Europese meststoffenindustrie verdacht van kartelvor-ming. Volgens een rapport van het International Food

Policy Research Institute (IFPRI) bekendgemaakt eind februari, zijn er aanwijzingen van kartelvorming tussen de drie grote onderne-mingen die de Europese markt onderling verdelen. Ondanks de sterke daling van de energieprijzen tijdens de voorbije twee jaar dalen de meststofkosten niet in de Europese Unie. Volgens het IFPRI stegen de meststofprijzen in Europa met 123 procent tussen 1970 en 2002, waar ze in Brazilië daalden met 65 procent tijdens dezelfde periode.

De voedselprijsindex van de FAO bleef stabiel in febru-ari. De daling van de prijs van suiker (-6,2%) en zuivel

(-2,1%) werd geabsorbeerd door de sterke stijging van de prij-zen van plantaardige oliën (+8%) als gevolg van de dalende voor-raden en de lage productieprognoses. De graanprijzen waren sta-biel en de vleesprijzen stegen licht. De FAO verwacht een wereld-tarweproductie van 723 miljoen ton in 2016, bijna 10 miljoen ton minder dan het recordniveau van vorig jaar. Het bijzonder droge weer in Rusland en in Oekraïne beïnvloedt de inzaai van winter-tarwe, terwijl de graanoogst in China en Pakistan overvloedig zou zijn en de productie in India zich zou herstellen.

Het Europees Parlement gaf eind februari groen licht voor het opstarten van vrijhandelsonderhandelingen

met Australië en Nieuw-Zeeland. Het benadrukte evenwel dat voor de landbouwsector er rekening zal moeten worden gehou-den met de belangen van alle Europese producenten (vlees, zuivel, suiker en granen), door een overgangsperiode in te stellen of pas-sende quota toe te wijzen of door geen verbintenissen te nemen in de meest gevoelige sectoren. De EU-afgevaardigden vragen speci-fieke beschermingsmaatregelen voor gevoelige producten in de ultraperifere gebieden en onder meer de uitsluiting van speciale suikers.

Ondanks de enorme suikervoorraden wil Rusland meer suikerbieten produceren tijdens de volgende campag-

ne. Volgens het Russische marktbureau Ikar wil Rusland dit jaar het areaal verhogen met 6,2 procent wat overeenstemt met 1,1 miljoen hectare. Dit zou uitkomen op een suikerproductie van 5,4 miljoen ton (5,19 miljoen ton in 2015). Rusland zou hierdoor de grootste suikerbietproducent worden zowel in Europa als in de wereld.

kort geoogst

COLOFONVerantwoordelijke uitgever Mathieu Vrancken, Voorzitter CBBDirecteur van de publicatie Valerie VercammenUitgave en publiciteit Bernadette Bické - Martine MoyartVerantwoordelijke voor de suikerbiettechniek KBIVB TienenDruk Corelio PrintingJaarabonnement € 12,00 EU-land € 22,00 niet EU-land € 27,00IBAN BE 70 1031 0384 3925 • BTW BE 0445.069.157

Maandblad van de Confederatie van de Belgische Bietenplantersvzw CBB • Anspachlaan 111 Bus 10 • 1000 Brussel T. 02 513 68 98 • F. 02 512 19 88 • www.cbb.be • lebetteravier@cbb.be

BietplanterDe planterplanterMAANDBLAD CBB • JAARGANG 50 NR 528 • APRIL 2016 • P 806265

3

Kilometerheffi ng : de vrijstelling moet voor 1 april aagevraagd worden via de website van de Vlaamse Belastingdienst

Perspectieven voor de suikermarkt in de Europese Unie

4

DE KRACHT VAN DE KETEN  

2

Verdeeld door Clovis Matton

www.betaseed.be

UITZAAI SUIKERBIETEN 2016BELGIË STAAT WELDRA VOLMET BETASEED!PROFICIAT!

BETASEED. SIMPLY DIFFERENT.

BEDANKTIEDEREEN!

In het kader van de herziening van de richtlijnen inzake hernieuwbare energiebronnen en de kwaliteit van de brandstoffen na 2020, vragen

de landbouworganisaties de productie van bio-brandstoffen te promoten omdat zij een zeer belangrijke schakel vormt van de bio-economie.Betreffende hernieuwbare biobrandstoffen voor transport, verwerpen de EU-landbouworganisaties (Copa-Cogeca) het limiteren tot 7 % voor gebruik van conventionele biobrandstoffen (uit land-bouwproducten) in het kader van de recente her-ziening van de richtlijnen voor 2020. Bovendien, willen zij dat het Europees objectief voor geavan-ceerde biobrandstoffen uit afval, residuen en tus-senteelten voor de transportsector, minstens 3,5 % bedraagt. Wat tussenteelten (verbouwd tus-sen twee hoofdteelten) betreft, vraagt Copa-Cogeca trouwens dat zij buiten het plafond van de conventionele biobrandstoffen worden gehou-den.

EDITO2

Goed werkende keten is sleutel voor duurzame landbouw“Een goed werkende voedselketen is de sleutel voor duurzame landbouw”. Dit was de kernboodschap van de installatievergade-ring van de Task Force “landbouwmarkten” die Commissaris Hogan oprichtte. Wijze woorden: eindelijk wordt de link gemaakt tussen duurzaamheid en economische duurzaamheid. Duurzaamheid gaat over de drie P’s: planet, people, profit. Vaak wordt de focus enkel op de eerste “P” gelegd: de ecologische duurzaamheid en de aandacht voor het milieu. De drie P’s van duurzaamheid hebben nochtans een gelijke waarde. Milieubewust ondernemen (“pla-net”) met aandacht voor het sociale (“people”) om zo tot de doel-stelling van elke ondernemer te komen: de derde “P” van profit. Zonder winst is duurzaamheid onmogelijk!

Hoe verhoogde volatiliteit aanpakken?Landbouwers zijn in de eerste plaats ook ondernemers. Dit wordt jammer genoeg te vaak vergeten. “De landbouwsector wordt door de steeds liberalere koers die de EU vaart meer blootgesteld aan markt-instabiliteit en volatiliteit”, zo stelde Commissaris Hogan. De Task Force moet de Commissie in het najaar advies geven over oplossingen om de markten te stabiliseren zowel op het vlak van prijzen en inkomens en dit in een context waar het inkomen van de landbou-wers steeds meer onder druk staat.

Onevenwicht in de keten leidt tot crisisDe hele landbouwsector is in crisis. De Task Force neemt als voor-beeld de crisis in de melk- en de varkenssector om te stellen dat de boeren de zwakste schakel in de keten vormen. De Task Force wil onderzoeken of er een onevenwicht in de onderhandelingsposities bestaat in de keten, of prijstransmissiemechanismes werken en of er oneerlijke handelspraktijken bestaan. Experten zullen dit onder-zoeken. Met een gezonde dosis boerenverstand kennen we noch-tans intuïtief al het antwoord op die drie vragen:l Ja, er is een onevenwicht in de onderhandelingposities in de

keten waarbij de boeren als laatste schakel in de keten het minst te zeggen hebben;

l Neen, prijstransmissiemechanismes functioneren niet goed: de theorie met het pakje friet dat duurder wordt als de aardappel-prijzen stijgen, doch dat niet goedkoper wordt als de aardap-pelmarkt in elkaar stort: dit is een schoolvoorbeeld van asym-metrische prijstransmissie;

l Ja, oneerlijke handelspraktijken bestaan helaas in de landbouw. Het is gelinkt met het onevenwicht in de onderhandelingsposi-ties en het feit van de zwakste schakel te zijn in de keten.

Tools om de onderhandelingsposities van boe-ren te versterkenIndien blijkt dat een en ander effectief niet vlekkeloos loopt bin-nen de keten, zal de Task Force op zoek gaan naar oplossingen, de zogenaamde “zelfhulp-tools”.De Task Force zal zich hierbij focussen op: collectieve acties van boeren, oprichting van producentenorganisaties zoals voorzien in het GLB, termijnmarkten, contractualisering en markttransparan-tie.

Biet-suikerketen als model: nu…Voor de verplichte contractualisering wordt de biet-suikerketen als voorbeeld genomen. De Task Force stelt dat het collectief onder-handelen van interprofessionele akkoorden die de basis vor-men van contracten (artikel 125 van de GMO 1308/2013) zowel voor bietplanters als voor de suikerindustrie voordelen met zich meebrengt. Voor de landbouwers staan contracten synoniem voor meer zekerheid, een betere planning en risicobeheer. Voor de fabrikant zijn contracten uiterst belangrijk omdat ze de bevoorrading veiligstellen. De Task Force meent m.i. terecht dat dergelijke contracten bij-gevolg de efficiëntie van de hele keten bevorderen. Het initiatief van Euronext om einde van het jaar een termijn-markt voor Europese Suiker op te richten past perfect in het lijstje van tools waaraan de Task Force denkt (in het vorige nummer van de Bietplanter kon u reeds meer lezen over de nieuwe termijn-markt). Ook op het vlak markttransparantie kan de biet-suikerketen model staan met het zogeheten mechanisme van “price reporting” van de Europese Commissie waarbij maandelijks de gemiddelde verkoopprijs van suiker in de EU (quotum en buitenquotum) met een standaarddeviatie wordt meegedeeld. Dit systeem van prij-zenrapportering zorgt inderdaad voor meer transparantie binnen de keten.

Europees Parlement en Europese Raad op de-zelfde golfl engte over maatregelen om crisis-sen in landbouw te vermijden?De Landbouwcommissie van het Europees Parlement heeft zich gebogen over de problematiek van oneerlijke handelspraktij-ken binnen de voedselketen. Dit resulteerde in een aanbeveling van 35 punten. Ik citeer u graag een paar punten die herkenbaar zijn voor ons. Zo vindt het Parlement dat de Europese concurren-tiewetgeving moet rekening houden met de specificiteit van de landbouw. Verder stelt het dat oneerlijke handelspraktijken vaak

veroorzaakt worden door een onevenwicht in de onderhandelingsposities binnen de keten. Het Europees Parlement meent ook dat verkopen beneden de productiekost een bedrei-ging vormt voor de duurzaamheid van de Europese landbouw! Het Parlement ziet heil in dezelfde tools die ook in de Market Task Force van de Commissie worden opgesomd: contracten, collectieve onderhandelingen, transparantie en prijsmonitoring en produ-centenorganisaties.Ook de SCA (Speciaal Comité voor Landbouw die de Europese Landbouwraden voorbereidt) dacht na over maatregelen om de Europese landbouw uit de crisis te halen en crisissen in de toe-komst te vermijden. De focus werd gelegd op de melk en de var-kenshouderij, doch er werd ook nagedacht over horizontale maat-regelen voor andere sectoren. Hetzelfde recept werd ook door de SCA bovengehaald: geen wondermiddelen, doch bestaande tools, zeker in de biet-suikerketen: contracten en interprofessionele akkoorden, meer transparantie en betere monitoring van marges en productiekosten, de billijke verdeling van de toegevoegde waarde over de keten alsook de versterking van de onderhande-lingspositie van de landbouwers in de keten.

Biet-suikerketen als model: ook in de toekomstDe kracht van de keten is de kracht van de zwakste schakel. Onze keten kan pas succesvol zijn na de afschaffing van de quota als de zwakste schakel niet wordt afgezwakt. Ook in de toekomst willen we als suikerbietplanters het model blijven voor een goed georga-niseerde sector die collectief interprofessionele akkoorden afsluit waarop de contracten voor het postquotum zullen gebaseerd zijn. Het zou toch wel verbijsterend zijn dat de Task Force van de Commissie onze sector als model stelt en Europees Parlement en Europese Raad tools bespreken die wij al hebben, terwijl sommi-gen ons die tools willen afnemen. Dit zullen we niet dulden. Tools waarover we nu beschikken, zullen we in het postquotum nog meer nodig hebben. De wetgevers hebben onze eigenheid her-kend en erkend en onze sector wordt vaak als model geciteerd. Het stelt de CBB gerust dat Commissie, Parlement en Europese Raad blijkbaar op éénzelfde golflengte zitten. Nu nog concrete actie, graag.

Valerie Vercammen,Secretaris-generaal CBB

De kracht van de keten

De voorstellen van de fabrikanten die nu op tafel liggen voor het postquotum vormen – helaas!- het beste bewijs dat we DRINGEND nood hebben aan tools om crisissen te vermijden.

Landbouworganisaties willen meer biobrandstoffen voor transport

BIOBRANDSTOFFEN2

Aangaande de duurzaamheidscriteria van bio-brandstoffen die de Europese Commissie voorop-stelt, staan de landbouworganisaties erop dat biomassa van met het GLB conforme lanbouwbe-drijven (gezien zij aan de door het GLB vastge-stelde agromilieunormen voldoen) automatisch overeenkomstig met de duurzaamheidscriteria worden beschouwd.

TTIP : waarschuwing van de Europese suiker- en bio-ethanol-sectorenDe suikerproducenten (CEFS), de bio-ethanol-producenten (ePure) etn de Europese bietente-lers (CIBE) vragen in een aan Phil Hogan gericht schrijven «dat in de context van de TTIP-onderhandelingen geen enkele toegeving inza-ke suiker, producten met een hoog suikerge-halte en ethanol aan de Verenigde Staten wordt gedaan zolang de concurrentievoorwaarden

Tegen 2030, heeft de Europese Commissie het aandeel hernieuwbare energie in de EU-consumptie op 27 % vooropgesteld zonder evenwel het objectief voor de transportsector vast te leggen, in tegenstelling wat tot voor 2020 geldt waarbij 10 % voor gebruik van hernieuwbare brandstof-fen voor de transportsector is vastgelegd.

niet gelijk zijn». In de brief verduidelijken zij dat het Amerikaanse suikerprogramma « 85 % van de inlandse markt aan de nationale producenten garandeert en hen dus effectief ondersteunt ». Bovendien, is de Amerikaanse markt al « verza-digd » door import uit Mexico en laat het Feedstock Flexibility Program, ingeval van over-schot, toe om « suikeroverschotten naar de etha-nolproductie af te wentelen ».In elk geval, besluiten CEFS, ePure en CIBE, « als de Commissie mocht besluiten concessies aan de

markt te doen, onderstrepen wij dat wij vastbera-den blijven omtrent onze vraag voor een strikt en doeltreffend behoud van de oorspronkelijke regelgeving voor suiker en producten met een hoog suikergehalte, […] die essentieel is om drie-hoekshandel te vermijden en verliezen van EU-marktaandeel ten voordele van derde produc-tielanden zoals Mexico, Brazilië, Australië en Thailand te voorkomen ». n

Bron : AgraEurope

De landbouworganisaties van de EU verwerpen de limiet van 7 % voor gebruik van conventionele biobrandstoffen (uit landbouwproducten) in de transportsector.

ACTUALITEIT 3

Een eerste maatregel zou erin bestaan om suikerimport te vergemakkelijken door een invoercontingent tegen verlaagd tarief voor te

stellen. De tweede maatregel zou herklassering van buitenquotumsuiker in quotumsuiker toelaten om de inlandse markt te bevoorraden. Dit is nog in de voorwaardelijke wijs, gezien de Commisie deze maatregelen pas eind maart zal bespreken in het beheerscomité.

Volgens de door de Europese Commissie opge-maakte balans eind februari zouden de voorraden na afloop van de campagne 2015/16 (hetzij eind september 2016) nog slechts 750.000 ton quotum-suiker en 600.000 ton buitenquotumsuiker berei-ken. Een voorraadpeil dat op een vrij laag niveau wordt geraamd gezien de totale EU-suikerconsumptie van 17 Mt.

Hoe kan men het lage voorraadpeil verklaren? De daling van de voorraden is het gevolg van de sterke daling van de bietenoogst 2015/16 in de Europese Unie, met 20 procent ten opzichte van vorig jaar. Verschillende factoren hebben een rol gespeeld. Enerzijds nam het bietenareaal sterk af vorig jaar (-13%), onder meer om de tijdens de twee vorige campagnes opgebouwde voorraden buitenquo-tumsuiker te kunnen afzetten. Jammer genoeg zorgden de uitzonderlijk slechte weersomstandig-heden van vorige zomer (ongunstige zaaiomstan-digheden, droogte en grote hitte) voor een sterke daling van de bietenopbrengsten in Centraal- en Oost-Europa. In bepaalde gebieden in Frankrijk, Duitsland, Italië, Oostenrijk en Polen daalden de opbrengsten met 20 tot 30 procent ten opzichte van vorig jaar. Dit toont eens te meer aan dat de landbouwproductie, die aan de grillen van de natuur overgeleverd is, moeilijk kan worden gere-guleerd.

Een laatste element dat ook gezorgd heeft voor een

lagere bevoorrading van de Europese markt, is de daling van de import uit landen als Brazilië of Cuba die traditioneel tussen 300.000 en 500.000 ton sui-ker per jaar naar de EU exporteren. Vorig jaar expor-teerden deze landen praktisch geen suiker naar de EU omdat het verschil tussen de suikerprijs op de Europese markt en de suikerprijs op de wereld-markt onvoldoende hoog was om de transportkos-ten en de CXL-taks van 98 euro per ton, die deze landen moeten betalen om naar de EU te mogen exporteren, te dekken.

Herklassering van 150.000 ton buitenquotumsuikerVolgens de traders bewijst de stijging van de ver-koopprijzen voor suiker in de EU het feit dat de situatie op de markt krap is. Nog volgens de traders zouden in sommige EU-landen, de SPOT prijzen tot 550-600 euro per ton suiker halen, hetzij bijna 50 procent meer dan de wereldmarktprijs (380 euro per ton begin maart). Niettemin is volgens het observatorium van de Europese Commissie, de stij-ging van de suikerverkoopprijs in de EU nog bescheiden. De laatste gemiddelde gepubliceerde EU-verkoopprijs bedraagt slechts 427 euro per ton voor de maand december 2015.

Volgens geruchten zou de Commissie eind maart de volgende speciale maatregelen kunnen nemen:- een extra importcontingent tegen verlaagd

importtarief van 150.000 ton ruwe suiker;- een herklassering van 150.000 ton buitenquo-

tumsuiker. Deze buitenquotumsuiker, normaal bestemd voor de export of voor de industrie (bio-ethanol), zou dan geherklasseerd worden als consumptiesuiker om de Europese markt te bevoorraden. Deze herklassering zou ook aan een heffing worden onderworpen die gebaseerd zal zijn op de betaalde invoerrechten. n

Legende foto:

De EU beschikt over voldoende suiker tot aan de volgende campagne.

Extra import of herklassering om de Europese markt te bevoorraden?Als gevolg van een tegenvallende bietenoogst 2015/16 in de Europese Unie dalen de suikervoorraden. Volgens bronnen van de Europese traders, zou de Commissie uitzonderlijke maatregelen kunnen nemen om 300.000 ton suiker op de communautaire markt te brengen.

Vrijstelling voor tractorenTractoren en specifieke voertuigen die uitsluitend gebruikt worden voor landbouw, tuinbouw, visteelt en bosbouw zijn vrijgesteld van de kilometerhef-fing. Je moet die vrijstelling wel zelf aanvragen, en dit voor 1 april 2016. Vraag je die vrijstelling niet aan, dan wordt er van uitgegaan dat je voertuig niet uitsluitend voor land- of tuinbouwdoeleinden gebruikt wordt. Bij controle zal er een boete volgen.

Geen vrijstelling bij gemengd gebruikDe vrijstelling geldt enkel voor landbouwvoertui-gen die uitsluitend gebruikt worden voor land-bouw. Tractoren die ook gebruikt worden voor wegenwerken, tuinaanleg, grondverzet,… vallen dus buiten de vrijstelling. Ook vrachtwagens die gebruikt worden om groenten en fruit naar de vei-ling te brengen, zijn niet vrijgesteld.

Hoe vraag ik de vrijstelling aan?De vrijstelling kan online aangevraagd worden via de website van de Vlaamse Belastingdienst. Weldra zal daar ook een papieren aanvraagformu-lier ter beschikking gesteld worden. Lees voor het invullen van het formulier aandachtig de rechterko-lom ‘gebruik van dit formulier’.De vrijstelling moet bovendien slechts één keer gebeuren. Zolang het voertuig aan de vrijstellings-

voorwaarden voldoet, moet je niets meer doen. Na verwerking van de aanvraag krijg je een bevesti-gingsdocument dat jouw voertuig vrijgesteld is van de kilometerheffing. Dit document bewaar je best bij de boorddocumenten. Hou er rekening mee dat het even kan duren vooraleer je dit bevestigingsfor-mulier ontvangt. Dit omdat er momenteel veel vrij-stellingsaanvragen toekomen.

Zijn landbouwmachines ook vrijgesteld?Voor zelfrijdende werktuigmachines zoals pikdor-sers, maïshakselaars, aardappelrooiers, sproeima-chines,… - ingeschreven met de code LA – moet er (1) geen kilometerheffing betaald worden en (2) geen vrijstelling aangevraagd worden.We raden je wel aan je voertuig vrijwillig te melden. Dit omdat sommige voertuigen, die buiten het toepassingsgebied van de kilometerheffing vallen, uiterlijk moeilijker herkenbaar zijn en daardoor foutief geseind kunnen worden. Ook bespaar je je een hoop administratief werk nadien. Een vrijwillige melding kan ingediend worden via het online for-mulier op de website van de Vlaamse Belastingdienst.

Wat indien je voertuig niet vrijge-steld is?Om in regel te zijn moet je in elk voertuig met een

maximum toegelaten massa boven de 3,5 ton een On Board Unit (OBU) installeren. Die OBU registreert de afstand en berekent de kilometerheffing. Het wegennet waarop de heffing van toepassing is, beperkt zich in Vlaanderen en Wallonië tot de auto-snelwegen, ringwegen en enkele gewestwegen. In Brussel geldt de heffing op alle wegen. Let op: ook indien je voertuig niet over een tolweg rijdt, moet het voorzien zijn van een werkende OBU. Zo niet, riskeer je een boete.

Hoe vraag ik een OBU aan?Er zijn twee manieren om een OBU aan te vragen:* Online via http://www.satellic.be/.* Via één van de 128 servicepunten die over heel België verspreid liggen. De precieze locaties van

deze verdeelpunten zijn terug te vinden op de web-site van Satellic.Het is de houder van het voertuig die de kilometer-heffing moet betalen en dus moet zorgen voor een werkende OBU. De houder is de persoon op wiens naam het kenteken van het voertuig is ingeschre-ven.

Wat kost een OBU?Het gebruik van een OBU is gratis. Je betaalt enkel een waarborg van 135 euro, die je volledig terug-krijgt als je de OBU in goede staat terug bezorgt.Meer informatie over de kilometerheffing vind je op www.satellic.be, http://www.viapass.be/, op de website van de Vlaamse belastingdienst of op https://www.sbb.be/. n

De voertuigen zullen gecontroleerd worden op de autosnelwegen en langs al de Belgische wegen.

Kilometerheffing: de vrijstelling moet vóór 1 april aangevraagd wordenOp 1 april 2016 voert België de kilometerheffing in. Tractoren die uitsluitend ingezet worden voor landbouwactiviteiten zijn vrijgesteld. Let op: die vrijstel-ling moet wel vóór 1 april aangevraagd worden bij de Vlaamse belastingdienst.

Standpunt CIBE en CEFS: uitzonderlijke maatregelen zijn niet nodig

Voor het Europees Comité van suikerfabrikanten (CEFS) en de Europese bietenplantersorganisatie (CIBE), is de suikermarkt voldoende bevoorraad. De Commissie moet geen gehoor geven aan de vraag van sommige suikerverwerkende industrieën die erop uit zijn hun suiker aan een zo laag mogelijke prijs te kopen.

Uitzonderlijke maatregelen zijn niet vereist omdat:l er momenteel voldoende suiker in voorraad is tot aan het begin van de volgende oogst, die deze

zomer al start in Italië en Spanje en vervolgens in september in de belangrijkste bietenregio’s;l volgens de meest recente informatie werd het grootste deel van het Braziliaanse suikercontingent

hetzij 300.000 ton, gecontracteerd met leveranciers in het noorden van Brazilië om normaal gele-verd te worden aan Europa in maart of april. Nu een extra invoerquotum openen zal alleen maar leiden tot een daling van de suikerprijs in de EU en de Europese markt de facto minder aantrek-kelijk maken voor suikerinvoer;

l volgens recente cijfers van het prijzenobservatorium van de Commissie stagneert de suikerprijs in de EU op 427 euro per ton voor december 2015. Dit is een zeer lage prijs die trouwens lager is dan de gemiddelde productiekost van de Europese suikerindustrie;

l de ramingen inzake suikerconsumptie in de EU zijn misschien eerder optimistisch. De consump-tievoorspellingen gebaseerd op de cijfers van de voorgaande jaren overschatten dikwijls de reële cijfers.

Onkruidbestrijding in 2015: een groot verschil tussen de vroe-ge zaai en de latere zaai De onkruidbestrijding verliep over het algemeen goed in 2015. Maar de mate waarin ze slaagde werd sterk beïnvloed door de zaaiperiode van de bieten. De zaai verliep in twee periodes in 2015. De eerste percelen werden op 8 maart gezaaid in het oosten van het land en dit ging verder tot 24 maart. De zaaiperiode werd dan onderbroken door heel wat nat weer. Dit veroorzaakte korstvor-ming op percelen die in de twee dagen voor de regen gezaaid waren. Dit was de start voor een moeilijke onkruidbestrijding op die percelen. Een onregelmatige opkomst die “gaten” in het per-ceel veroorzaakte waar later in het seizoen, na het afsluiten van de onkruidbestrijding, nieuwe kieming van onkruiden was. Zo kwam het dat sommige percelen die eerst proper leken zich toch vervuilden in de loop van de zomer. Op andere vroeg gezaaide percelen waar er geen opkomstproblemen van de bieten waren was het soms ook niet gemakkelijk. Dit was het geval op percelen waar men de onkruidbestrijding “te vroeg” afsloot, samen met een minder succesvolle combinatie van bodemherbiciden om voldoende nawerking te geven. Wat is “te vroeg afsluiten van de onkruidbestrijding” voor de in maart 2015 gezaaide percelen ? Deze percelen waren soms “proper” begin mei. Het loont om op dat moment in detail een perceel te gaan bekijken en na te gaan of men geen heel kleine onkruiden zoals melganzenvoet in het kiem-lobstadium meer vindt De late kiemingsperiode van de melganzenvoet en bingelkruid kan nog tot een eind in de maand juni verder lopen (zie figuur 1). Andere onkruiden zoals hondspeter-selie en uitstaande melde houden toch van iets koelere omstandigheden en kiemen hoofdzakelijk vroeger in het onkruidbestrijdingsseizoen.

In een proef aangelegd in 2015 werd het aantal melganzenvoeten, hondspeterselie en zwarte nachtschade geteld. In de figuur hieronder kan u voor melganzenvoet zien dat er gedurende de hele maand mei nog een sterke toename is in het aantal melganzenvoeten per m² in de onbehan-delde controle. U kan zien hoe de FAR behandelingen dit aantal doen afnemen en nieuwe kie-ming verhinderen. De “nawerking” die in dit FAR schema werd opgebouwd was succesvol in het proper houden van het perceel tot de rooi.

Ook is het zo dat het naar eind mei, begin juni toe soms lijkt “van ver” dat de rijen al behoorlijk gesloten zijn. Als men echter van dichtbij gaat kijken zal men zien dat er nog heel wat ruimte tussen de rijen is en dat daar nog veel licht tussen kan (zie foto 1). Wie zegt veel licht in combina-tie met warmte, zegt kieming van onkruiden zoals melganzenvoet, zwarte nachtschade en bingel-kruid.

Dit probleem van latere kieming kan op verschillende manieren ondervangen worden. Enerzijds moet men de nawerking m.b.v. bodemherbiciden “opbouwen” in het schema vanaf het 4 blad stadium van de biet. Hier zijn verschillende combinaties mogelijk. De keuze wordt gemaakt in functie van de onkruidflora. Voor melganzenvoet - bingelkruid - hondspeterselie combinaties is de Centium-Frontier oplossing te verkiezen. Hou er rekening mee dat indien u resistente melgan-zenvoet op uw perceel hebt (dit is het geval op +/- 80 % van de percelen in België) de nawerking met Venzar iets minder succesvol zal zijn dan in het verleden het geval was (door kruisresistentie) en de nawerking met Frontier beter zal zijn dan in het verleden het geval was (door negatieve kruisresistentie). De combinatie Centium-Frontier blijkt zeer efficiënt op dergelijke percelen. Voor percelen met uitstaande melde zal Frontier of Venzar te verkiezen zijn. De Centium-Frontier com-binatie heeft geen meerwaarde voor uitstaande melde. Voor percelen met veel zwarte nachtscha-de en zomergrassen zal Dual Gold te verkiezen zijn. In de tabellen op de volgende pagina’s vindt u meer daarover. Anderzijds moet men voor het afspuiten ook nakijken of er nog nieuwe kieming is en wat Betanal en Tramat toevoegen bij de laatste behandeling indien dit het geval is om zo de laatste gekiemde onkruiden te vernietigen. Indien men voldoende voor de nawerking zorgde en eindigde met een proper perceel dan zullen deze bodemherbiciden de grond onkruidvrij houden tot de rijen sluiten. Op dat moment neemt de bladbedekking van de biet het grootste deel van het werk over.

Een eerste geval van resistente uitstaande melde in België Hoewel ze veel op elkaar lijken zijn er grote verschillen tussen melganzenvoet en uitstaande mel-de. Soms is het onderscheid maken tussen beide soorten in het kiemlobstadium niet gemakkelijk. Eén duidelijk verschil is dat de kiemlobben (en vaak ook de stengel) van melganzenvoet aan de onderkant rood-violet zijn en deze van uitstaande melde steeds groen zijn (zie foto 2).

De bestrijding van beide soorten vergt veel aandacht maar verschilt licht van elkaar. Bij uitstaande melde verwacht men nog meer dan bij melganzenvoet effect van hogere doseringen Goltix, of van het gebruik van Venzar of het gebruiken van Avadex om de producten beter door de waslaag te laten dringen. Algemeen wordt aangenomen dat de waslaag op het blad van uitstaande melde nog dikker is dan die van melganzenvoet en dat dit de bestrijding bemoeilijkt. Een aantal percelen in Vlaams-Brabant zijn gereputeerd voor een problematische bestrijding van uitstaande melde. Op één ervan legde het KBIVB een proef aan om de situatie onder de loep te nemen. De proef werd op 19 maart gezaaid en bij 70% opkomst van de bieten werd gestart met de on-kruidbestrijding, de uitstaande melde was toen in het kiemlobstadium. Het schema werd van meet af aan aangepast aan de “moeilijke uitstaande melde” door direct Venzar (Vsc 500 g/l SC formulering) op te nemen bij de eerste behandeling, het werd ook vrij hoog gedoseerd. De be-

FAR MEMO 2016 Barbara MANDERYCK (KBIVB vzw - IRBAB asbl)

Foto 2: links melganzenvoet met kiemlobben en de eerste echte bladeren, let op de rood-violette kleur van de stengel en de bladrand van de kiemlobben. Rechts uitstaande melde in kiemlobstadium met het begin van de eerste echte bladeren reeds zichtbaar , let op de groene stengel en bladrand van de kiemlobben. Het ideale bestrijdingsstadium van beiden is vóór de ”echte bladeren” zelfs zichtbaar zijn!

Foto 1: perceel bieten op 10 juni (zaai 10 april), links: zijaanzicht, rechts: bovenaanzicht, na beeldanalyse blijkt dat slechts +/-50 % van het grondoppervlak is bedekt (R. Parmentier, Belchim, 2015).

Maand

Melganzenvoet

Uitstaande melde

Figuur 1: de kiemingsperiode van melganzenvoet en uitstaande melde (Roberts 1982).

14/8/2015Onbeh. per m²62 melganzevoeten

FAR = proper

0

10

20

30

40

50

60

70

Evolutie van het aantal melganzevoeten/m²

onbehandelde FAR

Zaai 13/4/201528/4 (zaai + 15d): B0,6/T0,2/G0,75/O 0,5 Werkzaamheid FAR (aantal verwijderde planten): 98 % tegen melganzenvoet8/5 (FAR1+10d-weersomstandigheden!!): B1,0/T0,2/G0,75/M0,3/O0,5 97 % tegen hondspeterselie 13/5 (FAR2+5d): B1,0/T0,2/G0,5/M0,5/O0,5 100 % tegen zwarte nachtschade22/5 (FAR3+9d): B1,0/T0,2/C0,05/Fr0,3/O0,5 De zeer kleine overlevende onkruiden 4/6 (FAR4+13d): B1,0/T0,2/C0,07/Fr0,4/O0,5 onder de biet hebben geen zaad(B= Betanal/ T= Tramat/G= Goltix/C= Centium/M= Matrigon/Fr= Frontier Elite/O= olie) geproduceert!

4 ACTUALITEIT4

Het directoraat-generaal Landbouw van de Europese Commissie publiceerde recent zijn jaarlijkse studie over de vooruitzichten voor de EU-landbouwmarkten voor de periode 2015-2025.

Dit zijn de belangrijkste conclusies uit het rapport over de EU-suikermarkt:

* suiker- en suikerbietenprijzen dalen;* de suikerproductie groeit met zowat vijf procent;* concentratie van de bietenteelt in de meest competitieve produc-

tiegebieden;* ontwikkeling van de isoglucoseproductie waarvan het actuele

marktaandeel voor EU-zoetstoffen van 4 procent zou kunnen stij-gen tot 11 procent in 2025.

Het rapport wijst er ook op dat de vooropgestelde perspectieven afhankelijk zijn van talrijke factoren zoals het weer, de productieni-veaus in Europa en in de wereld, de strategische beslissingen van de suiker- en isoglucosefabrikanten om marktaandelen in te palmen en de prijzen voor andere teelten.

Daling van de Europese suiker- en bietenprijs In het postquotum zouden de EU-prijzen zich meer afspiegelen aan de suikerprijs op de wereldmarkt. Tijdens de laatste vijf jaar was er gemiddeld een verschil van 185 euro per ton tussen de prijs voor witte suiker op de EU-markt en op de wereldmarkt. Na 2017 zou het verschil moeten verkleinen tot rond 70 euro per ton.

Rekening houdend met de neerwaartse vooruitzichten voor de wereldsuikerprijzen, zou dit voor de EU een witte suikerprijs opleve-ren van 400 euro per ton. De daling van de suikerprijs zal worden doorgerekend in de bietenprijs die tot 23 euro per ton zou dalen.

Niettegenstaande de sterke daling van de suiker- en bietenprijzen, schat de studie dat de suikerproductie met 5 procent zal toenemen in de EU. Deze stijging zal gerealiseerd worden dankzij betere rende-menten, een hoger suikergehalte en een verdere concentratie van de bietenteelt in de nabijheid van de fabriek en van de klanten. De pro-ductiestijging zal dus vooral plaatsvinden in de meeste competitieve productiegebieden van voornamelijk Frankrijk en Duitsland.

Niettemin meent het rapport dat door diverse redenen de concentra-tie van de bietenzones wel eens minder belangrijk zou kunnen zijn. In eerste instantie omdat de gemiddelde biet- en suikerprijs evenals de productiekosten erg verschillen naargelang de regio’s en de lidstaten. Tijdens de campagne 2014/2015 bedroeg het typeverschil rond de gemiddelde EU-suikerprijs 40 euro per ton, hetzij een schommeling van 10 procent ten opzichte van de gemiddelde prijs. In tweede instantie omdat tien lidstaten van de EU de suikerbietproductie ondersteunen met gekoppelde steun per hectare. In totaal zouden bijna 500.000 hectare suikerbieten van een steun van 300 euro per hectare kunnen genieten, wat de landbouwers er niet toe zal aanzet-ten om naar andere teelten over te stappen.

Daling van de import en stijging van de ex-portIn het postquotum zal de EU opnieuw zelfvoorzienend worden en zelfs substantiële volumes kunnen exporteren de jaren dat de oogst overvloedig is en de wereldprijzen remuneratief zijn. Er zal vooral geëxporteerd worden naar de landen rondom de Middellandse Zee en naar de Golfstaten die een suikertekort hebben. In 2025 zou de export 2,5 Mt kunnen bedragen. Maar zelfs als de EU theoretisch zelfvoorzienend wordt, zal zij verder blijven importeren omdat de productiecampagne relatief kort is en men het ganse jaar door aan de suikerverbruikende industrie moet kunnen leveren. Importvolumes van ruwe suiker zullen dus worden aangehouden om de raffinage-industrie in Zuid-Europa en in het Verenigd Koninkrijk te bevoorra-den.

Het rapport meldt een daling van de import op een niveau van 2 miljoen ton tegen 3,5 miljoen ton op dit moment. Die import zal afkomstig zijn uit de meest competitieve landen met vrije toegang tot de EU-markt. Voor de andere landen zou, door de betaling van een CXL-taks van 98 euro per ton suiker en door het kleiner wordend verschil tussen de EU-suikerprijs en de wereldsuikerprijs, de Europese markt minder attractief worden.

Isoglucoseproductie zou kunnen verdrievou-digenHet isoglucosequotum zal eveneens wegvallen in 2017. Dit zal de concurrentie tussen bieten en isoglucose op basis van zetmeel aan-scherpen. Het rapport schat dat isoglucose 11 procent van de zoet-stoffenmarkt van de EU zal innemen tegen 2025. Dit stemt overeen met 2,3 miljoen ton tegen iets minder dan 700.000 ton momenteel.De isoglucose-industrie in de EU is nog niet in staat om dergelijke hoeveelheden te produceren en het marktpotentieel voor isoglucose in Europa blijft nog onduidelijk. Er bestaat wel een potentiële groei-marge. In de Verenigde Staten heeft isoglucose 40 procent van de zoetstoffenmarkt in handen tegenover momenteel slechts 4 procent in de Europese Unie.

Het aanbod van isoglucose zal afhangen van de respectievelijke graan- en suikerprijzen. De vraag naar isoglucose zal vooral afhangen van de dranken- en melkproductensector en van de aanvaarding door de consument. Behalve het feit dat isoglucose lichtjes anders smaakt, steken ook bepaalde bezorgdheden over het effect van iso-glucose op de gezondheid de kop op.De beschikbaarheid van goedkoop zetmeel zal invloed hebben op de beslissingen om in isoglucoseproducerende eenheden te investeren. Vooral in de Oostelijke EU-landen zoals Roemenië, Bulgarije en Hongarije zal de isoglucoseproductie kunnen groeien, door hun sta-tuut van netto-importeur van suiker, het feit dat zij graanoverschot-ten (maïs) hebben en al over isoglucoseproducerende ondernemin-gen beschikken.

Een extra vraag zou ook kunnen komen uit Zuid-Europa dat een sui-kertekort heeft. In Noordwest-Europa zal de uitbreiding waarschijn-lijk beperkter zijn en zich voornamelijk focussen op de frisdrankenin-dustrie in het Verenigd Koninkrijk, dat meer dan 10 procent van de EU-drankenmarkt in handen heeft.

In de Verenigde Staten bedraagt de isoglucoseconsumptie 25 kg/jaar per inwoner. In Bulgarije, Slowakije en Hongarije bereikt de isogluco-seconsumptie meer dan 8,5 kg per inwoner terwijl in 20 EU-lidstaten, de jaarlijkse isoglucoseconsumptie minder dan 1 kg per inwoner bedraagt. Dit wijst op het smaakverschil waarmee de Europese voe-dingsindustrie geconfronteerd wordt. Op basis van dit onderzoek, verwacht het directoraat-generaal Landbouw een marktaandeel van 11 procent voor isoglucose, met grote verschillen naargelang de gebieden in de Europese Unie. n

De vraag naar isoglucose zal vooral afhangen van de dranken- en melkproductensector en van de aanvaarding door de consument

Perspectieven voor de suikermarkt in de Europese Unie tussen 2015 en 2025

Een kritische kijk van de CBB op de studie van de CommissieNaar jaarlijkse gewoonte publiceerde de Commis-sie in januari haar visie hoe de landbouwmarkten zich de komende tien jaar zullen gedragen. Een interessante studie en vooral een moedige oefe-ning, als u het ons vraagt. Wie zou het er immers op wagen om een dergelijke oefening te maken in zo een volatiele en complexe omgeving als die van de landbouwmarkten?

De studie van 2016Laat ons even inzoomen op enkele belangrijke aspecten: de productie bieten, de productie suiker, hoeveel suiker zal de EU exporteren en importeren, welk marktaandeel zal isoglucose innemen en hoe ziet de Commissie de suikerprijzen in Europa en in de wereld evolueren de komende tien jaar?

Productie bieten en suiker: STIJGENDE TREND: Commissie: +5 procent - CBB: +20 procentDe Commissie verwacht een stijging van de suikerproductie van 5 procent in de EU. Dit lijkt ons alvast weinig in vergelijking met wat de meeste Europese fabrikanten als productie-intentie aan-kondigen voor het postquotum. Op een paar uitzonderingen na wil elke Europese suikerfabrikant vanaf 2017 meer produceren om door langere campagnes en een langer gebruik van het productie-apparaat zijn vaste productiekosten te doen dalen. De CBB mikt eerder op een stijging van 20 procent van de suiker-productie vanaf 2017.

Import: CBB gaat akkoord met de analyse van de CommissieDe Commissie voorspelt een daling van de invoer. Dit is een logisch gevolg van de stijgende productie in Europa en de daar-bijhorende stijgende graad van zelfbevoorrading. De daling van de import is ook gelinkt aan de zeer lage Europese suikerprijs die het econometrisch model van de Commissie berekent.

Export: CBB vindt voorspelling Commissie te conservatiefDe Commissie verwacht een stijging van de export tot 1.88 mil-joen ton. Tot het einde van het quotumstelsel is de Europese export beperkt door de Wereldhandelsorganisatie tot 1.5 mil-joen ton. De CBB meent dat de verwachtingen van de Commissie voor export te conservatief zijn: indien de prijs op de wereld-markt interessant wordt, kan export een interessante uitlaatklep worden voor de 20 procent meer Europese suikerproductie. De CBB denkt dat de EU opnieuw een belangrijke speler op de wereldmarkt zou kunnen worden zoals vóór de hervorming van 2006.

Isoglucose: CBB vindt prognose van de Commissie voor 1.8 mil-joen ton isoglucose onrealistischDe Commissie meent dat de EU 1.8 miljoen ton isoglucose zal produceren in 2017. Vandaag is de isoglucoseproductie door het quotum beperkt tot 0.7 miljoen ton. De CBB vindt deze voor-spelling vrij onrealistisch en zelfs tegenstrijdig met de zeer lage prijs voor Europese suiker die de Commissie verwacht. Indien de suikerprijs beneden de 400 euro per ton blijft in de EU is zelfs bij een zeer lage graanprijs de productie van isoglucose niet com-petitief. Bovendien kan isoglucose niet in alle suikerhoudende producten als surrogaat worden gebruikt en heeft ze een imag-oprobleem bij de consument.

Suikerprijs EU en wereldmarkt: econometrisch model van de Europese Commissie verwacht zeer lage suikerprijzenDe Commissie voorspelt een prijs van 390 euro per ton suiker voor de Europese markt en 314 euro per ton suiker voor de wereldmarkt. Dit zijn zeer lage prijzen, ver beneden het niveau van vandaag (384 euro wereldmarkt en 427 euro laatste note-ring Europese Price Reporting december 2015). Na een cyclus van vijf jaar overschot op de wereldmarkt bevestigen de meeste analysten dat we sinds 2015 in een fase van tekort zijn terecht-gekomen. De prijzen zouden, eens de grote stocks die opge-bouwd zijn opgebruikt zullen zijn, in principe eerder moeten stijgen. In de EU heerst er grote onzekerheid over wat de impact zal zijn van een stijgend aanbod van 20 procent suiker in 2017. Is suiker nog rendabel voor de Europese suikerfabrikanten aan een prijs van 390 euro per ton? Welke fabrikanten zullen overleven aan dergelijke prijzen? nDe EU zou opnieuw een belangrijke speler op de wereldmarkt

kunnen worden zoals vóór de hervorming van 2006.

Onkruidbestrijding in 2015: een groot verschil tussen de vroe-ge zaai en de latere zaai De onkruidbestrijding verliep over het algemeen goed in 2015. Maar de mate waarin ze slaagde werd sterk beïnvloed door de zaaiperiode van de bieten. De zaai verliep in twee periodes in 2015. De eerste percelen werden op 8 maart gezaaid in het oosten van het land en dit ging verder tot 24 maart. De zaaiperiode werd dan onderbroken door heel wat nat weer. Dit veroorzaakte korstvor-ming op percelen die in de twee dagen voor de regen gezaaid waren. Dit was de start voor een moeilijke onkruidbestrijding op die percelen. Een onregelmatige opkomst die “gaten” in het per-ceel veroorzaakte waar later in het seizoen, na het afsluiten van de onkruidbestrijding, nieuwe kieming van onkruiden was. Zo kwam het dat sommige percelen die eerst proper leken zich toch vervuilden in de loop van de zomer. Op andere vroeg gezaaide percelen waar er geen opkomstproblemen van de bieten waren was het soms ook niet gemakkelijk. Dit was het geval op percelen waar men de onkruidbestrijding “te vroeg” afsloot, samen met een minder succesvolle combinatie van bodemherbiciden om voldoende nawerking te geven. Wat is “te vroeg afsluiten van de onkruidbestrijding” voor de in maart 2015 gezaaide percelen ? Deze percelen waren soms “proper” begin mei. Het loont om op dat moment in detail een perceel te gaan bekijken en na te gaan of men geen heel kleine onkruiden zoals melganzenvoet in het kiem-lobstadium meer vindt De late kiemingsperiode van de melganzenvoet en bingelkruid kan nog tot een eind in de maand juni verder lopen (zie figuur 1). Andere onkruiden zoals hondspeter-selie en uitstaande melde houden toch van iets koelere omstandigheden en kiemen hoofdzakelijk vroeger in het onkruidbestrijdingsseizoen.

In een proef aangelegd in 2015 werd het aantal melganzenvoeten, hondspeterselie en zwarte nachtschade geteld. In de figuur hieronder kan u voor melganzenvoet zien dat er gedurende de hele maand mei nog een sterke toename is in het aantal melganzenvoeten per m² in de onbehan-delde controle. U kan zien hoe de FAR behandelingen dit aantal doen afnemen en nieuwe kie-ming verhinderen. De “nawerking” die in dit FAR schema werd opgebouwd was succesvol in het proper houden van het perceel tot de rooi.

Ook is het zo dat het naar eind mei, begin juni toe soms lijkt “van ver” dat de rijen al behoorlijk gesloten zijn. Als men echter van dichtbij gaat kijken zal men zien dat er nog heel wat ruimte tussen de rijen is en dat daar nog veel licht tussen kan (zie foto 1). Wie zegt veel licht in combina-tie met warmte, zegt kieming van onkruiden zoals melganzenvoet, zwarte nachtschade en bingel-kruid.

Dit probleem van latere kieming kan op verschillende manieren ondervangen worden. Enerzijds moet men de nawerking m.b.v. bodemherbiciden “opbouwen” in het schema vanaf het 4 blad stadium van de biet. Hier zijn verschillende combinaties mogelijk. De keuze wordt gemaakt in functie van de onkruidflora. Voor melganzenvoet - bingelkruid - hondspeterselie combinaties is de Centium-Frontier oplossing te verkiezen. Hou er rekening mee dat indien u resistente melgan-zenvoet op uw perceel hebt (dit is het geval op +/- 80 % van de percelen in België) de nawerking met Venzar iets minder succesvol zal zijn dan in het verleden het geval was (door kruisresistentie) en de nawerking met Frontier beter zal zijn dan in het verleden het geval was (door negatieve kruisresistentie). De combinatie Centium-Frontier blijkt zeer efficiënt op dergelijke percelen. Voor percelen met uitstaande melde zal Frontier of Venzar te verkiezen zijn. De Centium-Frontier com-binatie heeft geen meerwaarde voor uitstaande melde. Voor percelen met veel zwarte nachtscha-de en zomergrassen zal Dual Gold te verkiezen zijn. In de tabellen op de volgende pagina’s vindt u meer daarover. Anderzijds moet men voor het afspuiten ook nakijken of er nog nieuwe kieming is en wat Betanal en Tramat toevoegen bij de laatste behandeling indien dit het geval is om zo de laatste gekiemde onkruiden te vernietigen. Indien men voldoende voor de nawerking zorgde en eindigde met een proper perceel dan zullen deze bodemherbiciden de grond onkruidvrij houden tot de rijen sluiten. Op dat moment neemt de bladbedekking van de biet het grootste deel van het werk over.

Een eerste geval van resistente uitstaande melde in België Hoewel ze veel op elkaar lijken zijn er grote verschillen tussen melganzenvoet en uitstaande mel-de. Soms is het onderscheid maken tussen beide soorten in het kiemlobstadium niet gemakkelijk. Eén duidelijk verschil is dat de kiemlobben (en vaak ook de stengel) van melganzenvoet aan de onderkant rood-violet zijn en deze van uitstaande melde steeds groen zijn (zie foto 2).

De bestrijding van beide soorten vergt veel aandacht maar verschilt licht van elkaar. Bij uitstaande melde verwacht men nog meer dan bij melganzenvoet effect van hogere doseringen Goltix, of van het gebruik van Venzar of het gebruiken van Avadex om de producten beter door de waslaag te laten dringen. Algemeen wordt aangenomen dat de waslaag op het blad van uitstaande melde nog dikker is dan die van melganzenvoet en dat dit de bestrijding bemoeilijkt. Een aantal percelen in Vlaams-Brabant zijn gereputeerd voor een problematische bestrijding van uitstaande melde. Op één ervan legde het KBIVB een proef aan om de situatie onder de loep te nemen. De proef werd op 19 maart gezaaid en bij 70% opkomst van de bieten werd gestart met de on-kruidbestrijding, de uitstaande melde was toen in het kiemlobstadium. Het schema werd van meet af aan aangepast aan de “moeilijke uitstaande melde” door direct Venzar (Vsc 500 g/l SC formulering) op te nemen bij de eerste behandeling, het werd ook vrij hoog gedoseerd. De be-

FAR MEMO 2016 Barbara MANDERYCK (KBIVB vzw - IRBAB asbl)

Foto 2: links melganzenvoet met kiemlobben en de eerste echte bladeren, let op de rood-violette kleur van de stengel en de bladrand van de kiemlobben. Rechts uitstaande melde in kiemlobstadium met het begin van de eerste echte bladeren reeds zichtbaar , let op de groene stengel en bladrand van de kiemlobben. Het ideale bestrijdingsstadium van beiden is vóór de ”echte bladeren” zelfs zichtbaar zijn!

Foto 1: perceel bieten op 10 juni (zaai 10 april), links: zijaanzicht, rechts: bovenaanzicht, na beeldanalyse blijkt dat slechts +/-50 % van het grondoppervlak is bedekt (R. Parmentier, Belchim, 2015).

Maand

Melganzenvoet

Uitstaande melde

Figuur 1: de kiemingsperiode van melganzenvoet en uitstaande melde (Roberts 1982).

14/8/2015Onbeh. per m²62 melganzevoeten

FAR = proper

0

10

20

30

40

50

60

70

Evolutie van het aantal melganzevoeten/m²

onbehandelde FAR

Zaai 13/4/201528/4 (zaai + 15d): B0,6/T0,2/G0,75/O 0,5 Werkzaamheid FAR (aantal verwijderde planten): 98 % tegen melganzenvoet8/5 (FAR1+10d-weersomstandigheden!!): B1,0/T0,2/G0,75/M0,3/O0,5 97 % tegen hondspeterselie 13/5 (FAR2+5d): B1,0/T0,2/G0,5/M0,5/O0,5 100 % tegen zwarte nachtschade22/5 (FAR3+9d): B1,0/T0,2/C0,05/Fr0,3/O0,5 De zeer kleine overlevende onkruiden 4/6 (FAR4+13d): B1,0/T0,2/C0,07/Fr0,4/O0,5 onder de biet hebben geen zaad(B= Betanal/ T= Tramat/G= Goltix/C= Centium/M= Matrigon/Fr= Frontier Elite/O= olie) geproduceert!

KONINKLIJK BELGISCH INSTITUUT TOT VERBETERING VAN DE BIET VZW

PVBC - PROGRAMMA VOORLICHTING BIET CICHOREI, IN HET KADER VAN DE PRAKTIJKCENTRARubriek opgesteld en medegedeeld onder de verantwoordelijkheid van het KBIVB, J.-P. Vandergeten Directeur KBIVB, met de financiële steun van de Vlaamse overheid.

Molenstraat 45, B-3300 Tienen - info@kbivb.be - www.irbab-kbivb.be

De suikerbiet en haar teelttechniek

5

(*1) De aardappelopslag behandelen wanneer die 8 à 15 cm hoog is, dit is meestal pas vanaf het 4 blad stadium van de biet, indien de opslag toch vroeger ontwikkelt de dosis 'Betanal' verhogen.(*2) Voeg steeds 0,5 à 1 l/ha olie toe. Let op niet alle oliën zijn erkend aan 1 l/ha!

(kiem- tot 2-blad biet)(*1) 'Betanal' 1l + 'Tramat' 0,2 l + 'Goltix' 0,5 l (*2)

4-6 blad 'Betanal' 1,5 l + 'Tramat' 0,3 l + Frontier Elite 0,4 -0,5 l of 'Dual' 0,3-0,5 l (*2)

voorbij 6 blad 'Betanal' 3 l + 'Tramat' 0,4 l + Frontier Elite 0,5 l of 'Dual' 0,5-0,65 l (*2)

+ 0,5 l/ha 'Matrigon' in groeizame omstandigheden bij hoge luchtvochtigheid

AARDAPPELOPSLAGPreventief :- rooi aardappelen verzorgen- knollen laten bevriezen aan oppervlakte, ploegen na winterCuratief :- lokale behandelingen met glyfosaat (bij weinig opslag)- onkruidstrijkers met glyfosaat (bij hoge aantallen)- met selectieve middelen = duur en onvolledig = enkel loofdoding- niet alle aardappelrassen even gevoelig voor selectieve middelen : * goede loofafbranding voor : Bintje * matig gevoelig : Felsina, Ramos * weinig gevoelig : Agria, Innovator, Challenger, Asterix, Charlotte, Saturna, Victoria

Aanbevolen schema bestrijding aardappelopslag in suikerbiet

Stadium biet Spuitmengsel (dosissen in l/ha)

CONTACTMIDDELEN Componenten "F" en "A"

Klassieke flora : 'BETANAL 160' 0,6 (*a) - 1,5 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l = flora die hieronder +'TRAMAT 500' 0,15 - 0,4 (*b) of 'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 l

niet vermeld staat + olie 0,5 - 1 (*c) of 'DUAL' (*d) 0,5 - 0,65 l

of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

Melganzevoet (*a), melde, varkensgras (*2), kamille (*2), duivenkervel, akkerviooltje

zoals hierboven 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Hondspeterselie (*2) (*3) 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Gevlekte scheerling (*2) (*3) of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l 'DUAL'(*d) 0,5 - 0,65 l

of 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 l

of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

of CENTIUM(*6) 50 ml

Herik, knopherik, koolzaadopslag , zwaluwtong (*2) “ 'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 lGemengde flora : Melganzevoet, varkensgras, 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l samen met bingelkruid, melde + 'VENZAR 500 sc‘ (*5) + max. 150 mlof samen met kruisbloemigen of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

of CENTIUM-FRONTIER Elite (*6) 50 ml + 0,3 - 0,4 lKleefkruid (veel) zoals hierboven '+ AVADEX 0,5 - 1 (*4) 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Papegaaiekruid (*2) Producten op basis van desmedifam zie kader "FAR DOSIS" 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

(*4) AVADEX  : kan ook ‘Tramat’ vervangen (indien geen bingelkruid of varkensgras).

(*5) Toevoeging van VENZAR 500 sc : kan worden toegepast vanaf begin 2-blad van de biet aan maximum 150 ml (wettelijk: te fractioneren met interval 7 tot 14d, totaal max. 1l/ha, max. 500 g lenacil/ha/ 3jaar), afgeraden in koude en natte omstandigheden of op lichte gronden.(*6) Flora waarbij CENTIUM toevoegen aan het schema een goede werking heeft zijn: bingelkruid, melganzevoet, hondspeterselie, zwaluwtong, varkensgras, perzikkruid, zwarte nachtschade, kruiskruid en kleefkruid. CENTIUM kan toegepast worden vanaf het 4-6 blad stadium van de biet in menging met 'Betanal' en 'Tramat' (best SC/SE formuleringen). Mag wettelijk niet gemengd worden met 'vloeibare Goltix' of met 'Pyramin'. Mengen met 'Goltix' aan lage dosis (0.3-0.5 L/ha) is mogelijk en noodzakelijk indien ook melde aanwezig is op het perceel. CENTIUM niet mengen met 'Venzar', Avadex 480 of grassenmiddelen. Uit voorzorg kan men beter geen 'Venzar' gebruiken in een schema waar in een later stadium CENTIUM zal worden toegepast. Maar in situaties waar zowel melde als bingelkruid voorkomt op het perceel en men zowel 'Venzar' als CENTIUM wenst te gebruiken in de FAR behandelingen, positioneer dan de 'Venzar' bij NO2 en pas dan CENTIUM toe bij NO4/NO5. Voor het toepassen van grassenmiddelen dient men minstens 5 dagen te laten tussen een FAR behandeling met CENTIUM en de toepassing van een grassenmiddel. De dosis (100ml/ha CENTIUM, togepast zonder 'Betanal' of 'Tramat') of (50ml CENTIUM+ 0,3-0,4 L FRONTIER ELITE) kan als laatste behandeling om nawerking te garanderen. Om een goede nawerking van CENTIUM te garanderen moet de cummulatieve dosis 120 à 150 ml zijn. Bij toepassing van CENTIUM treedt tijdelijke witverkleuring van de bieten op, indien de gebruiksvoorwaarden gerespecteerd worden zijn deze zonder gevolg voor de opbrengst.

Bingelkruid (*2)

(*a) In geval van belangrijke bezetting van melganzevoet : bij eerste behandeling dosis 'Betanal' verhogen met 50% (*b) De dosis 'TRAMAT 500' mag 0,3l/ha niet overschrijden in het kiemlobstadium van de biet Het mengsel ‘BETANAL’ + ‘TRAMAT’ kan vervangen worden door een “kant-en-klaar” mengsel (zie kader « FAR-dosis »)(*c) zie kader gebruik van minerale of plantaardige olie(*d) 'DUAL' of FRONTIER Elite nooit voor 4 blad stadium van de biet, indien toegepast in mengsel mag men max. 0,5 l Frontier Elite gebruiken, voor 'DUAL' mag men max. 0,65 l gebruiken in mengsel met andere herbiciden.

(*2) FLORA WAARTEGEN SAFARI KAN INGESCHAKELD WORDEN (Safari niet toepassen voor 70% opkomst van de bieten, dosis op dat moment max. 15 g) :- Herik, knopherik, kamille, varkensgras, papegaaiekruid, opslag van koolzaad en facelia, melkdistel, veerdelig tandzaad en stekelnoot : 15 tot 20 g/ha - Hondspeterselie & gevlekte scheerling : 30 g/ha- Bingelkruid : betere werking met toevoeging van 10 g/ha voor bingelkruid in 2 blad stadium, dit indien de dosis ‘Betanal’ te laag is of indien ‘Goltix’ als enig bodemherbicide wordt gebruikt (zonder bv 'Pyramin' of Frontier Elite).

(*3) FLORA WAARTEGEN 'MATRIGON' KAN INGESCHAKELD WORDEN (0,5 l/ha) : Hondspeterselie, gevlekte scheerling, veerdelig tandzaad, stekelnoot en doornappel : Vanaf het 1-bladstadium van het onkruid en vanaf het 2-bladstadium van de biet en bij groeizaam weer.

“

Zwarte nachtschade, hanepoot “

“

“

FAR SYSTEEM in NAOPKOMST - BESTRIJDING DICOTYLE ONKRUIDSOORTENdosissen in deze tabel voor KIEMLOBSTADIUM ONKRUID tot 2 BLAD stadium ONKRUID

GEBRUIK STEEDS DE LAAGSTE VERMELDE DOSIS (l/ha) VOOR ONKRUIDEN IN HET KIEMLOBSTADIUMDominante onkruidsoorten + BODEMHERBICIDE

Component "R"

'Matrigon' (1,2 tot 1,5 l + olie) op meer ontwikkelde planten (niet in FAR-mengsel)

SPUITVOLUME

goede werking tussen 100 en 300 l/ha

GEBRUIK van minerale of plantaardige OLIE

CICHOREIOPSLAG en DISTELS

Nuttig om werking van FAR mengsel te verbeteren Onmisbaar bij sommige grassenmiddelen, zie tabel op pagina 4

Opm: geen olie bij met Betanal Elite en Betanal maxxPro, uitz. bij zeer schraal weer dan max. 0,5l olie

300 tot 400 l/ha aanbevolen bij droog weer en/of op afgeharde onkruiden

Dosis: 0,5-1 l/ha afh. van weersomstandighedenTe vermijden bij hoge temperaturen (vanaf 22°C in schaduw)

De meeste oliën mogen gefractioneerd aan 0,3-0,5 l toegepast worden, met een max. van 2 l/ha. Sommige oliën mogen aan 1l/ha worden toegepast, met een max. van 4 toepassingen!Dit mag bijvoorbeeld voor: Gaon en Zarado.

Verwachte dominante flora Product Dosis/ha in normale grond

Kleefkruid, Hondspeterselie & Gevlekte scheerling

‘FIESTA’ 3 l/ha (*1)

CENTIUM(*2) 75 - 100 ml/ha

(+‘GOLTIX WG’) (+2 kg/ha)

‘PYRAMIN’(*3) 2,5 l/ha (*1)

of ‘GOLTIX’ 2 kg of l/ha (*1)

VO FACULTATIEF voor Bingelkruid, Kruisbloemigen, Varkensgras

‘PYRAMIN’(*3) 2,5 l/ha (*1)

Kamille (sterke aanwezigheid)

VOOROPKOMST : hoeft geen standaard te zijn!Deze kan :- de onkruidopkomst van breedbladige onkruiden sterk beperken of onkruiden "gevoeliger" maken voor de NO behandelingen- kan nuttig zijn indien door natte omstandigheden pas laat uw NO kan starten.Deze kan weggelaten worden bij : - het tijdig uitvoeren van de eerste NO behandeling- zeer late zaai - velden waar weinig onkruiden, probleemonkruiden worden verwacht- in zeer droge omstandigheden = beperkte werking van deze bodemherbiciden.Deze wordt (max. 2 à 3 dagen na zaai) aangeraden bij :- velden met probleemonkruiden, qua aantal en soort (zie hieronder).

Bingelkruid (+ Kleefkruid, Hondspeterselie & Gevlekte scheerling) Indien ook kamille

OPMERKINGEN :Toepassing van 'DUAL' of FRONTIER ELITE in VO = VERBODEN (erkend vanaf 4 blad stadium biet) kan leiden tot plantenverlies in natte omstandigheden.(*1) Zware gronden : dosis vermeerderen met een factor 1,5. Voor 'Pyramin' 430 g/L is de erkende dosis beperkt tot 2,5L in VO. (*2) Centium : afgeraden als VO in lichte of humusarme gronden, indien veel regen; niet toegelaten in mengsel met 'Pyramin' en met vloeibare 'Goltix' (max. 200 ml Centium in VO en NO samen).

(*3) Dosis voor 'Pyramin’ aan 520 g/l, max. erkende dosis is 5L in VO. Voor 'Pyramin' 430 g/l, max. erkende dosis is 2,5L in VO. Dosis chloridazon is beperkt tot 2.600 g/ha w.s. per 3 jaar.

handelingen volgden elkaar zo kort als mogelijk was op met intervallen van 6 à 8 dagen tussen de eerste drie behandelingen. Zaai 19/3/2015 NO1 (22d na zaai): B0,6/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO2 (+6d): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO3 (+7d): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO4 (+15d, weersomstandigheden!): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO5 (+5d) B2,4/T0,6/G2,0/O 0,5 NO6 (+9d) Fr 0,5+Vsc 0,55 Ondanks het starten in kiemlobstadium van de melde en de korte opvolging kon maar 67% be-strijding bekomen worden (in juni) en vanaf de vierde naopkomstbehandeling was duidelijk dat de strijd verloren was. In augustus stond het perceel vol uitstaande melde.

Dit resultaat gaf een duidelijke indicatie dat er een probleem was. Dit werd bevestigd door Prof. De Cauwer aan de UGent. Onder zijn leiding werd een resistentieprofiel opgemaakt van de uit-staande melde van dit perceel. De resultaten wijzen duidelijk op een resistentie aan PSII inhibitoren in deze populatie. Momenteel gaat het hier over één uniek geval waar resistentie kon aangetoond worden. Graag hadden wij uw medewerking gevraagd om na te gaan of dit probleem slechts zeer lokaal is of dit ook nog op andere percelen voorkomt. Indien u dus als bietenteler over een bietenperceel beschikt waar de bestrijding van uit-staande melde in 2016 tegenvalt, ondanks een goede opvolging van de onkruidbestrij-ding, neem dan contact op met het bieteninstituut. Wij wensen de overlevende planten te bemonsteren en te analyseren op moleculair niveau.

De bestrijding van “moeilijke duist” in bietenteelt We weten reeds geruime tijd dat het bestrijden van “moeilijke duist” beter slaagt indien men de grassenmiddelen aan volle dosis (met olie in functie van het grassenmiddel) tussen de FAR behandelingen toepast. Dit vergt natuurlijk een extra passage door het veld maar de efficiëntie van de behandeling is sterk verbeterd. Ter illustratie de resultaten van een proef op een perceel waar er zeer grote aantallen duist voorkwam (>500 planten/m²). Dit na een gefaalde bestrijding van de duist in gerst in het voorgaande teeltseizoen. Door de volle dosis grassenmiddel toe te passen tussen de FAR behandelingen door werd een werkzaamheidswinst van 6% bekomen. Het schema waar 1 l Select Prim tussen de FAR behandelingen werd toegepast had een werkzaamheid van 97%. Op dit moeilijke perceel was het aangewezen Avadex in voor-zaai toe te passen om een perfecte werkzaamheid te bekomen. Een perfecte bestrijding bekomen is noodzakelijk om de verdere resistentieopbouw van duist op dergelijke moeilijke percelen tegen te gaan.

Wijzigingen en nieuwigheden voor de grassenbestrijding De advisering van alle grassenmiddelen kan teruggevonden worden in de tabel “grassenbestrijding” op p 4 van de FAR Memo.

Eloge De tijdelijke schorsing van het gebruik van Eloge is opgeheven. Het product mag dit seizoen dus gebruikt worden. De toelatingsvoorwaarden zijn gewijzigd t.o.v. vorig seizoen. Eloge blijft toege-laten in alle teelten waarin dit voordien het geval was, maar enkel voor het gebruik tegen éénjari-ge grasachtige onkruiden. In de teelt van suikerbieten blijft het gebruik tegen duist, hanepoot,

wilde haver en graanopslag dus toegelaten. Eloge is enkel nog toegelaten aan een dosis van 0,5 l/ha, ééns om de drie jaar op éénzelfde perceel.

Pantera Er is ook een nieuw grassenmiddel op de Belgische markt dit jaar. Het heet Pantera en dit is een EC formulering met 40 g/l quizalofop-P-terfuryl, het is dus een “fop”. Er moet geen olie toegevoegd worden aan dit grassenmiddel. Er mag max. 1 toepassing per jaar gebeuren voor dit product. De erkende dosering is 2,25 l/ha. De aanbevolen dosering is 1,5 l/ha voor de meeste grasachtigen. Aan deze dosering is de werking goed op graanopslag, hanepoot, duist, raaigras, windhalm, wilde haver. Voor de bestrijding van kweek dient aan de dosering van 2,25 l/ha gewerkt te worden. Net als voor alle grassenmiddelen is het aanbevolen het product toe te passen tussen de FAR behan-delingen.

Een nieuw vierledig herbicide in de bietenteelt: Betanal maxx-Pro Bayer brengt dit jaar een nieuw product op de Belgische markt, een vierledig product dat Betanal maxxPro heet. Hieronder een vergelijking van de actieve stoffen in Betanal maxxPro en Betanal Elite.

De hoeveelheid van de eerste drie componenten is lager dan in Betanal Elite maar dit wordt vol-gens de firma ondervangen door de toevoeging van 27g/l lenacil of ‘Venzar’. Deze lage dosis lena-cil speelt hier de rol van werkingsversterker (zoals de Tramat in een klassieke FAR). Het is eveneens een OD (olie dispersie) formulering, iets wat de opname van de actieve stoffen door de onkruiden en de stabiliteit van de formulering ten goede komt. Het product kan net zoals Betanal Elite gepo-sitioneerd worden bij de eerste drie naopkomstbehandelingen. De aanbevolen doseringen voor onkruiden in het kiemlobstadium zijn bij: - bieten in het kiemlobstadium: 0,75 à 0,8 l/ha - bieten met 2 echte bladeren: 1 l/ha - bieten met 4 tot 6 echte bladeren: 1,25 l/ha De doseringen kunnen verhoogd worden indien de onkruiden groter zijn dan het kiemlobstadi-um, dit is natuurlijk niet aanbevolen. Voor meer info zie de tabel “FAR dosis aan te passen aan het onkruidstadium of pagina 4 van de FAR memo. Er dient natuurlijk altijd nog een partner toegevoegd te worden aan de Betanal maxxPro. De partner is afhankelijk van het stadium van de biet. De mogelijke partners zijn vanaf het: - kiemlobstadium van de biet: ‘Goltix (0,5-1 l/ha)’, Goltix Queen (0,75-1,5 l/ha), Safari (bij 70% opkomst biet, max. 15g) - 2-4 blad stadium van de biet: ‘Matrigon’ (0,3-0,5 l/ha), ‘Pyramin’(0,5-0,75 l/ha) - 4-6 blad stadium van de biet: Frontier Elite (0,3-0,5 l/ha), Dual Gold (0,5-0,65 l/ha), Centium (max. 50cc). Er is ervaring uit het buitenland met het mengen van Centium met 1 l Betanal maxxPro. Er zijn echter nog geen ervaringen met het mengen met de Centium-Frontier combinatie. Hou er ook rekening mee dat drieledige en vierledige producten steeds duurder zijn dan indien men de combinatie B/T/G met aparte componenten samenstelt.

Het FAR systeem: de sleutels tot succes “in beeld” Voor de start van elk seizoen is het goed om “de basics” van de FAR onkruidbestrijding in de bie-tenteelt nog eens op te frissen. Daarom nog eens kort een overzicht van “de sleutels” van het FAR systeem. De aanbevelingen wat betreft de dosissen van herbiciden kan u vinden op de volgende twee pagina’s. Let er wel op “alle kleine lettertjes” te lezen in de tabellen op de pagina’s hierna want zoals u weet zijn er bepaalde beperkingen wat betreft de mengbaarheid van sommige pro-ducten (qua selectiviteit of werkzaamheid) of wettelijke bepalingen die in acht genomen dienen te worden. Voor-zaai: op percelen met een problematische bestrijding van duist kan in voor-zaai Avadex worden toegepast en ingewerkt. Vooropkomstbehandeling: kan nuttig zijn op percelen met moeilijke onkruiden (vb: hoge druk kamille, veel hondspeterselie), maar deze kan “uitgespaard worden” op andere percelen. Na-opkomstbehandelingen: start de FAR na-opkomstbehandelingen vanaf het verschijnen van onkruiden in het kiemlobstadium (8 à 21 dagen na zaai). Een FAR behandeling bij de opkomst van de bieten met B0,6/T0,2/G0,5/O0,5 is altijd selectief! Respecteer een interval van max. 6 à 8 dagen tussen de eerste 2 à 3 na-opkomstbehandelingen. - gebruik een goede spuittechniek (goede dop, voldoende water, goed onderhouden en gerei-nigd spuittoestel) en goede spuitomstandigheden (hoge luchtvochtigheid, geen wind etc…). - vanaf het 4-6 blad stadium van de biet wordt de nawerking “opgebouwd” in het schema. Dit kan met producten zoals Frontier Elite, Dual Gold, Venzar of Centium-Frontier Elite combinaties. *Nawerking: garandeer deze door een laatste behandeling met bodemherbicide (R) te doen, voeg hieraan Betanal (F) en Tramat (A) toe indien er nog nieuwe kieming van onkruiden is.

Foto 3: foto genomen op een proefperceel van het KBIVB waar men met een FAR bestrijding slechts 67% werkzaamheid tegen uitstaande melde bekomt. Dit is het eerste perceel in België waar resistentie van uitstaande melde aan PSII inhibitoren is bevestigd.

Betanal Elite 91 g/l 71 g/l 112 g/l -

Betanal maxxPro 60 g/l 47 g/l 75 g/l 27 g/l

Productnaam “B” of fenmedifam desmedifam “T” of ethofumesaat lenacil

Foto 4: Door de volle dosis grassenmiddel toe te passen tussen de FAR behandeling en kan 6% werkzaamheid gewonnen worden in deze proef op duist.

Voor-zaai

Voor-Opkomst

FAR NO1

FAR NO2

FAR NO3

FAR NO4

*(FA)R = nawerking NO(x)

6 à 8 d 6 à 8 d bij nieuwe kieming onkruiden

Zaai

4-6 blad biet “nawerking”

8 à 21 d

 

Onbehandeld op 4/5/2015

FAR op 4/5/2015 na NO4

67% bestrijding in juni

6

(*1) De aardappelopslag behandelen wanneer die 8 à 15 cm hoog is, dit is meestal pas vanaf het 4 blad stadium van de biet, indien de opslag toch vroeger ontwikkelt de dosis 'Betanal' verhogen.(*2) Voeg steeds 0,5 à 1 l/ha olie toe. Let op niet alle oliën zijn erkend aan 1 l/ha!

(kiem- tot 2-blad biet)(*1) 'Betanal' 1l + 'Tramat' 0,2 l + 'Goltix' 0,5 l (*2)

4-6 blad 'Betanal' 1,5 l + 'Tramat' 0,3 l + Frontier Elite 0,4 -0,5 l of 'Dual' 0,3-0,5 l (*2)

voorbij 6 blad 'Betanal' 3 l + 'Tramat' 0,4 l + Frontier Elite 0,5 l of 'Dual' 0,5-0,65 l (*2)

+ 0,5 l/ha 'Matrigon' in groeizame omstandigheden bij hoge luchtvochtigheid

AARDAPPELOPSLAGPreventief :- rooi aardappelen verzorgen- knollen laten bevriezen aan oppervlakte, ploegen na winterCuratief :- lokale behandelingen met glyfosaat (bij weinig opslag)- onkruidstrijkers met glyfosaat (bij hoge aantallen)- met selectieve middelen = duur en onvolledig = enkel loofdoding- niet alle aardappelrassen even gevoelig voor selectieve middelen : * goede loofafbranding voor : Bintje * matig gevoelig : Felsina, Ramos * weinig gevoelig : Agria, Innovator, Challenger, Asterix, Charlotte, Saturna, Victoria

Aanbevolen schema bestrijding aardappelopslag in suikerbiet

Stadium biet Spuitmengsel (dosissen in l/ha)

CONTACTMIDDELEN Componenten "F" en "A"

Klassieke flora : 'BETANAL 160' 0,6 (*a) - 1,5 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l = flora die hieronder +'TRAMAT 500' 0,15 - 0,4 (*b) of 'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 l

niet vermeld staat + olie 0,5 - 1 (*c) of 'DUAL' (*d) 0,5 - 0,65 l

of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

Melganzevoet (*a), melde, varkensgras (*2), kamille (*2), duivenkervel, akkerviooltje

zoals hierboven 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Hondspeterselie (*2) (*3) 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Gevlekte scheerling (*2) (*3) of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l 'DUAL'(*d) 0,5 - 0,65 l

of 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 l

of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

of CENTIUM(*6) 50 ml

Herik, knopherik, koolzaadopslag , zwaluwtong (*2) “ 'PYRAMIN 520' 0,5 - 1 lGemengde flora : Melganzevoet, varkensgras, 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l samen met bingelkruid, melde + 'VENZAR 500 sc‘ (*5) + max. 150 mlof samen met kruisbloemigen of FRONTIER Elite (*d) 0,3 - 0,5 l

of CENTIUM-FRONTIER Elite (*6) 50 ml + 0,3 - 0,4 lKleefkruid (veel) zoals hierboven '+ AVADEX 0,5 - 1 (*4) 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

Papegaaiekruid (*2) Producten op basis van desmedifam zie kader "FAR DOSIS" 'GOLTIX' 0,5 - 1 kg of l

(*4) AVADEX  : kan ook ‘Tramat’ vervangen (indien geen bingelkruid of varkensgras).

(*5) Toevoeging van VENZAR 500 sc : kan worden toegepast vanaf begin 2-blad van de biet aan maximum 150 ml (wettelijk: te fractioneren met interval 7 tot 14d, totaal max. 1l/ha, max. 500 g lenacil/ha/ 3jaar), afgeraden in koude en natte omstandigheden of op lichte gronden.(*6) Flora waarbij CENTIUM toevoegen aan het schema een goede werking heeft zijn: bingelkruid, melganzevoet, hondspeterselie, zwaluwtong, varkensgras, perzikkruid, zwarte nachtschade, kruiskruid en kleefkruid. CENTIUM kan toegepast worden vanaf het 4-6 blad stadium van de biet in menging met 'Betanal' en 'Tramat' (best SC/SE formuleringen). Mag wettelijk niet gemengd worden met 'vloeibare Goltix' of met 'Pyramin'. Mengen met 'Goltix' aan lage dosis (0.3-0.5 L/ha) is mogelijk en noodzakelijk indien ook melde aanwezig is op het perceel. CENTIUM niet mengen met 'Venzar', Avadex 480 of grassenmiddelen. Uit voorzorg kan men beter geen 'Venzar' gebruiken in een schema waar in een later stadium CENTIUM zal worden toegepast. Maar in situaties waar zowel melde als bingelkruid voorkomt op het perceel en men zowel 'Venzar' als CENTIUM wenst te gebruiken in de FAR behandelingen, positioneer dan de 'Venzar' bij NO2 en pas dan CENTIUM toe bij NO4/NO5. Voor het toepassen van grassenmiddelen dient men minstens 5 dagen te laten tussen een FAR behandeling met CENTIUM en de toepassing van een grassenmiddel. De dosis (100ml/ha CENTIUM, togepast zonder 'Betanal' of 'Tramat') of (50ml CENTIUM+ 0,3-0,4 L FRONTIER ELITE) kan als laatste behandeling om nawerking te garanderen. Om een goede nawerking van CENTIUM te garanderen moet de cummulatieve dosis 120 à 150 ml zijn. Bij toepassing van CENTIUM treedt tijdelijke witverkleuring van de bieten op, indien de gebruiksvoorwaarden gerespecteerd worden zijn deze zonder gevolg voor de opbrengst.

Bingelkruid (*2)

(*a) In geval van belangrijke bezetting van melganzevoet : bij eerste behandeling dosis 'Betanal' verhogen met 50% (*b) De dosis 'TRAMAT 500' mag 0,3l/ha niet overschrijden in het kiemlobstadium van de biet Het mengsel ‘BETANAL’ + ‘TRAMAT’ kan vervangen worden door een “kant-en-klaar” mengsel (zie kader « FAR-dosis »)(*c) zie kader gebruik van minerale of plantaardige olie(*d) 'DUAL' of FRONTIER Elite nooit voor 4 blad stadium van de biet, indien toegepast in mengsel mag men max. 0,5 l Frontier Elite gebruiken, voor 'DUAL' mag men max. 0,65 l gebruiken in mengsel met andere herbiciden.

(*2) FLORA WAARTEGEN SAFARI KAN INGESCHAKELD WORDEN (Safari niet toepassen voor 70% opkomst van de bieten, dosis op dat moment max. 15 g) :- Herik, knopherik, kamille, varkensgras, papegaaiekruid, opslag van koolzaad en facelia, melkdistel, veerdelig tandzaad en stekelnoot : 15 tot 20 g/ha - Hondspeterselie & gevlekte scheerling : 30 g/ha- Bingelkruid : betere werking met toevoeging van 10 g/ha voor bingelkruid in 2 blad stadium, dit indien de dosis ‘Betanal’ te laag is of indien ‘Goltix’ als enig bodemherbicide wordt gebruikt (zonder bv 'Pyramin' of Frontier Elite).

(*3) FLORA WAARTEGEN 'MATRIGON' KAN INGESCHAKELD WORDEN (0,5 l/ha) : Hondspeterselie, gevlekte scheerling, veerdelig tandzaad, stekelnoot en doornappel : Vanaf het 1-bladstadium van het onkruid en vanaf het 2-bladstadium van de biet en bij groeizaam weer.

“

Zwarte nachtschade, hanepoot “

“

“

FAR SYSTEEM in NAOPKOMST - BESTRIJDING DICOTYLE ONKRUIDSOORTENdosissen in deze tabel voor KIEMLOBSTADIUM ONKRUID tot 2 BLAD stadium ONKRUID

GEBRUIK STEEDS DE LAAGSTE VERMELDE DOSIS (l/ha) VOOR ONKRUIDEN IN HET KIEMLOBSTADIUMDominante onkruidsoorten + BODEMHERBICIDE

Component "R"

'Matrigon' (1,2 tot 1,5 l + olie) op meer ontwikkelde planten (niet in FAR-mengsel)

SPUITVOLUME

goede werking tussen 100 en 300 l/ha

GEBRUIK van minerale of plantaardige OLIE

CICHOREIOPSLAG en DISTELS

Nuttig om werking van FAR mengsel te verbeteren Onmisbaar bij sommige grassenmiddelen, zie tabel op pagina 4

Opm: geen olie bij met Betanal Elite en Betanal maxxPro, uitz. bij zeer schraal weer dan max. 0,5l olie

300 tot 400 l/ha aanbevolen bij droog weer en/of op afgeharde onkruiden

Dosis: 0,5-1 l/ha afh. van weersomstandighedenTe vermijden bij hoge temperaturen (vanaf 22°C in schaduw)

De meeste oliën mogen gefractioneerd aan 0,3-0,5 l toegepast worden, met een max. van 2 l/ha. Sommige oliën mogen aan 1l/ha worden toegepast, met een max. van 4 toepassingen!Dit mag bijvoorbeeld voor: Gaon en Zarado.

Verwachte dominante flora Product Dosis/ha in normale grond

Kleefkruid, Hondspeterselie & Gevlekte scheerling

‘FIESTA’ 3 l/ha (*1)

CENTIUM(*2) 75 - 100 ml/ha

(+‘GOLTIX WG’) (+2 kg/ha)

‘PYRAMIN’(*3) 2,5 l/ha (*1)

of ‘GOLTIX’ 2 kg of l/ha (*1)

VO FACULTATIEF voor Bingelkruid, Kruisbloemigen, Varkensgras

‘PYRAMIN’(*3) 2,5 l/ha (*1)

Kamille (sterke aanwezigheid)

VOOROPKOMST : hoeft geen standaard te zijn!Deze kan :- de onkruidopkomst van breedbladige onkruiden sterk beperken of onkruiden "gevoeliger" maken voor de NO behandelingen- kan nuttig zijn indien door natte omstandigheden pas laat uw NO kan starten.Deze kan weggelaten worden bij : - het tijdig uitvoeren van de eerste NO behandeling- zeer late zaai - velden waar weinig onkruiden, probleemonkruiden worden verwacht- in zeer droge omstandigheden = beperkte werking van deze bodemherbiciden.Deze wordt (max. 2 à 3 dagen na zaai) aangeraden bij :- velden met probleemonkruiden, qua aantal en soort (zie hieronder).

Bingelkruid (+ Kleefkruid, Hondspeterselie & Gevlekte scheerling) Indien ook kamille

OPMERKINGEN :Toepassing van 'DUAL' of FRONTIER ELITE in VO = VERBODEN (erkend vanaf 4 blad stadium biet) kan leiden tot plantenverlies in natte omstandigheden.(*1) Zware gronden : dosis vermeerderen met een factor 1,5. Voor 'Pyramin' 430 g/L is de erkende dosis beperkt tot 2,5L in VO. (*2) Centium : afgeraden als VO in lichte of humusarme gronden, indien veel regen; niet toegelaten in mengsel met 'Pyramin' en met vloeibare 'Goltix' (max. 200 ml Centium in VO en NO samen).

(*3) Dosis voor 'Pyramin’ aan 520 g/l, max. erkende dosis is 5L in VO. Voor 'Pyramin' 430 g/l, max. erkende dosis is 2,5L in VO. Dosis chloridazon is beperkt tot 2.600 g/ha w.s. per 3 jaar.

handelingen volgden elkaar zo kort als mogelijk was op met intervallen van 6 à 8 dagen tussen de eerste drie behandelingen. Zaai 19/3/2015 NO1 (22d na zaai): B0,6/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO2 (+6d): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO3 (+7d): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO4 (+15d, weersomstandigheden!): B1,0/T0,2/G0,75/Vsc 0,15/O 0,5 NO5 (+5d) B2,4/T0,6/G2,0/O 0,5 NO6 (+9d) Fr 0,5+Vsc 0,55 Ondanks het starten in kiemlobstadium van de melde en de korte opvolging kon maar 67% be-strijding bekomen worden (in juni) en vanaf de vierde naopkomstbehandeling was duidelijk dat de strijd verloren was. In augustus stond het perceel vol uitstaande melde.

Dit resultaat gaf een duidelijke indicatie dat er een probleem was. Dit werd bevestigd door Prof. De Cauwer aan de UGent. Onder zijn leiding werd een resistentieprofiel opgemaakt van de uit-staande melde van dit perceel. De resultaten wijzen duidelijk op een resistentie aan PSII inhibitoren in deze populatie. Momenteel gaat het hier over één uniek geval waar resistentie kon aangetoond worden. Graag hadden wij uw medewerking gevraagd om na te gaan of dit probleem slechts zeer lokaal is of dit ook nog op andere percelen voorkomt. Indien u dus als bietenteler over een bietenperceel beschikt waar de bestrijding van uit-staande melde in 2016 tegenvalt, ondanks een goede opvolging van de onkruidbestrij-ding, neem dan contact op met het bieteninstituut. Wij wensen de overlevende planten te bemonsteren en te analyseren op moleculair niveau.

De bestrijding van “moeilijke duist” in bietenteelt We weten reeds geruime tijd dat het bestrijden van “moeilijke duist” beter slaagt indien men de grassenmiddelen aan volle dosis (met olie in functie van het grassenmiddel) tussen de FAR behandelingen toepast. Dit vergt natuurlijk een extra passage door het veld maar de efficiëntie van de behandeling is sterk verbeterd. Ter illustratie de resultaten van een proef op een perceel waar er zeer grote aantallen duist voorkwam (>500 planten/m²). Dit na een gefaalde bestrijding van de duist in gerst in het voorgaande teeltseizoen. Door de volle dosis grassenmiddel toe te passen tussen de FAR behandelingen door werd een werkzaamheidswinst van 6% bekomen. Het schema waar 1 l Select Prim tussen de FAR behandelingen werd toegepast had een werkzaamheid van 97%. Op dit moeilijke perceel was het aangewezen Avadex in voor-zaai toe te passen om een perfecte werkzaamheid te bekomen. Een perfecte bestrijding bekomen is noodzakelijk om de verdere resistentieopbouw van duist op dergelijke moeilijke percelen tegen te gaan.

Wijzigingen en nieuwigheden voor de grassenbestrijding De advisering van alle grassenmiddelen kan teruggevonden worden in de tabel “grassenbestrijding” op p 4 van de FAR Memo.

Eloge De tijdelijke schorsing van het gebruik van Eloge is opgeheven. Het product mag dit seizoen dus gebruikt worden. De toelatingsvoorwaarden zijn gewijzigd t.o.v. vorig seizoen. Eloge blijft toege-laten in alle teelten waarin dit voordien het geval was, maar enkel voor het gebruik tegen éénjari-ge grasachtige onkruiden. In de teelt van suikerbieten blijft het gebruik tegen duist, hanepoot,

wilde haver en graanopslag dus toegelaten. Eloge is enkel nog toegelaten aan een dosis van 0,5 l/ha, ééns om de drie jaar op éénzelfde perceel.

Pantera Er is ook een nieuw grassenmiddel op de Belgische markt dit jaar. Het heet Pantera en dit is een EC formulering met 40 g/l quizalofop-P-terfuryl, het is dus een “fop”. Er moet geen olie toegevoegd worden aan dit grassenmiddel. Er mag max. 1 toepassing per jaar gebeuren voor dit product. De erkende dosering is 2,25 l/ha. De aanbevolen dosering is 1,5 l/ha voor de meeste grasachtigen. Aan deze dosering is de werking goed op graanopslag, hanepoot, duist, raaigras, windhalm, wilde haver. Voor de bestrijding van kweek dient aan de dosering van 2,25 l/ha gewerkt te worden. Net als voor alle grassenmiddelen is het aanbevolen het product toe te passen tussen de FAR behan-delingen.

Een nieuw vierledig herbicide in de bietenteelt: Betanal maxx-Pro Bayer brengt dit jaar een nieuw product op de Belgische markt, een vierledig product dat Betanal maxxPro heet. Hieronder een vergelijking van de actieve stoffen in Betanal maxxPro en Betanal Elite.

De hoeveelheid van de eerste drie componenten is lager dan in Betanal Elite maar dit wordt vol-gens de firma ondervangen door de toevoeging van 27g/l lenacil of ‘Venzar’. Deze lage dosis lena-cil speelt hier de rol van werkingsversterker (zoals de Tramat in een klassieke FAR). Het is eveneens een OD (olie dispersie) formulering, iets wat de opname van de actieve stoffen door de onkruiden en de stabiliteit van de formulering ten goede komt. Het product kan net zoals Betanal Elite gepo-sitioneerd worden bij de eerste drie naopkomstbehandelingen. De aanbevolen doseringen voor onkruiden in het kiemlobstadium zijn bij: - bieten in het kiemlobstadium: 0,75 à 0,8 l/ha - bieten met 2 echte bladeren: 1 l/ha - bieten met 4 tot 6 echte bladeren: 1,25 l/ha De doseringen kunnen verhoogd worden indien de onkruiden groter zijn dan het kiemlobstadi-um, dit is natuurlijk niet aanbevolen. Voor meer info zie de tabel “FAR dosis aan te passen aan het onkruidstadium of pagina 4 van de FAR memo. Er dient natuurlijk altijd nog een partner toegevoegd te worden aan de Betanal maxxPro. De partner is afhankelijk van het stadium van de biet. De mogelijke partners zijn vanaf het: - kiemlobstadium van de biet: ‘Goltix (0,5-1 l/ha)’, Goltix Queen (0,75-1,5 l/ha), Safari (bij 70% opkomst biet, max. 15g) - 2-4 blad stadium van de biet: ‘Matrigon’ (0,3-0,5 l/ha), ‘Pyramin’(0,5-0,75 l/ha) - 4-6 blad stadium van de biet: Frontier Elite (0,3-0,5 l/ha), Dual Gold (0,5-0,65 l/ha), Centium (max. 50cc). Er is ervaring uit het buitenland met het mengen van Centium met 1 l Betanal maxxPro. Er zijn echter nog geen ervaringen met het mengen met de Centium-Frontier combinatie. Hou er ook rekening mee dat drieledige en vierledige producten steeds duurder zijn dan indien men de combinatie B/T/G met aparte componenten samenstelt.

Het FAR systeem: de sleutels tot succes “in beeld” Voor de start van elk seizoen is het goed om “de basics” van de FAR onkruidbestrijding in de bie-tenteelt nog eens op te frissen. Daarom nog eens kort een overzicht van “de sleutels” van het FAR systeem. De aanbevelingen wat betreft de dosissen van herbiciden kan u vinden op de volgende twee pagina’s. Let er wel op “alle kleine lettertjes” te lezen in de tabellen op de pagina’s hierna want zoals u weet zijn er bepaalde beperkingen wat betreft de mengbaarheid van sommige pro-ducten (qua selectiviteit of werkzaamheid) of wettelijke bepalingen die in acht genomen dienen te worden. Voor-zaai: op percelen met een problematische bestrijding van duist kan in voor-zaai Avadex worden toegepast en ingewerkt. Vooropkomstbehandeling: kan nuttig zijn op percelen met moeilijke onkruiden (vb: hoge druk kamille, veel hondspeterselie), maar deze kan “uitgespaard worden” op andere percelen. Na-opkomstbehandelingen: start de FAR na-opkomstbehandelingen vanaf het verschijnen van onkruiden in het kiemlobstadium (8 à 21 dagen na zaai). Een FAR behandeling bij de opkomst van de bieten met B0,6/T0,2/G0,5/O0,5 is altijd selectief! Respecteer een interval van max. 6 à 8 dagen tussen de eerste 2 à 3 na-opkomstbehandelingen. - gebruik een goede spuittechniek (goede dop, voldoende water, goed onderhouden en gerei-nigd spuittoestel) en goede spuitomstandigheden (hoge luchtvochtigheid, geen wind etc…). - vanaf het 4-6 blad stadium van de biet wordt de nawerking “opgebouwd” in het schema. Dit kan met producten zoals Frontier Elite, Dual Gold, Venzar of Centium-Frontier Elite combinaties. *Nawerking: garandeer deze door een laatste behandeling met bodemherbicide (R) te doen, voeg hieraan Betanal (F) en Tramat (A) toe indien er nog nieuwe kieming van onkruiden is.

Foto 3: foto genomen op een proefperceel van het KBIVB waar men met een FAR bestrijding slechts 67% werkzaamheid tegen uitstaande melde bekomt. Dit is het eerste perceel in België waar resistentie van uitstaande melde aan PSII inhibitoren is bevestigd.

Betanal Elite 91 g/l 71 g/l 112 g/l -

Betanal maxxPro 60 g/l 47 g/l 75 g/l 27 g/l

Productnaam “B” of fenmedifam desmedifam “T” of ethofumesaat lenacil

Foto 4: Door de volle dosis grassenmiddel toe te passen tussen de FAR behandeling en kan 6% werkzaamheid gewonnen worden in deze proef op duist.

Voor-zaai

Voor-Opkomst

FAR NO1

FAR NO2

FAR NO3

FAR NO4

*(FA)R = nawerking NO(x)

6 à 8 d 6 à 8 d bij nieuwe kieming onkruiden

Zaai

4-6 blad biet “nawerking”

8 à 21 d

 

Onbehandeld op 4/5/2015

FAR op 4/5/2015 na NO4

67% bestrijding in juni

7

TERMINOLOGIE VAN DE PRODUCTEN (exclusief grassenmiddelen)

Producten buiten patent en generische producten : Alle producten buiten patent en vervangbaar door generische producten zijn met hun meest bekende naam tussen 'aanhalingstekens' vermeld : 'Betanal' = fenmedifam (B); 'Dual' = s-metolachloor; 'Fiesta'= chloridazon + quinmerac; 'Goltix' = metamitron (G); 'Matrigon' = clopyralid; 'Pyramin' = chloridazon; 'Tramat' = ethofumesaat (T); 'Venzar' = lenacilNiet-generische producten : Avadex = triallaat 480EC; Frontier Elite = dimethenamide-p (Fr); Safari = triflusulfuron-methyl 50WG; Centium = clomazone; Goltix Queen = metamitron + quinmerac

NO = naopkomst; VO = vooropkomst; SC = Suspensie concentraat; SE = Suspo-emulsie; EC = Emulgeerbaar concentraat; WG = Water dispergeerbaar granulaat; OD= olie dispersie

MECHANISCHE ONKRUIDBESTRIJDING :Een aanvulling van het FAR-systeem

SCHOFFELEN : vernietigt de aanwezige overlevende onkruiden, verlucht en warmt tevens de bodem op.

Ø Uit te voeren op een voldoende droge bodem, vóór de toepassing van een bodemherbicide.

Ø Let erop dat de jonge bieten noch uitgetrokken, noch omgewoeld worden.

Ø Kan gecombineerd worden met een rijenbespuiting.

WIEDEGGEN : kan interessant zijn bij een laattijdige opkomst van kleine onkruiden in ontwikkelde bieten (minstens 8 tot 10 bladeren)

Waarschuwing De opvolging van de hier voorgestelde aanbevelingen gebeurt onder de verantwoordelijkheid van de gebruiker.

Het KBIVB kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor schade aan de teelt of voor een gebrek aan werkzaamheid.

LEES AANDACHTIG DE ETIKETTEN VAN DE PRODUCTEN ALVORENS ZE TE GEBRUIKEN !

ARAMO en

TANAGRA (a) FOCUS Plus(c) ELOGE (e)PANTERA

Actieve stof tepraloxydim cycloxydim haloxyfop-R-methyl quizalofop-P-terfurylvolle lage volle volle lage volle volle lage volle lage volle volledosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis

Duist 1 1 2 - 0,75-1 0.5 2 x 0,5 1 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Hanepoot 1 2 x 0,5 1 2 - 0,75-1 0.5 2 x 0,5 1 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Wilde haver 1 2 x 0,5 1 2 2x 0,4 1-1,2 0.5 - 1.5 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Graan (opslag) 1 2 x 0,5 1 2 - 0,75-1 0.5 - 1.5 - 1-1,5 1.5

Raaigras 1 2 x 0,5 1 - - 1-1,2 - - 1.5 - - 1.5

Windhalm 1 2 x 0,5 1 - 0,75-1 0.5 - 1.5 - 1-1,5 1.5

Straatgras 1-1,5 - - - - - - - - - - -

Kweekgras 2 - 2,5 of 2 x 1,25 4 - 1,5 of 2 x 0,75 - - 3 of 2x 1,5 - 3 of 2 x1,5 2.25

Olie vereist (*1) NEEN NEEN (*1) NEEN (*1) NEEN

(a)- vanaf 1 l niet toepassen in FAR mengsel / - max. 2l/ha/jaar / - straatgras in 1-5 blad 1l/ha, bij uitstoeling 1,5l/ha - de verkoop van Aramo en Tanagra is gestopt, gebruik mag nog tot 30/11/2016.(b)- dosis 2 x 0,5l kan in 1-2 blad stadium van hanepoot, raaigras, graanopslag, wilde haver, dosis 1 x 1l voor 2-4 blad stadium van deze grassen / - max. 0,5 l toevoegen aan FAR mengsel.(c)- tot 2 l/ha in FAR mengsel.(d)- vanaf 0,75l/ha niet in mengsel met FAR toepassen / - voor uitstoeling 0,75l, na uitstoeling 1,0l / - 2 x 0,4 l kan indien 1 à 2 blad stadium van de wilde haver.(e)- max. 1 toepassing per 36 maanden.(f)- vanaf 1 l niet toepassen in FAR mengsel / max. 3l/ha/jaar / - max. 2 toepassingen per jaar.(g)- maximum 1l/ha toevoegen aan FAR mengsel.(1*)- een additief (enkel olie) kan wel vereist zijn indien het grassenmiddel in een FAR-mengsel toegepast wordt.

GRASSOORT

JA

SELECT Prim (b) AGIL (d)

quizalofop-ethyl-D

TARGA Prestige en Targa

Megamax (g)

JA

GRASSENBESTRIJDING Opmerkingen :

- Voor de bestrijding van duist is het afgeraden om te fractioneren in de FAR, pas steeds de volle dosis toe, in geval van resistentie werken de dim's beter dan de fop's. Bij een problematische bestrijding van duist kan Avadex in voor-zaai worden ingewerkt aan 3 - 3,5 l/ha afhankelijk van het bodemtype.- Fractionering wordt afgeraden zeker op zware gronden of waar resistentie wordt verwacht.- Niet alle producten kunnen aan volle dosis in het FAR mengsel toegepast worden, niet aan alle producten moet olie toegevoegd worden (zie in tabel), alle dosissen zijn uitgedrukt in l/ha.- Voor kweek behandel in 20 à 30 cm stadium, niet toepassen in FAR, indien 2 behandelingen gebeuren, voer 2de behandeling uit op kweek hersteld van de voorgaande grasbestrijding om een goede werking van het product te garanderen.

NEEN (*1) NEEN (*1)

clethodim propaquizafop fluazifop-P-butyl

FUSILADE Max (f)

FAR-component Product en gehalte

Onkruid in KIEMLOB stadium Onkruid in 2-BLAD stadium Onkruid in 4-6 BLAD stadium Max. dosis

'BETANAL' 160 SC/SE 0,6 - 0,8 l (*2) 1 (-1,5) l 2 - 3 l 6 l (*4)

of 'BETANAL' 320 SC 0,3 - 0,4 l (*2) 0,5 (- 0,75) l 1 - 1,5 l 3 l (*4)

of 'BETANAL' 471 SC (*8) 0,2 - 0,3 l (*2) 0,35 (-0,5) l 0,7 - 1 l 2 l (*4)

'TRAMAT' 500 SC 0,15 - 0,25 l (*2) 0,3 (-0,4) l 0,6 - 0,8 l 2 l (*5)

of AVADEX 480 EC 0,5 l 0,75 l 1,2 - 1,6 l 1,7 l

0,7 - 0,8 l(*2) 1 - (1,5) l 2 - 2,5 l 2,5 l (*4) (*5)

0,3 - 0,4 l (*2) 0,5 l 0,7 l 1 l (*4)

0,6-0,8 l(*2) 1-(1,2) l 2 l 2 l (*4)

1 -1,25 l (*2) 1,25 - 1,5 l 1,5 - 2 l 4 l (*4) (*5)

0,9 - 1,2 l (*2) 1,35 -1,5 l 1,5 - 2 l 4 l (*4) (*5)

0,8 - 1,1 l (*2) 1,2 -1,4 l 1,4 - 1,8 l 3,2 l (*4) (*5)

0,4-0,6 l(*2) 0,6-1,0 l 1-1,5 l 3,9 l (*4) (*5)

0,7 - 0,9 l (*2) 0,9 -1,2 l 1,0- 1,2 l 3,2 l (*4) (*5)

0,75- 0,8 l(*2) 1-1,25 l 1,25-1,5 l 4,5 l (*4) (*5)

'GOLTIX' 70WG/700SC 0,5 l of kg 0,5-0,75 l of kg 1 l of kg 7 l of kg (*7)

Goltix Queen 0,75-1,0 l 1-1,5 l 1,5-2 l 6 l (*7)

PYRAMIN' 520 (*3) 0,5 l 0,5 - 0,75 l 1 l 5 l (*3 en *6)

of ‘DUAL' 0,5 - 0,65 l 1,3 l

of FRONTIER Elite 0,3 - 0,5 l 1,0 l

(*4) Dosis fenmedifam beperkt tot 960 g/ha w.s. per jaar. (*5) Dosis ethofumesaat beperkt tot 1.000 g/ha w.s. per 3 jaar.

Type Beta-Team (pmp+dmp+etho 75+25+150 g/l)

Betanal Elite (pmp+dmp+etho 91+71+112 g/l)

R Niet vóór het 4-bladstadium

van de bieten

(*1) Het bietenstadium heeft weinig belang voor een FAR (B/T/G) zolang de dosis ‘Tramat 500’ 0,3 l/ha in het kiemlobstadium niet overschreden wordt. Het is raadzaam om de dosis te verhogen indien de weersomstandigheden het niet toegelaten hebben om de NO1 uit te voeren vanaf de opkomst van de eerste onkruiden en/of een interval van maximum 6 tot 8 dagen tussen NO1 & NO2 te respecteren.

(*2) Hoogste dosis bij een belangrijke bezetting van melganzevoet, melde, bingelkruid, varkensgras of kleefkruid.

(*3) Dosis aanpassen voor producten met 430 g/l werkzame stof, de maximaal toegelaten dosis voor producten met 430 g/L chloridazon is 3L/ha in naopkomst.

(*8) Alle erkenningen met 471 g/L PMP vervallen, hierbij de opgebruiktermijnen: Betosip Forte SC (21/04/2015), Premium (28/02/2016), Dianal 471 (18/04/2016), Kemifam forte SC (18/04/2016)

Betanal maxx Pro (pmp+dmp+etho+lenacil 60+47+75+27 g/l)

Belvedere Tripel (pmp+dmp+etho 150+50+200 g/l)

Type Betasana Trio (pmp+dmp+etho 75+15+115 g/l)

FAR-DOSIS (aan te passen aan het onkruidstadium)

STADIUM VAN HET ONKRUID (*1)

F + A “Kant-en-klaar mengsels” (duurder, niet-exhaustieve lijst, pmp = fenmedifam; dmp = desmedifam; etho = ethofumesaat; lenacil = 'Venzar')

Type ‘Kemicombi’ (pmp+etho 200+190 g/l)

(volgens de erkenningen in maart 2016)

A

F

Type Selecteur (pmp+dmp+etho 62+16+128 g/l)

Beetup compact SC (pmp+dmp 80 +80 g/l)

Type 'Kemifam super' (pmp +dmp 160+160 g/l)

(*6) Dosis chloridazon beperkt tot 2.600 g/ha w.s. per 3 jaar. (*7) Dosis metamitron is beperkt tot 4.900 g/ha w.s. per jaar.

WANNEER DE GROND ONKRUIDVRIJ ISDe NAWERKINGSBEHANDELING niet vergeten

Op basis van bv. 0,8 l 'VENZAR 500sc' (1 l op zware gronden), vanaf het 4-6 bladstadium van de bieten

Velden met een risico voor late opkomst van zwarte nachtschade , of zomergrassen (hanenpoot, naaldaar, …) : afzonderlijke toepassing van ‘DUAL’ (max. 1,3 l/ha) of van FRONTIER Elite (max. 1 l/ha) . Niet vóór het 4-bladstadium van alle bieten.

Velden met een risico voor late opkomsten van bingelkruid en melganzevoet : CENTIUM 50 ml + Frontier Elite 0,4L/ha niet vóór 4-6 blad stadium biet.

EEN BELANGRIJKE TROEF VOOR EEN ONKRUIDVRIJ VELD IN DE ZOMER :

= EEN GOEDE BODEMBEDEKKING DOOR DE BIETEN (= ook rasafhankelijk)

8

TERMINOLOGIE VAN DE PRODUCTEN (exclusief grassenmiddelen)

Producten buiten patent en generische producten : Alle producten buiten patent en vervangbaar door generische producten zijn met hun meest bekende naam tussen 'aanhalingstekens' vermeld : 'Betanal' = fenmedifam (B); 'Dual' = s-metolachloor; 'Fiesta'= chloridazon + quinmerac; 'Goltix' = metamitron (G); 'Matrigon' = clopyralid; 'Pyramin' = chloridazon; 'Tramat' = ethofumesaat (T); 'Venzar' = lenacilNiet-generische producten : Avadex = triallaat 480EC; Frontier Elite = dimethenamide-p (Fr); Safari = triflusulfuron-methyl 50WG; Centium = clomazone; Goltix Queen = metamitron + quinmerac

NO = naopkomst; VO = vooropkomst; SC = Suspensie concentraat; SE = Suspo-emulsie; EC = Emulgeerbaar concentraat; WG = Water dispergeerbaar granulaat; OD= olie dispersie

MECHANISCHE ONKRUIDBESTRIJDING :Een aanvulling van het FAR-systeem

SCHOFFELEN : vernietigt de aanwezige overlevende onkruiden, verlucht en warmt tevens de bodem op.

Ø Uit te voeren op een voldoende droge bodem, vóór de toepassing van een bodemherbicide.

Ø Let erop dat de jonge bieten noch uitgetrokken, noch omgewoeld worden.

Ø Kan gecombineerd worden met een rijenbespuiting.

WIEDEGGEN : kan interessant zijn bij een laattijdige opkomst van kleine onkruiden in ontwikkelde bieten (minstens 8 tot 10 bladeren)

Waarschuwing De opvolging van de hier voorgestelde aanbevelingen gebeurt onder de verantwoordelijkheid van de gebruiker.

Het KBIVB kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor schade aan de teelt of voor een gebrek aan werkzaamheid.

LEES AANDACHTIG DE ETIKETTEN VAN DE PRODUCTEN ALVORENS ZE TE GEBRUIKEN !

ARAMO en

TANAGRA (a) FOCUS Plus(c) ELOGE (e)PANTERA

Actieve stof tepraloxydim cycloxydim haloxyfop-R-methyl quizalofop-P-terfurylvolle lage volle volle lage volle volle lage volle lage volle volledosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis

Duist 1 1 2 - 0,75-1 0.5 2 x 0,5 1 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Hanepoot 1 2 x 0,5 1 2 - 0,75-1 0.5 2 x 0,5 1 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Wilde haver 1 2 x 0,5 1 2 2x 0,4 1-1,2 0.5 - 1.5 2x 0,5 à 0,6 1-1,5 1.5

Graan (opslag) 1 2 x 0,5 1 2 - 0,75-1 0.5 - 1.5 - 1-1,5 1.5

Raaigras 1 2 x 0,5 1 - - 1-1,2 - - 1.5 - - 1.5

Windhalm 1 2 x 0,5 1 - 0,75-1 0.5 - 1.5 - 1-1,5 1.5

Straatgras 1-1,5 - - - - - - - - - - -

Kweekgras 2 - 2,5 of 2 x 1,25 4 - 1,5 of 2 x 0,75 - - 3 of 2x 1,5 - 3 of 2 x1,5 2.25

Olie vereist (*1) NEEN NEEN (*1) NEEN (*1) NEEN

(a)- vanaf 1 l niet toepassen in FAR mengsel / - max. 2l/ha/jaar / - straatgras in 1-5 blad 1l/ha, bij uitstoeling 1,5l/ha - de verkoop van Aramo en Tanagra is gestopt, gebruik mag nog tot 30/11/2016.(b)- dosis 2 x 0,5l kan in 1-2 blad stadium van hanepoot, raaigras, graanopslag, wilde haver, dosis 1 x 1l voor 2-4 blad stadium van deze grassen / - max. 0,5 l toevoegen aan FAR mengsel.(c)- tot 2 l/ha in FAR mengsel.(d)- vanaf 0,75l/ha niet in mengsel met FAR toepassen / - voor uitstoeling 0,75l, na uitstoeling 1,0l / - 2 x 0,4 l kan indien 1 à 2 blad stadium van de wilde haver.(e)- max. 1 toepassing per 36 maanden.(f)- vanaf 1 l niet toepassen in FAR mengsel / max. 3l/ha/jaar / - max. 2 toepassingen per jaar.(g)- maximum 1l/ha toevoegen aan FAR mengsel.(1*)- een additief (enkel olie) kan wel vereist zijn indien het grassenmiddel in een FAR-mengsel toegepast wordt.

GRASSOORT

JA

SELECT Prim (b) AGIL (d)

quizalofop-ethyl-D

TARGA Prestige en Targa

Megamax (g)

JA

GRASSENBESTRIJDING Opmerkingen :

- Voor de bestrijding van duist is het afgeraden om te fractioneren in de FAR, pas steeds de volle dosis toe, in geval van resistentie werken de dim's beter dan de fop's. Bij een problematische bestrijding van duist kan Avadex in voor-zaai worden ingewerkt aan 3 - 3,5 l/ha afhankelijk van het bodemtype.- Fractionering wordt afgeraden zeker op zware gronden of waar resistentie wordt verwacht.- Niet alle producten kunnen aan volle dosis in het FAR mengsel toegepast worden, niet aan alle producten moet olie toegevoegd worden (zie in tabel), alle dosissen zijn uitgedrukt in l/ha.- Voor kweek behandel in 20 à 30 cm stadium, niet toepassen in FAR, indien 2 behandelingen gebeuren, voer 2de behandeling uit op kweek hersteld van de voorgaande grasbestrijding om een goede werking van het product te garanderen.

NEEN (*1) NEEN (*1)

clethodim propaquizafop fluazifop-P-butyl

FUSILADE Max (f)

FAR-component Product en gehalte

Onkruid in KIEMLOB stadium Onkruid in 2-BLAD stadium Onkruid in 4-6 BLAD stadium Max. dosis

'BETANAL' 160 SC/SE 0,6 - 0,8 l (*2) 1 (-1,5) l 2 - 3 l 6 l (*4)

of 'BETANAL' 320 SC 0,3 - 0,4 l (*2) 0,5 (- 0,75) l 1 - 1,5 l 3 l (*4)

of 'BETANAL' 471 SC (*8) 0,2 - 0,3 l (*2) 0,35 (-0,5) l 0,7 - 1 l 2 l (*4)

'TRAMAT' 500 SC 0,15 - 0,25 l (*2) 0,3 (-0,4) l 0,6 - 0,8 l 2 l (*5)

of AVADEX 480 EC 0,5 l 0,75 l 1,2 - 1,6 l 1,7 l

0,7 - 0,8 l(*2) 1 - (1,5) l 2 - 2,5 l 2,5 l (*4) (*5)

0,3 - 0,4 l (*2) 0,5 l 0,7 l 1 l (*4)

0,6-0,8 l(*2) 1-(1,2) l 2 l 2 l (*4)

1 -1,25 l (*2) 1,25 - 1,5 l 1,5 - 2 l 4 l (*4) (*5)

0,9 - 1,2 l (*2) 1,35 -1,5 l 1,5 - 2 l 4 l (*4) (*5)

0,8 - 1,1 l (*2) 1,2 -1,4 l 1,4 - 1,8 l 3,2 l (*4) (*5)

0,4-0,6 l(*2) 0,6-1,0 l 1-1,5 l 3,9 l (*4) (*5)

0,7 - 0,9 l (*2) 0,9 -1,2 l 1,0- 1,2 l 3,2 l (*4) (*5)

0,75- 0,8 l(*2) 1-1,25 l 1,25-1,5 l 4,5 l (*4) (*5)

'GOLTIX' 70WG/700SC 0,5 l of kg 0,5-0,75 l of kg 1 l of kg 7 l of kg (*7)

Goltix Queen 0,75-1,0 l 1-1,5 l 1,5-2 l 6 l (*7)

PYRAMIN' 520 (*3) 0,5 l 0,5 - 0,75 l 1 l 5 l (*3 en *6)

of ‘DUAL' 0,5 - 0,65 l 1,3 l

of FRONTIER Elite 0,3 - 0,5 l 1,0 l

(*4) Dosis fenmedifam beperkt tot 960 g/ha w.s. per jaar. (*5) Dosis ethofumesaat beperkt tot 1.000 g/ha w.s. per 3 jaar.

Type Beta-Team (pmp+dmp+etho 75+25+150 g/l)

Betanal Elite (pmp+dmp+etho 91+71+112 g/l)

R Niet vóór het 4-bladstadium

van de bieten

(*1) Het bietenstadium heeft weinig belang voor een FAR (B/T/G) zolang de dosis ‘Tramat 500’ 0,3 l/ha in het kiemlobstadium niet overschreden wordt. Het is raadzaam om de dosis te verhogen indien de weersomstandigheden het niet toegelaten hebben om de NO1 uit te voeren vanaf de opkomst van de eerste onkruiden en/of een interval van maximum 6 tot 8 dagen tussen NO1 & NO2 te respecteren.

(*2) Hoogste dosis bij een belangrijke bezetting van melganzevoet, melde, bingelkruid, varkensgras of kleefkruid.

(*3) Dosis aanpassen voor producten met 430 g/l werkzame stof, de maximaal toegelaten dosis voor producten met 430 g/L chloridazon is 3L/ha in naopkomst.

(*8) Alle erkenningen met 471 g/L PMP vervallen, hierbij de opgebruiktermijnen: Betosip Forte SC (21/04/2015), Premium (28/02/2016), Dianal 471 (18/04/2016), Kemifam forte SC (18/04/2016)

Betanal maxx Pro (pmp+dmp+etho+lenacil 60+47+75+27 g/l)

Belvedere Tripel (pmp+dmp+etho 150+50+200 g/l)

Type Betasana Trio (pmp+dmp+etho 75+15+115 g/l)

FAR-DOSIS (aan te passen aan het onkruidstadium)

STADIUM VAN HET ONKRUID (*1)

F + A “Kant-en-klaar mengsels” (duurder, niet-exhaustieve lijst, pmp = fenmedifam; dmp = desmedifam; etho = ethofumesaat; lenacil = 'Venzar')

Type ‘Kemicombi’ (pmp+etho 200+190 g/l)

(volgens de erkenningen in maart 2016)

A

F

Type Selecteur (pmp+dmp+etho 62+16+128 g/l)

Beetup compact SC (pmp+dmp 80 +80 g/l)

Type 'Kemifam super' (pmp +dmp 160+160 g/l)

(*6) Dosis chloridazon beperkt tot 2.600 g/ha w.s. per 3 jaar. (*7) Dosis metamitron is beperkt tot 4.900 g/ha w.s. per jaar.

WANNEER DE GROND ONKRUIDVRIJ ISDe NAWERKINGSBEHANDELING niet vergeten

Op basis van bv. 0,8 l 'VENZAR 500sc' (1 l op zware gronden), vanaf het 4-6 bladstadium van de bieten

Velden met een risico voor late opkomst van zwarte nachtschade , of zomergrassen (hanenpoot, naaldaar, …) : afzonderlijke toepassing van ‘DUAL’ (max. 1,3 l/ha) of van FRONTIER Elite (max. 1 l/ha) . Niet vóór het 4-bladstadium van alle bieten.

Velden met een risico voor late opkomsten van bingelkruid en melganzevoet : CENTIUM 50 ml + Frontier Elite 0,4L/ha niet vóór 4-6 blad stadium biet.

EEN BELANGRIJKE TROEF VOOR EEN ONKRUIDVRIJ VELD IN DE ZOMER :

= EEN GOEDE BODEMBEDEKKING DOOR DE BIETEN (= ook rasafhankelijk)

• Nieuwe fungicidenfamilie met innoverende Leafshield formulering

• Betere ziektebestrijding

• Langere werkingsduur

• Sterkere stresstolerantie

• Alle graangewassen

Hogere opbrengsten met een fungicide op basis van Xpro technologie

www.bayercropscience.beGed. merk Bayer AG. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Voor verdere productinformatie met inbegrip van gevaarzinnen en symbolen, raadpleeg www.fytoweb.be.

ALLERLEI SUIKER  9

Nylon uit suikerIngenieurs van de Iowa State University hebben een innovatieve techniek ontwikkeld om biobased nylon te maken uit suiker met behulp van een genetisch gemodificeerde giststam waardoor het mogelijk is muconzuur te produceren uit glucose. Het is het team van de Universiteit van Iowa die de genetisch gemodificeerde gist, die het rendement van het zuur verbeterd, op punt heeft gesteld.

Muconzuur is een chemische stof waarvan de derivaten veel worden gebruikt in de kunststofindustrie (voor wagens of verpakkingen),voor de productie van synthetische vezels voor textiel en voor de industrie (vooral nylon) en in de voeding (als zuurmiddel). Het productieproces werd ook verbeterd. Zo kan deze techniek, in tegenstelling tot verge-lijkbare processen, worden uitgevoerd bij kamertemperatuur en heeft ze geen edelmetalen nodig.

Canada onderzoekt de mogelijkheid van een belasting op suikerhoudende drankenCanadese senatoren willen een nationale campagne voeren tegen obesitas en dringen aan op de invoering van een nieuwe belasting op gesuikerde dranken evenals op het verbod op reclame voor voedings-middelen die gericht is op kinderen. In het rapport van de senaat aan de Canadese regering staat dat het aantal zwaarlijvige Canadeze volwassenen is verdubbeld sinds 1980 en dat de directe en indirecte gezondheidskosten gelinkt aan obesitas in termen van productivi-teitsverlies geraamd worden op 4,6 tot 7,1 miljard dollar per jaar.Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling staat Canada op de vijfde plaats van de landen waar obesitas veel voorkomt bij volwassenen, na de Verenigde Staten, Mexico, Nieuw-Zeeland en Australië.Het voorstel voor een belasting op suikerhoudende dranken werd positief ontvangen door de Canadese diabetesvereniging. Maar de Canadese vereniging van drankproducenten onderstreept dat de belasting ten onrechte de industrie zou viseren. Ze benadrukte ook het zeer twijfelachtige succes van de invoering van een soortgelijke taks in de buurlanden. In Mexico heeft een belasting op suikerhou-dende dranken wel geleid tot een lagere verkoop van 12 procent, maar een recente studie van het British Medical Journal concludeert dat door deze maatregel slechts 4,7 calorieën zijn geschrapt uit het gemiddelde dieet van 3.025 calorieën per dag.

Verenigd Koninkrijk: British Sugar wil zijn voorraden afbouwenBritish Sugar de enige suikerfabrikant in het Verenigd Koninkrijk met vier suikerfabrieken, wil zijn voorraden suiker verminderen. Aan het begin van de campagne waren de voorraden vijfmaal hoger dan het gebruikelijke niveau. British Sugar denk dat na 2017, met het einde van de quota, de Europese suikerproductie uit bieten tot 20 procent zal toenemen omdat producenten hun suiker zullen kunnen verko-pen en exporteren zonder beperking.British Sugar wil zijn productie en voorraden gebruiken om te vol-doen aan de Britse vraag en om de productie voor de campagne 2017/18 te houden op ongeveer 1,3 miljoen ton. Doordat het Verenigd Koninkrijk 2 miljoen ton suiker per jaar verbruikt, zal het ruwe suiker moeten blijven invoeren voor raffinage.

Duitse supermarktketen heeft ook een klacht ingediend bij de Duitse suikerproducenten De Duitse supermarktketen Kaufland schaart zich in de rij klagers tegen Duitse suikerproducenten. Kaufland wil 1,7 miljoen euro van Nordzucker. De supermarkt zegt schade te hebben geleden door verboden prijsafspraken die Nordzucker heeft gemaakt in de suiker-branche.

Het Bundeskartellamt legde in 2014 een boete op aan de drie groot-ste suikerproducenten in Duitsland.

Südzucker, Nordzucker en Pfeifer & Langen maakten volgens het Bundeskartellamt vanaf de jaren negentig tot 2009 afspraken over hun werkgebied, over de hoeveelheid suiker die ze zouden afzetten op de Duitse markt en over de prijs wat strafbaar is. De drie bedrijven moesten samen ongeveer 280 miljoen euro boete betalen, waarvan 195,5 miljoen euro door Südzucker.

Sindsdien hebben meer dan honderd levensmiddelenbedrijven en handelshuizen zich gemeld bij het Bundeskartellamt om inzicht te krijgen in de kartelafspraken. Ongeveer 35 bedrijven hebben al een claim neergelegd bij de drie suikerproducenten van totaal ruim 400 miljoen euro.

Cosun verwerkt 9 miljoen ton biomassa per jaarDe Nederlandse groep Cosun is een coöperatie waarvan ongeveer 9.200 bietentelers lid zijn. Deze coöperatieve overkoepelt zes divisies, waaronder de Nederlandse suikergroep Suiker Unie, die bijna 40 pro-cent van de omzet van de Cosun-groep vertegenwoordigt. De andere divisies zijn Aviko (aardappelen), Duynie (voeding, diervoeding, non-foodproducten), Sensus (inuline uit cichorei), SVZ (fruit en groenten, ingrediënten) en Cosun Biobased, het groene chemiebedrijf van Cosun.

Cosun Biobased ontwikkelt chemische producten en milieuvriendelij-ke materialen uit plantaardige grondstoffen. Het verwerkt ongeveer negen miljoen ton plantaardige grondstof zoals bieten, aardappelen, cichorei, groenten en fruit. Cosun Biobased Products produceert momenteel, onder meer een biologisch afbreekbare ontkalker die o.a. wordt toegepast in vaatwastabletten. Het bedrijf produceert ook natuurlijke vezels, die kunnen worden gebruikt voor industriële toe-passingen of consumentenproducten. Het ontwikkelt tevens biolo-gisch afbreekbare kunststoffen bestemd voor voeding en cosmetica.

Suiker kan gebruikt worden voor de productie van synthetische vezels voor textiel en voor de industrie (vooral nylon).

Op internationale schaal verandert de handel in suiker en zijn de belangrijkste spelers van de wereldsuikerhandel verontrust. Vorig jaar importeerde China, eerste wereldimporteur, uitzonderlijk grote suikerhoeveelheden uit Thai-land en India, respectievelijk tweede en derde wereldexporteurs, ten nadele van Brazilië, eerste wereldexporteur.

Daling van de Chinese productie en stijging van de import

Sinds april 2015 schat men het in China geïmporteerde suikervo-lume via Myanmar op 3 miljoen ton tegen 700.000 ton vorig jaar. De uit India en Thailand geïmporteerde recordvolumes

komen in concurrentie met de Chinese suikerproductie en doen de suikerprijzen op de inlandse markt dalen. Wegens niet rendabel -de productiekosten in China zijn immers beduidend hoger dan deze in Brazilië of in Thailand-, maakt de Chinese suikerrietteelt geleidelijk plaats voor de productie van groenten en fruit. Terwijl de Chinese regering de kleinste ondernemingen aanmaant om geleidelijk hun deuren te sluiten, stijgt het aantal suikertraders.

Brazilië kant zich tegen subsidies van de Thaise suikersectorBrazilië ziet de ontwikkeling van deze nieuwe handelsstromen met lede ogen aan. Volgens het Braziliaanse handelsministerie heeft Thailand zijn exportvolume op de wereldmarkt kunnen vergroten dankzij de politieke maatregelen die het land nam voor zijn suiker-sector. De vier laatste jaar verhoogde Thailand zijn wereldmarktaan-deel van 12 tot 15 procent terwijl het aandeel van Brazilië daalde van 50 tot 44 procent.

INTERNATIONAAL10

De regering zet landbouwers aan om suikerriet te telen in plaats van rijst. Vorig jaar steeg het rietareaal met 32.000 ha.

Brazilië ontstemt over opvering Thaise suikerproductie

Brazilië overweegt wel een klacht in te dienen tegen Thailand bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in verband met de subsidies die de Thaise regering toekent aan haar suikersector.

Volgens het Braziliaanse handelsministerie ondersteunde de Thaise regering haar suikerrietproducenten en haar suikerindustrie en kon het land hierdoor marktaandelen veroveren ten nadele van de Braziliaanse producenten. Brazilië beschuldigt Thailand en India ervan dat ze door hun ondersteuningsbeleid de suikerprijzen op de wereldmarkt hebben doen dalen. Volgens het Thaise ministerie van Industrie zijn de beschuldigingen van Brazilië evenwel ongegrond, omdat de subsidies die de Thaise suikerproducenten ontvangen afkomstig is van fondsen die door de suiker- en rietsector werden opgebouwd.

Het is niet de eerste maal dat Brazilië een land aanvalt omtrent sui-kersubsidies. Zo won Brazilië in 2004 een historisch proces tegen de Europese Unie. Een proces dat de aanleiding was tot de hervorming van het Europese suikerregime in 2005 en belangrijke consequenties had voor de wereldsuikermarkt. ■

China 0%

Japan 12%

Indonesië 28%

Maleisië 3% Zuid-Korea

3% Cambodja

10%

Taiwan 2%

India 8%

Andere 34%

2010 EXPORT = 4,6 MT

China 10%

Japan 10%

Indonesië 24%

Maleisië 9% Zuid-Korea

6%

Cambodja 8%

Taiwan 4%

India 0%

Andere 29%

2014 EXPORT = 7,6 MT

De Thaise suikerexport steeg van 4,6 Mt naar 7,5 Mt tussen 2010 en 2014. In vier jaar tijd werd China één van de belangrijkste afnemers, na Indonesië.

Azië is het belangrijkste afzetgebied voor Thaise suiker. Het vertegenwoordigt meer dan 90 procent van de bestemmingen van de suikerexport (waarvan 57 procent alleen al voor de ASEAN-landen) voor dewelke het land over een belangrijk concurrentieel voordeel (vracht) en verlaagde taksen beschikt. Thailand is ideaal gesitueerd voor de bevoorrading van China, Indonesië, Japan, Zuid-Korea en Maleisië, respectievelijk de tweede, vierde, achtste, negende en tiende wereldimporteurs van suiker. Thailand: verdubbeling

van de export op 5 jaar tijdThailand kon tussen 2010 en 2015 zijn suikerexport verdubbelen van 4,6 tot 8 miljoen ton. Een groei die tot stand kwam dankzij een voluntaristisch beleid ten voordele van de suikersector en een ideale ligging om de Aziatische markt te bevoorraden. Sinds verscheidene jaren spoort de regering haar landbouwers aan om in de plaats van rijst en maniok, suikerriet te telen.Voor de campagne 2015/16 schat men de suikerproductie op 11,4 Mt, hetzij 4 procent meer ten opzichte van vorig jaar dankzij een verhoging van het suikerrietareaal met 32.000 ha. De regering spoort inderdaad de landbouwers aan om de rijst- en maniokteelten te vervangen door andere teelten zoals suiker-riet. Met de bouw van nieuwe fabrieken is het de bedoeling om de verwerkingscapaciteit van het land tot 1,2 Mt riet op te trek-ken tegen 2017.In 2015/16 wordt de suikerexport op 8,8 Mt geraamd, hetzij 10 procent meer ten opzichte van 2014/15. Thailand exporteert vooral naar zijn Aziatische buren, China en Indonesië, waar de vraag groot blijft ingevolge de demografische en economische groei.Brazilië, eerste wereldsuikerexporteur, is de belangrijkste con-current van Thailand dat veel beter gesitueerd is voor export naar Azië en het Midden-Oosten met transportkosten die 50 procent lager zijn.De export van ruwe suiker bedraagt zowat 65 procent van de totale suikerexport.

Steun voor de suikersectorIn 2014/15 legde de regering de steunprijs voor riet vast op 28 $/Mt, hetzelfde bedrag als het jaar ervoor. Ze weigerde evenwel rechtstreekse steun te verlenen aan de telers. De regering oefent ook toezicht uit op de prijzen die in de handel gehan-teerd worden. De ontvangsten uit de taks op de toegevoegde waarde die op de inlandse suikerverkopen wordt geheven die-nen ter financiering van het Fonds dat de steun voor de suiker-prijzen en het programma inzake rechtstreekse betaling beheert, maar ook om diverse investeringssteun te financieren. Aan de telers worden leningen toegekend tegen verlaagd tarief voor de aankoop van materieel. Doel is de oogst efficiënter te maken en het tekort aan arbeidskrachten op te vangen.Omdat de suikerprijzen op de wereldmarkt momenteel laag zijn, zal het plan van de regering om de steunprogramma’s voor riet en suiker te liberaliseren waarschijnlijk worden uitgesteld, gezien de landbouwers nog nood hebben aan prijsondersteu-ning.

Bronnen : Sugaronline, USDA Gain Report

Cycloon vernielt 80 procent van de suikerrietoogst op Fiji

In Fiji heeft de suikerrietsector zwaar geleden door de doortocht van een cycloon op 19 en 20 februari. Tot 80 procent van de

oogst werd vernield door de storm en 50 procent van de telers hebben hun huizen verloren.Voor de suikerrietsector, tweede economische sector na het toe-risme, worden de verliezen geraamd op 83 miljoen dollar. Volgens de Fiji Sugar Corporation wordt de schade aan gewassen geraamd op 63 miljoen dollar. De schade aan de infrastructuur en de land-bouwbedrijven wordt geschat op 10 miljoen dollar elk. De ver-woesting van de cycloon heeft een directe impact op het inko-men van 13.000 landbouwers en 1.500 werknemers in de suiker-industrie.De Europese Unie heeft aangekondigd ongeveer vier miljoen euro vrij te zullen maken om de Fiji-eilanden te helpen na de doortocht van de cycloon.De Fiji-eilanden exporteren tussen 100.000 en 160.000 ton ruwe suiker per jaar naar de Europese Unie. ■

De Fiji-eilanden exporteren tussen 100.000 en 160.000 ton ruwe suiker per jaar naar de Europese Unie.

INTERNATIONAAL 11

Brazilië: elektriciteit op basis van pellets om suikerriet beter te valoriseren

Herbicide voor bieten: Safari® van DuPont

BEREID U VOOR OP DE TOEKOMST,PAS UW ONKRUIDBESTRIJDINGS-SYSTEMEN AAN.DuPont SafariTM ®: in water dispergeerbare korrels, bevat 50% triflusulfuron-methyl. Erkenningsnummer: 8475P/B.

DuPont Crop ProtectionAntoon Spinoystraat 6 • 2800 Mechelen • www.bel.ag.dupont.com

Het DuPont ovaal, The miracles of scienceTM en Safari® zijn geregistreerde handelsmerken ofhandelsmerken van DuPont of zijn filialen.

Untitled-6 1 24-02-15 14:02

Suikerriet is energierijkSuikerriet is een energierijk gewas. Ongeveer een derde van de energie opgeslagen in suikerriet wordt gebruikt voor de productie van suiker of ethanol. De resterende energie zou nog beter gevaloriseerd kunnen worden.Momenteel worden de suikerrietresiduen verbrand om elektriciteit te produceren voor de werking van de fabrie-ken en de verkoop aan het elektriciteitsnet. In 2014 waren er zo 355 suikerfabrieken in Brazilië en 177 van deze fabrie-ken hebben elektriciteit opgewekt via de verbranding van suikerrietresiduen. Deze fabrieken hebben 10 procent van de elektriciteit geleverd die wordt verbruikt in Brazilië. De suikerrietresiduen kunnen ook dienen voor de productie van een tweede generatie benzinevervanger, cellulose-ethanol.Meer recent, heeft de droogte die het land vorig jaar trof de productie van elektriciteit door suikerfabrieken versneld.Waterkracht is inderdaad de belangrijkste bron van elektri-citeit in Brazilië. Ruim 80 procent van alle stroom is afkom-stig van waterkrachtcentrales. Wind- en kernenergie leve-ren slechts een kleine bijdrage. Door een langdurige perio-de van droogte in het afgelopen jaar kwamen steeds meer waterreservoirs droog te staan. De situatie werd zo nijpend dat de drinkwatervoorziening in grote delen van Brazilië in gevaar kwam en gerantsoeneerd moest worden. Om de stroomvoorziening te garanderen werden op grote schaal thermo-elektrische centrales in werking gezet die aardgas, steenkool, dieselolie of biomassa als energiebron gebrui-ken.Door de watercrisis is de elektriciteitsprijs meer dan verdub-beld en is de prijs voor elektriciteitsopwekking door de suikerfabrieken interessanter geworden.In Brazilië wordt de energie voor de verwerking van suiker-riet naar suiker opgewekt door verbranding van bagasse, het deel van het suikerriet dat overblijft na het persen. Met deze energie wordt, behalve stoom voor de suiker- en etha-nolproductie, via een stoomgenerator ook elektriciteit opgewekt. De suikerindustrie gaat investeren om meer elektriciteit te genereren en meer elektriciteit te verkopen aan het nationale netwerk.Om elektriciteit te produceren wordt niet alleen bagasse gebruikt maar ook het blad na de rietkap op het veld. Dit blad wordt in ballen geperst en opgeslagen om als brand-stof te dienen buiten de oogstperiode.

Suikerrietpellets om elektriciteit te producerenDe productie van pellets uit suikerrietresiduen is de nieuw-ste ontwikkeling om het energetisch potentieel van suiker-riet maximaal te gebruiken.Volgens het tijdschrift Biomass Magazine zou indien dit potentieel volledig werd benut, de Braziliaanse suikerriet-sector jaarlijks 80 miljoen ton pellets uit biomassa kunnen produceren. De staat Sao Paulo zou op zich al 45 miljoen ton pellets kunnen produceren. De Europese Commissie schat de huidige wereldvraag voor biomassapellets op 25 miljoen ton per jaar en verwacht binnen vijf jaar een toe-name tot bijna 40 miljoen ton. Op dit moment zijn de meeste biomassapellets afkomstig van de houtindustrie in Europa, Canada en de Verenigde Staten. In 2015 hebben de Verenigde Staten en Canada 6 miljoen ton pellets geëxpor-teerd naar Europa en Azië.

Sumitomo overweegt te participeren in Cosan Biomassa, Braziliaanse produ-cent van suikerrietpellets De Braziliaanse groep Cosan, de grootste Braziliaanse pro-ducent van suiker en ethanol, heeft een technologie ont-wikkeld om pellets te produceren uit de residuen van sui-kerriet. Deze pellets kunnen steenkool, aardgas of olie voor de productie van elektriciteit of warmte vervangen.Cosan Biomassa produceert brandbare pellets op basis van suikerriet om elektriciteit te produceren. Deze pellets wor-den geproduceerd uit suikerrietresiduen, met inbegrip van suikerrietbagasse (residu van de verwerking van het suiker-riet in de fabriek) en uit suikerrietstro (residu van de suiker-rietteelt op het veld). Een paar maanden geleden,heeft Cosan een fabriek geopend met een jaarlijkse productieca-paciteit van 175.000 ton.

Door de crisis die de Braziliaanse suikerindustrie doormaakt en de extreem lage suiker-prijzen op de wereldmarkt werd de laatste jaren veel onderzoek verricht om na te gaan hoe de residuen van suikerriet beter gevaloriseerd kunnen worden.

Bagasse is het deel van het suikerriet dat overblijft na het persen.

De Japanse handelaar Sumitomo wil een participatie van 20 procent kopen in Cosan Biomassa NV, het biomassafiliaal van Cosan. Met de steun van Sumitomo, zal het Braziliaanse bedrijf meer uitvoeren naar Japan en Europa en de verkoop op de lokale markt verhogen. Cosan Biomassa heeft zich tot doel gesteld om 2 miljoen ton pellets op basis van suikerriet te produceren tegen 2025 en tot 8 miljoen ton in de toekomst. n

Bronnen: Sugaronline, Boerderij

Minder behandelingen,minder remming meer ton/ha

Betere selectiviteit,minder remming meer ton/ha

Betere werking,minder onkruiden meer ton/ha

Betanal® Elite: gedeponeerd handelsmerk van Bayer AG - Bevat 71 g/L desmedifam + 91 g/L fenmedifam + 112 g/L ethofumesaat. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Voor verdere productinformatie met inbegrip van gevaarzinnen en symbolen, raadpleeg www.fytoweb.be. www.bayercropscience.be

Bewezen rentabiliteitin de onkruidbestrijding

Minder behandelingen: resultaat van nationale en internationale proeven en marktstudies

▼▼

▼

Naast klassiekers zoals onder meer aspartaam, stevia en sucralose, steken nieuwe zoetstoffen de kop op: allulose, ontdekt in Japan, en koji-biose, ontdekt door een team van Belgische on-derzoekers.

Allulose, een nieuwe zoetstof in JapanOp de website van FoodIngredientsFirst staat dat het Japanse bedrijf Matsutani, gespecialiseerd in zetmeel en voedingssupplementen, allulose op de markt gaat brengen. Dit is een nieuwe caloriearme zoetstof.Het enzym waarmee allulose uit zetmeel kan worden geproduceerd werd ontdekt in 1994. Het nam dus bijna 20 jaar in beslag om het productieproces van allulose te verfijnen en zo de zoetstof op grote schaal en aan lage kostprijs te commercialiseren. Allulose heeft vrijwel dezelfde smaak als suiker zonder de calorieën of de bittere nasmaak. De gebruiksmogelijkheden zijn zeer uitge-breid: in dranken, bakkerijproducten, snoepgoed en vervanging van tafelsuiker.In 2014 ontving allulose groen licht van de Food & Drug Administration van de Verenigde Staten. Behalve in Japan, zijn er weinig voedsel- of drankenfabrikanten die reeds allulose toepassen. De zoetstof zal binnenkort beschikbaar zijn in Azië en de Verenigde Staten. In Europa is het gebruik ervan nog niet toegelaten.

Gentse onderzoekers vinden goedkope manier om gezonde suiker te producerenGentse onderzoekers hebben een enzym ontwikkeld dat een gezon-der soort suiker produceert, meldt de Vlaamse nieuwssite VILT. De gezondere suiker, genaamd kojibiose, bevat weinig calorieën en stimuleert de groei en de activiteit van de bacteriën in de dikke darm, net zoals prebiotica, en is bovendien ongevaarlijk voor de tanden. Volgens professor Tom Desmet is kojibiose een ideale ver-vanger van klassieke zoetstoffen als sucrose en fructose.Kojibiose werd in feite toevallig ontdekt. “Toen we de eigenschap-pen van een bepaald enzym aan het bestuderen waren, merkten we plots dat het heel kleine hoeveelheden kojibiose vormde”, zegt

Nieuwe intense zoetstoffen

ZOETSTOFFEN12

Allulose, op de markt gebracht door Tate&Lyle onder het merk Dolcia Prima, bevat 90 procent minder calorieën dan gewone suiker.

Vergaderingen van cichorei-telers in HaspengouwEind februari werden de Belgische cichoreitelers die aan de Nederlandse fabriek Sensus leveren uitgenodigd op een informa-tievergadering in Gembloux. Een landbouwkundig verantwoorde-lijke gaf een overzicht van het verloop van de campagne 2015. Daarna werden de modaliteiten van het contract 2016 voorgesteld en werd informatie verstrekt over de zaadkeuze voor 2016.Op deze vergadering werden ook de perspectieven betreffende de uitzaai voor deze Nederlandse cichoreiverwerker uitvoerig bespro-ken. De vertegenwoordigers van het bedrijf zijn gematigd optimis-tisch in dit verband, maar beklemtonen dat zij voor hun afge-werkte producten afhankelijk zijn van de markt, net zoals trouwens de twee andere fabrikanten.Orafti had zoals elk jaar zijn planters uitgenodigd op drie vergade-ringen die begin maart werden gehouden in Sint-Truiden voor de Nederlandstalige klanten en in Longchamps en Verlaine voor de Franstalige klanten.Aan het begin van de vergadering nam de Organisatie van Cichoreiplanters van Oreye (opco@skynet.be) de gelegenheid te baat om hulde te brengen aan Alain Moers die besloten had zijn mandaat over te dragen en tevens om de nieuwe Voorzitter Karel Kersten te verwelkomen.Vervolgens gaf de nieuwe agro-manager van Orafti Jean Franc een overzicht van de campagne 2015. De uitzaai verliep vrij laat in 2015 en niettegenstaande de weinig gunstige weersomstandigheden bij het begin van het seizoen, liep de teelt nadien haar achterstand vlot in om uiteindelijk een gemid-delde definitieve opbrengst te halen die boven de verwachtingen uitkwam. Het rooien gebeurde in erg vlotte omstandigheden, behalve vanaf half november.Vervolgens werd het technisch gedeelte besproken: rassenlijst, teeltadviezen, onder meer wat onkruidbestrijding betreft.Wat het laden betreft, werd kritiek geuit op één van de twee laad-systemen, zoals vroeger al ter sprake kwam. De telers hopen dat de vastgestelde mankementen in de toekomst kunnen verholpen worden.Ook werden de contractvoorwaarden 2016 in herinnering gebracht, al is het zo dat globaal het bedrijf alle contracten met 10 procent heeft moeten reduceren voor 2016.Uiteindelijk werden de nieuwe investeringen in de fabriek toege-licht evenals de commerciële vooruitzichten. n

CICHOREI

professor Tom Desmet. Samen met doctoraatsstudent Tom Verhaeghe modificeerde hij het enzym zodanig dat het vlotter koji-biose kan aanmaken. “Tot nu toe was kojibiose heel moeilijk aan te maken in hoeveelheden die groot genoeg zijn om te testen. Door het enzym te manipuleren, is dit nu wel mogelijk. Het enzym moet gemengd worden met klassieke bietsuiker.”Kojibiose is volgens de wetenschappers een ideale vervanger van klassieke zoetstoffen zoals sucrose en fructose. “Het smaakt zoet, maar heeft weinig calorieën”, zegt professor Tom Desmet. “In tegen-stelling tot gewone suiker is de zoetstof niet slecht voor de tanden. Bovendien is de suiker goed voor de darmen. De suiker werkt als een prebioticum, een voedingsstof die ervoor zorgt dat onze darmen gezonder zijn.”Prebiotica worden steeds belangrijker in de preventie van aandoe-ningen als diabetes, kanker en ontstekingen zoals de ziekte van Crohn. Er bestaan echter maar weinig prebiotica die zoet smaken en dus als vervanger van suiker kunnen dienen, maar daar moet de ontdekking verandering in brengen. Er wordt nu verder gezocht hoe de suiker gecommercialiseerd kan worden. “Samen met een aantal bedrijven werken we aan de suiker van de toekomst”, zo klinkt het. “Het resultaat van onze testen is alvast veelbelovend.” n