1

INTERGEMEENTELIJK RUIMTELIJK WOONBELEID Valkuilen en succesfactoren voor intergemeentelijke samenwerking Brecht Vandekerckhove SumResearch

Wat is intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?

3

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

1. versterking van de individuele organisaties - Gedeelde diensten: woonloket - Capacity en competence building

- Intercommunales die GRS of RUPS opmaken voor een gemeente - Gemeenschappelijke GSA

2. Samenwerking in functie van (gemeente-)grens overschrijdende ontwikkelingen - Gemeenschappelijk gebied - Gemeenschappelijke uitdaging 3. Samenwerking in functie van interbestuurlijke thema’s - Intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid

- Spreiding sociale huisvesting (G&P onvrijwillig) - Gemeenschappelijke aanpak van woonbehoefte en taakstelling

Wat is intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?/samenwerking? Bron: de peuter ea 2012

Wat is er vandaag?

Intergemeentelijk ruimtelijk beleid/ Intergemeentelijk woonbeleid/ of samenwerking - Intergemeentelijke samenwerking voor wonen - Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen - Strategische projecten (RSV)

6

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

7

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

De Vlaamse overheid biedt een subsidiekader voor de personeelskosten voor activiteiten die Vlaanderen aan de gemeenten oplegt:

- ontwikkelen van een woonbeleidsvisie

- lokaal woonoverleg

- aanbieden van basisinformatie aan de burger

- de woonkwaliteit bewaken

- taken grond- en pandenbeleid uitvoeren én

- minstens één zelfgekozen facultatieve activiteit.

Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

8

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Vooral voor kleine gemeenten biedt intergemeentelijke samenwerking veel voordelen, zowel op financieel, logistiek en praktisch vlak als voor de kwaliteit van de dienstverlening.

- intergemeentelijke projecten lokaal woonbeleid,

- intergemeentelijke en regionale sociale verhuurkantoren,

- intergemeentelijke woonwinkels,

- intergemeentelijk woonoverleg, …

Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

9

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

- Doelgroepen

- Betaalbaarheid

- Dienstverlening: woonloket

- Sociaal beleid

- Afstemming woonactoren

- ≠ ruimtelijk woonbeleid

Intergemeentelijke samenwerking voor wonen

10

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

.

Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen

11

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

.

Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen

Leiedal streeft er naar een voldoende groot, gevarieerd en kwalitatief aanbod

aan duurzame en betaalbare woongelegenheden in de regio te creëren.

Dit realiseren we op twee niveaus door:

1. het ontwikkelen van concrete woonprojecten

2. het begeleiden van de gemeenten aan de hand van woonplannen en

algemene beleidsondersteuning.

12

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

.

Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen

- Je bent op zoek naar een betaalbare bouwgrond?

IOK verkoopt bouwgronden met een stevige korting op de normale marktprijs!

- Energiezuinig (ver)bouwen

Hier kan je meer info vinden rond het energiezuinig bouwen en verbouwen: …

- Kempens woonplatform

Advies: duurzaam wonen, zorgwonen en aanpasbaar wonen

Premies en tegemoetkomingen

Sociale en betaalbare huisvesting

Een sociale woning huren

Een sociale woning of kavel kopen

Een betaalbare kavel kopen

Betaalbaar wonen via goedkopere leningen

Je woning verhuren via een sociaal verhuurkantoor

Woonkwaliteit

13

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

.

Intercommunales of streekplatforms die werken aan wonen

Team gebiedsontwikkeling Ontwikkeling, inrichting en beheer van gebieden en landschappen. De projecten variëren van de opmaak van ruimtelijke- en inrichtingsplannen, het uitvoeren van inventarisatie- en planningsopdrachten, de duurzame ontwikkeling van woonprojecten en bedrijventerreinen, de uitvoering van renovatie- en herontwikkelingsprojecten tot proces- en projectmanagement inzake ruimtelijke, infrastructurele en landschappelijke projecten. Team lokaal woonbeleid Uitvoering van opdrachten op het vlak van woon- en huisvestingsbeleid. De opmaak van lokale woonvisies en beleidsplannen, de organisatie van het lokaal woonoverleg, de realisatie van woonwinkels, het bewaken en stimuleren van woonkwaliteit en het inventariseren en beheren van het leegstand behoren tot het takenpakket.

14

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

1. versterking van de individuele organisaties

2. (gemeente-)grens overschrijdende ontwikkelingen (thematisch of

gebiedsgericht)

3. Samenwerking in functie van interbestuurlijke thema’s

- Spreiding sociale huisvesting (G&P onvrijwillig) - Gemeenschappelijke aanpak van woonbehoefte en taakstelling

Intergemeentelijke samenwerking + intercommunales voor wonen

15

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

- 15 jaar geleden was er amper sprake van gemeentelijk ruimtelijk beleid

Visievorming op gemeentelijk niveau is er gekomen met de structuurplanning

RSV 1997 -> gemeenten …

- 10 jaar geleden was er amper sprake van gemeentelijk woonbeleid

Vlaamse wooncode 1997 -> -> gemeenten …

- MAAR: ~ ooit moeten we hierover nadenken

~ hangt ook sterk samen met de gemeentelijke autonomie

Intergemeentelijke samenwerking + intercommunales voor wonen

16

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

+/- 140 gemeenten zitten reeds in één of ander samenwerkingsverband

- Zelden is wonen een gemeentegrens overschrijdend thema

3 projecten:

- Bebouwd Perifeer Landschap Antwerpen

- Stadsregio Turnhout

- Stadsregio Antwerpen

Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

17

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Bebouwd Perifeer Landschap Antwerpen - Periode 01.11.2012 - 01.11.2015 - Gemeente Brasschaat, Brecht, Kapellen, Schilde, Schoten, Zoersel - Aanvrager Provincie Antwerpen

- Prioritaire thema’s: woonparken, kasteeldomeinen, open ruimte, hernieuwbare energie, bedrijvigheid.

- Per thema een toolkit die toelaat een visie + doelstellingen via een instrumentarium in de realiteit te vertalen.

- Eind 2013 is gestart met de uitwerking van de toolkit rond de woonparken en kasteeldomeinen.

Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

18

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Stadsregio Turnhout - Periode 01.08.2013 - 01.08.2015 - Gemeente Turnhout, Beerse, Oud-Turnhout, Vosselaar - Aanvrager Stad Turnhout

- Aanleiding afbakening als regionaal stedelijk gebied

- Werken aan een geactualiseerde agenda voor ruimtelijke thema’s mobiliteit, wonen, bedrijventerreinen, recreatie, open ruimte -Visievorming -Monitoringsysteem voor wonen en sociale huisvesting -Gemeenschappelijke analyse van de woonbehoeften voor de stadsregio -Gedeelde agenda (ifv aansnijden woongebieden)

Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

19

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Stadsregio Antwerpen - Periode 01.01.2015 - 01.01.2017 - Gemeente Antwerpen, Boechout, Borsbeek, Edegem, Hemiksem,

Hove, Kontich, Lint, Mortsel, Niel, Schelle, Wommelgem en Wijnegem - Aanvrager Stad Antwerpen

- De ruimtelijke uitdagingen die gepaard gaan met bevolkingsgroei, in stadsregionaal verband aan te pakken. -Behoefte aan bijkomende woningen, werkplekken, voorzieningen -Nieuwe impulsen voor bestaande verouderde wijken

- Gestructureerde werking in een gezamenlijk overlegplatform

Strategische projecten Ruimte Vlaanderen (RSV)

Aandachtspunten voor de toekomst

21

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Waarom? 1. Versterking van de individuele organisaties

2. Samenwerking in functie van (gemeente-)grens overschrijdende ontwikkelingen 3. Samenwerking in functie van interbestuurlijke thema’s 3 x winst Hoe realistisch is ons

verwachtingspatroon?.

22

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Waar?

- De woningmarkt is (gemeente-) grensoverschrijdend

- Maar soms ook niet zo groot, de kerktoren is sterk!

23

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Aandachtspunten - Winst -> vrijwillig engagement (gemeentelijke autonomie) - geografische relatie -

25

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Welke doelgroepen? - Allemaal?

- Maar naarmate men vordert in de

levensfase, wordt men ook meer gebonden.

Wordt de kerktoren nog sterker - No-cherry picking! G&P decreet SHM > 1000 woningen

26

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Groot vs Klein? - Met wie je een beleid voert is

afhankelijk van het onderwerp capaciteit en competentie klein + klein klein + groot Projectgebied gebiedsgericht bepaald beleid regionale woningmarkt groot + klein

27

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Groot vs Klein? - Verdeling van lusten en lasten

Voorzieningen Zwembad, bib, school, … Woningen (~ inkomsten) Doelgroepen (~ inkomsten) WVI + Interleuven vereveningsmechanisme ifv intergemeentelijk bedrijventerrein

28

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Instrumentarium

- Statuut?

- Juridische omkadering

- Financieringsmechanismen

- Faciliteren/stimuleren of verplichten

Samenwerkingsakkoord kan vele

ladingen bevatten

Verplichten ~ G&P decreet ≠ beleid

~ Gemeentelijke autonomie

~ Schaalvergroting

29

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Succesfactoren - Vrijwilligheid ~ engagement Behoefte invullen

- Winst: Know-how Projectgebied Beleid

- Bevoegdheden? Gemeentelijke autonomie - tijd ~ tempo ~ projectregie

~ quick-wins en LT-doelstellingen

- Work in progress leertrajecten

- Facilitator voor ondersteuning in

regionaal beleid

30

intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid sum.be

Vandaag: Capaciteit, Knowhow & Projecten! Beleid? strategisch project dat hier zou kunnen in uitmonden vereveningsmechanisme dat zou kunnen werken voor KMO-zones Struikelstenen: Gemeentelijke autonomie Financiële mechanismen (woningen en doelgroepen) Mogelijkheden zijn er wel: - winst (lusten en lasten) - vrijwilligheid - tijd ~ tempo - leertraject - ondersteuning - …

Samenvattend intergemeentelijk ruimtelijk woonbeleid?