Afvalstoffen- en materialenbeleid: certificatie van in- en uitgaande stromen

Kristel Vandenbroek 2de Vlaams Vergistingsforum

Een eerste grote stap is gezet

Hergebruik stimulerenRecyclage stimulerenProducenten responsabiliserenStorten ontmoedigen (heffingen) of verbiedenConsumenten sensibiliseren

Een tweede grote stap is nodig

Materialen zijn speerpunt van productie- en consumptiepatronenMilieudruk van materialenverbruik en –gebruik ligt te hoogStrategische economische innovatie is nodigAfval is einde-van-keten benaderingMaterialenbeheer integrale ketenbenadering: cradle to cradle

Sinds 2003 is duurzaam materialenbeheer bevoegdheid van OVAM en een gedeelde uitdaging voor Vlaanderen en Europa.

Duurzaam materialenbeheer

Vlaams materialenprogramma

Biogebaseerde economie - BBE

9 hefbomen

13 grote maatschappelijke uitdagingen

Van afval- naar materialenbeleid

Kaderrichtlijn – dec 2008

Aanduiden einde-afvalfase

Afvalbeleid in een bredere context

Sluiten van materiaalkringlopen/afvalstoffen inzetten als grondstoffen – organische stof/nutriënten

Milieudruk zo klein mogelijk tijdens levenscyclus product

Duurzaam materialenbeleid/duurzaam beheer van materiaalkringlopen

Wettelijke verankering in Vlaanderen Decreet betreffende het duurzaam beheer van

materiaalkringlopen en afvalstoffen - Materialendecreet• samenhangend beleid gericht op de hele levenscyclus

van materialen • milieuvriendelijk beheren van afvalstoffen, tegengaan

van de uitputting van hulpbronnen en van de schadelijke gevolgen van materiaalgebruik in het algemeen

Vlaams reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen - Uitvoeringsbesluit Vlarema

Van kracht sinds 1 juni 2012

Duurzaam materialenbeheer

materiaalkringloop

Verwerkingshiërarchie – ingeschreven in Vlarema

voorwaarden• Bescherming mens en milieu• = beoordeling, ongeacht status

… voldoen aan specifieke criteria die opgesteld moeten worden onder de volgende voorwaarden: gebruikelijk toegepast voor specifieke doelen er is een markt voor of vraag naar de stof of het voorwerp voldoet aan de technische voorschriften en voor producten aan geldende

wetgeving en normen over het geheel genomen geen ongunstige effecten op het milieu of de

menselijke gezondheid

Einde afval indien voldaan aan Europese EOW criteria (ipv standards): EOW criteria in opmaak voor compost en digestaat Kwaliteitscontrolesysteem In Vlaanderen: registratieplicht + aantonen voldaan aan EOW criteria

EuropaEinde afval, einde verhaal?

Materialendecreet/VlaremaEinde afval, einde verhaal?

Regeling einde afval en bijproducten in Vlarema Indien Europese einde afval criteria / bijproducten = implementatie in

Vlaanderen, registratie in Vlaanderen en handhaving Indien geen Europese criteria voorhanden, dan:

stroom per stroom benadering mogelijk door lidstaten criteria en voorschriften worden genotificeerd aan EU (afstemming?) terugvallen op afvaldefinitie en afwegingskader decreet

Wat met secundaire grondstoffen? Normenkader blijft behouden in Vlarema Bijproducten, einde afval en secundaire grondstoffen = grondstoffen Gebruikscertificaat wordt grondstofverklaring Gebruikscertificaat blijft geldig

VlaremaEinde afval, einde verhaal?

Een afvalstof kan zijn afvalstatuut verliezen als aan de vastgestelde voorwaarden is voldaan en voldoende zekerheid bestaat dat het op een

rechtmatige manier zal worden toegepast.

Omslagpunt van een afvalstof naar een grondstof

Aan de uitgang van het proces (niet aan begin van proces bij eindgebruiker)

Herkomst, de verwerkingswijze en samenstelling gekend Beoordelen of materiaal aan alle voorwaarden voldoet om

niet (langer) als afval beschouwd te worden Aan gebruiksvoorwaarden onderworpen Gebruiksvoorwaarden niet voldaan terug afvalstof

Grondstoffen, naar oorsprong en aard, te gebruiken in volgende toepassingsgebieden (cf. H.2 en bijlage):

meststof / bodemverbeterend middel bouwstof bodem kunstmatige afdichtingslagen met waterglas

Normenkader in Vlarema Grondstofverklaring verplicht ja/nee

• Voorbeeld met grondstofverklaring: behandeld zuiveringsslib als bodemverbeterend middel • Voorbeeld zonder grondstofverklaring: filterkoek voedingsnijverheid als

bodemverbeterend middel Grondstofverklaring is altijd verplicht voor beoogde grondstoffen die niet in

bijlage staan, maar worden gebruikt in een van de 4 toepassingsgebieden

VlaremaEinde afval, einde verhaal?

Gft-compost, groencompost en eindmateriaal van de biologische behandeling van organisch-biologische bedrijfsafvalstoffen

Keuringsattest door Vlaco vzw Volgens Algemeen Reglement van Certificering Onder toezicht Certificeringscommissie Meststoffen –

Bodemverbeterende Middelen

VlaremaEinde afval, einde verhaal?

Kwaliteitsborgingssysteem(bijkomende) eisen naar aanvaarding afvalstoffen,

monitoring productieproces, register, opleiding personeel, etc.

ofwel Europees opgelegd en onafhankelijk geverifieerdof door OVAM opgelegd in kader van grondstofverklaring

Beroepsprocedure mogelijk

VlaremaEinde afval, einde verhaal?

End of Waste

• Per type van afvalstof: specifieke criteria• Compost en digestaat

Set van specifieke criteria per afvalstof

Product kwaliteit

Processen en technieken

Input materiaal

Kwaliteitscontrole procedures

=> Ook opgenomen in de Vlaco-kwaliteitscriteria

1. Productkwaliteit: (micro-)biologisch, chemisch, fysisch voldoen aan normering (org stof, stabiliteit, zware metalen, POPs, onzuiverheden)VL: akkoord met voorgestelde normen (ECN-QAS voor compost)Analysemethodes: gestandaardiseerd (Eur)

2. Inputmateriaal: positieve lijst (EURAL-code)Enkel stromen van selectieve inzameling, geen RWZI-slib of gemengde afvalstoffen (?!)VL: geen voorstander limitatieve lijst, wel inputcontrole, strikt acceptatiebeleid, selectief ingezamelde OBA. (Mest = toegelaten input)

End of Waste

• Inputstromen: VL geen voorstander van limitatieve lijst, indien toch: lijst inputstromen verruimen

• Uitsluiting van niet-selectief ingezamelde stromen

• Aandacht voor specifieke verschillen tussen compost en digestaat, waar mogelijk verschillende criteria (bvb Cu en Zn bij co-verwerking met mest: hogere limieten voor Cu en Zn voorstellen)

End of Waste: standpunten Vlaco

3. Processen en technieken: temperatuur-tijd, hygiënisatie, minimale procesduur, kritische procesfactorenVL: akkoord, toepassing van een autocontrole systeem dat extern wordt gecontroleerd, validatie van alternatieve hygiënisatieprocessen

4. Informatie over eindproducten: declaratie via begeleidend document, traceerbaarheidVL: bestaat al, opgelet: in regel met FOD-wetgeving!

5. Kwaliteitscontroleprocedures: systeem van onafhankelijke certificering als sluitstukVL: dit bestaat al in Vlaanderen, is wettelijk verankerd in VLAREMA

End of Waste

• Hygiënisatie: concrete temperatuur-tijd behandelingen: mogelijk knelpunt voor mesofiele vergisting van puur plantaardige stromen Thermofiele vergisting, 55°C, 20 dagen, min. verblijftijd Mesofiele vergisting + nacompostering (voorwaarden

temp en tijd uit compostering zijn van toepassing) Mesofiele vergisting + pasteurisatie Extra toegevoegd: mesofiele vergisting met elke vorm van

nabehandeling die een gelijkwaardig effect heeft als hierboven beschreven.

• Simpele methodiek voor validatie van alternatieven

End of Waste: standpunten Vlaco

Conclusies:

• Vlaanderen staat hierin al heel ver• Kwaliteitscontrole en certificering inclusief toepassing van

de EoW criteria wordt een voorwaarde om productstatus te verkrijgen

• ECN-QAS compost als voorbeeld• Vlaco behaalde in februari 2011 het ECN-QAS Conformity

Label voor compost; ECN-QAS Conformity Label door digestaat is in voorbereiding

• Compost: in principe klaar om te starten• Digestaat: nog meer onduidelijkheid/onzekerheden

End of Waste

Fertiliser Harmonisation

• Richtlijn EC 2003/2003: regeling markt meststoffen

• Samenstelling, etikettering, verpakking, veiligheid• Vrije handel, makkelijkere wederzijdse erkenning• Nood aan revisie• Minerale meststoffen• Nu: uitbreiding organische meststoffen, bodemverbeterende

middelen, substraten

• FOD is coördinator voor België• Vlaco volgt dit mee op• Januari 2012: rapport studie verschillende opties• Oprichting van 4 werkgroepen (BE: FOD+FAVV)

Fertiliser Harmonisation: standpunten• EC wil een duidelijke opsplitsing meststof

bodemverbeterend middel• Wanneer een meststof:

Parameter Minimum waarde (% w/w)

Stikstof (N) 1,5

Fosfor (P2O5) 0,5

Kalium (K2O) 0,75

Zwavel (S) 0,3

• Nog geen duidelijkheid: ¼ of alle criteria voldoen• gedroogd digestaat = org. meststof, rest = OBVM• OBVM: org. stofgehalte moet ook een criterium zijn• Effluent, rijk aan K: mag niet uitgesloten worden• Mineralenconcentraten?• Vlaco volgt dit verder op

Vergisting in Vlaanderen - input

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

85,147

601,062

178,783

64,489

124,084

gft-afvalobamestsec. grondst.energiegewassen

ton

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

gft-compost groencompost digestaatproducten

260.000

450.000

Afzet in Vlaanderen

109.000

Afzet digestaatproducten in Vlaanderen

Vragen?

kristel.vandenbroek@vlaco.be015/451.370

www.vlaco.be