HOUTBEWERKINGond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houtbewerking-2012-061.pdf8 Houtbewerking...
52
HOUTBEWERKING DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS VVKSO – BRUSSEL D/2012/7841/061 (vervangt leerplan D/2011/7841/044 vanaf 1 september 2012)
Transcript of HOUTBEWERKINGond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houtbewerking-2012-061.pdf8 Houtbewerking...
HOUTBEWERKING DERDE GRAAD BSO
LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS
VVKSO – BRUSSEL D/2012/7841/061 (vervangt leerplan D/2011/7841/044 vanaf 1 september 2012)
2 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Inhoud
1 Lessentabel ............................................................................................................. 4
2 Uitgangspunten ....................................................................................................... 5
3 Studierichtingsprofiel ............................................................................................... 6
3.1 Situering .............................................................................................................................................. 6 3.2 Instroom en beginsituatie .................................................................................................................... 6 3.3 Logisch curriculum binnen het studiegebied Hout bso ....................................................................... 7 3.4 Uitstroom ............................................................................................................................................. 7 3.5 Vorming vertrekkend van een christelijk mensbeeld ........................................................................... 8
4 Structuur van het leerplan ....................................................................................... 9
4.1 Algemene doelstellingen ..................................................................................................................... 9 4.2 Clustering van de leerplandoelen ........................................................................................................ 9 4.3 Attituden ............................................................................................................................................ 10
5 Open en geïntegreerd ........................................................................................... 11
5.1 Een open leerplan ............................................................................................................................. 11 5.2 Een geïntegreerd leerplan ................................................................................................................. 11 5.3 Relatie met de geïntegreerde proef (GIP) ......................................................................................... 11
6 Algemene pedagogisch-didactische wenken ........................................................ 12
6.1 Inleiding ............................................................................................................................................. 12 6.2 Profiel van het lerarenteam ............................................................................................................... 13 6.3 Begrippenkader ................................................................................................................................. 13
7 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken ......... 15
7.1 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te realiseren bij de
voorbereidende studie en inzichten .................................................................................................. 15 7.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te realiseren bij de realisatie
van het project ................................................................................................................................... 25 7.3 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te realiseren via een vorm
van werkplekleren ............................................................................................................................. 40
8 Minimale materiële vereisten................................................................................. 41
8.1 Algemeen .......................................................................................................................................... 41 8.2 Preventie ........................................................................................................................................... 42 8.3 Meten en controleren ........................................................................................................................ 42 8.4 Didactisch .......................................................................................................................................... 42 8.5 Realisaties ......................................................................................................................................... 43 8.6 Ingericht gereedschappenmagazijn .................................................................................................. 44 8.7 Didactische elementen en gereedschappen voor: ............................................................................ 44 8.8 Explosie-, brand-, vorst- en lekvrije opslagruimte voor afwerkingsproducten ................................... 45 8.9 Afwerkingslokaal (spuitlokaal) met afzuiging .................................................................................... 45
Houtbewerking 3
3de
graad bso D/2012/7841/061
9 Nuttige adressen ................................................................................................... 46
10 Bibliografie ............................................................................................................ 50
4 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
1 Lessentabel
Zie website VVKSO bij lessentabellen.
Houtbewerking 5
3de
graad bso D/2012/7841/061
2 Uitgangspunten
• Een studierichting 3de
graad bso Houtbewerking wordt gekenmerkt door haar polyvalent karakter. In dit leer-
plan zijn de competenties van de hedendaagse binnenschrijnwerker, buitenschrijnwerker, daktimmerman en
meubelmaker opgenomen, gebaseerd op de beroepsprofielen. Dit betekent dat de nieuwste technieken, de
huidige constructies en gebruikte materialen van toepassing zijn. Sommige doelstellingen kunnen door de
leerlingen worden bereikt via teamwork. In team leren samenwerken aan grote projecten is een belangrijke
beroepsgerichte attitude.
• De verticale samenhang met het leerplan van de 2de
graad bso Hout zorgt voor de logische leerlijn.
• De vakgebonden toegepaste wetenschappen zijn geïntegreerd in TV en PV Houtbewerking.
• Inzichten verwerven in duurzaam bouwen en wonen.
• Hedendaagse volwaardige uitvoering ontleden, voorbereiden en realiseren op schaal 1/1.
• Actualisering van nieuwe materialen, technieken en technologieën, nieuwe normen en voorschriften, nieuwe
inzichten.
• Hedendaagse schrijnwerkerijen en meubelmakerijen hebben zich aangepast aan de vraag van de klant en
aan de huidige economische productiemogelijkheden. Dit kent zijn impact op zowel de gebruikte technieken,
constructies en materialen als op de vormgeving. Het lerarenteam, dat verantwoordelijk is voor de invulling
van de projecten, waakt erover om de uitvoeringen af te stemmen op de huidige trends.
• Door de wijze van formuleren dienen de leerplandoelstellingen, in combinatie met de algemene doelstellin-
gen en de leerinhouden, het verwachte beheersingsniveau (elementair, basis, uitbreiding, verdieping) aan te
geven. Complexe en moeilijk hanteerbare taxonomieën worden vermeden.
• In de leerplandoelstellingen en leerinhouden zijn theorie en praktijk geïntegreerd.
6 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
3 Studierichtingsprofiel
3.1 Situering
Houtbewerking is een polyvalente beroepsgerichte vorming die leidt, binnen de erkende beroepenstructuur, tot
de beroepen van binnenschrijnwerker, buitenschrijnwerker, daktimmerman en meubelmaker.
Ieder leerplan berust op één of meerdere beroepsprofielen. In de 2de
graad bso Hout zijn de beroepsprofie-
len “Machinaal houtbewerker” en “Werkplaatsschrijnwerker” reeds verworven.
Het leerplan 3de
graad bso Houtbewerking is gebaseerd op activiteiten, kennis, inzichten, attituden en vaar-
digheden opgenomen in de beroepsprofielen “Binnenschrijnwerker”, “Buitenschrijnwerker”, “Daktimmerman”
en “Meubelmaker”.
3.2 Instroom en beginsituatie
De logische instroom komt uit het 2de
leerjaar van de 2de
graad bso Hout. Deze leerlingen hebben al kennis
gemaakt met basiscompetenties in verband met houtbewerking.
In het 1ste
en 2de
leerjaar van de 2de
graad bso Hout hebben de leerlingen, onder begeleiding en binnen een dui-
delijk omschreven opdracht en/of project, de volgende competenties ontwikkeld:
• De veilig georganiseerde werkomgeving van een eenvoudig proces leren ontleden.
• Een eenvoudige uitvoering leren faseren.
• Een eenvoudige uitvoering leren voorbereiden (tekenen, keuzes maken, werkmethode …).
• Elementair machinegebruik leren voorbereiden en linken met enkele basismechanismen.
• Een eenvoudige uitvoering vakkundig leren realiseren.
• Een eenvoudige uitvoering vakkundig leren afwerken.
• Kwaliteitscontroles leren toepassen en zichzelf evalueren en op advies de vaststellingen leren bijsturen.
Toepassingsmogelijkheden en technische kennis van houtsoorten, aanverwante materialen, constructiemetho-
den, lijm- en vergaartechnieken is minimaal vereist. Eveneens is het veilig kunnen instellen van basis houtbe-
werkingsmachines minimaal vereist.
Algemene kennis en toepassingservaring van specifieke schrijnwerkuitvoeringen en meubelen is niet vereist.
Houtbewerking 7
3de
graad bso D/2012/7841/061
3.3 Logisch curriculum binnen het studiegebied Hout bso
3d
e g
raa
d s
pecia
lisa
tie
jaar
Ind
ustr
iële
ho
utb
ew
erk
ing
Bijz
on
de
re s
ch
rijn
we
rkcon
str
ucties
Inte
rie
uri
nrich
ting
Stijl-
en
de
sig
nm
eu
be
len
Me
ube
lga
rne
ren
Re
sta
ura
tie v
an
me
ub
ele
n
3d
e g
raa
d
Houtbewerking Houtbewerking-snijwerk
2d
e g
raa
d
Hout
1ste
gra
ad
Beroepsvoorbereidend leerjaar – beroepenveld Hout
3.4 Uitstroom
3.4.1 3de graad bso Houtbewerking
Door te slagen in het 2de
leerjaar van de 3de
graad bso Houtbewerking verwerft de leerling een studiegetuigschrift
van het 2de
leerjaar van de 3de
graad secundair onderwijs.
3.4.2 Vervolgstudie
Na de opleiding in de studierichting Houtbewerking 3de
graad bso kan de afgestudeerde leerling een vervolgstu-
die aanvatten in een specialisatiejaar van de 3de
graad bso. Binnen het studiegebied hout zijn geen beperkingen
door de integratie van machinale houtbewerking, CAD/CAM en CNC-technologie.
Door te slagen in het specialisatiejaar van de 3de
graad bso kunnen de leerlingen ook het diploma van het se-
cundair onderwijs verwerven.
8 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
3.4.3 Arbeidsmarkt
Na het succesvol beëindigen van de 3de
graad bso Houtbewerking kan hij met de kwalificaties van binnen-
schrijnwerker, buitenschrijnwerker en meubelmaker in de eerste plaats terecht als polyvalent houtbewerker in de
”schrijnwerkerij”, “meubelmakerij” en als “Daktimmerman”. Door de integratie van CAD/CAM en CNC is een job
als CNC-bediener ook mogelijk.
Na enige ervaring behoort een meestergastfunctie tot de mogelijkheden.
Indien hij/zij in het bezit is van het attest bedrijfsbeheer dan kan hij/zij zich als zelfstandig houtbewerker vestigen.
3.5 Vorming vertrekkend van een christelijk mensbeeld
Ons onderwijs streeft de vorming van de totale persoon na waarbij het christelijk mensbeeld centraal staat. On-
derstaande waarden zijn dan ook steeds na te streven:
- respect voor de medemens
- solidariteit
- zorg voor milieu en leven
- vanuit eigen geloof respectvol omgaan met anders gelovigen en niet-gelovigen
- vanuit eigen spiritualiteit omgaan met ethische problemen
- respectvol omgaan met eigen lichaam (seksualiteit, gezondheid, sport …)
Houtbewerking 9
3de
graad bso D/2012/7841/061
4 Structuur van het leerplan
4.1 Algemene doelstellingen
Het studierichtingsprofiel werd vertaald in zes algemene doelstellingen die verfijnd worden in leerplandoel-
stellingen en leerinhouden. Deze worden begeleid - zelfstandig aangeleerd.
4.2 Clustering van de leerplandoelen
4.2.1 Leerplandoelstellingen te realiseren bij de voorbereidende studie en inzich-ten
Deze zijn terug te vinden in onderstaande opleidingsonderdelen:
- De opdracht ontleden
- Duurzaam bouwen
- De opdracht procesmatig voorbereiden
- Kostprijsberekening
- Kunststijlen
4.2.2 Leerplandoelstellingen te realiseren bij de realisatie van het project
Deze zijn terug te vinden in onderstaande opleidingsonderdelen:
- Preventie en milieu
- De opdracht volgens voorbereiding realiseren
- De opdracht volgens voorbereiding afwerken
- De opdracht volgens voorbereiding plaatsen
- Elektrische begrippen en toestellen
- Mechanische en sanitaire begrippen
- Beroepsgerichte attituden
- Kwaliteitscontrole
- Zelfevaluatie
Hun werkomgeving veilig organiseren en de vigerende regelgevingen toepassen in functie van
een hedendaagse volwaardige uitvoering.
Ontleden van de duidelijk omschreven opdracht van een hedendaagse volwaardige uitvoering in
overleg met de leraar/opdrachtgever.
De opdracht van een hedendaagse volwaardige uitvoering procesmatig voorbereiden.
De opdracht van een hedendaagse volwaardige uitvoering, volgens de gepaste methode, reali-
seren, afwerken en eventueel plaatsen.
Beroepsgerichte attituden toepassen met het oog op maximale tewerkstellingskansen.
Kwaliteitscontroles toepassen, zichzelf evalueren en waar nodig bijsturen.
10 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
4.2.3 Leerplandoelstellingen te realiseren via een vorm van werkplekleren
Aangezien de doelstellingen gericht zijn op het verwerven van beroepsgerichte competenties, kunnen veel doel-
stellingen uit dit leerplan verder bekwaamd worden via een vorm van werkplekleren.
4.3 Attituden
Binnen de 3de
graad bso zijn het vooral de attitude- (gedrag, houding) en de evaluatiegerichte doelstellingen die
overeenkomsten vertonen. Deze horizontale samenhang is bijvoorbeeld terug te vinden bij:
• Begeleid zelfstandig leerfragmenten uitbouwen
• Probleemoplossend handelen
• Verantwoordelijkheid dragen
• Situaties inschatten, evalueren, rapporteren, bijsturen
• Op een bewuste veilige manier handelen
• Milieubewust
• Teamwerk
• Planmatig of stapsgewijs handelen
• Beroepsgerichte attituden toepassen
• Vaardigheden toepassen
Houtbewerking 11
3de
graad bso D/2012/7841/061
5 Open en geïntegreerd
5.1 Een open leerplan
De scholen hebben een grote vrijheid voor wat betreft het implementeren en realiseren van de doelstellingen in
samenhang met de leerinhouden. De doelstellingen zijn geschreven binnen een algemeen kader. Specifieke
vormen of modellen zijn niet opgelegd. Hier ligt de keuze volledig bij het lerarenteam dat het leerplan moet reali-
seren. De mogelijkheden om de doelstellingen en leerinhouden te combineren en te vertalen in projecten zijn
onbeperkt.
5.2 Een geïntegreerd leerplan
De integratie tussen PV en TV vormt een fundamenteel uitgangspunt.
Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er geen onderverdeling is volgens vakken. Dit betekent dus geen afzon-
derlijk leerplanonderdeel voor tekenen, technologie, praktijk … De leerplandoelstellingen en leerinhouden wor-
den zodanig aangeboden dat de praktijk en de theorie als een geheel wordt ervaren, waardoor de afstemming
van de theorie op de praktijk optimaal wordt. De leerlingen zullen op die manier de overgang met de realiteit van
het werkveld veel gemakkelijker kunnen maken.
Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om degelijke samenhang te brengen tus-
sen praktijk en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken is vertrekken vanuit een ge-
integreerd leerplan.
De versnippering in vakken van enkele uren is niet efficiënt, het is in veel gevallen interessanter om op bepaalde
ogenblikken pakketten als geheel aan te bieden. Door versnippering gaat de samenhang verloren en ontstaan tal
van overlappingen. Door de leerplandoelstellingen en leerinhouden te groeperen ontstaat er een duidelijker refe-
rentiekader om doelgericht en projectmatig te werken.
De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen door het lerarenteam, in overleg met de technisch adviseur(s)
(coördinator), gepland en gespreid te worden. Permanent opvolgen via teamvergaderingen is noodzakelijk.
5.3 Relatie met de geïntegreerde proef (GIP)
De leerplandoelstellingen en leerinhouden vormen de basis van geïntegreerde projecten (proeven). De betrok-
kenheid van de interne en externe juryleden en de integratie van algemene vakken vormen een belangrijke
meerwaarde bij de geïntegreerde proef.
Zie ook www.vvkso.be onder lessentabellen > 3de
graad > bso > 1ste
en 2de
leerjaar > Houtbewerking.
Aan deze lessentabel is een document i.v.m. de GIP gekoppeld.
12 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
6 Algemene pedagogisch-didactische wenken
6.1 Inleiding
Dit leerplan is een graadleerplan en de doelstellingen en leerinhouden vormen een minimum referentiekader
waarmee leraren vrij kunnen omgaan. Het lerarenteam dient in overleg de leerplandoelstellingen en leerinhou-
den te spreiden over de twee leerjaren. De realisatie van het leerplan moet ruimte laten voor vragen en noden
vanuit de maatschappij en voor de verwachtingen van de leerlingen. De vorming sluit daar waar mogelijk aan bij
de realiteit van het bedrijfsleven.
Binnen het geïntegreerd werken maken de doelstellingen en leerinhouden deel uit van projecten en/of opdrach-
ten. Deze van de 3de
graad bso Houtbewerking zijn gebaseerd op hedendaagse volwaardige uitvoeringen en
kaderen binnen het technologisch proces, dat gekenmerkt wordt door: de opdrachtomschrijving, het opdoen van
relevante (voor-) kennis, de voorbereiding en het realiseren, waarbij telkens het evalueren een belangrijke plaats
inneemt.
Bij het beëindigen van de 3de
graad beheerst iedere leerling, de hieronder opgesomde aspecten:
• instellen en bedienen van conventionele machines en gestuurde machines;
• de theoretisch-technische achtergrond van de binnenschrijnwerkerij (trappen, binnendeuren), buitenschrijn-
werkerij (ramen, deuren), daktimmerman (dakconstructies) en meubelmakerij (meubelen, interieurelemen-
ten);
• het volledige technologisch proces van een houten buitenraam en/of buitendeur geproduceerd met heden-
daagse constructietechnieken voor laagenergie- en/of passiefprojecten met de luchtdichte plaatsing.
• het volledige technologisch proces van een houten binnendeur geproduceerd met hedendaagse constructie-
technieken met de plaatsing van een deur;
• het volledige technologisch proces bij dakconstructies voor laagenergie- en/of passiefprojecten met de
plaatsing;
• inzichten in de knooppunten voor bouwmethoden in hout voor laagenergie- en/of passiefprojecten;
• het volledige technologisch proces van een eenvoudige trap zonder de plaatsing;
• het volledige technologisch proces van een hedendaags meubel;
De keuze van uitvoering (massief of plaatmaterialen of combinatie van de twee) hangt af van eerder geziene
meubelprojecten of projecten van interieurelementen in de 2de
graad bso Hout.
Als een leerling in de 2de
graad bso Hout reeds massieve houtconstructies in een eenvoudig volwaar-
dig meubel heeft toegepast, dan kan hij/zij in de 3de
graad kiezen voor een plaatmaterialen meubel of
een combinatie van massief en plaatmaterialen.
Indien een leerling in de 2de
graad bso Hout geen massieve houtconstructies in een eenvoudig vol-
waardig meubel heeft toegepast, dan maakt hij/zij in de 3de
graad een overwegend massief meubel en
een plaatmaterialen meubel of een combinatie van massief en plaatmaterialen.
• elementaire plaatsings- of bevestigingstechnieken van meubelelementen opzoeken en toelichten;
• eenvoudige toepassingen van elektriciteit, sanitair …(in didactische proefopstellingen) waarmee de houtbe-
werker geconfronteerd wordt tijdens plaatsingen van bijvoorbeeld een keuken.
Opmerking: leerlingen kunnen bepaalde uitvoeringsdoelstellingen individueel of via teamwerk bereiken.
Aangezien de beroepen “binnenschrijnwerker”, “buitenschrijnwerker”, “daktimmerman” en “meubelmaker”
geen leidinggevende en geen coördinerende invulling kennen, beperken de communicatieve vaardigheden
zich tot het bespreken van de realisatiegebonden opdrachten met de opdrachtgever. In dit opzicht is een
basis van communicatievaardigheden vereist.
Houtbewerking 13
3de
graad bso D/2012/7841/061
Het komt voor dat een grote klas gesplitst wordt in kleinere groepen. Overleg binnen het lerarenteam is hier van
primordiaal belang. Zorg dat de doelstellingen evenwichtig in de groepen worden aangeleerd. Differentiëren vol-
gens de interessegebieden van de leerling is hier mogelijk. Gezamenlijk opstellen van een jaarplanning en een
goede spreiding van de leerplandoelstellingen moeten ervoor zorgen dat de horizontale samenhang gegaran-
deerd blijft.
Het hanteren van een uniform evaluatie-instrument zorgt dat ongelijkheden worden weggewerkt. De leerlingen
kunnen op een identieke manier permanent worden geëvalueerd en bijgestuurd.
• Doelstellingen die verwijzen naar communiceren, ICT, rapporteren, presenteren, berekenen, enz. kunnen
gelinkt worden met doelen en inhouden van de algemene vakken. We adviseren om hier maximaal gebruik
van te maken.
• Stimuleer het ondernemerschap. Het projectmatig werken bevordert de integratie.
• Een bezoek brengen aan verschillende schrijnwerkbedrijven, beurzen, werven ... is een must.
• Het realiseren van de doelstellingen is een opdracht van een klein lerarenteam. Probeer zo weinig mogelijk
te versnipperen. Stel gezamenlijk de jaar- en graadsplanning op.
• Hou geregeld teamvergaderingen en ga na of de doelen bereikt zijn.
• Probeer op een gestructureerde wijze cognitieve en psychomotorische tekentechnische vaardigheden ver-
der aan te leren, om het ruimtelijk inzicht en voorstellingsvermogen te vergroten. Deze vaardigheden heb-
ben als doel concepten uitvoeringsgericht te realiseren.
• Het is onmogelijk om alle informatie op te nemen in één cursus. Het is belangrijk om relevante informatie op
te zoeken en deze effectief en efficiënt te gebruiken. Beroep doen op een documentatiecentrum uitgerust
met technische boeken, didactische fiches, tijdschriften, brochures, ICT (cd-roms, internet …) is noodzake-
lijk, zodat men het gericht opzoeken en verwerken van informatie kan aanleren.
6.2 Profiel van het lerarenteam
Dit leerplan wordt gerealiseerd door een team leraren dat voldoende onderlegd is in technieken of technologieën
van de schrijnwerkerij, daktimmerwerken en de meubelmakerij. Het is een must dat dit team regelmatig in over-
leg gaat om de jaarplanningen af te stemmen, om de leerlijn uit te zetten en om de knelpunten voor het bereiken
van de doelstellingen en inhouden te evalueren. In het kader van levenslang leren is het noodzakelijk dat alle
leraren van het team zich regelmatig na- en bijscholen.
Doelen en inhouden worden op een professionele, pedagogisch-didactische manier en binnen de leefwereld van
onze leerlingen, onderwezen.
Er wordt van iedere leraar van het team verwacht dat de vigerende wetgevingen gerespecteerd en toegepast
worden.
6.3 Begrippenkader
Begeleid-zelfstandig
Bij de algemene doelstellingen worden de woorden ‘begeleid-zelfstandig’ gebruikt. Dit is een duidelijke verwijzing
naar het niveau waarbinnen de doelstellingen zich afspelen. Veelal kunnen doelstellingen bij bso-leerlingen
slechts bereikt worden als de werkvormen en de leermethoden kaderen binnen een gestructureerde en soms
intensieve begeleiding. Het kan gebeuren dat leerlingen van een 2de
leerjaar van de 3de
graad bepaalde doelen
zelfstandig bereiken in combinatie met een goede begeleiding.
14 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Hedendaagse volwaardige uitvoering
Hiermee bedoelen we geïntegreerde projecten die een volwaardige plaats krijgen in interieurs en exterieurs.
Hedendaagse volwaardige uitvoeringen worden geconstrueerd en gerealiseerd met hedendaagse constructies
en materialen.
Duurzaam bouwen en wonen
Duurzaam bouwen moet zo ruim mogelijk gezien worden. Het gaat over de keuze van duurzame bouwmate-
rialen, hedendaagse technieken, recycling van materialen, het toepassen van de nieuwste regelgevingen ....
Kijk hebben op de toekomst van de gebouwen. Wat vandaag gebouwd wordt, moet binnen “x” aantal jaren
weer volledig kunnen ontmanteld en gerecycleerd worden.
Het maatschappelijk thema “duurzaam bouwen” wordt in alle leerplannen van de studiegebieden Bouw en
Hout opgenomen en, afhankelijk van de opleiding, staat het centraal of wordt het als “rode draad” geïnte-
greerd.
Concreet moeten leerlingen, gezien vanuit dit leerplan, de details (bouwknopen en aansluitingen) van een
houtbouwmethode voor lage energie- en passiefprojecten en de bijzondere halffabricaten kennen en de
belangrijkste elementen zoals: luchtdichtheid, dampopen, isolatie, klimaatbeheersing, kunnen duiden.
Andere schrijnwerkthema’s, zoals buitenschrijnwerk en dakconstructies, worden uitsluitend in functie van
zowel lage energie- als passiefprojecten aangeleerd.
Om de inzichten in duurzaam bouwen en wonen te verhogen worden bedrijfs- en werfbezoeken sterk aan-
bevolen. Ook massiefpassief en andere lage energiewoningen zijn waardevol om te bezoeken, omdat de
leerlingen met verschillen geconfronteerd worden.
Duurzaam bouwen en wonen mag gezien worden als een rode draad doorheen de opleiding van deze
opleiding. Goed inzicht hebben in het totale gebeuren van lage energie-, passiefprojecten en in de toekomst
ook energieneutrale projecten is eveneens belangrijk.
Houtbewerking 15
3de
graad bso D/2012/7841/061
7 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken
De leerplandoelstellingen en leerinhouden die als uitbreiding kunnen worden gerealiseerd, zijn cursief aan-
gegeven (U).
Alle doelstellingen en leerinhouden staan in functie van hedendaagse volwaardige uitvoeringen die
op school, individueel of in groep, op schaal 1/1 gerealiseerd worden.
7.1 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te
realiseren bij de voorbereidende studie en inzichten
LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN
De opdracht ontleden
1. Bestuderen van de projectopdrachten in functie van hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking.
2. Tekeningen en bouwkundige plannen lezen, de delen situeren en ontleden.
PROJECTOPDRACHT
Opdrachtomschrijving
- eisen van de klant
- bestemming
- foto’s
- bestaande toestand
- schetsmatige voorstelling
- elementen uit lastenboek
- tekeningen en plannen
Analyse
Basisgegevens
Gevraagde
Kwaliteitseisen
- bouwfysische eigenschappen
- inbraakvertragend
- akoestisch
- afwerking
- normen
3. Technisch overleggen, problemen bespreken
en advies vragen.
COMMUNICATIEVE EN SOCIALE VAARDIGHEDEN
Contacten
Relaties
Afspraken met derden
Luisterbereidheid
Weerbaarheid
16 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Omgaan met kritiek
Resultaatgericht
4. Elementen opmeten en schetsen om op basis hiervan hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking voor te bereiden.
5. Hedendaagse meetapparatuur voor de houtbewerker gebruiken.
Opmetingstechnieken
- willekeurige hoeken
- haaksheid
- niveauverschillen
- afwijkingen
- loodrechtheid
Bestaande toestand
- situatie
- opmeting
- foto’s
- nutsvoorzieningen
- niveaus
Correcte verhoudingen
Schets als waarnemingstekenen
Schets als communicatiemiddel
Opmeten van
- binnenschrijnwerk
- buitenschrijnwerk
- trapopening
- meubel
- …
6. Technische documentatie raadplegen, kritisch selecteren, interpreteren en ordenen.
7. Weten dat er opgelegde elementaire regelgevingen, normen, richtlijnen en afspraken zijn, eigen aan de beroepsactiviteiten van de houtbewerker.
Zoekstrategieën
- cursusmateriaal
- boeken
- tijdschriften
- lastenboek
- catalogi
- xylotheek
- digitaal materiaal
ICT en multimedia
Hoofdzaak-bijzaak
VIGERENDE REGELGEVINGEN
Houtbewerking 17
3de
graad bso D/2012/7841/061
8. Hedendaagse constructies, materialen en toepassingen van volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking kennen en bespreken.
9. Op een verantwoorde (economische, ecologische ) manier omgaan met materialen.
10. Rekening houden met vormgeving.
11. De courante maatverhoudingen van meubilair en schrijnwerk opzoeken, kennen en bespreken.
12. Het meubel ergonomisch benaderen.
13. De courante maatverhoudingen van een woonruimte opzoeken, kennen en bespreken.
14. Aansluiting met de bestaande structuren bepalen. (U)
15. Afmetingen en verhoudingen van trappen kennen en berekenen.
16. Een verdrijvingsmethode kunnen tekenen en bespreken.
17. Buitenraam- en -deurtypes kennen en bespreken.
18. De doorsneden van buitenschrijnwerk, voor laagenergie- en passiefschrijnwerk, tekenen.
19. Het gebruik van een frezenset voor buitenschrijnwerk, van laagenergie- en passiefschrijnwerk kunnen uiteenzetten.
20. De profilering en houtsecties voor buitenschrijnwerk, van laagenergie- en passiefschrijnwerk kunnen duiden.
21. Materialen van buitenschrijnwerk kennen.
22. Isolatiemethoden bij buitenschrijnwerk kennen.
23. Dakconstructies voor laagenergie- en passiefprojecten kennen en schetsen.
24. Hedendaagse toegepaste materialen bij dakconstructies, voor laagenergie- en passiefprojecten kennen en duiden.
25. Dakgootconstructies schetsen.
26. De knooppunten en opbouw van een houtbouw-methode voor een laagenergie- en passiefproject kunnen tekenen en duiden.
HEDENDAAGSE OF FREQUENT GEBRUIKTE MATERIALEN
Massieve houtsoorten
- duurzaamheidsklassen
- sterkteklassen
- …
Houtderivaten, plaatmaterialen
Kunststoffen
Aluminium (U)
Glas (U)
…
HEDENDAAGSE CONSTRUCTIES, BEGRIPPEN, ONDERDELEN EN BEREKENINGSMETHODEN
Interieurelementen/meubelen
- massief- en plaatmeubilair
- maatverhoudingen
- functie van het meubel
- ergonomische verhoudingen
- andersvaliden (U)
- …
Binnenschrijnwerk
- maatverhoudingen
- andersvaliden (U)
- …
Trappen
- rechte steektrap
- bordestrap
- verdreven trap
- scheluwe trap (U)
Buitenschrijnwerk
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- raam- en deurtypes
- inbraakbeveiliging
- rolluiken
- laagenergie- en passiefschrijnwerk
- profilering
- frezenset
- houtsecties
Dakconstructies
- uitsluitend in functie van laagenergie-
18 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Duurzaam bouwen
27. Elementen uit het thema duurzaam bouwen duiden.
28. Bouwfysische begrippen met eigen woorden
uitleggen.
29. Inzichten verwerven in de luchtdichtheid van gebouwen en de aansluitingen rondom buitenschrijnwerk.
30. Isolatiemethoden van houtbouwmethoden en daken kunnen uiteenzetten.
31. Binnen de houtbouwsystemen het nut van dampopen constructies inzien.
32. Eigenschappen van de toegepaste isolatiematerialen bij houtbewerkingsconstructies opzoeken en met eigen woorden uiteenzetten.
of passiefprojecten
- dakvormen
- constructies
- onderdelen
- materialen
- gootconstructies en materialen
Houtbouwmethoden
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- Houtskeletbouw
- …
ELEMENTEN UIT DUURZAAM BOUWEN
Duurzame materialen
Energieneutrale projecten
Lage energieprojecten
Passiefprojecten
Thermisch en akoestisch wooncomfort
Gezondheid
Klimaatbeheersing
Luchtdichtheid
Oriëntering
Pv-panelen
Rationeel watergebruik
Waterbehandeling
Zonneboiler
Condensatie
Ventilatie
…
BOUWFYSISCHE BEGRIPPEN
E-peil
K-peil
U-waarde
LAMBDA-WAARDE ISOLATIEMATERIALEN EN TECHNIEKEN
Eigenschappen isolatiematerialen
thermisch, akoestisch, brandwerend, vochtwerend, geluid
Isolatiemethoden
Warmtelekken
Dampscherm en damprem
Houtbewerking 19
3de
graad bso D/2012/7841/061
Vloer
Muren
Plat dak
Hellend dak
Machines en hulpmiddelen
Voorschriften
…
De opdracht procesmatig voorbereiden
33. Tekening bepalen aan de hand van de beschikbare snijgereedschappen.
34. Het correcte beslag kiezen.
35. Materiaalkeuze bepalen.
36. De gemaakte keuzes (vorm, beslag, constructies, materialen) toelichten.
37. Constructiemethoden bepalen.
38. De (werk-)tekening van hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking maken.
39. De werkmethode van hedendaagse constructies en projecten, tot en met de plaatsing, voorbereiden en opstellen.
40. Noodzakelijke isolatiematerialen en ventilatiemogelijkheden opnemen in de tekening.
41. De werkmethode stap voor stap analyseren.
42. De planning maken van het eigen praktijkproject.
43. Van het eigen praktijkproject een dossier aanleggen.
44. Gegevens verzamelen en ordenen.
45. De werkmethoden en het dossier toelichten en motiveren.
46. De gekozen materialen en constructies motiveren.
47. De materialen oordeelkundig optimaliseren.
48. Elementaire plaatsings- en bevestigingstechnieken voor meubelelementen en buitenschrijnwerk opzoeken en toelichten.
HEDENDAAGSE CONSTRUCTIES BIJ:
Interieurelementen/meubelen
- massief
- plaatmateriaal
- …
Binnenschrijnwerk
- binnendeur
- …
Trappen
- rechte steektrap
- bordestrap
- verdreven trap (U)
- scheluwe trap (U)
- …
Buitenschrijnwerk
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- buitendeur
- ramen
- …
Dakconstructies
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- dakvormen
- constructies
- onderdelen
- materialen
- gootconstructies en materialen
Houtbouwmethode
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
20 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
- houtskeletbouw
- …
RELATIES TEKENINGEN
Eisen van de klant
Functionaliteit
- plaats van de onderdelen
Ergonomie
Bouwfysische eigenschappen
Omgeving
- bestaande toestand
- nutsvoorzieningen
Kwaliteitsnormen
Industriële productiemogelijkheden
Beslagmogelijkheden
Bevestigingstechnieken
Demonteerbaarheid
Vindingrijkheid
Innovatie
Creativiteit
CAM-proces
Mallen
…
DOSSIER VOOR HET EIGEN PRAKTIJKPROJECT
Inhoudstabel
Opdrachtomschrijving
Voorstudie
- tekeningen
- schetsen
- documentatie
- foto’s
Materialenstaat
Optimalisatie
- codering
Technische materiaalfiches
Prijsoffertes
Bestelbon
Voorcalculatie
Werkvolgorde
Bewerkingsanalyse
Houtbewerking 21
3de
graad bso D/2012/7841/061
Planning
- taakverdeling
- tijd
Nacalculatie
Evaluatie
- werkopvolging
- bevindingen
- werkverslag
- stageverslag
Stagedocumenten
…
ICT-TOEPASSINGEN
Tekstverwerking
Rekenblad
CAD-programma
- tekennormen
- bibliotheek
CAM-programma
Visualisatie eigen project
- 3D-voorstelling
Optimalisatieprogramma
Specifieke programma's (U)
PLANNING
Eenvoudige werkplanning
MATERIALEN
Houtsoorten en massief hout
- handelsafmetingen
- handelskwaliteiten
- fysische en mechanische eigenschap-
pen
Plaatmaterialen en houtderivaten
Glas
Metalen
Natuursteen
Isolatiematerialen
…
22 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
49. Conventionele, gestuurde en CNC-machines met de nodige toebehoren en veiligheidsapparatuur kiezen.
50. Een CAD/CAM-, CNC-toepassing opbouwen voor het eigen project.
CONVENTIONELE, GESTUURDE EN CNC- MACHINES
CAD/CAM-, CNC-TOEPASSING
CAD
CAM
CNC-programma
Simulatie
Bestandsoverdracht
Digitale bibliotheek
…
51. Verspaningsmiddelen bij conventionele, gestuurde en CNC-machines kennen, kunnen kiezen en de keuze verantwoorden in functie van de opdracht.
VERSPANINGSMIDDELEN
Frezen
Boren
Zagen
Man en Mec
Verspaningstechnieken
…
GEREEDSCHAPSWISSELAAR
GEREEDSCHAPPENBEHEER
52. Opspansystemen bij gestuurde en CNC-machines kennen, kiezen en de keuze verantwoorden in functie van de opdracht.
OPSPANSYSTEMEN
Vacuüm
Mechanische opspanning
Mal met snelspanners
…
53. De toegepaste afwerkingstechnieken en bijhorende producten kennen, kiezen en de keuze verant-woorden in functie van de opdracht.
AFWERKINGSTECHNIEKEN
Veiligheid en milieu
Productkennis
- oppervlaktebehandeling
- oppervlakteafwerking
- bijhorende producten
- veiligheidssteekkaart
- technische steekkaart
Bewerkingsvolgorde
…
Kostprijsberekening
54. De voor- en nacalculatie van het eigen praktijkproject berekenen.
Voorcalculatie
- materialen
Houtbewerking 23
3de
graad bso D/2012/7841/061
55. Informaticavaardigheden toepassen bij het opstellen van het dossier en bij het bereken van de kostprijs.
56. Bestelbon en leveringsbon vergelijken.
- uurlonen
- machinekostprijs
- productieve- en niet-productieve lonen
- …
Nacalculatie
Administratie
- prijsofferte
- eenheidsprijzen
- verliesfactor
- bestelbon
- leveringsbon
ICT-toepassingen
Kunststijlen
57. Aandacht en respect voor esthetische details van kunststijlen stimuleren.
58. Esthetische details van kunststijlen opzoeken en benoemen.
59. Esthetische details van hedendaags meubilair opzoeken en benoemen.
60. Kunstgevoelig maken door de opgezochte informatie, tekeningen, foto’s te bespreken.
61. Oog leren hebben voor goede vormgeving bij kunstmeubelen en -interieurs.
62. Oog leren hebben voor goede vormgeving bij hedendaagse meubelen en interieurs.
63. Esthetische details van kunststijlen tekenen of schetsen. (U)
64. Esthetische details van hedendaags meubilair tekenen of schetsen. (U)
65. Enkele kenmerken van hedendaags meubilair opzoeken en bespreken.
66. Karakteristieken van hedendaags meubilair herkennen.
67. Enkele hoofdkenmerken van kunstmeubelen opzoeken en bespreken.
VORMGEVING
Ornamenten, versieringen
Boogvormen
Lijstvormen
Pootvormen
Paneelvormen
Lijnen, volumes, verhoudingen
MEUBELEN EN INTERIEURS VAN VOLGENDE KUNSTSTIJLEN
Egyptische kunst
Griekse kunst
Romeinse kunst
Romaanse stijl
Gotische stijl
Renaissance
Barok
Rococo
Neoklassiek
Empire
Art Nouveau
20ste eeuw: Art Deco …
HEDENDAAGS MEUBILAIR (21STE
EEUW)
KARAKTERISTIEKEN VAN HEDENDAAGS MEUBILAIR
24 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
68. De stijl van kunstmeubelen en interieurs herkennen. (U)
69. Bepalen uit welke periode de stijl van het meubel dateert. (U)
TYPISCHE KENMERKEN VAN HET MEUBEL
Algemene vorm
Functie
Constructie
Materiaalgebruik
Pootvorm
Rugvorm
Armleuning
Zitbekleding
Ornamenten
DATA STIJLPERIODEN (U)
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
De opdracht ontleden
• Buitenschrijnwerk, dakconstructies en houtbouwsystemen staan uitsluitend in het teken van laag-
energie- en passiefprojecten.
• Stem de uit te voeren projecten af op het geschetste kader
• Bepaalde leerinhouden hebben een vakoverschrijdend karakter, bijvoorbeeld “communicatieve vaardighe-
den”. Dergelijke leerinhouden, al dan niet in relatie met de geschreven doelstellingen, kunnen ingeleid wor-
den in een les van leraren met een andere vakspecialiteit, bijvoorbeeld tijdens de les van het vak Project al-
gemene vakken. Dit heeft als gevolg dat deze doelstellingen kwalitatief makkelijker worden bereikt. Deze le-
raren kunnen ook ondersteunende medewerking bieden bij de geïntegreerde proef, bij het samenstellen van
het dossier of het maken van stageverslagen.
• Het geïntegreerd gebruik van de computer is een aanrader. Het tekenen gebeurt ook met behulp van CAD.
De link met de uitvoering via CAM moet mogelijk zijn.
• Technisch tekenen is de taal van de houtbewerker. Deze communicatievorm draagt bij tot het verduidelijken
van opdracht- en/of projectonderdelen. Bij technisch tekenen maakt men veelal het onderscheid tussen
schetsen, traditioneel tekenen en CAD.
• Het vorm geven van onderdelen moet ergonomisch, esthetisch, constructief en economisch verantwoord
gebeuren. Laat de leerlingen kennis maken met goede voorbeelden.
• Onvolledige tekeningen, die worden vervolledigd door de leerlingen, kunnen ‘het komen tot inzicht’ bevorde-
ren. Dit kan als aanleermethode worden gebruikt.
Duurzaam bouwen
• Via bedrijfs- en werfbezoeken kunnen de leerlingen met heel wat elementen uit het thema duurzaam bou-
wen kennis maken.
• Voor het gedeelte van duurzaam bouwen bevelen we sterk aan om didactische details uit te werken op
schaal 1/1 waarbij de leerlingen de aansluitingen kunnen inoefenen. Bijvoorbeeld de luchtdichte aansluitin-
gen en afwerkingen …
• Gebruik steeds de meest hedendaagse materialen, technieken, inzichten …
De opdracht procesmatig voorbereiden
• Leerlingen moeten een duidelijk zicht krijgen op de bewerkingsvolgordes.
• Maak gebruik van actuele prijzen om de kostprijs van een project te berekenen. Laat de leerlingen de prijzen
zelf opzoeken of via aanvraag van prijsoffertes.
Houtbewerking 25
3de
graad bso D/2012/7841/061
• Tijdens de praktische realisatie maken de leerlingen gebruik van hun werktekening en de werkmethode.
• Sommige vaste meubelen worden tijdens het schooljaar geplaatst, andere losse meubelen worden voor de
jury van de geïntegreerde proef of tijdens de opendeurdagen presentabel tentoongesteld. In beide gevallen is
hier voor de leerling een belangrijke verantwoordelijkheid weggelegd. Tegen een bepaalde deadline moet de
leerling in staat zijn om zijn meubelproject ordentelijk te plaatsen of te presenteren of tentoon te stellen.
Kunststijlen
• In het kader van bouw- en meubelkunst is het niet de bedoeling dat de leerlingen theorieën (data, typische
kenmerken … ) moeten instuderen. Laat de leerlingen het waardevolle van onze culturele en geschiedkundi-
ge achtergrond van ons vakdomein leren ontdekken. Opzoeken van meubelstijlen, bekijken en schetsen van
pootvormen, panelen, lijsten, ornamenten, constructies … zouden ertoe moeten leiden dat de leerlingen res-
pect en waardering voor het authentieke krijgen en zich een bepaalde vorm van beroepsfierheid eigen ma-
ken.
• Interessant is om het gedeelte van kunststijlen thematisch aan te brengen en/of te laten ervaren.
7.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te realiseren bij de realisatie van het project
LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN
Preventie en milieu
70. De verstrekte richtlijnen op het vlak van
1 milieu naleven.
71. Afval sorteren.
Milieuvoorschriften
Afvalvoorkoming en -verwerking
Kenmerken van producten en materia-len
Stof- en lawaaihinder
…
72. Maatregelen nemen om op een
2 milieuvriendelijke wijze te werken.
Duurzaam materiaalgebruik
Ecologische voetafdruk
Levenscyclus van materialen
Recyclage
…
73. De ergonomische voorzieningen bij een werkpost herkennen.
3
74. Bij het werken, een ergonomische houding aannemen.
75. Lasten ergonomisch tillen, dragen en hijsen.
Aangepaste voorzieningen
Ergonomische werkhouding
Lasten tillen, dragen, hijsen
Hulpmiddelen
…
76. Op de arbeidsplaats, zorg dragen voor de eigen veiligheid en gezondheid en deze van de andere personen, in overeenstemming met de gegeven instructies en met de verkregen opleiding.
VEILIGHEID - GEZONDHEID
Instructies
…
26 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
77. De essentiële maatregelen, die men dient te treffen bij een ongeval op de werf, kennen en toepassen.
Eerste hulp
78. Op de juiste wijze gebruik maken van houtbewerkingsmachines, toestellen, gereedschappen, gevaarlijke stoffen, vervoermiddelen en andere middelen die ter beschikking worden gesteld.
79. Bij het aanmaken en verwerken van materialen, de richtlijnen en veiligheidsvoorschriften naleven.
80. Materialen oordeelkundig opslaan en stapelen.
81. Gereedschappen, machines en hulpmiddelen van een dagelijks onderhoud voorzien.
82. De gegevens op veiligheidsinstructiekaarten interpreteren en duiden.
83. Etiketten van producten correct interpreteren en duiden.
84. Voor bepaalde werken een risicoanalyse en risicobeheersing opstellen.
MACHINE-INSTRUCTIEKAART
BEHEERSINGS- EN PREVENTIEMAATREGELEN
VEILIGHEIDSINSTRUCTIEKAART
MATERIALEN
Opslageisen
Beschermingseisen
- temperatuur
- luchtvochtigheid
Stapeltechnieken
GEVAARLIJKE STOFFEN
Etikettering
Technische steekkaart
…
RISICO EN ONGEVALLEN
SPECIFIEKE RISICOANALYSE EN RISICOBEHEERSING BIJ ONDER ANDERE VOLGENDE WERKZAAMHEDEN
Moeilijk freeswerk
Afwerkingstechnieken
Werken op hoogte
…
85. Op de juiste wijze gebruik maken van de persoonlijke beschermingsmiddelen.
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN
Gehoorbescherming
Oogbescherming
Ademhalingsbescherming
Valbeveiliging
…
86. De veiligheidsvoorzieningen van machines, toestellen, gereedschappen, installaties en gebouwen herkennen, deze voorzieningen op de juiste manier gebruiken en ze niet willekeurig uitschakelen, veranderen of verplaatsen.
87. Ladders op een correcte manier gebruiken.
88. Steigers volgens voorschrift en opleiding op- en afbouwen.
COLLECTIEVE BESCHERMINGSMIDDELEN
Signalisatie
Pictogrammen
Noodprocedures
Evacuatieprocedures
Voorschriften
Werkvergunning
…
Houtbewerking 27
3de
graad bso D/2012/7841/061
STEIGERS
Vaste steigers
Rolsteigers
Aandachtspunten
Onderdelen
…
89. Het interne werkplaatsreglement toepassen.
WERKPLAATSREGLEMENT
90. Tijdens het gebruik van elektrisch gereedschap of machines aandacht hebben voor praktische problemen of mankementen.
91. Op basis van waarnemingen de mogelijke problemen verwoorden.
92. De verantwoordelijke informeren over de problemen.
PROBLEMEN OF MANKEMENTEN
Losse elektriciteitsdraden
Loshangende stukken
Gebroken of gebarsten onderdelen
Blokkeringen bij overbrengingsmecha-nismen, aanvoersystemen, opspanme-chanismen, pneumatische onderdelen
Storingen
Foutmeldingen
Onzuiver resultaat
…
ZINTUIGLIJK WAARNEMEN
MELDINGSPLICHT
93. Transport- en stapelmiddelen, volgens de bekomen instructie, doeltreffend gebruiken.
INTERNE LOGISTIEK
Hefkarretje
Platenwagen
Platendrager
Verpakkingsmiddelen
Transportbanden (U)
Stapelaars (U)
De opdracht volgens voorbereiding realiseren
94. Hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking realiseren.
95. Materialen kwalitatief- en inzichtgericht verwerken.
96. Constructiemethoden kwalitatief- en inzichtgericht toepassen.
97. Hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking vergaren.
98. Beslag van buitenschrijnwerk oordeelkundig aanbrengen.
DOSSIER
HEDENDAAGSE UITVOERINGEN OP SCHAAL 1/1
Interieurelementen/meubelen
- massief
- plaatmateriaal
Binnenschrijnwerk
- binnendeur
- …
Trappen
28 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
99. Beslag van een meubel oordeelkundig aanbrengen.
- rechte steektrap
- bordestrap (U)
- verdreven trap (U)
- scheluwe trap (U)
Buitenschrijnwerk
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- buitendeur
- ramen
- kunststofraam (U)
- …
Dakconstructies
- uitsluitend in functie van laagenergie-
of passiefprojecten
- dakvormen
- constructies
- onderdelen
- materialen
Houtbouwmethode (U)
- houtskeletbouw (U)
- …
MATERIALEN EN TECHNIEKEN
Voorschriften
Optimalisatie
Snijgereedschappen
Technieken
- verbindings-
- bevestigings-
- lijm-
- buig-
- isolatie-
- ventilatie-
- …
100. In functie van de opdracht, de conventionele, gestuurde en CNC-machines (met toebehoren), volgens de opleiding en de veiligheidsvoorschriften instellen en bedienen.
101. De verspaningsmiddelen zorgvuldig hanteren, plaatsen en bevestigen.
102. De werkstukken correct hanteren.
CHECKLISTEN BIJ MACHINES
INSTELLINGEN
Snijgereedschappen
Opmeting en controle
Toerental
Afwerkingsgraad
Meetgereedschappen
Houtbewerking 29
3de
graad bso D/2012/7841/061
103. De nodige inzichten verwerven bij verspaningstechnieken.
104. De noodzaak van de nodige randapparatuur bij machinale bewerkingen kunnen inschatten én toepassen.
…
INSTELLEN CNC-MACHINES
Nulpuntsbepaling
Werkstukhoogte
Positionering
Gereedschappenlijst
Freeskaliber
Snijgereedschappen
Snelheden
Programmasimulatie
…
VERSPANINGSPRINCIPES
Meeloop en tegenloop
Inloop en uitloop
Wijzerzin en tegenwijzerzin
Radiuscompensatie
…
RANDAPPARATUUR
Veiligheidsapparatuur
Aanvoerapparaten
Kalibers
Opspansystemen en hulpstukken
Stofafzuiging
Hanteertechnieken
…
105. Conventionele, gestuurde en CNC-machines (met toebehoren), veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen elementair onderhouden.
106. De verspaningsmiddelen onderhouden en de messen vervangen.
107. Slijpen en afwetten van persoonlijke gereedschappen deskundig uitvoeren.
ONDERHOUD
Snijgereedschappen
- persoonlijke snijgereedschappen
- wegwerpmessen
- snijgereedschappen voor slijpdienst
- …
Machine en randapparatuur
- smering
- smeermiddelen
- …
Onderdelen
- snijgereedschappen
- filters (U)
- riemen (U)
- tandwielen (U)
- …
30 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Onderhoudskaart
- afspraken
- frequentie
- …
De opdracht volgens voorbereiding afwerken
108. De afwerkingstechniek uitvoeren, in functie van hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking.
109. Afwerkingsapparatuur, volgens de gebruiks-aanwijzing en de veiligheidsvoorschriften, instellen, bedienen en hanteren.
AFWERKINGSTECHNIEKEN
Oppervlaktebehandeling
Oppervlakteafwerking
- buitenschrijnwerk
- meubelwerk
- trappen
Bewerkingsvolgorde
…
APPARATUUR
Spuitinstallatie
Controle gereedschap
Spuitcabine
Ademhalingsbescherming
…
PRODUCTKENNIS
Technische steekkaart
Veiligheidssteekkaart
Productvoorbereiding
…
RANDAPPARATUUR
Stapeltechnieken
Droogtechnieken
Schuurtechnieken
…
CONTROLE
Afwerkingseisen
Foutenanalyse
…
De opdracht volgens voorbereiding plaatsen
110. Voorzorgen en maatregelen nemen vóór de plaatsingswerken. (U)
111. Bij renovatie, de te vervangen constructies verwijderen. (U)
VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN
Detectie
- gevaarlijke stoffen
- asbest
Houtbewerking 31
3de
graad bso D/2012/7841/061
112. Voorbereidingen treffen voor de plaatsing van fabrikaten.
113. De eigen gerealiseerde projecten leveren en vakkundig plaatsen.
114. Plaatsings- en bevestigingstechnieken correct gebruiken volgens de gestelde eisen en rekening houdend met bouwfysische elementen.
115. Tijdens de plaatsing een permanente kwaliteitscontrole uitvoeren.
116. Aansluitingen van een buitenschrijnwerk of binnendeur met de bestaande toestand (ruwbouw) kwalitatief- en inzichtgericht afwerken, in functie van de opleveringsvoorschriften.
117. Plaatsingsapparatuur en hulpmiddelen efficiënt gebruiken.
- rotswol
- …
Bescherming en afscherming bestaan-de toestand
Wegname bestaande uitvoeringen
Nutsvoorzieningen
- lokalisatie
- afsluiting watertoevoer
- afsluiting elektriciteit (U)
- afsluiting gas (U)
PLAATSINGSWERKZAAMHEDEN
Raam
- rolluik(U)
Buitendeur
Binnendeur
Daktimmerwerk
Trap (U)
Muur(U)
Vloer(U)
Plafond(U)
Dakvlakraam(U)
…
AANSLUITINGEN EN RANDAFWERKING
Binnenkasten(U)
Rolluikkast(U)
Gordijnkast(U)
Zonnewering(U)
Dakaansluitingen(U)
PLAATSINGSAPPARATUUR
Lasertoestel
Waterpas
Montage- en bevestigingsgereedschap
…
32 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Elektrische begrippen en toestellen
Uitsluitend praktisch gericht, spanningloos en realiteitsgebonden toepassingen
118. Proefondervindelijk en praktisch gericht kennis maken met de wet van Ohm.
Stroomsterkte
- Ampère
Spanning
- Volt
Elektrische weerstand
- Ohm
Veiligheidsspanning
119. Een stroomkring opbouwen op een didactisch bord met behulp van een schema.
120. Op een plan/schema de symbolen herkennen van schakelaars, stopcontacten, lichtpunten en verbruikstoestellen.
121. De onderdelen van en hun functie in een stroomkring onderscheiden.
122. De basisgereedschappen van de elektricien gebruiken.
123. Zichtbare onderdelen van de werfkast onderscheiden.
124. Algemene kennis hebben van een huisinstallatie.
125. Het doel van automaten toelichten.
126. Het doel van de verliesstroomschakelaar toelichten.
127. Het belang van een goede aarding verklaren.
128. Elektrische geleiders onderscheiden aan een eenvoudige houtbewerkingsmachine.
129. Beschermingsmiddelen voor bedradingen kennen.
130. Relatie tussen de diameters van de bedradingen en toepassingen kennen.
131. Draden, kabels en snoeren gebruiken in functie van de uitvoering volgens de gebruiksvoorschriften. (U)
132. Een digitale multimeter gebruiken bij metingen aan een didactische opstelling van een hout-bewerkingsmachine/verbruiker. (U)
PRAKTISCHE KENNISMAKING EN REALITEITSGEBONDEN TOEPASSING VAN:
Stroomkringen
- schakelaars
- contactdozen
- verlichting
- transformator
- …
Basisschakelingen
- enkelpolig
- dubbelpolig
- …
Elementaire symbolen
- elektriciteitsplan woning
- elektrisch schema rolluik
- elektrisch schema meubel
- …
Zichtbare onderdelen van de werfkast
- werfkast
- bron
- automaten
- hoofdschakelaar
- …
Algemeenheden huisinstallatie
- verdeelkast
- hoofdschakelaar
- automaten 10 A, 16 A,…
Houtbewerking 33
3de
graad bso D/2012/7841/061
133. Een spanningtester gebruiker.
134. Weten wat de bevoegdheid is van iemand met een BA4- of BA5-attest.
- verliesstroomschakelaar
- bedrading
- …
Elektrische geleiders
- nulleider
- fasen
Aarding
- symbool
- belang van de aarding
- dikte en kleur van de aardingsdraad
- aardingsklem-verbinding
Digitale multimeter (U)
- de elektrische spanning
- de stroomsterkte
- de elektrische weerstand
Verbindingen – gereedschappen
Bevoegdheden
- het BA4-attest
- het BA5-attest
Normering
- AREI – voorschriften (U)
- machinerichtlijnen (U)
- toegepaste symbolen
135. Bij een didactische proefopstelling, de aansluiting en regeling van elektrische compenenten in een meubel-, interieurelement en buitenschrijnwerk uitvoeren.
136. Elektrisch plan van een elektrische rolluik bij schrijnwerk lezen.
137. Bij een didactische proefopstelling, de aansluiting en regeling van een elektrisch rolluik bij schrijnwerk uitvoeren.
Meubel-, interieur- en buitenschrijn-werk-toepassingen
- functionele verlichting
- accent verlichting
- orientatieverlichting
- schakeltechniek
- voorschakelapparaten
- lichtverdelingsdiagram
- elektrische openingssystemen
- inbraakbeveiliging, toegangstechniek
- keukentoestellen
- rolluik
- garagepoort
- …
138. Wisselspanning en gelijkspanning onderscheiden.
139. Enkelfasig net beschrijven.
Wisselspanning
Gelijkspanning
34 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
140. Driefasig net beschrijven.
Enkelfasig
Driefasig
141. Het elektrisch vermogen van een houtbewerkingsmachine (verbruiker) aflezen.
142. Het identificatieplaatje van een houtbewerkingsmachine lezen en begrijpen.
Elektrisch vermogen
Watt
Kilowatt en Megawatt
Elektrisch vermogen van een verbrui-ker
Identificatieplaatje
- houtbewerkingsmachine
- kabelhaspel
143. De gevaren kennen van het gebruik van elektrische energie.
144. Persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen kennen.
145. Veiligheidsaspecten waarmee de elektricien moet rekening houden bij uitvoeringen aan keukens en meubels kennen.
146. Veiligheidsaspecten waarmee de elektricien moet rekening houden bij uitvoeringen aan verlaagde plafonds kennen.
Gevaren
- oorzaken en gevolgen
- kortsluiting
- overbelasting
- brandgevaar
- aanrakingsgevaar
- invloed van vocht
Beschermingsmiddelen
Veiligheidsaspecten bij keukens en meubels
Veiligheidsaspecten bij verlaagde pla-fonds
147. De soorten stekkers en contactdozen onderscheiden naar uitvoering en toepassing.
Huishoudelijk gebruik
Industrieel gebruik
148. Toepassingen van laagspanning kennen.
149. Het doel van de transformator kennen.
150. Veiligheidsaspecten bij het gebruik van een transformator kennen.
Halogeenverlichting op lage spanning
Schakelaar
Transformator
- doel
- veiligheidsaspecten
Houtbewerking 35
3de
graad bso D/2012/7841/061
Mechanische en sanitaire begrippen
Uitsluitend praktisch gerichte en realiteitsgebonden toepassingen
151. Gebruikte gereedschappen van de installateur van sanitaire installaties kennen.
Gereedschappen van de installateur van sanitaire installaties
- steeksleutels
- spantangen
- …
152. Courant gebruikte buizen en koppelstukken bij sanitair kennen.
153. Courant gebruikte soorten sifons kennen.
Courante sanitaire stukken
- buizen
- koppelstukken
- T-stukken
- bochten
- reductiestukken
- soorten sifons
154. De opbouw van de sanitaire installatie, wateraanvoer en afvoer van een wastafel of een gootsteen bij een interieurelement uitvoeren.
Opbouw sanitaire installatie
- hoofdtoevoer water
- toevoer van warm en koud water
- kraan, mengkraan
- afvoer en ontluchting
- reukafsluiter of sifon
155. De stabiliteit van een meubel proefondervindelijk testen.
156. Nagaan hoe je de stabiliteit van meubel kan verhogen.
Stabiliteit van een meubel
- stoel
- tafel
- kast met laden
- kast met deuren
157. De snijsnelheid en de het toerental aflezen van tabel (of diagram), vertrekkend van een concreet voorbeeld in functie van verspanen van hout.
158. Het toerental bepalen bij een freesmachine.
Toerental in functie van de verspaning
Berekeningstabellen en diagrammen
Eenheden en symbolen
159. De wetten van Newton met voorbeelden uit de houtsector illustreren. (U)
160. Het verschil tussen de begrippen kracht en massa toelichten. (U)
De wetten van Newton(U)
- eerste wet: traagheidswet
- tweede wet: F = m . a
- derde wet: actie = reactie
Voorbeelden uit de houtsector(U)
36 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
- loskomende moer en flenzen bij een
snelwerkende remmotor aan de paneel-
zaagmachine
- terugslageffect bij invoeren van werk-
stukken
- plots stoppen bij het transporteren van
werkstukken
- verplaatsing van de inhoud bij het snel
opentrekken van een lade
- van een eenvoudige stoel de krachten
op de vloer bepalen als gevolg van de
massa
- …
Begrippen kracht en massa (U)
161. Het principe van eenvoudige hefwerktuigen toelichten en toepassen in praktijksituaties.
Eenvoudige hefwerktuigen
- hefbomen
- katrollen
Praktijksituaties
- toepassen van een koevoet
- toepassen van een transpalet bij balken
hout
162. Dimensies van dragende contructie-elementen uit tabellen afleiden.
Dragende constructie-elementen
- balk
- roostering
- spant
- kolom (U)
Tabellen
163. Enkele mechanische, hydraulische en pneumatische systemen, toegepast bij houtbewerkingsmachines, kennen en onderscheiden.
Basisprincipes en kenmerken
Mechanische systemen
- overbrengingen houtbewerkingsmachi-
nes
Hydraulische systemen
- hydraulische pers
Pneumatische systemen
- pneumatische opspansystemen
Beroepsgerichte attituden
164. Beroepsgerichte attituden toepassen in alle werk- en overlegsituaties.
165. Beroepsgerichte attituden evalueren en bijsturen.
BEROEPSGERICHTE ATTITUDEN
Veiligheidsbewust
Probleemoplossend
Houtbewerking 37
3de
graad bso D/2012/7841/061
166. Een gepaste attitude aannemen.
Teamwork
Zelfstandig
Beroepsfierheid
Verantwoordelijkheid
Stiptheid
Positieve ingesteldheid
Inzet en initiatief
Doorzettingsvermogen
Leergierigheid
Omgaan met gezag
…
Kwaliteitscontrole
LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN
167. Op basis van kwaliteitsomschrijvingen en met behulp van een evaluatie-instrument, fragmenten van de hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking evalueren.
168. Meet- en controlegereedschappen correct gebruiken.
169. Kwaliteitseisen omschrijven en toelichten.
170. Zorg voor kwaliteit toepassen.
171. De bedoelingen van de zorg voor kwaliteit ontdekken.
172. Een attitude voor het integraal zorgen voor kwaliteit aannemen.
EVALUATIEMETHODE
Validiteit
Betrouwbaarheid
Efficiëntie
Objectiviteit
Transparantie en normering
MEETINSTRUMENTEN
Vouwmeter
Winkelhaak
Schuifmaat
Diktemeter
Viscositeitmeter
Distometer
Waterpas
AFSPRAKEN EN TOLERANTIES
Kwaliteitsbepalingen
Rapportering
Kwaliteitsverbeteringen
Kwaliteitszorg
CONTROLESYSTEMEN
Ijkmethode
Afwijkingsoorzaak
IKZ ALS RODE DRAAD
38 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Zelfevaluatie
173. De gemaakte keuzes binnen de opdracht evalueren.
174. De evolutie van de opdracht en de elementen van hedendaagse volwaardige uitvoeringen binnen de houtbewerking evalueren.
175. De werkmethode en de planning evalueren.
176. Zelfevaluatie toepassen, bespreken, conclusies trekken, bevindingen toelichten en de tekorten bijsturen.
177. Vergelijk de vereenvoudigde nacalculatie met de voorcalculatie.
Permanente evaluatie
Checklisten
Productevaluatie
Zelfevaluatie, sterkte-zwakteanalyse
Steekkaarten
VASTSTELLING-ADVISERING
ZELFEVALUATIE-INSTRUMENT
OPVOLGINGSSYSTEEM
Communicatie met leraar, leerlingen
PROBLEEMOPLOSSEND HANDELEN
Bijsturing en remediëring
Eigen mogelijkheden en beperkingen
PROCESEVALUATIE
PRODUCTEVALUATIE
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN
Preventie en milieu
• Veiligheid, duurzaam wonen en integrale kwaliteitszorg starten bij het ontwerp en lopen als rode draden
doorheen het leerplan. Breng de leerlingen de nodige attituden bij in verband met deze aspecten.
• De leerlingen moeten zich ervan bewust zijn dat de regelgeving rond veiligheid gemakkelijk te achterha-
len en dwingend is.
• Het schoolreglement en het werkplaatsenreglement verwijzen eveneens naar veiligheid, gezondheid,
attituden.
• Wijs op de afspraken die van toepassing zijn in de school, op de werf, op de stageplaats, in het bedrijf.
• Let op dat elke leerling, vooraleer hij/zij een machine opstart, voldoende geïnformeerd is over de veilig-
heidsvoorschriften, de gebruiksaanwijzingen, het werken met en de gevaren van de machine. Aan de
hand van een evaluatie kan je aantonen dat de leerlingen deze inhouden voldoende beheersen.
• Verwijs naar de impact op het milieu bij winning, productie, verwerking, gebruik en verwerking na gebruik
van materialen.
De opdracht volgens voorbereiding realiseren, afwerken en plaatsen
• Veiligheid staat altijd centraal.
• Vooraleer leerlingen overgaan tot praktische uitvoeringen van een project, zijn ze voldoende geïnformeerd
over de gevaren van de machines, de veiligheidsvoorschriften, de technische en constructieve aspecten van
de uitvoering …
• Integreer theoretische aspecten en praktijk maximaal.
Houtbewerking 39
3de
graad bso D/2012/7841/061
• De werktekening en de bewerkingsvolgorde zijn steeds voor handen.
• Binnen het werkplekleren zijn de mogelijkheden, die de leraar toebedeeld krijgt, zeer ruim. Leerlingen kunnen
hun competenties ontwikkelen in een realiteitsgebonden werkomgeving. Indien de leerlingen door iemand
van het bedrijf tijdelijk ondersteuning en begeleiding krijgen, kan de leraar zijn competenties bijwerken en
verruimen. De synergie tussen de productontwikkeling binnen het bedrijf en de doelstellingen van het leer-
plan, bereikt op deze manier haar maximale effect.
• Bij de realisatie wordt uitsluitend gewerkt op schaal 1/1.
• Indien geen trappen op schaal 1/1 gemaakt worden op school, dan kan dit wel gerealiseerd worden onder de
vorm van werkplekleren.
• Dakconstructies kunnen eventueel op schaal 1/2 uitgevoerd worden, maar blijven steeds in functie van laag-
energie- of passiefprojecten.
Elektrische begrippen en toestellen
• Maak de leerlingen duidelijk dat ze later in contact kunnen komen met eenvoudige elektriciteitswerken tijdens
bijvoorbeeld het vervangen van een oude keuken en het plaatsen van een nieuwe. Adviseer hen dat ze hier-
voor best beroep doen op een elektricien, tenzij ze voor deze werken in het bezit zijn van de nodige vakken-
nis en attesten. De kennis van enkele schakelingen is toch een zeer grote hulp voor de meubelmaker en de
schrijnwerker bij plaatsingen. Kleine defecten kunnen ze eventueel zelf oplossen.
• Door middel van praktische opstellingen en proefondervindelijk kunnen de leerlingen de doelstellingen en
leerinhouden aanleren. Maak voornamelijk gebruik van toepassingen uit de leefwereld van de leerlingen en
het domein van de houtbewerker,bijvoorbeeld zoals aangegeven in de leerinhouden. Laat de leerlingen veel
zelf uitvoeren, werk voornamelijk ervaringsgericht.
• We bevelen heel sterk aan om hedendaagse, moderne toepassingen zoals sfeerverlichting, openings- en
beveiligingsystemen enz. te integreren in de projecten. Dit bevordert niet alleen de creativiteit bij de leer-
lingen maar stimuleert het vakmanschap van de moderne houtbewerker (schrijnwerker en interieurbouwer).
• De korte theoretische beschouwingen worden onmiddellijk geïntegreerd in de realiteitsgebonden toepassin-
gen.
• Op de bouwwerf heeft de meubelmaker, schrijnwerker en vakman daktimmerwerk aandacht voor veilige ma-
chines, veilige kabels en veilige werfkasten. Stel een model van een bekabelde verdeelkast of werfkast ter
beschikking als didactisch materiaal. Wijs op de gevolgen van slechte elektrische contacten en op de geva-
ren van elektriciteit.
• Beklemtoon dat kabelhaspels steeds volledig afgerold dienen te worden bij gebruik.
• Een goede en veilige meetmethode aanleren is belangrijk.
• Leer ze elementen van pneumatica, hydraulica en mechanica linken aan concrete situaties in de werkplaats.
• Zorg dat de leerlingen tot inzichten komen door bijvoorbeeld situaties voor te leggen. Doelen breng je op een
praktische manier aan.
Beroepsgerichte attituden
• Bedrijfsleiders hechten veel belang aan attituden. Breng de leerlingen het belang hiervan aan.
• Attituden zijn veelzijdig en uitgebreid. De inhouden kunnen aangevuld worden.
• Maak met de leerlingen rond attituden duidelijke afspraken.
• In het schoolreglement en werkplaatsenreglement zijn wellicht ook attituden opgenomen.
Kwaliteitscontrole en zelfevaluatie
• Hanteer een transparante (doorzichtige) evaluatiemethode. Dit betekent dat de geëvalueerde leerling alle
informatie moet krijgen die hij/zij nodig heeft om te zorgen voor een optimale voorbereiding en een adequate
uitvoering van de evaluatieopdracht. Dit impliceert duidelijkheid omtrent de voorgestelde doelstellingen (wat
40 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
geëvalueerd wordt), over de criteria en standaarden die zullen gehanteerd worden (hoe geëvalueerd wordt)
en een zicht op de manier waarop een bepaald resultaat tot stand komt. Hetzelfde geldt voor de eventuele
gevolgen van een evaluatie.
• Bij het begeleid zelfstandig evalueren kan het opmaken van een portfolio van de leerling een totaalbeeld van
onder andere zijn/haar sterke (en zwakke) punten, interesses, behaalde competenties, getuigschriften weer-
geven. Al deze aspecten zijn waardevol tijdens de bespreking van alle behaalde resultaten en de oriëntering
van de leerling tijdens de delibererende klassenraad. Reik de leerlingen een tool aan waarmee op een een-
voudige manier een portfolio kan opgemaakt worden.
7.3 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken te realiseren via een vorm van werkplekleren
Aangezien de doelstellingen gericht zijn op het verwerven van beroepsgerichte competenties, kunnen veel
doelstellingen uit dit leerplan verder bekwaamd worden via een vorm van werkplekleren.
Houtbewerking 41
3de
graad bso D/2012/7841/061
8 Minimale materiële vereisten
8.1 Algemeen
Met ’minimale materiële vereisten’ bedoelen we ‘een beschrijving van wat minimaal noodzakelijk wordt ge-
acht om de doelstellingen van het leerplan op een verantwoorde wijze te kunnen realiseren’.
De minimale materiële vereisten slaan uitsluitend op de verwezenlijking van de basisdoelstellingen en niet
op eventuele uitbreidingsdoelstellingen.
Minimale materiële vereisten vallen uiteen in uitrusting en infrastructuur. Met uitrusting zijn bedoeld: leermid-
delen, machines en gereedschappen, beschermingsmiddelen ... Infrastructuur staat voor vaklokalen, werk-
plaatsen … De aantallen of het volume dienen uiteraard in relatie te staan met het aantal leerlingen.
Met persoonlijke uitrusting bedoelen we de uitrusting die elke leerling ter beschikking moet hebben. De per-
soonlijke uitrusting wordt bepaald door de noodwendigheid van het gebruik (bv. door de regelgeving). De
school bepaalt welke persoonlijke uitrusting door haarzelf ofwel door de leerling wordt aangekocht.
We bevelen scholen aan om een groeipad voor minimale materiële vereisten uit te tekenen in het kader van
een masterplan.
De uitrusting en de infrastructuur, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, beant-
woorden aan de reglementaire eisen op het vlak van veiligheid, gezondheid, hygiëne, ergonomie en milieu.
Ook de stofafzuiginstallatie en de snijgereedschappen dienen te beantwoorden aan de vigerende wetge-
ving.
Er dient gestreefd naar de best mogelijke benadering van de werkomstandigheden zoals op de reële werk-
vloer.
Richtlijnen in verband met de inrichting van de werkplaats.
De werkplaats(en) moeten voldoende ruim zijn om een degelijke opleiding te kunnen realiseren.
Beschrijving van de aangrenzende lokalen
Opslagplaats voor de materialen
Naast de werkplaats moet er voldoende ruimte voorzien worden voor het stapelen van materiaal en
materieel.
Een gereedschapslokaal
Er wordt best een bergruimte voorzien voor het wegbergen van duur of breekbaar gereedschap.
Klaslokaal
Om projectmatig te kunnen werken ( = voortdurende interactie tussen theorie en praktijk) is een klas-
lokaal, voorzien van documentatiekasten, multimedia, ICT-uitrusting en CAD/CAM-mogelijkheden, in
de nabijheid van de werkplaats wenselijk.
Een kleedruimte met wasgelegenheid voor de leerlingen
42 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
8.2 Preventie
Gemeenschappelijk
Brandblusapparaten
EHBO-kast
Evacuatieplan
Pictogrammen
Technische fiches van de producten
Veiligheidsinstructiekaarten
Werkplaatsenreglement
Persoonlijk
Gehoorbeschermers
Stofmasker
Veilige werkkledij
Veiligheidsbril met zijbescherming
Veiligheidsschoenen en -handschoenen
8.3 Meten en controleren
Gemeenschappelijk
Meetapparatuur voor machine-instellingen
Computer, software
Persoonlijk
Dubbele vouwmeter
Meetlatje
Rolmeter
Schuifmaat
8.4 Didactisch
Catalogi van materialen (hout, pvc, aluminium, isolatie…), beslag, gereedschappen, machines op verschillende
informatiedragers
Informatiebronnen rond veiligheid. Bijvoorbeeld: VCA, CE, ARAB, AREI, schadelijke stoffen, symbolen op labels
…
Informatiebronnen rond duurzaam wonen & bouwen en milieu
Informatiebronnen rond kwaliteitszorg
Informatiebronnen rond bouw- en meubelkunst
Computers, randapparatuur, software, internet
Didactische modellen, tekeningen, plannen
Mogelijkheid tot multimediale projectie
Relevante tijdschriften
Schoolmeubilair
Geactualiseerde stalen van materialen, xylotheek
Wetenschappelijke boeken in verband met houttechnologie
Voorbeelden van evaluatie-instrumenten
Houtbewerking 43
3de
graad bso D/2012/7841/061
8.5 Realisaties
8.5.1 Gereedschappen
Gemeenschappelijk
Bankschroef
Beitels
Boren: houtboren, metaalboren, langgatboor, potscharnierboor, verzinkboor …
Handkitpistool
Houten hamer
Inbussleutels
Kader- of bandspanner
Kapbeitel
Lijmkam, lijmrol
Passer
Schaaf
Schragen
Sint-Jozefzaag
Slis- en schuurpapier
Spanschroeven en lijmknechten
Steekpasser
Steekringsleutels
Verlengsnoeren
Verstekhaak
Vijlborstel
Waterpas
Persoonlijk
Afwetsteen
Bitsenset
Gereedschapskoffer
Gom
Hamer
Houtrasp
Kleurpotlood rood/blauw
Lijmborstel
Nageldrijver
Rugzaag
Schroevendraaiers
Set metaalboren
Steekbeitels
Trektang
Vijlen: houtvijl, zaagvijl,
Winkelhaak
Zwaaihaak
8.5.2 Machines en toestellen
Aansluitingspunten, drukregelaar
Aanvoerapparaten
Afkortzaag
Breedbandschuurmachine
CNC-gestuurde machine met CAM
Freesmachine(s)
44 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Houtdraaibank
Kantenlijmer
Kolomboormachine(s)
Langgatboormachine(s)
Lintzaagmachine
Onderhoudsmateriaal
Paneelzaagmachine en/of opdeelzaag
Penmachine(s)
Persluchtvoorziening
Schuurmachine(s)
Slijpmolen(s)
Stofafzuiginstallatie
Transportmiddelen
Vandikteschaafmachine(s)
Vlakpers
Vlakschaafmachine(s)
Werkposten, werkbank
8.6 Ingericht gereedschappenmagazijn
Boren: potboren, rijboren, klokboren …
Distometer
Freesmallen
Frezen: bossing-, groef-, sponning-, lijstfrezen, verstelbare hoekfrezen, verbindingsfrezen …
Handboormachine
Handbovenfreesmachine
Handcirkelzaagmachine
Handschaafmachine
Handtril-, handband- of excentrische schuurmachines
Kleine verplaatsbare compressor
Lamellen freesmachine
Lasermeetapparatuur
Meet- en uitzetapparatuur
Nagel- en nietpistool
Opspandoornen en spanhulzen
Plaatsingsapparatuur
Profiel- en tegenprofielfrezen
Profielfrezenset
Ramenfrezenset
Schroefmachine op accu
Verstekzaagmachine
Wipzaagmachine
Zaagbladen voor diverse materialen
…
8.7 Didactische elementen en gereedschappen voor:
8.7.1 Elektrische begrippen en toestellen
Beschermingsmiddelen
Courant gebruikte gereedschappen van de elektricien: schroevendraaiers, diverse tangen …
Didactische opstellingen
Digitale multimeter
Eenvoudige elektrische plannen
Elektrisch rolluik
Houtbewerking 45
3de
graad bso D/2012/7841/061
Elektrische componenten voor meubel- en interieurelementen ( te vinden bij leveranciers beslagwerk )
Identificatieplaatjes
Soorten geleiders, aarding
Soorten veiligheden
Spanningtester
Stekkers, stopcontacten, verlichting
Verliesstroomschakelaar
Voorbeeld van een BA4- en BA5-attest
Voorbeeld van verdeelkast en huisinstallatie
Voorbeeld van werfkast
8.7.2 Mechanische en sanitaire begrippen
Courant gebruikte gereedschappen installateur van sanitaire installaties: schroevendraaiers, diverse sleutels,
tangen, ijzerzaag …
Hefbomen
Katrol
Soorten sifons, buizen, koppelstukken, afvoerleiding … gebruikt bij een gootsteen of wastafel
Tabellen met snijsnelheid en rotatiefrequentie
Toegepaste mechanische, hydraulische en pneumatische systemen aan de beschikbare houtbewerkingsmachi-
nes
8.8 Explosie-, brand-, vorst- en lekvrije opslagruimte voor afwerkingsproducten
Stapelrekken
Lijst van de producten
Veiligheidsvoorschriften en steekkaarten
8.9 Afwerkingslokaal (spuitlokaal) met afzuiging
Droog- en/of stapelrekken
Draaibaar statief
Reinigingsapparatuur met opvang vervuilde producten
Spuitpistool
Viscositeitmeter
46 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
9 Nuttige adressen
VVKSO
Guimardstraat 1
1040 BRUSSEL
Tel. 02 507 07 30
Fax 02 511 33 57
E-mail: [email protected]
Website: http://www.vvkso.be
BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie)
Birminghamstraat, 131
1070 Brussel
Tel. 02 738 01 11
Fax. 02 733 42 64
http://www.nbn.be
Cobosystems nv
Draaiboomstraat 6
2160 WOMMELGEM
Tel. 03 355 10 40
Fax 03 355 10 49
E-mail: [email protected]
Website: www.cobosystems.be
KVIV
Desguinlei 214
2018 ANTWERPEN
Tel. 03 216 09 96
Fax 03 216 06 89
E-mail: [email protected]
Website: http://www.ti.kviv.be/critto
FVB Constructiv
Koningsstraat 132 bus 5
1000 BRUSSEL
Tel. 02 210 03 33
Website: http://fvb.constructiv.be
NAVB
Dienst Documentatie
Koningsstraat 132 bus 4
1000 BRUSSEL
Tel. 02 552 05 00
Fax 02 552 05 05
Website: http://navb.constructiv.be
Houtbewerking 47
3de
graad bso D/2012/7841/061
Nationale federatie voor de houthandelaars
Huis van het Hout
Vrijwilligerslaan 2
1040 Brussel
Tel. 02 229 32 60
Fax 02 229 32 64
e-mail [email protected]
E-mail: [email protected]
Website: http://www.nfh.be
Bouwunie
Spastraat 8
1000 BRUSSEL
Tel. 02 238 06 05
Fax 02 238 06 11
E-mail: [email protected]
Website: www.bouwunie.be
Opleidingscentrum Hout
Hof ter Vleest dreef 3
1070 Brussel
Tel. 02 558 15 51
E-mail: [email protected]
Website: www.och-cfb.be
HCTO
Deurnestraat 54
2640 Mortsel
E-mail: [email protected]
Website: http://www.hcto.be
Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden
Tervurenlaan 463
1160 BRUSSEL
Tel. 02 773 16 80
Website: www.vkw.be
Vlaamse Confederatie Bouw
Lombardstraat 34 - 42
1000 Brussel
Tel. 02 545 57 49
Fax 02 545 59 07
Website: http://www.vcb.be
VLOR
Kunstlaan 6 bus 6
1210 BRUSSEL
Tel. 02 219 42 99
Fax 02 219 81 18
Website: http://www.vlor.be
48 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
VMM (Vlaamse Milieumaatschappij)
A. Van De Maelestraat 96
9320 EREMBODEGEM
Tel. 053 72 64 45
Website: http://www.vmm.be/
WTCB
Maatschappelijke zetel
Lombardstraat 42
1000 BRUSSEL
Tel. 02 502 66 90
E-mail: [email protected]
Website: http://www.bbri.be
Belgian Woodforum
Het Arsenaal, Gebouw Q
Vrijwilligerslaan 2
1040 ETTERBEEK
Tel. 02 219 28 32
Website: www.woodforum.be
Portaalsite voor de houtbewerker
E-mail: [email protected]
Website: www.wood-it.be
Andere websites
http://www.ond.vlaanderen.be
www.coprant.be
Duurzaam wonen en bouw
Netwerken
• Transitiearena Duurzaam Wonen en Bouwen
• Bouwcampus (Bouwunie Limburg)
• Eco-bouwpools (VIBE)
• Vlaams netwerk van ondernemingen (VOKA)
• Educatieve (voorbeeld)projecten en NGO’s
• Ecohuis Antwerpen (EHA!)
• Kamp C; Website: http://www.provant.be/leefomgeving/duurzaam_bouwen
• Centrum voor Duurzaam Bouwen
• Provinciaal Instituut voor Milieu-Educatie (PIME)
• Milieuadvieswinkel (MAW)
• Vlaams Instituut voor Bio-ecologische bouwen en wonen (VIBE) Volgende infosessies kunnen aangevraagd
worden bij VIBE:
Duurzaam zonder verduurzaming
Lage-energiewoningen en passiefgebouwen in bio-ecologische houtskeletbouw
Lage-energiewoningen en passiefgebouwen in strobalenbouw
Naar een gezond binnenmilieu
Inleiding in gezond en milieuverantwoord bouwen en wonen
Houtbewerking 49
3de
graad bso D/2012/7841/061
Energie besparen met een investering van 0, 10, 100, 1.000 en 10.000 euro
Goed isoleren!
Natuurlijke ventilatie in bestaande gebouwen
Hoe bouwmaterialen beoordelen op vlak van milieu en gezondheid
Werken met natuurverven
Groendaken
Ecologische stedenbouw/Ecopolis
Gemeentelijke mogelijkheden voor duurzaam bouwen
Mogelijkheden van zonne-energie
Hemelwater gebruiken
• Passiefhuisplatform
• Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg
• Organisatie voor Duurzame Energie (ODE)
• Dialoog
• Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen (BBLv)
• Global Rivers Environmental Education Network (GREEN Belgium)
• Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO)
• Netwerk Bewust Verbruiken
• Argus
50 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
10 Bibliografie
Handboeken
Titel Houtvademecum
Auteur S.I. Wiselius
Uitgever Kluwer
ISBN 90 901 2443 9
Titel Houtherkennen
Auteur R.P. van der Zwam en A.L. van Oosten
Uitgever Kluwer
ISBN 90 201 2445 5
Titel Thermisch en hygrisch gedrag van bouwconstructies
Auteur Ir. Architect B. Braeckman / N. De Cock / K. Drugmand
Uitgever EBES
ISBN D/1987/2773/7
Titel Houtskeletbouw voor de praktijk
Auteur Ir. P. de Graaf
Uitgever Kluwer
ISBN 90 557 60 242
Titel Handboek houtskeletbouw, ontwerp, techniek, uitvoering
Auteur Stichting bouwresearch, centrum hout (ir. Piet de Graaf)
Uitgever www.centrum-hout.nl
Titel Verspaningstechnologie
Auteur Rijsdijk
Uitgever SDU
Titel Verspaningstechnieken
Auteur A. Van de Velde
Uitgever A. Van de Velde
Titel OSB oriented strand board
Auteur Ir. J.A.M. Kickken
ISBN 90 7638 397 9
Titel Zakboekje hout
Auteur Ir. J.A.M. Kickken
Uitgever SDU
ISBN 90 440 0083 7
Titel Verfvademecum
Auteur Ir. M.F. Kooistra
Uitgever Kluwer
ISBN 90 557 6026 9
Titel Holzatlas
Auteur R. Wagenführ
Uitgever Fachbuchverlag - Leipzig
ISBN 3-343-00459-6
Houtbewerking 51
3de
graad bso D/2012/7841/061
Titel Het houtboek
Uitgever Zomer en Keuning Boeken B.V. Ede / Antwerpen
ISBN 90-210-01411
Titel Technologie voor de werktuigbouwkunde - Gereedschappen en productietechnieken
Auteur P.Q.M. Sprinkhuizen – P. Boelens
Uitgever Nijgh & Van Ditmar educatief
ISBN 90 236 0403 2
Titel Rapporteren
Uitgever VVKSO / Licap
Titel Evaluatie op de testbank. Over het ontwikkelen van alternatieve evaluatievormen.
Auteurs Peter Van Peteghem, Jan Vanhoof
Uitgever Wolters Plantyn
Titel Anders evalueren. Assessment in de onderwijspraktijk
Auteurs Dochy F. & Schelfhout W. & Jannsens S.
Uitgever Lannoo 2003
Titel Vademecum plaatmateriaal
Auteur Sjef Kickken
Uitgever SDU
ISBN 9012116996
Syllabussen
Titel Spuittechnieken
Uitgever Opleidingscentrum hout
Titel Schaal voor attitudemeting
Auteurs VKW
Uitgever VKW / Antwerpen, juni 2005
Titel Houtdocumentatie ( mappen)
Uitgever Ter Hagen Stam
Titel Cursus houthandel
Uitgever VZW - Hout
Titel Thermische en akoestische isolatie
Uitgever Opleidingscentrum hout
Titel Basisveiligheid
Uitgever NAVB
Titel Evaluatie, een genuanceerd verhaal
Auteur Diocesane Pedagogische Begeleiding (Bisdom Gent)
Uitgever DPB Gent
52 Houtbewerking
D/2012/7841/061 3de
graad bso
Titel Een gemaakte technische specificaties
STS 31, Timmerwerk
STS 23, Houtbouw
STS 52, Houten buitenschrijnwerk
Uitgever www.hout.be/nl/publicaties
Vaktijdschriften
Titel Houtnieuws vzw Hout
Uitgever vzw Hout
Titel Schrijnwerk
Uitgever www.swerk.be
Titel BM Bau- und Möbelschreiner
Uitgever Konradin Verlag 70765 LEINFELDEN Echterdingen
Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies waarin leraren, technisch advi-
seurs en eventueel externe deskundigen samenwerken.
Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als
negatief, aan de leerplancommissie meedelen via e-mail ([email protected]).
Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad.
Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie.
In beide gevallen zal de coördinatiecel leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren.
