Web viewDit interview heb ik opgenomen met mijn IPad en helemaal uitgewerkt in Word. ... NWO...

Is de praktijk de beste leermeester?Een onderzoek naar de leeropbrengsten van de stage van studenten Secretariële beroepen, in vergelijking met het kwalificatiedossier

MLI Leerarrangement 5 2 Praktijkgericht Onderzoek

MLI student: Ingrid Maat ter Horst 0850102 (cohort 2011)

Inleverdatum: 14 mei 2013

foto Debbie project Poster

Is de praktijk de beste leermeester?

Een onderzoek naar de leeropbrengsten van de stage van studenten Secretariële beroepen, in vergelijking met het kwalificatiedossier.

Opdrachtgever:

Albeda College

Weena 743

3013 AL Rotterdam

Harry van der Vis, branchedirecteur en Anton Slinkman, onderwijsleider

(H. van der Vis sinds 1 april 2013 vervangen door J. Haenen)

Telefoonnummer 010 433 8500

E-mail: [email protected]

Master Leren en Innoveren, HRO te Rotterdam

Onderzoeker:

Ingrid Maat-ter Horst, 0850102

Uithofweide 8

3223 NH Hellevoetsluis

Telefoonnummer 06 515 02 013

E-mail: [email protected]

H.M. Maat - ter Horst – 0850102 - MLI – mei 2013 2

mailto:[email protected]

Inhoudsopgave

Voorwoord.....................................................................................................................................4

Samenvatting................................................................................................................................6

1 Inleiding......................................................................................................................................71.1 De aanleiding van het onderzoek...................................................................................................7 1.2 Wat levert het onderzoek op?.........................................................................................................81.3 Voor wie is het onderzoek relevant?...............................................................................................81.4 Context........................................................................................................................................... 81.5 Hoe het onderzoek aansluit bij de onderwijscontext.......................................................................9

2 Omschrijving praktijkprobleem................................................................................................92.1 Wat is het praktijkprobleem?...........................................................................................................92.2 Wie hebben daarmee te kampen?................................................................................................102.3 Wanneer is het een probleem?.....................................................................................................102.4 Waarom is het een probleem?......................................................................................................102.5 Waar doet het probleem zich voor?..............................................................................................102.6 Hoe is het probleem ontstaan?.....................................................................................................112.7 Aansluiting van het onderzoek binnen de school:.........................................................................11

3 Theoretisch kader....................................................................................................................113.1 Belang en betekenis van bpv........................................................................................................133.2 Kaders vanuit het Albeda College Rotterdam...............................................................................133.3 Kaders vanuit de Rijksoverheid en Onderwijsinspectie................................................................13

4 Het onderzoeksdoel................................................................................................................14Onderzoeksvraag:.............................................................................................................................. 14Deelvragen:........................................................................................................................................ 14

5 Onderzoeksmethode...............................................................................................................155.1 Onderzoeksgroep......................................................................................................................... 155.2 Instrument en data verzameling....................................................................................................15 5.2.1 Kenmerken van de respondent..............................................................................................15 5.2.2 Werkprocessen...................................................................................................................... 16 5.2.3 Evaluatievragen..................................................................................................................... 165.3 Dataverwerking en data analyse...................................................................................................16 5.3.2 Beantwoording deelvraag 1:..................................................................................................16 5.3.3 Beantwoording deelvraag 2:..................................................................................................17 5.3.4 Beantwoording deelvraag 3:..................................................................................................175.4 Validiteit en betrouwbaarheid........................................................................................................17 5.4.1 Validiteit................................................................................................................................. 18 5.4.2 Betrouwbaarheid.................................................................................................................... 18

6 Resultaten................................................................................................................................186.1 Onderzoeksgroep......................................................................................................................... 186.2 Branches van bpv plekken van de studenten...............................................................................196.3 Deelvraag 1.................................................................................................................................. 206.4 Deelvraag 2.................................................................................................................................. 256.5 Deelvraag 3.................................................................................................................................. 27

7 Conclusie.................................................................................................................................30


Deelvraag 1:....................................................................................................................................... 30Deelvraag 2:....................................................................................................................................... 31Deelvraag 3:....................................................................................................................................... 31

8 Discussie..................................................................................................................................348.1 Evaluatie van het uitgevoerde onderzoek.....................................................................................348.2 Kansen voor vervolgonderzoek....................................................................................................358.3 Wat heeft dit onderzoek tot nu toe opgeleverd?...........................................................................358.3 Wat levert dit op?.......................................................................................................................... 36

Bijlage 1 Enquêtevragen..................................................................................................................... 40Bijlage 2 Samenvatting Kwalificatiedossier Secretariële beroepen niveau 4......................................49Bijlage 3 Omschrijvingen van werkprocessen uit het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen........50Bijlage 4 Werkzaamheden uit werkproces 2.3....................................................................................53


Voorwoord

Voor mijn studie Master Leren en Innoveren aan de Hogeschool Rotterdam heb ik dit praktijkgericht onderzoek verricht. Is de praktijk de beste leermeester? Een onderzoek naar de leeropbrengsten van de stage van studenten Secretariële beroepen, in vergelijking met het kwalificatiedossier.

In het kwalificatiedossier staat precies wat de mbo student aan het eind van de rit moet kennen en kunnen om als beginnend beroepsbeoefenaar aan de slag te gaan. In dat kwalificatiedossier staan werkprocessen omschreven met onderliggende werkzaamheden. Het fascineerde mij al heel lang of die, soms zeer complexe, werkzaamheden nu allemaal wel op de stage van onze studenten voorkomen. Daarnaast vond ik het enorm interessant om te onderzoeken waar onze studenten, in hun beleving, nu het meeste leren. Ik heb daarvoor 70 studenten van onze opleiding ondervraagd door middel van een enquête, en daar komen resultaten uit die een tipje van de sluier oplichten.

Op het examenproject, dat altijd op het eind van het schooljaar in leerjaar 3 plaatsvindt, komen alle werkprocessen aan bod en die moeten allemaal voldoende worden afgerond. Nu dit onderzoek is afgerond, weten wij precies welke werkprocessen in de schoolse situatie beter en veelvuldiger geschoold en geoefend moeten worden. Daarnaast is nu inzichtelijk welke werkprocessen in de toekomst in de bpv kunnen worden geëxamineerd. Op die manier komen we tegemoet aan de eisen van de Onderwijsinspectie en de Rijksoverheid. De praktijkopleiders uit de beroepspraktijkvorming krijgen hiermee een serieuzere rol.

Dit onderzoek heb ik met veel plezier verricht en ik heb er enorm veel van geleerd. Het was een grote uitdaging om het statistiekprogramma SPSS onder de knie te krijgen maar dat is uiteindelijk allemaal goed gelukt. Tijdens het schrijven van deze rapportage heb ik het niet altijd even gemakkelijk gehad. Het schrijven van een onderzoeksrapportage is gebonden aan een strak stramien en dat ervaarde ik soms als nogal lastig.

Tot slot wil ik mijn studenten bedanken omdat zij zo serieus de uitgebreide enquête hebben ingevuld. Ik wil mijn collega’s van het Albeda College bedanken voor de vele sparmomenten. Daarnaast wil ik mijn MLI coach van dit onderzoek bedanken voor zijn geduld om mij SPSS uit te leggen en voor zijn feedback op deze rapportage.

Ingrid Maat – ter HorstHellevoetsluis14 mei 2013


Samenvatting

Binnen het competentiegerichte onderwijs (hierna cgo) is de beroepspraktijkvorming (hierna bpv) een cruciaal onderdeel van de beroepsopleiding geworden. De mbo student verricht haar werkzaamheden tijdens de bpv in een authentieke beroepspraktijk en deze werkzaamheden krijgen daar betekenis. Of iemand echt beschikt over de gevraagde competenties wordt dan zichtbaar in gedrag (Blokhuis, Leenders, & Blockhuis, 2006).

In dit onderzoek richt ik me met name op de werkzaamheden die de mbo stagiaire mag verrichten tijdens haar bpv. Ik vergelijk deze resultaten met de eisen die gesteld zijn in het kwalificatiedossier Secretariële beroepen.

Zeventig studenten van het Albeda College, locatie Weena te Rotterdam hebben een uitgebreide enquête ingevuld. In die enquête (zie Bijlage 1) zijn per werkproces de specifieke werkzaamheden benoemd waarbij de student moest aangeven hoe vaak zij die verricht tijdens haar stage. De werkzaamheden die werden voorgelegd, zijn afkomstig uit de toetsmatrijs van de kwalificerende examenprojecten en uit de omschrijving van de werkprocessen in het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen Directiesecretaresse/Managementassistent niveau 4. De werkzaamheden in die toetsmatrijs zijn synoniem aan de eisen uit het kwalificatiedossier voor dat desbetreffende werkproces.

Daarnaast is de respondent gevraagd om aan te geven per werkproces hoe goed, in haar beleving, zij dit werkproces beheerst. Tenslotte werd haar gevraagd waar zij, in haar perceptie, deze taak het meest heeft leren beheersen: tijdens de stage of op school.

Uit de enquêtes blijkt dat 32% van de werkzaamheden vaak tot soms voorkomen, 43% van de werkzaamheden komen soms tot bijna nooit voor en 25% van de werkzaamheden komen bijna nooit tot nooit voor. Een ander beeld geeft het wanneer de werkzaamheden in de desbetreffende werkprocessen worden geclusterd. Dan blijkt namelijk dat vijf werkprocessen vaak tot soms voorkomen, 5 werkprocessen komen soms tot bijna nooit voor en één werkproces komt bijna nooit tot nooit voor en dat is werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties.

Van de studenten vindt 87% dat zij zelf, de werkprocessen gemiddeld voldoende tot goed beheerst. Er is hierop een uitzondering en dat is werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties. Hiervan vindt een beduidend lager aantal nl. 65% van de ondervraagden dat zij het werkproces voldoende tot goed beheerst.

Van de studenten vindt 74% dat zij meer heeft geleerd tijdens haar stage dan op school. Behalve bij werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties, want daar vindt 89% van de studenten dat zij hierover meer op school heeft geleerd.

In het onderzoek wordt onderzocht welke werkzaamheden, uit werkprocessen aan bod komen in de bpv. In welke mate de student, in haar beleving, vindt dat zij dit werkproces beheerst en waar zij die werkzaamheden, in haar beleving, vooral heeft geleerd. Mijn onderzoeksvraag is: Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier Secretariële beroepen, leert de student, in haar perceptie, tijdens de beroepspraktijkvorming te beheersen?


1 InleidingIs de school of de praktijk de beste leermeester? Het antwoord is niet heel eenvoudig te geven, want er moet eerst worden bekeken wat er dan wel op school of tijdens de stage moet worden geleerd. Door het competentiegericht onderwijs (cgo) is de beroepspraktijkvorming (bpv) een belangrijk onderdeel geworden van de mbo opleiding. De bpv is een essentieel onderdeel van elke beroepsopleiding en behelst een belangrijk aandeel van de duur van de opleiding van 20-60%. De bpv is gedefinieerd als “het onderricht in de praktijk van het beroep” (SLO, 2006).

De visie achter het cgo is om een betere aansluiting tussen het mbo en de arbeidsmarkt te genereren, betere aansluiting tussen de opleiding en de belevingswereld van de mbo-student. Bovendien zijn de doorstroommogelijkheden naar hoger onderwijs verbeterd. Daarnaast kunnen roc’s door de competentiegerichte kwalificatiestructuur naar eigen visie en studentpopulatie hun onderwijs inrichten (Dossier: competentiegericht onderwijs mbo, 2009).

Voor de opleiding Master Leren en Innoveren heb ik een praktijkgericht onderzoek verricht in mijn eigen beroepscontext Albeda College te Rotterdam. Mijn opdrachtgever, voor dit praktijkonderzoek, is de branchedirecteur van de branche Secretarieel & Administratie (S&A). Het betreft hier de secretariële opleiding niveau 4 die bestaat uit twee jongens en voor de rest allemaal meisjes. Voor dit onderzoek is bij 70 studenten geïnventariseerd welke werkzaamheden zij uitvoeren tijdens hun stage. Die zijn vergeleken met de eisen, zoals in het kwalificatiedossier Secretariële beroepen. Die werkzaamheden, uit werkprocessen, heb ik uit de toetsmatrijzen van de kwalificerende examenprojecten gehaald én uit de omschrijving van het werkproces in het kwalificatiedossier (Bijlage 2 en 3). De student is gevraagd aan te geven, in welke mate zij het werkproces, in haar perceptie beheerst: goed, voldoende of matig. Per werkproces is gevraagd waar zij dit werkproces, vooral heeft geleerd, op haar stage of op school. Ik heb dit overzichtelijk in kaart gebracht.

1.1 De aanleiding van het onderzoekIn 2012 publiceerde Ecabo het onderzoek “Wij houden niet van stilstaan”. Zo’n 600 vakvrouwen in de secretariële sector hebben deelgenomen aan dit onderzoek uitgevoerd in opdracht van Secretary Plus (uitzendbureau) en Ecabo (kenniscentrum Secretariële beroepen). Er is bij ervaren beroepsbeoefenaren (de helft is tussen de 30 en 50 jaar, een kleine derde tussen de 20 en 30 jaar oud en een zesde deel is ouder dan 50) onderzocht wat voor ontwikkelingen en trends zij zien in hun vakgebied. De uitkomsten worden door Ecabo verwerkt in het beroepscompetentieprofiel en daaruit ontstaat het kwalificatiedossier Secretariële beroepen (2011). De uitkomsten van dit onderzoek worden door Ecabo gebruikt bij het actueel houden van de Secretariële mbo opleidingen. Het doel hiervan is dat het bedrijfsleven, op die manier, de mensen krijgt die het nodig heeft. Tabel 1 is een schematische voorstelling van de verschillende fases naar de totstandkoming van een kwalificatiedossier (Ecabo, 2012): het bedrijfsleven geeft input aan het kenniscentrum Ecabo, zij zorgen dat er een plan van opleidingseisen ontstaat en het onderwijs zorgt ervoor dat de opleidingen vorm krijgen. Regelmatig organiseert Ecabo klankbordgroepen/expertmeetings waarbij het beroepenveld en het scholenveld samen komen om over de nieuwe ontwikkelingen van gedachten te wisselen.

Tabel 1 Schematische voorstelling van de verschillende fases naar de totstandkoming van een kwalificatiedossier

Beroepenveld Kenniscentra in samenwerking met scholen- en beroepenveld

Scholenveld

Beroeps-competentieprofielen >

Plan van eisen in kwalificatiedossier >

Beroeps-opleidingen en examens

In het beroepsgerichte onderwijs (mbo) is de stage een essentieel deel van de opleiding. De transfer van de opleiding naar het werkveld wordt hiermee soepeler. Toch is vaak onduidelijk wat de student precies


tijdens haar stage aan werkzaamheden verricht. De student is soms voor langere tijd (10 tot 20 weken) uit het gezichtsveld van haar docenten. Het is voor de school belangrijk om goed te monitoren wat de student tijdens haar stage leert. Kijkt de stagiaire vooral mee, mag ze zelfstandig taken verrichten? Maar bovenal komen die werkzaamheden overeen met de eisen die gesteld zijn in het kwalificatiedossier? Het leren handelen in de concrete arbeidssituatie speelt een cruciale rol. Het praktijkgerichte mbo examen (examenproject) bevat activiteiten die de student als beginnend beroepsbeoefenaar in het toekomstige beroep uitvoert, afgestemd op het kwalificatiedossier. De werkomstandigheden en de sociale context tijdens de beoordeling van het examen komen zoveel mogelijk overeen met die in het toekomstige beroep.

1.2 Wat levert het onderzoek op?Dit praktijkonderzoek geeft antwoord op de vraag welke concrete werkzaamheden de student, volgens haar, mag uitvoeren tijdens haar bpv. Concreet levert het onderzoek op welke werkzaamheden de stagiaire mag uitvoeren gedurende haar bpv en dat is in kaart gebracht. Door dit onderzoek kan er een betere invulling gegeven worden aan het curriculum, want er ontstaat helderheld over welke werkprocessen in de bpv wel en welke niet of nauwelijks in de bpv kunnen worden geleerd. Er kan goed worden geanticipeerd op de summatieve praktijkgerichte examenprojecten die op het einde van leerjaar 3 worden afgenomen. Er kan worden bepaald welke werkprocessen in de beroepspraktijkvorming kwalificerend zouden kunnen worden afgetoetst.

Daarnaast kan goed worden bezien welke werkprocessen uit het kwalificatiedossier bijna niet of nooit voorkomen tijdens de beroepspraktijkvorming en daarom beter en intensiever op school aan de orde moeten komen. Er kan gericht worden overlegd met de praktijkopleider van de bpv-plek, welke werkzaamheden worden verricht binnen de verschillende afdelingen van het bedrijf.

1.3 Voor wie is het onderzoek relevant?Het onderzoek gaat bijdragen aan inzicht in de mate waarin het kwalificatieprofiel kan worden verworven in de beroepspraktijk. Daarmee ontstaat een beeld wat een student tijdens de bpv kan/zou moeten leren en wat elders moet worden gecompenseerd binnen het curriculum, zodat de opleiding volledig gekwalificeerde mensen kan afleveren.

Daarnaast is dit onderzoek relevant voor het kenniscentrum Ecabo. Zij accrediteren de stageverlenende bedrijven en kunnen uit dit onderzoek opmaken welke werkprocessen aan de orde komen in de bedrijven. Hierdoor is er een goed overzicht in enerzijds wat het kwalificatiedossier aan werkzaamheden vereist, anderzijds welke werkzaamheden daadwerkelijk in de bpv aan de orde komen bij een stagiaire Secretariële beroepen niveau 4.

Ook zal dit onderzoek een bijdrage leveren aan de onderwijsprofessionals uit het scholenveld, die het curriculum van de Secretariële opleiding verzorgen, omdat door dit onderzoek beter kan worden beoordeeld welke werkzaamheden uit werkprocessen waar het beste kunnen worden geschoold en/of geoefend.

1.4 ContextDit onderzoek vindt plaats bij het Albeda College Secretariële richting niveau 3 en 4, locatie Weena te Rotterdam. Het Albeda College is een groot roc in de Randstad met ongeveer 50 locaties en 120 verschillende opleidingen. Het Albeda College is geclusterd in 9 branches waaronder de branche Secretarieel & Administratie. De secretariële richting op de locatie Weena, bestaat uit zo’n 10 klassen, niveau 2 t/m 4 van gemiddeld 27 studenten per klas. Het team bestaat uit 15 docenten, één onderwijsassistent en één onderwijsleider.

De eerstejaarsleerling loopt in de vierde onderwijsperiode (periode van 10 weken) stage, de tweedeklas- leerling in de eerste onderwijsperiode en de derdeklas leerling loopt in onderwijsperiode 2 en 3 stage (zie Tabel 2). De leerling mag haar bpv-plek (beroepsbranche) zelf kiezen mits de bpv-plek is geaccrediteerd door het kenniscentrum Ecabo.

Tabel 2 overzicht stageperioden

Leerjaar Onderwijsperiode 1 Onderwijsperiode 2 Onderwijsperiode 3 Onderwijsperiode 41 Stage2 Stage3 Stage Stage


1.5 Hoe het onderzoek aansluit bij de onderwijscontext Voor mijn onderzoek heb ik gebruik gemaakt van de Ecabo onderzoeken: Onderzoek naar de secretariële beroepen (Ecabo, 2009) en Onderzoek stagebeleid gemeenten (Ecabo, Onderzoek over stagebeleid bij gemeenten, 2011). Voor het herschrijven cq actualiseren van het kwalificatiedossier heeft Ecabo1 laten onderzoeken wat een directiesecretaresse aan verschillende werkzaamheden verricht (Ecabo, 2009). Het desbetreffende onderzoek is uitgevoerd onder ervaren secretaresses die al jarenlang in dit beroep werkzaam zijn. Deze werkzaamheden zijn samengevat in kerntaken2, onderverdeeld in werkprocessen3 en prestatie-indicatoren en vormen de kwaliteitseisen voor de beginnend beroepsbeoefenaar in het kwalificatiedossier Secretariële beroepen niveau 4.

Ook sluit dit onderzoek aan bij de JOB monitor (Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs), omdat één aspect wat in dit onderzoek aan de orde komt, eveneens door het JOB landelijk, per onderwijsinstelling wordt onderzocht. Het aspect dat in dit onderzoek voorkomt alsook in de JOB monitor is, waar volgens de student, het meest wordt geleerd op school of tijdens de stage.

Relevante elementen die van invloed zijn op mijn probleemstelling zijn met name dat er binnen het mbo generiek moet worden opgeleid bij Nederlands en Rekenen, dit komt door de hogere eisen vanuit de Rijksoverheid voor de Nederlandse taal4 en Rekenen en de landelijke summatieve aftoetsing daarvan na 2013. Doordat op school meer focus wordt gelegd op generieke onderdelen, wordt er meer nadruk gelegd op het beroepstechnische aanleren van praktijksituaties in de beroepspraktijkvorming. Echter voor het kwalificerende examenproject moet er sprake zijn van volledigheid en passende complexiteit om de beroepsuitoefening op het vereiste beheersingsniveau, zoals omschreven in het kwalificatiedossier, te examineren.

2 Omschrijving praktijkprobleem Voor de omschrijving van het praktijkprobleem is gebruik gemaakt van de methode 5xW+H van Van der Donk en Van Lanen (2011), daarnaast is gebruik gemaakt van het basisboek Methoden en Technieken (Baarda, et al., 2012). Alle aspecten komen hieronder uitgebreid aan bod. Het is ondenkbaar dat je een goede directiesecretaresse wordt door alleen op school de lessen te volgen. Om het vak goed in de vingers te krijgen is het lopen van stage essentieel. Onder stage wordt verstaan: het leren dat plaatsvindt in een reële arbeidssituatie als leeromgeving en met werkelijke problemen uit de arbeidspraktijk als leerobject (Hoeve, 2012). Het leren in een schoolse omgeving is een cognitief-emotioneel proces met de focus op het behalen van het felbegeerde diploma. Op het mbo is stage geregeld bij de wet en wordt in het mbo beroepspraktijkvorming genoemd.

2.1 Wat is het praktijkprobleem?Om een goed en verantwoord leertraject voor het MBO niveau 4 te construeren, is inmenging van het beroepenveld onontbeerlijk. Dit onderzoek, om de werkzaamheden in de bpv van een directiesecretaresse, te vergelijken met de eisen die gesteld zijn in het kwalificatiedossier, is belangrijk voor het construeren van een kwalitatief goed curriculum. Als er goed in kaart is gebracht welke werkprocessen in de bpv aan de orde komen, kan het curriculum daarop worden aangepast en dan is een zo optimaal mogelijk leerrendement te realiseren. De verhouding tussen de leeropbrengsten uit het leertraject worden in kaart gebracht, zodat het gewenste niveau eindkwalificatie succesvol verloopt.

Elke leerling loopt stage bij een bedrijf dat is geaccrediteerd door Ecabo. Uit het interview met Mariet van de Burgt (Ecabo, adviseur sector Secretarieel) en Els van den Ingh (Ecabo, senior adviseur beleid en ontwikkeling) kwam naar voren dat een werkplek niet wordt geaccrediteerd op het aantal werkprocessen dat een stagiair mag uitvoeren tijdens haar bpv maar of het profiel van het bedrijf voldoet aan de 1 Ecabo is een kenniscentrum beroepsonderwijs – bedrijfsleven voor o.a. de economische beroepen2 Kerntaken zijn taken die elke beroepskracht zelfstandig moet kunnen uitvoeren en die in dat beroep steeds weer terugkomen. Om het diploma te halen moet de leerling deze kerntaken een aantal keren in verschillende (praktijk-)situaties uitvoeren en laten beoordelen door de werkbegeleider of praktijkopleider. Kerntaken van een beroep bestaan meestal uit een of meer werkprocessen3 Werkprocessen zijn afgebakende beroepsactiviteiten binnen een kerntaak. Werkprocessen kennen een begin en eind, hebben een resultaat en worden als kenmerkend herkend in de beroepspraktijk.4 Referentiekader Meijerink voor taal en rekening


specifieke beroepscontext. Daarnaast wordt het bedrijf geselecteerd op vastgestelde criteria voor leerbedrijven (Reglement en criteria voor leerbedrijven, 2013). Er wordt beoordeeld op de kwaliteit van de werkzaamheden, de kwaliteit van de begeleiding en of er een veilige leeromgeving kan worden geboden. De student kristalliseert uit eigen reflectie leervragen en stemt daar haar stageadres op af. In de regio Rijnmond zijn momenteel goede kansen om geaccrediteerde stageplekken te vinden voor een directiesecretaresse (Website Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, 2013).

Het is niet duidelijk wat de meerwaarde is van de verschillende stages die de kandidaat loopt, omdat de leerbedrijven niet specifiek worden geaccrediteerd op de hoeveelheid of soort werkzaamheden die de stagiair uitvoert. Voor sommige beroepsonderdelen is er geen betere oefening dan het beroepenveld zelf. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omgaan met klanten (Nederlands en vreemde talen), omgaan met werkdruk en tegenslag, samenwerken en communiceren met collega’s en het ontwikkelen van een beroepshouding en beroepsidentiteit. Streumer meent dat onduidelijk is wat er precies wordt geleerd, wat beïnvloedt de mate en richting van werkplekleren? En wat wordt er geleerd tijdens het werk? (2010, p. 31).

2.2 Wie hebben daarmee te kampen?Mijn omschreven onderzoeksvraag heeft betrekking op het feit dat het MT van het Albeda College graag een goede en verantwoorde examenmix ontwerpt. Als namelijk goed in kaart is gebracht waar eventuele leerknelpunten zitten, kan daar actie op worden genomen. Bijvoorbeeld als uit dit onderzoek blijkt dat maar een gering aantal studenten te maken heeft met een bezoeker Engels maar wel frequent een bezoeker Nederlands, dan zou tijdens de beroepsgerichte lessen of tijdens de lessen Engels dit extra moeten worden geoefend.

Enerzijds heeft het ROC met dit probleem te kampen, anderzijds de studenten van de opleiding directiesecretaresse/managementassistent niveau 4 van het Albeda College te Rotterdam. Mijn opdrachtgevers (Albeda College) zijn erbij gebaat om dit in kaart te hebben, zodat er een zo effectief en efficiënt mogelijk leertraject kan worden geconstrueerd dat aan alle eisen voldoet en wat realistisch en kwalitatief goed uitvoerbaar is. De stakeholders in dit probleem zijn enerzijds de studenten, het ROC (BOL opleiding) anderzijds de praktijkopleiders van de bpv. Ecabo heeft er zijdelings ook mee te maken, want het onderzoek dat zij hebben verricht met ervaren secretaresses, wordt nu vergeleken met de werkzaamheden die een stagiaire mag uitvoeren tijdens haar bpv.

2.3 Wanneer is het een probleem?Op het einde van leerjaar 3, na een stageperiode van 20 weken, vindt het tweedaagse kwalificerende examenproject plaats. Wanneer tijdens de bpv periode de student niet of onvoldoende conform het kwalificatiedossier Secretariële beroepen (werkprocessen en competenties) heeft gewerkt, betekent dit dat zij minder goed is voorbereid op het summatieve praktijkexamen.

2.4 Waarom is het een probleem?Tot op heden bestaat de kwalificerende beoordeling bij de opleiding Directiesecretaresse/managementassistent niveau 4 uit generieke toetsing Nederlands, Engels, MVT2 en LLB. De vaktechnische toetsing vindt plaats door het uitvoeren van een examenproject waarin twee werkdagen van een directiesecretaresse worden gesimuleerd in een (zo realistisch mogelijke) beroepscontext. De stageperioden van de eerste-, tweede- en derdeklas bevat minimaal 30% van de totale opleiding en moet met een voldoende worden afgesloten. Er vinden nu nog geen examenonderdelen summatief plaats in de beroepspraktijk terwijl dit wel specifiek staat benoemd in het waarderingskader van de Onderwijsinspectie. Integratie van het geleerde tijdens de opleiding en de toepassing daarvan in de praktijk is een probleem, een betere afstemming daarvan is noodzakelijk maar dan moet wel eerst specifiek benoemd worden waar de afstemming op kan verbeteren. In de review studie van Nelen, Poortman, Grip, Nieuwenhuis, Kirschner (2010) wordt gesteld dat werkplekleren de leermotivatie en de waardering voor de opleiding vergroot.

2.5 Waar doet het probleem zich voor?Het probleem doet zich voor binnen het ROC en bij de stageverlenende bedrijven. De stagebedrijven hebben vaak niet de mogelijkheden of de tijd om aan de eisen te voldoen die worden gesteld in het kwalificatiedossier. Kenmerken van het beroepsgericht leren (Onstenk, Bruijn, & van den Berg, 2004) zijn o.a. een groot aandeel van de onderwijstijd vindt in de beroepspraktijk plaats, een vervagend onderscheid tussen theorie en praktijk, oog voor leerkwaliteit van de praktijkleerplaats die wordt bewaakt via inhoudelijke selectie. De vervaging tussen het onderscheid in theorie en praktijk houdt in dat er


regiegebieden op het ROC moeten worden ingericht als praktijklokalen. Dit is op het Albeda College nog niet helemaal zoals dat zou moeten. Er is voor de hele secretariële opleiding één praktijklokaal ingericht, waarbij de student als beroepsbeoefenaar kan werken. Haar ervaring op haar stageplek is van groot belang om tegemoet te komen aan de eisen die het competentiegericht onderwijs stelt, zoals dat kennis, vaardigheid en houding geïntegreerd worden aangeboden.

2.6 Hoe is het probleem ontstaan?Het probleem is ontstaan sinds in het Waarderingskader van de Inspectie specifiek staat vermeld dat het beroepenveld moet worden betrokken bij de examinering van de deelnemers MBO. De kwaliteit van het praktijkleren kan nog veel verbeteren. Door de invoering van het cgo is het de bedoeling dat het onderwijs en de arbeidsmarkt beter op elkaar zijn afgestemd. Volgens het onderzoek “CGO langs de meetlat” (2010) is het belangrijk dat de verbinding van praktijkvaardigheden, theorie en avo-vakken met de praktijk van het beroep wordt verbonden. Met de komst van het CGO is leren in de praktijk steeds belangrijker geworden en neemt een grotere rol in het totale leerproces. Volgens Veldhoven (2010) leer je een beroep nu eenmaal beter op de werkvloer dan in de schoolbanken. Werkplekleren waar onder beroepspraktijkvorming, neemt een steeds grotere rol in in het totale leerproces.

2.7 Aansluiting van het onderzoek binnen de school:Het Ecabo onderzoek Secretariële beroepen (2009) heeft onderzoek gedaan naar de werkzaamheden van een directiesecretaresse in haar beroepscontext. Zij hebben hiervoor 4000 willekeurige secretaresses (directiesecretaresses, personal assistents, managementassistenten, office managers) ondervraagd uit Nederland, het onderzoek is niet regiogebonden. Op de resultaten van dit onderzoek is het huidige kwalificatiedossier gebaseerd.

De BeroepsBegeleidende Leerweg 18+ van het Albeda College is reeds begonnen met het kwalificerend beoordelen in de bpv en dit onderzoek sluit aan bij het onderzoek dat zij hiervoor hebben verricht. Het beleid op school bestaat eruit om een kwalitatief goede manier van kwalificerend beoordelen te ontwerpen. Dit onderzoek zal hier zeker toe bijdragen.

3 Theoretisch kader

In de voorgaande hoofdstukken is al wel gebleken dat de stage van een mbo student door diverse kaders wordt geleid. Het theoretisch kader van dit praktijkonderzoek is gebaseerd op het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen (2012) en op eisen van de Rijksoverheid en de Onderwijsinspectie. Dan ook nog op beleidsstukken van het Albeda College, branche S&A (Secretarieel en Administratie). Daarnaast worden diverse onderzoeken en rapporten over bpv in het mbo geraadpleegd.

Werkplekleren wordt in de literatuur verschillend gedefinieerd echter vanuit de verschillende definities is de onderstaande definitie het meest relevant voor dit onderzoek.

Onder werkplekleren verstaan we alle vormen van leren die plaatsvinden in een authentieke werksituatie, waarbij het gaat om een bewust geplande leergelegenheid. De student doet concrete leerervaringen op in authentieke leersituaties. Er kan sprake zijn van zowel informeel als formeel leren, aldus Toon Taris (Taris, 2010).

Hierna worden in de komende paragrafen de kaders nader toegelicht.

3.1 Belang en betekenis van bpvHet doel van het Competentie Gericht Onderwijs is onder andere dat er een betere aansluiting is bij het beroepenveld, toename motivatie bij de student, goede doorstroom naar hogere vormen van onderwijs en er minder uitval van studenten is tijdens hun studie (Van der Meijden, Westerhuis, Huisman, Neuvel, & Groenenberg, 2009). Het Albeda College kent een zeer hoog percentage vroegtijdig schoolverlaters (Ministerie van Onderwijs, 2013). Een kwalitatief goede bpv zou ervoor kunnen zorgen dat het vsv reduceert, doordat studenten juist hierdoor gemotiveerd worden voor hun opleiding.

Leren op de werkplek wordt vaak informeel leren genoemd, dit is leren dat niet is georganiseerd maar dat spontaan is ontstaan. Het wordt ook wel impliciet leren genoemd. Werkleren is het toekennen van betekenis aan werk door het participeren in die praktijk, aldus Bolhuis & Simons (1999). Leren (betekenis geven) op de werkplek is niet het “beste” en zeker niet het enige leren, maar wel onvermijdelijk en


krachtig. Hoe “goed” de resultaten zijn, hangt af van de kwaliteit van het werk (Bolhuis, Buitink, & Onstenk, 2010, p. 10). De kwaliteit van de werkzaamheden tijdens de stage, is niet eerder onderzocht voor een directiesecretaresse/managementassistent. Juist de combinatie leren op school en leren op de werkplek is een krachtige samenvoeging van het leren op het mbo. Dan moet wel inzichtelijk zijn waar wat het beste kan worden geschoold en geoefend.

Volgens Van den Berg en De Bruijn (2009, p. 15) is de aandacht voor de inrichting van de werkplek in termen van authenticiteit, leer- en reflectiemogelijkheden belangrijk voor het leerrendement. Meer uniformiteit tussen onderwijsinstellingen, bpv en inhoud van het onderwijs is noodzakelijk volgens het rapport BeroepsPraktijkVorming in het MBO (Detmar, 2009). In de schoolse situatie is het accent, sinds het rapport Focus op Vakmanschap (Rijksoverheid, 2013), sterk komen te liggen op de algemene vakken zoals Nederlands en Rekenen. Het eindniveau is beduidend hoger en vanaf 2014 zullen deze vakken landelijk worden geëxamineerd. Voor de beroepsgerichte onderdelen is het belangrijk dat zij op school worden geleerd maar ook dat ze terugkomen in de bpv. Het Albeda College (branche S&A) en het Zadkine hebben een overeenstemming bereikt op het gebied van bpv. Er zijn eenzelfde formulieren (zoals o.a. de bpv-overeenkomst en eindbeoordelingsboekjes) ontwikkeld voor de stageverlenende bedrijven.

Werkplekleren speelt een belangrijke rol in het beroepsonderwijs. Als werken en leren al voorkomen bij de beroepsopleiding dan zou dit de combinatie van leren en werken in de verdere loopbaan bevorderen. Voortdurend veranderende omstandigheden in de arbeidssituatie vereisen dat werknemers hun leven lang blijven leren. Het “leven lang leren” levert een belangrijke bijdrage aan de internationale concurrentiekracht en de economische groei van landen. Overheden in Europa proberen daarom het (werkplek)leren zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin te bevorderen. (Nelen, Poortman, De Grip, Nieuwenhuis, & Kirschner, 2010, p. 4).

Uit het onderzoek: Het rendement van combinaties van leren en werken (2010 p. 8) blijkt dat de combinatie van initieel leren en werken de volgende directe rendementen opleveren voor de stagiaire:

leermotivatie en waardering voor de opleiding cognitieve, sociale en communicatieve competentie beroepsspecifieke competenties leer- en loopbaancompetenties werkproceskennis en persoonlijke ontwikkeling.

Volgens onderzoek van Cindy Poortman en Karel Visser (2009, p. 5) is de kwaliteit en effectiviteit van leren op de werkplek aan voorwaarden verbonden. Het is van belang te weten wat feitelijk gebeurt in werkleerprocessen en op welke wijze kennisverwerving door een persoon tot stand komt. Wat kan waar en in welke vorm het beste geleerd worden? Het in kaart brengen van de werkprocessen die aan bod komen tijdens de bpv van de directiesecretaresse en die vergelijken met de eisen van het kwalificatiedossier Secretariële beroepen kan een tipje van de sluier oplichten en inzichtelijk maken in hoeverre de bpv ertoe kan bijdragen welke werkprocessen het beste op welke plek geleerd kunnen worden.

Volgens het rapport Duaal als Ideaal (Bronneman, 2006) dragen tot dusver de combinatie leren en werken, al met al, nog maar zeer beperkt bij aan een betere afstemming tussen onderwijsinstellingen en bedrijven en een betere kwaliteit van het onderwijs. Het kwalificatiedossier is gegenereerd uit gegevens die afkomstig zijn uit het Ecabo onderzoek onder secretariële medewerkers verdeeld over Nederland. De kandidaat is een beginnend beroepsbeoefenaar en wordt door de praktijkopleiders van de bpv plekken ook als zodanig beschouwd aldus Van der Sanden (2006). Ruijters (2006, p. 38) meent dat die ene meest effectieve vorm van leren niet bestaat, diversiteit in leren is een feit. De vraag is dus niet; wat is de beste leervorm, maar wat is de beste leervorm voor een bepaalde leervraag. Het is belangrijk dat de student goed overzicht heeft van haar eigen leervragen door middel van reflectie. Op die manier kan zij gericht haar stageadres selecteren.

Nieuwenhuis (2012) meent, in zijn online lezing; ontwerpen van werkplekleren beroepsonderwijs, dat werkplekken soms erg smal zijn en dan kunnen niet alle brede eisen uit het kwalificatiedossier worden geoefend. Door verschillende stages te lopen in verschillende beroepscontexten kan er wel een compleet pakket aan leermogelijkheden aan bod komen. Leren staat niet alleen in het teken van het verwerven van


nieuwe deskundigheid en probleemoplossende vaardigheden. Het gaat vooral om het ontwikkelen van reflectieve, communicatieve en samenwerkingsvaardigheden, aldus Kessels (2009).

Voor dit praktijkonderzoek zijn de kaders vanuit de Rijksoverheid, Onderwijsinspectie en het Albeda College relevant en die kunnen niet worden genegeerd. Hieronder staan de kaders vanuit het Albeda College en daaronder die van de Rijksoverheid en de Onderwijsinspectie.

3.2 Kaders vanuit het Albeda College RotterdamDe kaders vanuit het Albeda College zijn voor de branche Secretarieel en Administratie omschreven in het Brancheplan. Dan heeft het Albeda College een Bpv protocol (Albeda College) waarin de kaders staan omschreven voor de student, de onderwijsinstelling, het leerbedrijf en het kenniscentrum.In het brancheplan 2012 staat het volgende: “Speerpunten zijn vooral dat de basiskwaliteit van het onderwijs op orde moet zijn. Het streven voor 2012-2013 is dat studenten meer en beter worden begeleid binnen de bpv, dat er minder studenten geen bpv plek hebben op het moment dat de stage begint, dient de afstemming over de bpv tussen teams te zijn verbeterd, moet er volgens het bpv protocol worden samengewerkt met stageverlenende bedrijven. Ook moet iedere bpv-docent de inhoud van het bpv-informatieboekje met de praktijkbegeleiders in de bedrijven en de stagiaires bespreken. In het schooljaar 2012-2013 wordt er een audit afgenomen waarin wordt nagegaan in hoeverre het vastgestelde bpv-protocol wordt toegepast in de teams” (Brancheplan S&A , 2012).

3.3 Kaders vanuit de Rijksoverheid en OnderwijsinspectieHet beroepscompetentieprofiel, het kwalificatiedossier en het kwalificatieprofiel omvatten de formele richtlijnen voor het profiel van een beginnend beroepsbeoefenaar. Binnen deze kaderstelling hebben de roc’s de vrijheid om het onderwijs vorm te geven zoals zij dat willen (Glaudé, Van den Berg, Verbeek, & De Bruijn, 2011, p. 10).

3.3.1 RijksoverheidVanuit de Rijksoverheid zijn sinds 1 augustus 2012 beroepsgerichte kwalificaties opgesteld (hiervoor werd dit competentiegericht onderwijs genoemd). Dit is volgens de wijziging in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs. Een mbo college dient zich hieraan te houden. Studenten leren kennis en vaardigheden die bij het door hen gekozen beroep horen en daarnaast leren zij hoe te handelen in bepaalde situaties. De stage vormt minimaal 20% en maximaal 60% van de opleiding. De beroepsgerichte kwalificatiestructuur is bedoeld om de aansluiting tussen het mbo en de arbeidsmarkt te verbeteren en om een betere doorstroom te genereren naar hogere opleidingen (Rijksoverheid, beroepsgericht mbo, 2013).

3.3.2 OnderwijsinspectieVanuit de Onderwijsinspectie bestaat het kader uit het Toezichtkader (Waarderingskader) bve (Onderwijsinspectie, 2012). De instellingen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs, de examinering en bedrijfsvoering. De onderwijsinspectie geeft hieraan kaders door middel van het Toezichtkader bve 2012.

3.4 Kaders vanuit het kenniscentrum EcaboHet kenniscentrum Ecabo heeft als doel het mbo en het beroepenveld zo dicht mogelijk bij elkaar te brengen. Dit doen zij o.a. door het vervaardigen van een kwalificatiedossier. Een andere belangrijke taak van het kenniscentrum is dat zij letten op de kwaliteit van stages en examinering (Overheid, 2013).

3.4.1 KwalificatiedossierIn het kwalificatiedossier staat precies wat een student moet kennen en kunnen op het eind van haar opleiding. Het bestaat uit vier onderdelen: Deel A: beeld van het beroep, Deel B: de kwalificaties, Deel C: uitwerking van de kwalificaties en Deel D: Verantwoording.

Het kwalificatiedossier Secretariële beroepen bestaat uit 4 uitstroomkwalificaties:Niveau 3 SecretaresseNiveau 4 Juridisch secretaresseNiveau 4 Medisch secretaresseNiveau 4 Directiesecretaresse/managementassistent.

Het kwalificatiedossier directiesecretaresse/managementassistent is onderverdeeld in twee kerntaken: Kerntaak 1 Voert taken rondom informatiemanagement uit en


Kerntaak 2 Voert taken rondom planning en organisatie uit.

De kerntaken zijn onderverdeeld in 11 werkprocessen. Elk werkproces bestaat uit een nauwkeurige omschrijving van dat werkproces (Bijlage 3). Onder de omschrijving wordt het gewenste resultaat omschreven. Dan wordt per werkproces aangegeven welke kennis en vaardigheden, competenties en componenten moeten worden beheerst op het eind van de opleiding en dat wordt nog een keer precies omschreven in de kolom Prestatie-indicator.

Een letterlijke omschrijving van de werkprocessen uit het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen niveau 4 Directiesecretaresse/Managementassistent is te vinden in de Bijlage 3.

3.4.2 Accreditatie leerbedrijvenDaarnaast accrediteert Ecabo de leerbedrijven van de Secretariële richting. De leerbedrijven moeten aan specifieke beroepskenmerken voldoen alvorens zij worden geaccrediteerd (Ecabo Reglement en criteria voor mbo stages).

De belangrijkste criteria voor de erkenning van leerbedrijven kort samengevat: Het leerbedrijf is bereid om bpv te verzorgen, het leerbedrijf is bereid en in staat om tijd, middelen en voorzieningen in te zetten voor de bpv, het leerbedrijf gaat een praktijkovereenkomst aan met de student en het ROC, het leerbedrijf wordt vermeld in een register, het leerbedrijf ontvangt adviseurs van Ecabo en geeft hen de gelegenheid om aanbevelingen te doen.

3.4.2 ExamenadviseurHet kenniscentrum Ecabo heeft een adviserende en ondersteunende rol in de borging van de kwalificerende beoordeling tijdens de bpv.

4 Het onderzoeksdoel

Het doel van dit onderzoek is om een betere afstemming te krijgen tussen het geleerde in de schoolcontext en het geleerde tijdens de bpv. Door precies in kaart te brengen wat het resultaat is voor beide onderdelen, kan beter en effectiever worden geanticipeerd op het curriculum. Daarnaast kan er worden beoordeeld welke werkprocessen kwalificerend in de bpv kunnen worden geëxamineerd.

Onderzoeksvraag:

Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier Secretariële beroepen, leert de student directiesecretaresse/managementassistent, in haar perceptie, tijdens de beroepspraktijkvorming te beheersen?

De onderzoeksvraag zal met onderstaande deelvragen worden beantwoord:

Deelvragen:

1. Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier, mag de student tijdens haar beroepspraktijkvorming uitvoeren?

2. In hoeverre beheerst de student, in haar beleving, de uitvoering van die werkzaamheden?

3. Waar heeft zij die werkzaamheden, in haar beleving, vooral geleerd: op stage of op school?

Operationalisering van begrippen:

Beroepspraktijkvorming: Het onderwijs dat plaats vindt in de praktijk van het beroep. Een ander woord is stage. Beide begrippen worden gebruikt.


Competentie: kennis, vaardigheden en houdingen worden geïntegreerd geleerd en ontwikkeld.

Kerntaak: Een kerntaak is een kenmerkende taak binnen de beroepsuitoefening. Het betreft een substantieel deel van de beroepsuitoefening naar omvang, tijdsbeslag, frequentie en/of belang. Kerntaken, werkprocessen en competenties vormen samen het hart van het beroepsbeschrijving

Kwalificerende eindbeoordeling: een kwalificerende eindbeoordeling bestaat uit een examenproject dat twee dagen duurt en daarin wordt een werkelijke beroepscontext gesimuleerd. Het examenproject is een summatieve beoordeling in de laatste weken van het derde leerjaar. De kandidaat ondergaat in een gesimuleerde omgeving alle kerntaken-werkprocessen-competenties. Zij moet hiermee bewijzen dat zij een competente beginnende beroepsbeoefenaar is.

Kwalificatiedossier: Het kwalificatiedossier is een dossier waarin een korte omschrijving staat van de beroepengroep en specificeert de diploma-eisen wat een beginnend beroepsbeoefenaar moet kunnen als zij op de arbeidsmarkt start.

Werkprocessen: Werkprocessen zijn afgebakende beroepsactiviteiten binnen een kerntaak. Werkprocessen kennen een begin en eind, hebben een resultaat en worden als kenmerkend herkend in de beroepspraktijk.

Werkzaamheden: Taken die uit de omschrijvingen van de werkprocessen kunnen worden gelezen.

5 Onderzoeksmethode

De aanpak van dit hoofdstuk zal in de komende paragrafen worden besproken. Allereerst wordt de beoogde onderzoeksgroep besproken, vervolgens het instrument met dataverzameling, dan wordt de dataverwerking en analyse toegelicht en tot slot komt de validiteit en betrouwbaarheid aan de orde.

Dit onderzoek is een kwantitatief vragenlijst onderzoek. De vragen in de vragenlijst zijn opgesteld vanuit de toetsmatrijzen van de examenprojecten én er is gekeken naar de omschrijvingen van de werkprocessen uit het kwalificatiedossier Secretariële beroepen.

5.1 OnderzoeksgroepDe onderzoeksgroep voor dit praktijkonderzoek bestaat uit 3 klassen met de uitstroomkwalificatie directiesecretaresse/managementassistent niveau 4, te weten één tweede klas van 32 studenten en twee derdeklassen met 52 studenten. De beoogde onderzoeksgroep bestaat uit één jongen en voor de rest zijn het allemaal meisjes. De eerstejaarsstudenten Secretarieel zijn niet ondervraagd, omdat zij pas de laatste 10 weken stagelopen van een schooljaar. De studenten niveau 2 Secretarieel zijn niet ondervraagd omdat zij te maken hebben met een heel ander kwalificatiedossier.

5.2 Instrument en data verzamelingVoor dit onderzoek heb ik gebruik gemaakt van een omvangrijke papieren enquête (Bijlage 1). Elke enquête is genummerd en dat nummer wordt in SPSS ingevoerd als respondentnummer. De enquête is onderverdeeld in 3 onderdelen: algemene vragen naar de kenmerken van de respondent, daarna vragen over afzonderlijke werkzaamheden uit werkprocessen en tenslotte enkele evaluatievragen. De drie onderdelen van de enquête worden hieronder in detail besproken. De omstandigheden waarin de enquête wordt afgenomen in leerjaar 2 en 3 is hetzelfde. Beide keren is er een lesuur in een theorielokaal ingeroosterd om de enquête in te vullen.

5.2.1 Kenmerken van de respondentBij de algemene kernmerken van de respondent gaf de respondent het volgende aan: leeftijd, vooropleiding, welke branche van de stageplek, functie van de begeleider en of de begeleider op dezelfde afdeling werkzaam was en of de begeleider zelf een gediplomeerde directiesecretaresse is. Daarnaast is haar tevredenheid gevraagd op een schaal van 0 tot 10 over zowel de begeleiding vanuit school als de begeleiding vanuit de bpv.


5.2.2 WerkprocessenPer werkproces zijn werkzaamheden benoemd waarbij de respondent aan heeft gegeven of zij die nooit, bijna nooit, soms of vaak verricht tijdens haar bpv (4-puntsschaal). De student kan de frequentie met een 4-puntsschaal met voldoende differentiatie aangeven, een neutrale positie is hierin niet relevant. Daarna heeft de respondent aangegeven in welke mate, zij denkt, dit werkproces te beheersen in een open vraag en nogmaals in een gesloten vraag (matig, voldoende, goed; 3 puntsschaal). Hier is bewust gekozen voor een 3-puntsschaal omdat het curriculum concentrisch is opgebouwd. Dit betekent dat alle werkprocessen al in het eerstejaar van de opleiding voorkomen en die worden vervolgens in het tweedejaar en derdejaar met meer complexiteit aangeboden. Een onvoldoende beheersing van een werkproces in het tweede- of derdeleerjaar is daarom niet mogelijk. Hierna heeft zij aangegeven of zij dit, in haar perceptie, voornamelijk op school heeft geleerd of tijdens haar bpv (2-puntsschaal). Voor de 2-puntsschaal is bewust gekozen om de student te dwingen om een keuze te maken uit school of bpv.

Bij werkproces 1.1 (Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling) is er nog een extra onderverdeling gevraagd per taak. Bij de taakonderdelen corresponderen, inkomende post en uitgaande postbehandeling, is nog specifiek gevraagd in welke vorm zij dit mocht toepassen. Hier is een opsomming van gemaakt en zij heeft aangekruist (2-puntsschaal) welke vorm van corresponderen, inkomende post verwerken en uitgaande post verwerken, aan de orde is gekomen tijdens haar bpv. De overweging om bij werkproces 1.1 een extra onderverdeling te maken, is omdat de competentie Corresponderen voor een Directiesecretaresse een uitermate belangrijk onderdeel is, wat bovendien gekoppeld is aan de voor het vak Nederlands geldende niveau-indicatie Meijerink (3f). De student kon meerdere mogelijkheden aankruisen. Bij werkproces 1.2 (Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling heeft de respondent specifiek aangekruist in welke vreemde taal (Engels, Duits, Frans, Spaans, anders) zij telefoongesprekken heeft gevoerd.

5.2.3 EvaluatievragenOp het eind van de enquête is de respondent nogmaals gevraagd, in een open vraag,waar zij in algemene zin en in haar perceptie het meest heeft geleerd tijdens de stage of op school. Dit heb ik nogmaals bevraagd om de betrouwbaarheid van dit gegeven te waarborgen. Daarnaast is gevraagd, in een open vraagstelling, of zij werkzaamheden heeft verricht die niet in de enquête stonden en er is gevraagd of zij wilde aangeven wat ze het aller-moeilijkste vond in haar stage.

5.3 Dataverwerking en data analyseVan de enquête is eerst een codeboek aangemaakt in SPSS (versie 1-25012013). De gegevens van alle respondenten zijn daarna in dit codeboek ingevoerd en geanalyseerd. Hieronder wordt eerst aangegeven hoe de behaalde onderzoeksgroep is beschreven en vervolgens wordt per deelvraag aangegeven hoe de data is geanalyseerd om tot beantwoording van deze vraag te komen.

5.3.1 Beschrijving onderzoeksgroepDe respondenten werd in de enquête o.a. gevraagd naar hun leeftijd en vooropleiding. Hierdoor kan ik een meer gedetailleerde beschrijving geven van de studenten in de onderzoeksgroep door middel van het maken van frequentietabellen waarin respectievelijk duidelijk wordt wat de leeftijdsverdeling was binnen de onderzoeksgroep en hoe de verdeling was over mogelijk typen vooropleiding van de respondenten in de onderzoeksgroep.

5.3.2 Beantwoording deelvraag 1: Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier mag de student tijdens haar beroepspraktijkvorming uitvoering?Om deelvraag 1 te kunnen beantwoorden is van iedere afzonderlijke taak berekend hoe vaak deze gemiddeld voorkomt. Daarna zijn deze werkzaamheden in een tabel geordend op het gemiddelde zodanig dat de werkzaamheden waarvan studenten aangeven dat deze het meest frequent worden uitgevoerd bovenaan in de tabel staan.

De tabel is onderverdeeld in 4 kolommen: Taak, Werkproces, Gemiddelde score en Standaarddeviatie.

De gemiddelde score heeft een waarde: de waarde 4 betekent dat de taak “vaak” voorkomt de waarde 3 betekent dat de taak “soms” voorkomt


de waarde 2 betekent dat de taak “bijna nooit” voorkomt en de waarde 1 betekent dat de taak “nooit” voorkomt.

Voor werkproces 1.1 is een aparte onderverdeling in werkzaamheden gemaakt. Deze frequentietabel geeft het volgende aan: Omschrijving van de taak, Gemiddelde, Standaarddeviatie, Frequentie van de respondenten die ja aangaven, Frequentie nee, Percentage ja en Percentage nee.

Voor werkproces 1.2 is nog een extra onderverdeling gemaakt nl. in welke taal de respondent heeft getelefoneerd. Dit is apart vermeld.

5.3.3 Beantwoording deelvraag 2: In hoeverre beheerst de student, in haar beleving, de uitvoering van die werkzaamheden?Om deelvraag 2 te beantwoorden heb ik een rangschikking gemaakt van de werkprocessen, op aflopende volgorde, hoe de werkzaamheden, volgens de student, worden beheerst.

De tabel is onderverdeeld in 3 kolommen: Werkproces, Gemiddelde en Standaarddeviatie.

De gemiddelde score (kolom 2) heeft een waarde: de waarde 3 betekent dat het werkproces, volgens de student, goed wordt beheerst de waarde 2 betekent dat het werkproces, volgens de student, voldoende wordt beheerst de waarde 1 betekent dat het werkproces, volgens de student, matig wordt beheerst.

Dan volgt na deze tabel nog een frequentietabel waarin te zien is hoeveel respondenten hebben aangegeven of zij het werkproces goed beheersen, voldoende beheersen of matig beheersen.

5.3.4 Beantwoording deelvraag 3: Waar heeft zij die werkzaamheden, uit werkprocessen in haar beleving vooral geleerd: op stage of op school?

Om deelvraag 3 te beantwoorden waar de student, in haar beleving, het desbetreffende werkproces het meest heeft geleerd, op school of tijdens de bpv, heb ik een rangschikking gemaakt van de werkprocessen, op aflopende volgorde. Die gegevens zijn verwerkt in een tabel en daaruit is goed af te lezen waar de student, volgens haar, het meest heeft geleerd.

De tabel is onderverdeeld in 3 kolommen: Werkproces, Gemiddelde en Standaarddeviatie.

De gemiddelde score (kolom 2) heeft een waarde:de waarde 1 betekent dat het werkproces, volgens de student, het meest op school is geleerdde waarde 2 betekent dat het werkproces, volgens de student, het meest tijdens de bpv is geleerd.

Ter beantwoording van deelvraag 3 is per werkproces berekend in welke mate dit gemiddeld wordt beheerst in de perceptie van de studenten. Deze werkprocessen zijn vervolgens in een tabel geplaatst zodanig dat het werkproces dat het beste wordt beheerst bovenaan staat en het werkproces dat het minste wordt beheerst onderaan staat.

Dan volgt na deze tabel nog een frequentietabel waarin te zien is hoeveel respondenten hebben aangegeven dat zij het werkproces meer op school of meer in de bpv hebben geleerd.

Tot slot zijn de resultaten van de drie deelvragen samengevat in een tabel (Tabel 9). In deze overall tabel worden de uitslagen in percentages vermeld.

5.4 Validiteit en betrouwbaarheidBetrouwbaarheid is de mate waarin een meting beïnvloed wordt door toevallige fouten. Hoe minder afhankelijk van toeval, hoe betrouwbaarder een meting is. Validiteit wil zeggen dat je meet wat je wilt meten (Baarda, et al., 2012).


5.4.1 ValiditeitOm de validiteit van dit onderzoek zoveel mogelijk te waarborgen, is brontriangulatie en methodische triangulatie van toepassing.

Voor dit praktijkonderzoek heb ik gebruik gemaakt van brontriangulatie door verschillende recente bronnen, zoals wetenschappelijke literatuur, onderzoeksrapporten, verslagen en eigen data te raadplegen. Hierdoor is een groter perspectief ontstaan.

Er is ook een methodische triangulatie toegepast door bijvoorbeeld de vraag te stellen in de enquête waar de student, in haar perceptie meer heeft geleerd: tijdens haar bpv of op school als een open vraag aan te bieden alsook door de vraag te herhalen in een gesloten vraag, waarbij de student moest kiezen tussen de twee mogelijkheden op school of tijdens de stage. Het effect hiervan is dat de respondent eenzelfde vraag moest beantwoorden.

Resultaatvaliditeit (Verdonk, 2011 p.38) wordt verhoogd als mijn onderzoek ertoe leidt dat er een bruikbare oplossing komt voor het probleem dat de werkprocessen binnen de bpv ervoor zorgen dat de kandidaat beter voorbereid naar haar kwalificerende examenproject gaat. Dit heb ik bewerkstelligd door goed in kaart te brengen welke onderdelen waar het beste kunnen worden aangeleerd en dit te vergelijken met de eisen van het kwalificatiedossier.

Het verloop van mijn onderzoek heb ik steeds met mijn stakeholders, MT, stagecoördinatoren en collega docenten besproken en aan hen voorgelegd. Zij hebben mij hierin kritisch gevolgd, er is hier sprake van dialogische validiteit (Verdonk, 2011 p. 38). Daarnaast heb ik de resultaten besproken met mijn collega’s van Stichting Praktijkleren te Amersfoort.

5.4.2 BetrouwbaarheidOm de betrouwbaarheid van dit onderzoek zoveel mogelijk te borgen, zijn de volgende maatregelen genomen:

de respondenten kwamen uit 3 verschillende klassenwanneer de respondenten uit meerdere klassen komen (leerjaar 2 en 3) geeft dit een breder beeld van de resultaten

de instructie vooraf is door dezelfde persoon gedaanwanneer de instructie door één persoon is gedaan, zijn alle respondenten op dezelfde manier geïnstrueerd over het invullen van de enquête.

één vraag is als open vraag en als gesloten vraag gesteldwanneer een vraag op verschillende manieren wordt gesteld, bevordert de uitkomst de betrouwbaarheid.

In dit onderzoek heb ik 70 respondenten ondervraagd die allemaal bij een ander stageadres hebben stage gelopen in verschillende beroepsbranches in Rotterdam of de nabijheid daarvan. De respondenten kwamen uit twee verschillende leerjaren nl. leerjaar 2 en leerjaar 3. Elke student heeft zelfstandig en serieus de vragenlijst ingevuld.

Dan heb ik twee medewerkers van het kenniscentrum Ecabo een interview afgenomen om te onderzoeken welke bedrijven geaccrediteerd zijn. Dit interview heb ik opgenomen met mijn IPad en helemaal uitgewerkt in Word. Dit heeft als doel dat ik een precieze weergave heb van wat er is gezegd.

6 ResultatenDe resultaten van dit onderzoek worden uitgesplitst in de drie deelvragen waarmee de onderzoeksvraag wordt beantwoord.

6.1 Onderzoeksgroep De onderzoeksgroep bestaat uit 70 studenten mbo Secretariële opleiding niveau 4 van het Albeda College, te Rotterdam. Hiervan zijn 28 studenten tweedejaars en 42 studenten (uit 2 klassen) zijn derdejaars. De tweedejaarsstudenten kwamen net uit een stageperiode van 20 weken weer op school. Zij zijn in de eerste week op school, november 2012, gevraagd de enquête in te vullen. Tijdens het afnemen van de enquête (november 2012) waren 4 tweedejaarsstudenten niet aanwezig.


De derdejaarsstudenten kwamen voor een terugkommiddag (januari 2013) op school en hadden op dat moment een stageperiode achter de rug van 14 weken. Zij hadden nog 6 weken stage voor de boeg. Tijdens het afnemen van de enquête waren 10 derdejaarsstudenten niet aanwezig op de terugkommiddag.

Van de ondervraagden is 87% 21 jaar of jonger (Tabel 3). De respondenten die ouder zijn dan 21 jaar, hebben allemaal een vooropleiding op mbo niveau 2 op één respondent na, die heeft een vooropleiding op vmbo theoretische leerweg.

Tabel 3 leeftijd van de respondenten

Aantal respondenten Percentage Cumulatief percentage

17 3 4,3 4,3

18 12 17,4 21,7

19 20 29,0 50,7

20 15 21,7 72,5

21 10 14,5 87,0

22 5 7,2 94,2

23 2 2,9 97,1

24 1 1,4 98,6

25 1 1,4 100,0

Totaal 69 100,0

Hieruit komt dat de vooropleiding (Tabel 4) in vier categorieën is onder te verdelen: een categorie met een vooropleiding op vmbo kader (16), een op vmbo gemengd (2), een op vmbo theoretisch (25) en een categorie mbo niveau 2. De laatste groep (26) hebben allemaal hun mbo niveau 2 diploma op dezelfde locatie behaald.

Tabel 4 vooropleiding van de respondenten

Aantal respondenten Percentage Cumulatief percentage

vmbo kader

vmbo gemengd

16

2

22,9

2,9

22,9

25,7

vmbo theoretisch 25 35,7 61,4

mbo niveau 2 26 37,1 98,6

Anders 1 1,4 100,0

Totaal 70 100,0

6.2 Branches van bpv plekken van de studenten

Van alle stageplaatsen was 39% bij een overheidsinstelling of bij de Gemeente Rotterdam, 19% was bij de medische sector, 7% bij de agrarische sector, 5% bij uitzendbureaus en juridische bedrijven en 30% was bij andere sectoren.


In 59% was de stagiaire werkzaam op het directiesecretariaat van het bedrijf. De functie van de praktijkopleider was bij 61% van de bedrijven een directiesecretaresse. Daarvan was 60% zelf een gediplomeerd directiesecretaresse. Bij 90% van de stagiaires zat de praktijkopleider op dezelfde afdeling als de stagiaire.

6.3 Deelvraag 1 Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier mag de student tijdens haar beroepspraktijkvorming uitvoeren?

Het resultaat van deelvraag 1 is in een algehele tabel weergegeven op oplopende volgorde (Tabel 5).

In Tabel 5 zijn de werkzaamheden uit de werkprocessen weergegeven, zodanig dat de werkzaamheden die het meest worden uitgevoerd tijdens de stage bovenaan de tabel staan en de werkzaamheden die het minst worden uitgevoerd onderaan de tabel. De tabel bestaat uit 4 kolommen: Omschrijving taak uit werkproces, Werkproces, Gemiddelde en Standaarddeviatie. In Tabel 6 worden 3 kolommen weergegeven: Omschrijving taak, Gemiddelde en Standaarddeviatie.

De onderliggende werkzaamheden uit werkproces 1.1 worden in een aparte tabel (Tabel 5) weergegeven. De resultaten van de onderliggende werkzaamheden van werkproces 1.2 worden onderaan apart vermeld.

Voor de kolom “Gemiddelde" is de volgende range aangehouden:

4 betekent dat de taak “vaak” voorkomt 3 betekent dat de taak “soms” voorkomt 2 betekent dat de taak “bijna nooit” voorkomt 1 betekent dat de taak “nooit” voorkomt.

Figuur 1 branche stageplaats


Onderstaande Werkzaamheden komen vaak tot soms voor tijdens de bpv.

Waarde 4=vaak, waarde 3=soms, waarde 2=bijna nooit, waarde 1=nooit

Tabel 5 Gemiddelden en standaarddeviaties van de mate van uitvoering van werkzaamheden tijdens de bpv, geordend van hoog naar laag. Bestaat uit 3 delen.

Omschrijving taak uit werkproces Deel 1 Werkproces Gemiddelde(M)

Standaarddeviatie(Sd)

Telefoongesprekken in het Nederlands gevoerd? 1.2 3,94 ,23Telefoongesprekken zelf afgehandeld? 1.2 3,88 ,32Telefoongesprekken doorverwezen? 1.2 3,84 ,51Heb je bezoekers mogen ontvangen? 2.5 3,73 ,61Heb je een digitale agenda bijgehouden? 2.1 3,69 ,71Heb je inkomende post behandeld? 1.1 3,54 ,86Heb je gemaakte afspraken zelfstandig mogen verzetten? 2.1 3,53 ,79Heb je de agenda bijgehouden voor directie/manager van het bedrijf? 2.1 3,53 ,79Heb je te maken gehad met vertrouwelijke documenten? 1.4 3,52 ,77Mocht je zelfstandig corresponderen in het Nederlands? 1.1 3,49 ,67Heb je contact gehad met externe relaties? 1.5 3,38 ,86Heb je uitgaande post behandeld? 1.1 3,32 1,09Heb je een manager of directielid gewezen op iets wat hij/zij nog moest doen? 2.1 3,27 ,88Heb je te maken gehad met een digitaal archief? 1.4 3,22 1,05Heb je overleg gehad met de directie/manager over het inplannen van afspraken? 2.1 3,19 ,99Heb je te maken gehad met een papieren archief? 1.4 3,11 1,14Heb je gecommuniceerd met de bezoekers? 2.5 3,11 1,08Heb je documenten geregistreerd? 1.4 3,10 1,08Heb je een uitnodiging gemaakt voor een bijeenkomst? 2.3 3,10 1,06Heb je gegevens van relaties moeten bijwerken in een relatiebestand? 1.5 3,07 1,06Heb je te maken gehad met geheime documenten? 1.4 3,00 1,07


Onderstaande Werkzaamheden komen soms tot bijna nooit voor tijdens de bpv.



Heb je een locatie gereserveerd waar een bijeenkomst was? 2.3 2,97 1,23Heb je notulen uitgewerkt? 2.4 2,97 1,07Heb je te maken gehad met vertrouwelijke of geheime documenten over personeelsleden? 1.6 2,91 1,16Heb je een relatiebestand bijgehouden? 1.5 2,90 1,09Heb je een digitaal dossier aangemaakt? 1.4 2,89 1,12Heb je op eigen initiatief beslissingen genomen? 2.7 2,79 1,16Heb je te maken gehad met vertrouwelijke informatie dat tijdens een vergadering is besproken? 2.4 2,75 1,15Heb je een locatie zelf mogen uitzoeken? 2.3 2,74 1,25Heb je op proactieve wijze contact gehad met een relatie van je leidinggevende? 1.5 2,73 1,03Heb je een dossier samengesteld voor een project of bijeenkomst? 1.4 2,71 1,22Heb je een agenda voor een vergadering gemaakt? 2.1 2,71 1,16Heb je persoonlijke of niet-persoonlijke gegevens van personeelsleden verwerkt? 1.6 2,69 1,16Heb je gewerkt met een zaalreserveringssysteem? 2.3 2,67 1,35Heb je een digitaal dossier aangemaakt volgens voorschrift? 1.4 2,66 1,17Heb je een actie- en/of besluitenlijst gemaakt van een vergadering? 2.4 2,65 1,16Heb je aan documenten een dossiernummer toegekend? 1.4 2,63 1,32Heb je te maken gehad met uitlenen van documenten of dossiers? 1.4 2,53 1,13Heb je een bijeenkomst meegemaakt zoals een seminar, congres, training? 2.3 2,51 1,11Heb je kleine budgetten beheerd? 2.8 2,48 1,17Heb je geïnformeerd naar de kosten van de catering? 2.3 2,46 1,27Heb je weleens gewerkt met een checklist of draaiboek? 2.3 2,43 ,95Heb je rekening gehouden met de kosten van een zaal / locatie? 2.8 2,34 1,30Heb je facturen gecontroleerd, verwerkt of betaald? 2.8 2,30 1,18Heb je moeten rekenen tijdens je stage? 2.8 2,22 1,06Heb je de bezoekers ingeschreven in een registratiedocument? 2.3 2,21 1,33Heb je je moeten houden aan een budget bij het organiseren van een bijeenkomst? 2.3 2,20 1,23Heb je vergaderingen nationaal of internationaal georganiseerd? 2.3 2,15 1,12Heb je een budget bijgehouden voor het bijhouden van kantoorartikelen? 2.8 2,06 1,12Heb je gegevens verzameld inzake urenregistratie/onkostendeclaraties? 2.8 2,00 1,10

Onderstaande Werkzaamheden komen bijna nooit tot nooit voor tijdens de bpv.



Heb je rapporten van systemen gemaakt? 1.6 1,96 1,08Heb je reisdeclaraties/nota's/offertes verwerkt? 2.7 1,90 1,19Heb je genotuleerd mbv een laptop of opnameapparatuur? 2.4 1,88 1,11Heb je internationale bezoekers mogen ontvangen? 2.5 1,87 1,17Telefoongesprekken gevoerd in een andere taal dan het Nederlands? 1.2 1,82 1,04Heb je een budget beheerd waaruit een vergadering of bijeenkomst moest worden bekostigd? 2.8 1,80 0,99Heb je teksten gemaakt voor het intranet of website? 1.6 1,75 1,02Heb je mogen onderhandelen over de prijs van goederen of diensten? 2.8 1,58 ,86Was je medeverantwoordelijk voor de tekst op de website? 1.6 1,57 ,95Heb je de beschikbaarheid van hotel/vliegtickets of ander vervoer geboekt/gecheckt? 2.7 1,46 ,84Heb je een kernachtige presentatie mogen maken/houden? 2.3 1,37 ,76Heb je hotelaccommodaties mogen boeken? 2.7 1,33 ,77Heb je binnen- of buitenlandse zakenreizen geregeld? 2.7 1,33 ,73Heb je op eigen initiatief beslissingen genomen over het boeken van reizen of accommodaties? 2.7 1,30 ,70Heb je de kantoorbagage moeten regelen tijdens een zakenreis? 2.7 1,10 ,35


Werkproces 1.1 heeft een extra onderverdeling in werkzaamheden.

In de kolom Gemiddelde betekenen de getallen: Waarde 1 taak is door stagiair uitgevoerd, waarde 0 taak is niet door stagiair uitgevoerd.

Tabel 6 onderliggende werkzaamheden uit werkproces 1.1 die voorkomen op de stage, op aflopende volgorde

Omschrijving taak Gemiddelde(M)


FrequentieJa

FrequentieNee

PercentageJa

PercentageNee

Verzorgen van in- en externe e-mails 0,87 ,34 61 9 87,1 12,9Verzorgen van interne e-mails 0,76 ,43 53 17 75,7 24,3Inkomende post doorgestuurd 0,69 ,46 48 22 68,6 31,4Standaardbrieven niet zelf geformuleerd 0,64 ,48 45 25 64,3 35,7Correspondentie zelfstandig verzorgd 0,54 ,50 38 32 54,3 45,7Inkomende post ingescand 0,46 ,50 32 38 45,7 54,3Uitgaande post geregistreerd 0,40 ,49 28 42 40,0 60,0Inkomende post gedistribueerd 0,36 ,48 25 45 35,7 64,3Uitgaande post van porto voorzien 0,33 ,47 23 47 32,9 67,1Vakbladen verspreid 0,29 ,45 20 50 28,6 71,4Teksten verzorgd voor het intranet 0,16 ,36 11 59 15,7 84,3Sociale media 0,09 ,28 6 64 8,6 91,4Persberichten verzorgd 0,06 ,23 4 66 5,7 94,3

Werkproces 1.2 heeft een extra onderverdeling in talen.

Telefoongesprekken in een andere taal dan het Nederlands komt bij 43% van de respondenten voor, deze respondenten gaven aan in het Engels te telefoneren en daarnaast was er één kandidaat die aangaf in het Spaans te telefoneren en één in het Duits.


6.4 Deelvraag 2 In hoeverre beheerst de student, in haar beleving, de uitvoering van de werkzaamheden?

Het resultaat van deelvraag 2: is hieronder in Tabel 7 en 8 weergegeven op aflopende volgorde van uitvoering van de werkzaamheden in het werkproces.

De volgende waarde is toegekend in kolom 2:

Matige beheersing van de taak heeft waarde 1 Voldoende beheersing van de taak heeft waarde 2 Goede beheersing van de taak heeft waarde 3

Tabel 7 beheersing werkproces, perceptie student

Gemiddeld Standaard-deviatie

Werkproces 2.1 Beheert de agenda 2,67 ,53

Werkproces 1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie uitwisseling 2,64 ,52

Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers 2,62 ,55

Werkproces 1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling 2,59 ,55

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer 2,41 ,67

Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk 2,34 ,62

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit 2,30 ,74

Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten 2,13 ,71

Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af 2,10 ,70

Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af 1,98 ,64

Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties 1,78 ,67

Hieruit komt naar voren dat de studenten merendeels van mening zijn dat zij de werkprocessen voldoende tot goed kunnen uitvoeren. Werkprocessen 2.7 en 2.8 worden minder goed beheerst, in de perceptie van de student, dan alle andere werkprocessen. Deze werkprocessen worden door de student voldoende tot matig beheerst.


Dit is een frequentietabel met het aantal respondenten dat heeft aangegeven of ze het werkproces matig, voldoende of goed beheerst.

Tabel 8 Tabel beheersing, perceptie student in aantallen

Aantalmatig

Aantalvoldoende

Aantalgoed

Werkproces 2.1 Beheert de agenda 2 19 49

Werkproces 1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie uitwisseling 1 22 46

Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers 2 22 45

Werkproces 1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling 2 24 43

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer 7 27 36

Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk 5 32 27

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit 11 24 31

Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten 13 33 22

Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af 13 34 20

Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af 13 38 12

Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties 21 30 8


6.5 Deelvraag 3 Waar heeft zij die werkzaamheden, in haar beleving, vooral geleerd op stage of op school?

Het resultaat van deelvraag 3: is hieronder in tabel 9 en 10 weergegeven op aflopende volgorde van waar de student, volgens haar, de werkzaamheden vooral heeft geleerd.

De volgende waarde is toegekend in tabel 4 kolom 2:

Op school geleerd heeft waarde 1 Tijdens de stage geleerd heeft waarde 2

Tabel 9 werkproces waar geleerd, perceptie student

Waar heb je het werkproces het meest geleerd?

Gemiddeld Standaard-deviatie

Werkproces 1.1 Zorgt voor de schriftelijke informatie-uitwisseling 1,92 ,28

Werkproces 1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie uitwisseling 1,91 ,29

Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers 1,90 ,31

Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk 1,89 ,32

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit 1,88 ,32

Werkproces 2.1 Beheert de agenda 1,88 ,32

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer 1,73 ,41

Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af 1,71 ,46

Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten 1,64 ,48

Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af 1,55 ,50

Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties 1,20 ,40

Hieruit komt naar voren dat de studenten merendeels van mening zijn, dat zij de werkprocessen voornamelijk tijdens hun bpv het meest hebben geleerd. Werkproces 2.7 is meer op school geleerd dan in de bpv in de perceptie van de student.

Deze vraag is in een gesloten vraag (2-puntsschaal) en in een open vraag gesteld. De uitkomsten waren gelijk.


Dit is een frequentietabel met het aantal respondenten dat heeft aangegeven of ze het meest op de stage of op school heeft geleerd.

Tabel 10 Tabel waar geleerd in frequenties van aantallen

Waar heb je het werkproces het meest geleerd?

Aantal Stage

Aantal School

Werkproces 1.1 Zorgt voor de schriftelijke informatie-uitwisseling 61 5

Werkproces 1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie uitwisseling 58 10

Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers 56 9

Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk 53 6

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit 45 14

Werkproces 2.1 Beheert de agenda 51 12

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer 50 18

Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af 43 22

Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten 43 24

Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af 27 29

Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties 6 47


Tabel 11 overzichtstabel resultaten

Werkproces

Gemiddeld4= vaak3= soms2= bijna nooit1= nooit Sd Omschrijving

Beheersing interpretatie student

in procenten

Waar geleerd interpretatie student

in procenten

Goed Voldoende Matig Stage School

Ker

ntaa

k 1

Voer

t tak

en ro

ndom

in

form

atie

man

agem

ent

uit

1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling 3,45 (Sd 0,88) Vaak-soms 62 35 3 92 8

1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling

3.21 (Sd 0,53) Vaak-soms 64 35 1 91 9

1.4 Verzorgt de dossiervorming en dossierbeheer 2,94 (Sd 1,07) Soms-bijna nooit 51 39 10 73,5 26,5

1.5 Onderhoudt het relatienetwerk 3,02 (Sd 1,01) Vaak-soms 42 50 8 88,5 11,5

1.6 Voert administratieve taken uit 2,16 (Sd 1,05) Soms-bijna nooit 47 36 17 88 12

Ker

ntaa

k 2

Voer

t tak

en ro

ndom

pl

anni

ng e

n or

gani

satie

uit 2.1 Beheert de agenda 3,42 (Sd 0,83) Vaak-soms 70 27 3 88 12

2.3 Organiseert bijeenkomsten 2,48 (Sd 1,15) Soms-bijna nooit 32 49 19 64 36

2.4 Maakt verslag en handelt zaken af 2,65 (Sd 1,12) Soms-bjina nooit 30 51 19 71 29

2.5 Ontvangt bezoekers 3,42 (Sd 1,04) Vaak-soms 65 32 3 90 10

2.7 Regelt reizen en accommodaties 1,30 (Sd 0,68) Bijna nooit-nooit 14 51 36 11 89

2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af

2,04 (Sd 1,09) Soms-bijna nooit 19 60 21 55 45

Gemiddeld 45 42 13 74 26

Dit is een overzichtstabel waarin per werkproces valt af te lezen: hoe vaak het werkproces gemiddeld op de stage voorkomt en de mate van de beheersing volgens de student. De laatste 2 tabellen geven weer waar de student, in haar perceptie, het meeste heeft geleerd.


7 Conclusie

De onderzoeksvraag in deze rapportage luidt: Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier Secretariële beroepen, leert de student directiesecretaresse/managementassistent, in haar perceptie, tijdens de beroepspraktijkvorming te beheersen?

In dit hoofdstuk komt naar voren welke werkzaamheden de student mag uitvoeren bij het leerbedrijf. In hoeverre beheerst de student, in haar beleving, de uitvoering van die werkzaamheden. Waar heeft zij, die werkzaamheden, in haar beleving, het meeste geleerd: op stage of op school.

De conclusie van dit onderzoek volgt hieronder, gesplitst in de deelvragen. Daarna wordt een advies gegeven dat gericht is op het verbeteren van het probleem.

Deelvraag 1: Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier mag de student tijdens haar beroepspraktijkvoering uitvoeren? Uit de analyse blijkt dat 32% van de werkzaamheden uit werkprocessen vaak tot soms voorkomen, 43% van de werkzaamheden komen soms tot bijna nooit voor en 25% van de werkzaamheden komen bijna nooit tot nooit voor.

De werkzaamheden die vaak tot soms voorkomen, zijn uit onderstaande werkprocessen:

Werkproces 1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers Werkproces 2.1 Beheert de agenda Werkproces 1.2 Zorgt voor mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk

In de frequentie van de werkzaamheden is een duidelijk patroon te herkennen. Het valt op dat de werkzaamheden die te maken hebben met schriftelijk en mondeling communiceren het meest voorkomen. Daarentegen komen financiële werkzaamheden, organiseren van bijeenkomsten, organiseren van zakenreizen en notuleren duidelijk minder aan bod.

De trend is om het leren steeds meer naar de werkvloer te brengen. Opleiding is uit, lerend werken is in! Maar net zo min als opleiding voor iedereen werkt, leert iedereen even gemakkelijk in de complexiteit en de druk van het werk. Als we in kaart kunnen brengen in welke context mensen graag leren, dan kunnen we daar ons voordeel mee doen, bij het organiseren daarvan, aldus Ruijters (2006, p. 39).

Uit de JOB Monitor (2011) worden een aantal knelpunten genoemd door de bpv begeleiders (school):

1. Verhouding aantal studenten – aantal bpv plaatsen2. Kwaliteit van de match tussen studenten en leerbedrijven (leerdoelen versus

leermogelijkheden)3. Duidelijkheid taken/verantwoordelijkheden leerbedrijf

Dan worden er knelpunten ervaren door de praktijkopleiders (stageverlenend bedrijf):

1. Informatievoorziening over de bpv vanuit de opleiding 2. Informatie over de mbo-studenten (leerdoelen)3. Kwaliteit van de match tussen studenten en leerbedrijven (leerdoelen versus

leermogelijkheden)

Uit de landelijke statistieken (Kans op werk, 2013) blijkt dat er een goede kans is om een stageplek te vinden voor een Directiesecretaresse in de regio Rijnmond. In de JOB Monitor wordt juist aangegeven dat het vinden van een erkend leerbedrijf een probleem is. De kwaliteit van de match tussen leerdoelen versus leermogelijkheden blijkt een groot probleem namelijk slechts 32% van de werkzaamheden, die het kwalificatiedossier vereist, komen vaak tot soms voor op het stageadres. Uit zowel dit onderzoek, als uit de JOB monitor, kunnen knelpunten worden gesignaleerd. De leerdoelen


van de student (werkzaamheden uit kwalificatiedossier) komen in onvoldoende mate overeen met de leermogelijkheden op de stage.

Hoeve (2012, p. 2) meent dat op de werkplek er vooral aandacht is voor leerprocessen gericht op de ontwikkeling van vakkennis en vaardigheden, en veel minder voor de ontwikkeling van kennis van de beroepscultuur en de beroepsethiek. Daarnaast constateert zij dat er weinig reflectie is, met als gevolg dat studenten weinig leervragen hebben op basis van hun ervaringen in de praktijk en als er leervragen zijn, krijgen die vaak geen vervolg buiten de praktijksituatie.

Deelvraag 2: In hoeverre beheerst de student, in haar beleving, de uitvoering van de werkzaamheden? Uit de resultaten van de enquête blijkt dat 13% van de respondenten vindt dat zij gemiddeld alle werkprocessen matig beheerst, 42% vindt dat zij alle werkprocessen gemiddeld voldoende beheerst en 45% vindt dat zij dat gemiddeld goed beheerst.

Opvallend hierbij is dat meer dan 60% van de respondenten van mening is, dat zij de volgende werkprocessen goed beheersen:

Werkproces 1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling Werkproces 1.2 Zorgt voor mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling Werkproces 2.1 Beheert de agenda en Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers.

De respondenten gaven aan dat zij de volgende werkprocessen voldoende beheerst:

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en dossierbeheer Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af.

De volgende werkprocessen worden door minder dan 20% van de respondenten aangegeven dat zij die matig tot voldoende beheerst:

Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties en Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af.

Hoe “goed” de resultaten van werkplekleren zijn, hangt af van de kwaliteit van het werk (Bolhuis, Buitink, & Onstenk, 2010, p. 10).

Een meer integrale benadering van het onderwijs dat nu is georganiseerd in verschillende vakken is een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling van competenties. Het is belangrijk dat programmaonderdelen en didactische maatregelen die betrekking hebben op meer algemene competenties en leercompetenties zoveel mogelijk worden geïntegreerd in het onderwijsprogramma voor de vakinhoudelijke competenties. Op deze wijze worden een natuurlijk verbinding gelegd tussen verschillende componenten van “brede vakbekwaamheid”. De ontwikkeling van brede vakbekwaamheid kan dan plaatsvinden in de voor de studenten betekenisvolle en authentieke contexten (Van der Sanden, 2006, p. 27).

Deelvraag 3: Waar heeft zij die werkzaamheden, in haar beleving, vooral geleerd: op stage of op school?Uit de enquête blijkt dat 26% van de respondenten van mening is dat zij gemiddeld alle werkprocessen het meest op school hebben geleerd, 74% vindt dat zij gemiddeld alle werkprocessen het meest in de bpv hebben geleerd. Uitzonderingen zijn de werkprocessen 2.7 (regelt reizen en accommodaties) en 2.8 (beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af).

Uit het onderzoek van Poortman (2007) komt dat de leeruitkomsten en typen leerprocessen afhankelijk zijn van de beroepsfactoren van de leeromgeving, maar ook van de lerende zelf en de instelling die hij heeft. Uit onderzoek van Rosendahl en Straka (2007) blijkt dat er een verband is tussen de motivatie om te presteren en bepaalde vormen van interesse is in het arbeidsklimaat en de variatie in de aangeboden werkzaamheden.


Novice Gevorderd Competent Ervaren Expert

Uit de resultaten van deelvraag 3 kan de conclusie worden getrokken dat de student van mening is, dat zij meer tijdens haar stage leert dan op school. Een werkproces (2.7 Regelt reizen en accommodaties) vormt hierop duidelijk een uitzondering. Werkzaamheden die onder dit werkproces vallen, komen bijna niet tot nooit voor op de stage. Voor dit werkproces geeft de student aan dat zij dit werkproces voor 89% op school heeft geleerd. Van de studenten geeft 36% aan dat zij dit werkproces matig beheerst.

In de JOB monitor (2012, p. 66) wordt vermeld dat over het algemeen 77% van de studenten positief zijn over de mate waarin zij leert tijdens haar stage. In de online lezing van dr. Liesbeth Kester en Prof. Dr. Loek Nieuwenhuis (2012) komt naar voren dat de roc’s continue moeten balanceren tussen: wat wil de overheid? En wat vindt het bedrijfsleven dat iemand moet beheersen aan vakmanschap? Daarnaast stelt de Overheid hoge eisen aan generieke vakken (Nederlands, Rekenen), dit gaat vaak ten koste van de beroepsgerichte vakken.

Kessels meent dat het werken een vorm van leren aan het worden is, de grens tussen school en werk vervaagt en onze opvatting over het leren zal langzaamaan veranderen, leermomenten zullen een steeds belangrijkere plaats in het curriculum in gaan nemen. Kessels is voorstander om mensen al op jonge leeftijd te laten participeren in veilige en betekenisvolle werkprocessen en te laten ervaren dat ze iets zinvols kunnen doen. Er ontstaat dan wederzijdse aantrekkelijkheid, passie en ze worden verleid tot kennisproductiviteit. (Kessels, 2009, p. 13).

Beantwoorden onderzoeksvraag: Welke werkzaamheden, uit werkprocessen van het kwalificatiedossier Secretariële beroepen, leert de student directiesecretaresse/managementassistent, in haar perceptie, tijdens de beroepspraktijkvorming te beheersen?

Uit de resultaten van de drie deelvragen blijkt dat er van een patroon sprake is.

De werkprocessen die vaak tot soms worden uitgevoerd worden aangeduid met een goede tot voldoende beheersing van die taak. Dit patroon is in de overall tabel 11 p. 28 goed te zien.

Opvallend aan de resultaten is dat de werkprocessen die soms tot bijna nooit voorkomen, door de student worden aangegeven dat zij die meer op stage heeft geleerd dan op school.

Een uitzondering is werkproces 2.7 (regelt reizen en accommodaties) want daarvan vindt 89% van de respondenten dat zij hierover meer op school heeft geleerd, de beheersing is volgens de studenten matig tot voldoende. Dit werkproces komt als enige bijna nooit tot nooit voor.

De resultaten uit de drie deelvragen geven concreet aan dat de werkzaamheden die vaak-soms voorkomen op de stage meer op het stageadres worden geleerd dan op school. Ook vindt de student dat juist die werkzaamheden voldoende tot goed worden beheerst in haar perceptie.

Dan valt op dat de werkzaamheden die bijna niet tot nooit voorkomen op de stage toch worden aangemerkt als een voldoende (tot goede) beheersing.

Het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen is ontwikkeld, na onderzoek, onder ervaren beroepsbeoefenaren. Het is geschreven op Expert niveau (zie figuur 2). Uit dit onderzoek blijkt dat vijf werkprocessen vaak tot soms aan de orde komen in de stage, vijf komen soms tot bijna nooit aan de orde en één werkproces komt bijna nooit tot nooit aan bod.

Van het mbo mag worden verwacht dat zij beginnend beroepsbeoefenaren afleveren, het bedrijfsleven zorgt er vervolgens voor dat het vakbekwame beroepsbeoefenaren worden. Het kwalificatiedossier Secretariële beroepen is geconstrueerd op niveau van Expert. Het scholenveld kan de geschetste doelstellingen niet altijd realiseren en in de beroepspraktijkvorming mogen de beroepsbeoefenaren in wording deze werkzaamheden niet altijd verrichten.


Het is essentieel om de juiste mix tussen school (instructie en reflectie) en praktijk (samenwerking en authentieke leersituatie) te vinden: het roc heeft het beroepenveld nodig om de opleiding goed vorm te geven. Sommige bpv plekken zijn niet ingericht om veel werkzaamheden uit werkprocessen aan bod te laten komen. Juist door stages te lopen in zowel leerjaar één en twee (aaneensluitende periode) en in leerjaar drie zou er een compleet pakket aan leermogelijkheden kunnen worden geïnitieerd door de verschillende beroepscontexten. De beroepspraktijk is weerbarstig bijv. om een geaccrediteerde leerplek te vinden op leerproces. De mbo student is blij met de bpv plek die ze “binnen de tijd” kan vinden, zodat ze aan de gestelde stage-uren kan komen. Verschillende schoolsoorten (hbo, mbo, vmbo, avo) vissen in dezelfde vijver als het gaat om het vinden van stageplekken (Beroepspraktijkvorming in het mbo. Onderzoek naar kwaliteitsbevorderende en -belemmerende factoren, 2006). Als de mbo student al kan kiezen uit bpv plekken, selecteert zij haar stageplek bij voorkeur uit financiële (stagevergoeding) en / of mobiele overwegingen (dicht bij huis).

Acquisitie (van kennis) versus participatie (praktijksituaties), breed versus specifiek opleiden en “sturen” versus “loslaten” zijn de belangrijkste dilemma’s die in relatie tot werkplekleren onderscheiden kunnen worden. Als werkplekleren effectief moet zijn, dient men een balans te vinden tussen acquisitie en participatie, tussen generiek en specifiek opleiden, en tussen gestuurd leren en authentiek leren, aldus Poortman en De Visser (2009, p. 15). De kwaliteit van bpv is afhankelijk van de leer- en ontwikkelvragen van de student.

Advisering: Uit de resultaten van dit onderzoek komt dat het selecteren van een leerbedrijf duidelijk op leervraag moet geschieden (conform het advies van het kenniscentrum Ecabo). De student loopt gedurende de drie leerjaren stage bij verschillende bedrijven. Als de student in het eerste leerjaar stage loopt, moet ze precies bijhouden, bijvoorbeeld door het bijhouden van een logboek, welke werkzaamheden uit werkprocessen zij mag uitvoeren. Zij kan op deze basis gericht op zoek gaan naar een stagebedrijf in leerjaar 2 en aansluitend leerjaar 3. Op die manier komen zo veel mogelijk werkzaamheden aan bod, die te leren zijn in een leerbedrijf.

Er moet veel meer aandacht besteed worden aan de reflectieve competenties van de student. Als de student goed kan aangeven waar haar ontwikkelpunten liggen, kan ze gericht zoeken naar een stageplek. Ze kan daar werken aan haar te ontwikkelen beroepscompetenties.

Zorg ervoor dat zowel de praktijkopleider, de student en de bpv begeleider goed op de hoogte zijn van de te (praktijk)leren leerdoelen. Zorg ervoor dat de student dit gedurende de drie leerjaren secuur in kaart brengt en onderhoudt.

Werk zoveel mogelijk met vaste bpv-bedrijven en hou daar een goede database van bij. Maak duidelijke afspraken met de praktijkopleiders. De afspraken zijn: het aantal uren dat een student stage loopt in een bepaalde stageperiode en de werkzaamheden die een stagiaire kan uitvoeren. Zoals de stageperioden (zie tabel 2) er nu uitzien, kan het hele jaar door stagiaires worden geplaatst bij een bpv-plek. Dit is een groot voordeel voor de stageverlenende bedrijven. De stagecoördinator kan op die manier gericht studenten bij leerbedrijven plaatsen. Als de student goed heeft gereflecteerd, kan ze in overleg met de stagecoördinator en hij kan dan een match maken tussen een leerbedrijf en de student.

De stagecoördinator van het roc moet een database beheren waarin per (vast) leerbedrijf wordt bijgehouden welke leerdoelen kunnen worden behaald. Er moeten met bpv verlenende bedrijven goede afspraken worden gemaakt over de uit te voeren werkzaamheden. Als die niet op de afdeling zelf kunnen plaatsvinden maar wel op een andere afdeling, zou de student wellicht voor een aantal dagen op die bewuste afdeling kunnen worden geplaatst.

Figuur 2 model Dreyfus and Dreyfus


Het curriculum moet worden aangepast. De werkprocessen 2.7 en 2.8 komen het minste voor tijdens de bpv. In de schoolse setting moeten deze werkzaamheden meer worden geschoold en geoefend. De werkzaamheden zoals telefoongesprekken Nederlands, ontvangen van bezoekers en het beheren van de agenda komen het meest voor in de stage. Die zouden theoretisch aan bod kunnen komen op school en een paar keer worden geoefend.

Werkprocessen 1.2 (zorgt voor mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling) en 2.5 (ontvangen van bezoekers) kwalificerend beoordelen in de bpv. Hierbij moet wel worden opgelet dat een bezoeker Engels en een telefoongesprek Engels aan bod kunnen komen in de bpv. Anders zou dat door middel van rolspelers kunnen worden gesimuleerd.

Het kenniscentrum Ecabo zou bij de accreditatie van de leerbedrijven rekening kunnen houden met de mogelijkheid van het aanleren van werkzaamheden uit werkprocessen. De criteria voor de leerbedrijven zijn aannemelijk maar een bedrijf dat aan alle criteria voldoet en te weinig gevarieerde werkzaamheden uit werkprocessen kan aanbieden, zou niet mogen worden geaccrediteerd.

8 DiscussieIn dit onderzoek is niet gekeken of de werkzaamheden die studenten niet hebben uitgevoerd tijdens de bpv, wel konden worden uitgevoerd op het leerbedrijf. Het zou kunnen zijn dat de praktijkopleider de stagiaire niet capabel genoeg vindt om bepaalde werkzaamheden uit te voeren. Dit is niet meegenomen in dit onderzoek.

Van de studenten is 87% van mening dat zij de werkprocessen voldoende tot goed beheerst. Alle respondenten uit mijn onderzoek hebben een “voldoende” voor hun stage gekregen. Een voldoende krijgen zij op het functioneren op hun werkplek. Dit is ongeacht het aantal werkprocessen die de student mag/kan uitvoeren. De eindbeoordeling van de bpv wordt uitsluitend door de praktijkopleider verricht. Het summatieve examenproject, dat op het einde van leerjaar 3 plaatsvindt, behelst wel alle werkzaamheden uit werkprocessen en daarbij is de cesuur dat alle werkprocessen “voldoende” afgerond moeten worden. Het kan gebeuren dat een student een “voldoende beoordeling” heeft voor haar bpv maar een “onvoldoende” voor haar summatieve examenproject. Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat een beoordeling op werkproces in de bpv ook zou moeten worden meegenomen.

Uit dit onderzoek blijkt dat er sprake is van discrepantie tussen de werkzaamheden die voorkomen en de mate waarin de student vindt dat zij dat werkproces voldoende beheerst. Enerzijds blijkt dat maar 32% van de werkzaamheden vaak tot soms voorkomen, anderzijds is 74% van de respondenten van mening dat zij meer tijdens hun bpv leren dan op school.

8.1 Evaluatie van het uitgevoerde onderzoekIn de enquête komen vragen voor die breder zijn dan mijn onderzoek. Met name bij de algemene vragen, staan vragen waarbij de respondent een cijfer moet geven voor de begeleiding vanuit het bedrijf en vanuit school. Ook staat er een vraag, hoe zij de begeleiding anders zou willen zien. Deze vragen zijn niet relevant voor mijn onderzoek.

Bij werkproces 1.1 (Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling) heb ik een tweepuntsschaal (ja of nee) gebruikt voor de afzonderlijke onderdelen die vallen onder de werkzaamheden. Ik had hier toch beter een vierpuntsschaal (vaak, soms, bijna nooit, nooit) kunnen toepassen, dit zou de enquête meer eenduidig hebben gemaakt.

In de enquête staat per werkproces de vraag benoemd of de student van mening is dat zij meer tijdens de bpv of meer op school heeft geleerd. Hier was bewust voor gekozen, om de student te dwingen een keuze te maken. Achteraf bezien had dit toch beter een 3-puntsschaal moeten zijn, nl. beide (op school en in de bpv). Tijdens het uitwerken in SPSS van de enquêtes bleek dat sommigen toch een kruisje hadden gezet tussen de twee kolommen in. Die heb ik als ‘missing values’ aangegeven.

In dit onderzoek heb ik me gericht op de werkzaamheden die de stagiaire mag uitvoeren tijdens haar bpv. In leerjaar 1 van de MLI heb ik een onderzoeksopzet geschreven en daarbij bleek dat de deelvragen een breder perspectief hadden dan de onderzoeksvraag. Dit hield in leerjaar 2 in dat ik


mijn onderzoeksopzet voor een groot gedeelte moest aanpassen. Dit heeft uiteindelijk enorm veel tijd gekost. Over het onderzoek en de onderzoeksresultaten ben ik erg tevreden, omdat er nu echt iets mee gedaan kan worden. Het curriculum wordt aangepast met de werkprocessen die minimaal aan bod komen in de stage. Er zal in de bpv kwalificerend worden geëxamineerd, op deze manier wordt het beroepenveld meer betrokken bij het onderwijs en dat is uiteindelijk wat de Onderwijsinspectie en de Rijksoverheid voor ogen heeft. Het onderzoek heeft voor mij inzichtelijk gemaakt waarom de student vindt dat zij in haar stage meer leert dan op school. Eén student vertelde mij, op mijn vraag waar zij het meest heeft geleerd, dat het in de bpv voor het “echt” is. Op school wordt toch niets met de opdrachten gedaan. Dit alles heeft te maken met het betekenis geven (zie conclusie) aan een taak.

8.2 Kansen voor vervolgonderzoekDe studenten die werden ondervraagd kwamen net uit hun stageperiode weer op school (tweedejaars) of kwamen voor een terugkommiddag tijdens hun stage (derdejaars) weer naar school. Een vervolgonderzoek zou kunnen zijn: de derdejaarsstudenten, op het einde van hun studie, te ondervragen (mondeling of schriftelijk) met dezelfde enquêtevragen, zodat er een goed beeld zou ontstaan wat uiteindelijk het resultaat is na alle drie de stageperioden.

Dit onderzoek is uitgevoerd in de Randstad, met name omgeving Rotterdam. Het zou misschien een ander beeld geven als ditzelfde onderzoek in een ander deel van Nederland zou worden uitgevoerd.

In dit onderzoek is niet meegenomen dat de student een persoonlijke ontwikkeling doormaakt en er sprake is van toename van beroepshouding. Er is uitsluitend op werkzaamheden uit werkprocessen gemeten. Een vervolgonderzoek zou de mate van beheersing van beroepscompetenties (zoals beschreven in het kwalificatiedossier) kunnen zijn.

Tijdens een bedrijvendag bij het Albeda College sprak ik een praktijkopleider die werkzaam is bij Vopak. Zij meende dat “alles is wel te leren, het allerbelangrijkste is dat de student beroepshouding en beroepethiek aanleert die bij de cultuur van het Secretariële beroep hoort”. In mijn onderzoek heb ik me niet gericht op competentieontwikkeling van de student maar uitsluitend op uit te voeren werkzaamheden die overeenkomen met het kwalificatiedossier Secretariële beroepen. Een vervolgonderzoek, dat het hele proces van het eigen maken van secretariële werkzaamheden én beroepscompetenties meet, zou zeker uitkomst bieden.

8.3 Wat heeft dit onderzoek tot nu toe opgeleverd?Op 11 april 2013 heeft een collega stagecoördinator P. Guinee een bedrijvendag georganiseerd bij ons op de locatie (Weena te Rotterdam).

Er waren van Secretarieel zo’n 50 vertegenwoordigers van bedrijven uitgenodigd en daarvan 10 praktijkopleiders (met hun stagiaires) van verschillende bedrijven. De bedrijven varieerden van de (Overheid) Gemeente Rotterdam tot (Medische sector) MC Erasmus tot (multinational) Vopak.

Tijdens die bedrijvendag heb ik een presentatie gehouden over de resultaten van dit onderzoek. In een voorstadium is afgesproken dat ik in mijn presentatie de richting op zou gaan om een pilot te introduceren om onderdelen vanuit de stage tijdens die periode kwalificerend te examineren. In een algemeen Albeda onderzoek (Klanttevredenheidsonderzoek 2012 onder praktijkopleiders Albeda College branche S&A) kwam naar voren dat maar één bedrijf kwalificerend zou willen beoordelen in de praktijk, dus het was mijn uitdaging om daar toch minimaal 5 bedrijven voor te vinden.

Uit mijn onderzoek komt dat de werkprocessen 1.2 Werkproces: Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling en 2.5 Ontvangt bezoekers vaak voorkomen in de stage. In het Waarderingskader van de Inspectie (2012) staat specifiek vermeld dat onderdelen van het examen in de reële beroepspraktijk moeten plaatsvinden. Tot op heden hebben wij dat nog niet toegepast. Na mijn presentatie heb ik gevraagd welke praktijkopleiders zouden willen participeren in een pilot waarbij de bovengenoemde werkprocessen kwalificerend worden afgetoetst in de bpv. Alle tien praktijkopleiders hebben zich opgegeven om volgend jaar te willen participeren in een pilot project.Daarnaast zal het curriculum van onze opleiding worden aangepast. Binnen de schoolcontext zullen de werkprocessen 2.7 en 2.8 meer worden ingezet in de beroepsgerichte methoden.

8.3 Wat levert dit op?Uit dit onderzoek komen een aantal aspecten die ervoor kunnen zorgen, dat de situatie, zoals die nu is, verbeterd kan worden.


Het curriculum wordt aangepast: werkprocessen 2.7 en 2.8 krijgen meer aandacht in de schoolse lessen.

De studenten kunnen kwalificerend worden geëxamineerd voor de werkprocessen 1.2, 2.1 en 2.5 in de bpv

De werkprocessen 1.2, 2.1 en 2.5 kunnen dan worden gewist uit het kwalificerende examenproject (vindt plaats in juni in het derde leerjaar). Dit betekent dat er geen rolspelers bezoekers (2 Nederlands, 2 Engels) en telefoongesprekken (2 Nederlands en één Engels) hoeven te worden georganiseerd. Het zal organisatorisch (voor het examenproject) een verlichting zijn als deze werkprocessen in de bpv worden getoetst.

De school voldoet dan aantoonbaar aan de eisen van het Waarderingskader van de Onderwijsinspectie

De praktijkopleiders zijn de professionals en zij krijgen een serieuze rol in de examinering.

9 Kennisdisseminatie

De resultaten van dit onderzoek zullen bij de presentatie bij de MLI HRO Rotterdam worden gepresenteerd. Hier zijn onderwijsprofessionals van verschillende schooltypen aanwezig.

De rapportage van mijn onderzoek zal ik binnen het ROC Albeda College verspreiden en ik zal het publiceren op het intranet. Ik zal ook binnen de locatiebrede vakgroep Secretariële beroepen een presentatie houden over de onderzoeksresultaten. Daarnaast zal ik dit onderzoek op mijn blog publiceren (www.ingridterhorst.wordpress.com), mijn LinkedIn plaatsen en via Twitter openbaar maken.

Dan zal ik binnen de participanten, mijn stakeholders een PowerPoint presentatie houden met de resultaten van mijn onderzoek. Ook zal ik mijn onderzoeksrapportage overleggen bij de desbetreffende collega’s van het kenniscentrum Ecabo, zodat zij gebruik kunnen maken van de resultaten die mijn onderzoek hebben opgeleverd. Zij hebben onderzoek gedaan onder ervaren beroepsbeoefenaren en mijn onderzoek geeft een vergelijking tussen de werkprocessen van de ervaren secretaresse en die van een beginnend beroepsbeoefenaar. Mijn onderzoek zal ik aanbieden bij Stichting Praktijkleren in Amersfoort. Zij ontwikkelen leermiddelen en examenproducten voor de Secretariële Beroepen die landelijk summatief worden geëxamineerd.


http://www.ingridterhorst.wordpress.com/

Literatuur

Albeda College. (sd). Opgeroepen op 5 9, 2013, van www.albeda.nl Beroepspraktijkvorming: http://www.albeda.nl/organisatie/bestanden/BPV%20Protocol%20NED.pdf

Arjan van der Meijden, A. W. (2010). CGO langs de meetlat. 's Hertogenbosch: Ecbo.

Baarda, B., Bakker, E., van der Hulst, M., Fischer, T., Julsing, M., van Vianan, R., et al. (2012). Basisboek Methoden en Technieken. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.

Bedrijfsleven, B.E. (2013). Kans op werk. Opgeroepen op 5 8, 2013, van Kans op werk. Website van het Beroepsonderswijs en Bedrijfleven: http://prod.pub.kansopwerk.nl/SearchStage.aspx?field=region

NWO. (2009). Beroepspraktijkvorming in het mbo. NWO Maatschappij- en gedragswetenschappen.

Blokhuis, F., Leenders, E., & Blockhuis, C. (2006). Beroepspraktijkvorming: het organiseren van interactie. MBO Raad.

Bolhuis, S., & Simons, P. (1999). Leren en werken. Deventer: Kluwer Bedrijfswetenschappen.

Bolhuis, S., Buitink, J., & Onstenk, J. (2010). Leren door werken in de school, achtergronden van opleiden in de school voor po en vo. Den Haag: VSNU Vereniging van universiteiten association of universities .

Bronneman, R. (2006). Duaal als ideaal. Sociaal en Cultureel Planbureau.

Colo, E. (2011). Beroepscompetentieprofiel directiesecretaresse/managementassistent. Amersfoort: Ecabo.

Colo, E. (2012). Beroepscompetentieprofiel directiesecretaresse/managementassistent. Amersfoort: Ecabo.

De Ries, K., Nieuwenhuis, L., & van der Neut, I. (2012). Caseverslag Exmo II: Nimeto bpv begeleiding via sociale media. Tilburg: IVA.

Detmar, B. (2009). Beroepspraktijkvorming in het MBO. Amsterdam: Beleidsonderdijk Dijk12.

Donk, B. v. (2011). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Dossier: competentiegericht onderwijs mbo. (2009). Opgeroepen op 4 29, 2013, van www.leraar24.nl: http://www.leraar24.nl/dossier/911/competentiegericht-onderwijs-mbo

Ecabo. (2012-2013). Landelijke Kwalificaties MBO Secretariële beroepen. Amersfoort: Kenniscentrum Ecabo.

Ecabo. (2009). Onderzoek naar de secretariële beroepen. Amersfoort: Ecabo.

Ecabo. (2011). Onderzoek over stagebeleid bij gemeenten. Amersfoort: Ecabo.

Ecabo. (2013). Reglement en criteria voor leerbedrijven. Opgeroepen op 4 28, 2013, van www.ecabo.nl: http://www.ecabo.nl/sites/default/files/webshop/reglement-en-criteria-stage-leerbedrijven.pdf

Ecabo. (2012). Wij houden niet van stilstaan. Amersfoort: Ecabo Kenniscentrum beroepsonderwijs en bedrijfsleven.

Glaudé, M., Van den Berg, J., Verbeek, F., & De Bruijn, E. (2011). Pedagogisch-dedactisch handelen van docenten in het mbo. Literatuurstudie. 's Hertogenbosch: Ecbo.

Hoeve, A. (2012). Onmiskenbare "inwijding" in het beroep. 's-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.

Job Monitor 2012. (sd). Opgeroepen op 4 20, 2013, van Landelijke overzichten per thema: http://jobmonitor2012.kiwi.qdelft.nl/KiwiDashboard.aspx

Job Monitor (2012). JOB Monitor 2012 Studententevredenheid in het mbo.


Job Monitor. (2013). Opgeroepen op 4 27, 2013, van Job Monitor landelijke uitslagen per thema: http://jobmonitor2012.kiwi.qdelft.nl/KiwiDashboard.aspx

Kessels, J. (2009). Werken en leren versmelten in de kennissamenleving. Processional , 2.

Ministerie van Onderwijs, C. e. (2013). Vergelijkingsresultaten vsv. Opgeroepen op 5 9, 2013, van Rijksoverheid: http://www.vsvverkenner.nl/landelijk/vergelijken/resultaten

Nelen, A., Poortman, C., De Grip, A., Nieuwenhuis, L., & Kirschner, P. (2010). Het rendement van combinaties van leren en werken. Twente: Universiteit.

Onderwijs, I. v. (2006). Beroepspraktijkvorming in het mbo. Onderzoek naar kwaliteitsbevorderende en -belemmerende factoren. Opgeroepen op 4 20, 2013, van http://www.onderwijsinspectie.nl/binaries/content/assets/Actueel_publicaties/2006/Beroepspraktijkvorming+in+het+mbo.pdf

Onderwijsinspectie. (2012). Toezichtkader bve 2012. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Onderwijsraad. (2003). Werkplekleren in de beroepsonderwijskolom. Den Haag: Onderwijsraad.

Onstenk, J., Bruijn, E. d., & van den Berg, J. (2004). Een integraal concept van competentiegericht leren en opleiden: achtergronden en theoretische verantwoorden. 's-Hertogenbosch: CINOP.

Overheid. (2013). wetten overheid. Opgeroepen op 5 8, 2013, van www.wetten.overheid.nl: http://wetten.overheid.nl/BWBR0007625/geldigheidsdatum_10-05-2013

Poortman, C. (2009). Leren door werk, de match tussen deelnemer en werkplek. 's Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.

Poortman, C., & Visser, K. (2009). Leren door werk, de match tussen deelnemer en werkplek. 's-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.

Prof. Dr. Nieuwenhuis, L., & Dr. Kester, L. (2012, november 29). Samen ontwerpen van werkplekleren voor Beroepsonderwijs.

Rijksoverheid. (2013). Actieplan mbo Focus op vakmanschap. Opgeroepen op 8 5, 2013, van Rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2011/02/16/actieplan-mbo-focus-op-vakmanschap-2011-2015.html

Rijksoverheid. (2012). Kwaliteit stages mbo verbetert. 's-Gravenhage : Rijksoverheid.

Rijksoverheid. (2013). Rijksoverheid, beroepsgericht mbo. Opgeroepen op 4 28, 2013, van Beroepsgericht mbo: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/middelbaar-beroepsonderwijs/beroepsgericht-mbo

Rosendahl, J., & Straka, G.A. (2007). Aneignung beruflicher Kompetenz - interessengeleitet oder Leistungsmotiviert? ITB-Forschunsberichte. Bremen: Universität Bremen.

Ruijters, M. (2006). Liefde voor leren. Deventer: Kluwer.

SLO, C. E. (2006). Beroepspraktijkvorming het organiseren van interactie. MBO Raad.

Stagemonitor. (sd). Opgeroepen op april 10, 2013, van JOB: http://jobmonitor2012.kiwi.qdelft.nl/

Streumer, J. (2010). De kracht van werkplekleren. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.

Taris, T. (2010, 3). Motiveren om te leren, de inrichting van de werkplek kan helpen. Develop , p. 6.

Van den Berg, N., & De Bruijn, E. (2009). Het glas vult zicht; Kennis over vormgeving en effecten van competentiegericht beroepsonderwijs; verslag van een review. 's-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.


Van der Donk, C., & van Lanen, B. (2011). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Van der Meijden, A., Westerhuis, A., Huisman, J., Neuvel, J., & Groenenberg, R. (2009). Beroepsonderwijs in verandering: op weg naar competentiegericht onderwijs. De vierde meting van CGO Monitor. 's-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.

Van der Meijden, A., Westerhuis, A., Huisman, J., Neuvel, J., & Groenenberg, R. (2010). CGO langs de meetlat. 's Hertogenbosch: Ecbo.

Van der Sanden, J. (2006). Ergens goed in worden, Johan van der Sanden en zijn Beroepsonderwijs. Apeldoorn Antwerpen: Fontys Centrum Beroepsonderwijs en Garant-Uitgevers n.v.

Van der Vis, H. (2012). Brancheplan S&A . Rotterdam: Albeda College.

Van Dinteren, R. (2007). Leren in organisaties. Londen: Universiteit van Roehampton.

Veldhoven, M. (2010). Werkplekleren meer dan stage en bpv. MBO2010.

Website Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. (2013). Opgeroepen op 5 9, 2013, van www.kansopwerk.nl: http://prod.pub.kansopwerk.nl/SearchStage.aspx?field=region


Bijlage 1 Enquêtevragen

Beste student,

Met onderstaande vragen wil ik onderzoeken welke werkzaamheden je hebt mogen doen tijdens je stage. Jouw antwoorden leg ik naast de eisen die gesteld zijn door de minister. Alvast bedankt voor je medewerking.

Ingrid Maat-ter Horst

Vragen DS/MA Stagiaires MBO niveau 4 directiesecretaresse/managementassistent

Algemene vragen:

Wat is je leeftijd?

1. Welke vooropleiding heb je genoten? (met diploma) o VMBO kadero VMBO gemengdo VMBO theoretischo MBO niveau 2

o Anders:……………………………………………………………………………………(graag vermelden welke opleiding)

2. Bij welk branche heb je stage gelopen? (bijv. medische sector, juridische sector, gemeente/overheid, verzekeringen, agrarische sector enz)

……………………………………………………………………………………………………………

Op welke afdeling werkte je?

……………………………………………………………………………………………………………Wat is/was de functie van je begeleider binnen het bedrijf?

……………………………………………………………………………………………………………

Op welke afdeling werkt je begeleider?

……………………………………………………………………………………………………………

3. Zat je begeleider op dezelfde afdeling als jij?

o Jao Nee

4. Was je begeleider zelf een “gediplomeerd” directiesecretaresse/managementassistent?

0 ja


0 Nee

5. Ben je tevreden over je begeleiding vanuit het bedrijf?

Heel tevreden 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 helemaal ontevreden

Graag uitleggen waarom?

……………………………………………………………………………………………………………….

6. Ben je tevreden over je begeleiding vanuit school?

Heel tevreden 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 helemaal ontevreden

Graag uitleggen waarom?

………………………………………………………………………………………………………………………

7. Heb je een voorstel hoe je je begeleiding liever anders had gewild?

………………………………………………………………………………………………………………………

Nu komen er vragen over de werkzaamheden die je verricht tijdens je stage (of hebt verricht):

Werkproces 1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling

Nooit1

Bijna nooit2

Soms3

Vaak4

Mocht je zelfstandig corresponderen in het Nederlands ? Heb je de inkomende post behandeld?Heb je uitgaande post behandeld? (geregistreerd, porto, ingescand)

In welke vorm mocht/mag je corresponderen? (meerdere antwoorden mogelijk)

o Interne e-mailso Interne en externe e-mailso Brieven (zelf geformuleerd)o Standaardbrieven (niet zelf geformuleerd)o Teksten voor het intranet gemaakto Sociale media zoals Facebook en Twitter onderhouden voor het bedrijfo Persberichten gemaakto Anders:

Welke werkzaamheden heb je inzake inkomende postbehandeling verricht?: (meerdere antwoorden mogelijk)

o Inkomende post geregistreerdo Inkomende post ingescando Inkomende post gedistribueerd o Inkomende post doorgestuurd voor behandelingo Vakbladen verspreid


o Anders:

Welke werkzaamheden heb je inzake uitgaande postbehandeling verricht?: (meerdere antwoorden mogelijk)

o Uitgaande post geregistreerdo Uitgaande post ingescando Uitgaande post van porto voorzieno Anders:

……………………………………………………………………………………………………………

Matig Voldoende Goed Geef aan hoe je dit werkproces nu beheerst en waar je dit hebt geleerd

School StageWaar heb je dit voornamelijk geleerd, op school of tijdens je stage

Werkproces 1.2 Zorgt voor mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je telefoongesprekken gevoerd in het Nederlands?Heb je telefoongesprekken gevoerd in een andere taal dan het Nederlands?Heb je zelf telefoongesprekken afgehandeld? Heb je telefoongesprekken doorverwezen?

In welke taal heb je telefoongesprekken gevoerd?

o Engelso Duitso Franso Spaans

……………………………………………………………………………………………………………

In hoeverre heb je over deze werkzaamheden juist meer tijdens je bpv of juist op school meer geleerd?

………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer


Nooit

Bijna nooit

Soms Vaak

C1 Heb je een digitaal dossier aangemaakt?C2 Heb je een digitaal dossier ingedeeld volgens voorschrift?C3 Heb je documenten geregistreerd?C4 Heb je aan documenten een dossiernummer toegekend?C5 Heb je een dossier samengesteld voor een project of bijeenkomst?C6 Heb je te maken gehad met vertrouwelijke documenten?C7 Heb je te maken gehad met geheime documenten?C8 Heb je te maken gehad met uitlenen van documenten of dossiers?C9 Heb je te maken gehad met een papieren archief?C10 Heb je te maken gehad met een digitaal archief?C11 Heb je een eigen bedrijfs e-mailadres? Ja / Nee

Heb je tijdens je stage meer geleerd over dossiervorming dan op school? Graag uitleggen

………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 1.5 Verzorgt het relatienetwerk

Nooit

Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je contact (schriftelijk of mondeling) gehad met externe relaties van je stagebedrijf?Heb je een relatie bestand bijgehouden?Heb je gegevens van relaties moeten bijwerken in een relatiebestand?Heb je op proactieve wijze contact gehad met een relatie van je leidinggevende? (dan kwam het initiatief van jou)


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Matig Voldoende Goed Geef aan hoe je dit werkproces nu


beheerst en waar je dit hebt geleerdSchool Stage

Waar heb je dit voornamelijk geleerd, op school of tijdens je stage

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je verschillende soorten persoonlijke en niet-persoonlijke gegevens van personeelsleden verwerkt? Denk hierbij aan: aan- en afwezigheidadministratie, ziekmeldingen, verlofdagen, salarisadm.Heb je rapporten van deze systemen gemaakt?Heb je input voor het jaarverslag gemaakt?Heb je teksten gemaakt voor het intranet of website?Was je medeverantwoordelijk voor de tekst op de website?Heb je te maken gehad met vertrouwelijke of geheime documenten over personeelsleden?Heb je functioneringsgesprekken en/of beoordelingsgesprekken ingepland in de agenda?


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 2.1 Beheert de agenda

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je de agenda bijgehouden voor de directie/manager van het bedrijf?Heb je gemaakte afspraken zelfstandig mogen verzetten of annuleren?Heb je een manager of directie lid gewezen op iets wat hij/zij nog moest doen?Heb je overleg gehad met de directie/manager over het inplannen van afspraken?Heb je een digitale agenda bijgehouden?



………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je een bijeenkomst meegemaakt zoals een seminar, congres, training?Heb je vergaderingen nationaal of internationaal georganiseerd?Heb je wel eens gewerkt met een checklist of draaiboek?Heb je een locatie gereserveerd waar een bijeenkomst was?Heb je die zelf mogen uitzoeken?Heb je rekening gehouden met de kosten van een zaal/locatie?Heb je zelf een zaalopstelling mogen bepalen?Heb je geïnformeerd naar de kosten van de catering?Heb je gewerkt met een zaalreserveringssystteem?Heb je een agenda voor een vergadering gemaakt?Heb je een uitnodiging gemaakt/gestuurd voor een bijeenkomst?Heb je op eigen initiatief beslissingen genomen?Heb je je moeten houden aan een budget bij het organiseren van een bijeenkomst?Heb je overleg gehad met collega’s over zaken die met het organiseren van bijeenkomsten te maken hebben?Heb je stressvolle situaties meegemaakt?Heb je een kernachtige presentatie mogen maken en houden?




………………………………………………………………………………………………………………………

Welke evenement heb je georganiseerd?

………………………………………………………………………………………………………………………


Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af

Nooit

Bijna nooit

Soms

Vaak

Heb je mogen notuleren bij vergaderingen?Heb je notulen uitgewerkt?Heb je een actie- en/of besluitenlijst gemaakt van een vergadering?Heb je genotuleerd met behulp van een laptop of opnameapparatuur? Heb je te maken gehad met vertrouwelijke of gevoelige informatie dat tijdens een vergadering is besproken?


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je bezoekers mogen ontvangen?Heb je internationale bezoekers mogen ontvangen?Heb je de bezoekers ingeschreven in een registratiedocument?Heb je gecommuniceerd (bijv. over het weer/verkeer) met de bezoekers?


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………




Werkproces 2.7 regelt reizen en accommodaties

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je binnen- of buitenlandse zakenreizen geregeld?Heb je hotelaccommodaties mogen boeken?Heb je de kantoorbagage moeten regelen tijdens een zakenreis?Heb je de beschikbaarheid van hotels/vliegtickets of ander vervoer geboekt/gecheckt?Heb je op eigen initiatief beslissingen genomen over het boeken van reizen of accommodaties?


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………



Werkproces 2.8 beheert budgetten en handelt financiële zaken af

Nooit Bijna nooit

Soms Vaak

Heb je kleine budgetten beheerd? (bijv. receptie, jubilea, vertrek collega, geboorte, verjaardagen)Heb je een budget beheerd waaruit een vergadering of bijeenkomst moest worden bekostigd?Heb je een budget bijgehouden voor het bijhouden van kantoorartikelen?Heb je mogen onderhandelen over de prijs van goederen of diensten?Heb je facturen gecontroleerd, verwerkt of betaald?Heb je gegevens verzameld inzake urenregistratie en of onkostendeclaraties?Heb je reisdeclaraties-nota’s-offertes verwerkt?Heb je moeten rekenen tijdens je stage?Heb je offertes opgevraagd?


………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Matig Voldoende Goed


Geef aan hoe je dit werkproces nu beheerst en waar je dit hebt geleerd


Welke werkzaamheden heb je verricht, die hier boven niet staan vermeld?

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Waar heb jij het meeste geleerd, tijdens je stage of op school (in algemene zin)?

Wil je dit ajb uitgebreid uitleggen?

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Wat vond je het moeilijkste tijdens je stage?

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Ben je bereid om eventueel een nagesprekje te houden over deze enquête? Vul dan hieronder je e-mailadres in.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Dank je wel voor het invullen van deze enquête.

Ingrid Maat ter Horst


Bijlage 2 Samenvatting Kwalificatiedossier Secretariële beroepen niveau 4 Directiesecretaresse/Managementassistent cohort 2011

Kerntaak 1 Voert taken rondom informatiemanagement uit

Werkprocessen Competenties Kennis en vaardigheden

1.1 Zorgt voor schriftelijke informatie-uitwisseling

1.2 Zorgt voor mondelinge (telefonische) informatie-

uitwisseling

1.4 Verzorgt de dossiervorming en het

dossierbeheer

1.5 Onderhoudt het relatienetwerk

1.6 Voert administratieve taken uit

Beslissen en activiteiten initiërenSamenwerken en overleggenFormuleren en rapporterenVakdeskundigheid toepassenAnalyserenPlannen en organiserenInstructies en procedures opvolgenMet druk en tegenslag omgaanAandacht en begrip tonenRelaties bouwen en netwerkenOp de behoefte en verwachting van de klant richten

Communicatieve vaardighedenKennis en vaardigheid in het gebruik van de Nederlandse taal, in het gebruik van een moderne vreemde taal.Kennis van en gebruik van e-mailopties, in het toepassen van zakelijke etiquette, gebruik van communicatiemiddelen, gebruik van een archiveringssysteem, in het gebruik van informatiebronnen, in het toepassen van gesprekstechnieken.Kennis in verschillen tussen culturen en vaardigheid in het omgaan met deze verschillen.Inzicht in het belang voor de organisatie en inzicht in het belang voor de organisatie van informatie-uitwisseling.Kennis van wettelijke regels mbt bescherming persoonsgegevensKennis van de kwaliteitseisen van de organisatie

Kerntaak 2 Voert taken rondom planning en organisatie uit

2.1 Beheert de agenda

2.3 Organiseert bijeenkomsten

2.4 Maakt verslag en handelt zaken af

2.5 Ontvangt bezoekers

2.7 Regelt reizen en accommodaties

2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële

zaken af

Beslissen en activiteiten initiërenSamenwerken en overleggenFormuleren en rapporterenVakdeskundigheid toepassen, AnalyserenPlannen en organiserenInstructies en procedures opvolgenMet druk en tegenslag omgaanEthisch en integer handelenBedrijfsmatig handelen Op de behoefte en verwachting van de klant richten

Communicatieve vaardighedenKennis van en vaardigheid in het gebruik met communicatie-middelen, in het toepassen van gesprekstechnieken, verschillen tussen culturen, in het gebruik van informatiebronnen, in het gebruik van Officepakketten, in het gebruik van een (elektronische) agenda, de Nederlandse taal, in het gebruik van een moderne vreemde taal.Rekenvaardigheid, Inzicht in het belang voor de organisatie en inzicht in het belang voor de organisatie van informatie-uitwisseling.


Bijlage 3 Omschrijvingen van werkprocessen uit het kwalificatiedossier Secretariële Beroepen

Voor de Secretariële opleiding zijn onderstaande (letterlijke) omschrijvingen van de werkprocessen (uit kwalificatiedossier Secretariële beroepen: directiesecretaresse/managementassistent niveau 4) relevant.

Kerntaak 1 Voert taken rondom informatiemanagement uit

Werkproces 1.1 Zorgt voor de schriftelijke informatie-uitwisseling (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 108)

De directiesecretaresse/managementassistent verwerkt, behandelt en bewaakt de e-mails/post. Ze verkrijgt inzicht in de inhoud en het belang van de ontvangen documenten zodat kan worden ingeschat wie de e-mails/post kan afhandelen. Ze distribueert deze tijdig naar de belanghebbenden. De ds/ms zorgt voor een reactie op de ontvangen e-mails/post. Ze verwerkt teksten door voldoende informatie te verzamelen om tot een juiste inhoudelijke formulering te komen. Vervolgens bewaakt ze de voortgang en afhandeling van de correspondentie (zoals mailings, brieven, offertes, begeleidend schrijven, e-mails en vakbladen etc.) Ze registreert het product en archiveert het op de juiste wijze.

Werkproces 1.2 Zorgt voor de mondelinge (telefonische) informatie-uitwisseling (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 110)

De ds/ma voert (telefoon) gesprekken, ze coördineert de informatiestromen van en naar de directie/manager(2) en voorziet de leidinggevende, indien nodig, van informatie over het te bespreken onderwerp. Ze beoordeelt de urgentie van verzoeken van in- en externe relaties/clienten en ze bepaalt of en naar wie moet worden doorverwezen. Ze handelt zelf overige (telefoon) gesprekken af.

Werkproces 1.4 Verzorgt de dossiervorming en het dossierbeheer (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 112)

De ds/ma legt een nieuw (digitaal) dossier aan, deelt het in volgens voorschrift, kent een dossiernummer toe, registreert documenten en neemt deze op in het (digitale) dossier. Ze zoekt, indien nodig voor de dossiervorming, aanvullende informatie op in de eigen organisatie, bij cliënten of daarvoor in aanmerking komende instanties en voegt deze toe aan het (digitale) dossier. Ze stelt op verzoek van de leidinggevende(n) een dossier samen t.b.v. speciale projecten of bijeenkomsten in binnen- en buitenland.

Werkproces 1.5 Onderhoudt het relatienetwerk (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 114)

De directiesecretaresse/managementassistent investeert actief in het opbouwen van goede werk-/klantrelaties. Ze onderhoudt contact met het relatienetwerk van directie/manager(s) en actualiseert de gegevens door deze tijdig te muteren. Ze legt de gegevens van organisaties en personen vast in een relationele database en geeft aan hoe relaties (contactpersoon, klant, leverancier etc.) met elkaar verbonden zijn.

Werkproces 1.6 Voert administratieve taken uit (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 116)

De directiesecretaresse/managementassistent verwerkt verschillende soorten persoonlijke en niet- persoonlijke gegevens van en over personeelsleden (aan/afwezigheidsregistratie,verlofdagen, ziek- en


herstelmeldingen, functionerings- en beoordelingsgesprekken) in een systeem voor gegevensbeheer en maakt periodiek of op verzoek rapporten en/of overzichten uit het systeem t.b.v. de directie/het management en/of input voor het (sociaal) jaarverslag. In voorkomende gevallen levert ze tekst aan voor de website of het intranet en/of ondersteunt bij het gegevensonderhoud en de content hiervan en is ze medeverantwoordelijk voor het onderhoud (content) van de website of het intranet van de organisatie.

Kerntaak 2 Voert taken rondom planning en organisatie uit

Werkproces 2.1 Beheert de agenda (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 119)

De directiesecretaresse/managementassistent regelt en noteert afspraken van en voor de directie/manager(s), van zowel interne als externe contacten. Ze synchroniseert de agenda’s, stemt agenda’s onderling af, bewaakt de afspraken en verzet ze indien nodig. Ze herinnert de directie/manager(s) op gezette tijden aan de to-do’s. Ze bereidt afspraken voor en zorgt ook voor de opvolging ervan. Ze beheert de agenda van de directie/manager(s) en haar eigen agenda.

Werkproces 2.3 Organiseert bijeenkomsten (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 121)

De directiesecretaresse/managementassistent informeert naar de doelstelling van de bijeenkomst (internationale) bijeenkomsten zoals vergaderingen besprekingen, congressen, seminars, cursussen, trainingen). Bij de organisatie van een bijeenkomst hanteert ze een checklist/draaiboek. Ze selecteert een interne of een externe locatie, houdt rekening met de gevoeligheid van het onderwerp, het totaal aantal genodigden en of er speciale vereisten zijn met betrekking tot deze bijeenkomst. Ze informeert naar de kosten van de zaal, mogelijkheden voor zaalopstelling, de catering en elektronische voorzieningen etc. Ze overlegt met de directie/manager(s) over de locatie en reserveert deze evt. in een zaalreserveringssysteem of volgt een procedure hiervoor. Ze voert de gegevens in of laat de gegevens invoeren en bevestigt de reservering. In overleg bespreekt ze de voorgestelde agenda, de te besteden tijd per onderwerp, en de persoon die elk onderwerp zal leiden. Ze verstuurt tijdig de uitnodiging met daarin alle informatie over de bijeenkomst. Ze verzendt indien mogelijk een (digitale) versie van het voorbereide dossier, zodat deelnemers zich kunnen voorbereiden. Kort voor aanvang van de bijeenkomst checkt ze of alles in orde is.

Werkproces 2.4 Maakt verslag en handelt zaken af (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 124)

De directiesecretaresse/managementassistent gaat van te voren na of een uitgebreid of beknopt verslag nodig is of kan worden volstaan met een besluitenlijst. Ze leest ter voorbereiding op de vergadering de stukken door. Tijdens de vergadering maakt ze aantekeningen of ze notuleert m.b.v. een laptop en opnameapparatuur. Na de vergadering maakt ze op basis van de aantekeningen een uitgebreid of beknopt verslag of een besluitenlijst.

Werkproces 2.5 Ontvangt bezoekers (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 126)

De directiesecretaresse/managementassistent ontvangt (internationale) bezoekers/relaties, informeert in voorkomende gevallen naar het doel van het bezoek en voorziet hen van informatie. De bezoekers worden ingeschreven en de directiesecretaresse/managementassistent verwijst of begeleidt de bezoekers naar de juiste persoon/personen.


Werkproces 2.7 Regelt reizen en accommodaties (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 128)

De directiesecretaresse/managementassistent regelt binnen- en buitenlandse zakenreizen en hotelaccommodaties. Ze informeert naar de wensen voor de wijze van vervoer en verblijfsmogelijkheid en checkt de beschikbaarheid gebaseerd op deze wensen. Daarnaast regelt ze zonodig de kantoorbagage.

Werkproces 2.8 Beheert kleine budgetten en handelt financiële zaken af (Ecabo, Landelijke Kwalificaties MBO Secretariele beroepen, 2012-2013, p. 130)

De directiesecretaresse/managementassistent beheert een aantal kleine budgetten van de organisatie of afdeling (receptie bijjubilea of vertrekkende collega’s, cadeaus bij huwelijken en geboortes). Ze beheert een klein budget waaruit de onkosten van vergaderingen en bijeenkomsten worden bekostigd (het jaarlijkse afdelingsuitje). Daarnaast beheert ze een klein budget voor het bijhouden van de kantoorvoorraad en het inkopen van goederen en diensten. Ze onderhandelt met leveranciers over de prijs van goederen en diensten. Ze controleert, verwerkt en betaalt de facturen die onder haar kleine budgetten vallen. Daarnaast verzamelt en ordent ze (financiële) gegevens (urenregistratie en onkostendeclaraties van interne- en externe projectmedewerkers, reisdeclaraties, offertes, nota’s, facturen) en verwerkt deze in een administratief systeem ter voorbereiding op de verwerking ervan door de financiële en/of projectadministratie. In voorkomende gevallen verricht ze werkzaamheden (offertes opvragen, overleg voeren over inhoud en financiële aspecten van contracten) rondom contracten, tarieven en looptijd contracten.


Bijlage 4 Werkzaamheden uit werkproces 2.3

Hieronder volgt een opsomming van de bijeenkomsten die georganiseerd zijn op het stageadres terwijl de respondent stage liep:

Afdelingsuitje stuurgroep Afscheid van de directie Afscheidsborrel Afscheidsreceptie Alumnibijeenkomst Architectenbijeenkomst Bedrijfsuitje Bijeenkomst met Egyptenaren Bijeenkomst voor de familieleden van bewoners Bijeenkomst voor stadwinkelmanagers Borreltjes Congres Diplomeringen en introductiedagen voor studenten Etentje Excursie deelraad Girlpowermeeting Informatieve bijeenkomst voor collega’s Kerstlunch Kwartaalbijeenkomst Kwartaalbijeenkomst Lunches Miniconferentie voor ondernemers in Rotterdam Nieuwjaarsborrel Nieuwjaarsbrunch Nieuwjaarsreceptie Oudejaarsborrel Personeelsbijeenkomst Project “Amsterdam Collectio” Project “Rotterdam in de verf” Projectvergadering Retraite Reünie voor oud-collega’s Splashytour Symposium Training Vergadering Voorlichting voor ouders Wijkfeest Workshops door heel het land


Web viewDit interview heb ik opgenomen met mijn IPad en helemaal uitgewerkt in Word. ... NWO...

Documents

Transcript of Web viewDit interview heb ik opgenomen met mijn IPad en helemaal uitgewerkt in Word. ... NWO...