‘BASISSCHOOL TANOUAN IBI’ TANOUAN IBI, DOGON MALI, WEST...

1203SDO

‘BASISSCHOOL TANOUAN IBI’TANOUAN IBI, DOGONMALI, WEST-AFRIKA

OPDRACHTGEVERSTICHTING DOGON ONDERWIJS

DEFINITIEF ONTWERP20|09|13

LEVS ARCHITECTEN

2 LEVS ARCHITECTS

LEVS ARCHITECTENMARIANNE LOOFADRIAAN MOUTJURRIAAN VAN STIGT

Postbus 21821000 CD AmsterdamCruquiusweg 111d1019 AG Amsterdamt 020-6735762f [email protected]

‘BASISSCHOOL TANOUAN IBI’PROJECT: SCHOOL ENSEMBLELOCATIE: TANOUAN IBI, DOGON,MALI, WEST-AFRIKAFASE: DEFINITIEF ONTWERPPROJECTNUMMER: 1203KENMERK: SDODATUM: 20 SEPTEMBER 2013GEWIJZIGD: –

OPDRACHTGEVERSTICHTING DOGON ONDERWIJSHERENGRACHT 4081017 BX AMSTERDAM+31(0)6 [email protected]

INLEIDING

Het dorp Tanouan Ibi ligt in de vlakte op een klein uur rijden van het moederdorp Koundou in het Dogonland, de Falaise de Bandiagarra in Mali (Unesco werelderfgoed 1986). De twee dorpen, Tanouan en Ibi worden bevolkt door Katholieke en Christelijke Dogons die tegelijkertijd ook weer animisten zijn. Gezamenlijk met de nabije omgeving wonen er zo’n 150 families, in totaal spreken we over een kleine 2500 mensen. Het dorp heeft al jaren een traditionele school van leem met een traditioneel dak. Deze school wordt gedreven door een directeur en twee gemotiveerde leraren die wonen in door het dorp gemaakte huizen. De school telt bijna 200 leerlingen en groeit vanzelfsprekend. ADI, onze lokale partner, vond deze school en de gemeenschap goed voldoen aan onze belangrijke voorwaarde, namelijk: ‘Een gemotiveerde gemeenschap die samen met ons een nieuw school ensemble van lokalen, een omsloten schoolterrein met bomen , toiletten kan realiseren.’

In december 2013 is, bij het leggen van de eerste steen met onder andere de burgemeester, de ‘chef de village’ (dorpsvertegenwoordiger) en de ‘sous prefect’ (vertegenwoordiger van het ‘gewest’), een start gemaakt met de bouw van de eerste fase.

Het ensemble is bestaat uit twee gebouwen van ieder drie klaslokalen. Het eerste blok van drie lokalen met twee veranda’s en een gedoogd dak heeft voor de directeur ook een kantoorruimte met opslag. Daarnaast wordt in de eerste fase ook de sanitair voorzieningen gerealiseerd. De omheining en beplanting volgt daarna. In beginsel is het gebouw voldoende groot voor het huidig aantal leerlingen. De tweede Fase zal gerealiseerd worden als er een duidelijke groei blijft bestaan. Op dit moment zullen er per klaslokaal twee groepen les krijgen.

De school zal ook gebruikt worden voor voorlichtingen en vrouwenprojecten in samenwerking met het Dogon Vrouwen Initiatief.

LEVS architectenSeptember 2013

Project basisschoolArchitect LEVS architecten AmsterdamOpdrachtgever Stichting Dogon Onderwijs Project organisatie ADI, Mopti SevaréAannemer Enterprise Dara Sevaré, Mopti en uitvoerder Amayoko Tagadiou, in samenwerking met studenten van de Technische school in Sevaré en lokale bevolking van Tanouan Ibi. Aanbesteding 2012Bouw maart – juli 2013Ingebruikname oktober 2013Bruto vloeroppervlak 200 m2Terrein 2.5 haInvesteringskosten 45.000 Euro

LEVS ARCHITECTS 3

4 LEVS ARCHITECTS

MEER DAN BOUWEN

Tijdens het leggen van de eerste steen, door bestuurslid Jan Joost Peskens, hield de burgemeester van Madougou een warm en vlammend betoog over de betekenis van het onderwijs.

Zijn uitgangspunt was niet alleen dat de bewoners het leggen van de eerste steen kwamen vieren, maar ook dat zij zouden zorgen voor de nodige ondersteuning tijdens de bouw. De tweede spreker, de Sous-prefect van de regio Madougou, Umma Demble deed hier nog een stevig aantal scheppen bovenop. Zo stelde hij “geld is duur voor iedereen ” ( l’argent est chère pour toute le monde) en dat het onderwijs veel meer is dan het leren van taal en rekenen, hij doelt ook op de vooruitgang, voedingen landbouw. Ook dat er evenveel meisjes als jongens in een klas zitten is belangrijk, maar nog belangrijker is het dat de meisjes het ook echt afmaken en niet voortijdig zwanger worden. De samenwerking in coöperatieven in de landbouw is van cruciaal belang in Mali en daarbij hoort een goede basisopleiding.

LEVS ARCHITECTS 5

UITGANGS-PUNTEN

GEBRUIK VAN LOKALE GRONDSTOFFEN

Een van de belangrijkste uitgangspunten was het gebruik van lokale grondstoffen en materialen. Doel hierbij is om tot een voordelig maar duurzaam gebouw te komen, dat zich goed voegt naar het landschap en dat aansluit bij de lokale traditionele manieren van bouwen.

ONDERWIJS PROCES EN BETROKKENHEID GEMEENSCHAP

Zoals altijd is niet het gebouw, maar het onderwijs ons belangrijkste doel. De lokale aannemer en vakwerklieden werken nauw samen met de net opgeleide leerlingen van de technische school. Zij worden in alle fasen van het bouwproces ingeschakeld. Er worden voorzichtige stappen gezet om de bouwwijzen te verbeteren en te verfijnen, aansluitend bij bestaande methoden, tradities en kennis. De lokale bevolking werd ingezet voor onder andere het graven, de wateraanvoer, aanvoer/bouwen van stenen en opperen. Het stemt tot grote tevredenheid dat de aanpak om stevigere afspraken met het dorp te maken heeft gewerkt. De keuze om te gaan bouwen hebben wij hier namelijk sterk van laten afhangen. De afspraken waren ook bedoeld om invloed uit te oefenen op de verlaging van bouwkosten.

AANGENAAM BINNENKLIMAAT

Omdat de temperatuur makkelijk stijgt tot 40 graden Celsius en meer, is het van essentieel belang om een aangenaam klimaat in het interieur te bewerkstelligen. Dit criterium vereist oplossingen die gebaseerd zijn op intelligent ontwerpen en slimme keuzes van materialen. Het dak, bestaande uit stenen van geperste aarde, de beide veranda’s aan weerszijden van het gebouw en de ventilatiekokers resulteren in een aangenaam binnenklimaat.

VAN LEERLING TOT METSELAAR

De uitvoering op de bouw wordt deels uitgevoerd met opgeleide metselaar van de mede door ons gerealiseerde Technische school. Het is geweldig om te zien hoe precies in maatvoering en zorgvuldig metselwerk strak en netjes dit werk wordt uitgevoerd met ook nog zeer weinig verlies aan stenen. Ook van de nieuwe lichting zullen er weer geschoolde metselaars en bouwers bijkomen. De volgende stap zal natuurlijk zijn dat zij nog meer gaan bouwen vanuit hun eigen ondernemerschap.

ondernemer; metselaar

basisschool; eindproduct tevens start cirkel

basis onderwijs; kind

technisch onderwijs; student

6 LEVS ARCHITECTS

ONTWERP

Het project bestaat uit een ensemble van het eigenlijke schoolgebouw, blokken met sanitaire voorzieningen en een gemeenschappelijke buitenruimte. Het terrein zal worden omheind met Jatropha struiken om enige bescherming tegen dieren te bieden. De olie van de noten van deze plant (‘purgeer noten’) zal ook gebruikt worden om biodiesel brandstof te vervaardigen.

De school dient te voldoen aan de vereisten die door de lokale overheid worden gesteld en die door het CAP (Centre d’Animation Pédagogique) zijn voorgeschreven. Scholen bestaan gewoonlijk uit clusters van twee keer drie klaslokalen. Een klaslokaal moet een oppervlakte van 7 x 9m² hebben en dient ruimte te bieden aan ongeveer 60 leerlingen. In totaal biedt de school ruimte voor minimaal 180 leerlingen en een kantoorruimte met opslagdie gezamenlijk één gebouw vormen.

De architectuur van het schoolgebouw is een zoektocht naar een aansluiting op de lokale tradities van bouwen. Daarnaast speelt vanzelfsprekend de steen met haar specifieke eigenschappen en mogelijkheden van het ontwerpen hierbij een grote rol. Ook een

grote rol speelt de keuze voor een geschikte expressie die aansluit bij de traditionele architectuur. Deze architectuur is kenmerkend door vlakverdeling, openen dicht en de omkadering van ramen en deuren waarbij patronen worden toegepast. Het gebruik van stenen van lokaal

geperste aarde leidt tot een soepele inpassing in de omgeving, zoals bijna alle Dogon dorpen die op lijken te gaan in het landschap. De vormtaal is een duidelijk gevolg van de functionele vereisten.

Het stalen frame fungeerd als onderdeel van de hulpconstructieDe wandopeningen van de klaslokalen Speelse vloerpatronen

LEVS ARCHITECTS 7

De structuur van het schoolgebouw is uniek met twee veranda’s die parallel aan de klaslokalen lopen. Beide veranda’s functioneren als steunberen om het gewicht van de tongewelven in de daken boven de klaslokalen te ondersteunen. Daarnaast bieden de veranda’s, die voorzien zijn van stenen bankjes, een fijne buitenplek aan de leerlingen. De veranda’s zijn gemetseld met afwisselend gestapelde stenen van geperste aarde in stroken die het ritme van de gevels bepalen. Bij de in- en uitgangen volgen de stenen de kromming van de spanningsboog wat tot de karakteristieke openingen leidt. Het dak en de dakranden krijgen een accent door een extra laag van stenen en dilatatie stenen die de bogen uiteen houden.Het dak, bestaande uit stenen van geperste aarde is bestreken met

een 20-30 mm dikke laag van rode aarde, deze laag is gemengd met cement om een waterdichte laag te bewerkstelligen. Via de waterspuwers, gemaakt door de Bozo, wordt het regenwater snel afgevoerd. In het dak zijn op maat gemaakte “keramische kokers” toegepast die zorgen voor ventilatie en tegelijk als een sterrenhemel het daglicht binnen laten. In het regenseizoen (2 maanden), dat buiten het schooljaar plaatsvindt, kunnen deze kokers worden afgesloten.

De gevelopeningen zijn voorzien van kozijnen en lamellen met een fris gele kleur. De vloerstenen zijn in een decoratief patroon gelegd om ook te laten zien dat hierin weer veel mogelijkheden zijn.

Een klaslokaal met openingen in het dak De handgemaakte dakopeningen tbv daglicht en ventilatie

De kinderen maken nu al gebruik van de veranda

8 LEVS ARCHITECTS

LEVS ARCHITECTS 9

BOUWEN

Omdat het gebruik van lokale materialen een belangrijk uitgangspunt is, worden er geen ondersteunende constructies toegepast. Dit levert niet alleen een uniek bouwwerk van leem op, het leidt ook tot ontwerp oplossingen die de kwaliteit verhogen, te denken valt aan de veranda’s aan beide zijden van het gebouw.

Daarnaast zorgt het gebruik van leem in muren, dak en vloeren voor een erg aangenaam klimaat in het interieur. De unieke ventilatiekokers in het dak, geïnspireerd op traditionele waterspuwers, staan borg voor een perfecte ventilatie en maken een dubbele dak constructie onnodig.

Het gebruik van hout werd verworpen, niet alleen omdat lokaal beschikbaar hardhout schaars is, maar dit hardhout is ook erg bewerkelijk en veeleisend in termen van onderhoud. De stalen frames voor de ramen zijn gemaakt door handwerkslieden in Mopti die vertrouwd zijn met de techniek. Nog een aanvullende reden om geen hout te gebruiken is het gevaar van termieten, die het wegvreten.

In Dogonland worden verschillende bouwmethoden gebruikt die beïnvloed worden door hun de specifieke locatie. Leem is het meest gebruikte bouwmateriaal, ook hier zijn veel varianten omdat er verschillende soorten leem aanwezig zijn in het Dogon gebied. In Tanouan Ibi was leem ook de meest voor de hand liggende keuze.

Het is erg belangrijk om zo veel mogelijk met lokaal beschikbare

materialen te bouwen. Dit is economisch en financieel interessanter dan het importeren van materialen, het is een meer duurzame oplossing en het materiaal is gemakkelijk te verwerken. Het hele bouwwerk, dat wil zeggen de dragende muren, het gekromde dak en de vloeren, is vervaardigd van stenen van hydraulisch geperste aarde.

De steen persmachine is mobiel, wat betekent dat de stenen op de bouwplek zelf gemaakt kunnen worden en ook op deze locatie gemetseld kunnen worden met een specie waarin dezelfde aarde verwerkt is. De stenen wegen per stuk 8,5 kg en kunnen een druk verdragen van 15 N/mm2. Aan de stenen wordt 3 - 4 % cement toegevoegd zodat zij waterdicht zijn. De funderingen zijn gemaakt van gestort beton.

UITVOERING

De uitvoering op de bouw werd georganiseerd door “l’homme de Yaye” zoals wij hem altijd noemen, zijn echte naam is Amayoko Tagadiou. De uitvoering heeft door de grote inzet van de bevolking op alle terreinen veel baat gehad. Graafwerk, aanvoer van water, stenen opperen, het mengen van de metselmortel, het graven van de put voor de nieuwe toiletten wordt allemaal uitgevoerd door

bewoners uit het dorp. Het stemt tot grote tevredenheid dat de stevigere afspraken, met het dorp ook werken. De keuze om ergens te gaan bouwen willen we in de toekomst sterker hiervan laten afhangen. Het moet ook invloed gaan krijgen op bouwkosten die wat ons betreft zouden moeten gaan dalen zodat we meer kunnen gaan realiseren. Er is tijdens de bouw veel aandacht besteed aan

de kwaliteit van de fundering en het dilateren van de drie klaslokalen, op deze manier is er in alle opzichten een technische duurzaam gebouw gerealiseerd.

Tijdens de bouw zijn de dorpsbewoners op eigen initiatief gestart met het planten van bomen. Dit gaan wij ondersteunen door te zorgen voor een omheining met Jathropha planten.

De leemstenen in verschillende maten en kleuren De wanden van de klaslokalen staan Het dak wordt afgesmeerd

10 LEVS ARCHITECTS

LEVS ARCHITECTS 11

12 LEVS ARCHITECTS

travail

date de dessin

échelle

sujet

project

Herengracht 4081017 BX AmsterdamPays-Bas

t 0031-(0)6-26378442e [email protected]

ir. Jurriaan van Stigt

1:50

Rez-de-chaussée

1203

École primaire Tanouan Ibi

22-11-2012

3 / 7

300

300

300

300 300 2.100 900 2.100 900 2.100 900

1.20

02.

700

1.20

030

030

0

150

2.400

150

1.80

060

0

12.0

00

900

6.90

0

2.10

030

02.

700

23 b

lock

s

40 b

lock

s

150 900 150 1.650 150 1.200 150 1.500 150 1.200 150

900

150

2.10

030

030

0

2.100 300 300

150

2.10

0

150 2.850 150

1.35

060

01.

425

150

1.42

560

01.

350

Fragment 1 Fragment 2

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:100

Vue de face, Vue du cotédroit, Rez-de-chaussée

1203


22-11-2012

1 / 7

1.500 1.500

750

1.500

-450

±0

+2.660

+4.480

-450

±0

+2.660

+3.527

-450

±0+2.6

60

+3.5

27

+4.4

80

300

300

300

300 300 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900

2.400

150

2.10

030

0

1.20

02.

700

1.20

030

030

0

150

2.4002.400

300

2.100 300 300

150 150

2.10

0

150 2.850 150

12.0

00

30.600

900

6.90

0

2.10

030

02.

700

1.35

060

01.

425

150

1.42

560

01.

350

2.10

030

0

AAB

B

23 b

lock

s

40 b

lock

s

102 blocks

150900

1501.650 150 1.200

1501.500

1501.200 150

Rez-de-chaussée

Vue de face

Vue

du c

oté

droi

t

Fragment 1, voir dessin 3 Fragment 2, voir dessin 3

salle de classe56m²

veranda63 m²

veranda63 m²



dépôt9m²

bureau9m²

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Vue de face, Veranda

1203


22-11-2012

4 / 7

-450

±0

+2.660

+3.527

22

1

26

28

10

22

10

22 22

1

26

28

23

1

17

27

25

4 4 4

23

17

27

25

Fragment Vue de face

Fragment Vue de face, veranda

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Section A-A, Section B-B

1203


22-11-2012

6 / 7

02

03

01

2.47

0

2.09

0

3.23

0

150

05

2.18

5

2.47

0

4.18

0

4

1

19

22

6

24

2728

23

28

23

28

23

4

1

6

19

22

24

27

4

1

6

19

22

24

2728

10

28

10

4

1

6

19

22

24

27

Section A-A

Section B-B

MODULERING & OUTPUT

Na het schetsontwerp worden de projecten in 3D uitgetekend in een technisch teken programma, waar ieder steentje zichtbaar is en detailering accact in beeld gebracht kan worden. Als output kunnen gegevens worden opgevraagd, bijvoorbeeld het aantal stenen

tbv aankoop. Maar ook kunnen er impressies van gemaakt worden ten behoeve van presentatie middelen. Ook een BIMx model kan worden geexpoteerd om als opdrachtgever achter uw eigen computer door het gebouw te lopen om in 3D inzicht te krijgen van het project. Buiten

de 3D mogelijkheden worden er efficient 2D werktekeningen uit opgemaakt, die uiteindelijk fungeren als bouwtekening voor de lokale aanemerij.

technisch teken programma realistische impressie

bouwtekeningen

LEVS ARCHITECTS 13

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:100

Vue de face, Vue du cotédroit, Rez-de-chaussée

1203


22-11-2012

1 / 7

1.500 1.500

750

1.500

-450

±0

+2.660

+4.480

-450

±0

+2.660

+3.527

-450

±0+2.6

60

+3.5

27

+4.4

80

300

300

300

300 300 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900 2.100 900

2.400

150

2.10

030

0

1.20

02.

700

1.20

030

030

0

150

2.4002.400

300

2.100 300 300

150 150

2.10

0

150 2.850 150

12.0

00

30.600

900

6.90

0

2.10

030

02.

700

1.35

060

01.

425

150

1.42

560

01.

350

2.10

030

0

AAB

B

23 b

lock

s

40 b

lock

s

102 blocks

150900

1501.650 150 1.200

1501.500

1501.200 150

Rez-de-chaussée

Vue de face

Vue

du c

oté

droi

t

Fragment 1, voir dessin 3 Fragment 2, voir dessin 3


veranda63 m²

veranda63 m²



dépôt9m²

bureau9m²

PLATTEGROND1:100

14 LEVS ARCHITECTS

LEVS ARCHITECTS 15

16 LEVS ARCHITECTS

LEVS ARCHITECTS 17

18 LEVS ARCHITECTS

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Vue du coté droit, Vue latéralegauche

1203


22-11-2012

5 / 7-450

±0

+2.660

+3.527

+4.480

-450

±0

+475

+2.090

+2.660

+4.480

1

6

22

29

27

38 38

29

1

6

19

27

19

22

1

6

22

27

19

1

6

19

27

22

9

22

26

24

1

9

22

26

24

29 29

Vue latérale gauche

Vue du coté droit

45

45

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Vue du coté droit, Vue latéralegauche

1203


22-11-2012

5 / 7-450

±0

+2.660

+3.527

+4.480

-450

±0

+475

+2.090

+2.660

+4.480

1

6

22

29

27

38 38

29

1

6

19

27

19

22

1

6

22

27

19

1

6

19

27

22

9

22

26

24

1

9

22

26

24

29 29

Vue latérale gauche

Vue du coté droit

45

45

AANZICHTEN1:50

LEVS ARCHITECTS 19

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Section A-A, Section B-B

1203


22-11-2012

6 / 7

02

03

01

2.47

0

2.09

0

3.23

0

150

05

2.18

5

2.47

0

4.18

0

4

1

19

22

6

24

2728

23

28

23

28

23

4

1

6

19

22

24

27

4

1

6

19

22

24

2728

10

28

10

4

1

6

19

22

24

27

Section A-A

Section B-B

DOORSNEDEN1:50

20 LEVS ARCHITECTS

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Vue de face, Veranda

1203


22-11-2012

4 / 7

-450

±0

+2.660

+3.527

22

1

26

28

10

22

10

22 22

1

26

28

23

1

17

27

25

4 4 4

23

17

27

25

Fragment Vue de face

Fragment Vue de face, veranda

AANZICHTEN1:50

LEVS ARCHITECTS 21

travail

date de dessin

échelle

sujet

project




1:50

Rez-de-chaussée

1203


22-11-2012

3 / 7

300

300

300

300 300 2.100 900 2.100 900 2.100 900

1.20

02.

700

1.20

030

030

0

150

2.400

150

1.80

060

0

12.0

00

900

6.90

0

2.10

030

02.

700

23 b

lock

s

40 b

lock

s

150 900 150 1.650 150 1.200 150 1.500 150 1.200 150

900

150

2.10

030

030

0

2.100 300 300

150

2.10

0

150 2.850 150

1.35

060

01.

425

150

1.42

560

01.

350

Fragment 1 Fragment 2

FRAGMENT1:50

LEVS ARCHITECTENMARIANNE LOOFADRIAAN MOUTJURRIAAN VAN STIGT

Postbus 21821000 CD AmsterdamCruquiusweg 111d1019 AG Amsterdamt 020-6735762f [email protected]

‘BASISSCHOOL TANOUAN IBI’ TANOUAN IBI, DOGON MALI, WEST...

Documents

Transcript of ‘BASISSCHOOL TANOUAN IBI’ TANOUAN IBI, DOGON MALI, WEST...