patrick Endels Partners Kind & Samenleving Doelgroepen Brede publiek, leerkrachten, jeugdwerkers Doelstelling(en)

- Eigenaars en geïnteresseerden informatie meegeven over de verschillende facetten van speelgroen - Inforeeks rond natuurlijk spelen: Hoe je terrein inrichten, welke elementen opnemen in je ontwerp? Wat is

de waarde van spelen en welke regelgeving bestaat er rond speelnatuur? - Particulieren motiveren om tuinen avontuurlijker en biodiverser in te richten

Korte omschrijving Een cursusreeks van meerdere lesdagen met thema’s rond natuurlijk – avontuurlijk spelen en hoe je terrein daarvoor in te richten. Gerealiseerd in 2017 Organisatie van een 6-delige cursusreeks Praktische afspraken met lesgevers, geschikte locaties zoeken. Communicatie via website, E-NB, sociale media


- 187 -

De cursusreeks omvatte 6 lesdagen tussen januari en juni 2017: - Inleiding kwaliteitsvolle speelruimte door Peter Dekeyser van Kind & Samenleving (25/1/2017) in Vilvoorde

met 14 deelnemers - Wilgenhutten bouwen (18/02/2017) in Grimbergen met 23 deelnemers - Sessie Kwaliteitsvolle speelruimte en de relatie met veiligheidsregelgeving door Peter Dekeyser van Kind

& Samenleving (15/03/2017) in Vilvoorde met 15 deelnemers - Water als spelelement (29/04/2017) in Grimbergen met 14 deelnemers - Snoepfruit/eetbare tuin (10/06/2017) in Vilvoorde met 15 deelnemers - Demodag met bezoek aan inspirerende speelgroenplekken (24/06/2017) in de omgeving van Leuven met

10 deelnemers Gepland in 2018 Herneming van het onderdeel ‘wilgenhutten bouwen’: in november/december 2018 in Asse wordt een cursus rond het bouwen van wilgenhutten specifiek voor leerkrachten en scholen georganiseerd dit in samenwerking met Jan Godemont van Tuinkracht. Situering & illustraties

Figuur 105 – Sfeerbeelden cursusreeks ‘Avontuurlijk… Natuurlijk!’ met module wilgenhutten bouwen in Grim-bergen (linksboven), eetbare tuin in Vilvoorde (rechtsboven) en bezoek aan voordbeeldsites (onder)


- 188 -

Figuur 106 – Overzichtskaart locaties cursusreeks ‘Avontuurlijk…Natuurlijk!’ in Vilvoorde en Grimbergen in 2017 en voor 2018 in Asse

Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker biodiversiteit (taakstelling strategische doelstellin-

gen ANB). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 9 (2017) en 10 (2018). - De – beperkte - organisatiekosten voor deze actie worden gedragen via de provinciale subsidies voor natuur-

projecten vanuit leefmilieu (promotie, kost lesgever, catering, materiaal). - Deelnemers betalen bij inschrijving 6 euro voor 1 cursusonderdeel; bij inschrijving voor de volledige reeks,

betalen ze 30 euro. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 6. Adviesverlening i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 19. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone De Vlaamse Staak – Opwijk Actie 24. Inrichting Motte – Wemmel Actie 25. Inrichting 'Het Zeen' Fase II - Zaventem Actie 26. Inrichting 'Kersenberg'- Zaventem Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 38. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers Actie 42. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 49. Andere publicaties: brochures, flyers, affiches


- 189 -

4.3.4 Publicaties

Actie 48. Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media

IHD, GROEN & TOEG Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Patrick Endels Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes, In principe zijn daarnaast alle medewerkers betrokken bij deze communicatie-acties afhankelijk van het thema waarrond gecommuniceerd wordt Partners Provincie Vlaams-Brabant, alle aangesloten gemeenten en verenigingen, Agentschap voor Natuur en Bos, VLM en daarnaast alle leden-verenigingen die samen met RLGC acties willen promoten Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) Communicatie via deze digitale media heeft in principe dezelfde doelstellingen als deze van de voormalige Land-schapskrant (brede sensibilisatie, bekendmaken acties RLGC), maar kan door het flexibele karakter zowel in de tijd (minstens viermaal per jaar, in de praktijk reeds meerdere jaren zesmaal per jaar), qua inhoud (lopende ac-ties, cursussen en publieksactiviteiten) als doelpubliek (naar een ledenbestand van geïnteresseerden) beter toe-gespitst worden op te promoten acties, hetgeen de respons positief beïnvloedt. Korte omschrijving e-nieuwsbrieven Minstens viermaal per jaar wordt een elektronische nieuwsbrief verspreid onder een ledenbestand van intussen 2.457 adressen, met grosso modo telkens de volgende structuur:

- BINNENKORT: aankondiging eigen activiteiten en cursussen - IN DE KIJKER: oproep deelname (terrein)acties, resultaten terreinacties… - EN VERDER: activiteiten van partners

Uitgevoerd in 2017 e-nieuwsbrieven

- Opmaak en verspreiding van 6 elektronische nieuwsbrieven (maart, juni, augustus, september, oktober, december),

- Daarnaast werden er via het zelfde communicatieplatform ook nog 10 extra nieuwsflashes verstuurd n.a.v. cursussen en vacatures

- Tenslotte werd hetzelfde mailsysteem ook gebruikt om 13 persberichten en persuitnodigingen te versturen - Updaten en aanvullen e-mailbestand voor verspreiding van de e-nieuwsbrief


- 190 -

Figuur 107 – Aantal personen ingeschreven op de elektronische-nieuwsbrief van 2009 tot 2017 Gepland in 2018 e-nieuwsbrieven

- Indien op de Algemene vergadering februari 2018 de naamswijziging naar Regionaal Landschap Brabantse Kouters goedgekeurd wordt, dan wordt minimaal de layout van de elektronische nieuwsbrief en website aangepast volgens de nieuwe huisstijl.

- RLGC plant in 2018 opnieuw de uitgave van minstens 6 elektronische nieuwsbrieven. De timing is in principe 2 tot 3-maandelijks, maar zal samenhangen met de beste momenten om acties en activiteiten van RLGC en partners aan te kondigen.

Situering & illustraties elektronische nieuwsbrieven

Figuur 108 - Impressie van enkele elektronische nieuwsbrieven uit het werkjaar 2017

0

500

1000

1500

2000

2500

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


- 191 -

Korte omschrijving website en sociale media Zoals eerder aangehaald, worden de elektronische nieuwsbrieven als communicatiekanaal aangevuld met een overzichtelijke website (www.rlgc.be). De algemene website rond de werking en de activiteiten van RLGC wordt minstens maandelijks aangepast. Uitgevoerd in 2017 website en sociale media

- De website werd regelmatig up-to-date gehouden met kalenderitems en nieuwsberichten. Deze werden ook gekoppeld aan de beperktere info die rond dezelfde thema’s via facebook en de elektronische nieuws-brieven meegegeven werd.

- Meer specifiek werden extra pagina’s aangemaakt rond de gebiedsgerichte projecten - RLGC heeft een Facebook-pagina. Er wordt geprobeerd om hier zeer frequent een item gerelateerd aan de

werking van RLGC op te posten. Eind 2017 vinden 628 mensen de Facebookpagina van RLGC leuk. - RLGC heeft ook een Twitter-account, maar dit wordt slechts sporadisch gebruikt om berichten te posten.

Figuur 109 – Aantal vind-ik-leuks van de facebookpagina van RLGC van 2013 tot 2017 Gepland in 2018 website en sociale media

- Indien op de Algemene vergadering februari 2018 de naamswijziging naar Regionaal Landschap Bra-bantse Kouters goedgekeurd wordt, dan wordt minimaal de website aangepast volgens de nieuwe huis-stijl.

- Uitwerken van een nieuwe bestel- en betaalmodule voor de Fruitboom- en haagplantactie (samen met de andere Regionale Landschappen in Vlaams-Brabant)

- Zowel Facebook-pagina als de website worden uiteraard verder regelmatig up-to-date gehouden met interessante items. Activiteiten van RLGC en partners worden wekelijks aangevuld of verwijderd.

0

100

200

300

400

500

600

700

2013 2014 2015 2016 2017


- 192 -

Situering & illustraties website en sociale media

Figuur 110 – Impressie website RLGC

Nazorg & opvolging Nazorg en opvolging zitten inherent vervat in deze actie: op website en in nieuwsbrieven wordt immers opge-roepen tot deelname aan activiteiten/cursussen en terreinacties van RLGC. Financieringskanalen - De website, input voor sociale media en opmaak/verspreiding elektronische nieuwsbrieven vergden nage-

noeg enkel personeelsinzet, voornamelijk van de coördinator, waarbij de loonkost gedragen wordt via de basiswerking (zie tabel 9 voor 2017 en tabel 10 voor 2018); Vanaf het najaar 2018 (einde PDPO-project ‘Digi-taal wandelplatform Brabantse Kouters’) zullen de communicatietaken opnieuw meer opgenomen worden door de medewerker recreatie-communicatie-participatie en dit gefinancierd via de basiswerking (bijdragen gemeenten en andere basissubsidies).

- Aanpassingen aan website door externe ontwikkelaar worden gefinancierd via de basiswerking (bijdragen gemeenten en andere basissubsidies)

- Aanpassingen aan de webmodule voor de gezamenlijke fruitboom- en haagplantactie met de provincie en de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen worden gefinancierd via de provinciale subsidies voor de VIA-medewerker regionale landschappen Vlaams-Brabant.

Gelinkte acties In principe alle acties van RLGC, met nadruk op degene die gericht zijn op een breed publiek (vormingen, pu-blieksactiviteiten, fruitboom- en haagplantactie…).


- 193 -

Actie 49. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches

GROEN & TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Greet De Prins Andere betrokken medewerkers binnen RLGC In principe alle medewerkers bij RLGC naargelang het thema van de publicatie Partners Volgens publicatie te bepalen (vb. Provincie Vlaams-Brabant voor de NME-brochure). Doelgroepen Algemene brochures trachten een zo breed mogelijk publiek te bereiken, terwijl specifieke, thematische brochu-res en folders een kleiner, meer gespecialiseerd publiek viseren. Voor cursussen en publieksactiviteiten worden ook steeds flyers en affiches voorzien. Daarnaast plaatst RLGC op relevante (semi-)publieke plaatsen soms info-borden bij terreinrealisaties om het brede publiek te informeren over deze specifieke actie. Doelstelling en omschrijving In alle gevallen hebben de brochures, infoborden, flyers en affiches meerdere doelstellingen: - Creëren en versterken van het draagvlak voor activiteiten onder de bevolking in het algemeen en onder ge-

bruikers van de open ruimte in het bijzonder. - Bij specifieke, thematische publicaties: de doelgroep informatie verschaffen over het thema en in dit kader

wijzen op voorkomende noden, kansen, knelpunten... - Vergroten van de bekendheid van RLGC onder de bevolking in het algemeen en onder gebruikers van de open

ruimte in het bijzonder. Uitgevoerd in 2017 1. Brochures, folders en flyers: - Inhoudelijke bijdrage tot de brochure ‘NME-activiteiten 2017-2018’ (lay-out en druk door de provincie

Vlaams-Brabant’). - Druk van de brochure voor de bijen-GPS-tocht in Vilvoorde, zowel inhoudelijk als lay-outmatig onder de

nieuwe titel ‘Op zoek naar Billie’ i.s.m. de stad Vilvoorde (zie gelinkte acties). - Inhoudelijk input voor de brochure rond de Kruisborre-ommegang in Asse - Layout en druk van een flyer en affiche i.k.v. de Fruitboom- en haagplantactie - Herziening, nieuwe layout en herdruk van de brochures ‘Hagen, heggen en houtkanten’, ‘Hoogstamboom-

gaarden’, ‘Knotbomen’, ‘Poelen’ en ‘Zwaluwen’ i.s.m. de provincie Vlaams-Brabant en de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen

- Inhoudelijk input voor de inspiratiegidsen ‘Tuinen’, ‘Scholen’, ‘Bedrijven’, ‘Zorginstellingen’, ‘Begraafplaatsen’ en ‘Speelterreinen’ i.s.m. de provincie Vlaams-Brabant en de andere Vlaams-Brabantse regionale landschap-pen

2. Infoborden: - Aanmaken en plaatsen van kleine infobordjes voor de projecten waarbij RLGC kleine landschapselementen

aanlegt en/of herstelt in het landschap. - Aanmaken en plaatsen van inbordjes voor de bijenpalen - Vervangen van 2 infobordjes op Tournee-palen - Aanmaken en plaatsen van 10 infoborden langsheen de Kruisborre-ommegang in Asse - plaatsen van 10 infoborden rond hoogstamfruit, gemengde haag en kleinfruit voor Speelweide Opsakee in

Meise - aanmaken van 10 infoborden rond toegankelijkheid, pluktuin kleinfruit en fruitbomen voor de Loodstuin in

Vilvoorde


- 194 -

3. Overige - Verdere afstemming en inhoudelijke uitwerking rond ‘Beheerfiches/filmpjes hagen, heggen, houtkanten’

(i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen en de provincie Vlaams-Brabant) en afspraken maken met Inverde hieromtrent voor de weergave ervan op Ecopedia.

Gepland in 2018

1. Brochures, folders en flyers: - Inhoudelijke voorbereiding van brochure rond de aanleg en het beheer van bloemenweiden (i.s.m. de pro-

vincie Vlaams-Brabant en de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen); layout en druk in 2019. - Ontwerp (in eigen beheer) en druk van flyer en affiche voor de Fruitboom- en haagplantactie - Inhoudelijke bijdrage tot de brochure ‘NME-activiteiten 2018-2019’ (lay-out en druk door de provincie

Vlaams-Brabant). - Laten opmaken van matrijzen voor flyers, affiches en infoborden volgens de nieuwe huisstijl indien de naams-

wijziging naar Regionaal Landschap Brabantse Kouters goedgekeurd wordt door de Algemene Vergadering in februari 2018

- Affiche en flyer voor ‘Feest in het Landschap’ op 23 september 2018 - Brochure rond het jaarverslag 2017 - Momenteel zijn er geen andere specifieke, grotere brochures gepland. De opmaak van een nieuwe algemene

infofolder van RLGC wordt als reserve in het programma opgenomen.

2. Infoborden: - Verdere plaatsing van kleine infoborden bij KLE-projecten - Plaatsen van 10 infoborden rond toegankelijkheid, pluktuin kleinfruit en fruitbomen voor de Loodstuin in

Vilvoorde - Momenteel zijn er enkel nog maar infoborden gepland i.k.v de plaatsing van bijenhotels in diverse projecten

en ook bij plaatsing van deo verblijvende bijenpalen zullen infoborden toegevoegd worden - Daarnaast wordt project-per-project bekeken in hoeverre infoborden een toegevoegde waarde kunnen zijn

en wordt met de projectpartners afgesproken wie dit opneemt en hoe dit gefinancierd wordt

3. Overige - Afwerken ‘Beheerfiches/filmpjes hagen, heggen, houtkanten’ (i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse Regionale

Landschappen en de provincie Vlaams-Brabant) en afspraken maken met Inverde hieromtrent voor de weer-gave ervan op Ecopedia.


Figuur 111 – Voorbeeld van infoborden ontworpen voor het speelgroenproject ‘Loodstuin’ in Vilvoorde (links en Kruisborre-ommegang in Asse (rechts)


- 196 -

Nazorg & opvolging / Financieringskanalen De financiering van de bovenvermelde publicaties en promotiematerialen gebeurde in 2017 telkens via project-specifieke subsidies: - Brochure ‘NME-activiteiten 2017-2018’: kost volledig gedragen door de provincie Vlaams-Brabant (layout in

eigen beheer, druk rechtstreeks betaald). - Brochure en infoborden rond Kruisborre ommegang in Asse: kost volledig gedragen door de gemeente Asse - Flyer en affiche voor de ‘Fruitboom- en haagplantactie’: gefinancierd via de provinciale subsidies voor natuur-

projecten vanuit leefmilieu - Infoborden voor speelgroenprojecten (Loodstuin), gefinancierd door projectsubsidies ANB voor de realisatie

van strategische doelstellingen - Folder ‘bijen-GPS-tocht’ in Vilvoorde: druk via Stad Vilvoorde - Kleine infobordjes voor de projecten waarbij RLGC kleine landschapselementen aanlegt en/of herstelt: gefi-

nancierd via basiswerking (basisfinanciering gemeenten en Vlaanderen) - Infoborden bij bijenpalen: gefinancierd via de provinciale subsidies voor natuurprojecten vanuit leefmilieu - Layout en herdruk KLE-brochures: kosten rechtstreeks gedragen door de provincie Vlaams-Brabant, dienst

leefmilieu - Copywriting, layout en druk inspiratiegidsen: kosten rechtstreeks gedragen door de provincie Vlaams-Bra-

bant, dienst leefmilieu Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 19. Maak spel van je groen Actie 28. Erfgoeddag Asse/Wezembeek-Oppem Actie 29. Feest in het Landschap – Asse/Londerzeel of Merchtem Actie 35. GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ - Vilvoorde Actie 37. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 38. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers


- 197 -

4.4 Geïntegreerde gebiedsgerichte projecten Regionaal Landschap Groene Corridor wil sterk inzetten op gebiedsgerichte projecten waarbij de problematiek van de open ruimte (habitatverlies versnippering, achteruitgang van de habitatkwaliteit), die in de Brusselse Noordrand nog meer uitgesproken is dan elders in Vlaanderen, op een geïntegreerde manier aangepakt kan worden. Naast de lopende acties rond natuurbehoud en kleine landschapselementen die in principe op vraag van lokale besturen en particulieren mogelijk zijn in het hele werkingsgebied, wil RLGC inspanningen leveren in die gebieden die het meest waardevol zijn voor de regio. Om dit op een logische en gestructureerde manier te kunnen aanpakken werd in 2010 een afbakeningsproces doorlopen dat resulteerde in een getrapt systeem van drie zones:

Zone 1: Prioritaire aandachtsgebieden o Gebiedsgerichte, geïntegreerde benadering o Ieder dossier wordt in ruimere context (visie) geplaatst, zone wordt landschappelijk

als geheel beschouwd o Deelprojecten via actieve benadering, via spontane oproepen of rekrutering uit aan-

vragen Fruitboom- en haagplantactie

Zone 2: Verbindings- en overgangsgebieden o Aanleg en herstel van kleine landschapselementen via spontane oproepen of gefilterd

uit aanvragen via de Fruitboom- en haagplantactie o Dossier per dossier individueel behandeld volgens de projectspecifieke criteria

Zone 3: Woonkernen en bebouwing o Fruitboom- en haagplantactie voor alle inwoners uit ons werkingsgebied

Figuur 114 - Overzichtskaart ter illustratie van de getrapte werking voor uitvoering van terreinprojecten in het werkingsgebied van RLGC


- 198 -

Prioritaire aandachtsgebieden

Deze gebieden vormen de hoofdzones van de RLGC-werking. Ze bezitten één of meerdere eigenschappen die maken dat een geïntegreerde aanpak verantwoord is. De gebiedsgerichte werking besteedt aandacht aan zowel de landschappelijke waarde van een prioritair aandachtsgebied als aan de natuurwaarde, de recreatieve waarde, cultuurhistorische waarde en eventuele andere functies. Elk van deze waarden dienen gemaximaliseerd te wor-den zonder hierbij hun onderlinge verwevenheid uit het oog te verliezen. Bedoeling is dat hier hoofdzakelijk werk wordt gemaakt van een visievorming over een logisch afgebakend ge-heel in een actieve gebiedsgerichte aanpak. RLGC is hierbij de initiatiefnemer om de aanwezige waarden te behouden, de mogelijke problemen aan te pakken en de potenties aan te boren. Dit moet leiden tot een integrale benadering van een waardevolle zone. Hierbij worden, naast de gemeente, ook de lokale actoren zo veel als mogelijk betrokken. Voor de selectie van de Prioritaire Aandachtsgebieden werden verschillende criteria gehanteerd:

Criteria betreffende ‘landschappelijke gaafheid’ zoals het voorkomen van een hoge dichtheid aan kleine landschapselementen, een hoge actuele en/of potentiële natuurwaarde, een zekere cohesie in het gebied (gebied dient samenhangend te zijn en niet doorsneden door drukke wegen e.d.).

Criteria betreffende de aanwezigheid van een bepaalde doelsoort waarvoor een ruime benadering van een leefgebied noodzakelijk is.

Criteria i.v.m. draagvlak; een projectgebied actief benaderen, heeft slechts zin als er al indicaties zijn dat er een zekere bereidheid is bij de lokale bevolking om effectief mee te stappen in een dergelijk project. Ook de gemeente, provincie en Vlaamse administraties dienen uiteraard overtuigd te zijn van het nut van der-gelijke acties in de vooropgestelde aandachtszone.

Verbindings- en overgangsgebieden

Hierbij gaat het over gebieden die niet tot een Prioritaire Aandachtszone behoren maar die intrinsiek wel een aantal eigenschappen bevatten die beantwoorden aan de criteria van RLGC voor terreinacties. Heel dikwijls gaat het hierbij over eilandsituaties of over verbindings- en overgangselementen. Ze vormen de ideale potentiële schakels tussen de grotere prioritaire aandachtszones. Woonkernen en bebouwing

De woonkernen en bebouwde gronden bezitten nog heel wat kansen ondanks hun actuele druk op het land-schap. Het gaat echter vaak om acties met weinig landschappelijke relevantie. Acties in deze zone hebben dan ook voornamelijk een sensibiliserend karakter. In deze zones wil RLGC met zijn fruitboom- en haagplantactie mensen aanmoedigen om hagen, heggen of houtkanten met autochtoon materiaal van inheemse soorten (Eén-stijlige meidoorn, Sleedoorn, Haagbeuk, Rode kornoelje, …) te voorzien in plaats van ‘harde’ afsluitingen en om-heiningen of hagen van exoten. Eveneens wordt hen een assortiment streekeigen oude historische hoogstam-fruitrassen aangeboden. In deze meer verstedelijkte gebieden van ons werkingsgebied zal dit bijdragen tot meer natuurvriendelijke tuinen en een meer landschappelijke inkleding ervan. Bovendien wordt zo ook het oorspron-kelijk genetisch streekmateriaal (van zowel autochtoon bosplantgoed als historische hoogstamfruitrassen) be-houden en verspreid. De keuze om een welbepaalde Prioritaire aandachtzone actief te maken hangt af van verschillende factoren (zie eerder). Vaak ligt de start in bepaalde lokale contacten waar er potentieel op korte termijn reeds ingrepen kun-nen plaatsvinden. Maar ook gemeenten kunnen een welbepaald gebied naar voor schuiven indien een meer geïntegreerde aanpak wenselijk is. Een belangrijke input komt ook vanuit het Provinciaal Steunpunt Bos aange-zien de meerderheid van onze aandachtzones hun oorsprong of belang halen uit de aanwezigheid van een oud boscomplex. Indien er zich binnen deze groep potenties of acties aanbieden, geeft dit vaak de mogelijkheid om ook vanuit RLGC een invulling te geven (bijvoorbeeld in het kader van een natuurbeheerplan).


- 199 -

Actie 50. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Gemeenten Grimbergen, Wemmel, Meise en Asse, Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Gewest (Vlaamse Land-maatschappij, Departement Omgeving, Departement Landbouw & Visserij, Agentschap voor Natuur & Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap Plantentuin Meise, Agentschap Wegen & Verkeer, De Lijn, Vlaamse Milieumaatschappij/Bekkensecretariaat, de Werkvennootschap), Middenveld (Natuurpunt, Boerenbond, PA-SAR, …), Leefmilieu Brussel-BIM Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen, vereni-gingen, recreanten Doelstelling(en) Dit project beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand rond Brussel, met een groen-blauw-oranje netwerk dat zich uitstrekt over het stroomgebied van de Maalbeek. Een geïntegreerde gebiedsgerichte aanpak van landschapsherstel, natuurinrichting, ontsluiting voor zachte recreatie en verweving met duurzame landbouw, kan een positief antwoord bieden op actuele en toe-komstige dynamieken in en grenzend aan het gebied. Tegenover harde ontwikkelingen zoals de herinrichting van de R0, het nieuwe Eurostadion en andere ontwikkelingen op Parking C aan de Heizel, sneltramlijnen van het Brabantnet, de voortschrijdende verstedelijking etc. worden kwalitatieve zachte groen-blauw-oranje ontwikke-lingen op verschillende schaalniveaus geponeerd.

De Maalbeek fungeert als de centrale as voor het blauwe netwerk. De Maalbeek en zijbeken krijgen meer ruimte en hun natuurlijkheid terug. Barrières worden opgeheven. Het groene netwerk behoudt en versterkt de biodi-versiteit in de Maalbeekvallei en de bossen, maar ook de restnatuur ingesloten door stedelijke ontwikkelingen en de historische kouters met akkerlanden zijn zeer waardevol. Het oranje recreatieve netwerk voorziet in be-reikbaarheid en toegankelijkheid van het gebied. Met de Maalbeekvallei als ruggengraat worden vijf grote groene polen: Laarbeekbos – Heizelsite – Plantentuin – 3 Fonteinen – Lintbos verbonden via zachte netwerken.

Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beogen we met dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische om-geving van de Brusselse Noordrand. In het kader van dit project willen de partners voornamelijk focussen op volgende doelstellingen:

- D1: Creëren van een groen netwerk: natuur verbinden en landschapskwaliteit in het gebied verhogen op micro- en mesoschaal.

- D2: Creëren van een blauw netwerk: kleinschalige waterbuffering en waterbeheer in het algemeen af-stemmen en optimaliseren op micro- en mesoschaal.

- D3: Creëren van een oranje netwerk: kwalitatieve recreatieve en functionele verbindingen uitbouwen, vb. langs natuurlijke dragers, onroerend erfgoed, …

- D4: Het duurzaam verweven van landbouw met andere landschappelijke functies op de kouters. - D5: Grote infrastructuurprojecten (o.a. Brabantnet, R0, …) als kans aangrijpen tot ontsnippering (natuur,

recreatief, …) en tot landschappelijk integreren en verbinden. - D6: Via een verhoogd ruimtelijk rendement naar een verminderd ruimtebeslag: pilootprojecten in rea-

lisatie van Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.


- 200 -

Korte omschrijving Er lopen in Asse, Wemmel, Grimbergen en Meise heel wat ruimtelijke processen en concrete projecten in en rond de Maalbeekvallei en op de aangrenzende kouters (o.a. Beheersplan ‘Maalbeekvallei’ - Grimbergen, Be-heersplan ‘Kasteel & omgeving’ - Wemmel; Inrichting Reekbeek - Wemmel; Inrichting Motte - Wemmel; advies ‘Beschermd Landschap Amelgem’ - Meise, Planprogramma Vlaamse Rand… - zie gelinkte acties). Sommige pro-cessen daarvan zijn al heel concreet en worden binnenkort uitgevoerd, voor anderen dient planopmaak, vergun-ningsaanvragen, puzzel financiering nog te gebeuren. Er zijn daarnaast ook kansen voor bijkomende projecten in deze omgeving in de komende jaren. Al die deelprojecten vragen om onderlinge afstemming en afstemming met andere lopende ruimtelijke processen: ruimtelijk, timing, uitwerking deelplannen, financiering projecten,…

RLGC nam in het verleden hierin al een actieve rol op (cf. de bovenvermelde deelprojecten), maar de nood was er om via de aanstelling van een projectcoördinator de afstemming tussen en ondersteuning van de betrokken partners structureel aan te pakken. Daarom werd in 2015 door RLGC i.s.m. de VLM een projectaanvraag uitge-schreven i.k.v. de oproep ‘Strategische Projecten Departement Omgeving (toen nog ‘Ruimte Vlaanderen’), dit in nauw overleg met de betrokken gemeenten. Eind 2015 werd deze aanvraag gehonoreerd (duur 3 jaar). Op 1 september 2016 schoot dit Strategische Project effectief uit de startblokken.

Afhankelijk van het verloop van de verschillende planningsprocessen die er voor dit gebied lopen, zullen er in de nabije toekomst concrete deelprojecten naar voor worden geschoven. Het projectteam ‘Groene Noordrand’, bestaande uit de Projectcoördinator en een RLGC-projectmedewerker, zal de algemene projectcoördinatie op zich nemen en er mee voor zorgen dat de verschillende projecten een landschappelijke en natuurrecreatieve meerwaarde opleveren voor dit valleigebied. Intussen worden uiteraard reeds de lopende deelprojecten verder opgevolgd en indien mogelijk ook reeds uitgevoerd. RLGC zorgt daarnaast voor de huisvesting, administratieve en inhoudelijke ondersteuning. Gerealiseerd in 2017

1. Overleg, organisatie & projectstructuur

In 2016 werd een projectstructuur vastgelegd en uitgerold met een ‘Stuurgroep’, ‘Projectgroep’ en diverse ‘Werkgroepen’ (thematisch en/of gebiedspecifieke). In 2017 kwam de Stuurgroep 2 keer samen (17/02/2017, 08/09/2017) en de Projectgroep 5 keer (10/02/2017, 28/04/2017, 23/06/2017, 04/09/2017, 15/12/2017). Naast deze en heel wat bilaterale gesprekken, werden er eveneens enkele werkgroepen opgericht waar o.a. het mid-denveld in wordt betrokken: een werkgroep ‘Landbouw’ (met Boerenbond Regioraad ‘Brabantse Kouters’ op 16/03/2017 en een terreinbezoek op 23/07/2017 i.k.v. de jaarlijkse Provinciale Bestuursuitstap) en een werk-groep ‘Natuur’ (04/05/2017, met vertegenwoordigers van de 4 lokale Natuurpunt-afdelingen).

Tijdens het eerste werkingsjaar (1 sept 2016 – 31 augustus 2017) van dit project maakte bilateraal overleg een groot deel uit van de tijdsbesteding. Hierbij werd kennis gemaakt met verschillende potentiële actoren, lokaal en bovenlokaal, en werd hen het strategisch project Groene Noordrand voorgesteld. Hierbij werd de context, de aanleiding en het projectgebied geschetst en werd ingegaan op de gestelde ambities, de algemene doelstellingen en het plan van aanpak. Per actor werd samen nagegaan hoe door een samenwerking elkaars doelstellingen versneld kunnen worden behaald. Hierbij werd telkens ook gepolst naar hun lopende of reeds geplande pro-jecten/processen en naar de kansen/uitdagingen die ze zagen voor een samenwerking en/of afstemming in het kader van het strategisch project Groene Noordrand. Naast heel wat input met het oog op het verfijnen van de gestelde doelstellingen en de opmaak van concrete actieplannen, zorgde deze ronde van bilaterale gesprekken voor een uitgebreid netwerk aan lokale en bovenlokale contacten, allen betrokken in het projectgebied. 2. Kennismaking, uitwisseling, inventarisatie

De grootste output van dit eerste projectjaar is het opgebouwde netwerk en een screening van lopende pro-jecten en processen, kansen en uitdagingen. Dit resulteerde in heel wat betrokken partners, evenals in een lijst van potentiële acties waar het strategisch project kan aan werken, op korte tot middellange en lange termijn. Deze inventaris werd in overleg verder verfijnd en 8 prioritaire gebieden en enkele gebiedsdekkende thema's werden naar voor geschoven (Figuur 117), dit op basis van de criteria: bovenlokale projecten, bundeling van thema’s/doelstellingen, hefboomprojecten, quick-wins, het ondersteunen van bestaande dynamieken (lopende projecten en processen) en het inspelen op opportuniteiten. De complexiteit, opportuniteit en beschikbaarheid van financiële middelen en draagvlak, zal dikwijls bepalend zijn in wat wanneer kan worden gerealiseerd.


- 201 -

3. Processen & Projecten: nieuwe trajecten opstarten en lopende uitvoeren:

Het strategisch project volgde in haar 1ste werkingsjaar de reeds lopende processen & projecten in haar werkingsgebied op en gaf de nodige input en/of feedback waar nodig:

- Landinrichtingsprojecten ‘Hooghof, Asse’ & ‘Oostelijke Maalbeekvallei, Grimbergen’ (VLM) - Infrastructuurwerken: (Fietssnelwegen, Brabantnet, Ring0-optimalisatie (De Werkvennootschap) - (Digitaal) Wandelnetwerk ‘Brabantse Kouters’ (Toerisme Vlaams-Brabant vzw & RLGV vzw) - Bospotentie-oefening (RLGC vzw) - …

Daarnaast werd ingezet op het initiëren en/of uitvoeren van nieuwe projecten of processen binnen de doel-stellingen van het strategisch project:

- ANB-VSGB -(on)toegankelijke groenprojecten 'Reekbeek, Wemmel' en 'Motte, Wemmel: subsidieaan-vraag, goedkeuring & opstart

- Opmaak Beheersplan ‘Amelgem & Omgeving’ (AOE): engagement gemeente; subsidieaanvraag - Planvormingsstudie i.f.v. Landinrichtingsplan Groene Noordrand (VLM): engagementen gemeenten,

subsidieaanvraag - Integraal Waterproject Maalbeek (i.s.m. Bekkensecretariaat & Waterloopbeheerder Provincie Vlaams-

Brabant): goedkeuring opstart op Algemene Bekkensecretariaat; opstartoverleg 4. Communicatie & Draagvlak:

Het is belangrijk dat het strategisch project Groene Noordrand gekend is en gedragen wordt door het grote publiek. Regelmatig communiceren over het reilen en zeilen van het strategisch project via diverse eigen kanalen en via deze van partners is hierbij een must, evenals regelmatig naar buiten komen met een publieksactiviteit. Bij elke mijlpaal wordt een persbericht uitgestuurd.

- Een eigen Facebook-pagina werd aangemaakt (www.facebook.com/groenenoordrand/). Er wordt ge-probeerd om hier zeer frequent een item gerelateerd aan het projectgebied of realisaties binnen het strategisch project zelf op te posten. Momenteel wordt deze pagina gevolgd door 128 personen.

- Een website(pagina) rond het project werd reeds aangemaakt binnen de website van RLGC. Deze wordt ook via een aparte url www.groenenoordrand.be ontsloten. Deze info zal gaandeweg aangevuld en uit-gebreid worden.

- Een tweede publieksactiviteit ‘Feest in het Landschap’ vond plaats op zondag 24 september 2017 (zie gelinkte acties).

Daarnaast moet het strategisch project zichtbaar en herkenbaar zijn. Het ontwikkelen van een eigen huisstijl is hierbij opportuun, met minimaal een eigen logo, eventueel uitgebreid met een herkenbare huisstijl in recreatieve ontsluiting/infrastructuur (infoborden, wegwijzers, zitbanken, …).

- Het Groene Noordrand-logo werd aangemaakt & gekozen: Er werd aan 3 grafische bureaus gevraagd om elk 3 mogelijke ‘Groene Noordrand’- logo’s uit te werken. Hieruit werd door het projectbureau 1 logo gekozen om door het betreffende grafische bureau verder verfijnd te worden tot hét Groene Noordrand-logo (Figuur 118). De look-and-feel van het logo wordt eveneens doorgetrokken in presen-taties, rapporten, flyers, …

- Wat de herkenbare huisstijl ‘recreatieve ontsluiting & infrastructuur’ betreft, werd op aanraden van de stuurgroep, aansluiting gezocht bij een reeds bestaande, herkenbare huisstijl op een hoger schaalni-veau. De koppeling met de bestaande Vlaamse Rand-huisstijl, ontwikkeld en gebruikt in het Planpro-gramma Vlaamse Rand (VLM), zal worden gemaakt.

- De beste zichtbaarheid komt er natuurlijk door realisaties op het terrein. Het strategisch project Groene Noordrand wil hier dan ook verder werk van maken (zie ook gelinkte acties inrichting Motte en Reek-baak, Wemmel)

Gepland in 2018

1. Overleg, organisatie & projectstructuur

Uiteraard loopt het projectmanagement verder: - Organisatie van 2 stuurgroepvergaderingen. - Organisatie van 4-6 projectgroepvergaderingen. - Organisatie thematische & doelgroepgerichte werkgroepen of infoavonden (naargelang de noden).


- 202 -

2. Processen & Projecten: nieuwe trajecten opstarten en lopende uitvoeren:

Naast het verder opvolgen en/of realiseren van reeds lopende of opgestart projecten en processen, vormt het verder concretiseren van diverse actieplannen het programma van het tweede werkingsjaar (2018).

- Opmaak Beheersplan ‘Amelgem & Omgeving’ (AOE) - Planvormingsstudie i.f.v. Landinrichtingsplan Groene Noordrand (VLM) - Integraal Waterproject Maalbeek (i.s.m. Bekkensecretariaat & Waterloopbeheerder Provincie Vlaams-

Brabant) - Eventuele voorbereiding en opstart nieuwe programma’s/projecten.

3. Communicatie & Draagvlak:

- Organisatie ‘Groene Noordrand’-happening (zie gelinkte acties) - Updates website en facebookpagina - …


Figuur 115 - Situering projectgebied strategisch project ‘Groene Noordrand’


- 203 -

Figuur 116 - Sfeerbeelden 1ste werkjaar strategisch project ‘Groene Noordrand’: overlegmomenten, terreinbe-zoeken, publieksactiviteit ‘Feest in het Landschap’


- 204 -

Figuur 117 - Strategisch project Groene Noordrand: prioritaire actiegebieden (boven); eerste visieschets (onder)

Figuur 118 – Strategisch project Groene Noordrand: Facebook- & webpagina, en logo


- 205 -

Nazorg & opvolging Er is geen specifieke nazorg voorzien i.k.v. dit project. Deze zit vervat in de nazorg zoals deze uitgewerkt wordt i.k.v. de verschillende deelprojecten. Financieringskanalen Met de middelen van het strategisch project (Departement Omgeving, tot april 2017 ‘Ruimte Vlaanderen’), de vier betrokken gemeenten (Asse, Wemmel, Meise, Grimbergen) en Regionaal Landschap Groene Corridor, wordt het projectteam betaald (loonkost voor 1 VTE projectcoördinator & 0,5 VTE projectmedewerker en hun wer-kingskosten). Het betreft een totale som van 385.350 euro voor een projectduur van 3 jaar. Hiervan wordt 77,7% gedragen door Departement Omgeving (299.520 €), 8,5% (32.730 €) door RLGC vzw en de resterende 13,8% proportioneel verdeeld over de gemeenten Grimbergen (6,3%, 24.300 €), Asse (2,8%, 10.950 €), Meise (2,5%, 9.450 €) en Wemmel (2,2%, 8.400 €). Binnen het strategisch project zelf zijn geen middelen voor uitvoering. Een belangrijke opdracht voor het pro-jectteam is dus het zoeken en aantrekken van uitvoeringsmiddelen. Via de verschillende beleidsdomeinen op verschillende beleidsniveaus zijn heel wat mogelijkheden. Afhankelijk van de desbetreffende actie en de daarbij gestelde doelstellingen, kan in het projectgebied beroep gedaan worden op een ander financieringskanaal. Be-langrijke pistes hiervoor zijn o.a.:

- Maatregelen passend binnen de reguliere werking van RLGC vzw, worden deels gedragen door RLGC met de financiële provinciale projectmeiddelen.

- Maatregelen openomen in een goedgekeurd beheersplan (beschermde landschappen of beschermde dorpsgezichten), kunnen deels gedragen worden door de onderhoudspremies van het Agentschap On-roerend Erfgoed.

- Na goedkeuring van inrichtingsplannen binnen het Landinrichtingsproject ‘Vlaamse Rand’ (Flankerend beleid VSGB), planprogrammagebied ‘Maalbeekvallei’, kunnen hierin opgenomen maatregelen deels gedragen worden door Landinrichting van de Vlaamse Landmaatschappij.

- Na goedkeuring van een projectaanvraag in kader ‘Flankerend ANB-Beleid VSGB – meer toegankelijk groen, kunnen hierin opgenomen maatregelen deels gedragen worden door het Agentschap Natuur & Bos met cofinanciering van de betrokken gemeente.

- Bij Departement Omgeving bestaat tevens de mogelijkheid om een subsidieaanvraag in te dienen in het kader van het strategisch project voor de werving van strategisch gelegen gronden, gebouwen of con-structies. Deze subsidie bedraagt max. 40% per aankoop, met een max. subsidiebedrag van 500.000 €.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en Houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 11. Historische tuinen & parken Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 14. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Provinciaal Steunpunt Bos Actie 17. Bosuitbreiding in regio Noordwest-Brabant Actie 18. Beheerovereenkomsten Actie 19. Maak spel van je groen Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 24. Inrichting Motte – Wemmel Actie 30. Publieksmomenten strategisch project Groene Noordrand – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen Actie 36. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters – alle gemeenten

Regionaal Landschap Groene Corridor · 2018. 9. 25. · Regionaal Landschap Groene Corridor...

Documents

Transcript of Regionaal Landschap Groene Corridor · 2018. 9. 25. · Regionaal Landschap Groene Corridor...