6. Kunst als spiegel van de tijd: renaissance en barok• Leren lezen van kunst

• Verband tussen kunst en wereldbeeld

• Continuïteit en discontinuïteit tussen middeleeuwen en nieuwe tijd

• Stijl = romaans, gotisch, renaissance en barok

6.1 De renaissancekunst: (1400-1540,T)6.1.1 Kenmerken:

Vergelijk volgende bouwwerken. Wat zie je?

Santa Croce, kapel van de familie Pazzi, Fillippo Brunelleschi, 1429, Firenze, renaissance

Kathedraal van Antwerpen, gotiek

6.1.1.1 Antieke en vroeg-christelijke inspiratie

• Welk verband bestaat er met de klassieke bouwkunst? (zie slide 5)

• Welk verband bestaat er met de vroeg-christelijke en romaanse bouwkunst? (zie slide 6, 7, 8 en 9)

• Welk verband bestaat er met de gotiek? (zie slide 10, 11 en 12)

Bovenaan links, het Parthenon, 5de eeuw v.C.Bovenaan rechts, de basiliekvorm.Onderaan rechts, het Romeinse Pantheon met koepel. (2de eeuw n.C.)

De basiliekvorm dateert uit de klassieke oudheid, maar werd vanaf de 4de eeuw (keizer Constantijn) gebruikt voor kerken. Op de foto zie je de Santa Sabina uit de 5de eeuw.

Ospedale degli Innocenti, hospitaal, Fillippo Brunelleschi, 1419, Firenze, renaissance.

Romaanse kunst uit Italië, onderaan uit Pisa uit 12de eeuw. Rechts de San Minato al Monte te Firenze uit 1090.

romaanse rondbogen

romaanse rondbogen

Vergelijking tussen een romaanse kerk uit de 11de eeuw (links) en de renaissancekerk Sante Andrea van Alberti in Mantua, Italië uit het begin van de 16de eeuw.

Vergelijking tussen westgevel en interieur van een gotische kerk en renaissancegebouwen (twee foto’s rechts)

Interieurs van gotische kathedralen. Zie vooral het verschil met de renaissancegebouwen op de andere slides.

Twee renaissance-interieurs vergeleken met een typisch gotisch gewelf en koor (bovenaan).

6.1.1.2. Mooie verhoudingen:

• De renaissance-architecten nemen niet zomaar elementen over uit de klassieke oudheid, maar brengen de klassieke elementen samen in mooie verhoudingen:

- Spontaan mooi, evenwichtig en harmonieus- Aandacht voor orde, ritme en symmetrie- Verhouding tussen hoogte, breedte en diepte - Verhouding tussen voetstuk, schacht en kapiteel: alles zoekt zich een plaats tegenover al het andere.

De gulden snede (B) is de door de mens als perfect ervaren verhouding tussen hoogte en breedte. Deze verhouding is terug te vinden in de natuur (bv. bij zonnebloemen of kristallen) De gulden snede wordt hier toegepast op het slakkenhuis, op een kristal en in de architectuur (het Griekse Parthenon)

De verhouding van het kleinste deel (A) van een lijnstuk tegenover het grootste deel (B) is dezelfde verhouding als die van het grootste deel (B) tegenover het geheel.

B A

De Vitruviusman van Leonardo da Vinci (1492). De Gulden Snede toegepast op de mens. Verhouding tussen hoofd en middel verhoudt zich als gulden snede tot de verhouding tussen middel en de voeten.

Palazzo Farnese, Antonio da Sangallo, Rome, 1514:plattegrond en renaissancetuin (van Villa Lante)

Horizontale opeenvolging Horizontale lijsten

Alles is op alles afgestemd (1 geheel). Geen enkel element kan weggelaten worden.Geen enkel element overheerst.

= renaissance wetenschappelijk denken

Renaissance-kunstenaars benadrukken horizontaal: dus geen spitsbogen, wimbergen en pinakels (gotiek).

6.1.1.3. Perfecte ruimte:

Grondplannen van twee renaissancekerken, onderaan links dat van de San Lorenzo waarvan je het interieur op de volgende slide ziet.

De nadruk ligt op de ruimtelijke eenheid van het gebouw en niet, zoals bij de gotische kerk, op het koor en dus de tocht naar de hemel. De ideale vorm van een renaissancekerk was de centraalbouw.

Rechts vind je een grondplan van een gotische kerk.