m a g a z i n e

nummer #63 maart 2020

‘Dit is Europa in het klein’

DRIE ALUMNI IN DUBLIN

‘Kindje van 400 gram? Dat is

écht te klein!’NIEUW CENTRUM VOOR

VROEGGEBOORTES

THOMAS OLDE HEUVELT, BESTSELLERAUTEUR

ZELFS IN BRAZILIË STONDEN ZE IN DE RIJ VOOR HEX

Bijblijven op je vakgebied,

je kennis verbreden en

interes sante evenementen en cursussen

ontdekken. Dat is de belofte van Radboud

Recharge, een service van de Radboud

Universiteit. In dit nummer een overzicht

van activiteiten deze lente en informatie over

maatwerktrainingen Intercultureel contact.

> zie katern Radboud Recharge

REDACTIONEEL REIZENBegin februari kon het nog: zorgeloos reizen door Europa. Corona was een Chinees probleem, een ver-van-mijn-bedshow. En dus trokken een verslaggever en een fotograaf van Radboud Magazine naar Dublin voor een reportage in de stad waar technologie booming is. Facebook, Google, LinkedIn; de hippe bedrijven zitten er allemaal. Dublin is het Europese Sillicon Valley en werkt als een magneet op jonge afgestudeerden. Drie Nijmeegse alumni vertellen over hun carrière in Dublin. Hoe is het om in deze

internationale technobubbel te leven? Alvast een insiders tip: het avondeten is het lekkerst bij Facebook, lunchen doe je bij voorkeur bij LinkedIn. Internationaal succes is er ook voor alumnus Thomas Olde Heuvelt, zij het op een heel ander vlak. In 2016 werd zijn thriller HEX onverwacht een bestseller. Stephen King prees het boek op Twitter de hemel in en een ware rage was geboren. De in Mook woonachtige alumnus zag zijn boek inmiddels in dertig landen verschijnen. Van zijn nieuwe boek Echo zijn de rechten ook al (voor een paar ton)

colofon Radboud Magazine

is het kwartaalblad voor alumni en

relaties van de Radboud Universiteit

Redactieadres (ook voor adreswijzigingen)

Dienst Marketing & Communicatie DMC

Postbus 9102 | 6500 HC Nijmegen

Tel: 024-361 22 30

E-mail: info@alumni.ru.nl

Redactie

Paul van den Broek (bladcoördinator)

Medewerkers aan dit nummer

Willem Claassen,

Susanne Geuze,

Annemarie Haverkamp,

Jos Joosten,

Inge Mutsaers,

Stan van Pelt,

Bea Ros,

Machiel van Zanten (eindredactie),

Stijn Zunneberg

Fotografie

Dick van Aalst,

Bert Beelen,

Duncan de Fey,

Getty Images,

Erik van ’t Hullenaar,

Rein Wieringa

Illustraties

Esther Aarts

Vormgeving en opmaak

Gloedcommunicatie, Nijmegen

www.gloedcommunicatie.nl

Drukwerk

Media Center Rotterdam

Redactieraad

prof. dr. Otto Boerman,

prof. mr. Paul Bovend’Eert,

Rob Janssen,

prof. dr. Margot van Mulken (voorzitter),

drs. Koen Overeem,

Judith de Rooy,

prof. dr. Floris Rutjes,

drs. Mascha van Vark,

dr. Hartger Wassink

m a g a z i n e #63

coverfo

to: du

ncan

de fey

foto

: rein w

iering

a

Drie alumni in het Silicon Valley van Europa

Inhoud

verkocht aan de Verenigde Staten. Olde Heuvelt, die in Nijmegen Amerikanistiek studeerde, reisde de wereld over voor presentaties en interviews. Gelukkig was dat vóór het corona-virus de kop op stak.Op de volgende pagina’s vertelt hij hoe het succes hem gelukkig maakte, maar ook verlamde. Op het moment dat de redactie de laatste hand legt aan dit nummer van Radboud Magazine, is een handvol studenten op de campus besmet. Bezorgd wachten we af of en hoe corona de universiteit – plus de rest van de wereld – verder zal raken.

6 Auteur Thomas Olde Heuvelt overvallen door internationaal succes

19 Hoogleraar breekt lans voor uiterlijk boeddhistisch vertoon

26 Ethische haken en ogen aan vroege geboortes. “Ouders zijn soms bang dat dokters niet stoppen”

32 Robert Sauerwein ook na pensioen niet weg te slaan uit laboratorium

36 Broedplaats voor onderwijs vernieuwing opent haar deuren

Huisdieren op de campus brengen mensen bij elkaar

Zie pagina 22

RADBOUD UNIVERSITEIT

Universiteit doet korte vluchten in de banVliegen naar Londen, Parijs of Berlijn is er niet meer bij voor wetenschappers van de Radboud Universiteit. Het college van bestuur praat al langer over een strenger vliegbeleid, en met ingang van het nieuwe collegejaar worden duurzame maatregelen daadwerkelijk ingevoerd. Mede-werkers die voor hun werk naar het buitenland gaan, mogen (in principe) alleen nog het vliegtuig pakken als ze met alternatief vervoer meer dan zeven uur onderweg zouden zijn. Voor kortere trips worden ze geacht de auto of de trein te nemen.Het nieuwe vliegbeleid komt voort uit een advies van de Radboud Green Office. Het universiteitsbestuur gaat de komende maanden in gesprek met faculteiten en medezeggen-schap over de vraag hoe de nieu-we regels het best uitgevoerd kunnen worden.De universiteit is van plan een extern reisbureau in de hand te nemen dat de boekingen voor medewerkers gaat beheren. Ook het reserveren van een hotel en een eventuele huurauto komt voor rekening van het bureau.Met het nieuwe reisbeleid bespaart de Radboud Universi-teit volgens een eigen schatting 10 procent op haar totale CO2- uitstoot.

ONDERWIJS

‘Kortere lesweek versterkt ongelijk-heid onderwijs’De invoering van een vierdaagse lesweek is niet zonder gevaar, zegt Paulien Meijer, hoogleraar aan de Radboud Docenten Acade-mie. Ze reageerde in Het Parool

effecten. “Wat we ontdekten, is dat het gebruik van sociale apps slechts een zeer kleine negatieve relatie heeft met de gemoeds-toestand. Nog opvallender is dat iedereen die positieve online interacties had zich in het alge-meen positiever voelde. De posi-tieve impact heeft een veel groter effect dan de kleine negatieve impact van online waakzaam-heid’, vertelt Johannes.

ONDERZOEK

Negatieve impact smartphones valt reuze mee Zijn we allemaal verslaafd aan onze smartphone, als zombies de hele dag grijpend naar een toe-stel zodra het trilt? Dat valt mee, suggereert onderzoek van Niklas Johannes. Hij onderzocht de impact van smartphones op pro-ductiviteit en welzijn, en promo-veerde hierop aan de Radboud Universiteit. Johannes legt online waakzaamheid uit als “de alert-heid die je voelt als je smartphone in de buurt is, met constant de gedachte in je achterhoofd dat die kan trillen”. Vaak wordt aan-genomen dat die waakzaamheid onze focus op andere zaken beïnvloedt, maar Johannes ziet eerder positieve dan negatieve

tekst: stijn zunnebergnieuws

“RAMPEN HEBBEN EEN TRAGISCH

MAAR OOK EEN HEROÏSCH ELE-

MENT. ZE HELPEN EEN SAMENLEVING

HUN VERHAAL TE LATEN VERTELLEN IN DE TRANT VAN ‘MAAR WE ZIJN ER

WEER BOVENOP GEKOMEN.’”

lotte jensen is hoogleraar literatuur- en cultuurgeschiedenis.

ze werkt mee aan een nieuw project om de geschiedenis van nederland in kaart te brengen

aan de hand van grote rampen. De Gelderlander, 4 februari

RADBOUD UNIVERSITEIT

Nieuwe begeestering Erasmusgebouw na renovatie

De overhandiging van de sleutel door (living statue) Erasmus aan de portier (tweede van rechts) vormt de feestelijke opening van de geheel vernieuwde begane grond van het Erasmusgebouw. De nieuwe entree moet de allure versterken van het domein van de geesteswetenschap-pen. Er loopt nog een onderzoek om dit domein nieuw te huisvesten op de plek van het huidige Spinozagebouw, dat op de nominatie staat voor sloop. In dit scenario krijgt het Erasmusgebouw een nieuw leven als studentenflat, hotel of congresgebouw.

4 radboud magazine 63

foto

: gerard versch

oo

ten

foto

: erik van ’t h

ullen

aar

op het noodplan van de school-besturen in de vier grote steden, dat begin dit jaar werd aangebo-den aan onderwijsminister Slob. Een van de ingrijpendste maat-regelen is de vierdaagse lesweek die scholen kunnen invoeren. Dit betekent dat leerlingen wel vijf dagen naar school gaan, maar één dag geen les krijgen van hun vaste leerkracht. Zullen onze kinderen in vier dagen wel voldoende leren? Meijer kan deze zorg van ouders niet weg-nemen. Vooral kinderen die moei-te hebben met taal en rekenen hebben elke dag les nodig in deze vakken, stelt zij. De hoogleraar is bang dat de vierdaagse lesweek, maar ook de vorming van grotere groepen, de ongelijkheid in het basisonderwijs vergroot.

ONDERZOEK

Meervoudige rechtspraak niet per se beterDe rechtspraak staat onder druk. Van rechters wordt snelle geschil-oplossing van een enorme bulk aan zaken gevraagd: 2.500 rech-ters doen nu jaarlijks anderhalf miljoen zaken af. Gecombineerd met een forse bezuiniging ont-staat de verleiding om zaken vaker enkelvoudig af te doen: niet met drie rechters, maar met één. Reyer Baas promoveerde eind januari op een onderzoek waarvoor hij zeventig rechters sprak en meerdere rechtszaken bijwoonde. Hij onderschrijft de opvatting van rechters dat een meervoudige uitspraak de acceptatiegraad bij het publiek vergroot. De kwaliteit van de beraadslaging is gebaat bij meer tegenspraak, zegt Baas, waarbij een diverse samenstelling van de teams – naar geslacht, leeftijd en cultuur – zal helpen. ‘Maar helaas is die diversiteit in de recht-spraak nogal beperkt.’

INTERNATIONAAL

‘Nijmeegs’ speel-huisje leert Indiase kinderen EngelsVanaf het begin was Paula Fikkert, hoogleraar taalverwerving aan de Radboud Universiteit, erbij betrokken: de ontwikkeling van een huisje waarin jonge kinderen spelenderwijs een nieuwe taal kunnen leren. Na een prototype in Rotterdam werd eind 2018 een taalspeelhuis geopend op basisschool de Bloemberg in Nijmegen. Kinderen van nieuw-komers en peuters met een taalachterstand kunnen daar Nederlands leren. Inmiddels is het eerste huisje op Indiase bodem een feit, een initia-

tief van Stichting Child Tuition om arme Indiase kinderen Engels te leren. Het huisje staat in een tehuis in Ahmednagar. “Alle spel-len zijn gearriveerd en die worden waarschijnlijk in mei geïnstal-leerd”, zegt Fikkert. De reacties op het speelhuisje zijn tot nu toe

heel positief, maar voordat er in andere landen meer huisjes worden geplaatst, willen Fikkert en haar collega’s eerst meer onderzoek in Nederland doen. “Dat zou heel goed kunnen als er taalspeelhuisje in asielzoekers-centra komen.”

in de media cultureel antropoloog tine molendijk

‘Eén journalist had zelfs het hele proefschrift gelezen!’Cultureel antropoloog Tine Molendijk promoveerde in januari op een studie onder uitgezonden militairen in Afghanistan en voormalig Joegoslavië. Hoe komen ze in het reine met hun ‘morele verwondingen’, aldus de inzet van de studie, waarvoor Molendijk tientallen voormalige militairen sprak. Het onder­zoek werd opgepikt door onder meer de Gelderlander, Radio 1, NRC en de Volkskrant.

Molendijk was niet verrast door de ruime aandacht van de media. Die zorgen immers voor een continue berichtenstroom over de vermeende uitglijers van Marco Kroon en hebben een nimmer aflatende aan-dacht voor Srebrenica. Ze had vooraf goed op een rijtje hoe ze zou reageren op vragen van journalisten. “Ik had me voorgenomen niets over Marco Kroon te zegen, daar kun je van een afstand niet zinvol op reageren.” De media vroegen haar niet naar Kroon, maar wél naar andere zaken die buiten het bereik van haar onderzoek liggen. “De Volks-krant wilde weten of veteranen niet veel meer compensatie verdienen, maar daar gaat mijn onderzoek niet over en ik heb er niks over gezegd.” Molendijk was gewaar-schuwd vanwege een ander proefschrift, dat

nieuwswaarde kreeg door zaken die verder strekten dan het onderzoek zelf. “Ik was vooraf huiverig dat mijn proefschrift tot schandaalverhalen zou leiden, maar het is gelukkig goed opgepikt. De journalist van NRC had zelfs het hele proefschrift gelezen, dat had ik nooit verwacht. Je kon het merken aan de vragen.”Het onderzoek van Molendijk gaat niet over de schandalen tijdens de missies, ook niet over het veel-besproken posttraumatisch stresssyndroom. Haar interesseert de invloed van politieke besluitvorming en publieke opinie op de verwerking van morele dilemma’s die militairen ondervinden tijdens hun missies. En wat militaire en politieorganisaties kun-nen doen om die verwerking een plek te geven. Een genuanceerd en weinig pikant verhaal kortom, dat haar ervan weerhield in te gaan op de uitnodiging van het humoristisch radioprogramma Spijkers met koppen. “Dat leek me niet passend, dan gaat het al

snel over schandalen. Dan liever de krant, met als voordeel dat je vooraf het conceptartikel kunt

inzien.” Onderzoeksorganisatie NWO heeft 1,2 miljoen euro toegekend aan een vervolgonderzoek

naar de preventie van morele verwonding bij militairen en politiepersoneel.

5maart 2020ko rt n i e u w sfo

to: leo

ni an

driessen

‘Bij een eng boek kun je je

angsten op een veilige

manier laten gaan’

‘Bij een eng boek kun je je

angsten op een veilige

manier laten gaan’

6 radboud magazine 63

Thomas Olde Heuvelt

Angst heeft hem altijd gefas-cineerd en als kleine jongen schreef Thomas Olde Heuvelt al verhalen. De voormalige Amerikanistiekstudent brak internationaal door met HEX, nadat Stephen King het boek de hemel in had geprezen. Het succes had een verlammend effect op Olde Heuvelt. “Met één boek had ik het heel goed gedaan. Wie zei me dat dat nog eens zou lukken?” Inmiddels is hij terug met een nieuwe roman: Echo.

tekst: annemarie haverkampfotografie: duncan de fey

7maart 2020

Toen Thomas Olde Heuvelt (36) een kind was, woonde de dood bij hem thuis op zolder. Tussen het wasrek en de verwarmings-ketel was een donkere plek.

“Een soort tunnel”, herinnert hij zich. “De dood kon daar uit komen om je mee te nemen.” Het beste wat je kon doen, was zo weinig mogelijk geluid maken. Vandaar dat de kleine Thomas ’s nachts op zijn tenen door de gang sloop en de wc niet durfde door te trekken.In zijn huis in Mook schiet de schrijver in de lach. Hij weet ook niet hoe die verbeel-ding van de dood precies in zijn hoofd belandde. “Als kind denk je zulke dingen gewoon.”Angst heeft hem altijd gefascineerd. Het is een soort aantrekken en afstoten. Bang zijn is geen fijn gevoel, tegelijkertijd is het heerlijk om met je handen voor je ogen een horrorfilm te kijken – mensen zoeken dat op.De in Nijmegen geboren Olde Heuvelt joeg lezers in 2013 de stuipen op het lijf met zijn boek HEX. Decor is het kalme dorpje Beek. De vredige mini-maatschappij raakt totaal ontwricht door een overleden vrouw uit de middeleeuwen – met dichtgenaaide ogen – die door de huizen spookt. Het boek deed het redelijk na verschijning, maar werd pas echt een succes nadat de Engelse vertaling in de Verenigde Staten was uitgebracht en de wereldberoemde thrillerauteur Stephen King tweette: ‘This is totally, brilliantly original.’Met terugwerkende kracht holden bosjes Nederlanders naar de boekhandel om de roman alsnog in huis te halen. HEX stond in 2016 wekenlang in de Bestseller 60. Sindsdien is het verschenen in dertig talen, waaronder Vietnamees en Tsjechisch. In Nederland staat de teller op honderdduizend verkochte exemplaren.“Bizar”, noemt Olde Heuvelt het succes dat hem plotseling ten deel viel. Neem de tour langs boekhandels in Brazilië vorig jaar. “In Rio de Janeiro stonden mensen al om drie uur in de rij, terwijl de signeerses-sie pas om zes uur zou beginnen. Er waren

zelfs bezoekers met een tatoeage van Katharina, de heks uit het boek.” Of denk aan Amerika. In Phoenix kwam een groep fans uit Las Vegas naar zijn optreden. Ze hadden negen uur in een busje door de woestijn gereden om de Nederlandse schrijver een handje te kunnen geven. “Dan voel ik me bijna schuldig. Wat kan ik die mensen bieden? Een foto, een hug. Soms maak ik een tekening voorin het boek. Ik heb van Neil Gaiman, een briljante Brits-Amerikaanse schrijver die overal ter wereld bekend is behalve in Nederland en van wie ik lezingen en signeersessies heb bijgewoond, geleerd om de tijd te nemen voor fans. Het maakt niet uit of je daarmee de rij ophoudt, tijdens het wachten praten de mensen toch wel met elkaar.”

schrijfhuisjeOlde Heuvelt – klein van stuk, petje van de Netflix-serie Stranger Things op het hoofd – stelt voor even in zijn nieuwe schrijfhuisje te gaan kijken. Tussen de bomen in zijn tuin bouwde hij onlangs met vrienden een houten blokhut met een enorme glazen pui. Hier nestelt hij zich dagelijks al voor het ochtendgloren. Op de grond ligt een hoogpolig tapijt, naast zijn bureau staan warme sloffen. De piano van zijn onlangs over-leden opa siert een van de wanden. “Ik speel er soms op, maar ben beter op gitaar.” Opa woonde aan de overkant van de weg. De woning van Olde Heuvelt en zijn vriend David – “vroeger was dit een boerenschuur” – staat in de bossen nabij de Mookerheide. In een wei-tje scharrelen twee ezels; de oudste, Siepie, is 21 jaar. De schrijver vindt het heerlijk hier. De rust komt zijn schrijven ten goede. Elke dag holt of wandelt hij door het bos om het hoofd leeg te maken. “Ik ben net begonnen aan twee nieuwe boeken. Zó fijn om helemaal fris te beginnen.”Vorig jaar verscheen de thriller Echo, over een man die op bovennatuurlijke wijze bezeten is door een berg. Dat was een zware bevalling, bekent Olde Heuvelt. De druk om na het succes van HEX opnieuw te knal-len, verlamde hem. Hij verloor zich in allerlei randacti-viteiten. Die waren er genoeg, want telkens verscheen HEX in een nieuw land waar hij naartoe kon. Maar meer en meer werd het een vlucht. “Ik was enorm onzeker. Met één boek had ik het heel goed gedaan. Wie zei me dat dat nog eens zou lukken?”Om uit die bevroren toestand te geraken, legde hij contact met door de wol geverfde schrijvers. Herman Koch, Paul van Loon, Esther Verhoef. “Ik sprak met George R.R. Martin, de auteur van de boeken waarop Game of Thrones is gebaseerd. Hij heeft ook een com-

8 radboud magazine 63 i n te rv i ew

pleet writer’s block na het succes van de tv-serie. Hij zei: ‘Ga terug naar hoe je begon. Terug naar hoe je vroeger op je zolderkamer spannende verhalen schreef. Alsof er helemaal niemand meeleest.’”

getraumatiseerdThomas Olde Heuvelt tekende als kleine jongen al verhalen op. De liefde voor het spannende boek was ontstaan tijdens logeerpartijtjes bij zijn oom in Amsterdam. Die las hem en zijn zus ’s avonds voor uit Bram Stokers Dracula. Zó eng! En dan was

er thuis de oppas die de kinderen voorlas uit De heksen van Roald Dahl. “Dat boek heeft me echt getraumatiseerd. Ik vertrouw-de geen vrouw meer. In de winter droegen de vrouwen in Nijmegen handschoenen, net als de heksen in het boek. Ik wist zeker dat ze dat deden omdat ze eigenlijk klauwen hadden. Heel veel nachten heb ik mijn moeder wakker geschreeuwd.”Het zaadje van de angst was daarvóór al geplant. Toen Olde Heuvelt drie jaar was, overleed zijn vader. Die had een virus gekregen dat binnen een week al zijn

organen had aangetast. Welk virus het was, is nooit duidelijk geworden. “Hij is zelfs getest op ebola. Mijn fascinatie voor de dood is toen ontstaan, denk ik. Kun je terugkeren uit de dood? Vampiers konden dat wel. Ik ging lezen over vam-piers.” En in zijn kinderhoofd was de dood dus die duistere plek op zolder geworden.De eerste verhaaltjes die hij als kind schreef, maakte hij niet af. Maar Olde Heuvelt wist al heel zeker dat hij dat later, als hij groot was, wel zou doen.

Terwijl hij thee schenkt voor zijn bezoek, vertelt hij hoe hij vroeger voor de schappen van boekhandel Dekker v.d. Vegt stond op Plein 1944 [later ver-huisd naar de Marikenstraat, red.]. Hij zag de enorme ver-zameling pockets van zijn held Stephen King en dacht: ik wil ook spannende boeken schrij-ven en die over de hele wereld verkopen. “En in mijn kinder-lijke naïviteit was ik ervan overtuigd dat het me zou lukken.”Hij lacht.

9maart 2020i n te rv i ew

'Heel veel nachten heb ik mijn moeder wakker geschreeuwd'

10

'Voor mijn taalgevoel en

leesontwikkeling heb

ik veel gehad aan Amerikanistiek'

Het ging iets minder eenvoudig dan hij toen kon vermoeden, maar het is hem inderdaad gelukt. Zijn eerste boekencon-tract sleepte hij binnen in het laatste jaar van de middelbare school. Triomfantelijk toonde hij het papiertje en zijn manuscript aan zijn moeder. “Zij zei heel verstandig: hartstikke leuk allemaal, maar je gaat er ook een studie naast doen.” Olde Heuvelt deed auditie voor de rockacademie (gitaar), maar werd afgewezen omdat hij niet genoeg ervaring had. Hij ging een jaar naar de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en bedacht toen dat hij Amerikanistiek wilde studeren in Nijmegen. “Ik wilde me nog meer gaan richten op het schrijven en me onderdompelen in de literatuur die ik interessant vond.”Het genre ‘literaire fantasy’ bestond in Nederland nauwelijks. En als het al bestond, werd het niet serieus genomen. Al zijn voorbeelden kwamen uit de Verenigde Staten. “Op de universiteit was hoogleraar Hans Bak mijn tutor. Hij kon zo gepassio-neerd vertellen over boeken! Geweldig om naar te luisteren. In het eerste jaar behan-delden we ‘The Yellow Wallpaper’, een kort verhaal uit 1892 van Charlotte Perkins Gilman. Het is een van de eerste femini-stische verhalen uit de Amerikaanse litera-tuur en gaat over een vrouw die door haar man wordt opgesloten op zolder. Zij ziet een gevangen vrouw bewegen achter het behang, die vrouw is zijzelf. Je kunt het ook lezen als een spannend spookverhaal. Tijdens mijn studie heb ik er een paper over geschreven. Vorig jaar, toen ik werd gevraagd het geschenkboek te schrijven voor de Spannende Boeken Weken, schreef ik een ode aan dat verhaal: Dolores Dolly Poppedijn.”Olde Heuvelt was geen wilde student, zegt hij. Nachten stappen waren niet aan hem besteed. Liever ging hij uit eten met vrienden of deed hij mee aan spelletjes-avonden. Zijn meeste vrije tijd ging op aan het schrijven. Op eigen initiatief reisde hij naar genreconventies en comic cons in het Verenigd Koninkrijk, om daar zijn ook weer zelf geïnitieerde Engelse vertalingen

aan de man te brengen. “Mijn publiek zat daar, ik had fans. Ik vond het leuk om naar die beurzen te gaan en het was belangrijk voor mijn netwerk. De meeste deals worden toch in het café gesloten.”Aan het eind van zijn bachelor verscheen zijn tweede boek en kreeg hij een contract bij de gerenommeerde uitgeverij Luitingh-Sijthoff. Toen vond hij het welletjes qua studie. “Voor mijn taalgevoel en lees-ontwikkeling heb ik veel gehad aan mijn opleiding. Ik leerde daar analytisch denken. Maar toen ik mijn mastervakken had afgerond en de kans kreeg om voor grote uitgevers te gaan schrijven, vond ik een master-scriptie niet meer nodig.”

wisselwerkingDe kennis die hij opdeed bij Amerikanistiek, kwam goed van pas toen hij voor de inter-nationale markt een nieuwe versie van HEX schreef. Hij verplaatste het decor van Beek naar Hudson Valley bij New York, waar veel klassieke Amerikaanse gothic novels zich afspelen. “Die plek ademt schrijvers als Washington Irving en Edgar Allan Poe.”

In zijn nieuwe roman Echo zitten veel verwijzingen naar Amerikaanse literatuur. Zo draagt elk hoofdstuk de titel van een Amerikaanse genreklassieker. “In Nederland zijn die wat minder bekend en zal het niet door iedereen worden opgepikt”, aldus de auteur. Inmiddels zijn de rechten verkocht aan de Verenigde Staten en Olde Heuvelt kan niet wachten tot het werk daar ook in de boekhandels ligt. “Het duurt helaas nog even, want dit jaar zijn de verkiezingen en dan ligt alles op zijn gat. Daarom wordt het 2021.”

horrorgenre floreertDe timing is goed. Het horrorgenre floreert volgens Olde Heuvelt in maatschappelijk onrustige tijden. De economische crisis in de jaren dertig in Amerika was een goede voedingsbodem voor huiveringwekkende boeken, net als de jaren van de Koude Oorlog. In het tijdperk van wereldwijde spanningen sinds 9/11 is het genre opnieuw tot enorme bloei gekomen. “Mensen zoeken een uitlaatklep voor hun innerlijke angsten, die in dergelijke tijden onbewust bezit van je nemen. Iedereen heeft angsten, ik ook. Voor het verlies van een geliefde, voor ongeluk ... Bij een horrorfilm of een eng boek kun je die angsten op een veilige manier laten gaan. Als je naar de bioscoop gaat, hoor je – naast een boel gegil – ook altijd veel gelach. Dat is de opluchting. Je weet dat het verhaal niet echt is, het kan je niet scha-den. Zodra je de bioscoop uit loopt, is alles weer goed.”Olde Heuvelt houdt van de wisselwerking tussen schrijver en lezer. De uitdaging is het boek zo te schrij-ven dat de lezer na afloop een zucht van verlichting slaakt, maar zich, zodra het licht uitgaat, toch niet helemaal op zijn gemak voelt. “Als jij het gevoel hebt dat die vrouw met de dichtgenaaide ogen zomaar in je slaapkamer zou kunnen staan, heb ik mijn werk goed gedaan.”Hij sluit niet uit dat hij ooit nog eens een ‘gewoon’ fictieboek schrijft, zonder bovennatuurlijke elementen. Dan zou het moeten gaan over de werkelijke donkere kant van het leven. Het boeit hem hoe op het oog normale mensen zomaar kunnen ontsporen. Neem Anders Breivik, die in 2011 77 jongeren doodschoot op het eiland Utøya, of Andreas Lubitz, de piloot die in 2015 zijn vliegtuig met 149 inzittenden liet neerstorten in de Alpen. “Wat is er gebeurd in het leven van die daders? Hoe worden mensen gedreven tot dit soort gruwelijke acties? Een vrouw die na haar dood nog rondwaart in Beek of een jongen die door een Zwitserse berg bezeten wordt, dat is fantasie. Maar deze waargebeurde verhalen zijn de echte horror.”

LevensloopGeboren: 1983 (Nijmegen).

Opleiding: Amerikanistiek

(2002-2007).

Boeken: zes romans sinds 2002,

waarvan HEX (2013) en Echo (2019)

wereldwijd zijn verkocht. In 2015

won hij als eerste Nederlander de

prestigieuze Hugo Award voor zijn

korte verhaal ‘The Day the World

Turned Upside Down’.

Overig: behaalde in 2017 de finale

van het tv-programma De slimste

mens (Angela de Jong won), woont in

Mook samen met David Samwel.

11maart 2020i n te rv i ew

'Voor mijn taalgevoel en

leesontwikkeling heb

ik veel gehad aan Amerikanistiek'

Radioloog Jan Weerts (66) en huisarts Ronald van Gastel (65) studeerden geneeskunde in de jaren zeventig. Hun vriendschap duurt al een halve eeuw. Binnenkort vliegen de flying doctors met een zelfgemaakt vliegtuig Europa door.

Vrienden voor het

leven

tekst: inge mutsaers | foto: bert beelen

contact met vliegen. Het begon met een cursus zweefvliegen. “Dat was mooi”, zegt Jan, “maar uiteindelijk te veel gepoets en geduw.” “Bovendien is er ’s winters geen thermiek”, zegt Ronald, “dus houdt het vlieg-seizoen al in oktober op”. Daarna vlogen ze een tijdje in ultralight toestellen. Jan: “Niks poetsen, maar aan een koord trekken en wegwezen.” Toch was ook dat niet optimaal, zegt Ronald. “Zo’n ding is open en koud.” Dus haalden ze hun vliegbrevet waarmee ze vliegtuigen met maximaal vier personen mogen besturen. Ronald: “Als je veel geld hebt, kun je zo’n ding kopen, maar het is veel goedkoper om hem zelf te bouwen. De kos-ten van hun zelfbouwtoestel: ongeveer 180.000 euro, het benodigde gereedschap meegerekend.In 2006 begonnen ze aan de bouw van het toestel. Ronald de vleugels en de staart. Jan de romp, de motor en de elektronica. Vijf jaar lang bouwde het tweetal in de avonden en weekenden. Ronald: “Vergis je niet. Het is enorm veel werk. Er zitten ongeveer 35.000 klinknagels in. Als ik ging bouwen, ging mijn vrouw vaak saxofoon oefenen”, glimlacht de huisarts. Nu is het af en vliegen ze binnenkort met hun partners Europa door.Dat het zoveel werk is en ingewikkeld, is voor beiden juist de lol ervan. Jan: “We zijn allebei pietje-precies, en handig.” “En we willen alle-bei nog niet dood”, voegt Ronald gehaast toe, “dus ik ben heel voorzichtig en kijk alles 36 keer na.” Daarin verschillen ze wel, lacht Jan: “Ronald is wat conservatiever en voorzichti-ger, ik heb meer bravoure en lef.” Met een kwajongensachtige blik: “Ron vliegt veiliger, maar ik vlieg beter.”

Op het nagenoeg verlaten vliegveld van het Brabantse Budel staat een straffe wind. Een rood-wit propellervliegtuig landt op een dunne strook asfalt in een uitgestrekt grasveld. “Kijk, daar heb je Jan”, zegt de serveerster van brasserie De Cockpit.Radioloog Jan Weerts, die na een jaar natuur-kunde – “toch iets te pittig” – aan de genees-kundeopleiding begon, kent zijn vriend Ronald van Gastel al sinds de middelbare school in Arnhem, vertelt hij, als we tien minuten na zijn landing aan de koffie zitten.Als Ronald, huisarts in Rosmalen, even later aanschuift, gaat het gesprek al snel over hun gedeelde liefde voor techniek. Als jongens knutselden ze aan brommers en motorfietsen. Piloot worden was voor allebei een droom. “Maar ja, we hadden een bril, dus dat ging niet”, zegt Ronald, met een zweem van treurnis.Ze genoten niet minder van hun studie. De col-leges waren vaak om te smullen, weet Ronald. “Anatomie van professor Lammers bijvoorbeeld, met van die prachtige tekeningen. Dat was fantastisch!” Jan: “Geneeskunde was toen een gedegen ouderwetse opleiding. ’s Ochtends vier uur college, ’s middags vier uur practicum.” Ronalds tweelingbroer – “ze lijken echt als twee druppels water”, zegt Jan – deed ook geneeskunde. “We steunden elkaar waar mogelijk. Hij heeft ook weleens een tentamen voor me gedaan. En gehaald”, zegt Ronald met pretoogjes.Omdat ze alle tentamens in één keer haalden, hadden ze in de zomer lange vakanties. Ronald: “Dan werkten we voor aannemers in de bouw. Stonden we vaak een badkamertje te voegen, terwijl de familie al aan de wijn zat.”Na hun studie kwamen ze voor het eerst in

12 radboud magazine 63

Uw Radboud-vriendschap ook in deze rubriek? Mail naar de redactie: info@alumni.ru.nl

v r i e n d e n

‘Ronald is conservatiever

en voorzichtiger, ik heb meer

bravoure en lef’

JAN WEERTS (LINKS) STUDEERDE NATUURKUNDE TUSSEN 1974 EN 1976, GEVOLGD DOOR DE STUDIE GENEESKUNDE TUSSEN 1977 EN 1983. HIJ IS RADIOLOOG BIJ HET ZIEKENHUIS RIVIERENLAND IN TIEL. RONALD VAN GASTEL (RECHTS) STUDEERDE GENEESKUNDE TUSSEN 1977 EN 1982 EN WERKT ALS HUISARTS IN EEN GROEPS-PRAKTIJK IN ROSMALEN.

Jan Weerts en Ronald van Gastel op het vliegveld in Budel

13maart 2020

‘Bij Facebook is het avondeten het lekkerst’

Vergeet Silicon Valley – Dublin is the place to be voor wie carrière wil maken in de technologie-sector. Je hebt er alles, vertellen drie Radboud-alumni die in de Ierse hoofdstad wonen: werk te over, veel cultuur, maar ook strand en bossen. “Dublin is Europa in het klein.”tekst: stan van pelt | foto’s: rein wieringa

Langs de rivier die door de stad stroomt, zoeft een jongeman in spijkerbroek voorbij op een race-fiets. Helm op, een knipperend rood lampje achterop zijn rugzak.

Nog geen minuut later volgt iemand op een elektrische step. Langs de oever staan dertig huurfietsen op een rij, aan de over-kant staan negentiende-eeuwse pakhuizen naast glazen hoogbouw, tegen een achter-grond van hijskranen. De gespreksflarden van voorbijgangers zijn vooral in het Engels, maar ook in talen die lastiger thuis

14

zoeken. Je kunt namelijk altijd méér doen.”Van Egdom is senior program manager bij het technical services team van Google. Dat team zorgt ervoor dat de producten, zoals Google Maps en Google Pay, soepel aansluiten bij die van andere bedrijven. Een voorbeeld: “Google Pay werkt alleen als het goed geïntegreerd is met lokale banken. Afschrijvingen moeten goed gaan, en als er iets misgaat, moet er iemand zijn naar wie consumenten kunnen bellen. Dat is in elk land weer anders.”Van Egdom heeft een strategiefunctie binnen het team. “Je kunt mij zien als een interne consultant. Ik adviseer het management zodat dat de beste beslissin-gen kan nemen. Als Google een product ergens voor het eerst in de markt zet, hoe zorg je dan dat je de juiste mensen vindt om dat in zo’n land voor elkaar te krijgen?”

meteen een contractIn 2009, na zijn managementbachelor en marketingmaster in Nijmegen, begon Van Egdom bij Google. “Ik had altijd al iets met IT en pc’s, en Google had iets mysterieus. Daar wilde ik graag werken.” Hij sollici-teerde in Amsterdam, maar kwam terecht in Dublin. De vacature in Amsterdam was al gesloten, maar Dublin zocht nog Nederlanders voor het ondersteunings-platform. Of hij daar niet op gesprek wilde? “Prima, zei ik – al was ik er nog nooit geweest! Een paar weken later lag er al een contract.”Ruim tien jaar later werkt hij nog steeds bij Google. Het mysterieuze is er inmiddels wel vanaf, lacht hij. “Uiteindelijk is het gewoon een bedrijf, met normale mensen. Wat Google voor mij wel uniek maakt, zijn de grote mate van vrijheid en het vertrou-wen dat je krijgt. Er zijn volop trainingen, en je kunt je ontwikkelen in de richting die je wilt. Zo kon ik een paar jaar naar San Francisco – zonder die ervaring had ik nooit kunnen doorgroeien naar mijn huidige functie.”Interesse in het buitenland had Van Egdom altijd al. Toen hij alle studiepunten van zijn master binnen had, studeerde hij een semester in Kopenhagen; na zijn master liep hij stage in Taiwan. Zijn vrouw is Iers. De relatie – ze ontmoetten elkaar bij Google – was een van de redenen om weer

te brengen zijn. Op een kantoorpand in de verte staat in grote witte letters ‘Google’.Wie niet beter weet, waant zich in het cen-trum van Londen of New York, en anders misschien Frankfurt of Amsterdam. Maar de rivier heet niet de Thames maar de Liffey, die Dublin in tweeën deelt. De Ierse hoofdstad is booming, vooral onder jonge hoogopgeleiden die naar het ‘Europese Silicon Valley’ trekken. Google vestigde hier in 2003 zijn Europese hoofdkwartier, inmiddels hebben ook Facebook, LinkedIn, Twitter, Airbnb en tientallen kleinere tech-

bedrijven en spin-offs er kantoren. De Ierse arbeidsmarkt is een snoepwinkel voor young professionals die carrière willen maken in de techsector.

strategiefunctieNiet gek dus dat er ook Radboud-alumni zitten. Zoals Gerben van Egdom (36), die in het Google-epicentrum van Dublin werkt: het Google Docks-gebouw in het oostelijk havengebied. De felle kleuren die het bedrijf kenmerken, zie je overal. Op de bloembakken voor de hoofdingang – waar je alleen met een pasje of op uitnodiging naar binnen mag – maar ook op metershoge kunstwerken annex zitplekken in de hal.

De kleuren van de stoelen in de bedrijfs-restaurants? Geel, groen, rood en blauw.In een van deze restaurants – “we hebben er negen” – haalt Van Egdom een flat white voor zichzelf en een verse green tea voor de verslaggever. Dublin is ideaal voor mensen in de techsector, zegt hij als we plaatsne-men in een zijruimte. “Alle grote kantoren zitten hier. LinkedIn, Airbnb, noem maar op. Ik ben overal weleens geweest. Dat kan ook makkelijk omdat de stad zo compact is. Facebook is letterlijk maar tien minuten lopen.”Dat is in het echte Silicon Valley wel anders, vertelt Van Egdom, die tot vorig jaar werkte op Google’s hoofdkantoor. “Dat terrein is echt gigantisch. Er rijden bussen die je van het ene naar het andere gebouw brengen. Facebook? Dat is een halfuur met de auto.” De gedreven Amerikaanse werkcultuur heerst ook in Dublin. Regelmatig heeft Van Egdom ’s avonds nog overleg met collega’s in de VS. “Maar dan begin ik die dag meestal ook later. Je moet zelf een goede balans

‘Het eerste wat ik in Nederland aan mijn Ierse vrouw liet zien, was de Nijmeegse campus’gerben van egdom (google)

gerben van egdom

15maart 2020re p o rtage

terug naar Ierland te verhuizen, zeker toen ze een zoon kregen. Nu zijn ze tenminste dicht bij één van hun families. De Ierse cultuur bevalt goed. “Ieren zijn warme mensen, ze kijken veel minder de kat uit de boom dan Nederlanders.”

treinritjeDe vriendelijkheid van de Ieren keert terug in alle gesprekken met Nijmeegse alumni. Zo vertelt Jolene Meijerink (34) hoe een taxichauffeur die haar in een slechte buurt afzette, bezorgd wachtte tot ze het huis binnenging waar ze moest zijn. “In welke grote stad heb je dat nu”, zegt de account-manager van LinkedIn lachend.Dublin doet Meijerink erg denken aan Nijmegen, waar ze communicatie- en informatiewetenschappen studeerde. “Alles is op fietsafstand, er gebeurt veel op cultureel en muzikaal gebied. En je bent zo in de natuur. Het strand of de bossen zijn maar een treinritje van het centrum van-daan, dat waardeer ik heel erg.”Toch was het geen bewuste keus om hier te gaan werken, ruim drie jaar geleden. “Er vielen een aantal dingen samen. Ik wilde al langer naar het buitenland, maar dat was er tijdens mijn studie niet van geko-men. Toen mijn relatie uitging, dacht ik: het is nu of nooit.” Een vriendin die er al woonde, noemde Dublin ‘Europa in het klein’ – dat sprak haar wel aan. “Mensen die Nederlands spreken, zijn erg gewild. Zodra je op je LinkedIn-profiel je locatie op ‘Dublin’ zet, komen de aanbiedingen van recruiters op je af.”Bij LinkedIn onderhoudt Meijerink klant-relaties met Nederlandse bedrijven die het platform inschakelen voor hun recruit-mentactiviteiten. Samen met hen bespreekt ze welke communicatiestrategie het best past bij hun wensen. Zo kunnen ze mensen werven via de ‘aangeraden vacatures’, die verschijnen als je inlogt op LinkedIn. Ook kan het platform teksten schrijven voor de ‘werken bij’-pagina’s van bedrijven. De journalistieke ervaring die Meijerink in Nederland opdeed, onder andere bij universiteitsblad Vox, komt hierbij goed van pas. “Toen heb ik leren doorvragen, bijvoorbeeld naar drijfveren van mensen. In mijn huidige werk kan ik daar iets

ken met een universiteitscampus – daar wil het college van bestuur ook dat studen-ten er zoveel mogelijk tijd doorbrengen.Zo honderduit als de alumni praten over de voordelen van leven en werken in Dublin, zo zorgvuldig kiezen ze hun woorden zodra zorgen over privacy en de macht van techbedrijven ter sprake komen. Niet vreemd misschien, aangezien de maatschappij hen kritisch volgt. De Ierse overheid deed vlak voor Valentijnsdag een inval in het kantoor van Facebook, om onderzoek te doen naar de nieuwe dienst Facebook Dating.Ook de communicatieafdelingen houden een oogje in het zeil. Zo is voor de afspraak met Meijerink eerst toestemming nodig van de press office van LinkedIn. Na wat heen en weer mailen, komt die uiteindelijk als de interviewvragen zijn toegestuurd. Vragen of werken bij LinkedIn ook nadelen heeft en wat de grootste misvatting over het bedrijf is, komen roodgemarkeerd terug: “We hebben het liefst dat die niet gesteld worden.” Ook de uiteindelijke tekst moet ter goedkeuring naar de press office. Daar komen overigens geen opmerkingen op.

gevoelige onderwerpenWat die gevoelige onderwerpen betreft zit Meijerink te veel aan de uitvoerende kant, vindt ze, om iets zinnigs over privacy- en databescherming te kunnen zeggen. Wel vertelt ze dat LinkedIn op nummer één staat in de lijst van meest vertrouwde platforms. Google-medewerker Van Egdom kan “alleen voor zichzelf spreken” als het gaat over Google in de nieuwsmedia. “Uiteindelijk is Google ook een bedrijf met aandeelhouders, dat vergeten mensen wel-eens.” Tegelijkertijd, benadrukt hij, zorgen de diensten voor positieve ontwikkelingen, zoals een steeds grotere toegang tot infor-matie. “Daardoor is het bijvoorbeeld veel makkelijker voor mensen uit voormalige ontwikkelingslanden om een eigen bedrijf te beginnen. Dat is wat ver van mijn dage-lijks werk, maar zulke effecten zijn voor mij ook belangrijk. Ik zit hier niet alleen vanwege het salaris.”Stijn van den Eijnden ziet het zo: “Technologie op zich is neutraal. Het gaat erom hoe je het gebruikt. Net als elektrici-

concreets aan vastkoppelen: wat kan ik bedrijven bieden zodat zij de juiste werknemers vinden? Dat geeft meer bevre-diging dan het schrijven van een artikel waarvan het maar de vraag is hoeveel het gelezen wordt.”

speeltuinHet beeld dat de grote tech-bedrijven goede arbeidsvoor-waarden hebben, kunnen de alumni alleen maar beamen. Los van het salaris doen de bedrijven er alles aan om werknemers binnen te houden – zelfs letterlijk. Op weg naar het Google-restaurant met Van Egdom passeren we de inpandige sportschool, in het kantoorgebouw is zelfs een zwembad. Op het dakterras staat een speeltuin. In de restaurants van de mees-te bedrijven is het eten gratis – van ontbijt tot avondeten. “Bij Facebook zijn de avond-maaltijden het lekkerst”, weet Meijerink, “maar vrienden bellen mij weer omdat het zo goed lunchen is bij LinkedIn. Wij hebben zelfs een barista die allerlei prijzen heeft gewonnen.” Volgens Meijerink moet je de faciliteiten vergelij-

Aantal werknemers in Ierland Apple 6.000Facebook 4.500Intel 4.500HP 4.000Google 3.300Adobe 3.200IBM 3.000Microsoft 1.400Salesforce 1.150LinkedIn 1.100Twitter 175

(bron: The Irish Times)

16 radboud magazine 63 re p o rtage

Ieren hebben haat-liefdeverhouding met multinationalsDe Amerikaanse techbedrijven – aange-trokken door belastingvoordelen, maar ook de Engelse taal en het kleine tijds- en afstandsverschil met de VS – hebben voor een ongekende economische groei gezorgd in Ierland, sinds Intel er in 1993 voet aan wal zette. Waar het eerst een van de armste landen van West-Europa was, groeide de economie van de Celtic Tiger sinds halverwege de jaren negentig jaar-lijks met 5 tot 9 procent, tot de crisis in 2008. Inmiddels is Ierland die crisis ruim-schoots te boven: in 2015 was de groei zelfs bijna 25 procent. De multinationals bevinden zich overigens niet allemaal in de hoofdstad: zo zitten Apple en Amazon in het zuidelijker gelegen Cork.Toch wordt er inmiddels ook met gemeng-de gevoelens gekeken naar het ‘Europese Silicon Valley’. De toename van – vaak buitenlandse – hoogopgeleiden vergroot de kloof tussen arm en rijk. Daklozen zijn prominent aanwezig op straat, de woning-nood stijgt, huizenprijzen rijzen de pan uit. Huren boven de duizend euro voor een kamer in een huis waar je de bad-kamer moet delen met anderen, zijn geen uitzondering. Deze gevolgen van de techindustrie waren een belangrijke thema bij de landelijke verkiezingen in februari. Campagne- affiches domineerden het straatbeeld (‘Fianna Fáil: An Ireland for all’) en politici gingen letterlijk huis aan huis langs. Een van de belangrijkste maatregelen die de socialistische partij Sinn Féin voorstelde, was om rijke inwoners en multinationals meer belasting te laten betalen. Die partij, bekend en berucht vanwege het streven naar hereniging met Noord-Ierland, werd uiteindelijk de grote winnaar op 8 februari.

teit, dat is onmisbaar in ons dagelijks leven, maar je kunt het ook gebruiken voor een elektrische stoel. Bij ons bedrijf wordt binnen het ethical office actief nagedacht over de consequenties van onze technolo-gie.” Van den Eijnden (30) werkt bij Salesforce. Hij praat over zijn werk in het Music Cafe, een hippe kroeg in het Temple

Bar District, met uitzicht op de Liffey. Mensen zitten op houten tafeltjes achter laptops, het wifi-wachtwoord staat op een krijtbord bij de bar. Salesforce is wat minder bekend dan Apple of Google, maar staat met een jaaromzet van 13 miljard dollar in de top tien van softwarebedrijven wereldwijd. In 2018 was het bedrijf volgens het Amerikaanse zaken-blad Fortune de beste plek om te werken. Salesforce biedt clouddiensten aan, waar-mee bedrijven hun klantcontacten kunnen beheren; CRM-software in vakjargon. Bij clouddiensten staan software en data niet op je eigen pc of telefoon, maar op data-servers waar je via internet bij kunt. Bekende voorbeelden hiervan zijn Microsoft Office 365 en Google Cloud.

‘Collega’s vragen je snel mee naar een borrel, feest of een weekendje hiken’jolene meijerink (linkedin)

jolene meijerink

17maart 2020

Klantcontacten beheren? Van den Eijnden legt uit: “Bedrijven willen graag bijhouden wanneer klanten met hen contact hebben gehad. Zo kunnen ze de dienstverlening zo persoonlijk mogelijk maken, zodat je, als je bijvoorbeeld de bank belt, merkt: hé, ze hebben alle relevante informatie over mij al voor zich.” Dat is prettig voor bedrijf en klant, maar technisch lastig te organiseren: iemand kan een bedrijf een vraag stellen via de telefoon, maar ook via Facebook of WhatsApp. “Dat zijn heel verschillende, op zichzelf staande systemen. Bovendien zijn de verkoop- en ondersteunende afdelingen

binnen bedrijven vaak geschei-den.” Salesforce koppelt ver-schillende afdelingen binnen een bedrijf aan elkaar met op maat gemaakte software. Dat een techbedrijf alleen kei-harde bèta’s nodig heeft voor dit soort werk, is een misvat-ting, benadrukt Van den Eijnden, die zelf politicologie en bestuurskunde studeerde. Analytische en communicatie-ve vaardigheden, dáár gaat het om. “Daar werd ik op de Radboud Universiteit extreem in getraind.” Hoe langer Van den Eijnden in Ierland woont, hoe meer de verschillen met Nederland opvallen. De Ieren hebben een sterke eigen cultuur, vindt hij, met veel zelfspot en humor. Ze leven ook meer met de dag. “De maakbaarheidsgedachte heerst hier minder, misschien

komt dat door de sterk agrarische historie. De overheid staat ook op grotere afstand. Dat merk je op veel vlakken: van gezond-heidszorg en scholen tot infrastructuur. Die zijn over het algemeen minder goed geregeld dan in Nederland.”

sektarischEen Radboud-community is er volgens de alumni niet in Dublin, maar een techbub-bel des te meer. Collega’s worden al snel vrienden. Mensen op het werk – vooral als ze ook expat zijn – staan vaak hetzelfde in het leven, zegt Van den Eijnden. Ze zijn open-minded en in andere culturen geïn-teresseerd. Meijerink: “Iedereen weet bij-voorbeeld dat je in het begin nog weinig mensen kent, dus collega’s vragen je snel mee naar een borrel, feest of een weekend-je hiken.” Ze schiet in de lach. “Het klinkt zo allemaal wel heel sektarisch, hè?”De tijdelijkheid van de meeste contacten hangt wel continu boven de markt, vertel-len ze alle drie. Van den Eijnden: “Dat hoort misschien ook wel een beetje bij onze generatie. We zijn internationaal georiënteerd, reizen makkelijk naar nieuwe plekken – niet per se om ons ergens te vestigen, maar om een tijdje ervaring op te doen.” Net als voor Meijerink is het ook voor hem lang niet zeker of hij in Dublin blijft. “Salesforce heeft wereldwijd kanto-ren, van de VS tot Australië. De mogelijk-heden zijn eindeloos.”Van Egdom heeft er juist voor gekozen om zich in Dublin te vestigen met zijn jonge gezin – ze kochten onlangs een huis. “Je zit opeens echt in een buurt. Dat geeft veel rust, hier kunnen we wat opbouwen.” Ook dankzij zijn Ierse echtgenote en haar familie voelt hij zich erg thuis. Hun zoon wordt tweetalig opgevoed – een beetje drietalig zelfs, de zus van Van Egdoms vrouw spreekt Iers tegen hem. Toch was het leven in Nijmegen ook aangenaam, zegt hij met een zweem van nostalgie. “Je studietijd is een ontzettend formatieve periode, ik heb er mijn beste vrienden leren kennen. Het eerste wat ik in Nederland aan mijn vrouw liet zien, was de Nijmeegse campus. Nu is het nog ver weg, maar wie weet gaat onze zoon later wel in Nijmegen studeren.”

‘Bij ons bedrijf wordt actief nagedacht over de consequenties van onze technologie’stijn van den eijnden (salesforce)

stijn van den eijnden

18 radboud magazine 63 re p o rtage

Paul van der Velde bestudeert al dertig jaar lang de Aziatische religies, en probeert in zijn nieuwe, vuistdikke boek De huid van de goden af te rekenen met een hardnekkige mythe: dat de oosterse religies een toonbeeld zijn van rust en contemplatie.

Bij oosterse religies denkt iedereen aan yoga, contemplatie en meditatie. Een vals beeld, begrijpen we uit uw nieuwe boek. U wilt dat eindelijk eens rechtzetten? “Ja, daar wil ik met dit boek een poging toe ondernemen. Ik wil juist de pracht en uiterlijkheden van de religies laten zien, ook in het alledaagse. In een tempel in Birma word je fors meege-sleurd door al die geuren, kleuren en klanken. Dan zeggen mensen makkelijk: ja, maar die uiterlijkheden zijn maar kitsch, een spiegel van het innerlijk, en de kern is de binnen-wereld. Maar dat is onzin, een typisch westerse gedachte.”

Wat ligt er ten grondslag aan dit hardnekkige valse beeld?“Dan moeten we terug naar het einde van de negentiende eeuw. Toen kwamen esoterische stromingen als de theosofie op, die op zoek gingen naar verloren cultussen, liefst op afgelegen plekken. In het oosten zagen ze de pracht wel, maar als een buitenkant, als een begin van een reis naar je innerlijk. Men stond liever stil bij afgelegen ruïnes dan bij de levende cultuur. Die ruïnes verwezen naar een geschiedenis, naar het tijdloze – dingen waar we in het westen in die tijd een grenzeloze belangstelling voor hadden.”

En daarmee missen we dus de kern: het uiterlijk vertoon?“Ja, laten we dát nu eens goed ervaren. Daar gaan we te gemakkelijk aan voorbij. In Utrecht studeerde ik Indiase talen, in een oud gebouw waar de eeuwen overheen zijn gegaan. Zo kent ook religie uiterlijke verschijnselen – de aanraking daarmee geeft je ervaringen.”

Zocht u voor dit boek een ruimte met nóg meer Boeddha­beelden om u heen dan u gewend bent, schrijvend in een walm van wierook en omgeven door oosterse klanken? “Nee, in andere boeken bracht ik het uiterlijk vertoon ook wel aan de orde, bijvoorbeeld in mijn boek Tatoeage van de ziel.”

U probeert een dikke pil lang geuren en kleuren op te roepen. Taal lijkt daarvoor maar een armzalig vehikel. “Er staan in het boek ook tweehonderd zelfgemaakte afbeel-dingen, en ik heb in elke passage extra gelet op de taal. Als ik iets moest uitleggen dat naar binnen wees, verontschuldig ik me soms bijna. En het kán wel om in tekst het uiterlijk vertoon op te roepen. Kleuren zijn onleesbaar, maar ik vind de taal een prachtig instrument om ernaar te kunnen reiken.”

‘Ja, ik kan nog steeds langdurig kijken naar oppervlakten, naar de dragers van texturen. De oppervlakte draagt een verhaal, vertelt het in onbegrijpelijke woorden, ieder tijdsgewricht opnieuw, geschreven in onleesbare letters als kleuren klanken worden.’ (De huid van de goden, pp. 849-850)

Boek,zweet entranen

tekst: paul van den broek | foto: duncan de fey

Paul van der Velde, De huid van de goden, over uiter-lijk, texturen, praktijken en verhalen in Azië. Uitgeverij Damon, 2019.

19maart 2020

uitnodigingWilt u meer weten over erven, schenken en nalaten aan een goed doel? Of wilt u weten wat uw gift kan betekenen voor de wetenschap en uw universiteit? Dan nodi-gen we van harte uit op donderdagmiddag 28 mei op onze informatiebijeenkomst. Een notaris legt uit hoe het erfrecht in Nederland werkt, wat het nut van een testament kan zijn, waar u aan moet den-ken bij het opstellen van een testament, hoe het zit met erf belasting, met schenken en nog veel meer. Er is ruime gelegenheid om vragen te stellen en te ontdekken of geven aan een goed doel bij u past. Hierna neemt u, onder begeleiding van Johan Oosterman, hoogleraar Oud Middel nederlandse Letterkunde, een kijkje in de bijzondere collectie van de Universiteitsbibliotheek.

Voor aanmelding neemt u contact op met Lisette Pals; l.pals@ru.nl of 024 361 14 24. U ontvangt dan een persoonlijke uitnodiging met programma en routebeschrijving.

Marcel Slenders, directeur van het Radboud Fonds, werkt nauw samen met zijn fondsen-wervers om die mensen te zoeken. “Het zijn veelal alumni die de nieuwe generatie weten-schappers dezelfde kansen gunnen als die zijzelf hebben gehad. Voor ons verschrikkelijk waardevol, want zij maken met hun giften activiteiten op het gebied van onderwijs, onderzoek en studentenfaciliteiten mogelijk.”

Universiteiten zijn in steeds grotere mate afhankelijk van giften van particulieren om wetenschappers de kans te geven grensverleggend onderzoek te doen en om studenten te stimuleren bij hun ontwikkeling. Ook de Radboud Universiteit is op zoek naar mensen die willen bijdragen aan de wetenschap.

Uw gift maakt het verschil

aan om nú een project of onderzoek te steu-nen en het effect ervan zelf mee te maken.”

DankbaarElke vorm van schenken is waardevol – en hard nodig. “Voor beide geldt: we zijn er ontzettend dankbaar voor, want het maakt hét verschil. Elke gift helpt, groot of klein. Kennis gaat zo nooit verloren.”

Nalatenschap, of juist nu?Hoe en wanneer mensen willen schenken, is persoonlijk, zegt Slenders. “Er zijn alumni die het Radboud Fonds in hun testament opnemen. Een prachtig gebaar, want zo kan de Radboud Universiteit naar de toekomst blijven kijken. Andere alumni willen liever niet wachten, maar juist bij leven een schenking doen. Zij hechten er veel waarde

Sommige alumni hebben zelf ervaren hoe het is om als student vast te lopen. Niet door een leerachterstand of burn-out, maar door financiële problemen. Rob Doornbos was zo iemand.

“Tijdens mijn opleiding Psychologie aan de Radboud Universiteit in de jaren tachtig kwam ik in de finan-ciële problemen,” zegt Doornbos. “Dankzij een bijdrage van SNUF (Stichting Nijmeegs Universiteits-fonds, in 2017 opgegaan in het Radboud Fonds, red.) heb ik mijn studie af kunnen ronden.”

‘Ik ben die hulp nooit vergeten’

Succesvolle carrière Doornbos kan inmiddels terugblikken op een succesvolle carrière, en toen hij nadacht over zijn nalatenschap, was het voor hem duidelijk. “Ik ben nooit vergeten dat ik dankzij die bijdrage mijn diploma heb kunnen behalen. Daarom hebben mijn partner en ik besloten

om, naast Alzheimer Nederland en Aidsfonds, het Radboud Fonds in

onze testamenten op te nemen. We hebben er vertrouwen in dat onze nalatenschap door het Radboud Fonds goed besteed zal worden.”

20

Het Radboud Fonds is een gezamenlijk initiatief van de Radboud Universiteit en het Radboudumc.

Meer weten?Kijk voor meer informatie over het Radboud Fonds op www.radboudfonds.nl of mail ons op info@radboudfonds.nl.

Doneren? IBAN: NL84 ABNA 0248690655

Sinds het begin van de vluchtelingencrisis in 2015 heeft Nederland tienduizenden vluchtelingen ver-welkomd. Veel van die vluchtelingen zijn kinderen. “Taal is zo belangrijk om mee te kunnen doen in je nieuwe land,” zegt Fikkert. “De ouders spreken de taal nog niet, dus de kinderen kunnen het alleen buitenshuis leren. Maar wat als ze nog niet naar school gaan? Dan duurt het soms jaren voordat ze de taal gaan leren.”Fikkert vindt het een gemiste kans om zo lang te wachten. “Kinderen komen op school met een flinke taalachterstand, terwijl ze al jaren in Nederland zijn. Bovendien is het moeilijker voor jonge kinderen om in een schoolse omgeving een taal te leren. Ze heb-ben nog een korte aandachtsboog. Die achterstand halen ze dus niet zomaar even in.”

Spelenderwijs lerenWetenschappers concluderen keer op keer dat jonge kinderen vooral spelenderwijs leren. Spelen is essen-tieel voor een goede ontwikkeling. “Daarom hebben we het Taalhuis ontwikkeld: geen schoolse methode, maar een letterlijk huisje vol taalspelletjes. Er wordt geen instructie gegeven, het gaat om het spelen, bewegen en plezier maken met elkaar in en bij het huisje.”

In het Taalspeelhuis worden woordspelletjes, liedjes en rijmpjes aangeboden. “Kinderen zijn van nature leergierig en gaan graag op ontdekking uit”, vertelt Fikkert. “Als een schermpje in het huisje vraagt: ‘Waar is de banaan?’ Dan gaan ze door totdat ze het juiste plaatje hebben aangeklikt. Je ziet dat het de kinderen een kick geeft. Bovendien gaan ze vanzelf de liedjes meezingen, woordjes nazeggen. Net zoals ze dat thuis gewend zijn bij het leren van hun moedertaal.”

Betere integratie“Het Taalspeelhuis kan enorm bijdragen aan het inhalen van de taalachterstand van gevluchte kinde-ren,” zegt Fikkert. “Als de kinderen de Nederlandse taal al beter beheersen als ze op school komen, leidt dat bovendien tot een betere integratie in het basis-onderwijs. Dit levert op zijn beurt weer een enorm voordeel op voor deze kinderen in de toekomst.”

bedankt!Afgelopen jaar ontving u een brief van ons met daarin een aantal projecten van het Radboud Fonds uitgelicht. We kre-gen hier veel positieve reacties op en ruim € 13.000,- aan donaties! Een deel van de donateurs gaf aan dat hun donatie bestemd was voor (een van) de projecten, een ander deel gaf aan structureel het Radboud Fonds te willen steunen, om méér projecten mogelijk te maken. We willen iedereen die hieraan heeft bijgedragen dan ook hartelijk bedanken!

Spelenderwijs Nederlands lerenJe moedertaal leren, daar start je mee zodra je geboren wordt. Maar wat als je moeder taal Arabisch is en je ouders net naar Nederland zijn gevlucht? Hoe verwerf je dan de taal waarin je vanaf nu vooral moet communiceren? Paula Fikkert, hoog-leraar Eerste taalverwerving aan de Radboud Universiteit, ontwikkelde een “taal-speelhuis”. Zo kunnen jonge kinderen in een vroeg stadium spelenderwijs Nederlands leren. ‘Dit levert een enorm voordeel op voor de toekomst van deze kinderen.’

helpt u mee?De uitgangspunten van het Taalspeelhuis zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Stichting Child Tuition en Noplica hebben de eerste Taalspeelhuizen gerealiseerd. Om de werkelijke effecten van het Taalspeelhuis te onderzoeken, werkt de Radboud Universiteit samen met TeamUp, een programma van War Child, Save the Children en UNICEF Nederland voor gevluchte kinderen in Nederland – en daarbuiten. Onderzoekers bekijken de leereffecten van het Taalspeelhuis, en of het een positief effect heeft op het leren van de Nederlandse taal zónder de hulp en begeleiding van leerkrachten. De Radboud Universiteit en TeamUp willen dit jaar tenminste één Taalspeelhuis plaatsen in een opvang centrum in Nederland. We zoeken daarvoor mensen die willen helpen om dit te financieren. Heeft u een gouden tip of wilt u zelf bijdragen? Neem dan contact op met Lisette Pals, l.pals@ru.nl of 024 - 361 14 24.

Casper, Rinus, Kees, Roos en Marja. Het zijn geen mensen, maar dieren. Ze fladderen door kantoren of liggen onder het bureau van een medewerker. De dieren worden gekoesterd op hun afdeling en geven het universiteitsleven kleur.

Huisdieren op de

tekst: stijn zunneberg | fotografie: dick van aalst

22 radboud magazine 63

campusHuisdieren op de

blindengeleidehond roos – evelien van soest, medewerker ledenadministratie

pv radboud “ze kijkt je altijd met grote, vriendelijke ogen aan. collega’s vinden het

leuk om haar even te aaien, of om te spelen. dankzij roos is het ijs snel gebroken.

medewerkers en studenten verwachten niet snel een hond tegen te komen op de

campus. het levert vaak positieve reacties op en geeft aanleiding tot een leuk

gesprek. roos is voor mij nodig als blindengeleidehond, maar ze heeft onze

afdeling ook veel gezelligheid gebracht.’’

labrador casper – jan ramakers,

onderzoeker centrum voor

parlementaire geschiedenis op de

tiende verdieping van het erasmus-

gebouw kunnen ze niet meer zonder

casper. parlementair historicus jan

ramakers en zijn vrouw zijn het

gastgezin van de zwarte labrador

die werkt als hulphond voor kinde-

ren met gedragsproblemen. ‘’je zou

haast gaan pleiten voor afdelings-

honden op de universiteit omdat je

opeens met mensen praat waar je

anders niet mee praat. hij schooit

de hele afdeling over, loopt eens bij

iemand naar binnen. dan moet je hem

weer gaan zoeken en zie je ineens

mensen waarvan je niet wist dat ze

hier werkten. casper is niet braaf,

maar wel lief.’’

23maart 2020

wandelende takken kees en riet –umoja, studiever­

eniging culturele antropologie en ontwikkelings­

studies ‘’we hadden al langer huisdieren op onze

verenigingskamer, vissen bijvoorbeeld. de wandelende

takken zijn er sinds dit collegejaar. we hebben onze

leden hun namen laten kiezen. kees en riet heten de

twee die we nog hebben. ze zijn een mooie toevoeging

aan onze kamer en hoewel leden er niet speciaal voor

langskomen, blijven ze graag even hangen om de

wandelende takken te bekijken. het is soms goed

zoeken om ze te zien zitten in hun bak.’’

papegaai rinus – roy peters, analist op de afdeling dierecologie ‘’rinus woont al zestien jaar bij mij

op kantoor in het huygensgebouw. als ik er op maandagochtend binnenloop zit hij al te wachten. ik

maak de kooi open, hij fladdert wat rond en ik geef hem wat lekkers uit mijn broodtrommel. vervol-

gens legt hij z’n hoofd op mijn toetsenbord om in z’n nek geaaid te worden. op de afdeling weten ze:

rinus is net een mens. de ene keer is hij voor iedereen aardig, maar soms is hij humeurig. dan moeten

mensen niet bij mij op kantoor komen, want dan probeert hij ze echt het kantoor uit te jagen.’’

24 radboud magazine 63

goudvissen – postelein, studie­

vereniging pedagogische weten­

schappen ‘’we hebben momenteel

twee vissenkommen. een met de

goudvissen pipi, rowella en marja.

en een met de moorse goudvissen

iglo en billy 2.0. naast namen

hebben onze vissen ook eigen ‘cvis’,

korte levensbeschrijvingen met

daarop hun dsm-stoornissen, met

motto’s als ‘vis niet achter het net’

en ‘probeer je hoofd boven water te

houden’. onze leden zijn enthousiast

over de verhalen achter de vissen.

eén verhaal springt eruit: ons

vorige bestuur kreeg tijdens hun

constitutieborrel billy, een moorse

goudvis, cadeau. de kom raakte

kwijt tot op de dag van vandaag. op

onze constitutieborrel ontvingen

we opnieuw een moorse goudvis,

dat werd dus billy 2.0.’’

25maart 2020

Besluiten over het leven van een baby van 24 weken. Voor ouders een nachtmerrie,

maar voor gynaecoloog Wieteke Heidema en haar collega’s van het Radboudumc dagelijkse kost. Moeten we alles willen wat technisch mogelijk is? “Ouders zijn

soms bang dat wij dokters niet stoppen.”tekst: susanne geuze | illustratie: esther aarts

26 radboud magazine 63 we te n s c h a p

27maart 2020

dagelijks te maken hebben. De afdelingen kwamen elkaar al regelmatig tegen, maar werken sinds begin 2019 nog intensiever samen. Heidema leidt de nieuwe, samengevoegde afdeling Perinatologie, waar gynaeco-logen en neonatologen samen zorg dragen voor moeders en hun baby, vanaf de zwangerschap tot de maanden daarna.“Vroeger ging het – gechargeerd gezegd – zo: bij ons werd een kind geboren en we leverden het af bij de neonatologen. Maar het is veel beter dat onze behan-delingen elkaar overlappen. Dat de kinderarts al weet wat voor baby eraan gaat komen en we samen een plan maken: hoe gaan we dit kind geboren laten worden? En als het geboren is, wat doen we dan?”

zieke moedersNatuurlijk zijn het geen doorsnee baby’s, die op de afdeling Perinatologie belanden. Meestal gaat het om kinderen met wie ‘iets’ aan de hand is. “Een hartafwij-king bijvoorbeeld, die kun je zien op de twintigweken-echo. Of de moeder is heel ziek. In zulke situaties zijn we voorbereid, maar daarnaast komen vroeggeboorten ook vaak onverwacht.”Voor ernstig zieke moeders heeft het Radboudumc een obstetrische high care, een soort intensive care voor zwangeren. Heidema: “Daar liggen vrouwen die bijvoor-beeld een ernstige zwangerschapsvergiftiging hebben. Een vervelend ziektebeeld, dat je alleen oplost door het kind geboren te laten worden. Gebeurt dat bij 36 weken, dan is dat niet zo’n probleem. Maar bij 26 weken wordt het een ander verhaal.”Wat doe je dan als arts? “Tot het kind geboren is, gaat het belang van de moeder voor”, zegt Heidema. “Maar natuurlijk is er een grijs gebied. Bij zulke vrouwen pro-beren we de zwangerschap te rekken totdat het kindje levensvatbaar is. Dan telt elke dag.” Levensvatbaar wil overigens nog niet zeggen: gezond leven. “Het betekent: dit kind heeft de kans dat het een goed leven kan leiden. Er is dus ook een kans dat dat niet zo is.”In getallen uitgedrukt: ongeveer de helft van de kinde-ren die met 24 of 25 weken ter wereld komen, blijft in leven. Grofweg een derde daarvan doet het best goed. Nog een derde heeft milde handicaps – “denk aan gedragsproblemen, minder goed kunnen zien of horen, of wat achterblijven in motoriek” – en kan redelijk meekomen in de maatschappij. Tot slot groeit een derde op met zware handicaps. “Dat zijn kinderen die volledig blind zijn, longproblemen hebben of kampen met grote neurologische problemen.” Maar op het moment dat een kindje geboren wordt, weet je nog

Even uitproberen: maak een kommetje van je handen en houd ze een paar centimeter uit elkaar. Stel je voor dat daar een kindje in ligt. Zó klein is dat dus, een baby van 24 weken. Een levend hoopje mens, met nauwelijks het

gewicht van een pak koffie.“Ja, bizar hè”, zegt gynaecoloog Wieteke Heidema van het Radboudumc. “Je hoopt natuurlijk dat ze groot genoeg worden geboren. Er moet een beademingsbuis-je en een infuus in passen, anders kunnen we niets. Is een kindje 400 gram als het met 24 weken ter wereld komt, dan gaat-ie het niet redden. Dat is echt te klein.”Toen Heidema vijftien jaar geleden begon als arts, werden kinderen nog bij 26 weken als levensvatbaar beschouwd. “Dat vonden we toen ontzettend vroeg – en dat is het natuurlijk ook. Maar de laatste vijf à tien jaar is die grens dus twee weken opgeschoven.”De techniek gaat razendsnel, wil ze maar zeggen. En dat vraagt om een zorgvuldige aanpak, want de dage-lijkse dilemma’s waarover Heidema en haar collega’s moeten beslissen, gaan over leven en dood. Wanneer ga je door en wanneer stop je met het behandelen van een prematuur kindje? Hoe kun je ouders het best ondersteunen in zo’n loodzwaar traject? En wat doe je als er geen tijd is om rustig na te denken?Het zijn vragen waarmee de afdelingen Verloskunde en Neonatologie – zorg voor vroeggeboren kinderen –

28 radboud magazine 63

van het kind zijn. Komt een veel te vroeg en veel te klein geboren kindje in een slechte conditie ter wereld, dan moet je je afvragen of je alles uit de kast wilt halen.”Bij zo’n zware beslissing zijn er geen goede of foute keuzes. “De meeste ouders willen ervoor gaan, maar het gros heeft daar wel een nuance in. Meestal willen ze bijvoor-beeld niet dat we reanimeren. Ook de gezinssituatie weegt mee. Gaat het om je eerste kind of je derde? Stel dat je kindje in leven blijft met enorme handicaps, dan gaat dat een enorme impact hebben op het hele gezin. Uitgangspunt is altijd: wat is het beste voor deze baby? Daar hoort ook bij: in welk gezin gaat dit kind terecht-komen, en kan zo’n gezin dat aan?”

afslagWordt een kind bij 26 weken geboren – twee weken later – dan is de situatie al heel anders. “Zo’n baby heeft nog steeds ruim 30 procent kans op milde en zware afwijkingen, maar de overlevingskans is veel groter – 70 tot 80 procent – en die kinderen doen het stukken beter. Dan is het niet meer de vraag of we gaan behan-delen, dan gaan we behandelen.”Dat betekent niet dat een baby de medi-sche molen in gaat en je niet meer terug kunt, benadrukt Heidema. “Ouders zijn soms bang dat wij dokters niet stoppen. Zo van: we hebben pad A gekozen, dus blijven we pad A volgen. Nee, zo is het niet. Het is een grillige weg. Het kan best zijn dat we kiezen voor pad A en na twee dagen denken: dit is helemaal niet goed, we nemen een afslag.”De keuze om te stoppen met behandelen, maken artsen in een multidisciplinair overleg, waarbij alle betrokken professio-nals aanwezig zijn: specialisten, verpleeg-kundigen, assistenten. “We bespreken de situatie: is iedereen het eens, ziet niemand nog een optie?” Ook hier zijn ouders nauw bij betrokken. “We nemen hen mee in het proces en onze afwegingen. Vaak zien ze het besluit aankomen omdat we voor de geboorte alle scenario’s hebben besproken. Het komt bijna nooit voor dat

niet tot welke groep het behoort. “Dan is dus de vraag: moet je het behandeltraject aangaan?”

veel pratenDat is geen vraag waarop je als vader of moeder zomaar een antwoord paraat hebt. Daarom gaan Heidema en haar collega’s zo vroeg mogelijk met aan-staande ouders in gesprek. “Dat doen we altijd samen:

de gynaecoloog én de neonato-loog. Ook allerlei specialisten komen langs om te praten, van de kinderchirurg tot de kindercardioloog en de maat-schappelijk werker. Allemaal om ouders een compleet en realistisch beeld te geven van de risico’s.”Want het is niet zo dat een kindje na 24 weken zwanger-schap vanzelf blijft leven. “Die kinderen worden vrijwel altijd geïntubeerd en je gaat een heel zwaar traject in, met intensive care-opnames en allerlei com-plicaties. Het is een weg met veel hobbels, en je weet niet waar je uiteindelijk terecht-komt.”Dus stellen ze ouders de vraag: wil je dat? “Je hebt mensen die zeggen: ik wil dat jullie álles doen om mijn kind te redden. Dan zeggen we: oké, dat kan, tot op zekere hoogte. Wat we doen, moet altijd in het belang

‘We hadden maar één doel: dit kindje een kans geven’ Aline van den Hee (39) werd in 2016 moeder van Lize, die met 24 weken en 1 dag ter wereld kwam.“Voordat onze dochter geboren werd, ben ik vier keer zwanger geweest. Die kindjes werden geboren met 21, 23, 18 en 19 weken. Omdat mijn man en ik een grote kinderwens hadden, besloten we het nog één keer te proberen. Dat ik opnieuw de 40 weken niet zou halen, was al snel duidelijk. Ons doel en dat van de artsen was om mijn zwangerschap te rekken tot 24 weken, zodat het kindje levensvatbaar zou zijn.Na 23 weken kreeg ik een bloedvergiftiging, en met 24 weken en 1 dag werd de situatie voor mij te gevaarlijk. Lize is met een spoedkeizersnede ter wereld gekomen. Ze heeft zes maanden op de afdeling Neonatologie van het Radboudumc gelegen. Dat was overleven. Angst, spanning, vermoeidheid, er gaat zoveel door je heen. We wisten wat de risico’s waren en toch hadden we maar één doel: dit kindje een kans geven.De komst van Lize heeft me wel aan het denken gezet. Ze is nu drie, en het gaat gelukkig heel goed met haar. Daar zijn we nog elke dag enorm dankbaar voor. Maar juist omdat ik haar vrolijk zie rondlopen, denk ik ook: hoe zou het zijn als ze zwaar gehandicapt was geweest?Zo’n halfjaar ziekenhuis verloopt niet in een rechte lijn omhoog. Lize heeft hersenbloedingen gehad en is gelaserd aan haar ogen. Ook is ze een keer ge reanimeerd. Pas de laatste twee weken kregen we vertrouwen: ze gaat niet dood, ze mag mee naar huis.De eerste twee jaar ben je heel alert: gaat ze rollen, zitten, kruipen, praten? Pas sinds vorig jaar wordt alles een beetje normaal. Als ik merk dat ze kinder-liedjes meezingt, ben ik opgelucht – blijkbaar is ze daar slim genoeg voor. Toch blijf je je afvragen: hoe ontwikkelt ze zich als ze ouder wordt? Onlangs had Lize een heftige griep. Dan zitten we al snel bij de huisarts en worden we regelmatig doorverwezen naar de spoedeisende hulp. Voor ande-ren is dat soms lastig te begrijpen, die zien gewoon een peuter met een virusje. Dat snap ik, maar ik denk ook: jullie hebben je kind niet tien keer bijna dood zien gaan.”

‘Uitgangspunt is altijd: wat is het beste voor deze baby?’

29maart 2020we te n s c h a p

ons team wil stoppen en de ouders zeggen: nee, we willen dat jullie doorgaan.”

risico’sVoor Heidema zijn ethische dilemma’s onderdeel van haar dagelijks werk. Betekent dat dat ze soms behandelingen uit-voert waar ze zelf niet achter staat? “Soms is een traject niet de persoonlijke keuze van een dokter”, beaamt ze. “Maar dat

doet er dan niet toe. Wij zijn als team bereid om vanaf 24 weken te behandelen. En misschien klinkt het hard, maar uit-eindelijk is het niet mijn kind. De keus is aan de ouders, en het is onze taak om hen goed voor te lichten en alle risico’s in kaart te brengen. Soms pakt het goed uit, soms niet. Dat weet je niet van tevoren.”Toch zijn er grenzen aan de beslissings-vrijheid van ouders. Bijvoorbeeld bij zo’n ernstige zwangerschapsvergiftiging. “Deze vrouwen houden veel vocht vast, zijn opgezwollen, hebben een hoge bloeddruk, verstoorde nierfunctie … Het is een ernstig ziektebeeld van je hele lijf. En ik heb er helaas geen remedie tegen. We kunnen het rekken, met als doel de baby zo lang mogelijk binnen te houden. Maar uitein-delijk gaat de moeder voor. Hoe ellendig ook, soms moet de baby geboren worden – en dan niet altijd op een fijn moment.”In zulke situaties is Heidema als arts – altijd in samenspraak met de ouders – uiteindelijk degene die beslist. “Voor een moeder is het onmogelijk om te besluiten haar kind te laten gaan om haar eigen leven te redden. Dat kán niet. Daar zijn wij dus voor. Je wilt ouders ook niet op zadelen met een schuldgevoel. Dus ik

zeg expliciet: ík neem dit besluit. En dat is voor de meeste ouders

een opluchting.”

katholiekZiet Heidema in de aanpak

van het Radboudumc nog iets terug van de katholieke wortels van het ziekenhuis? “Ik denk dat artsen vijftien tot twintig jaar geleden misschien wel katholiek waren. Maar ik weet niet eens of mijn col lega’s gelovig zijn. Dat speelt niet.” Nu hebben alle dokters

die bij ons werken een humanistische inslag.

We werken nog steeds volgens katholieke waarden

als medemenselijkheid en oog voor de kwetsbare ander,

al noemen wij dat nu per-soonsgericht.”

Patiënten hebben wél allerlei religieuze achtergronden. “Het is niet: wij zijn een katholiek ziekenhuis, dus we doen het zo. We handelen altijd vanuit een menselijk oogpunt, en met respect voor de mensen die tegenover ons zitten. Uiteindelijk heb-ben ouders en dokters hetzelfde belang: we willen het beste voor het kind, en niemand wil dat het kind lijdt.’

maakbaarheidHeidema ziet de laatste jaren een verande-ring in hoe mensen in het leven staan. “Het leven lijkt maakbaarder. Mensen zeggen vaker: alles wat kan, moeten we aangrijpen. Tegelijkertijd – en daar ben ik trots op – is er in Nederland, vergeleken met andere landen, meer ruimte voor de keus om níet te behandelen. Als dokter wil je altijd iets dóen, maar soms is het meest humane een stapje terug doen. Er zijn ook ouders die zeggen: ik wil niet dat jullie bij 25 weken iets doen. En dat is hun goed recht.”Als de levensvatbaarheid in 10 jaar tijd van 26 naar 24 weken is gegaan, wat staat ons dan in de toekomst te wachten? Die grens zal verder opschuiven, denkt Heidema. “De technieken worden steeds beter, dus ik verwacht dat we op een gegeven moment ook kindjes van 23 weken in leven kunnen houden. We zijn nu samen met andere Nederlandse universiteiten bezig een kunstmatige baarmoeder te ontwikkelen (zie kader). En waar houdt de ontwikke-ling op? Tja, dat is de vraag.”

Kunstmatige baarmoederIn Nederland start dit jaar een project om een kunstmatige baar-moeder te ontwikkelen. De Techni-sche Universiteit Eindhoven leidt dit liquid incubator-project, waaraan ver-schillende academische ziekenhuizen meewerken. Ook het Radboudumc doet mee. Het idee is dat prematuur geboren baby’s in een bak vloeistof-fen komen te liggen, terwijl de navel-streng is verbonden aan een kunst-matige placenta die hun zuurstof en voedsel geeft. Het zou de eerste kunstmatige baarmoeder ooit zijn voor menselijke baby’s. In 2017 wisten Amerikaanse kinderartsen zo al zes lammetjes op de wereld te zetten.‘We werken nog

steeds volgens katholieke waarden als medemenselijk­heid en oog voor de

kwetsbare ander’

30 radboud magazine 63 we te n s c h a p

SpiegelBehalve je bul en een belangrijke vermelding op je cv levert het volgen van een universitaire opleiding vaak ook een vrienden-groep voor het leven op. De oud-studiegenoten met wie je lief en tentamenstress hebt gedeeld, blijven je naderhand trouw en houden je regelmatig een spiegel voor. Dat contact heeft in de jaren die volgen zo zijn eigen dynamiek. Je beweegt met elkaar mee, maar je kunt zomaar in andere levensfases belanden. Dat zorgt voor verwijdering en is soms pijnlijk. Mijn vriendin kende een periode waarin ze minder afsprak met het vrien-denclubje dat ze van haar studie erfde. Zij had nog geen kinde-ren, terwijl de anderen spraken over bevallingen en borst-

voeding en iets later over kinderfeestjes en kleutergym. In mijn eigen vriendengroep heb ik ook een jongen afstand zien nemen. Helaas is hij nog niet teruggekeerd. Ik weet niet wat de precieze reden is, maar ik heb het vermoeden dat het om gezin en carrière gaat. Het is een jongen zonder relatie en zonder baan op niveau. Beide zaken kunnen een bewuste keuze zijn of juist niet. Hoe dan ook, ik kan me goed voorstellen dat het lastig is om af te spreken met een groep waarin iedereen een ander leven leidt dan jij. Ik zou met hem over alles willen praten, er is meer in de wereld dan gezin en werk, maar uiteindelijk zijn dit de onderwerpen waar ik dagelijks mee te maken heb.

Zelf heb ik ook weleens last van een spiegel. Niet zozeer bij mijn vriendengroep, maar daarbui-ten. Op borrels en op internet.

column WILLEM CLAASSEN IS SCHRIJVER EN SCHRIJF­COACH. HIJ STUDEERDE GESCHIEDENIS (2003­2008) AAN DE RADBOUD UNIVERSITEIT

Ik hoef mijn laptop maar open te klappen en daar komen de verhalen van anderen. Elke foto kan als een worm in mijn hersens terechtkomen en daar gaan wroeten. Ben ik minder? Doe ik het wel goed? Maak ik de juiste keuzes? Het is zaak dat los te laten, al is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. Je kunt je er ook helemaal voor afsluiten, maar dan sta je alleen. Zoals die jongen uit mijn vriendengroep.

Ik zou willen dat mijn vrienden-groep diverser was. Ik wil praten met iemand die zich een weg baant naar de top én met iemand die thuiszit. Ik stel me gerust met het idee dat een vrienden-groep niet statisch is. Ook al is ze tijdens de studie in de grond-verf gezet en zijn herinneringen aan die tijd essentieel, de groep zal altijd van vorm blijven veranderen.

31maart 2020

Een bewuste keuze voor het ongebaande padZijn hele loopbaan heeft Robert Sauerwein, hoogleraar Medische parasitologie, zich gewijd aan de strijd tegen malaria. Zijn groep werkte onder meer aan de ontwikkeling van een vaccin. Maar voorlopig is deze ziekte de wereld nog niet uit. Zeker niet zolang het westen zijn schouders ophaalt. “Malaria blijft helaas een ver-van-mijn-bedverhaal.”

exit robert sauerwein

32 radboud magazine 63

‘Two roads diverged in a wood: And I - I took the one less travelled by and that has made all the difference.’ In zijn afscheidsrede citeert

Robert Sauerwein deze woorden van de Amerikaanse dichter Robert Frost. Zich specialiseren in malaria was inderdaad een bewuste keuze voor het ongebaande pad. “Na mijn promotie wilde ik iets doen met een ziekte waarnaar onderzoek hard nodig was, maar niet eentje waar al heel veel mensen mee bezig waren, dus geen kanker of auto-immuunziekten. Ik had na mijn afstuderen een jaar in een ziekenhuis in Trinidad and Tobago gewerkt en gezien wat tropische ziektes aanrichten. Ik wilde iets doen voor die mensen.” In Nijmegen was al een onderzoek gaande naar het malariavaccin, dus daar ging Sauerwein in 1986 aan de slag. In 1994 erfde hij van zijn baas, hoogleraar Joep Meuwissen, een uniek onderzoekslab waar wetenschappers als eersten ter wereld para-sieten en geïnfecteerde muggen wisten te kweken.

Waarom is dat belangrijk? “Malaria is een vilein gevecht tussen mens en parasiet, met de mug als intermediair. Je kunt elkaar geen malaria aanhoesten zoals bij griep. De overdracht vindt plaats via de mug die bloed opzuigt, de parasiet binnen krijgt en die dan bij een volgende prik doorgeeft. In de mug vindt een heel inge-wikkelde transformatie van de parasiet plaats. Die biologische processen hebben wij in kaart gebracht in de hoop een vaccin te ontwikkelen dat de parasiet in de mug onschadelijk maakt. In de muggenmaag bevruchten mannetjes- en vrouwtjespara-sieten elkaar en na allerlei ontwikkelingen nestelen ze zich in de speeksel klieren van de mug. We werken aan een vaccin dat die bevruchting in de muggenmaag blokkeert. Het beschermt niet de mens die het vaccin krijgt, maar de mug en daarmee alle vol-gende mensen.”

tekst: bea ros | foto: bert beelen

33maart 2020ex i t

Betekent dit dat we alle mensen in Afrika zouden moeten vaccineren? Ja, voorlopig gaan we daar nog wel van uit. Het is onvoldoende om je alleen op malaria-patiënten te richten, want het besmettings-reservoir is vele malen groter, namelijk alle mensen die drager van de parasiet zijn zonder zelf ziek te zijn. Je moet zorgen dat dat reservoir ook opdroogt en dat kan met ons vaccin. We hopen ooit een testje te hebben om te kijken wie we wel en niet moeten vaccineren. Want hoeveel parasie-ten heb je eigenlijk in je bloed nodig om infectueus te zijn voor een mug? En is nou iedereen in Afrika een potentiële overdrager of gaat het alleen om bepaalde groepen?”

In 2003 zijn jullie begonnen om in het lab gezonde mensen met malaria te besmetten. Wat stond jullie voor ogen? “Het grote voor-deel is dat je zo relatief snel en goedkoop vaccins en geneesmiddelen kunt testen. In de VS was dat al eens gedaan, maar in Europa waren wij de eersten. We zetten vijf in ons lab geïnfecteerde muggen op de arm van gezonde vrijwilligers. Als je niets doet, krijgt honderd procent malaria. De parasiet komt door de muggenprik in je bloed en gaat dan eerst naar de lever. Daar ontwik-kelt hij zich. Na een week komt hij uit de lever het bloed in waar hij zich in de rode bloedcellen vermeerdert. Die cellen gaan kapot en dan word je ziek. In die ingewik-kelde cyclus kun je op allerlei niveaus vaccins ontwikkelen die iets blokkeren. Wij richten ons op een vaccin dat de ont-wikkeling in de lever stopt. En we hebben al een vaccinconcept dat via genetische manipulatie parasieten kreupel en daarmee onschadelijk maakt. Er zijn ook onderzoeks-groepen die werken aan de bloedstadia, dat doen wij niet. We kunnen niet alles.”

Er is dus niet één malariavaccin? “Nee, dat is een misvatting. Mensen vragen vaak: hebben jullie hét vaccin al? Maar je kunt hooguit zeggen: we hebben een vaccin. Vaccins zijn wel superbelangrijk, want je kunt geen enkele ziekte uitroeien zonder vaccin. Muggen worden resistent tegen de pesticide in beschermende bednetten en

Dat klinkt heel bescheiden. “Nou, eerder realistisch gezien de complexiteit van deze ziekte. Bovendien dreigde rond het millennium sluiting van het lab. De jarenlange subsidie door het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking stopte en de universiteit wilde die niet overnemen. Sterker, ook zij wilde bezui-nigen en gaf malariaonderzoek een lagere prioriteit. Gelukkig lukte het me toen om als een van de eersten gelden uit de EU-Frameworkprogramma’s binnen te halen. Mijn andere geluk was dat regeringen en andere beleidsmakers rond die tijd besloten dat het zo niet langer kon en dat we meer in de bestrijding van malaria moesten investeren. Op dit moment wordt er wereld-wijd zo’n 600 miljoen euro besteed aan R&D rond malaria, slechts een paar procent van het budget dat de tien grootste farmabedrijven uitgeven aan R&D. Er is geen evenwichtige balans tussen wat wij als mensheid aan medische problemen hebben en waar het geld naartoe gaat. De eerste loyaliteit ligt toch bij ziektes waar westerlingen last van hebben.”

Malaria is een ver­van­ons­bedverhaal? “Ja, helaas wel. Westerlingen accepteren dat veel mensen in Afrika doodgaan. Je hoort zelfs weleens zeggen: ‘Die mensen zijn dat gewend. Ze hebben tien kinderen en daar gaan er drie van dood, dat is gewoon zo daar.’ Daar krijg ik pijn van in mijn buik. Alsof zoiets voor ons niet te doen is, maar voor mensen in Afrika wel. Dat is niet te accepteren. Een Afrikaans gezin heeft 25 procent derving van inkomsten door malaria. De ziekte draagt substantieel bij aan een verminderd nationaal product en staat ontwikkeling in de weg. Mensen in Afrika wil-len enorm graag geholpen worden. Als in een dorp een

tegen medicijnen. We zitten op een tijdbom en het is wachten op de explosie. Het duurt nu eenmaal vele jaren voor een vaccin voldoende klinisch is getest en op de markt kan komen.”

Was het moeilijk om vrijwilligers te vinden? “Soms, dat hangt ook af van de duur en belasting voor de gezonde vrijwilligers. Er gaat een streng selectieproces aan vooraf. Gezonde mensen ziek maken is tegen de eed van Hippocrates. Ons werk is ziekte voorkomen. In dit project maken we mensen ziek om meer ziekte te voorkomen. Dat moet je goed afwegen tegen de kennis die je zo kunt verwerven. Een ethische commissie heeft dat heel zorgvuldig geëvalueerd. Niets doen is natuurlijk het veiligst, maar dan ontdek je ook niets.”

Dacht u in 1986 dat u malaria de wereld uit zou krijgen?“Daar was ik niet mee bezig. Het probleem was en is zo gigantisch. Elke minuut sterven er twee jonge kinderen aan een malaria-infectie. Jaarlijks komen er in de wereld 228 miljoen nieuwe malariabesmet-tingen bij. Toen ik begon, waren dat er zelfs 300 tot 500 miljoen. Ik dacht vooral: hopelijk kan ik een puzzelstukje aanreiken dat mooi past.”

34 radboud magazine 63

vaccin-trial wordt gedaan, staan mensen in de rij. En hier hebben we een luidruchtige antivaccinbeweging!”

Hoe kijkt u daarnaar? “Voor westerlingen is gezondheid een vanzelfsprekend goed geworden. Wij zijn hier inmiddels zo ver dat we nul bijwerkingen verwachten van een vaccin dat wel honderd procent werkt. Een pijnlijke, stijve arm, dat vinden men-sen al heftig. Ze zeggen: ‘Trouwens, ik zie die ziekte ook helemaal niet, we hebben toch geen kinkhoest meer, dus waarom zou ik risico lopen met een vaccin daartegen?’ Realiseer je je wel hoe goed je het hebt, denk ik dan. Je merkt het ook in het onderwijs. Hier is de vraag meer hoe studenten te boeien en zie ik regelmatig slapende of onvoorbereide studenten. Als ik in Afrika of India lesgeef, hangen stu-denten aan mijn lippen. Ze komen uit arme gezinnen en onderwijs is voor hen een kans om uit de armoede te raken.”

Wordt u daar cynisch van? “Dat helpt niet, want dan is het gesprek meteen afgelopen. Maar ik vind het wel belangrijk om tegen-geluiden te geven en mensen te laten inzien dat er ook nog een andere wereld is. Ga vooral eens een keer naar Afrika, dan kom je weer met beide benen op de grond.”

Waar bent u terugkijkend trots op? Trots? Sauerwein proeft het woord met zuinigheid. Dan: “Het geeft mij bevrediging dat onze malaria-unit er nog steeds staat en dat ik het tij heb kunnen keren. Sterker, we staan wereldwijd op de kaart en zijn vol in beeld bij de Bill & Melinda Gates Foundation, die sinds 2007 investeert in het zoeken naar malariavaccins. Verder hebben we in 2012 TropIQ Health Sciences opgericht, een spin-off die gericht is op de ontwikkeling van malariamedicijnen. We werken eraan dat de pijplijn van potentiële stoffen voor een geneesmiddel gevuld blijft. Dat is hard nodig, gezien de snelle resistentie-ontwikkeling. TropIQ vertaalt basale vindingen naar klinische toepassingen. Iets wat nog veel te weinig gebeurt. Daarom heb ik mijn afscheidsrede ‘Science needs Business’ genoemd.”

Wat zijn de dingen waarover u teleurgesteld bent of die niet van de grond zijn gekomen? “Nijmegen had nog veel meer een centrum voor tropische infectieziekten kun-nen worden: health in the Tropics. We hadden ooit zo’n instituut, maar dat is verdampt en verbrokkeld. Ik vind dat we daar veel meer van hadden kunnen maken. Ik heb wel geprobeerd dat beter te profileren, maar ver-geefs. Ik vind het ook heel erg dat het vak (tropische) parasitologie nagenoeg uit het curriculum is verdwenen. Internationalisering is een slogan van het Radboudumc, maar ik begreep gaandeweg dat dat meer gaat om het werven van buitenlandse studenten dan om global health.”

Laatste woorden“Houd de gezondheid van mensen die het minder hebben dan wij op onze onderzoeksagenda. Want zoals profes-sor Sickbock in Ollie B. Bommel van Maarten Toonder het verwoordt: ‘Wat is de taak van de wetenschap zo heb ik mij afgevraagd? Die taak is om de bevolking te ontlasten van werk en ander gebeuzel. Geen ziekte meer. Eerst dan zal iedereen in staat zijn een menswaardig bestaan te leiden.’”

Heeft dat ook weer met die ver­van­mijn­bedshow te maken? “Dat weet ik niet precies, die verklaring ligt voor de hand. Nederland was in de tijd dat ik studeerde veel meer naar buiten gericht. We zijn nu drukker met onszelf. Bij NWO staat letterlijk in de call dat het moet gaan om problemen die in de Nederlandse gezond-heidszorg spelen. Dat vind ik erg teleurstellend. Maar dat zijn politieke keuzes. De over-heid kijkt bij ontwikkelings-samenwerking al lang niet meer naar wat Nederlandse expertise kan bijdragen. Ze zeggen daar: we maken geld over aan de WHO en als die Nederlanders zo goed zijn, komen ze via de WHO wel weer bovendrijven. Dat is ietsje naïef, want er speelt veel meer politiek. Andere landen taggen hun geld. Dat doen wij niet, waardoor het medisch tropisch onderzoek in Nederland verschraalt.”

Wat Sauerwein betreft, gaat zijn strijd tegen malaria nog wel even door, ook na zijn afscheid als hoogleraar. “Zo’n emeritaat voelt enigszins als een gedwongen ontslag. Ik ben meer voor personalized pensio-neering. Ik blijf drie dagen bij TropIQ werken.”

2003 Opening van het Center for Clinical Malaria

Studies in het Radboudumc door decaan Prof Vooijs |

2007 Bespreking met collega’s over klinische malaria

vaccin trial (Bamako, Mali) | 2017 Bespreking met Bill

Gates en collega’s over malaria vaccins (Geneve) |

2018 Met een kooi malaria muggen in de Malaria Unit

van het Centraal Dieren Laboratroium | 2018 Opening

van het NOS journaal: Klinische test van een Neder-

lands malaria vaccin in het LUMC en Radboudumc |

2019 Uitreiking oorkonde Ridder in de Orde van de

Nederlandse Leeuw met echtgenote Cecile en

burgemeester Bruls.

35maart 2020ex i t

Broedplaats voor nieuwe ideeën over onderwijs

36 radboud magazine 63

Het nieuwe Radboud Teaching and Learning Centre gaat het onderwijs aan de universiteit in de schijnwerpers zetten. Het doel: beter onderwijs en de studen-ten beter toerusten voor een leven na de studie. “We leiden ze niet alleen op als professional, maar ook als mens.”

Het in januari geopende Teaching and Learning Centre (TLC) is een broedplaats voor beter onderwijs; voorlopig voor docenten van de uni-

versiteit, op termijn ook voor mensen van buiten die inspiratie willen opdoen. Mariska Kleemans is docent communica-tiewetenschap en een van de leiders van het centrum. Ze wijst op het tot nu toe schrale opleidingsaanbod voor docenten: “Na de basiskwalificatie onderwijs [een soort onderwijsdiploma, red.] houdt het op.” Sinds begin dit jaar kunnen docenten die zich willen ontwikkelen bij het TLC terecht,

ook voor concrete tips en ‘inspiratiesessies’. Bijvoorbeeld van een docent die op het oog saaie leerstof heeft omgewerkt tot prikke-lende colleges, met probleemstellingen en dilemma’s. Kleemans: “Velen van ons komen niet veel verder dan voor een groep hoofdstuk een tot en met vijf oplepelen.”Jan Bransen, hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen en academisch leider van het TLC, breekt een lans voor creatief onderwijs. “De universiteit is schools geworden, niet voor niks dat studenten vaak spreken van ‘school’ als ze naar de universiteit gaan. Het leren is voor-al schools leren om een tentamen te halen. De huidige onderwijscultuur bevordert presteren en afrekenen, een jammerlijke vergissing.” Volgens Bransen mag een uni-versiteit zich alleen ‘goed’ noemen als zij goed onderwijs aanbiedt. Dat wil hij bevor-deren door de deuren van het TLC ver open te zetten. “Docenten en studenten moeten hier vanzelfsprekend naar binnen lopen.”

flexibel onderwijsDe Radboud Universiteit staat niet alleen in het oprichten van een broedplaats voor onderwijs. Dat doen andere instellingen ook, zie bijvoorbeeld het vorig jaar versche-nen rapport ‘Ruimte voor ieders talent’.

tekst: inge mutsaers | illustratie: getty images

37maart 2020o n d e rw ij s

Dat is een pleidooi van de Nederlandse kennisinstellingen en onderzoeksfinanciers voor flexibele loopbanen aan universiteiten.

Een andere bestaansgrond van het TLC is de snel veranderende arbeidsmarkt, die noopt tot een flexibel studieaanbod. Kleemans noemt de snelle ontwikkelingen binnen media en communicatie. “Hoe die er over tien jaar uitzien, weten we niet. Dat vraagt andere vaardigheden van studenten: niet alleen inhoudelijke kennis, maar ook wat wij adaptive performance noemen. Tijdens de opleiding hebben we daarom niet alleen aandacht voor de student als professional, maar ook als individu. Dat leert om te leren. Daarbij staan vragen centraal als: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik? We leiden ze dus niet alleen op als professional, maar ook als mens.”

vergezichtenStilstaan bij de onderwijsuitdagingen van vandaag is stap één, maar voor Jan Bransen is het TLC ook een broedplaats voor onder-wijskundige vergezichten. “Het is toch raar

Het Radboud Teaching and Learning Centre nodigt docenten uit voor ontmoeting, inspiratie en samenwerking. Kernactiviteiten: het ontwikkelen van (vernieuwend) onderwijs, de ontwikkeling van docenten, en onder-zoek naar leren en (wetenschappelijk) onderwijs. | Adres: Thomas van Aquinostraat 1 | Inloopuren op donderdagmiddag, in de toekomst ook voor docenten van buiten de universiteit. | www.ru.nl/docenten/radboud-teaching-and-learning- centre | Lees verder: Jan Bransen: Gevormd of vervormd? Een pleidooi voor ander onderwijs (2019).

dat we vooral aan het begin van ons leven zoveel onderwijs volgen. We worden hart-stikke oud en hebben zo lang de tijd om te leren. Leren en leven moeten samen-komen.” Volgens de filosoof haal je meer uit het onderwijs door eerst ervaringen op te doen in werk, en dat kan ook in een kleding-zaak. “Ik denk dat je een betere chirurg wordt als je op je achttiende een jaar in een hospice hebt gewerkt. Voor veel men-sen is het beter om pas later in het leven naar het hoger onderwijs te gaan.” De keuze om na school meteen te gaan studeren, is nu vooral gemakzuchtig, aldus Bransen. “Ik zie op de universiteit veel studenten rondlopen die hier eigenlijk niet willen zijn. Die uitstralen: oh nee, ik moet nog drie jaar. Zichzelf pijnigend zitten ze hun tijd uit tot het leven kan beginnen.” Bransen wil met het TLC het debat hierover aanwakkeren. “Welke rol dichten de onderwijsinstellingen zich toe in de samenleving? Daarover nadenken is óók onderwijsinnovatie.”

mooie mensenOnderwijs is pas echt goed met afgestu-deerden op wie je trots kunt zijn, zegt Mariska Kleemans, die hierbij een rol ziet weggelegd voor het TLC. “We dragen bij aan onderwijs dat goed aansluit bij de behoefte van de maatschappij, én de studenten verder brengt in wat zíj willen. Voor de een is dat een toppositie bij een groot bedrijf, voor de ander een fijne kan-toorbaan die goed te combineren is met een gezin.”Goed onderwijs is volgens Bransen niet te vatten in cijfers of prestatiemetingen, niet in het afleveren van zoveel mogelijk aantallen Spinozaprijswinnaars of excel-lente promovendi. Nee, goed onderwijs is iets anders, zo formuleert hij de taak van het TLC: “Ik wil bijdragen aan onderwijs dat bewonderenswaardige, mooie mensen voortbrengt, die van deze samenleving een fijne plek maken om het met elkaar uit te houden.”

‘Ik denk dat je een betere chirurg

wordt als je op je achttiende een jaar in een hospice hebt

gewerkt’

38 radboud magazine 63 o n d e rw ij s

Het is historische iro-nie. De ommuurde stad Nijmegen had tal van stadspoor-ten die met de sloop

van de vestingwerken, tussen 1876 en 1880, allemaal verdwe-nen. Over veel van deze poorten bestaat niettemin geschreven informatie, ook zijn er tekenin-gen, schilderijen en zelfs foto’s van. Maar paradoxaal genoeg is er juist over de enige stadspoort die tegenwoordig wél nog zicht-baar is, weinig te vinden: de Sint Athonispoort, tussen Lage Markt en Waalkade. Gorissen is er in zijn Stadsatlas van Nijmegen zeer beknopt over en in de literatuur bleef het poortje een voetnoot.Afgezien dan van een fascine-rend artikel dat de Nijmeegse hoogleraar Kunstgeschiedenis Volker Manuth in 2006 in het tijdschrift Oud Holland wijdde aan de moge lijkheid dat de poort op Carel Fabritius’ fameuze schil-derij ‘De Schildwacht’ (1654) de Nijmeegse Anthonispoort zou zijn. Hoewel hij op overtuigende gelijkenissen wijst, houdt Manuth nette weten schappelijke slagen om de arm. De Nijmeegse poort moet concurreren met twee andere kandidaten én Manuth

geeft een wel zeer overtuigend tegenbewijs: de poort was niet meer zichtbaar in Fabritius’ tijd. In 1590 was hij afgeschermd met een aarden wal, vanwege be schie- tingen vanuit Lent, en daarna dicht gemetseld en ingebouwd.Het was pas in 1987 dat de poort weer tevoorschijn kwam en her-steld werd in zijn huidige oude vorm. Die bijna vierhonderd jaar van onzichtbaarheid – de poort was vooralsnog dus langer niet dan wel te zien – was allicht ook zijn redding.

Bekender in de stadsgeschie-denis is het verhaal waarin de Anthonispoort (ook weer) een bijrol speelt. In de nacht van 10 op 11 augustus 1589 probeerde de naar het Staatse leger overgelo-pen overste Maarten Schenck met bootjes vanaf de Waal het (nog) katholieke Nijmegen binnen te vallen en te bezetten. De poging werd ontdekt. Schenck en zijn soldaten sloegen op de vlucht, waarbij zijn schip zonk vanwege de te zware wapen-rusting. Schencks lijk werd opge-dregd en, na een uitspraak van de stedelijke autoriteiten, dezelfde dag op het Kelfkensbos onthoofd, waarna de rest werd gevieren-

deeld. De vier stukken werden aan enkele stadspoorten gehan-gen en zijn hoofd werd op een staak voor de Anthonispoort als triomf tentoongesteld. Toen Maurits in 1591 Nijmegen alsnog bezette, werd Schenck met krijgsmanseer bijgezet in de graftombe van Catharina van Bourbon in de Stevenskerk.Interessant is hoe in de contem-poraine bronnen en de latere geschiedschrijving de typering van Schenck sterk varieert, van laffe verrader tot ijzervreter. En hij blijft in alle tijden aanspreken. Eind vorige eeuw organiseerde een nieuwe lokale politieke partij de presentatie van haar program-ma nabij de Anthonispoort. Een woordvoerder had een mooie metafoor klaar: net als Maarten Schenck zou deze kleine partij de machtige zittende Nijmeegse politiek aanvallen.“U weet hoe het met Schenck is afgelopen?”, vroeg een journalist belangstellend. Dat wist de woordvoerder niet, maar hij zou het thuis meteen opzoeken.

jos joosten alumnus. publiceert geregeld over de geschiedenis van nijmegen

foto

: dun

can de fey

plekken in naam van oranje

IN 2023 BESTAAT DE RADBOUD UNIVERSITEIT

100 JAAR. IN DE AANLOOP HIERNAARTOE DEELT DE RADBOUD UNIVERSITEIT

DE GESCHIEDENIS VAN DE UNIVERSITEIT.

lees op radboud recharge over de radboud universiteit onder ‘radboud

toen en nu’. je vindt hier de komende tijd regelmatig verhalen over de geschiedenis

en het erfgoed van de radboud universiteit, zoals bijvoorbeeld het

verhaal over de allereerste studiegids van de universiteit.

www.radboudrecharge.nl/radboudtoenennu

RADBOUD RECHARGE IS DE GRATIS ONLINE

SERVICE VAN DE RADBOUD UNIVERSITEIT.

JE VINDT ER EEN SELECTIE VAN DE BESTE

WETENSCHAPPELIJKE VERHALEN EN EEN

OVERZICHT VAN ACTIVITEITEN GEBASEERD

OP JOUW INTERESSES. ONTDEK HET NU:

WWW.RADBOUDRECHARGE.NL

agenda maart t/m juli

agenda radboud recharge

maart

tweedaagse cursus gedrag onderwijs zorg

20 MAART EN 3 APRIL. OOK: 15 EN 29 MEI RCSWPositieve psychologie: vergroot je welbevinden en veerkrachtIn de hulpverlening bestaat tegenwoordig een bijna exclusie-ve focus op een pathologische benadering: wat gaat er fout, wat is het probleem, wat kunnen het kind of de ouders niet? Er is wei-nig aandacht voor de krachten die de mens wél bezit en voor wat er wél goed gaat. Deze cur-sus leert je om, vanuit de weten-schap, met een positieve mindset oplossingsgericht te werken aan problemen op je werk, bij colle-ga’s, leerlingen of cliënten. De cursus is van toepassing op jou als individu, maar ook op de orga-nisatiecultuur. Meer informatie, cursusprijs en accreditatie: zie www.rcsw.nl/positievepsychologie.

lezingen universum 21 MAART, 15.00 – 17.30 UUR, HUYGENSGEBOUWteam alumnirelaties fnwiNamibië en de toekomst van het onderzoek naar zwarte gaten Drie lezingenEen halfjaar geleden is de aller-eerste foto van een zwart gat gepresenteerd. Om meer data over dit zwarte gat te kunnen verzamelen, is er een extra tele-scoop nodig in Namibië, om daar-

mee de Event Horizon Telescope uit te breiden. Samen met de Radboud Universiteit wordt er in Namibië hard gewerkt om deze telescoop te realiseren. Dit gaat samen met een outreach-project: een mobiel planetarium. Wil je meer weten over de wetenschap achter het zwarte gat, het project in Namibië of het outreach-pro-ject? Kom dan luisteren naar drie korte lezingen. www.ru.nl/fnwi/alumni/actueel/agenda.

lezing natuur communicatie 24 MAART, 19.30 – 21.00 UUR. DE VEREENIGING NIJMEGENradboud reflectsMama’s laatste omhelzingLezing door primatoloog Frans de Waal Hoe rijk is het emotionele leven van dieren? En wat kan dit ons vertellen over menselijke emo-ties? Vermaard primatoloog Frans de Waal vertelt hoe emoties ook bij primaten een onmiskenbaar onderdeel zijn van politiek, con-flictoplossing en samenwerking. Naar aanleiding van de ontroe-rende omhelzing van chimpansee Mama en haar verzorger vertelt De Waal waarom er geen funda-menteel verschil bestaat tussen menselijke en dierlijke emoties.

lezing cultuur maatschappij 25 MAART, 15.45 – 17.15 UURhovoAmsterdams impressio nis­me ­ ‘De mooie lelijke stad’ Lezing door Hoo Man Chan

De Nederlandse schilders Breitner, Israëls en hun tijdgenoten heb-ben veelal de stad, haar dagelijk-se levendigheid, het rumoer, de geuren en de kleurrijkheid op doek vastgelegd. Deze lezing sluit aan bij de tentoonstelling ‘Breitner vs Israëls - Vrienden en rivalen’ in het Kunstmuseum (voorheen Gemeentemuseum) Den Haag. Zie ook: www.kunstmuseum.nl.

lezing cultuur filosofie maatschappij

26 MAART, 19.30 – 21.00 UURradboud reflectsDe macht der gewoonte Lezing door Marc Slors, hoogleraar Filosofie van cognitie en taalDe mens is een gewoontedier. Onbewust zijn we heel erg gehecht aan culturele gebruiken, zoals sociale etiquette, het accent waarmee we spreken en

de kleren die we dragen. Maar waarom is dat zo? Net als normen en waarden zijn gewoontes van grote invloed op ons gedrag. Het is daarom moeilijk voor mensen om ingrijpende culturele ver-anderingen te accepteren. Denk maar aan de weerstand tegen de roetveegpiet. Cognitiefilosoof Marc Slors behandelt de grote invloed van gewoontes op onze omgang met cultuurconflicten.

dubbellezing cultuur filosofie 31 MAART, 19.30 – 21.00 UUR, THEATERZAAL C, RADBOUD UNIVERSITEIT radboud reflectsVervreemding Lezingen met filmfragmenten door filosofen Simon Gusman en Arjen Kleinherenbrink We zijn van onszelf en onze omgeving vervreemd. We zijn constant op zoek naar wie we zijn, maar kunnen onszelf moeilijk vinden. We voelen ons vervreemd van de samenleving, waarin alles op drift lijkt te raken. Sociale media zijn bedoeld om intieme banden tussen mensen te smeden, maar onze online identiteiten vervreemden ons alleen maar meer van onszelf. Arjen Kleinherenbrink en Simon Gusman leggen met hulp van filmfragmenten uit wat vervreem-ding is en waarom het ons niet lukt om iets aan deze staat van diepe onrust, betekenisloosheid, isolatie en onbegrip te doen.

www.ru.nl/radboudenrichment | www.ru.nl/radboudreflects | www.ru.nl/hovo

lezing & korte films cultuur natuur

4 APRIL, 16.00 – 17.00 UUR, LUX NIJMEGEN radboud reflects @go short

De wilde mens Lezing door filosoof Philippe van HauteHoe wild is de mens? Volgens Freud worden we nog steeds gedreven door onze driften, ook al beschouwen we onszelf niet meer als dier. We verlangen nog steeds naar het bevredigen van onze primaire behoeften en kun-nen daarin tot het uiterste gaan. Sociale normen en ons geweten zetten echter een rem op onze driften. Maar wat als de remmen los gaan? Filosoof Philippe van Haute vertelt aan de hand van werk van Sigmund Freud wat onze driften zeggen over onze

21 APRIL, 20.00 – 21.30 UUR, LUX NIJMEGEN radboud reflects i.s.m. radboud docenten academie

Goed onderwijs Lezing door onderwijskundige Paulien Meijer Paulien Meijer, als hoogleraar verbonden aan de Radboud Docenten Academie, bespreekt haar visie op onderwijs: dat stoomt jongeren niet alleen klaar voor de arbeids-markt, maar beoogt ook dat die jongeren samen met anderen de toekomstige samenleving vormgeven. De leerlingen van nu zijn de burgers van de toekomst. Dit impliceert volgens Meijer dat nadenken over goed onderwijs moet samengaan met een visie op de toekom-stige maatschappij. Wil je in de samenleving de integratie bevorderen, dan moet je dat in het onderwijs vormgeven. Waarom dan al vroeg leerlingen op basis van leervermogen van elkaar scheiden? Als je meent dat het individualisme in onze maatschappij tot problemen leidt, moet je jonge-ren in het onderwijs leren om echt samen te werken. Kortom, goed onderwijs gaat niet alleen om het aanleren van kennis, maar ook om het aanleren van vaardigheden als creativiteit, samenwerken, met elkaar in discussie gaan en elkaars mening respecteren.

wilde kant. Hoe dun is ons laagje beschaving? Het programma omvat de korte films PAN, Call of the Wild en Human Nature – over de ervaring waartoe onze driften kunnen leiden, hoe het is als men-sen als dieren klinken, en hoe de wereld eruitziet als mensen en dieren de rollen omdraaien.

lezing communicatie filosofie maatschappij

7 APRIL, 19.30 – 21.00 UURradboud reflectsDe leugen regeertLezing door Alicja Gescinska, filosoof, schrijver en essayist van de Maand van de Filosofie. Nepnieuws, feitenvrije politiek, alternatieve waarheden. We lie-gen erop los, de waarheid is een kwestie van perspectief gewor-den en experts hebben steeds minder autoriteit. Betekent deze manier van openlijk liegen dat de waarheid er niet meer toe doet? In de politiek lijkt liegen een succesvolle strategie te zijn geworden. Maar ook daarbuiten heeft de waarheid zijn autoriteit verloren. Vaak wordt zelfs gesteld dat dé waarheid niet bestaat. Hoe is het dan nog mogelijk om naar de waarheid te streven? Alicja Gescinska legt uit dat in onze huidige samenleving niet het twijfelen aan de waarheid, maar juist de normalisering van de leugen een maatschappelijk probleem is geworden.

lezing onderwijs maatschappij

foto

: bert beelen

april

agenda radboud recharge

lezing politiek maatschappij 14 APRIL, 19.30 – 23.00 UUR, THEATERZAAL C, RADBOUD UNIVERSITEITradboud reflects, de buren en het democratisch laboratorium

Het einde van de democratie?Lezingen van politicologen Carolien van Ham en Kristof Jacobs en het Democratisch Laboratorium De democratie staat onder druk. De opkomst bij verkiezingen is laag, kiezers worden op oneigen-lijke manieren beïnvloed door politici, kiessystemen zijn ver-ouderd en fraudegevoelig, en het vormen van regeringen blijkt keer op keer problematisch. Hoe zou een ideale democratie moeten werken en welke barrières staan dat nu in de weg? Kom luisteren naar lezingen van politicologen Carolien van Ham en Kristof Jacobs, speel het democratiespel Demos of discussieer over scher-pe stellingen en denk verder over de staat van de democratie.

lezing & muziek geschiedenis maatschappij

15 APRIL, 19.30 – 21.30 UUR, DE LINDENBERG, NIJMEGENradboud reflects Bevrijding Lezing van historicus Lennert Savenije en muziek van studenten-orkest QHarmonyOnze vrijheid is niet vanzelfspre-kend. Historicus Lennert Savenije

training taal loopbaan 7 APRIL, 9.30 – 15.30 UURradboud in’to languagesTraining snellezenHoe selecteer je snel relevante informatie uit een tekst? En hoe onthoud je wat je leest? In deze eendaagse training snellezen leer je hoe je jouw leeswerk effi ciënter kunt organiseren. Je verdubbelt je leessnelheid en krijgt meer grip op de essentie en details van teksten.

training taal communicatie loopbaan

8 APRIL, 9.30 – 15.30 UURradboud in’to languagesTraining schrijfvaardigheidWil jij zo schrijven dat je lezers direct begrijpen wat je bedoelt en wat je van ze verwacht? Schrijf je regelmatig voor minder geoefen-de lezers? Vind je het lastig om je tekst op hen af te stemmen?In deze eendaagse training leer je om te schrijven voor mensen die moeite hebben met ambtelijke taal, lange zinnen en moeilijke woorden. Hoe pas je je schrijfstijl aan? Hoe schrijf je eenvoudig zonder kinderachtig te worden? In deze training leer je om je tekst te beperken tot de kern van de zaak, te structureren, te schrap-pen en ingewikkelde zinnen te vereenvoudigen. Kortom, je leert hoe je de minder vaardige lezer klare taal biedt.

april

vertelt over verzet en collabora-tie in oorlogstijd. Daarnaast gaan wetenschappers met elkaar in gesprek over de vraag waarom mensen in oorlogstijd wel of niet in opstand komen. Studenten-orkest QHarmony speelt meerde-re werken die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog.

training taal communicatie loopbaan

16 APRIL, 9.30 – 15.30 UURradboud in’to languagesTraining regie over je agendaKom je vaak tijd tekort en heb je het gevoel opgejaagd te worden en niet in control te zijn? In deze eendaagse training ontdek je hoe je regie krijgt en houdt op je agenda. Je leert keuzes maken, afstand nemen en beter omgaan met jouw persoonlijke tijdver-slinders.

studiedag filosofie religie 22 APRIL, 10.30 – 16.30 UURhovoDe bewakers bewaakt. Politiek, journalistiek en publiek anno 2020Docent: Remko van BroekhovenBij krantenlezers, radioluisteraars of tv-kijkers roept het nogal eens vragen op: de manier waarop journalisten met politici omgaan of de wijze waarop politici jour-nalisten en burgers bespelen. We verdiepen ons een dag lang in de driehoeksverhouding tussen publiek, politiek en journalistiek.

lezing religie 22 APRIL, 20.00 – 21.30 UUR, LUX NIJMEGENradboud reflectsWat is een god? (voertaal is Engels)Lezing door religie weten schapper Jo Ann Hackett Wat is een god? Het godsbeeld dat de meeste mensen tegen-woordig hebben, is vrij specifiek. Zelfs atheïsten weten precies waartegen ze vechten: een god die bestaat, die een man is, die almachtig, alwetend en algoed is. Dat lijkt misschien vanzelfspre-kend, maar historisch onderzoek leert dat godsbeelden in de oud-heid zeer divers waren: een god kon ook een vrouw zijn, een god kon getrouwd zijn, kon enkel bliksem of donder zijn et cetera. Als je goed kijkt, bestaan er zelfs in de Bijbel meerdere godheden, maar die zijn in de loop der tijd vaak weggepoetst. Hoe komt het dat ons huidige godsbeeld zo weinig divers is? En wat kunnen deze oude godsbeelden ons vandaag de dag leren?

studiedagen literatuur 23 EN 24 APRIL, 10.30 – 16.00 UUR hovoNobelprijswinnaars Thomas Mann en Günter GrassDocent: Michiel HagdornThomas Mann en Günter Grass zijn de meest gezichtsbepalende schrijvers van Duitsland in de

twintigste eeuw. Aan de hand van vier werken worden hun schrijverschap en de achter-gronden daarvan belicht: Buddenbrooks, De dood in Venetië, De blikken trommel en In krabbengang.

www.ru.nl/radboudenrichment | www.ru.nl/radboudreflects | www.ru.nl/hovo

mei

problematiek. Nederland neemt een prominente plek in bij de verdere ontwikkeling van sche-matherapie en veel onderzoek vond en vindt nog steeds hier plaats. Verschillende theorieën, zoals de cognitieve gedragsthe-rapie, hechtingstheorie, object-relatietheorie en experimentele therapievormen worden geïnte-greerd tot een krachtige en breed inzetbare methode die in het effectonderzoek goede resul-taten laat zien. Schematherapie richt zich behalve op het cogni-tieve ook nadrukkelijk op het ervaringsaspect (voelen). En ten

driedaagse masterclass gedrag communicatie management

24 APRIL, 15 MEI EN 29 MEIrcswOrganisatieontwikkeling en gedragsveranderingDocent: Titia MeijerTijdens deze driedaagse, inter-actieve masterclass worden je inzichten en handelingsmogelijk-heden binnen organisatieveran-derprocessen vergroot vanuit het perspectief van de positieve psychologie. De masterclass biedt de professional concrete handvatten om verder te groeien in het vak. Deze handvatten zijn

gebaseerd op evidence-based kennis en methoden.Meer informatie, cursusprijs en accreditatie: www.rcsw.nl/ masterclass.

25-uurs basiscursus gedrag gezondheid zorg

6 MEI, 20 MEI, 10 JUNI EN 24 JUNI rcswSchematherapieSchematherapie is een integra-tieve vorm van psychotherapie, die oorspronkelijk ontwikkeld is door Jeffrey E. Young voor mensen met persoonlijkheids-

Programma met Annemarieke van der Woude, als theoloog ver-bonden aan het Titus Brandsma InstituutIn de eerste aflevering van een nieuwe serie over vergeten theo-logische begrippen behandelt theoloog Annemarieke van der Woude het thema ‘heilig’. Het is een van de vele termen die vroeger een (vanzelfsprekende) betekenis hadden, maar nu uit het algemene taalgebruik zijn

verdwenen of een wat uit-geholde betekenis hebben gekregen, terwijl juist de oor-spronkelijke uitleg ook voor seculiere mensen waardevol kan zijn. Die oorspronkelijke beteke-nis van het begrip ‘heilig’ is veel breder en rijker dan de manier waarop het nu wordt gebruikt, namelijk vooral in de betekenis van iets als ‘afblijven dus’. Van der Woude geeft een korte lezing over de oorspronkelijke

betekenis van het begrip ‘heilig’, en gaat daarna aan de hand van film, literatuur, muziek en nieuws op zoek naar hedendaagse voor-

beelden van heiligheid. De inzet is dat de bezoeker een nieuwe betekenis van het begrip ‘heilig’ mee naar huis neemt.

lezing theologie cultuur 19 MEI, 20.00 – 21.30 UUR, LUX NIJMEGENradboud reflects

Nieuwe serie over vergeten theologische begrippen

agenda radboud recharge

mei juni

slotte wordt aangestuurd op concrete gedragsverandering.Het model is relatief makkelijk overdraagbaar en biedt een begrijpelijke taal voor patiënten om hun psychische en sociale functioneren te doorgronden. Behalve inzicht leren patiënten vaardigheden om beter om te gaan met vroeg ontstane denk-patronen (schema’s) en de ver-schillende stemmingen die opspelen en een eigen leven gaan leiden (modi).Meer informatie, cursusprijs en accreditatie: www.rcsw.nl/ bij-en-nascholing/aanbod/

lezing geschiedenis management maatschappij

DINSDAG 12 MEI, 20.00 – 22.00 UUR, LUX NIJMEGENradboud reflectsAnders denken over eigendomLezingen door historicus Tine Moor en bestuurskundige Jan-Kees Helderman Fietsen, auto’s, kennis en boeken, we delen steeds meer met elkaar. Zouden we ook natuurlijke hulpbronnen kunnen delen en gemeenschappelijk kunnen beheren? Deze zoge-naamde commons worden gezien als het alternatief voor het steeds verder uit de hand lopende kapi-talisme. Lossen we hiermee gelijk de duurzaamheidscrisis op? Historicus Tine Moor en bestuurskundige Jan-Kees Helderman leggen uit wat

commons zijn en of ze een alternatief kunnen vormen.

lezing economie maatschappij

filosofie 25 MEI, 20.00 – 21.30 UUR, LUX NIJMEGENradboud reflectsDe werkende mens Lezing door cultuurfilosoof Thijs LijsterWerken we om te leven of leven we om te werken? Vaststaat dat het arbeidslandschap in de 21e eeuw er door flexibilisering en robotisering anders uitziet. Hoe beïnvloeden deze ontwik kelingen de betekenis die we toe kennen aan werk? Volgens cultuurfilosoof Thijs Lijster is arbeid existentieel geworden, waardoor we onze waarde als mens ervan laten afhangen. Is ons bestaan in dienst komen te staan van pro-ductie? Hoe voorkomen we dat we ten onder gaan aan ons werk?

studiedag cultuur maatschappij politiek

10 JUNI, 10.00 – 16.00 UURhovoHet Binnenhof in Den HaagDocent: Joris van SleeuwenDe restauratie en renovatie in 2020 van het historische gebou-wencomplex van het Haagse Binnenhof staat volop in de belangstelling. De uiteenlopende belangen van gebruikers, restau-rateurs en architecten hebben al geleid tot hevige discussies.

In De tweede sekse (1949) ont-mantelt Simone de Beauvoir de zo vanzelfsprekend heersende masculiniteit van de westerse cultuur. Het vuistdikke boek stuurt aan op een radicale omwenteling van de verhouding tussen man en vrouw. Het werd echter vooral gebruikt om man-nen mee om de oren te slaan en bleef verder veelal ongelezen. En áls het al gelezen en bedis-cussieerd werd, was dat door vrouwen. Missie gefaald?Veel is gezegd over de persoon Simone de Beauvoir, haar rela-ties en haar onstuimige leven als schrijfster in de schijnwer-pers, maar in De tweede sekse presenteert ze zichzelf primair

als lezer. Wat las zij? Hoe inter-preteerde zij haar auteurs? Hoe ontvouwt zich de feministische hermeneutiek van De tweede sekse? Naast getuigenissen uit de eerste hand las en interpreteerde De Beauvoir zowel mannelijke als vrouwelijke auteurs. Onder hen waren Stendhal, Colette, D.H. Lawrence en Theresia van Ávila, maar ook auteurs uit haar kennis-senkring die van grote invloed waren op haar denken. Voorbeelden zijn uiteraard Jean-Paul Sartre, maar ook Violette Leduc, die ze finan cieel onder-steunde om haar het schrijven mogelijk te maken en die een oeuvre van zeldzame kwaliteit voortbracht.

studiedagen filosofie religie 17 EN 18 JUNI, 10.30 – 16.30 UURHOVO

Simone de Beauvoirs De tweede sekse

juli

studiedagen cultuur geschiedenis

18 EN 19 JUNIhovoKlanken van de wereldgeschiedenisDocent: Joop van Velzen Op deze studiedagen richten we de aandacht op de klassieke mu- ziek waarin tal van componisten hun ‘muzikale licht’ lieten schij-nen over historische situaties.

studiedagen cultuur geschiedenis

23 EN 24 JUNI hovoMünchen, het ‘Athene aan de Isar’Docent: Michiel HagdornMünchen is een van de interes-santste en mooiste steden van Duitsland. De middeleeuwse en barokke kerken, de residentie

summer school filosofie 13, 14, 16 EN 17 JULIhovoHedendaagse filosofenDocent: Nico DieterenEen eerste kennismaking met het rijke landschap van de heden-daagse filosofie. De aandacht richt zich op Achille Mbembe, Mladen Dolar, Frédéric Neyrat en Bruno Latour.

summer school filosofie religie cultuur 13, 14, 16 EN 17 JULIhovoBoeddhisme, van Bodh Gaya tot mindfulnessDocent: Paul van der VeldeDe cursus vertrekt vanuit het boeddhisme als lokale cultus in Noord-India. Van daaruit heeft het gedachtegoed van de Boeddha een enorme ontwikke-ling doorgemaakt tot de moderne meditatie- en mindfulness-praktijken van de 21e eeuw.

summer school cultuur 13, 14, 16 EN 17 JULIhovoInleiding kunstgeschiedenisDocent: Joris van SleeuwenHet marmeren fries van het Parthenon in Athene en ‘De den-ker’ van Rodin, de fresco’s van Pompeï en de ‘Guernica’ van Picasso: kunstwerken die nog steeds tot de verbeelding spreken en waarover je in deze Summer School je kennis kunt bij spijkeren.

www.ru.nl/radboudenrichment | www.ru.nl/radboudreflects | www.ru.nl/hovo

van koningshuis Wittelsbach, de talrijke theaters en musea heb-ben de stad de bijnaam ‘Athene aan de Isar’ bezorgd. In het kunstzinnige klimaat gedijt ook de literatuur: van bohemiens tot elitaire schrijvers.

studiedag filosofie religie 1 JULIhovo5000 jaar op zoek naar het goede levenDocent: Evert Jan OuweneelIn één dag maak je kennis met de invloedrijkste levensbeschou-wingen van de afgelopen 5.000 jaar, met elk hun eigen visie op het goede leven. Op deze studie-dag passeren het hindoeïsme, boeddhisme, taoïsme, confucia-nisme, jodendom, christendom, de islam en het humanisme de revue.

Ook al had De Beauvoir een ambigue relatie met de psycho-analyse, De tweede sekse laat vooral zien hoe de onderdruk-king van de vrouw niet pas begint op het rationele of poli-tieke vlak, maar in de slaap-kamer. De meest geciteerde auteur in het boek is een van-daag vergeten psychoanalyticus van het eerste uur, Wilhelm Stekel (1868-1940), die een these ontwikkelde over de frigiditeit bij de vrouw.Een nauwkeurige herformulering van De Beauvoirs eigen psycho-analyse is nodig. Zo was ze een van de eersten die een beroep deden op Jacques Lacan. En hoe verhoudt De Beauvoir zich tot de existentiële psychoanalyse van Jean-Paul Sartre?Ruud Welten is hoogleraar Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en universitair hoofddocent aan Tilburg University. Zijn interesse gaat voornamelijk uit naar de 20e- en 21e-eeuwse Franse filo-sofie. Hij publiceerde meerdere boeken en artikelen over Sartre, Levinas en Michel Henry. Bij uit-geverij Boom verschijnt in 2020 zijn boek Wie is er bang van Simone de Beauvoir? münchen

training diversiteit communicatie management radboud in’to languages

Maatwerktraining Intercultureel contactIn deze training word je je bewust van je eigen cultuur in relatie tot andere culturen. Je verbetert je interculturele vaardigheden en leert meer rekening te houden met culturele waarden.Intercultureel contact en interactie leiden vaak tot complexe situaties, met gevaarlijk veel kans op culturele misverstanden en conflicten. De meesten van ons zijn zich nauwelijks bewust van onze culturele waarden en opvattingen. Met een beetje geluk worden deze op enig moment op de

proef gesteld of bedreigd zodat we ons er bewust van worden. Maar in meer subtiele gevallen kunnen we verkeerd begrepen of veroordeeld worden zonder dat we dat überhaupt doorhebben. Dit kan leiden tot vragen als: hoe houd je een discussie in een internationaal team, wanneer is een afspraak een afspraak, hoe gelijkwaardig kun je met je leidinggevende omgaan, hoe persoon-lijk is het contact met je collega’s, en hoe geef en ontvang je feedback?

Maatwerk@into.ru.nl | 024 - 361 21 59