Afname van de SEO-R² in pleegzorg

Annelies Verraes

6/3/2020

Wie ben ik ?

Orthopedagoge

Lid van de kenniskring SENSEO van orthopedagogen West-Vlaanderen

Werkzaam in Pleegzorg West-Vlaanderen

Tewerkgesteld in team Kortrijk

Verbonden aan een team, multidisciplinair

Werkzaam in de module behandelingspleegzorg

6/3/2020

Behandelingspleegzorg

4 modules binnen pleegzorg

– Perspectiefbiedend

– Perspectiefzoekend

– Ondersteunende pleegzorg

• Ondersteunende pleegzorg lage frequentie

• Ondersteunende pleegzorg korte duur

• Crisispleegzorg

– Behandelingspleegzorg

6/3/2020

Behandelingspleegzorg

Behandelingspleegzorg

Intensief traject bovenop de modules perspectiefzoekend en perspectiefbiedend

Trajecten voor pleegkinderen, voor pleegzorgersen voor biologische oudersAfname SEO-R² gebruiken we binnen de IOP (intensieve opvoedingsondersteuning) voor pleegzorgers

6/3/2020

Werken in pleegzorg = Werken binnen de pleegzorgdriehoek

6/3/2020

Pleegkind

Pleegzorg

begeleider

Pleegzorgers Ouders

Pleegzorgbegeleider

Pleegzorgdriehoek

3 partijen om mee te werken:

– Pleegkind

– Pleegzorgers

– Biologische ouders

Meerzijdige partijdigheid

Anders dan de meeste andere hulpverleningsvormenvb. scholen: kinderen en ouders

Vb. Voorzieningen: kinderen en ouders

6/3/2020

3 grote thema’s binnen pleegzorg

Hechting

Loyaliteit

Trauma

6/3/2020

Hechting

Veilige hechting vs onveilige hechting

2 hechtingssporen binnen pleegzorg:

– Herstel gekwetste hechting met biologische ouders

– Nieuwe hechting opbouwen met de pleegzorgers

We moeten inzetten op beide sporen

6/3/2020

Loyaliteit

Zijnsloyaliteit vs Verworven loyaliteit

Vermijden van loyaliteitsconflict. Een kind moet kunnen loyaal zijn aan zijn ouders

6/3/2020

Trauma

Pleegkinderen al vaak heel wat meegemaakt voor ze in pleegzorg terecht komen.

Verwaarlozing, mishandeling, getuige van agressie, …

Dikwijls grote rugzak

Pleegkinderen worden soms getriggerd in hun trauma door kleine dingen

Heel veel gedrag vertrekt vanuit een gevoel van angst

6/3/2020

3 thema’s:

3 thema’s: Hechting – Loyaliteit - Trauma

Heel grote invloed op de emotionele ontwikkeling van kinderen

Wat leert mijn ervaring bij pleegkinderen?

• Terugval naar een lagere fase bij plaatsing

• Emotionele ontwikkeling stopt op het moment dat het kind niet meer krijgt wat het nodig heeft

•6/3/2020

3 thema’s: hechting –loyaliteit-traumaAl deze thema’s gelden ook voor kinderen met een verlieservaring

Vb. overlijden ouder – scheiding -nieuw samengestelde gezinnen

6/3/2020

Afname van de SEO-R²: concreet

Meestal samen met de gezinsbegeleider

Meestal met beide pleegzorgers (is nodig voor het discussie-instrument)

Is nog gebeurd dat scholen buitengewoon onderwijs aansloten

Afname gebeurt minimaal in 2 sessies (2 à 3 uur)

Na de afname nog een terugkoppeling bij de pleegzorgers met het resultaat en bijhorende begeleidingstips

Praktisch altijd een terugkoppeling op school6/3/2020

Afname SEO-R²: Bevindingen

Proces bij pleegzorgers:

Anders kijken naar

Ontschuldigen van het gedrag (hij/zij kan erniets aan doen)

Voorbeeld van Dante en Kenza

6/3/2020

Bevindingen (2)

Pleegkinderen heel vaak een kwetsuur op de hechting

Fase 2 (eerste socialisatiefase) nog vaak aanwezig

• Vooral duidelijk op domeinen waarbij de relatie met emotioneel belangrijke anderen bevraagd wordt

(domein 2 – 3 – 4 – 5)

• Pleegkinderen scoren dan vaak hoger op de andere domeinen (vb. communicatie, omgaan met gelijken)

• Tips voor pleegzorgers: dikwijls fase 2 en nog de andere fase

6/3/2020

Bevindingen (3)Fase 10 – 6 m

Adaptatie

Fase 26 – 18 m

Eerste Socialisatie

Fase 318 m – 3 j

Eerste individuatie

Fase 43 – 7 j

Identificatie

Fase 57 – 12 j

Realiteits-bewustwording

1. Omgaan met het eigen lichaam

2. Omgang met ‘belangrijke anderen’

3. Beleving van zichzelf

4. Omgaan met veranderende omgeving – Permanentie van object

5. Angsten

6. Omgang ‘gelijken’

7. Omgang met materiaal

8. Communicatie

9. Differentiatie van emoties

10. Agressieregulatie

11. Invulling vrije tijd –Spelontwikkeling

12. Morele ontwikkeling

13. Regulatie van emoties

6/3/2020

Bevindingen (4)

Cognitief sterkere kinderen functioneren vaak anders op school dan thuis

Thuis = veilige haven waar ze zichzelf kunnen zijn

School = Functioneren vooral cognitief en doen de hele dag hun bestHeel moeilijk gedrag vaak als ze thuiskomen. Daar dan de ontlading

Heel moeilijk voor pleegzorgers omdat ze het gevoel hebben dat niemand hen verstaat.

6/3/2020

Bevindingen (5)

Vaak heel veel testgedrag bij pleegkinderen. Ze willen de controle hebben en houden. Heel moeilijk om uit te maken of ze testen vanuit een Ik-je (fase 3) of ze eerder de relatie willen testen (fase 2)

Koppig, tegendraads, provocerend gedrag wordt van daaruit soms verkeerd geïnterpreteerd

6/3/2020

Terugkoppeling op school

Vaak scholen voor gewoon onderwijs

Samen met pleegzorger(s) en gezinsbegeleider

Vaak aanwezig vanuit de school: juf, zorgcoördinator en soms ook directie

Uitleg rond emotionele ontwikkeling en dan de resultaten met de begeleidingstips in de desbetreffende fase

Soms herkenbaar, soms niet

6/3/2020

Terugkoppeling op school (2)

Kinderen komen vaak niet tot leren als ze emotioneel niet ok zijn

Thuis omgeving aanpassen aan hun emotionele ontwikkelingsleeftijd, best ook op school om de emotionele groei te bevorderen

Soms vraag om het cognitieve los te laten en in te zetten op het emotionele welbevinden

Heel vaak de vraag om in te zetten op het bewust relatie aangaan met het kind

Verschillende tips vanuit verschillende fases

6/3/2020

Casus Angel

Meisje van 13 jaar

Loopt school in het eerste middelbaar, in het technisch onderwijs

Is in crisis terecht gekomen bij oma en opa, de pleegouders van haar papa, rond de leeftijd van 3 jaar

Oma en opa wensten haar een jonger gezin toe. Kon terecht in een pleeggezin via het netwerk van de grootouders

Heeft daar een jaar gewoond. Lukte daar helemaal niet owvmoeilijk gedrag van Angel.Woont sedertdien al sedert haar 5 jaar terug bij oma en opa

Heel moeilijke relatie met haar mama. Nu vooral contact met mama via sociale media

6/3/2020

Casus Angel

Fase 1

0–6 m

Adaptatie

Fase 2

6–18 m

Eerste

socialisatie

Fase 3

18 m–3 j

Eerste

individuatie

Fase 4

3–7 j

Identificatie

Fase 5

7–12 j

Realiteits-

bewust-

wording

1. Omgaan met het eigen lichaam x x

2. Omgaan met ‘emotioneel belangrijke

anderen’

x x

3. Beleving van zichzelf in interactie met de

omgeving

x x

4. Omgaan met een veranderende

omgeving

– Permanentie van object

x x

5. Angsten x x x

6. Omgaan met ‘gelijken’ x x

7. Omgaan met materiaal x

8. Communicatie x

9. Differentiatie van emoties x

10. Agressieregulatie x

11. Invulling vrije tijd – Spelontwikkeling x

12. Morele ontwikkeling x

13. Regulatie van emoties x x

6/3/2020

Casus Angel

Angel is een meisje met de diagnose hechtingsproblematiek. Komt duidelijk tot uiting in de domeinen mbt “emotioneel belangrijke anderen”

Enkel probleemgedrag thuis. Op school functioneert ze zoals ieder ander meisje. Vandaar zoveel kruisjes in fase 4 (afname toen ze in het derde leerjaar zat)

Doet het heel goed op school. Pas terugkoppeling en tussenkomst nodig geweest midden vierde leerjaar. Begon toen meer conflicten te krijgen met leeftijdsgenoten en had daarbij het gevoel dat de juffrouw haar niet verstond.

6/3/2020

Casus Angel

Aanpassingen op school

– In middelbaar: uitleg gaan geven over de problematiek van Angel aan leerlingenbegeleidster. Vraag naar aanspreekpunt voor de pleegouders

– In lager: Vraag aan leerkrachten om in te zetten op relatie (vanuit fase 2). Haar verzekeren van voldoende aandacht. Stickersysteem om aandacht vragen te reguleren. Haar taken geven tijdens speelplaatsmomenten. Conflicten met vriendinnen uitpraten.

6/3/2020

Casus Angel

Aanpassingen thuis (tot op vandaag)

– Heel duidelijke ochtendstructuur

– Iedere ochtend samen boekentas maken

– Meefietsen met haar tot aan de vriendinnen

– Bereikbaar zijn over de middag voor als ze iets vergeten heeft of iets wil vertellen (afstandscontact)

– Haar met de fiets gaan halen als haar vriendinnen niet meefietsen

– Samen huiswerk maken, helpen alles plannen en organiseren

– Gaan slapen blijft een hele uitdaging

6/3/2020

Casus Kenza

Meisje van 6 jaar (derde kleuter)

Geplaatst in het huidige pleeggezin sedert december 2018 samen met haar zus van 2,5 jaar

Verbleef tijdens haar eerste levensjaren afwisselend bij haar mama, papa en maternale grootmoeder

Werd via de JRB via een maatregel van hoogdringendheid uit huis geplaatst. Eerst in crisis in een CKG, daarna een OOBC en daarna pleeggezin.

Heeft op vandaag maandelijkse, begeleide contacten met mama en oma

6/3/2020

Casus Kenza

Fase 1

0–6 m

Adaptatie

Fase 2

6–18 m

Eerste

socialisatie

Fase 3

18 m–3 j

Eerste

individuatie

Fase 4

3–7 j

Identificatie

Fase 5

7–12 j

Realiteits-

bewust-

wording

1. Omgaan met het eigen lichaam X

2. Omgaan met ‘emotioneel belangrijke

anderen’

X x

3. Beleving van zichzelf in interactie met de

omgeving

X x

4. Omgaan met een veranderende

omgeving

– Permanentie van object

X

5. Angsten X x

6. Omgaan met ‘gelijken’ X

7. Omgaan met materiaal X

8. Communicatie X

9. Differentiatie van emoties X x

10. Agressieregulatie X

11. Invulling vrije tijd – Spelontwikkeling X

12. Morele ontwikkeling X

13. Regulatie van emoties X

6/3/2020

Casus Kenza

De emotionele ontwikkelingsleeftijd van Kenzais niet hoger dan 6 maand.

Voorzichtige stappen te zien naar hechting, vandaar de kleine kruisjes in fase 2. Hechting wel nog heel beginnend, nog overwegend babyfase in gedrag

6/3/2020

Casus Kenza

Thuis

Pleegzorgers kunnen nu heel wat beter haar gedrag duiden

Passief gedrag, in wereld terug trekken, kan nu gezien worden als een manier om prikkels te verwerken

Systeem van groen-oranje-rood

Signalen lezen

Lukt er iets niet omdat ze blokkeert, dan lukt het niet

Krabben aan wondjes ook van daaruit te verklaren. Herleiden tot iets aanvaardbaars

Alles lijkt haar te overkomen. Nog op zoek naar een communicatiesysteem om dingen aan te kondigen

6/3/2020

Casus Kenza

School❑ Lijkt een heel braaf meisje dat alles meedoet

❑ Veel in haar wereld terug getrokken

❑ Doet heel veel uit imitatie

❑ Legt zelf haar eigen linken

❑ Heel moeilijk om zich te concentreren en opdrachten af te werken

❑ Volgt de daglijn niet

❑ Ligt goed in de groep. Vele klasgenootjes willen voor haar zorgen

6/3/2020

Casus Kenza

Aanpassingen op school

Gaat niet over naar het eerste leerjaar

Geen contractwerk meer

Cognitieve doelstellingen loslaten. Inzetten op het emotionele

Nadenken over communiceren met voorwerpen (resultaten Comvoor afwachten)

Hoekje inrichten voor haar voor als ze het lastig krijgt

Prikkels zoveel mogelijk trachten te verminderen

Zus Loena = kusje geven

6/3/2020

Casus Noah

Noah is een jongen van 8 jaar, zit nu in het derde leerjaar

Geplaatst in het bestandspleeggezin op de leeftijd van 4 maand

Heeft een oudere broer die in een ander pleeggezin woont

Heeft nog regelmatig contact met zijn vader en paternale grootouders

Sedert kort zoekt mama weer toenadering

6/3/2020

Resultaten SEO-R²: Emotionele ontwikkelingsleeftijd is niet hoger dan 3 jaar

Fase 1

0–6 m

Adaptatie

Fase 2

6–18 m

Eerste

socialisatie

Fase 3

18 m–3 j

Eerste

individuatie

Fase 4

3–7 j

Identificatie

Fase 5

7–12 j

Realiteits-

bewust-

wording

1. Omgaan met het eigen lichaam x

2. Omgaan met ‘emotioneel belangrijke

anderen’

x

3. Beleving van zichzelf in interactie met de

omgeving

x

4. Omgaan met een veranderende

omgeving

– Permanentie van object

x

5. Angsten x

6. Omgaan met ‘gelijken’ x

7. Omgaan met materiaal x

8. Communicatie x

9. Differentiatie van emoties x

10. Agressieregulatie x

11. Invulling vrije tijd – Spelontwikkeling x

12. Morele ontwikkeling x

13. Regulatie van emoties x

6/3/2020

Noah op school

Heel moeilijk gedrag tijdens speelplaatsmomenten. Komt hierbij vaak in conflict met leeftijdsgenoten

Moeilijk gedrag in de opvang na school. Hier ook veel conflicten

Komt moeilijk tot leren

Kan zich heel moeilijk voor een langere periode concentreren. Staat heel veel recht van zijn stoel en begint rond te lopen

Noah is gekend met een DCD problematiek

6/3/2020

Noah op school: Aanpassingen

Focus op het welbevinden, cognitieve loslaten. Wat hij inhoudelijk meeneemt, is aardig meegenomen

Aanpassen hoeveelheid oefeningen

Mag tussendoor naar het toilet

Bij groepsopdrachten mag hij zijn groepje verlaten als het niet meer lukt (opdracht gaat petje te boven, sluit niet aan bij z’n leefwereld)

Duidelijk afgebakende taken (visueel) + visualiseren van de tijd (time-timer)

Leerkrachten houden hem heel goed in de gaten tijdens speelplaatsmomenten. Iedere leerkracht van de school is hierrond op de hoogte

6/3/2020

Noah op school: Aanpassingen

Opvangmomenten worden zoveel mogelijk samen met hem ingevuld (wat kan hij doen, materiaal aanbieden en hem daaruit laten kiezen).

Gesprek geweest met hem rond de gekende spelletjes. Kent hij de spelletjes en de regels?

Zorgen dat hij niet uit de boot valt als vriendjes mogen kiezen

6/3/2020

Vragen

Zijn er kinderen uit jullie school waar jullie nu aan denken als jullie dit verhaal horen?

Zijn er eigen ervaringen die jullie willen delen?

Zijn er vragen?

6/3/2020

Einde

Bedankt voor jullie aandacht!

6/3/2020