1

Integrale aanpak: Vraagt dit om Anders kijken naar deze vraagstukken?

Of het nu gaat over kwetsbare ouderen, gehandicapten, chronisch zieken, mensen met afstand tot de

arbeidsmarkt, vluchtelingen, probleemjongeren, verwarde personen, ex gedetineerden, jeugdigen; bij

de aanpak van maatschappelijke vraagstukken rond deze groepen zien wij veel overeenkomsten. De

opgave is om de aanpak vanuit de instelling of vanuit een domein om te zetten naar een integrale

aanpak vanuit de behoefte van de cliënt. En ook om de inzet van gespecialiseerde en dure

interventies om te buigen naar preventieve algemene interventies.

Deze vraagstukken worden ook wel wicked problems genoemd. Het zijn problemen waarover we

weinig echt goed weten en waarover we het niet makkelijk eens worden. De ene echte oplossing

bestaat niet. Wicked problems zijn inhoudelijk diffuus. Ze komen voor in beleidsnetwerken van

wederzijds afhankelijke actoren. Er ontstaat veel debat over wat het probleem eigenlijk is en al

helemaal over wat mogelijke oplossingen zijn.

We zijn op zoek naar methodieken die worden ingezet en/of ingezet kunnen worden om organisaties

en professionals te helpen bij de aanpak van wicked problems. Wat doen gemeenten en andere

organisaties hier momenteel aan? (Markscan). Hoe succesvol vinden ze dat ze hierin zijn, en

waarom? Welke uitdagingen ervaren zij? Welke benaderingen of methodieken zetten zij in?

En: is er al iets te zeggen over een analyse ten aanzien van kosten en baten? Wat levert de aanpak

op en wat vraagt het om investeringen (kwalitatief en kwantitatief)? Wat vraagt dit van professionals?

Wat vraagt dit van netwerksamenwerking? Wat vraagt dit van sturing en financiering? Et cetera.

Een casus uit gemeente Zoetermeer: Een gezin bestaande uit vader, moeder en vier kinderen woont in een sociale

huurwoning. Vader is mindervalide (zit in een rolstoel), vader en moeder hebben beiden geen werk. Eén zoon heeft

adhd, dochter is misbruikt door opa. Deze twee kinderen ontvangen beiden jeugdzorg. Dit gezin was vorig jaar

genoodzaakt te verhuizen. De huur van de sociale huurwoning lag drie euro boven de norm. Vervolgens zijn

verhuiskosten gemaakt, kinderen moeten nu gebruik maken van leerlingenvervoer omdat de school met bijzonder

onderwijs te ver van het nieuwe huis afligt, de nieuwe huurwoning moest aangepast worden voor de mindervalide

vader. Het gezin heeft schulden, heeft hulp bij de gemeenten gevraagd maar ze worden – volgens de wachtrij – over

een paar maanden geholpen. Zoon met adhd heeft problemen op school en gaat om met ‘verkeerde vrienden’.

Als je deze casus met een integrale bril bekijkt, kan je niet anders concluderen dan dat de hulp en ondersteuning voor

dit gezin anders kan en moet.

Nog enkele feiten om de urgentie te onderstrepen:

De geschatte omvang van multiprobleemgezinnen ligt tussen de 2% - 4% van de Nederlandse gezinnen.

In veel casussen zijn er tussen de 7 en 19 instellingen betrokken; het aantal hulpverleners is vaak nog groter.

De hulpverlening in een gezin kost gemiddeld € 104.000 euro per jaar per gezin.

Er wordt jaarlijks ruim 10 miljard euro besteed aan de hulpverlening voor gezinnen met één of meerdere

problemen, maar een kwart daarvan is verspilling. Gezinnen zijn met minder hulpverlening beter af. Dat blijkt uit

een eerder onderzoek in opdracht van het ministerie van (VWS) Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De

onderzoekers hebben 250 van de 100.000 zogenaamd bestaande Multiprobleemgezinnen in Nederland doorgelicht.

Bijna altijd multiproblematiek: werkeloosheid, schulden, psychische stoornis, verslaving, opvoedingsprobleem, licht

verstandelijke beperking, verwaarlozing, spanningen als gevolg van de relatie tussen (ex)partners

Meerdere hulpverleners die afzonderlijk van elkaar aan de slag gaan met een gezin, kost de (lokale) overheid meer

geld dan wanneer de hulp en begeleiding meer wordt gecoördineerd en op elkaar op afgestemd. Integraal werken

loont (in kwaliteit en in geld)