Web viewDe een doet het met behulp van pen de ander ... stemt daar volledig mee in. De heer Wilders...

Schudden Wilders & Spinoza elkaar de hand

*Met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting

Twee mannen, strijden dezelfde strijd, streven naar hetzelfde doel. Veel overeenkomsten één groot verschil, de tijd. Wilders en Spinoza beide streven naar vrijheid van

meningsuiting zonder beperkingen. De ene in de 17de eeuw de ander in de 21ste. Spinoza een denker uit de 17de eeuw met een scherpe visie voor zijn tijd die niet altijd getolereerd en

geaccepteerd werd. Wilders een politicus uit de 21ste eeuw die vervolgt wordt wegens zijn uitspraken. Zelf schaart hij dit onder de vrijheid van meningsuiting. Beide streven en

vechten voor de vrijheid van meningsuiting. De een doet het met behulp van pen de ander schreeuwt het de media in. Een kanttekening van Spinoza bij Wilders handelswijze is dat

hij voorzichtiger moet zijn en het doel niet uit het oog moet verliezen.

WILDERS & SPINOZA*Jan Pieter van der Schans R1C

WILDERS & SPINOZA * Jan Pieter van der Schans

Inhoudsopgave Inleiding Blz.

Geert Wilders & de vrijheid van meningsuiting Blz.

Spinoza & de vrijheid van meningsuiting Blz.

De aanklacht van de heer Wilders en Spinoza’s mogelijke mening daarop Blz.

Conclusie Blz.

Epiloog Blz.

Literatuur vermelding Blz.


Inleiding

Wilders: Dit is een zwarte dag

DEN HAAG - PVV-leider Geert Wilders is totaal verrast door het besluit dat het Openbaar Ministerie (OM) hem toch moet vervolgen voor anti-islamitische uitspraken.,,Dit is een hele zwarte dag voor mij en voor de vrijheid van meningsuiting. Ik ben er door aangeslagen. Ik had het absoluut niet verwacht'', zei hij woensdag in een eerste reactie. Wilders is er nog altijd van overtuigd dat hij met zijn uitspraken binnen de wet is gebleven en verwacht daarom dat er uiteindelijk niets anders dan vrijspraak volgt.Hij noemt het besluit van het gerechtshof in Amsterdam een ,,aanslag op de vrijheid van meningsuiting''. Volgens Wilders ,,zetten ze de vrijheid van meningsuiting opzij''. Het Tweede Kamerlid vindt het erg dat niet alleen hij straks voor de rechter moet verschijnen. ,,Ook de honderdduizenden mensen die op de PVV hebben gestemd en iedereen die kritiek heeft op de islam, moeten terecht staan'', zei Wilders.Hij betreurt het verder dat de rechtszaak waarschijnlijk lang gaat duren en ,,tonnen met geld'' gaat kosten. (ANP, Info over Geert Widers, 2009)

Zoals net beschrven is, wordt de heer wilders vervolgt omtrent zijn eerder gedane uitlatingen. Hijzelf geeft hier als reactie op zoals in bovenstaande beschreven staat dat het een ‘aanslag is op de vrijheid van meningsuiting’. De heer wilders profileert zichzelf als vechter voor het vrije woord, hij staat voor vrijheid van meningsuiting. De heer Wilders is niet de enige die zich inzet voor het vrije woord. In de hele wereldgeschiedenis zijn er vergelijkbare mensen geweest, ook nu zijn er die mensen. Ze vechten voor vrijheid van meningsuiting. Zo was ook Benedictus de Spinoza vechter voor het vrije woord een man revolutionair voor zijn tijd, hij kwam op voor vrijheid van meningsuiting en nog tal van andere zaken. In dit paper wil ik me richten op zijn visie omtrent vrijheid van meningsuiting.

De grote vraag die in de loop van dit schrijven beantwoordt wordt luidt; Zou Spinoza, Wilders zijn mening met betrekking tot vrijheid van meningsuiting delen, of zou Spinoza aanmerkingen hebben over de handel en denkwijze van Wilders met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting? Deze vraag is opgedeeld in wat specifiekere vragen waarmee de daarnet genoemde vraag beantwoord wordt. Allereerst komt naar voren wie Geert Wilders precies is en wat zijn handels en denkwijze is. Ten tweede wordt er duidelijk wie Spinoza was en hoe hij dacht over de vrijheid van meningsuiting. Ten derde, Hoe zou Spinoza aan kijken tegen datgene wat zich nu afspeelt rondom de uitlatingen van de heer Wilders en de aanklacht daartegen. Daarna volgt de beantwoording van de hoofdvraag in de conclusie. Ten slotte is in dit schrijven een epiloog opgenomen waarin de mening van de schrijver ter zaken komt en waarin hij zijn visie omtrent de ontwikkelingen van de vrijheid van meningsuiting beschrijft. In dit schrijven wordt er kennis gemaakt met een groot denker uit de Nederlandse geschiedenis Baruch de Spinoza. De wijze waarop Spinoza dacht omtrent de vrijheid van meningsuiting en deze te meten met ‘de vechter voor het vrije woord’, Geert Wilders.


Geert Wilders & de vrijheid van meningsuiting De man die anderen knettergek noemt, woest de tweede kamer uit loop en geregeld felle uitspraken doet is niet altijd al Tweede Kamerlid geweest. Deze man heeft een historie. In dit gedeelte van dit paper komt naar voren wie Geert Wilders is en hoe hij tot die standpunten is gekomen - met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting - die hij nu heeft.

Op 6 september 1963 kwam Geert Wilders ter wereld. Hij werd geboren in Venlo. Wilders is een zoon van de inmiddels overleden J.H. A. Wilders. Van oorsprong is de heer Wilders Rooms – Katholiek; hij liet zich evenwel uitschrijven uit de Kerkelijke registers toen hij meerderjarig werd. Hij heeft zijn mavo- en havo-opleiding gehaald aan het R.K. St. Thomas College te Venlo. Vervolgens volgde hij een opleiding bij de Stichting Opleiding Sociale Verzekeringen te Amsterdam. Van zijn 17de tot zijn 19de was de heer Wilders werkzaam in Israel. Verder behaalde hij een aantal deelcertificaten voor rechtsgeleerdheid aan de Open Universiteit. (Parlement enPolitiek)

De heer Wilders voelt zich aangetrokken tot Israel, dit heeft hij nooit onder stoelen of banken geschoven. De sympathie die hij voor Israel voelt is mede ontstaan door zijn twee jarig verblijf durende zijn jeugd in Israel. Ook daarna is hij verschillende keren naar Israel gegaan. Wat hem aanspreekt van Israel is de drang om te overleven te midden van totaal anders denken. Zijn kritische blik op de Islam komt mede doordat Israel al lange tijd in de knoop ligt met omringende islamitische landen. Het land waar hij zo positief over spreekt.

Hij werkte enkele jaren bij de Ziekenfondsraad en de Sociale Verzekeringsraad. In 1990 werd de heer Wilders Beleidsmedewerker bij Tweede Kamerfractie de VVD. Hier was hij beleidsmedewerker sociale zaken en sociaal- economisch beleid, ook was hij speechschrijver. Dit alles deed hij totdat hij in augustus 1998 Tweede Kamerlid werd voor de VVD. Op 3 september 2004 stapte de heer Wilders uit de Tweede Kamerfractie van de VVD. (Braak van den, 2006, p.69)Kort daarna richtte hij zijn eenmansfractie Groep Wilders op. De voortzetting van deze fractie was de Partij voor de Vrijheid. In november 2006 waren er de Tweede Kamerverkiezingen. Bij deze verkiezingen behaalde de heer Wilders met de Partij voor de Vrijheid negen zetels. Hij werd beëdigd in de Tweede Kamer als fractie voorzitter van de Partij voor de Vrijheid.

Sindsdien leidt de heer Wilders een bestaan waarin beveiliging het belangrijkste is. Hij zegt zelf hierover; ‘Ik ben bijna nooit alleen. Mijn vrijheid is bijna weg. Ik ben vrij om te denken en te zeggen wat ik wil. Maar ik kan niet alleen over straat. Mijn agenda moet ik van tevoren geven.’(binnenland, 2008) Dan komt automatisch de vraag bovendrijven; is vrijheid van meningsuiting alles waard? Volgens de heer Wilders is het zijn dure plicht om te blijven vechten voor vrijheid van meningsuiting. De mens moet kunnen uiten wat hij vindt en denkt. Juist zijn beveiliging zegt volgens de heer wilders genoeg, het is niet mogelijk om in Nederland je mening echt te uiten zonder dat je vrijheid er voor op het spel staat. Dit is echter niet een reden om maar bij de pakken neer te gaan


zitten, integendeel je moet juist harder strijden en ervoor zorgen dat het in de toekomst wel mogelijk is om dat te uiten wat je vindt en denkt.

Zoals in de inleiding te lezen, wordt de heer Wilders vervolgt omtrent zijn uitspraken met betrekking tot de Islam. Hij zet zo luid de aanklacht anderen aan tot haat en geweld, ook discrimineert hij andersdenkenden. Vallen deze anti-islam uitspraken waar de heer Wilders voor vervolgt wordt onder de vrijheid van meningsuiting of juist niet. De heer Wilders zegt van wel. Hij noemt zijn vervolging dan ook een, ‘aanslag op de vrijheid van meningsuiting’.

Geert Wilders vindt dat je alles moet kunnen zeggen wat je denkt en vindt, maar er zijn grenzen. Wanneer je oproept om anderen geweld aan te doen en te haten valt deze uiting volgens hem niet onder de wet op de vrijheid van meningsuiting, ook wanneer je op dusdanige wijze discrimineert kun je volgens hem geen aanspraak maken op de vrijheid van meningsuiting. Uitingen die oproepen tot geweld en haat zijn volgens de wet strafbaar en Wilders stemt daar volledig mee in. De heer Wilders vindt het verbazingwekkend dat de aanklager de uitlatingen van de heer Wilders discriminerend noemt en dat hij hem ervan beschuldigd aan te zetten tot haat en geweld. De uitlatingen die de heer Wilders gedaan heeft vallen naar zijns inziens onder vrijheid van meningsuiting en vindt het dan ook een ‘aanslag’ op de vrijheid van meningsuiting dat deze uitingen discriminerend, haat- en geweld- dragend noemen.


Spinoza & de vrijheid van meningsuitingOp 24 november 1632 werd er in Amsterdam een jongen geboren uit een Joods, Portugees gezin. Zijn vader heette Michael d'Espinoza. Over de naam die deze jongen bij zijn besnijdenis kreeg lopen de meningen nogal uiteen. In de meeste documenten en akten uit de jaren die hij binnen de joodse gemeenschap doorbracht, wordt zijn naam gegeven als ‘Bento’. (Nadler, 2005, p. 64) In anderen geschriften en documenten wordt ook wel de naam ‘Baruch’ gebruikt. Dit is mogelijk verklaarbaar, de naam ‘Bento’ is Portugees dit betekend net zoals ‘Baruch’ de ‘gezegende’, ‘Baruch’ is echter Hebreeuws. maar dat is de benaming in het hebreeuws. In dit schrijven wordt uitgegaan van de naam ’Benedictus’ dit doordat hij op latere leeftijd zijn naam in ‘Benedictus’ heeft laten veranderen, dit is namelijk de Latijnse vertaling voor ‘Bento’.

Michael d'Espinoza. Spinoza hoorden samen met zijn gezin bij een joodse gemeenschap in Amsterdam, die zich daar had gevestigd om aan de vervolgingen in Spanje en Portugal te ontkomen.

Hoe Spinoza is gekomen tot wijsbegerige opvattingen is met weinig zekerheid te zeggen. Wel is er bekend dat hij werd geband uit de joodse gemeente waar hij eerst deel van uitmaakte, dit mede door verschillende conflicten. Ook droegen de uitspraken van Spinoza bij aan de banning. De Joden van de gemeenschap konden het niet verdragen om te zien hoe Spinoza ‘zich aan hun gezag had ontrokken en zonder hun ondersteuning in leven bleef’. (Nadler, 2005, p. 200)

Het is bekend dat Spinoza een man was die zeer getalenteerd was op het gebied van talen. Hij sprak naast Portugees ook Spaans, Hebreeuw en Nederlands. Later leerde hij Latijn, zijn boeken zijn in eerste instantie ook in het Latijn verschenen.

Na zijn verbanning uit de Synagoge heeft Spinoza in verschillende plaatsen gewoond. Hij bleef eerst in Amsterdam wonen maar heeft later verschillende plaatsen aangedaan waaronder; Rijnsburg, Voorburg en Den Haag. Spinoza gaf er voorkeur aan om in rust aan zijn wijsbegeerte te werken. Hij voorzag in zijn levensonderhoud door het slijpen van lenzen voor microscopen en telescopen.

In 1663 verscheen Principia dit werk verscheen in 1664 in het Nederlands. In 1670 verscheen de Tractatus theologico-politicus dit boek verscheen anoniem met een vals uitgeversadres dit om vervolging te bemoeilijken. Spinoza heeft er bovendien zelf voor gezorgd dat er geen Nederlandse vertaling kwam van de Tractatus theologico-politicus. In 1672 werd de Tractatus theologico-politicus verboden. In 1675 was het boek Ethica gereed voor de druk, en hij ging ermee naar Amsterdam om de uitgave te regelen. Toen hij daarmee bezig was, bleek dat het gerucht hem al vooruit was gesneld. De sfeer was zo vijandig dat Spinoza besloot van publicatie af te zien. Hij borg het manuscript weer op, in afwachting van betere tijden. Toen hij in 1677 zijn einde voelde naderen, gaf hij zijn huisbaas de opdracht de tekst in het geval dat hij zou overlijden direct naar de uitgever in Amsterdam te sturen. Binnen een jaar na Spinoza’s dood


verschenen Spinoza's Opera posthuma, tegelijk met een Nederlandse vertaling onder de titel ‘De nagelate schriften van BdS’. (Steenbakker, 1999/2000, pp. 4-14)

Spinoza staat bekend om zijn uitlatingen en opvattingen met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en nog vele anderen zaken. In dit schrijven wordt de visie van Spinoza op godsdienstvrijheid en andere zaken ter zijde geschoven. Er wordt uitgebreid ingegaan op zijn visie omtrent de vrijheid van meningsuiting.

Spinoza bekeek alle dingen vanuit de rede van de mens. Maar wat is volgens Spinoza de rede? Dat is: de heldere en welonderscheiden ideeën van het intellect. (Nadler, 2005, p. 220) De rede moet alles sturen, ook de vrijheid van meninguiting. De menselijke rede moet niet beperkt worden door wie dan ook. Wanneer de menselijke rede op geen enkele manier beperkt wordt en de mens dus alles kan zeggen wat hij denkt en vindt is er volgens Spinoza pas volledige vrijheid van meningsuiting. Er moet dus geen belemmering zijn op de uitingen van de mens. De mens moet zo vrij kunnen zijn, dat wat hij of zij naar het verstand beredeneerd ook kan uiten. Het bovenstaande is wat Spinoza verstond onder de vrijheid van meningsuiting.

Deze gedachtegang typeert Spinoza’s gehele leven. Hij is er ten volle van overtuigd dat wanneer bovenstaande zonder belemmeringen plaats kan vinden men pas echt tot het verstand kan komen.

Zojuist is beschreven wat volgens Spinoza de vrijheid van meningsuiting inhoudt. Nu volgt hoe die vrijheid bereikt kan worden. Al vroeg in zijn leven pleitte Spinoza voor een democratische regeringsvorm. De democratie, met als centraal gegeven de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, volgens Spinoza de beste waarborg voor beperking van de macht in overeenstemming met de rede. (Taccoen, 2007, p. 78 en 79)Volgens Spinoza gaat dit inzicht samen, met dat de scheiding van de machten een randvoorwaarde is om de vrijheid van mening en de vrijheid van meningsuiting te garanderen. De eerste taak ligt bij de overheid, zij moeten stimuleren dat de mens vrij gaat denken en dat ook uit. Doordat er vrijheid van meningsuiting is kan volgens Spinoza de vrijheid van godsdienst ook niet uitblijven.

Op zondag 21 februari 1677 overleed in de leeftijd van 44 jaar, Benedictus de Spinoza. Op zijn grafsteen staat naast zijn naam ‘Caute’: wees voorzichtig! Spinoza raadt ons aan om voorzichtig te zijn in het spreken. Let op wat je zegt en schrijft, aldus Spinoza, want je gebeente is dan niet meer veilig. (Taccoen, 2007, p. 282)


De aanklacht van de heer Wilders en Spinoza’s mogelijke mening daarop

Toch proces tegen Geert Wilders

AMSTERDAM - Het Openbaar Ministerie (OM) moet Geert Wilders toch vervolgen voor anti-islamitische uitspraken die hij de afgelopen jaren heeft gedaan.

Het gerechtshof in Amsterdam heeft dat woensdag bekendgemaakt.

Het Tweede Kamerlid moet vervolgd worden voor discriminatie, aanzetten tot haat en het beledigen van groepen mensen. Daarnaast moet de strafrechter oordelen over de vergelijking die de politicus trok tussen de islam en het nazisme. (ANP, Info over Geert Wilders, 2009)

De aanklacht luidt zoals in bovenstaande beschreven is; de heer Wilders heeft zich mogelijk schuldig gemaakt aan discriminatie, het aanzetten tot haat en het beledigen van groepen mensen. De heer Wilders beroept zich op de vrijheid van meningsuiting, maar zegt het gerechtshof; het recht op vrijheid van meningsuiting is niet onbeperkt. (ANP, Info over Geert Widers, 2009) Wat de uitkomst zal zijn van deze vervolging is onbekend tot op het moment dat de rechter zijn vonnis heeft gesproken. Het is mogelijk dat het niet tot een uitspraak komt doordat de heer Wilders in cassatie gaat bij de hoge raad en op deze manier probeert de vervolging stop te zetten. De aangewezen rechters hebben een zware taak te verrichten. Van hen wordt min of meer verwacht aan te geven waar de grens ligt tussen vrijheid van meningsuiting en discriminatie. De moeilijke vraag waar Spinoza in de 17de eeuw al mee zat wordt mogelijk na ruim 300 jaar beantwoord.

Het recht op vrijheid van meningsuiting is een uitermate beschermingwaardig recht. Het verschaft aan elk mens de ruimte om vrij te denken, te spreken en te schrijven. (Velaers, 1991, p.27) Het is onmogelijk om op dit moment uitspraken te doen of de heer Wilders binnen de kaders van de wet is gebleven of niet. Dat moet de toekomst uitwijzen. De heer Wilders zegt zelf dat hij binnen de kaders van de wet op de vrijheid van meningsuiting is gebleven en dat een mogelijke veroordeling een aanslag is op de vrijheid van meningsuiting. Alleen de aanklacht is al een aanslag op zich.

De heer Wilders is niet de enige die op tegenstand duid door zijn uitspraken en visie. in de zeventiende eeuw vond dat ook al plaats, maar toen was het Spinoza. Het door hem geschreven ‘theologisch politiek traktaat’ werd verboden. Hij zag af van publicatie van het boek ‘ethica’, doordat de geruchten hem te veel werden en de sfeer rondom publicatie en boek te vijandig was. We hebben dus met iemand te maken die op dit terrein de hand wel zou kunnen schudden met Geert Wilders.


In dit gedeelte wordt uiteen gezet wat Spinoza van de uitspraken van de heer Wilders vindt en hoe we in zijn ogen de vrijheid van meningsuiting moeten zijn in het licht van de vervolging.

van de heer Wilders. Zijn gehele leven doet Spinoza een pleidooi voor de vrijheid van denken en filosoferen ook over godsdienst en haar relatie tot de politiek, opdat met aldus bijdraagt tot een waarlijk democratische samenleving. (B. de Spinoza, 1999, p. 191) Volgens Spinoza moet de uiting van mening en gedachte dienen tot een hoger goed, tot bijvoorbeeld een waarlijk democratische samenleving of opdat men pas echt tot verstand komt. Dit is allereerst al een belangrijk punt voor de beoordeling van de vervolging van de heer Wilders aan de hand van Spinoza’s gedachtegoed. Volgens Spinoza moet een mens in vrij zijn om dat te denken en filosoferen wat hij wil, ook moet er de mogelijkheid zijn om dat te uiten in alle vrijheid.

Zoals in bovenstaande geschreven staat pleitte Spinoza voor vrijheid van denken en uiten ook met betrekking tot godsdienst. Geert Wilders mag dus volgens Spinoza kritiek hebben op de Islam en daar bepaalde uitlatingen aan verbinden. Wat wel mee zal spelen in Spinoza’s beoordeling is of de uitingen van de heer Wilders een hoger doel dienen. Volgens de heer Wilders dient zijn zaak zeker een hoger doel. Volgens hem is de Islam er op uit om de door Spinoza zo felbegeerde regeringsvorm, de democratie in te perken en aan banden te leggen. Dit met behulp van het door de heer Wilders genoemde Fascistische boek, de Koran. Volgens Ed van Thijn zijn tolerantie, non-discriminatie en respect voor cultuur diversiteit Nederlands kostbaarste cultuurbezit. Tolerantie behoort volgens van Thijn ‘’in het land van Erasmus, Spinoza en Coornhert’’. (Jacobs, 1998, p. 211) Dit is iets wat de heer Wilders in ogenschouw moet houden, hij moet volgens Spinoza tolerantie, non-discriminatie en respect voor cultuur hoog in het vaandel houden.

Spinoza pleit voor voorzichtigheid en zal daarom de heer Wilders vermanen tot voorzichtigheid met betrekking van de uiting van zijn mening. Maar de uiting van mening mag niet lijden onder die voorzichtigheid. Spinoza staat dus achter Wilders zijn gedachtegang, maar zal de manier waarop de heer Wilders zijn mening uit afkeuren. In zekere zin geeft ook nu Spinoza, de heer Wilders een hand en maant hem tot voorzichtigheid en tolerant.

Wanneer de heer Wilders streeft naar een betere democratie, op een tolerante en respectvolle manier zijn mening uit. Het oog houdt op de samenleving en kritisch durft te zijn ook al is het een godsdienst of iets anders van die aard. Wanneer de heer Wilders zich niet verlaagd tot discriminatie kan hij rekenen op de steun van Benedictus de Spinoza.


Conclusie De vraag die in de inleiding stond komt in dit gedeelte van het paper terug en wordt beantwoord.

De grote vraag in dit schrijven luidt; Zou Spinoza, Wilders zijn mening met betrekking tot vrijheid van meningsuiting delen, of zou Spinoza aanmerkingen hebben over de handel en denkwijze van Wilders met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting?

Zoals in voorafgaande pagina’s te lezen is worden verschillende aspecten die in de zojuist gestelde vraag aan bod komen beantwoord. In de conclusie van dit paper worden al die aspecten samengevoegd en wordt er uitgebreid antwoord gegeven op de bovenstaande vraag. Er kan worden geconcludeerd dat ze het gedeeltelijk met elkaar eens zijn. Het grote verschil zit in de manier waarop ze het uiten.

Spinoza deelt Wilders zijn mening met de betrekking tot de vrijheid van meningsuiting. Spinoza en Wilders zijn het er samen over eens dat er geen belemmering moet zijn tot het uiten van ieders mening. Het ligt echter wat complexer. De heer Wilders wil andersdenkenden, aanhangers van de Islam, hun mening min of meer ontnemen. Dit past niet in Spinoza zijn denkwijze. Er moet volledige vrijheid van meningsuiting zijn, ook al ben je het niet met de desbetreffende ‘groep’ of ‘persoon’. Alleen dan wanneer de desbetreffende groep buiten de wet treedt en die links laat liggen mag er in actie gekomen worden. Dit moet echter wel eerst bewezen worden. Naast dit inhoudelijke verschil, is er ook nog een verschil in de manier van uiten. Spinoza vermaant anderen tot voorzichtigheid, volgens Spinoza kun je beter een pen pakken en datgene opschrijven wat je denkt en vindt en het op die manier aan het publiek bekend maken. Dit in tegenstelling tot de aanpak van de heer Wilders. Hij kiest ervoor om op verschillende opvallende manieren zijn mening aan het publiek bekend te maken. Dit staat recht tegenover de voorzichtigheid die Spinoza aanhangt.

Op zijn grafsteen staat naast zijn naam ‘Caute’: wees voorzichtig! Spinoza raadt ons aan om voorzichtig te zijn in het spreken. Let op wat je zegt en schrijft, aldus Spinoza, want je gebeente is dan niet meer veilig. (Taccoen, 2007, p. 282)


EpiloogAan het einde gekomen van dit paper wordt mij toegestaan om een eigen visie te geven over datgene waar het in dit schrijven over gaat.


Literatuur vermelding

(sd). Opgehaald van http://unwindingmindstreamsindutch.blogspot.com/2008/07/ethica-van-spinoza.html

ANP. (2009, Januari 21). Info over Geert Widers. Opgeroepen op april 2, 2009, van Website van het Algemeen Dagblad: http://www.ad.nl/binnenland/2934359/Wilders_Dit_is_een_zwarte_dag.html

ANP. (2009, januari 21). Info over Geert Wilders. Opgeroepen op April 6, 2009, van Website van nu.nl: http://www.nu.nl/algemeen/1903177/toch-proces-tegen-geert-wilders.html

B. de Spinoza, H. d. (1999). De uitgelezen Spinoza. Boom.

binnenland, R. (2008, april 15). De Pers. Opgeroepen op April 6, 2009, van website van de Pers: http://www.depers.nl/binnenland/192425/Beveiliging-vreet-aan-Geert-Wilders.html

Braak van den, J. (2006). Dagboek van een poldercrisis: met een terugblik op twintig polderjaren. Van Gorcum.

Jacobs, D. (1998). Nieuwkomers in de politiek: het parlementaire debat omtrent kiesrecht voor vreemdelingen in Nederland en België 1970-1997. Academia Press.

Nadler, S. (2005). Spinoza. Olympus.

Parlement en Politiek. (sd). Opgeroepen op April 6, 2009, van website van Parlement: http://www.parlement.com/9291000/biof/02258

Steenbakker, P. (1999/2000). Benedictus de Spinoza. Filosofie van de Stichting Informatie Filosofie , 4-14.

Taccoen, L. (2007). Op de plaats van de waarheid kan niet meer gesproken worden: de omkering van het goede in het kwade. Garant.

Velaers, J. (1991). De beperkingen van de vrijheid van meningsuiting. Maklu.


Web viewDe een doet het met behulp van pen de ander ... stemt daar volledig mee in. De heer Wilders...

Documents

Transcript of Web viewDe een doet het met behulp van pen de ander ... stemt daar volledig mee in. De heer Wilders...