De patiënt is motorisch beperkt.

Aanwijzen is niet altijd mogelijk en in

sommige gevallen kan hij het hoofd niet

bewegen.

Het is belangrijk zo snel mogelijk een

manier te vinden waardoor de patiënt

zich verstaanbaar kan maken.

Stel indien mogelijk vooraf een

signalenkaart samen.

Modem

Adviescentrum communicatie- en computer hulpmiddelen

Doornstraat 331 2610 Wilrijk 03 820 63 50

modem@vzwkinsbergen.be www.modemadvies.be

Zeg-nu-zelf Netwerk

Het samenwerkingsverband wil de markt van hulpmiddelen en de noden van de individuele gebruiker beter op elkaar afstemmen. Een dynamisch en vraaggestuurd hulpmiddelenbeleid is hiervoor een cruciale hefboom.

www.tinyurl.com/zegnuzelf

Eerste Hulp Bij Communicatie

Ja / Nee p. 6-7

Systematische vragenlijst p. 8-9

Eigen fotoboek - fotoboek met insteekhoesjes p. 10-11

ABC-letterkaart p. 12-13

ENA-letterkaart p. 14-15

Aanwijskaart p. 16-17

Doorkijkraam p. 18-19

Bedieningsmogelijkheden: scannend communiceren p. 20-21

Bedieningsmogelijkheden: de laserpointer p. 22-23

Bedieningsmogelijkheden: signalenkaarten p. 24-25

Bedieningsmogelijkheden: motorische vereenvoudigers p. 26-27

Laptop / Notebook p. 28-29

Hardware aanpassingen p. 30-31

De webcam als bediening p. 32-33

Software toegankelijk maken p. 34-37

Communiceren met PowerPoint p. 38-39

Communiceren met een tekstverwerker p. 40-41

iPad, iPod Touch, iPhone en andere smartphones p. 42-43

Statische communicatietoestellen p. 44-45

Dynamische communicatietoestellen p. 46-47

Vorming p. 48–49

Aandachtspunten bij communicatie p. 50-51

Overzicht gebruikte symbolen

Naast dit symbool vind je een link naar een website waar je het hulpmiddel online kan bestellen.

Sommige hulpmiddelen vragen om meer achtergrond-informatie of een gebruikshandleiding. Waar nodig vind je hier een document die deze informatie voorziet.

Wie liever zelf aan de slag gaat om een hulpmiddel uit te werken, vindt hier de instructies.

Deze informatie kan je ook aan de omgeving van de patiënt doorgeven.

Sommige hulpmiddelen kan je op meer dan één manier bedienen. Hierbij een overzicht van mogelijkheden en links naar informatie.

Bij de meeste hulpmiddelen is het nodig om eerst te overleggen met de logopedist en/of ergotherapeut van het ziekenhuis om het meest geschikte hulpmiddel in te schakelen of uit te werken.

Stel je eens voor, je begrijpt alles wat er tegen je gezegd wordt. Het lukt je echter niet om hierop te reageren. Zou het dan niet al een geweldig goed begin zijn als je samen met je omgeving tot een duidelijke ja en nee zou kunnen komen? Het is van groot belang om samen een duidelijk en eenduidig signaal af te spreken. Het afgesproken signaal moet voor de patiënt slechts een minimale inspanning vergen. Je kan bijvoorbeeld één of twee keer knipperen met je ogen. Of bevestig de woorden „ja‟ en „nee‟ aan het voeteneinde van het bed. Je kan dan links en rechts kijken om te antwoorden op vragen.

Ja/Nee

6

goed als een snel en eenvoudig startpunt

erg beperkt in communicatie

werkt enkel bij ja-nee vragen

soms moeilijk om een eenvoudig en goed signaal te vinden

spreek indien mogelijk vooraf signalen af (bijvoorbeeld bij operatie)

gebruik eventueel in combinatie met woordkaartjes

7

Er bestaan kant-en-klare vragenlijsten voor ziekenhuissituaties die de communicatie kunnen vereenvoudigen. Deze vragenlijsten zijn zo opgebouwd dat je het gespreksonderwerp snel en efficiënt kunt achterhalen. Wanneer het onderwerp waarover de persoon iets wil vertellen niet duidelijk is, kun je deze gebruiken. Door deze vragenlijst ga je steeds op dezelfde wijze mogelijke onderwerpen aanbieden. Door regelmatig en consequent deze lijst te hanteren zal het gebruik na enige tijd ook vlotter verlopen.

Systematische vragenlijst

8

biedt meer zekerheid dat je niets over het hoofd ziet

na enkele keren te gebruiken, weten beide communicatiepartners welke onderwerpen aan bod zullen komen

communicatie verloopt traag

lijst moet systematisch overlopen worden

als je intuïtief denkt te weten wat er is, mag je niet de volgorde veranderen

pas de structuur van de vragenlijst aan per persoon

doe dit in de mate van het mogelijke in overleg met deze persoon

Klik op deze link om een vragenlijst als pdf te downloaden.

Klik op deze link om een vragenlijst als aanpasbaar document te downloaden

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

9

Je kan foto‟s, afbeeldingen, woorden of pictogrammen ordenen in een “ vertelboekje” waarmee de patiënt zich kan uitdrukken: vertellen wie er op bezoek geweest is, aanduiden dat hij de dokter wil zien, … Je kan dit in verschillende vormen aanbieden: in een fotomapje, in een klein ringmapje, samengebonden met een breekring,… Handig is ook een insteekhoes voor visitekaartjes of oude munten of verzamelkaarten. Als je hier iets insteekt, moet je niet meer lamineren of plastificeren. Let er ook op dat de patiënt gemakkelijk in het boekje kan bladeren.

Eigen fotoboek Fotoboek met insteekhoesjes

10

makkelijk aanpasbaar

door iedereen te gebruiken zonder handleiding

je hebt enige tijd nodig om alle materiaal te verzamelen

het aantal boodschappen is beperkt

leg op de eerste pagina kort uit hoe de patiënt het gebruikt zodat iedereen weet hoe ze kunnen communiceren

betrek eventueel de familie in het uitwerken van het fotoboekje

http://tinyurl.com/fotometinsteekhoesje1

http://tinyurl.com/fotometinsteekhoesje2

Bladeren, bladeren met viltjes of andere motorische vereenvoudigers

Nood aan meer informatie bij het invullen? Je logopedist of Modem helpt je verder

Meer info bij motorische vereenvoudigers? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

11

Een letterkaart is een papier of kaart waarop alle letters van het alfabet staan. Deze letters kan je aanwijzen om woorden en zinnen te spellen. Op een letterkaart kunnen de letters alfabetisch staan, zoals op het toetsenbord van de computer of volgens het ENA-systeem (zie volgende pagina). Wie moeite heeft met wijzen kan hier scannend te werk gaan. Met een letterkaart kan je elke mogelijke zin of woord communiceren. Om de communicatie te vergemakkelijken, kun je ook enkele veelgebruikte woorden of zinnen op de letterkaart aanbrengen (bijvoorbeeld ja, nee, “wat zegt u?”, …). Gebruik hiervoor eventueel de achterkant van de letterkaart.

ABC-letterkaart

12

gemakkelijk te maken

kost weinig geld

onbeperkte woordenschat

de communicatie verloopt erg langzaam

het vergt veel aandacht en concentratie en is daardoor vermoeiend

lamineer een letterkaart om ze tegen kreuken en spetters te beschermen

je kan een oud toetsenbord gebruiken om letters aan te wijzen

10 letterkaarten grootte A4 naar keuze (ABC, ENA, azerty, ...), € 10

20 letterkaarten grootte A5/bankkaart naar keuze (ABC, ENA, ...), € 10

te bestellen via www.tinyurl.com/bestellenEHBC

Klik op deze link om de gebruikshandleiding als pdf te bekijken

Klik op deze link om een letterkaart te downloaden die je zelf kan afdrukken of aanpassen

Wijzen, scannend, laserpointer

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

13

Een ENA-letterkaart is een variant op de alfabetische letterkaart. De indeling volgens het ENA-systeem is uitgewerkt om scannend vlot te communiceren via een letterkaart. De letters die je het meest nodig hebt, zijn zo geordend dat je niet veel stappen moet nemen om ze te kunnen selecteren. Met een letterkaart kan elke mogelijke zin of woord gecommuniceerd worden. Om de communicatie te vergemakkelijken kan je ook enkele veelgebruikte woorden of zinnen aanbrengen (bijvoorbeeld ja, nee, „ik lig niet goed‟…)

ENA-letterkaart

14

gemakkelijk te maken

kost weinig geld

onbeperkte woordenschat

ook met dit systeem verloopt communicatie erg langzaam

het vergt veel aandacht en concentratie en is daardoor vermoeiend

lamineer een letterkaart om ze tegen kreuken en spetters te beschermen

10 letterkaarten grootte A4 naar keuze (ABC, ENA, azerty, ...), € 10

20 letterkaarten grootte A5/bankkaart naar keuze (ABC, ENA, ...), € 10

te bestellen via www.tinyurl.com/bestellenEHBC

Klik op deze link om de gebruikshandleiding als pdf te bekijken

Klik op deze link om een letterkaart te downloaden die je zelf kan afdrukken of aanpassen

Wijzen, scannend, laserpointer

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

15

Een aanwijskaart is een blad waarop woorden of afbeeldingen staan. Deze kan je aanwijzen of door middel van scanning aanduiden om een boodschap duidelijk te maken. Je kunt werken met een algemene kaart om te communiceren of verschillende kaarten maken voor situaties die vaak tegenkomen (maaltijd, verzorging, pijn, …). Als je werkt met situatiegebonden kaarten, is het best om deze kaarten te leggen op de plaats waar ze nodig zijn (vb. kaart voor maaltijd aan de tafel). Als het moeilijk is om de vinger op één vakje te houden, kun je een rooster gebruiken. Ben je handig, dan kun je hiervoor een plaat doorboren. Alternatief kun je op de scheidingslijnen reliëf aanbrengen door bijvoorbeeld tochtstrips te kleven.

Aanwijskaart

16

per persoon gemakkelijk aan te passen

het maken van een aanwijskaart kost relatief weinig tijd

goedkoop

beperkte woordenschat

per persoon aanpassen vraagt meer tijd

als je merkt dat er woorden ontbreken, schrijf ze erbij

lamineer een aanwijskaart om ze tegen kreuken en spetters te beschermen

10 aanwijskaarten grootte A4 naar keuze (picto, woorden, ...), € 10

te bestellen via www.tinyurl.com/bestellenEHBC

Klik op deze link om gratis aanwijskaarten te downloaden

Klik op deze link om te zien hoe je dit zelf kan maken

Klik op deze link voor een sjabloon om zelf aan te passen

Wijzen, scannend, laserpointer

Nood aan meer informatie bij het invullen? Je logopedist of Modem helpt je verder

Meer informatie over de bediening? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

17

Eenvoudig communiceren door te kijken, het kan! Gebruik een doorkijkraam. Klinkt mogelijk als Chinees in de oren dus even een kleine vertaling. Aan het frame zijn in de hoeken kaartjes bevestigd waarop letters staan. Op elk kaartje staan zes letters, in zes verschillende kleuren. Op het frame zijn eveneens rechthoekjes in diezelfde 6 kleuren bevestigd. Door in de richting van een kaartje te kijken en vervolgens naar een kleur, heb je de betreffende letter op dat kaartje geselecteerd. Klinkt het nog als Chinees, kijk dan even naar de demovideo of lees de gebruikshandleiding. Je kan er ook voor kiezen om de letters te vervangen door afbeeldingen. Werk dan met categorieën. Voor meer info over het gebruik van categorieën neem je best contact op Modem.

Doorkijkraam

18

geen beperking in woordenschat

enkel de ogen moeten kunnen bewegen

de communicatie verloopt traag

kans op fout lezen van de kijkrichting voor onervaren gebruikers van dit hulpmiddel

zorg dat de letters aan beide kanten hangen, zo kan je vlotter praten als je tegenover de patiënt zit

zorg dat het frame stabiel staat

Klik op deze link om de gebruikshandleiding als pdf te downloaden

Klik op deze link om de demo video te bekijken

Klik op deze link om te zien hoe je dit zelf kan maken

Kijkrichting (met de ogen)

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

19

Dit is de bedieningswijze die men vaak spontaan gebruikt als de persoon niet zelf kan aanduiden met zijn hand. De verpleger of het familielid toont een aanwijskaart en vraagt om „ja‟ of „nee‟ aan te geven terwijl die kaart rij per rij wordt afgegaan. Als iemand niet kan spreken kan 'ja' of 'nee' ook door een gebaar, knipperen met de ogen,een geluid of de kijkrichting aangegeven worden. Bijvoorbeeld bij een letterkaart: is het de eerste rij (nee), tweede rij (nee), derde rij (ja), eerste letter (nee), tweede letter (nee), derde letter (ja). Zo wordt voor elke letter of afbeelding de kaart of lijst al „scannend‟ afgegaan. Bekijk voor meer informatie de demovideo.

Bedieningsmogelijkheden:

Scannend communiceren

20

op deze manier kan met een minimum aan beweging een grote tot onbeperkte woordenschat aangeboden worden

een trage manier om te communiceren

vermoeiend voor de patiënt

noteer op papier welke letters reeds aangeduid zijn. Bevestig steeds door de letter luidop te noemen

je kan ook verschillende aanwijskaarten tonen om op deze manier één te kiezen

Klik op deze link om de gebruikshandleiding als pdf te downloaden

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

21

Een laserpointer kan je in je hand houden, om aan te wijzen. Een laserpointer kan met een hoofdband gebruikt worden om via hoofdbeweging te communiceren. Op deze manier kan met een minimale inspanning gecommuniceerd worden. Met het laserlampje kan je op een kaart het gewenste aanduiden. Dit kan een letter zijn, maar ook een afbeelding of foto.

Bedieningsmogelijkheden:

De laserpointer

22

kost weinig inspanning om te hanteren

kan je op verschillende manieren bevestigen

accurate aanduiding

een laserpointer heeft meestal een drukknopje dat ingedrukt moet worden

gebruik een hoofdband wanneer de handen niet kunnen bewegen

De hoofdband kan gekocht worden bij www.knivesandtools.nl

Een laserpointer kan je bijvoorbeeld bij www.veelvoorweinig.com kopen

Klik op deze link om te zien hoe je dit zelf kan maken

Nood aan meer informatie? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

23

Het is van ontzettend groot belang dat de omgeving oog heeft voor de communicatieve signalen van de patiënt. Een signalenkaart is bijvoorbeeld een schriftje of blad bij het bed waar genoteerd wordt welke signalen willen zeggen dat de persoon zich goed voelt, iets OK vindt, iets niet goed is, pijn heeft, … Let op, het is een zoektocht om met zekerheid te kunnen zeggen welke signalen welke betekenis hebben.

Bedieningsmogelijkheden:

Signalenkaarten

24

dit is een waardevol hulpmiddel om de communicatie met verschillende verplegers uniform te ondersteunen

je leert letten op kleine communicatieve signalen

bij het noteren moet je erg eenduidig zijn

geluiden en mimiek beschrijven is niet eenvoudig

spreek af dat één persoon verantwoordelijk is voor de signalenkaart van een patiënt

Klik op deze link om meer informatie en tips te lezen

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

25

Een hulpmiddel ter ondersteuning van de communicatie is pas echt functioneel als de persoon het zo zelfstandig mogelijk kan gebruiken. Heb je er wel eens aan gedacht om stoelviltjes tussen je bladzijden te kleven, zodat het gemakkelijker wordt om deze om te slaan. Ook tabjes maken het eenvoudiger een boekje te gebruiken. Wie zijn vingers niet kan plooien, kan moeilijk wijzen, tenzij je door een gekleurde pleister of met nagellak een „wijsvinger‟ aanduid. Zo weet iedereen naar welke vinger je moet kijken. Nieuwsgierig, kijk zeker even verder!

Bedieningsmogelijkheden:

Motorische vereenvoudigers

26

zeer eenvoudig

erg goedkoop

het vergt hoe dan ook wel beperkte motorische mogelijkheden

ga langs bij de doe-het-zelf zaak of knutselwinkel in je buurt

De verzendkosten voor deze zaken liggen vaak hoger dan de prijs zelf. Daarom verwijzen we hiervoor naar een doe-het-zelf zaak of groot warenhuis in je buurt

Klik op deze link om meer tips te lezen

Nood aan meer informatie? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

27

Typen op een laptop gaat vaak veel gemakkelijker dan schrijven met een pen. Voor communicatie is zeker geen moderne en krachtige laptop nodig. Een verouderd toestel kan vaak een zeer goed hulpmiddel zijn. Mogelijk staat er bij familie of vrienden van de patiënt nog ergens een in de kast of op zolder. Op elke computer staat een programma om tekst te typen. Is het uitspreken van de getypte tekst belangrijk voor de patiënt? Er is heel wat (gespecialiseerde) software die dit mogelijk maakt. Je kan meestal meteen starten met een gratis demoversie die je meestal een tweetal maanden gebruiken. Er zijn ook heel wat gratis alternatieven die je in staat stellen de computer te bedienen door bijvoorbeeld enkel je hoofd te bewegen. Kijk hiervoor zeker verder op de volgende pagina's!

Laptop / Notebook

28

vaak gemakkelijk beschikbaar

vaak goedkope oplossing

de bediening van een computer is zeer aanpasbaar

geschreven tekst kan niet standaard uitgesproken worden

vooral oudere patiënten schuwen de computer vaak als hulpmiddel

gebruik een laptopsteun voor een goede positionering

gebruik indien nodig aangepaste bediening voor de computer (bekijk hiervoor de volgende pagina's)

Muis, touchpad, trackball, webcamera, ...

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

Meer informatie over de bediening? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

29

Toetsenborden

Er zijn toetsenborden met duidelijke grote toetsen. Daarnaast vind je ook toetsenborden waarvan je de inhoud kan aanpassen.

Wie vaak twee toetsen tegelijk indrukt door beperkte fijne motoriek, kan ook gebruik maken van een rooster.

Klik op deze link voor een overzicht .

Zowel voor het toetsenbord als voor de muis bestaan er

verschillende aanpassingen. De ene is al wat toegankelijker dan

de andere. We geven hier een kort algemeen overzicht van wat

mogelijk is.

Neem gerust contact op met Modem voor een oplossing op

maat.

Toegankelijkheid van de computer:

Hardware aanpassingen

30

Éénfunctieschakelaars

Deze schakelaars kunnen verschillende functies, zoals bijvoorbeeld de muisklik, overnemen.

Klik op deze link voor meer

informatie over schakelaars.

Joysticks

Voor wie nog voldoende controle over de hand heeft, maar een muis niet kan bedienen, kan een joystick oplossing bieden.

Klik op deze link voor meer informatie over joysticks.

Trackballs

Een trackball bedien je niet door te schuiven. Je stuurt de muispijl door met je duim de bal te rollen naar de gewenste richting.

Klik op deze link voor meer informatie over trackballs.

31

Als je geen muis of muisalternatief kan bedienen, kan je eventueel beroep doen op de webcam. Met behulp van een gratis programma kan je de muispijl bedienen door je hoofd te bewegen. De webcam volgt één bepaald punt van je hoofd, bijvoorbeeld je neus, en vertaalt deze bewegingen naar de muispijl. Met een tweede gratis programma is het gemakkelijker om te klikken op bestanden en mappen zonder de muisknop te gebruiken.

Toegankelijkheid van de computer:

De webcam als bediening

32

besturing van de computer wordt mogelijk wanneer enkel het hoofd nog kan bewegen

dit kan volledig gratis indien je een webcam en laptop bezit

bediening verloopt langzamer

foute registratie van beweging kan bij bruuske hoofdbewegingen

een webcam koop je in een computerspeciaalzaak, de kwaliteit van de webcam is niet belangrijk dus ook de goedkope modellen zijn hiervoor bruikbaar

Klik op deze link voor een overzicht van de gratis software en hoe die te gebruiken

Klik op deze link om een video te zien die toont hoe je dit gebruikt

Nood aan meer informatie? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

33

Schermtoetsenbord

Als typen op het toetsenbord niet lukt, dan kun je gebruik maken van een toetsenbord op het scherm. Je kunt dit met je muis(alternatief) bedienen. Klik op deze link voor een overzicht van

schermtoetsenborden.

Naast aangepaste bediening, kunnen ook heel wat opties op de

computer zelf je verder helpen. Op deze 2 pagina's willen we

een kort overzicht geven van interessante en goedkope

aanpassingen.

Neem gerust contact op met Modem voor een uitgebreid advies.

Toegankelijkheid van de computer:

Software toegankelijk maken

34

Snelkoppelingen

Snelkoppelingen op het bureaublad maken het openen van bestanden en documenten gemakkelijker. klik hier om te zien hoe je

snelkoppelingen maakt.

Muissnelheid aanpassen

Als de muis te snel of te traag beweegt, kun je de snelheid naar wens instellen. klik hier om te zien hoe je de

snelheid van de muis aanpast.

Muispijl aanpassen

Je kunt de muispijl aanpassen zodat deze groter is en beter opvalt. klik hier om te zien hoe je de

muispijl aanpast.

35

Muistoetsen

Je kunt het muispijltje ook met het numerieke pad (zie foto) op het toetsenbord bedienen.

Dit is vooral handig als er vaak getypt moet worden en er weinig plaats is voor een muis of trackball.

Klik hier om te zien hoe je dit doet in Windows XP, Windows 7 of Mac.

Automatisch opstarten programma

Je kunt het programma of bestand dat je wil gebruiken om te communiceren vanzelf laten opstarten wanneer je de computer aanzet.

Hierdoor spaar je alvast enkele handelingen uit en kun je meteen beginnen communiceren.

Bekijk hier hoe je dit instelt.

Toegankelijkheid van de computer:

Software toegankelijk maken (vervolg)

36

Herhaaltoetsen Deze toetsen zijn handig voor wie te lang op een toets drukt en daardoor vaak een reeks van dezelfde letters krijgt zoals bijvoorbeeld „hhhhaaaaaalllllllllllllooooo‟. Klik hier om te zien hoe je dit gebruikt in Windows XP of Windows 7.

Vergrootte weergave Vaak zijn letters, knopjes, de muispijl, … te klein om ze te zien of erop te klikken.

Er zijn heel wat standaardinstellingen aanwezig om dit te vergroten.

Klik op deze link voor een overzicht van deze instellingen.

Typen met één hand Bij het typen met één hand zijn combinaties van toetsen vaak erg moeilijk (vb Ctrl + Alt + Del). De toegankelijkheids-instelling lossen dit probleem snel op.

Klik hier om te zien hoe je dit doet in Windows XP, Windows 7 of Mac (Engels).

37

Een PowerPoint presentatie kan je zo ontwerpen dat die je computer verandert in een communicatietoestel. Woorden en zinnen kunnen dan voor je uitgesproken worden. Vertrekkend vanuit een startpagina kan je een heel uitgebreide woordenschat aanbieden. Familie of gezinsleden kunnen zelf hun stem opnemen om dit hulpmiddel nog persoonlijker te maken en echt te laten spreken. Communiceren met de computer vraagt veel minder motorische inspanning dan bijvoorbeeld een aanwijskaart of een communicatieboekje. Digitaal materiaal kun je eenvoudiger aanpassen.

De computer als communicatietoestel:

Communiceren met PowerPoint

38

woordenschat kan je naar wens aanpassen en uitbreiden

vraagt weinig inspanning en is snel aan te leren

wie reeds een laptop bezit, moet geen dure aankoop doen

een basiskennis van PowerPoint is nodig om dit aan te passen

een laptop is een groot toestel dat in de weg kan liggen

bij het klikken op een volgende boodschap, wordt de vorige niet verder uitgesproken

gebruik een laptopsteun zodat de ventilatie van de laptop niet verstoord wordt door het deken

gebruik indien nodig aangepaste bediening voor de computer

Klik op deze link voor meer info en om uitgewerkte voorbeelden te downloaden

Klik op deze link om te zien hoe je dit zelf kan aanpassen

Muis, touchpad, trackball, webcamera, ...

Nood aan meer informatie bij het invullen? Je logopedist of Modem helpt je verder

Meer informatie over de bediening? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

39

Wie niet beperkt wil zijn in het aantal boodschappen, kan gebruik maken van een eenvoudige tekstverwerker. Op die manier worden de communicatiemogelijkheden uitgebreid. Stel het lettertype groot in zodat anderen vlot kunnen lezen wat je wilt zeggen. Door de positie van de laptop bij iemand die ligt, is typen niet altijd mogelijk. Maak dan gebruik van een schermtoetsenbord om woorden en zinnen te spellen. Gebruik een programma zoals Docreader om dit voor te laten lezen. Download hier de gratis demoversie.

De computer als communicatietoestel:

Communiceren met een tekstverwerker

40

onbeperkte woordenschat

wie reeds een laptop bezit, moet geen dure aankoop doen

de noodzakelijke software staat standaard op elke computer

letter per letter typen met aangepaste bediening vraagt tijd om aan te leren

zonder extra programma's kan deze tekst niet voorgelezen worden

maak eventueel een tekstbestand aan met een aantal standaardboodschappen die je kan aanduiden met de muis of het toetsenbord

Klik op deze link voor meer informatie over het schermtoetsenbord

Bekijk zeker ook de toegankelijkheidstips

Muis, touchpad, trackball, webcamera, ...

Nood aan meer informatie? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

41

Vandaag de dag is er heel wat mogelijk met mobiele toestellen zoals een smartphone, iPod of een iPad. Er zijn al heel wat programma's om te communiceren die je hierop kan installeren (ook wel apps genaamd). Deze zijn echter vaak Engelstalig. Het Nederlandstalig/Vlaams aanbod is voorlopig nog erg beperkt.

Gelukkig kan je zo'n anderstalig programma vaak aanpassen. Je kan soms bijvoorbeeld je eigen stem opnemen of de titels bij afbeeldingen aanpassen. Hierdoor kan je van zo‟n toestel wel een Nederlandstalig communicatietoestel maken.

De meeste apps zijn goedkoop en degelijk. Bekijk de link voor een uitgebreide selectie.

Er zijn ondertussen al heel wat interessante accessoires voor deze mobiele toestellen te verkrijgen.

iPad, iPod Touch, iPhone en andere

smartphones

42

apps zijn goedkoop

wie reeds zo‟n toestel bezit, moet geen aankoop meer doen

de toestellen komen niet “gehandicapt” over

de service en nazorg bij defecten is beperkter dan bij gespecialiseerde toestellen

het aanbod groeit snel en is moeilijk te volgen

waar mogelijk, kost het omzetten van een Engelstalige app naar een Nederlandstalige veel tijd en energie

wanneer de multi-touch bediening een probleem is, gebruik dan een handschoen waar één of 2 vingers afgeknipt zijn

Klik op deze link om een overzicht van de interessantere apps te bekijken

Klik op deze link om een overzicht van de interessantere accessoires te bekijken

Kijk voor de bedieningsmogelijkheden bij het overzicht interessantere accessoires hierboven

Nood aan meer informatie? Je logopedist of Modem helpt je verder

Meer informatie over de bediening? Je ergotherapeut of Modem helpt je verder

43

Een statisch communicatietoestel werkt meestal met foto‟s en pictogrammen op kaarten. Je beschikt over een beperkt aantal boodschappen die zelf ingesproken worden. Afhankelijk van het aantal vakjes varieert het aantal boodschappen. Sommige toestellen kunnen zelf flexibel het aantal vakjes wijzigen door gebruik te maken van verschillende roosters. Het beperkt aantal boodschappen maakt het overzichtelijk, maar kan ook beperkend zijn. Er bestaan ook statische toestellen met meerdere „niveaus”. Er zitten dan verschillende boodschappen onder één knop. Tijdens een consultatie bij Modem kan je verschillende toestellen uitproberen. We stellen hier enkele toestellen voor. Voor meer informatie kan je contact opnemen

met Modem of de leveranciers.

Statische toestellen

44

Eelke Verschuur

Clauslaan 25, 3761 CX Soest

Tel 0031/35.602.87.27 info@eelkeverschuur.nl

www.eelkeverschuur.nl

Skil NV

Sabbe Konsulting Independent Living Haspelstraat 29, 9000 Gent Tel 09/236.39.45 Fax 09/236.11.71

info@skilate.com www.skilate.com

HulpMiddelenCentrale nv

E3-Laan 87, 9800 Deinze

Tel 09/380.19.72 Fax 09/380.14.57

info@hmc-nv.com www.hmc-nv.com

45

Een dynamisch communicatiehulpmiddel heeft als grootste troef dat het ontzettend aanpasbaar is. Deze toestellen maken gebruik van een dynamisch (aanraak)scherm om te switchen tussen de verschillende inhoudelijke niveaus. Het eerste scherm is meestal een menu waar je een categorie kiest en verder bladert. Tekst en symbolen kunnen in dit systeem gecombineerd worden. Dit soort hulpmiddelen kan een massa informatie bevatten zonder onoverzichtelijk en enorm zwaar te worden. De meeste van deze toestellen werken met een goede computerstem (Realspeak of Acapella). Ze beschikken vaak over mogelijkheden zoals grammatica en woordvoorspelling.

Tijdens een consultatie bij Modem kan je verschillende toestellen uitproberen. We stellen hier enkele toestellen voor. Voor meer informatie kan je contact opnemen

met Modem of de leveranciers.

Dynamische toestellen

46

Skil NV

Sabbe Konsulting Independent Living Haspelstraat 29, 9000 Gent

Tel 09/236.39.45 Fax 09/236.11.71

info@skilate.com www.skilate.com

Jabbla

Victoriastraat 52, 9000 Gent Tel 09/331.58.58 Fax 09/331.58.59

info@jabbla.com www.jabbla.com

HulpMiddelenCentrale nv

E3-Laan 87, 9800 Deinze

Tel 09/380.19.72 Fax 09/380.14.57

info@hmc-nv.com www.hmc-nv.com

47

Wenst u een aantal van de hulpmiddelen uit de EHBC-brochures eens

zelf vast te nemen, te bekijken, kritisch te beoordelen? Zo weet u nog beter welke

hulpmiddelen er bestaan en welke mogelijkheden er zijn.

Modem heeft voor u een vorming uitgewerkt waar u op korte tijd de hulpmiddelen

getoond worden. Daarbovenop geven we nog heel wat praktische informatie.

Modem kan ook een vorming op maat voorzien over dit of een ander thema,

aangepast aan uw wensen. Zo kan de vorming het best worden afgestemd op uw

doelpubliek en op uw noden.

Een vorming organiseren we in de lokalen van Modem in Wilrijk of op verplaatsing.

Lezingen kunnen voor grote groepen, praktische workshops worden beperkt tot 20

deelnemers.

Modem heeft elk jaar ook een vast vormingsaanbod dat u kan raadplegen op

http://modem.kinsbergenvzw.be/bijscholing.html

Vraag vrijblijvend informatie en prijzen: modem@vzwkinsbergen.be

Vorming

48

Voor meer informatie over het vormingsaanbod van Modem of voor een vorming op maat mailt u naar modem@vzwkinsbergen.be

49

Spreek rustig in korte, duidelijke zinnen.

Richt je steeds tot de persoon zelf, ook al zijn er familie of vrienden bij.

Gebruik geen te moeilijke of abstracte woorden.

Conversaties zullen langer duren. Hou daar rekening mee zodat de persoon met communicatieproblemen meer op zijn gemak is.

Stel je vragen één voor één. Wacht tot de persoon geantwoord heeft op de eerste vraag voordat je een

volgende vraag stelt.

Aandachtspunten bij communicatie

50

Kijk naar de persoon met wie je spreekt. Dit lijkt heel logisch, maar als de communicatie moeilijk verloopt gaat het soms hier al mis.

Ondersteun wat je zegt met lichaamstaal, mimiek en gewone gebaren. Overdrijf hier niet in.

Stel ja/nee vragen en observeer hoe deze persoon „ja‟ en „nee‟ uitdrukt.

Maak de omgeving zo rustig mogelijk, zodat je je kunt concentreren op het gesprek.

Wees niet bang om te vragen “Bedoel je…” of “Kan je dat nog eens zeggen aub?” als je iets niet begrijpt.

Sommige personen die ondersteunde communicatie

gebruiken, geraken snel vermoeid. Maak tijd voor

rustmomenten.

51

Zeg-nu-zelf Netwerk

Het samenwerkingsverband wil de markt van hulpmiddelen en de noden van de individuele gebruiker beter op elkaar afstemmen. Een dynamisch en vraaggestuurd hulpmiddelenbeleid is hiervoor een cruciale hefboom.

www.tinyurl.com/zegnuzelf

Modem

Adviescentrum communicatie- en computer hulpmiddelen

Doornstraat 331 2610 Wilrijk 03 820 63 50

modem@vzwkinsbergen.be www.modemadvies.be