40/41 2011 BB - Binnenlands Bestuur

OR

GA

NIS

AT

IEA

DV

IES

PE

RS

O

O N L I J K A D V I E S S E A R C H & S E L E C T I E

IN

TE

RIM

-MA

NA

GE

ME

NT

WWW.SEGMENT.NL

waar leren werkt!

Een cursus onderwijshuisvesting,

iets voor u?3-daagse cursus

Modelverordening voorzieningen onderwijshuisvesting

regionaal vanaf november

kijk op www.cs-vng.nl

BINNENLANDS BESTUURBB

ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR AMBTENAREN EN BESTUURDERS BIJ DE OVERHEID |

ADVERTENTIES

www.binnenlandsbestuur.nl

7 OKTOBER 2011 | WEEK 40/41 | JAARGANG 32

IPO-voorzitter Johan Remkes heeft scherpe kritiek op het kabinetsbeleid inzake de Randstadprovincie en gemeentelijke herindeling.

Minister Donner van Binnenlandse Zaken negeerde volgens Remkes, IPO-voorzitter en commissaris van de koningin in Noord-Holland, dit

voorjaar de uitgestoken hand van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland om te komen tot vergaande samen-werking. Remkes: ‘Maar Donner wilde niet. Hij zei: als de provincies willen, moeten ze het zelf maar doen.’Remkes hekelt ook het ‘ontbreken van consistent kabinetsbeleid’ voor gemeentelijke herindeling. Zie verder pagina 18

IPO-voorzitter hekelt beleid kabinet

ZelfstandigePubliekeProfessional

40/41 2011

2 7 oktober 2011 | Binnenlands Bestuur

DEZE WEEK OPINIERUBRIEKEN07 Gemeentefonds Hogere uitkering als lokaal beleid spoort met kabinetsbeleid08 Arbeidsmarkt Vrije jongen in het stadhuis12 Bouwgrond - Slechte verkopen drijven 35 gemeenten naar de afgrond - Steden moeten schoon schip maken14 Integriteit Aangifte ‘adviesfraude’ en ‘corruptie’ na ontwerpwedstrijd in Someren

04 Nieuws Lokaal04 Spraakmaker Brenno de Winter15 Bestuursrecht Over de brug23 De werkdag van Je!rey Berkhof33 Ingezonden33 Colofon35 Personalia

03 Redactioneel 05 Nico Visscher Provinciaals21 Douwe Jan Elzinga Staatsrechtelijke mist rond kabinetsformatie26 Max Pam Onderkoning32 Opiniepagina Rekenkamer is geen luxeproduct

INHOUD | WEEK 40/41

VRIJE JONGENS

OEFENEN MET TERREUR

De Zelfstandige Publieke Professional (ZPP’er) verenigt de drijfveren van het ondernemerschap met werken voor de overheid. In Dordrecht is de eerste ZPP-proeftuin van start gegaan. Het doel: ambitieuze ambtenaren aan de gemeente binden en tegelijkertijd extern kennis laten opdoen. ‘De ZPP’er zou de gewenste kennisuitwisseling tussen overheden kunnen vlottrekken.’

8Plattelandsgemeenten in de provincie Groningen bereiden zich via een rampenoefening voor op een terroristische aanslag. ‘Je weet nu waar de verantwoordelijkheid ligt: bij de hoofdo"cier. Als burgemeester denk je toch vaak dat je overal over gaat.’

24

17 Enquête Amper aandacht voor talent18 Interview Johan Remkes ‘Donner pakte ons aanbod niet op’19 Arbeidsmarkt Grotere kans op vrouwelijke gemeentesecretaris20 Islamscholen Puinruimer zelf in opspraak24 Rampenbestrijding Terreur in de polder28 Veiligheid Sluitende nazorg draaideurcriminelen

Uitdagingen op handhaving? Onze 61 consultants vertalen uw visie integraal naar de praktijk.

WIJ MAKEN STRATEGIE WERKZAAM.

Binnenlands Bestuur | 7 oktober 2011 3

AbonnementVoor een (gratis) abonnement zie de website: www.binnenlandsbestuur.nl Klik vervolgens op: Abonnementen en kies de vorm die bij u past.

ADVERTENTIE

REDACTIONEELErik van Zwam

De Randstadprovincie moet er ko-men, vindt het kabinet. Om de in-ternationale concurrentiepositie van Nederland te verbeteren, om de bestuurlijke drukte en wanorde aan te pakken, om de infrastruc-

tuur beter op elkaar aan te laten sluiten en om keuzes te kunnen maken. Nu werken Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland, de provincie Utrecht, de stad Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag allemaal voor zichzelf. Gezamenlijk beleid is er nauwelijks, tenzij het nodig is om de eigen positie veilig te stellen. Maar goed, het kabinet-Rutte wil de Randstadprovin-cie, maar dan zonder Zuid-Holland. Eigenlijk is het een halve Randstadprovincie met Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. Nou ja, een halve Randstadprovincie! Flevoland wil niet fuseren, zo hebben de commissaris van de koningin en een gedeputeerde al laten weten. En Utrecht? Ach, Utrecht wil best een beetje samen-werken met Noord-Holland en Flevoland, maar meer ook niet. Zuid-Holland wil weer wel fuseren met de andere drie. Begrijpelijk, want Rotterdam en Den Haag hebben samen besloten een Vervoersautoriteit op te richten voor de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. Het wordt een dubbelstad die samenwerkt op het gebied van infrastructuur, ruimtelijke ordening, economische ontwikkeling, innovatie, onderwijs, noem maar op. Voor de provincie Zuid-Holland blijft dan de taak over om de fietsbereikbaarheid in Delfland te regelen. Tsja, dat Zuid-Holland wordt dus zwaar gepiepeld door haar twee grootste steden. Geen wonder dat het wil fuseren met de andere provincies om op te trekken tegen de opstandige dubbelstad. En Amsterdam? Die stad vecht al jaren tegen de pro-vincie Noord-Holland en vice versa. Die twee motten elkaar gewoonweg niet. Als het Amsterdam uitkomt, dan wil het weleens samenwerken met Rotterdam. Een monsterverbond kan soms geen kwaad. En zo polderen we lekker verder in Holland. We houden elkaar goed bezig. We nemen de vlucht vooruit. We maken allemaal plannen en allianties die niet passen bij die andere plannen en allianties, maar doen alsof we de bestuurlijke drukte ergens, ten koste van de an-der, willen aanpakken. Ondertussen heeft minister Donner van Binnenlandse Zaken van het kabinet-Rutte de opdracht om nu echt vaart te maken met het aanpakken van die bestuurlij-ke drukte, zonder dat het precies duidelijk wordt wie, wanneer en hoe. En Donner! Hij wordt de vicevoorzit-ter van de Raad van State. Het is een publiek geheim. Zelfs in het kabinet-Rutte. Dus voordat een nieuwe mi-nister van Binnenlandse Zaken is ingewerkt…! Ach!Er ligt nog een blauwdruk van vóór de Napoleontische tijd. Iets met De Republiek der Zeven Provinciën uit 1588.

MINDER RECIDIVISTENFriese draaideurcriminelen worden na hun vrijlating intensief begeleid. De centrale coördinatie werpt vruchten af: het aantal recidivisten is in 3 jaar tijd gedaald van 125 naar 78.

28

LEKKER POLDEREN

In verband met de herfstvakantie verschijnt Binnenlands Bestuur volgende week niet. Het eerstvolgende nummer verschijnt op 21 oktober.

VOLGENDE WEEK GEEN BINNENLANDS BESTUUR


NIEUWS | LOKAAL

SPRAAKMAKER

CIJFERS:

Bron: CBS / Illustratie Niels de Hoog

Brenno de Winter

LEKTOBERICT-journalist en activist Brenno de Winter trekt de aandacht met ‘Lektober’, een reeks artikelen op de site Webwereld over met name beveiligingslekken in overheidswebsites. ‘Overheden hebben basale zaken niet op orde.’

Hebt u iets tegen de overheid?Zeker niet. Maar overheden hebben een publieke taak en het is belangrijk ze daarop aan te spreken. Burgers worden bij wet of moreel gedwongen om informatie op overheidssites achter te laten. Elke keer blijkt weer dat de overheid niet zorgvuldig met die gegevens omgaat. Ik hoor door het jaar heen over zoveel lekken dat ik het een keer wilde problematiseren. DigiNotar, het elektronisch pati-entendossier, de OV-chipkaart, de vingerafdrukken in het paspoort, persoonsgegevens die gelekt zijn door de provincie Gelderland via ervaarhetov.nl, het zijn privacynachtmerries en dan alleen nog maar de zaken die naar buiten zijn gekomen. Er is gewoon te weinig aandacht voor de bescherming van persoonlijke gegevens.

En helpt het een beetje?Stil houden werkt in ieder geval niet. Het openbaar maken geeft een publieke druk. Wij doen het op een verantwoorde manier door die organisaties in de gelegenheid te stellen de problemen eerst op te lossen en daarna pas te publiceren. En dat werkt

gelukkig wel degelijk; er wordt opeens niet meer zo lauw gereageerd. Govcert wordt actief, KING is heel goed in actie gekomen. Ik ben zelfs zeer inge-nomen met de reactie van de VNG. Ik denk dat ambtenaren daarin volwassener zijn dan veel be-drijven. Ze snappen dat ze een publieke taak heb-ben en publieke verantwoording. Bedrijven hebben vaak het gevoel dat ze er wel mee wegkomen.

Overdrijft u niet met al die lekken?Die kritiek krijg ik vooral uit de hoek van de techni-ci, die zeggen ‘dit zijn allemaal hele simpele lekken’. Maar daarmee onderstrepen ze juist mijn punt want ik wil geen ingewikkelde, moeilijke hacks. Ik wil gaten etaleren die evident zijn, die makkelijk te dichten waren geweest. Daarmee onderstreep je juist dat overheden een probleem hebben die zelfs basale zaken niet op orde hebben.

Waar ligt het nu eigenlijk aan?Ik zou het techno-optimisme willen noemen, de gedachte dat we alles met technologie kunnen, en ons er dus geen zorgen over hoeven te maken. Er wordt ook structureel te weinig nagedacht over hoe de informatiehuishouding vorm moet krijgen. Overheden zijn heel slecht in archiefvoering, ter-wijl de beschikbaarheid van informatie juist een van de pijlers van goede beveiliging is.Freek Blankena

Alphen a/d Rijn

Graag een streekkroketDe gemoederen in het stadhuis van Alphen aan den Rijn zijn verhit. De discussie gaat dan ook over een onderwerp van belang: moeten er wel of geen biologische kroketten in het stadhuis worden opgediend? De gemeenteraad is tot op het bot verdeeld over deze prangende kwestie. René Vrugt van het CDA twittert dat er nooit iets mis was met de kroketten. ‘Ik vind vega-kro-ketten een gruwel.’ Dat is tegen het zere been van Dominique de Roo van GroenLinks, die juist wel ge-steld is op de vega-kroket. En als het geen vega-kroket wordt, dan in ieder geval een biokroket. ‘Dat zijn ook echte kroketten, maar dan wel van happy koetjes.’De meeste raadsleden maakt het niet zoveel uit, al willen ze wel graag dat de gemeente zich richt op streekproducten. Een streekkroket, kan dat dan? Jawel hoor, zegt streekproductendeskundige Wil-

fred Simons op de website Alphen.cc. Slager Piet van den Berg uit Al-phen blijkt voor zijn kroketten vlees te gebruiken van koeien die in de wei hebben gelopen in de Hazers-woudse polder bij Alphen. En de vegetariërs kunnen zich tegoed doen aan de kaaskroket van Femke en Sander Pont uit Reeuwijk. Dat

ligt immers vlakbij Alphen, en in de kroket wordt ook nog eens Alphen-se bloem gebruikt. Als de streekge-bonden bio- en kaaskroketten nu snel worden ingevoerd in het stad-huis, kunnen de raadsleden zich weer over andere - misschien wel net zo belangrijke - zaken buigen.

Muiden

Van wie is dat water?Jeugdsentiment: de avonturen van James Onedin en Anne Webster. De muziek zwelde aan en daar ploegde de schoener Charlotte Rhodes door het ruime sop; tijd om te zwijmelen en te snotteren bij Onedin Line. Al-lerlei schepen werden in de jaren 70 voor de BBC-serie ge-bruikt. Met de Soren Larsen kun je nog steeds zeiltochten maken tus-sen de tropische eilanden in de Stil-le Zuidzee, maar met de Elisabeth Smit is het onfortuinlijk afgelopen. De schoener liep bij een najaars-storm in 2002 bij Muiden zo veel schade op, dat hij sedertdien niet meer heeft gevaren. Burgemeester Marleen de Pater van Muiden wil de driemaster nu weg hebben, maar zo gemakkelijk is dat niet. ‘Het heeft nogal wat moeite gekost om uit te vinden van wie het stuk water is waar dat schip ligt. We hebben er uitgebreid overleg over gehad. Het had van de gemeente kunnen zijn,

Gemiddelde prijs huizen

83% van de lezers leest het blad voor meer dan de helft

BB lezersonderzoek april 2011UW ORGANISATIE MET KRACHT OP KOERS?WWW.OSG.NL


LOKAAL | NIEUWS

ADVERTENTIEADVERTENTIE

NICO VISSCHERof van de provincie, maar volgens de laatste informatie is het van Rijkswaterstaat’, aldus De Pater. ‘Wij hebben bedacht dat het schip echt weg moet. Het is ontsierend. Ik kom erlangs als ik de boot naar Pampus neem, en het is mijn stellige indruk dat hij aan het zinken is.’ De wrakkenwet moet er nu aan te pas komen om de driemaster Elisa-beth Smit weg te krijgen. ‘We zijn met Rijkswaterstaat in gesprek. We hebben elkaar gevonden.’

Heumen

Raad koopt een koeDe massamoord in Srebrenica zal niet snel uit het Nederlands collec-tief geheugen worden gewist. De burgemeester van Heumen, Paul Mengde, en enkele raadsleden be-zochten de Bosnische stad dan ook tijdens de laatste herdenking van de moordpartij. En ze kwamen in contact met een van de weinige mannelijke overlevenden van het drama. De man heeft nu een klein stukje land, waar hij groente ver-bouwt en ook anderen, voorname-lijk vrouwen, laat werken en laat meeprofiteren van de opbrengst. Zijn grote wens: het bezit van een melkkoe en een paar geiten. Daar wilden de raadsleden, wethouders en burgemeester van Heumen wel aan bijdragen. Gezamenlijk hebben ze geld bijeengelegd om de koe te kopen. Nu de geiten nog.

Tholen

Snoepreisje naar VenloBij het woord ‘snoepreisje’ denkt menigeen al gauw aan delegaties van gemeenten die op bezoek gaan naar verre oorden, terwijl de rele-vantie voor het beleid in de ge-meente soms ver te zoeken is. Wat dat betreft zoeken de gemeente-raad en het college van Tholen het helemaal niet zo ver. Reisdoel is het krap 2 uur verderop gelegen Venlo. Tholen denkt erover om zich kandi-daat te stellen voor de Floriade, de wereldtuinbouwtentoonstelling. Dus is het zaak, zo menen college en raad, om eens een kijkje te gaan nemen bij de huidige Floriade in Venlo. Belachelijk, vindt de SP in Tholen. De gemeente wil immers

pas in 2022 de Floriade binnenha-len. En er moet eerst nog een haal-baarheidsonderzoek plaatsvinden om te kijken of Tholen zich eigenlijk wel kandidaat wil stellen. Een snoepreisje, niets meer en niets minder, vindt de SP. Het college van B en W vindt het tripje echter wel zinvol. Zo kunnen raad en college zich een beeld vor-men van het e!ect dat het evene-ment heeft op de omgeving. Dus snoepreisje of niet, raad en college van Tholen gaan. Zonder de SP.

Delfzijl

Spookdienst parkeergeldHet lijkt een beetje op het principe van slapend rijk worden. Een waar-detransportbedrijf haalt voor de gemeente Delfzijl de parkeermeters leeg en telt netjes de opbrengst daarvan. Nu hebben meer gemeen-ten dit zo geregeld, maar in Delfzijl is er iets opmerkelijks aan de hand: in deze gemeente is het betaald parkeren reeds een jaar afgeschaft en in de hele omgeving is er dus ook geen parkeermeter, slagboom

of betaalautomaat te bekennen. Toch blijft het bedrijf elke maand de rekening indienen voor de spookdiensten. De gemeente heeft inmiddels een intern onderzoek ingesteld. Of de meter ondertussen door blijft tikken is onbekend.

Lelystad

Monument van 30 jaar oudWanneer het alleroudste gebouw in een gemeente met sloop wordt be-dreigd, kan er flinke tegenstand verwacht worden. Zo ook in Lely-

stad. De gemeente heeft de grond onder het historische pand ver-kocht en wil dat het gebouw en de bijbehorende fietsbrug worden ge-sloopt om aan de vrijkomende grond een andere bestemming te geven. Klein detail: in Lelystad is het oudste gebouw slechts 30 jaar oud. Toch gaat het een aantal Lely-stedelingen aan het hart. Ze willen dan ook de sloop van het typisch jaren 70-gebouw stoppen. ‘Het is te markant om zomaar te slopen. Je kunt van mening verschillen over de vraag of het mooi of lelijk is, maar het is een stuk geschiedenis van Lelystad’, aldus een bewoner.


Bij hoger opgeleid overheidspersoneel denkt u waarschijnlijk niet direct aan Tempo-Team. Toch zijn we met Tempo-Team Professionals al jaren succesvol specialist in het bemiddelen van hoger opgeleide vakspecialisten. Kijk voor meer informatie op tempo-team.nl/professionals

Blijf bezig

Finance | HR | IT | Marketingcommunicatie & Sales | Medisch | Overheid | Supply Chain

Ambtenaren blijven Maar hoe zit het met hun rechten?

www.capra.n l

Abonneer u op onze nieuwsbrief

Capra (advocaten), gespecialiseerd in het ambtenaren- en arbeidsrecht. ‘s-Gravenhage 070-3648102 ‘s-Hertogenbosch 073-6131345 Zwolle 038-4235414


NIEUWS

ADVERTENTIE

Hogere uitkering als lokaal beleid spoort met kabinetsbeleid

Donner een nog rigoureuzere stap aan. De CDA-bewindsman wil de bekostiging door leges in zijn totali-teit herzien. Hij wil onderzoeken of ze kunnen worden vervangen door een ander financieringsinstrument. Te denken valt aan een bekostiging van de producten en diensten via het gemeentefonds.Voor de G4 is er weinig reden tot zorg. De vaste uitkering verdwijnt, maar door ze ‘intensievere taken’ toe te dichten op onder andere het gebied van ruimtelijke ordening, infrastructuur en gebiedsontwikke-ling. wordt het bedrag kunstmatig op het oude niveau gehouden. Goed nieuws is er ook voor de rijke gemeenten - die met veel OEM-in-komsten uit bijvoorbeeld nutsaan-delen: Donner laat ze ongemoeid. Ook hoge opbrengsten uit toeris-tenbelasting worden niet verevend.De gemeenten krijgen een maand de tijd om op Donners brief te rea-geren. Dat lijkt op voorhand aan de korte kant. Het plan - een funda-mentele wijziging van de financiële verhoudingen in dit land - vraagt in de ogen van velen om een principië-le discussie over de autonome posi-tie van gemeenten. Over de vraag bijvoorbeeld hoeveel zin raadsver-kiezingen nog hebben als het een minister is die op afstand de werke-lijke regie voert over de beleid sagenda van de ‘lagere over-heid’.

Hans Bekkers

De minister van Binnenland-se Zaken verlaagt de algemene uitkering voor gemeenten als hun beleid afwijkt van dat van het kabinet.

Een van de voornemens van minis-ter Donner (Binnenlandse Zaken, CDA) is om deze kabinetsperiode het gemeentefonds op de schop te nemen. Groot onderhoud noemt hij de herijking van de algemene uitke-ring. Het is voor het eerst in 15 jaar dat het gebeurt. De reden? De ge-meentelijke uitgaven zijn sinds en-kele jaren hoger dan het genor-meerde bedrag en de inkomsten uit de onroerendzaakbelasting (ozb) en Overige Eigen Middelen (OEM) blij-ken in de praktijk veel hoger dan de inkomsten die het Rijk als norm ver-onderstelt. Bovendien zijn er sinds 1997 flinke verschillen ontstaan tussen gemeenten. Met name wordt gekeken naar de positie van de G4. Amsterdam, Rot-terdam, Utrecht en Den Haag kre-gen altijd ook een specifiek vast bedrag, ongeacht de uitgaven. De grond hiervoor werd steeds meer in twijfel getrokken. Zijn de problemen in die steden unieker dan in bijvoor-beeld Almere of Eindhoven?Wat de contouren van de plannen zijn, heeft Donner nu uiteengezet in een brief over de verdeelsystema-tiek van de gemeentefinanciën. Deze is ter consultatie naar de de-partementen, de Vereniging van Ne-derlandse Gemeenten, de G4 en de

Raad voor de financiële verhoudin-gen gestuurd. Wat velen vreesden, een verlaging van de omvang van het gemeente-fonds, is geen werkelijkheid gewor-den. De omvang van het fonds staat niet ter discussie en ook het directe e!ect van de herverdeling op de algemene uitkering per gemeente blijft volgens afspraak beperkt tot jaarlijks maximaal 15 euro per inwo-ner gedurende 3 jaar. Dat klinkt als een bagatel, maar voor een gemid-delde gemeente van 40 duizend inwoners is dat op jaarbasis toch nog altijd 6 ton.

NORMATIEVE WEGING Om tot een nieuwe, afgewogen verde-ling van de algemene uitkering over de gemeenten te komen, voegt het Rijk een nieuw afwegingsinstru-ment toe: de normatieve weging. Wat dat inhoudt? Dat het Rijk straks bepaalt (via een zogeheten interbe-stuurlijk oordeel) welke gemeente-lijke uitgaven al dan niet via het ge-meentefonds worden gehonoreerd. Zo stuurt het kabinet bijvoorbeeld indirect met een structureel hogere bijdrage in het gemeentefonds voor openbare orde en veiligheid. Vrij vertaald: spoort het lokaal beleid met de centrumrechtse ambities van het minderheidskabinet, dan ziet de gemeente dat beloond in een hogere algemene uitkering. Wijkt het lokaal beleid daarvan af, dan krijgt de gemeente voor dat onderdeel minder geld. Wel blijft het de gemeente toegestaan de al-

gemene uitkering in te zetten voor haar ‘afwijkende’ beleid. Aan het principe vrije besteedbaarheid van de algemene uitkering wordt niet getornd, al lijkt met deze normatie-ve weging een eerste stap in die richting gezet.

DOELMATIGHEID Donners gemeentefonds-nieuwe-stijl heeft meer gevolgen voor de gemeentelij-ke autonomie. Den Haag gaat ook criteria opstellen ten aanzien van de doelmatigheid van de gemeentelijke uitgaven. Zo bont als de commissie Kalden - een van de ambtelijke be-zuinigingswerkgroepen van het vo-rige kabinet - maakt de minister het niet. Kalden stelde voor de beleids-uitgaven van de goedkoopste helft van de gemeenten als norm op te leggen aan de andere helft. De com-missie liet deze exercitie los op alle gemeentelijke beleidsterreinen en kwam tot de conclusie dat het Rijk op deze manier een paar miljard euro op het gemeentefonds kon besparen.Zover gaat Donner niet. Toch zit er in zijn definitieve brief over het groot onderhoud van het gemeen-tefonds nog altijd een tikje Kalden. ‘Ook criteria van goedkope uitvoe-ring en geen overbodige bureau-cratie behoren tot de normatieve weging’, schrijft de minister. Een andere streep door de gemeen-telijke rekening is het mogelijke ein-de van de legeshe"ng. De prijs van paspoorten en rijbewijzen was door het Rijk al gemaximeerd. Nu kondigt

Gemeentefonds Omvang gehandhaafd, verdeling anders


ACHTERGROND | ARBEIDSMARKTPL

UIS


ACHTERGROND

Vrije jongen in het stadhuis

De ZPP’er (Zelfstandige Publieke Professional) verenigt de drijfveren van ondernemerschap met werken voor de overheid. Dordrecht en Noord-Brabant stapten in de ZPP-proeftuin. Doel: tegen een billijke prijs kennis in huis halen en talent behouden.

MARTIJN DELAERE

Christophe van der Maat kon het niet langer aanzien. Zo veel talent dat niet wordt gedeeld, in de amb-telijke molens vastloopt of simpel-weg verdwijnt. Natuurlijk, er zijn uitdagende pools en detacheringen, maar uitwisseling van informatie en kunde tussen overheden is nog steeds eerder uitzondering dan regel. Leerde de overheid maar van de duurbetaalde organisatie-bureaus, verzucht Van der Maat. ‘Die wisselen de kennis die de over-heid gewoon in huis heeft uit en passen deze toe. Dat kunnen over-heden toch ook met elkaar organi-seren? Geef talenten de vrijheid om hun vleugels uit te slaan naar ande-re overheden. Laat ze als publiek

ondernemer aan de slag gaan en sta toe dat nieuwe kennis ingezet kan worden bij andere overheidsorgani-saties. Zo maak je werk met werk en wordt het publieke rendement van professionals binnen de over-heid vergroot.’Beleidsambtenaar Van der Maat (30) liep een jaar rond met het idee, spar-de, onderhandelde en praatte als brugman en sinds vorige maand is hij het: de eerste Zelfstandige Publieke Professional (ZPP) van het land. ‘Het ei van Columbus voor de nieuwe overheid’, zegt Van der Maat over deze door hem en Drechtsteden-collega Jochem Meulesteen ontwor-pen nieuwe aanstellingsvorm bij de overheid. ‘Je combineert de drijfveren

van het ondernemerschap met het werk voor de publieke zaak.’ Van der Maat is fulltime senior adviseur stra-tegie & beleid bij de bestuursdienst van de gemeente Dordrecht en krijgt wekelijks 9 uur onbetaald verlof. Daardoor werkt hij nu 27 uur voor Dor drecht en kan hij als ZPP’er tegen een publiek tarief werk doen voor andere overheden; klussen die aan-sluiten bij zijn persoonlijke ambities en takenpakket in Dordrecht. Zoals nu bij de provincie Noord-Brabant, waar hij tot het einde van het jaar 16 uur in de week aan alliantiemanage-ment en voor Brabantstad werkt.

FilosofieDe filosofie achter de ZPP’er is een-voudig: overheden hebben behoefte aan creatieve geesten met onderne-merszin en getalenteerde ambtena-ren hebben behoefte aan uitdagingen en flexibiliteit. Laat die ambtenaren bij de Belastingdienst een ‘Verklaring arbeidsrelatie resultaat uit overige werkzaamheden’ aanvragen en laat overheden de deuren openzetten voor deze ZPP’ers. Overheden kun-nen tegen een publiek tarief zo’n ondernemende ambtenaar inhuren en het ZPP’erschap in eigen gelede-ren bevorderen. Brabant betaalt voor de diensten van Van der Maat het detacheringstarief van gemeente-schaal 12 (zonder overheadbereke-ning), met een kleine risicotoeslag. Het publieke tarief voor senior advi-seurs en hoger is tussen de 60 en 85

De ZPP-proeftuin is een gezamenlijk initiatief van Dordrecht en De Netwerkstad van de initiatiefnemers Christophe van der Maat en Jochem Meulesteen. De ZPP’er past binnen het concept van de ‘nieuwe amb-tenaar’, die transparante afspraken maakt over resultaten en zelf invult hoe hij/zij die resultaten bereikt. De ZPP-proeftuin duurt één jaar, start klein en staat open voor uitbreiding. Dordrecht biedt in de ZPP-constructie ambtenaren een combinatie van een overheidsbaan in vaste dienst en flexibel ‘opdrachtne-merschap’ aan. Door een speciale onbetaald verlofregeling kan een ambtenaar ZPP-tijd kopen en gebruik blijven maken van de arbeidsongeschiktheidsverzekering, pensioenopbouw en zorgverzekering. Een re-guliere ondernemer moet deze kosten zelf voor zijn rekening nemen. In overleg met, in dit geval, Dord-recht kan de ZPP’er ook ervaring opdoen bij maatschappelijke organisaties of commerciële ondernemin-gen. In dat laatste geval wordt een plustarief gerekend. De ‘plus’ wordt vervolgens gebruikt voor de ontwikkeling van de medewerker, bijvoorbeeld door een cursus te financieren of tijd te besteden aan het schrijven van een artikel. De proeftuin wordt afgerond met een rapportage aan de directie van de gemeente. De Netwerkstad maakt in het proeftuinjaar een volledige uitwerking van de aanstellingsvorm-ZPP die beschikbaar is voor alle overheidsorganisaties. De Netwerkstad organiseert ook een ZPP- netwerk en ontwikkelt standaarden (o!ertes, facturen, belastingtips).

ZPP-PROEFTUIN


ACHTERGROND

euro per uur, exclusief btw. Detache-ring wil Van der Maat het niet noe-men. Hij zegt: ‘Met detachering ma-ken we meer administratiekosten dan nodig. Mijn baas maakt dan een afspraak met de baas van de andere organisatie, en onze P&O afdeling moet afspraken maken met de ande-re kant. Het individuele publieke on-dernemerschap is efficiënter. Laat mij mijn eigen boontjes maar doppen.’ Het had overigens weinig gescheeld of de plannen van Christophe van der Maat waren gestrand, toen hij deze zomer bij een goed adviesbureau aan de slag kon en de gemeente Dordrecht nog geen volmondig ja had gezegd tegen de ZPP-proeftuin. Van der Maat: ‘Ik werkte 4 jaar met plezier in Dord-recht en ben met mooie opdrachten bezig. Tegelijkertijd had ik besloten ook op andere plekken werkervaring te willen opdoen. Ik stond op een tweesprong. Ik kon bij het organisatie-bureau uitdagend werk doen of blij-ven werken voor Dordrecht, maar dan wel met ruimte voor het ZPP’erschap. Ik heb de keuze voorgelegd aan mijn leidinggevende en de gemeentesecre-taris en gevraagd samen de ZPP-proef-tuin te organiseren. Dordrecht besloot partner te worden. Ik blijf inzetbaar voor Dordrecht en ik kom met nieuwe kennis terug van mijn klussen. Ik merk het nu al. De kennis die ik opdoe bij de provincie Noord-Brabant past pri-ma bij mijn werkzaamheden voor nieuwe samenwerkingsvormen in de Drechtsteden. En het kost Dordrecht niets. Huren ze mij in via een advies-bureau, dan betalen ze het dubbele en kan ik ook nog hun kennis tegen hoge-re prijzen vermarkten.’

OnderscheidenDordrecht is in de ZPP-proeftuin ge-stapt omdat ambtenaren in deze ver-anderende samenleving flexibel in-zetbaar moeten zijn. En omdat ze goede en creatieve ambtenaren wil binden, zegt wethouder Piet Slee-king (Beter voor Dordt, o.a. Perso-neel en Organisatie). Sleeking: ‘We hopen met de ZPP-vorm een instru-ment in handen te krijgen waarmee onze organisatie zich kan onder-scheiden op de arbeidsmarkt. Daar komt bij dat Van der Maat zijn erva-ringen bij de provincie Noord-Bra-bant ook voor Dordrecht en de Drechtsteden kan inzetten. Op die manier kan hij zich verder ontwikke-len, komt een goede kennis en prak-tijkuitwisseling tot stand en bespa-ren wij ook nog eens een stevig bedrag aan bijvoorbeeld een MBA-

gemeente. Piet Sleeking: ‘We zetten in op verschillende faciliteiten op het gebied van het Nieuwe Werken, ta-lent- en leiderschapsontwikkeling en flexibilisering, bijvoorbeeld als het gaat om beloning. Het zijn allemaal aanpassingen die ervoor moeten zor-gen dat we een sterke en aantrekke-lijke ambtelijke organisatie houden.’ Piet Sleeking zegt zich te realiseren dat niet iedere ambtenaar morgen op zijn deur klopt met een lang ge-koesterde ZPP-wens. ‘Uiteraard moet het wel passen in de persoonlijke si-tuatie en ontwikkeling van de mede-werkers. Daarnaast neem je als pu-bliek ondernemer wel risico’s. Ik ben daarom erg benieuwd hoeveel amb-tenaren willen meedoen. Overheids-organisaties die willen aansluiten bij de proeftuin zijn welkom!’

DecentralisatieDordrecht is groot genoeg om een prijzige senior adviseur bij een ad-viesbureau in te huren. Kleine ge-meenten hebben het lastiger. Vooral zij hebben daarom baat bij deelname aan de ZPP-constructie, meent Van der Maat. ‘Door de uitdagingen die eraan komen en de bezuinigingen waarin ze zitten, staat de kwaliteit van de ambtelijke organisatie in vooral de kleine gemeenten onder druk. Hoe mooi zou het zijn als de kennis die in grote gemeenten als Breda of Leeuwarden wordt ontwik-keld, voor een publiek tarief kan worden ingezet in Zundert of Litten-seradiel.’ De ZPP-formule werkt volgens Van der Maat vooral bij concrete op-drachten. Hij zegt: ‘Neem de aan-staande decentralisaties in het socia-le domein of het breder toepassen van innovatieve besparingen die óveral worden uitgevonden. We vin-den het wiel opnieuw uit, terwijl aan dergelijke opdrachten wellicht een professional verbonden is die dat wiel direct aan de kar bij een andere organisatie kan klikken.’

VOOR JE HET WEET ZEGGEN ZE ‘MOOIE PRAAT, MAAR ZAKKENVULLER’

Netwerkpools en detacheringsconstructies tussen overheden stimuleren de flexibiliteit en de uitwisseling van kennis. De ZPP-vorm is aanvullend op deze constructies en gaat verder doordat de ambtenaar zelf ook risico neemt. Bij detachering vanuit een gemeente is sprake van vaak kleinschalige uitwis-seling en vindt daarvoor per medewerker verrekening van uren plaats. Bij pooling maken de deelnemende organisaties op grotere schaal afspraken over het delen van personeel. Dit sys-teem lijkt meer op de ZPP-vorm dan detachering, omdat uren worden geregistreerd en wordt gekeken of iedereen evenveel uren heeft gehaald als gebracht. De organisatievorm van de pools zijn verschillend, maar meestal wel bedoeld om op gro-tere schaal capaciteit te delen. Netwerkpools vergemakkelij-ken de uitwisseling en maken het mogelijk dit tegen lagere transactiekosten te organiseren dan bijvoorbeeld afzonderlij-ke detacheringen. Netwerkpools en detachering verschillen vooral van het ZPP-erschap, omdat bij de ZPP’er het individu-eel publiek ondernemerschap meer centraal staat. Dat bete-kent onder andere dat de ambtenaar zelf risico neemt door eerst een deel van zijn salaris in te leveren en zelf verantwoor-delijk is voor het verwerven van opdrachten. Ook heeft de ZPP’er naast de opdrachtgever geen hiërarchisch leiding-gevende. Bij detachering en netwerkpools ligt dit anders. De ZPP’er kiest voor deze investering omdat hiermee een grotere professionele vrijheid ontstaat.

ZPP VERSUS POOLING

De Dordtse wethouder Piet Sleeking: ‘Overheidsorganisaties die willen aansluiten bij onze proeftuin zijn welkom.’

DORD

RECH

T

opleiding.’ De wethouder heeft er vertrouwen in dat het ondernemer-schap in het gemeentehuis uiteinde-lijk twee kanten opwerkt. Zegt Slee-king: ‘De ZPP’er is vrij om de in Dordrecht ontwikkelde kennis toe te passen bij andere overheden. Tegelij-kertijd gaan we ervan uit dat de op-gedane kennis en contacten van meerwaarde zijn voor de eigen organisatie.’De ZPP-aanstellingsvorm past vol-gens de Dordtse wethouder binnen het nieuwe personeelsbeleid van de


ACHTERGROND

Maar ook grote gemeenten kunnen profiteren van ZPP’ers, meent Van der Maat. De vergrijzing komt eraan. Kennis lekt weg. Hoe lossen we dat op? Christophe van der Maat: ‘Dat moet je doen door een netwerk van professionals tussen overheden én tussen overheid en markt te organise-ren, waarbij je vaart op de ontwikkel-behoefte van die professionals en de drijfveren van het publieke onderne-merschap.’ Via de ZPP-constructie kunnen gemeenten niet alleen jonge honden als Van der Maat, maar ook gepensioneerden aantrekken. ‘Ieder-een met passie en ondernemerszin. Voor jonge ambtenaren kan het een reden zijn om voor de overheid te blijven werken; voor mij is het dat zeker’, aldus Van der Maat. ‘Ik wil mij ontwikkelen door meer gevarieerde werkervaring op te doen en dat met elkaar te gaan verbinden. Ook bij Shell of Unilever, waarom niet? Dat organiseren we sneller via de ZPP-vorm en ik denk dat Dordrecht heel blij zou zijn als mij dat lukt. In plaats van 10 duizend euro uit te geven voor een opleiding, hoeven ze mij al-leen maar onbetaalde tijd te geven.’

Publiek tariefDe ZPP’er voldoet aan de behoefte van een ondernemende overheid, gelooft Christophe van der Maat stel-lig. En net als hij zijn er talloze jonge (en niet meer zo jonge) ambtenaren die houden van flexibiliteit en uitda-ging, maar niet de stap naar het ech-te ondernemerschap willen of dur-ven maken. De ZPP’er blijft immers zijn pensioen opbouwen en profi-teert ook van de riante secundaire arbeidsvoorwaarden in overheids-land. Het ‘publieke tarief’ staat daar tegenover. Maar er kleven ook risico’s aan het ZPP’erschap. Van der Maat: ‘De bete-kenis van een afdeling vervaagt. Dat zie je toch al gebeuren onder invloed van het Nieuwe Werken. Het gevaar is dat je niet meer ‘plaatsbaar’ bent, dat je een lone wolf wordt. In Bra-bant is het: wie is die gast en in Dor-drecht is het: waar is die gast? Ik merk ook dat er verschillend op mijn ZPP-verhaal wordt gereageerd. Daar moet ik alert op zijn. Voordat je het weet kleeft er een beeld van ‘mooie praat, maar zakkenvuller’ aan je. Het ligt anders, ik geloof in de publieke zaak, maar wil die wél graag op mijn eigen manier en vanuit mijn eigen professionaliteit dienen.’Christophe van der Maat heeft met Dordrecht afgesproken om na een

jaar te bezien of de ZPP-aanstellings-vorm juridisch, organisatorisch en sociaal houdbaar is. Er komt ook een publieke code voor ambtenaren die tussen markt en overheid werken en een tarief verdienen dat past bij een moderne overheid. ‘Zie het als zelf-regulering van de ZPP’er’, aldus Van der Maat. Wellicht met een stichting die het netwerk ondersteunt en als toezichthouder de gemeentesecreta-rissen van de aangesloten gemeen-ten. Van der Maat: ‘Ik heb geen zin in rompslomp, maar het moet wel transparant en duidelijk zijn dat het om een publiek initiatief gaat. An-ders is het concept niet houdbaar. We combineren markt en overheid zonder concessies te doen aan de normen van de moderne publieke sector. Ik kom straks niet in een Audi A6 voorrijden; daarvoor had ik echt een andere weg moeten inslaan.’ <

Meer informatie:Informatie over de ZPP-aanstellingsvorm is te vinden op www.denetwerkstad.nl

Bram Steijn, hoogleraar bestuurskunde aan de Erasmus Uni-versiteit Rotterdam, gespecialiseerd in personeelsbeleid bij de overheid, vindt de ZPP’er een spannende ontwikkeling in het openbaar bestuur. Hij zegt: ‘Ik kan mij voorstellen dat een ondernemende groep ambtenaren dit ZPP’erschap heel inte-ressant vindt. Je trekt er misschien ook een ander type amb-tenaar mee aan. Sommige jonge ambtenaren klagen niet voor niets over het gebrek van resultaatgerichtheid van de over-heid. Dat stop je hier in je contract. Dat bevalt mij wel. We wil-len dat verschillende gemeenten of overheden gebruikmaken van gemeenschappelijk beschikbare kennis en dat vooral klei-nere gemeenten aan poolvorming doen, maar die structuur komt nauwelijks van de grond. De ZPP’er zou die gewenste structuur kunnen vlottrekken en een goed instrument kunnen zijn om de schaarse kennis die niet continu nodig is, te verde-len. Ik zie ook wel wat problemen; denk aan de integriteit. Een leuke opdracht, maar je gewone werk lijdt eronder. Zolang er afspraken zijn gemaakt en de leidinggevende weet wat er gebeurt, hoeft dat overigens geen ellende te geven. Het risico weegt niet op tegen het voordeel van kennisdeling tussen overheden. Nu maar hopen dat onze ZPP’er genoeg opdracht-gevers kan vinden.’

‘SPANNENDE ONTWIKKELING’

Christophe van der Maat, de eerste Zelfstandige Publieke Professional.

ARN

OLD

VAN

WES

T


NIEUWS

35 gemeenten op rand van de fina

waarin alle gemeenten gezamenlijk (forse) verliezen nemen. Daaruit blijkt volgens Ten Have dat gemeen-ten zijn begonnen met het aanpas-sen en herontwikkelen van plannen, het temporiseren van faseringen en het uit de markt nemen van pro-gramma’s.In het rapport Financiële e!ecten van de vastgoedcrisis bij gemeente-lijke grondbedrijven wordt gecon-stateerd dat het aantal potentiële artikel 12-gemeenten kan oplopen

naar 35 - 8 procent van het totaal. Hun totale reservepositie is naar verwachting niet meer toereikend om financiële tegenvallers in het grondbedrijf op te vangen. De mi-nisters Donner (Binnenlandse Za-ken) en Schultz van Haegen (I&M) stellen echter dat dat in de praktijk tot nu toe niet zichtbaar is. ‘In 2011 hebben drie gemeenten een aanvul-lende uitkering artikel 12 aange-

Tegenvallende verkopen van bouwgrond leiden ertoe dat mogelijk 35 gemeenten aan de bedelstaf raken. De crisis hakt er nog erger in dan verwacht.

Uit (vervolg)onderzoek van Deloitte Real Estate Advisory blijkt dat de economische crisis grotere gevol-gen heeft dan verwacht. In opdracht van de ministeries van Binnenland-se Zaken, Infrastructuur en Mobili-teit (I&M) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) on-derzocht Deloitte vorig jaar de ge-volgen aan de hand van de jaarreke-ningen 2009 van 180 gemeenten. Dit jaar deed Deloitte dat opnieuw, maar nu op basis van 145 rekenin-gen over 2010. ‘We waren vorig jaar te optimistisch’, zegt Frank ten Have van Deloitte.De gemeentelijke verliezen op ruim-telijke plannen kunnen de komende jaren oplopen tot 2,9 miljard euro. Dat is een half miljard meer dan waar vorig jaar nog van uit werd ge-gaan. Reden hiervan is dat de crisis langer lijkt aan te houden. Het ver-wachte latere herstel heeft een ne-gatief e!ect op de grondprijzen. Daarmee hebben de meeste ge-meenten nog geen rekening gehou-den in hun ramingen. De meeste gemeenten kunnen volgens Ten Have het verlies weliswaar opvan-

gen uit hun reserves, maar een flink aantal gemeenten zal noodgedwon-gen extra moeten bezuinigen. Vorig jaar bleek dat gemeenten voor 1 miljard euro aan directe verliezen moesten inboeken. Zij hebben dat inmiddels voor 760 miljoen euro gedaan, maar nu blijken er nieuwe directe opgaven voor 1 miljard euro te liggen. Waar in vorige jaren nog sprake was van - soms flinke - winsten uit het grondbedrijf, is 2010 het eerste jaar

‘Steden moeten snel schoon schip maken’

Financiën Grote verliezen op bouwgrond

afgeboekt, maar het maken van zware keuzes en het stoppen met bepaalde projecten is nog zelden aan de orde. Nog maar 10 tot 20 procent van de gemeenten heeft echt besef van de urgentie. De an-dere verkeren in de veronderstelling dat de crisis tijdelijk is en dat we terugkeren naar de gouden tijden. Temporiseren lijkt de leidende filo-sofie.’ Gemeenten houden volgens Van Dijken hun plannen wel tegen het licht, maar gaan ondertussen op een laag pitje gewoon door met ont-wikkelen. TIJDBOM Volgens Jan Bron, wet-houder Ruimtelijke Ordening & Volkshuisvesting van Hengelo en

Gemeenten moeten snel schoon schip maken en wo-ningbouwplannen bijstellen of afblazen. Dat stellen des-kundigen van Nicis, kennis-instituut voor steden.

Gemeenten moeten al hun energie steken in kansrijke plannen en radi-caal een streep halen door onhaal-bare of kwakkelende plannen, zegt Koos van Dijken van Nicis Institute, een van de samenstellers van een analyse van de situatie in de mid-delgrote steden (G32). Gebeurt dat niet, dan rollen er korte termijnop-lossingen uit en zullen beleggers en financiers hun handen van de stad aftrekken.

Samen met het Kadaster maakte Nicis een analyse van de crisis in de gebiedsontwikkeling. De conclusie is dat de noodzaak voor een snelle reality check groot is. Steden moe-ten in kaart brengen wat de binnen-stedelijke behoefte is, wie nog wil-len en kunnen investeren, en uitgaan van bescheiden groeiscena-rio’s. Als dat is gebeurd, moeten zij scherpe keuzes maken binnen be-staande programma’s en hun ver-lies nemen. Pas als is afgerekend met de erfenis van het verleden, kan er weer beweging komen in de stedelijke ontwikkeling. Volgens Van Dijken wordt er nog veel getalmd: ‘Je merkt onder be-stuurders veel onrust. Er wordt wel

namens G32 een van de ‘probleem-eigenaren’ van het dossier stedelij-ke herprogrammering, zullen Rijk en sommige provincies moeten bij-springen om steden niet verder in het schuldenmoeras te laten zak-ken. Hij spreekt van een ‘tikkende tijdbom’ en vreest, anders dan de ministeries van Infrastructuur en Milieu en Binnenlandse Zaken, een golf artikel-12-aanvragen. ‘We heb-ben het over een majeur probleem, dat erger wordt door de stijgende rentelasten en met het verdwijnen van het Investeringsbudget Stede-lijke Vernieuwing in 2014. Steden moeten samen krachtig zeggen: wij redden het niet.’ Co Verdaas (PvdA), gedeputeerde

BERT

SPI

ERTZ

/ H

.H.

Bouwrijp gemaakte grond in Almere.


NIEUWS

nciële afgrondvraagd. Bij geen van deze gemeen-ten was het gevoerde grondbeleid de hoofdoorzaak’, aldus pogen zij de harde conclusie van de onderzoe-kers af te zwakken. Ten Have wijst er echter op dat er zich door de crisis ook elders in de gemeentefinanciën tegenvallers kunnen voordoen.

ALARMEREND Wie gelijk krijgt, zal nog dit najaar blijken. Dan heb-ben de provincies als toezichthou-ders op de gemeentefinanciën hun analyse van de jaarrekeningen ge-reed. Zij besloten tot een exercitie op het thema grond exploitatie na het alarmerende Deloitte-rapport van vorig jaar. Voor het eerst houden de provin-cies nu de jaarrekeningen nauwlet-tender tegen het licht waar het gaat om de tegenvallers van het grondbedrijf. Die worden afgezet tegen de algemene reservepositie. Die reserve positie is volgens Ten Have op zijn hoogst gelijk geble-ven, waar hij de vorige jaren almaar steeg. Pas tegen het eind van dit jaar hebben de provincies een con-creter beeld bij welke gemeenten sprake is van een negatieve alge-mene reserve door het gevoerde grondbeleid. En ook of dat tot ge-volg heeft dat preventief toezicht moet worden ingesteld door de provincie of dat zelfs sprake is van een beroep op artikel 12.

De ministers Donner (BZK) en Schultz van Haegen (I&M) willen dat ge-meenten en gemeenteraden voortaan bewuster de afweging maken tussen de inzet van een actief grondbeleid (met risico) en een facilite-rend grondbeleid. Om de transparantie van grondexploitaties te ver-groten en risico’s voor gemeenten te beperken, worden inmiddels en-kele maatregelen genomen. Door meer inzicht in het grondbeleid kunnen gemeenteraden en provinciale staten beter sturen op presta-ties en risico’s. Daartoe wordt de regelgeving rond de verslaglegging van de gemeentelijke begroting en verantwoording verbeterd. Volgens de ministers zijn daarin slechts ‘beperkte’ verbeteringen mogelijk.In onderlinge samenwerking tussen beide ministeries wordt ook beke-ken welke verbeteringen op gebied van het grondbeleid mogelijk zijn in de rijkswet- en regelgeving, zoals in het omgevingsrecht en de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg).Verder willen de bewindslieden dat gemeenten meer onderling en in overleg met de provincie afspraken maken over programmering en ontwikkeling van woningbouw, kantoorruimte en bedrijventerreinen. Daarmee wordt voorkomen dat er op individueel gemeentelijk niveau sprake is van te optimistische planning en verwachtingen met nave-nante negatieve gevolgen.

‘STOP MET OPTIMISTISCH PLANNEN’

Voor de middelgrote gemeenten (G32) dreigt een gezamenlijk verlies van 414 miljoen euro op de on-bebouwde percelen in portefeuille. Dat is de progno-se van Nicis, kennisinstituut voor steden. Voor de in 2001-2011 aangeschafte percelen is door de G32-steden ruim 838 miljoen euro neergeteld. De verlies-raming is aan de voorzichtige kant, omdat het mo-gelijke verlies op bebouwde percelen die herontwikkeld moeten worden (oude spoorzones, industrieterreinen) en op impopulaire bebouwde percelen niet in de cijfers betrokken is.

Van de G32 lopen Zwolle en Haarlemmermeer het grootste financiële risico met onbebouwde gronden. Zij leveren 40 miljoen euro in als door hen aange-kochte grond weer tegen agrarische waarde in de boeken komt. Genoemde steden worden op de voet gevolgd door Breda (39 miljoen euro) en Nijmegen (38 miljoen). Apeldoorn sluit de kopgroep met een geraamde afboekingswaarde van 32 miljoen. Zaan-stad en Schiedam vormen met flinke afstand de achterhoede met een verwachte afboekingswaarde van respectievelijk 3 miljoen en 0.

PROGNOSE VERLIES G32

De voorspelling van vorig jaar was dat zestien gemeenten wegens fi-nanciële problemen onder curatele zouden komen staan. Die prognose heeft Ten Have op basis van de meest recente jaarcijfers naar boven toe bijgesteld: de onder verscherpt toezicht stelling dreigt dus voor ruim dubbel zoveel gemeenten. ‘Onze prognoses waren te optimis-tisch. De verklaring? Tja, de markt is er niet veel beter op geworden. De financierbaarheid is een steeds gro-ter probleem, het algemeen consu-mentenvertrouwen blijft laag. Door het afscha!en van de overdrachts-belasting is de aanschaf van be-staande woningen weliswaar goed-koper geworden, maar dat voordeel van 4 procent geldt niet voor nieuw-bouw. Het dalende aantal transac-ties komt door de maatregel nog verder onder druk’, aldus Ten Have.Hij sluit niet uit opnieuw te optimis-tisch te zijn. ‘Publiek-private samen-werkingsprojecten hebben we net als vorig jaar niet meegerekend, maar die kunnen wel tot een extra tegenvaller van circa 1 miljard euro leiden’, zegt hij. Bovendien verwacht hij dat door de daling van de huizen-prijzen een prijscorrectie op de grondprijzen niet kan uitblijven. ‘De vraag is hoe realistisch de bezuini-gingen zijn die veel gemeenten heb-ben aangekondigd op bijvoorbeeld de plankosten en het kwaliteitsni-

veau van de plannen. Je kunt er op papier wel een paar procent vanaf trekken, maar de praktijk blijkt vaak erg weerbarstig’, aldus Ten Have.Gemeenten hadden blijkens het De-loitte-onderzoek van vorig jaar voor 12 miljard euro aan werk onder han-den. Uit het nieuwe onderzoek blij-ken ze voor 13,1 miljard euro aan grondposities te hebben ingeno-men. Vorig jaar werd daarop een verlies van 2,4 miljard euro voor-speld - 1 miljard euro ‘echt’ verlies en 1,4 miljard euro aan verdamping van toekomstige winsten.

Door vertragingen in de planning, verschuiving in de programmering (minder dure, meer goedkope wo-ningen) en een lager dan verwachte grondprijs gaat Deloitte er inmid-dels vanuit dat het ‘echte’ verlies 1,8 miljard euro bedraagt. Daarvan is blijkens de jaarrekeningen over 2010 inmiddels al bijna 800 miljoen euro genomen. Voor dat bedrag zijn er voorzieningen getro!en. ‘Er is dus nog iets meer dan 1 miljard euro te gaan’, zegt Ten Have.

Hans Bekkers

Ruimtelijke Ordening in Gelderland, ziet in ‘wegstrepen’ van plannen en projecten een deel van de remedie. Gelderland is al begonnen met het opruimen van de (volgens Nicis) ‘planningspuinhopen’. ‘In de Achter-

hoek bijvoorbeeld heeft dat geleid tot het schrappen van de bouw van acht- à negenhonderd woningen.’ Verdaas onderschrijft veel conclu-sies uit de analyse, maar vindt de woningbouw- en grondexploitatie-

crisis ‘niet te duiden zonder er de woningmarkt in z’n geheel bij te betrekken’. Het grootste probleem is volgens hem ‘nul doorstroming’. ‘Huur en koop zijn gescheiden markten. Jaren is lucht in het sys-

teem gepompt. Eigen woningbezit gold als vermogensontwikkelaar. Er treedt nu een gezonde correctie op, door de recessie, de demografi-sche ontwikkelingen en de terug-houdendheid van de banken. Huizen zijn om in te wonen, niet om rijk van te worden.’ Ten behoeve van doorstroming moet in zijn visie de woningmarkt snel geliberaliseerd. De hypotheek-renteaftrek mag daarbij niet heilig zijn, omdat dit systeem voor ver-keerde prikkels zorgt. Een funda-mentele vraag volgens Verdaas: ‘Gaan we investeren in het aanpas-sen van de woningvoorraad of hel-pen we mensen in de juiste woning te komen?’

Yvonne Jansen


NIEUWS

BB ZAPPwww.binnenlandsbestuur.nl

Aangifte van ‘adviesfraude’ en ‘corruptie’ na ontwerpwedstrijd

bezoekerscentrum nog altijd niet begonnen. In de afgelopen jaren heeft de gemeente de plannen di-verse malen bijgesteld, en zijn door de Groep Smeijers verscheidene procedures gevoerd. De Groep Smeijers is ervan over-tuigd dat bij de ontwerpwedstrijd een dubieus spel is gespeeld. Het bedrijf is inmiddels in diverse pro-cedures verwikkeld in een poging om zijn gelijk te halen. Vorige week werd bij de regiopolitie Brabant Zuid-Oost aangifte gedaan wegens vermeende strafbare feiten die zou-den zijn gepleegd door oud-wethou-

der Anja Thijs, de bosgroep en door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING).BING stelde vorig najaar vast dat bij de ontwerpwedstrijd alle democra-tische spelregels in acht zijn geno-men. Dit oordeel stond destijds haaks op een in opdracht van de Groep Smeijers opgesteld rapport. Hierin concludeerde bestuurskundi-ge Hans van den Heuvel dat de bos-groep zich pas na sluiting van de wedstrijd bij de gemeente had aan-gemeld, en dat ook in andere op-zichten grove fouten zijn gemaakt.De Groep Smeijers wil nu dat het

Tegen een oud-wethouder, het integriteitsbureau BING en een regionale bosgroep is aangifte gedaan wegens ver-meend strafbaar handelen bij een ontwerpwedstrijd. Een bedrijf dat de opdracht misliep, meent dat sprake is van onder meer omkoping, corruptie, adviesfraude en smaad.

De ontwikkeling van een bezoekers-centrum (‘toeristische poort’) aan de rand van natuurgebied Het Keel-ven blijft de gemeente Someren en

andere betrokkenen achtervolgen. Voor het project werd in 2003 een ontwerpwedstrijd uitgeschreven. In 2004 gunde de gemeente de op-dracht uiteindelijk aan de Bosgroep Zuid Nederland, waar toenmalig wethouder Anja Thijs (CDA) op dat moment in het bestuur zat.De winnende bosgroep, een samen-werkingsverband van bos- en grondeigenaren, had voor deelname aan de wedstrijd samenwerking ge-zocht met een horecabedrijf. Daar-door liep een ander horecabedrijf, de Groep Smeijers, de opdracht mis. Tot nu toe is de bouw van het

Integriteit Nieuw hoofdstuk in slepende zaak Someren

De aangifte van Groep Smeijers is gericht tegen vier personen.

■ BART NIJSSEN, oud-coördinator, later directeur en thans in een an-dere functie werkzaam bij de Bosgroep Zuid Nederland. Nijssen heeft zich volgens de Groep Smeijers schuldig gemaakt aan ‘kennelijke om-koping’ van toenmalig wethouder Anja Thijs door haar te vragen be-stuurslid van de bosgroep te worden. In ruil voor ‘invloed en mogelijke projectsubsidies voor de gemeente’, verwachtte de bosgroep volgens de Groep Smeijers ‘politieke wederdiensten’, waardoor de ontwerpwed-strijd zou zijn gemanipuleerd en de bosgroep uiteindelijk als winnaar werd uitgeroepen.

■ ANJA THIJS, oud-wethouder van de gemeente Someren (periode 2002-2008) en ex-bestuurslid van de Bosgroep Zuid Nederland. Thijs (CDA) is sinds maart 2008 burgemeester van de gemeente Eersel. In haar functie als wethouder heeft Thijs zich volgens de Groep Smeijers bezondigd aan ‘kennelijke passieve corruptie, al was dit niet meteen in geldelijke zin’. In de visie van de Groep Smeijers ging Thijs in 2003 ‘via een situatie van verbonden belangen een evidente belangenverstren-geling aan’ door als wethouder tevens bestuurslid te worden van de bosgroep. Thijs zou er ‘achter de schermen’ alles aan hebben gedaan om ‘de positie van haar bosgroep maximaal te versterken en te promo-ten’. Er zou sprake zijn geweest van ‘actieve politieke manipulatie’ van het college van Someren, de ‘eigen CDA-fractie’ en uiteindelijk de vol-

tallige gemeenteraad. In de aangifte stelt de Groep Smeijers: ‘De Bos-groep Zuid Nederland zat door deze infiltratie in de wedstrijdorganisa-tie in een fauteuil voor de winst.’ Het belang voor de wethouder lag volgens de Groep Smeijers in ‘een mooie positie voor de gemeente, en voor zichzelf als wethouder bosbeheer’.

■ JAAP TEN WOLDE EN EMILE KOLTHOFF, directeuren van BING (Bu-reau Integriteit Nederlandse Gemeenten). Ten Wolde en Koltho! zijn volgens de Groep Smeijers verantwoordelijk voor het verschijnen van een ‘gemanipuleerd’ rapport. De waarheidsvinding en een eerlijke pro-cesgang zijn hiermee geweld aangedaan, meent de Groep Smeijers, die spreekt van ‘adviesfraude’ en ‘obstructie van recht’. ‘Valse bekentenis-sen zijn buiten ede zonder wederhoor voor waarheid aangenomen (…). Dit alles ten gunste van de aangeklaagde bestuurder en bestuursorga-nisatie van de gemeente Someren, en diens privaatrechtelijke samen-werkingspartner Bosgroep Zuid Nederland.’ De Groep Smeijers gaat er vanuit dat sprake was van ‘een vooropgezet doel’ om ‘in strijd met de waarheid’ te adviseren. De Groep Smeijers voelt zich voorts door BING aangetast in de eer en goede naam. In het BING-rapport wordt gesteld dat de Groep Smeijers de BING-onderzoekers zou hebben ‘gestalkt’ met 33 e-mails, ‘geprint 50 bladzijden’. Ook zou oud-wethouder Thijs, volgens BING, door de Groep Smeijers onheus zijn bejegend. De Groep Smeijers vindt deze conclusies beledigend, en meent dat sprake is van smaad.

AANGIFTE TEGEN VIER PERSONEN

GREEN DEAL Energie halen uit rioolslib, zonnepanelen op woon-huizen rendabeler maken en on-gebruikte stukken land aanwij-zen om tijdelijk windturbines te plaatsen. Dat zijn voorbeelden van plannen die het kabinet heeft om meer ‘groene groei’ te realiseren, ofwel een duurzamer samenleving. De politiek en

maatschappelijk organisaties zijn verdeeld over de ‘Green Deal’ en spreken over doelstel-lingen die er al lang waren. AGRESSIE Het geweld tegen medewerkers van de Sociale Dienst is in vergelijking met 4 jaar geleden toegenomen met 8 procent. Dat blijkt uit een rapportage over agressie tegen

mensen in de publieke sector dat minister Donner (Binnen-landse Zaken) aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.Schoon Gemeenten steeds va-ker via gedragsbeïnvloeding hun straten en pleinen schoner te krijgen of te houden. Rotterdam is daarin een van de voorlopers, stellen Agentschap NL en Stich-


NIEUWSLex van Almelo

BESTUURSRECHT

Een buurgemeente met bestuursdwang aanzetten om de wegenonderhoudsplicht na te komen, kan niet. Maar een rekening sturen kan wel. Als de buur-gemeente dan in gebreke blijft, moet je naar de burgerlijke rechter.

De Haarlemmertrekvaart tussen Leiden en Haarlem loopt deels door de gemeente Oegstgeest. Op grond van de Wegenwet heeft Oegstgeest de zorgplicht voor de weg die langs de vaart loopt over haar grondgebied. Maar volgens de toepasselijke ‘wegenlegger’ is de ge-meente Leiden verantwoordelijk voor het onderhoud van de eerste kilometer vanaf de gemeentegrens. Het blijkt een onhandige situatie. Wie doet wat? En wie betaalt dat? De colleges van B en W van beide gemeen-ten komen niet op één lijn. Met name de kosten zijn een breekpunt. In maart 2006 gelast het Oegstgeester college de gemeente Leiden onder oplegging van be-stuursdwang binnen 4 weken met een planning te ko-men voor het onderhoud aan de weg, drie bruggen, de duikers en de berm. Bovendien moet Leiden binnen 10 dagen beginnen met de weg.Als Leiden bezwaar maakt tegen dit paardenmiddel, verklaart het Oegstgeester college dit niet-ontvanke-lijk. Wel schrapt het college de bermen uit het bevel. Ondertussen overleggen beide colleges. Zij spreken af dat Leiden 1,25 miljoen euro bijdraagt in de onder-houdskosten, terwijl Oegstgeest 2,3 bijdraagt aan de nieuwe ontsluitingsbrug voor de wijk Poelgeest.De rechtbank ‘s Gravenhage buigt zich twee maal over de kwestie. De eerste keer vernietigt de rechtbank het besluit over het bezwaar. Het Oegstgeester college schrapt daarna een deel van het traject uit het bevel. Als Leiden vervolgens opnieuw in beroep gaat, draait de rechtbank het besluit over de bestuursdwang terug. Onder meer omdat beide gemeenten inmiddels afspra-ken hebben gemaakt.Beide colleges gaan in hoger beroep. Leiden wil een principieel antwoord op de vraag of zij verantwoordelijk is voor het onderhoud. Oegstgeest wil een stok achter de deur hebben ‘voor de theoretische kans dat Leiden niet vrijwillig aan de afspraken voldoet’.De Raad van State bevestigt dat Leiden volgens de we-genlegger verantwoordelijk is voor het onderhoud. De Raad herhaalt wat hij in 2007 al zei: de algemene zorg-plicht van een gemeente voor de wegen op haar grond-gebied kan geen basis zijn om de onderhoudsplicht van een andere gemeente te handhaven met bestuurs-dwang. Voor zover de gemeente die plicht verzuimt, moet je nakoming afdwingen via de burgerlijke rechter, want die is gespecialiseerd in onderhoudskwesties. Wel kan de zorgplichtige gemeente de onderhouds-plichtige gemeente verplichten voor het onderhoud te betalen. Dat is dan weer een bestuursrechtelijk besluit. Dat betekent dat je na bezwaar desgewenst in beroep kunt gaan bij de bestuursrechter.Of de kous hiermee af is, moet nog blijken. Maar Oegst geest heeft inmiddels de Vissers- en de Poel-geesterbrug vervangen; de Kwaakbrug moet nog. Verder werkt Oegstgeest samen met het Leidse college aan de nieuwe ontsluitingsbrug voor Poelgeest.Vindplaatsen: LJN BS8863 (2011) en BA1187 (2007)

OVER DE BRUGDe Groep Smeijers bestaat uit drie Somerense ondernemers. Een van hen drijft een restaurant annex pannenkoekenhuis. Deze uitspanning is gevestigd in een bosgebied dat grenst aan de plek waar het bezoekers-centrum moet komen. De restauranthouder meent niet alleen dat sprake is van onvolkomen in de ontwerpwedstrijd, maar vreest ook omzetverlies als zich een concurrerende horecaondernemer in het bezoekerscentrum vestigt.

DE GROEP SMEIJERS

Openbaar Ministerie ‘grondig onder-zoek’ gaat doen, en tot strafvervol-ging overgaat, zo blijkt uit de aangif-te. Mocht het tot een strafzaak komen, dan wil het bedrijf zich in deze procedure voegen met een schadeclaim, en met een vordering tot intrekking of rectificatie van het BING-rapport. Het bedrijf wil dat het OM de aangifte toetst aan de on-langs van kracht geworden ‘Aanwij-zing opsporing en vervolging ambte-lijke corruptie in Nederland’ van het college van procureurs-generaal.

VERKEERDE WEG BING herkent zich niet in de kritiek van de Groep Smeijers. ‘In algemene zin kan ik zeggen dat BING opdrachtgevers nooit naar de mond praat. Als wij dit wel zouden doen, spreekt zich dat binnen de kortste keren rond in onze markt, waar iedereen elkaar kent. Dan staan wij spoedig bekend als een bureau dat niet echt onaf-hankelijk is en dat zou het einde van het bureau betekenen’, zegt BING-directeur Jaap ten Wolde desge-vraagd.BING denkt dat de Groep Smeijers met haar aangifte de verkeerde weg inslaat. Na overleg met zijn collega-directieleden, zegt Ten Wolde: ‘Te-gen een vermeend onjuist advies kan je geen aangifte doen, omdat het strafrecht zich hier niet voor leent. Het conflict dat de Groep Smeijers heeft met het bestuur van de gemeente Someren, moeten zij oplossen via een procedure bij de bestuursrechter. Als de Groep Sme-

ijers meent dat BING zijn werk niet goed heeft gedaan, dan moeten zij niet langer met vreemde acties me-dia-aandacht trachten te krijgen, maar moeten zij BING dagvaarden in een civiele procedure. Een derge-lijke procedure zien wij vol vertrou-wen tegemoet.’

FANTASIEVERHALEN Bart Nijssen, oud-directeur van de Bos-groep Zuid Nederland, haalt zijn schouders op als hij hoort dat de Groep Smeijers aangifte tegen hem heeft gedaan. ‘Fantasieverhalen. Flauwekul’, zegt hij. ‘Ik heb er weinig behoefte aan om me hier 7 jaar of 8 jaar na dato nog erg druk om te ma-ken. Dan zou ik weer in de dossiers moeten duiken, en daar staat mijn hoofd helemaal niet naar. Als het moet, dan moet het. Maar dat is dan aan de o!cier van justitie.’Anja Thijs wijst in een schriftelijke reactie eveneens op het feit dat de ontwerpwedstrijd en de gunning teruggaan tot 2003, respectievelijk 2004: ‘De Keelvenkwestie speelt al 7,5 jaar. Op dit moment zijn er geen nieuwe feiten aan de orde. In op-dracht van de Ombudscomissie Zuid-Oost Brabant heeft een extern onderzoek plaatsgevonden (door BING, red.) en daaruit is gebleken dat de klachten met betrekking tot integriteit ongegrond zijn. De kla-gers nemen hiermee geen genoegen en zij brengen dit tot uitdrukking in de vorm van een aangifte. Ik wacht het verdere verloop hiervan af.’ Boudewijn Warbroek

ting Nederland Schoon. De stad maakt gebruik van wijkconciër-ges en jonge schoonambassa-deurs om inwoners te verleiden hun stad schoon te houden. GEDRAG De verklaring omtrent het gedrag (VOG) is waarschijn-lijk vanaf 1 januari 2012 landelijk digitaal aan te vragen, meldt de NVVB. De mogelijkheid tot digi-

tale aanvraag van een VOG is onderdeel van een onlangs door de Kamer goedgekeurde wets-wijziging. De aanvraag van een VOG voor een natuurlijke per-soon kan voortaan elektronisch worden ingediend bij de minister voor Veiligheid en Justitie, in plaats van fysiek bij de burge-meester.


BBRecent nieuws

Applicatie voor snelle hulp bij noodgevallen

>>

Whitepaper

Samenwerkingsverband Shared Service Center: handleiding voor het opzetten en realiseren.

>>

BINNENLANDS BESTUURDeze maand in beeld: Logica

Recente blog Pascal van Bentum :

Geen geld om te bezuinigen of te innoveren!!

>>

Partners Binnenlands Bestuur

UITGELICHT


NIEUWS

ADVERTENTIE

Overheid besteedt amper aandacht aan vasthouden talent

stroomt onvoldoende door naar managementposities. En ouderen krijgen een di!use boodschap: enerzijds wordt van ze verwacht langer door te werken, anderzijds krijgen ze signalen dat het bijzonder welkom is als ze de organisatie wil-len verlaten’, aldus de hoogleraar. Doel van het congres is om lichten-de voorbeelden op het spoor te ko-men van organisaties die het wél lukt om contracyclisch te investeren in talent. ‘In het buitenland hebben we ze tot dusver eerlijk gezegd niet kunnen vinden. Hopelijk lukt het om de best practices uit ons land boven tafel te krijgen. We staan met zijn allen toch voor de opgave dat de ‘grote intocht’ die over circa 5 tot 7 jaar nodig is, ook daadwerkelijk plaatsvindt’, aldus Nieuwenkamp. Hans Bekkers

Nog niet één op de drie overheidsorganisaties neemt maatregelen om ta-lentvolle ambtenaren te be-houden. In zeker de helft van de departementen, provin-cies en gemeenten blijkt niets geregeld.

Dat is een van de resultaten uit een enquête van Binnenlands Bestuur onder ruim 1.400 ambtenaren. De enquête werd gehouden in samen-werking met de Ien Dales-leerstoel (‘de overheid als arbeidsorganisa-tie’). Die organiseert op 13 oktober in Den Haag een congres rondom het thema boeien en binden van talent en kwaliteit. Professor Roel Nieuwenkamp, als bijzonder hoogleraar arbeidsverhou-dingen verbonden aan de leerstoel,

zegt niet verrast te zijn over de uit-komst. ‘Maar zorgwekkend is het wel’, zegt hij. ‘Veel organisaties zijn met zoveel geweld aan het bezuini-gingen, dat er geen aandacht meer is voor het probleem van de vergrijzing van het personeelsbestand. Dat is een dilemma. Alle energie gaat naar het bezuinigen, terwijl ze tegen de

stroom in zouden moeten investeren in het aantrekken, binden en boeien van talent.’ Volgens Nieuwenkamp zit zowel het jonge als het midden- en oudere segment momenteel in de knel. ‘Voor trainees zijn niet genoeg plaatsen. Hun aantal neemt af. Het functionele middensegment

Personeelsbeleid Bezuinigen heeft prioriteit

De rijksoverheid presenteert zich op een carrièrebeurs in de RAI.

FLIP

FRA

NSS

EN /

H.H

.


NIEUWS

Johan Remkes, de nieuwe voorzitter van het Interpro-vinciaal Overleg (IPO), ge-looft er niets van dat Noord-Holland als zelfstandige provincie verdwijnt. ‘Wij zijn in 2023 graag weer gastheer van het IPO-jaarcongres.’

Johan Remkes speelt een thuiswed-strijd. Op het Haarlemse terras pas-seert de ene na de andere provinci-aal bestuurder, op weg naar de ‘sociale avond’, afgelopen dinsdag op het IPO-jaarcongres. De een na de ander wordt tijdens het gesprek met Binnenlands Bestuur begroet door de Noord-Hollandse commis-saris, tevens de nieuwe voorzitter van het IPO als opvolger van Jan Franssen, de Zuid-Hollandse com-missaris van de koningin. Remkes kent de provinciale bestuurslaag - hij was 13 jaar gedeputeerde in Gro-ningen - en de provincie kent hem.

‘Voor mijzelf was de benoeming per 1 juli 2010 een terugkeer in de pro-vinciale moederschoot. Ik heb heel veel positieve gevoelens bij de pro-vincie. Ik zeg niet dat het leuker is dan de gemeente of het Rijk. Maar de schakelfunctie van de provincie tussen Rijk en gemeenten heeft mij altijd bijzonder geïnteresseerd. Ik heb het IPO altijd goed gevolgd en ook toegesproken. Bij die gelegen-heid heb ik de provincies opgeroe-pen iets minder een holle bolle Gijs te zijn. Dat ik dat zei, heeft ook met die schakelfunctie te maken. Dat de provincies de borst breder hebben gemaakt in het sociale domein, snap ik politiek gezien wel, maar het sociale domein is voor gemeenten. De provincie moet goed zijn in zijn kerntaken: ruimtelijke ordening, natuur en landelijk gebied.’

RANDSTADFUSIE Het kabinet stoeit de laatste weken over een

besluit over een mogelijke fusie van Noord-Holland, Utrecht en Flevo-land, maar volgens Remkes heeft de verantwoordelijke minister van Bin-nenlandse Zaken Piet-Hein Donner (CDA) de uitgestoken hand van de drie provincies in het afgelopen voorjaar genegeerd en daarna con-traproductief gehandeld. ‘Na het verschijnen van het regeerakkoord hebben wij als commissarissen van de koningin van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland zelf het initia-tief genomen. Wij wilden twee din-gen: heel praktisch samenwerken en we hebben toen ook onze bereid-heid uitgesproken om zeer serieus mee te werken aan provinciale sa-menwerkingsvormen, waaronder ook fusie. Het enige dat wij ook ge-zegd hebben: minister, u moet zich daaraan committeren en het liefste hebben wij dat wij dit in uw op-dracht gaan doen en in samen-spraak met de drie steden, Amster-dam, Almere en Utrecht. We hebben daarover overleg gehad, maar Don-ner wilde niet. Als de provincies wil-len, moeten ze het zelf maar doen, was het antwoord. Als je dat als mi-nister zegt, valt zo’n initiatief dood voor de deur neer. Vervolgens gaf de minister ook nog signalen af over metropoolregio-achtige mogelijk-heden waar de provincies in zouden opgaan. Dat bevordert de samen-werking tussen de steden en de provincies evenmin.’Of het kabinet alsnog tot fusie be-sluit? Remkes zegt het niet te we-ten. ‘Ik heb in de gesprekken ge-merkt dat het kabinet intern verdeeld is. De belangrijkste bood-schap wat mij betreft is: hak de knoop door. Zolang wachten, is do-delijk voor goede bestuurlijke ver-houdingen! Tegen de gasten van het IPO-congres zeg ik dat wij in 2023, als Noord-Holland weer aan de beurt is het congres te organiseren, graag weer gastheer zijn.’

SPAGHETTI Remkes ondervindt aan den lijve dat er nog steeds spra-ke is van een bestuurlijke spaghetti in en rondom Amsterdam, zoals de

toenmalige hoofdstedelijke wethou-der Mark van der Horst de bestuur-lijke drukte omschreef. Remkes was toen minister van Binnenlandse Za-ken, maar slaagde er niet in om de bestuurlijke drukte te verminderen. Aan het einde van zijn kabinetsperi-ode kwam op Remkes’ verzoek de commissie-Kok met het scenario om een grote Randstedelijke fusie uit te voeren. ‘In de kabinetsforma-tie van 2007 is dat toen dood voor de deur neergevallen. De Kamerle-den die eerst vonden dat er actie nodig was, veranderden bij de for-matie allemaal van toon.’Remkes is redelijk cynisch gewor-den over alle structuurdiscussies. Hij geeft er de voorkeur aan vast te houden aan het Huis van Thorbecke met Rijk, provincies en gemeenten. Daarom steunt hij de voorgenomen afscha!ng van de stadsregio’s, de zogeheten Wgr-plusgebieden. ‘De provincies hebben soms te veel gaten laten liggen.’ In het pleidooi van de Arnhems- Nijmeegse stadsgewest-voorzitter Jaap Modder om juist van Amster-dam een groter en sterk stadsge-west te maken, ziet Remkes niets. ‘De hooggeleerde heer Modder heeft de idee dat besturen de eco-nomische dynamiek bepalen. Rond-om Amsterdam wordt op een net-werkachtige wijze samengewerkt. Dat gaat uitstekend. De verhoudin-gen met de burgemeester van Am-sterdam zijn goed. Bovendien zijn er talloze voorbeelden die aantonen dat het probleem niet ligt bij de be-stuurlijke organisatie, zie de verdie-ping en de doortrekking van de A4 bij Midden-Delfland.’

HERINDELING De nieuwe IPO-voorzitter ergert zich aan het ont-breken van kabinetsbeleid voor gemeentelijke herindeling. Om de bestuurlijke drukte te verminderen, zou het helpen als er ‘een innerlijk consistent kabinetsbeleid voor ge-meentelijke herindeling’ zou zijn. Remkes: ‘Het is pappen en nathou-den. De criteria draagvlak en regio-nale versterking zijn niet evenwich-tig. Je kunt mij niet uitleggen dat de vorming van de grote gemeente Súdwest Fryslàn regionaal even-wichtig te noemen is. Herindelingen moeten ook duurzaam zijn. Als mi-

‘Donner pakte ons aanbod niet op’Bestuur Interview IPO-voorzitter Johan Remkes

Johan Remkes: ‘Er is geen innerlijk consistent kabinetsbeleid op het ge-bied van gemeentelijke herindeling.’JO

OST

VAN

DEN

BRO

EK /

H.H

.


NIEUWS

Grotere kans op vrouwelijke gemeentesecretarisEen meer gevarieerde sa-menstelling van de selectie-commissie kan er voor zor-gen dat er meer vrouwelijke gemeentesecretarissen worden benoemd.

De selectie van een nieuwe ge-meentesecretaris is in de meeste gemeenten vooral een zaak van de burgemeester of de wethouder die verantwoordelijk is voor personeel en organisatie. Daardoor rolt er meestal een mannelijke gemeente-secretaris uit de bus. ‘De diversiteit van selectieteams bepaalt wat voor type gemeentese-cretaris er uit de procedure rolt. Als de verhouding tussen mannen en vrouwen en jong en oud in de selec-tiecommissie meer in evenwicht is, krijg je een andere gemeentesecre-taris’, aldus Loes Bakker, gemeente-secretaris van Gouda en vice-voor-zitter van de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS). Een meer diverse samenstelling van de selectiecommissie is een van de punten uit Gezocht: gemeentesecre-taris/algemeen directeur, een hand-reiking van de VGS, die gisteren (donderdag) is aangeboden aan de Nederlandse burgemeesters tijdens het jaarcongres van het Nederlands Genootschap voor Burgemeesters (NGB) in Haarlem. Volgens de wet maken het college

van burgemeester en wethouders - die beslisbevoegdheid hebben - en de ondernemingsraad - die advies-bevoegdheid heeft - uit wie ge-meentesecretaris wordt. Maar ook anderen blazen in het orkest mee: burgemeester, portefeuillehouder P&O, adjunct-secretaris, gri!er, manager P&O, directieteam en manager van de concernstaf of be-stuursdienst. In de praktijk is vol-gens Bakker de burgemeester vaak bepalend. ‘Meestal zie je dat de bur-gemeester het zelf doet, of hij laat het over aan het hoofd personeel en organisatie.’ ‘We willen met de handreiking de procedure voor het vinden van een nieuwe gemeentesecretaris verbe-teren’, aldus Bakker. Ook al moeten secretarissen regelmatig vervangen worden, voor veel burgemeesters en andere betrokkenen is de selectie van een gemeentesecretaris geen dagelijks werk. Uit eerder onder-zoek, onder meer van Binnenlands Bestuur, blijkt dat jaarlijks ongeveer een kwart van de gemeentesecreta-rissen wordt vervangen.

CONFLICT Extra probleem is dat een fors deel van de secretarissen moet vertrekken na een conflict. Volgens de VGS gaat het daarbij om een kwart van de gemeentesecreta-rissen. ‘Het moment waarop ge-meentesecretarissen het veelal

moeilijk krijgen, is als er een nieuw college of een nieuwe burgemeester aantreedt’, aldus de VGS-handrei-king.De VGS waarschuwt voor de vaak opkomende reflex om na een con-flict op zoek te gaan naar een secre-taris die een tegenpool is van de weggestuurde gemeentesecretaris. Er wordt daarom opgeroepen niet alleen te kijken of de secretaris goed past bij het college en de directie. Een breed samengestelde selectiecommissie kan die valkuil voorkomen. ‘In de praktijk blijken divers samengestelde teams het beste te functioneren. Het gaat daarbij om diversiteit in brede zin: leeftijd, geslacht, culturele achter-

grond, ervaring, persoonlijke stijl.’De VGS-handreiking bevat een stap-penplan hoe de selectie- en wer-vingsprocedure het beste gevolgd kan worden. De VGS heeft de afgelopen twee jaren cursusprogramma’s gefacili-teerd om het aantal nieuwe, vrou-welijke en allochtone kandidaat-se-cretarissen te vergroten. Daardoor is de markt voor secretarissen met een vijftigtal nieuwe kandidaten uitgebreid.

Henk Bouwmans

Arbeidsmarkt

OSC

AR V

AN D

ER W

IJK

Loes Bakker, vice-voorzitter VGS: ‘An-dere verhoudingen, andere secretaris.’

nister heb ik nog een herindeling van Medemblik gedaan. Toen ik hier kwam als commissaris kwam er weer een herindeling waarin Me-demblik participeert voorbij. Ik snap alle gevoeligheden best, maar ik laat mij niet zeggen dat het beleid voor gemeentelijke herindeling een serieuze aanpak van de bestuurlijke drukte inhoudt. Er zit ook nog een principiële kant aan: we krijgen als provincie meer taken op het gebied van ruimtelijke economie, natuur en landelijk gebied. Als we die willen uitvoeren, moet dat wel kunnen met een bestuurlijke organisatie die

daartoe in staat is. Bovendien wor-den ons de duimschroeven aange-draaid: provincies krijgen minder mogelijkheden om bestuurlijke knelpunten op te lossen.’

VRAAGTEKENS Remkes wordt als nieuwe IPO-voorzitter gecon-fronteerd met twijfels over het nut van de koepelorganisatie. Onder andere Remkes’ eigen Noord-Hol-land zette vraagtekens bij het IPO-lidmaatschap. Remkes liet er in zijn toespraak op het jaarcongres geen misverstand over bestaan dat hij pal staat voor de provinciekoepel. ‘Het

IPO zal een IPO van de twaalf pro-vincies zijn, of het IPO zal niet zijn.’Remkes gaat er vanuit dat de rijen gesloten worden en dat het IPO blijft bestaan. ‘Mijn opvatting is dat wanneer één provincie afhaakt, dat materieel het einde van het IPO be-tekent. Je geloofwaardigheid als gezamenlijke provincies is dan aan-zienlijk minder geworden. Je kunt je dat niet veroorloven. Maar ik heb niet het beeld dat het zover komt. Met het IPO zijn we serieus aan een veranderingstraject begonnen.’Onder de druk van de provincies wordt de personeelsbezetting op

het Haagse kantoor van het IPO met 30 procent gekort. Ook zal het IPO zich focussen op onderwerpen die alle twaalf provincies raken. ‘Onze prioriteit ligt bij onze kernta-ken en onderwerpen die alle provin-cies aangaan zoals de vorming van de RUD’s, de regionale uitvoerings-diensten, en een fatsoenlijke over-gang van de jeugdzorg naar de gemeenten.’

Henk Bouwmans


NIEUWS

Puinruimer islamscholen zelf in opspraak

taald, zo berichtte Binnenlands Bestuur 2 weken geleden al.Boutachekourt begon in mei 2006 als interim-voorzitter van de SIBA in Amsterdam. Zijn voorganger was kort daarvoor veroordeeld wegens valsheid in geschrifte. Boutache-kourt moest de school saneren of anders een overnamekandidaat vinden. Hoofdcriterium daarbij was dat een kandidaat van ‘onbespro-ken gedrag’ was en de voorgaande 5 jaar op geen enkele wijze met fraude in verband was gebracht. Toen Boutachekourts eigen naam vervolgens opdook in het onder-zoek naar malversaties in Almere, was hij in Amsterdam niet langer te handhaven, zo gaf Ron Minnée, di-recteur primair onderwijs van OC&W, hem op 27 juni 2007 telefo-nisch te kennen. Enkele uren later meldde Boutachekourt via de mail aan Minnée dat hij opstapte. ‘Maar er speelde meer mee, dit was niet de enige reden’, zegt Boutache-kourt nu. Boutachekourt en twee andere ex-terne adviseurs kregen voor hun werk in Amsterdam 860 duizend euro betaald. Ongeveer de helft was voor Boutachekourt, die ruim 1.500 euro per dag declareerde. OC&W gaf hiervoor extra subsidie aan SIBA, dat - via administratiekantoor Dyade - haar eigen interim-voorzit-ter Boutachekourt uitbetaalde. De landsadvocaat had vooraf overigens voorgesteld een andere constructie te hanteren, zo blijkt uit de stukken.

Sjors van Beek

Meer informatie:Zie ook het dossier: www.binnen-landsbestuur.nl/islamscholen

De puinruimer bij islamiti-sche basisscholen is in 2007 zelf in opspraak geraakt door fi nanciële onregelma-tigheden bij een andere isla-mitische basisschool.

Topconsultant Khalid Boutache-kourt trad in 2006 aan als interim-bestuurder bij de islamitische SIBA-scholen in Amsterdam om orde op zaken te stellen nadat een bestuur-der daar fraude had gepleegd. Niet veel later bleek dat Boutachekourt zelf betrokken was bij fi nanciële onrechtmatigheden van een andere islamitische school in Almere.Boutachekourt, inmiddels mede-eigenaar van een groot adviesbureau dat veelvuldig voor overheden werk-te, ontving indertijd van het ministe-rie van OC&W enkele tonnen voor het puinruimen in Amsterdam. Hij stapte van de ene op de andere dag op, ‘in verband met persoonlijke omstan-digheden’, zo schreef hij op 27 juni 2007 in een e-mail aan OC&W. Uit dossiers in bezit van Binnenlands Be-stuur blijkt nu pas wat er precies aan de hand was: de Auditdienst van OC&W was zijn naam tegengekomen tijdens een gelijktijdig lopend fraude-onderzoek bij SIS Almere. Voor die islamitische basisschool had Boutachekourt in de jaren daar-voor, toen nog als directeur van zijn eigen bureau BC&O, advieswerk verricht. Om dat te verrekenen was hij, in strijd met de regels, in 2002 7 maanden en in 2003 nogmaals 7 maanden met terugwerkende

kracht als manager voor 1,2 fte op de loonlijst van de school gezet. Vol-gens OC&W was zo’n achteraf-be-noeming sowieso onrechtmatig. Bovendien kreeg Boutachekourt, alleen al in 2003, voor 1.117 uur sa-laris betaald terwijl hij volgens OC&W maar 63 uur aantoonbaar had gewerkt. In totaal moet SIS Al-mere aan het ministerie nu ruim 45 duizend euro terugbetalen van het salaris van Boutachekourt, als onderdeel van de totale terugvorde-ring van 7,5 ton. Boutachekourts salaris over 2002 kon 5 jaar na dato niet meer worden teruggevorderd. Boutachekourt: ‘Ik zag het niet als een aanstelling bij SIS Almere, ik zag het als inkomen voor mijn werk-zaamheden als externe, betaald uit het personeelsbudget. Ik redeneer-de: geld is geld. Voor mij maakte het daarbij niet uit of ik werd betaald op declaratiebasis of via een dienstbe-trekking. Met de kennis van nu was ik niet akkoord gegaan met de door het bestuur gehanteerde construc-tie. Ik deed zaken met een bestuur dat de regels overtrad, maar heb zelf geen regels overtreden. Het komt nu klungelig en dom over, maar ik was te goeder trouw.’

SLACHTOFFERAan het ministerie schreef Bouta-chekourt zich ‘gedupeerd en slacht-o! er te voelen’. Volgens Boutache-kourt was de salarisconstructie bedacht door het bestuur van SIS Almere en door administratiekan-toor Dyade, dat de boekhouding van

SIS Almere deed. ‘Ze zeiden dat het usance was. Als je gezaghebbende instanties als Dyade en het school-bestuur niet kan vertrouwen, wie dan wel?’ OC&W stelt dat Boutache-kourt omgerekend ‘in feite 509 euro per uur kreeg betaald’. Boutache-kourt betwist die berekening. Hij houdt vol dat hij 269 uur heeft ge-werkt voor een uurtarief van 112 euro. Over de hoogte van het be-drag dat SIS Almere moet terugbe-talen, ook wegens andere fi ctieve contracten, loopt momenteel een rechtszaak.Voor SIS Almere was de constructie interessant omdat ze Boutachekourt zo konden betalen uit overgebleven formatiebudget dat anders geretour-neerd moest worden aan OC&W, een praktijk die volgens het ministerie op 86 procent van alle islamitische scholen plaatsvond. Ook Aziz Adahchour, toenmalig raadslid van GroenLinks in Almere, kreeg via een fi ctief contract be-

Fraude islamitisch basisonderwijs

Khalid Boutachekourt (38) geldt als een opinion leader op het terrein van integratie, diversiteit, etnische spanningen en (Marokkaanse) probleemjongeren. Hij wordt veel ingehuurd door overheden. Ook leidt Bouta-chekourt vaak debatavonden en congressen. In juni 2003, ten tijde van de fi ctieve aanstelling bij SIS Almere, schreef Boutachekourt het rapport Inburgering in het land van herkomst dat mede aan de basis lag van het huidige inburgeringsstelsel. Opdrachtgever was het ministerie van Justitie. Voor VROM fungeerde hij later als aanspreekpunt over het persoonlijk inburgeringsbudget (PIB). Begin 2010 leverde Boutachekourt aan Amsterdam een advies over Marokkaans jongerencentrum Argan, dat leidde tot afsplitsing van Argan van het hoofdstedelijke jongerenwerk. In februari 2011 was hij gespreksleider bij een debat over ‘Discriminatie en verharding in de samenleving’. Eerder verzorgde Boutachekourt trainingen aan ambtenaren van Amster-damse stadsdelen over radicalisering. Boutachekourt was penningmeester van Art1., (kenniscentrum discri-minatie Nederland) en bestuurslid van Mira Media (kenniscentrum voor diversiteit in de media). Hij was lid van de Raad van Toezicht van E-Quality (kenniscentrum voor gender en diversiteit), lid van de Visitatiecom-missie publieke omroep en van de Programmaraad NPS, en interim-bestuurslid van de SVIZ (Stichting Ver-zorging Islamitische Zendtijd). Momenteel zit hij in de Commissie Media van de Raad voor Cultuur. Ook is Boutachekourt secretaris van Algebra, kenniskring van Marokkaans-Nederlandse senior professionals.

OPINION LEADER

E-mail van Boutachekourt aan het ministerie van OC&W waarin hij ontslag neemt.


Paul FrissenOPINIE

Met het klimmen der jaren - ouder worden heb ik altijd tragisch gevon-den - neemt het aantal déjà-vu-mo-menten toe. Er zijn dan van die be-richten die tot weemoed stemmen. Al Gore komt voor een halve Balke-nende-norm toekomstige Groningse

toppertjes toespreken over de teloorgang van het klimaat. Als hij zich daarbij laat vervoeren in een V8-bolide kopt De Telegraaf: ‘Klimaatprediker sprint weg in benzineslurper.’ Zijn autovoorkeur bekoort me meer dan zijn documentai-res in de beste tradities van het socialistisch realisme.De krant van wakker Nederland is altijd scherp op linkse principes. Daar hoort kennelijk soberheid bij. Dat deed me denken aan de door deze krant stevige gevoede rod-del dat Joop den Uyl een riante vakantievilla in mediter-raan gebied bezat. Ik heb dat nooit geloofd overigens: een gereformeerde sociaaldemocraat kampeert natuur-lijk. Tussen het volk, genietend van het ongemak. Dat heb ik op mijn beurt weer nooit begrepen. Mijn vader had me geleerd, dat de diepste betekenis van het socialisme toch was dat het proletariaat zich de geneugten van de bour-geoisie zou verwerven. Een vergelijkbaar déjà-vu-gevoel bekroop me bij het lezen van de special Digitaal bestuur waarop ik vorige week werd getrakteerd door onze redactie die altijd scherp op de tijdgeest koerst. De pijn van DigiNotar schrijnt nog vol-op, fraude bij de Belastingdienst kondigt zich aan en de website van de gemeente Amsterdam is tamelijk eenvou-dig gehackt. De directeur van KING kent zijn bestuurs-kundige klassieken. Hier toont zich een policy window. De tot nu wat sukkelende Operatie NUP zal ervoor zorgen dat de e-overheid voor ‘einddatum plan definitief op stoom is gekomen’. Eerst was dat plan vooral Haags en dus erg fout, nu zien steeds meer gemeenten het licht van de gestandaardiseerde bedrijfsvoering. Alle gemeen-ten dezelfde basisinfrastructuur - dat is de droom.Dat deed me denken aan oude tijden, toen Henk Bos na-mens de VNG functionele ontwerpen maakte, Bas Brus-saard daarvoor de landelijke architectuur ontwierp, Theo Bemelmans de theorie leverde en Peter Tas de ironische zekerheid dat het toch zou mislukken. We moesten en zou-den de ‘digitale snelweg’ op - term van Al Gore, overigens. Ik mocht in dit illustere gezelschap af en toe voor de valse noot zorgen. De repressieve tolerantie van Marcuse was toen nog handelsmerk van de Nederlandse staat: subsidieer de dwarsheid, dan kan alles, licht gemuteerd, bij het oude blij-ven. Nu lijkt het repressieve vooral te zijn overgebleven.

De knelpunten van de e-overheid die de in de special ge-raadpleegde deskundigen op een rij zetten waren even verrassend als het driedelig kostuum van de verantwoor-delijke minister. Het geld is op en dat is tegelijk probleem en uitdaging. De gedachte dat ICT de zaak goedkoper maakt leidt een hardnekkig leven. Uw telefoon is welis-waar goedkoper geworden, maar u betaalt meer voor behoeften die u nooit had. In overheidsland begrijpt men maar niet dat de e!ciëntie van het kapitalisme gebaseerd is op verspilling en overvloed. Een ander knelpunt klinkt nogal omineus: het Huis van Thorbecke. Als je het zo leest zie je onmiddellijk de be-stuurlijke lappendeken, de vermaledijde autonomie, de kleine schaal. En dus moeten er standaarden voor het hele land komen. Niet 418 keer het wiel uitvinden. Dat die standaard er allang is, hoor je nooit. Waarom werkt het spul thuis altijd tamelijk probleemloos en volgt niemand ooit een cursus twitteren, e-mailen, sms’en of Faceboo-ken? Waarom wekt ICT bij beleidsmakers, adviseurs en

bestuurders altijd dromen van een overzichtelijke orde op? Er is een, nauwelijks heimelijk, verlangen naar wat Scott de ‘leesbaarheid’ van de wereld noemt: standaar-den, registraties, classificaties. Het is het China-syn-droom: daar weten ze immers wat bestuurskracht is, hebben ze geen last van Thorbeckiaanse autonomie en zal de veiligheid nooit rammelen. Ik weet daarom niet of ik zo gerust moet zijn als alle les-sen uit de special worden opgevolgd. Want een staat met weinig geld, veel Thorbeckiaanse tegenkrachten, op af-stand van de burger, zonder al te grote veiligheidsobses-sie en tamelijk traag: dat klinkt bijna als een democrati-sche rechtsstaat.

DÉJÀ VU

De gedachte dat ICT de zaak goedkoper maakt leidt een hardnekkig leven

Paul Frissen is decaan en bestuursvoorzitter van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur, hoog leraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling.


FINANCIËNJan Verhagen

ADVERTENTIE

OPINIE

GOEDKOOP VERHAAL

Het bedrijfsleven kan veel goedkoper dan de gemeenten scholen bouwen en onderhouden. Die boodschap bracht

minister Bijleveld van Onderwijs vorige maand. Het is weer het oude verhaal van publiek-private samen-werking: De minister zegt dat de gemeenten dom doen, door bij de bouw te goedkoop te willen werken. Daardoor zijn de onderhoudskosten later hoger, en is de restwaarde van een schoolgebouw lager. Nee, dan het bedrijfsleven, dat is veel slimmer. Met een kleine extra investering bij de bouw worden de scholen over 40 jaar gerekend veel goedkoper.Als iemand me zegt dat één gemeen-te iets doms doet, wil ik dat wel gelo-ven. Maar alle gemeenten? En dat alleen het Rijk ziet dat het bedrijfsle-ven slimmer is? Minister Bijleveld heeft het laten onderzoeken.Ze schrijft aan de Tweede Kamer dat commerciële investeringsfondsen

die vanaf het prille begin betrokken worden bij de (ver-)bouw van school-gebouwen, inderdaad uiteindelijk goedkoper zullen zijn dan gemeen-ten. Die commerciële fondsen moe-ten dan wel kunnen zorgen voor de hele keten, van ontwerp tot en met onderhoud. Al die fondsen sa-men zouden, landelijk bekeken, on-geveer 120 miljoen euro kunnen be-sparen op schoolgebouwen. Daar staat 40 miljoen euro aan kosten van die fondsen zelf tegenover. Per saldo blijft dus 80 miljoen euro voordeel over. Uitgerekend door een commer-cieel onderzoeksbureau, Rebel, in het rapport ‘Eindrapportage PPC In-vesteringsfonds scholenbouw’. Minister enthousiast, bedrijfsleven enthousiast. Alleen zijn de gemeen-ten niet enthousiast. Hoe komt dat toch? Voor een deel omdat gemeen-ten dan zeggenschap moeten inleve-ren. Maar er is ook een puur financi-eel argument. Zo’n investeringsfonds is alleen goedkoper als de gemeente geld moet lenen tegen een commer-

ciële rente van 6,5 procent. In werke-lijkheid lenen gemeenten tegen zo’n 3 procent rente. Tja, en dan blijkt de gemeente toch goedkoper. Dat staat wel in het rapport, maar niet in de samenvatting. En dan ziet zo’n minister dat over het hoofd.De onderzoekers beweren nog heel optimistisch dat gemeenten eigenlijk moeten rekenen met de hoge com-merciële rente, ‘omdat die alle risi-co’s weergeven’. Maar welke risico’s zijn dat? Moet de gemeente een ren-tepremie betalen zodat een commer-cieel bedrijf gedekt is tegen het risi-co dat de gemeente failliet gaat? Of het risico dat er opeens geen kinde-ren meer geboren worden?Jammer dat de minister, zo ongeveer als enige, niet weet dat de bedrijven duurder zijn. Jammer dat de Tweede Kamer onvolledig wordt geïnfor-meerd. En helemaal jammer als er gemeenten zijn die zich laten over-halen om een commercieel bedrijf verantwoordelijk te maken voor de schoolgebouwen.


9.00

10.00

11.00

12.00

13.00

14.00

15.00

16.00

17.00

18.00

19.00

AGENDA

LeeftijdFunctieWerkgeverPlaatsSalarisVorige baan

DE WERKDAG VAN | JEFFREY BERKHOF

22 jaarAdviseurRegionaal Informatie en Expertise CentrumRotterdam900 euro netto, 2 dagenDit is mijn eerste baan

Afdelingsoverleg

Werken aan casussen mensenhandel, vastgoed

Overleg Lampion

Regionale vastgoedinformatiedag voorbereiden

Volgende week: Frederique Windhorst

Ik ben een geboren speurneus ten we niet de illusie hebben dat we alles bloot kunnen leggen.

Werkt zo’n geïntegreerde aanpak?Ik weet dat geïntegreerd werken een modewoord is. Maar ik vind dat het uitwisselen van informatie tussen partijen als de politie, het OM, de Belastingdienst en gemeenten echt een meerwaarde heeft. Je hebt zowel strafrechtelijk als bestuurlijk veel meer in handen om criminelen aan te pakken en te voorkomen dat ze misbruik maken van de legale structuren van de bovenwereld.

Wat vind je moeilijk?Het gevoel dat je steeds een stap achterligt. De georgani-seerde misdaad is altijd in ontwikkeling. Die kun je niet zo-maar bestrijden, ook niet met een geïntegreerde aanpak. Ik zou veel meer willen doen, nog slagvaardiger willen zijn.

DE DROOMBAANWat is je droombaan over 15 jaar?Op dit moment hoop ik vooral dat ik na mijn scriptie hier fulltime aan de slag kan. Ooit zou ik nog weleens bij de po-litie willen werken als strategisch analist. Bij de politie zit je toch dichter bij het vuur. Ik ben een geboren speurneus.Katja Kreukels

Ik hou niet van die Rotterdamse spierballentaal. Als je iets te snel aanpakt, kan dat ook ondoordacht zijn. Het gaat mij om de verdiepingsslag: het samenbrengen en analyseren van informatie en zo proberen criminele netwerken bloot te leggen. De vreemdelingenpolitie kan wel een illegaal oppakken, maar wat is het systeem erachter? Is er sprake van mensenhandel? Hoe blijven de smokkelaars buiten beeld? Mijn kritische manier van kijken wordt gevoed door de universiteit. Op dit moment combineer ik deze baan met mijn studie criminologie in Rotterdam. Ik vind het werk zeker spannend. Van thema’s als mensenhandel en vastgoedfraude, waar ik me voornamelijk mee bezighoud, gaat mijn bloed sneller stromen. Maar een dag met de politie meelopen is natuurlijk nog spannender. Dit blijft bureauwerk.

DE AGENDAMaandag 10 oktober begint met een kort afdelingsover-leg. Daarna bereid ik het casusoverleg mensenhandel voor. Ik bestudeer nieuwe meldingen van regiogemeenten en zet ze, als we er wat mee kunnen, in het systeem. Stel dat iemand bij een loket voor paspoortaanvraag voor de vijfde keer zijn ID-kaart als vermist opgeeft, dan kunnen de alarmbellen gaan rinkelen. Ik neem contact op met die gemeente, praat met de betre!ende baliemedewerker en achterhaal om wie het gaat en waar diegene woont. Vervol-gens bedenk ik aan welke ketenpartners ik deze informatie kan doorspelen. Na de lunch is vastgoed aan de beurt. Er worden in Rotterdam dagelijks hennepkwekerijen opgerold en gevallen aangetro!en van overbewoning. Denk aan tien Polen opgepropt in een klein flatje. Ik geef die informatie door aan banken die de huisjesmelker in kwestie een sanc-tie kunnen opleggen voor hypotheekmisbruik. Je zit hier eigenlijk nooit stil. Zeker niet als er vanuit de politiek nog vragen bijkomen. Maar ik laat mijn hoofd niet snel op hol jagen. In de middag praat ik samen met een collega-analist over het project Lampion: illegale werknemers in Chinese restaurants. We hebben bakken met politie-informatie ge-analyseerd op netwerkstructuren, maar in dit geval moe-

ARIE

KIE

VIT


ACHTERGROND | RAMPENBESTRIJDING

Terreur in de polder

Ook een plattelandsgemeente in Groningen kan doelwit zijn van een terroristische actie. Het Openbaar Ministerie in die provincie hield een oefendag om de burgemeesters op zo’n calamiteit voor te bereiden. Binnenlands Bestuur was er bij.

SJORS VAN BEEK

Een docent van een middelbare school meldt aan de leerplichtambtenaar dat er problemen zijn met drie asielzoe-kende jongeren van rond de 20, voor-malige ama’s, die zelfstandig in een huis wonen. Na een ruzie zijn ze al twee dagen niet meer op school ge-weest en er zou een gewelddadige con-frontatie op komst zijn. Een van de jongens heeft een klasgenoot laten weten dat er ‘binnenkort op school iets gaat gebeuren waar de wereld geschokt van zal zijn’. ‘Wat zou u doen als u hierover een melding kreeg?’, vraagt Harry Tho-massen, beleidsmedewerker bij het Openbaar Ministerie aan zo’n twintig Groningse burgemeesters, politie-commissarissen en OM-medewer-kers, verzameld in het oefencentrum van de politie in het Friese Drachten.‘Ik zou een driehoeksoverleg organi-seren’, zegt een burgemeester.‘Nu al? Ik zou eerst meer informatie willen van de politie’, zegt een vol-gende.‘Ik zou de schoolleiding bellen’, oppert een derde.Hiermee is de aftrap gegeven voor een dag brainstormen over terroristi-sche dreiging. Na Apeldoorn en Alp-hen aan den Rijn weet elke burge-meester dat zoiets zelfs in een

kleine, slaperige gemeente kan ge-beuren. Terrorisme en extreem ge-weld is niet langer exclusief een gro-testadsprobleem. Maar weten burgemeesters hoe te handelen als zo’n horrorscenario zich aandient?

Twee kapiteins‘Als u het woord ramp of crisis hoort, grijpt u onwillekeurig meteen naar uw brandweerpieper. Maar u kunt ook te maken krijgen met een ander soort crisis: een gijzeling bijvoor-beeld. Zo’n crisis komt voort uit een strafbaar feit, hij kan lang duren, en extreem geweld is nodig om hem te beëindigen. Ik noem het even een jus-titiële crisis’, legt de Groningse hoofd-officier van Justitie Jan Eland uit.Al snel wordt duidelijk dat er in zo’n geval twee kapiteins zijn op hetzelfde schip. De burgemeester is verant-woordelijk voor de openbare orde en veiligheid, maar bij een ‘concrete dreiging’ staat de hoofdofficier van Justitie aan het roer. ‘Waar ligt de scheidslijn? En op wie gaan de media zich focussen?’, vraagt OM-mede-werker Thomassen zijn toehoorders.Het is, zo legt hij uit, aan de hoofd-officier om een ‘dreigingsinschatting’ (DI) aan te vragen bij de politie. Vorig jaar gebeurde dat ruim acht-

honderd keer. Het opstellen daarvan duurt echter enkele dagen, en in de tussentijd zijn alvast spoedmaatrege-len vereist. Moet de politie in uni-form de school gaan bewaken, of moet de ME komen? Pakt een arres-tatieteam de ama’s preventief op? Moet de school ontruimd, met alle maatschappelijke onrust van dien? En wie staat de media dan te woord?

De crisisdreiging wordt steeds ernsti-ger. Op internet worden recente foto’s aangetroffen van de ama’s met vuur-wapens.Tijd voor een volgende stap? En hoe valt deze situatie tegenover de bui-tenwereld nog te controleren in een tijd van Twitter en Facebook? Vuurwapenbezit is een concreet strafbaar feit, dus nu wordt het een opsporingszaak en daarmee iets voor het Openbaar Ministerie, legt het OM uit. Tijd ook om na te denken over de inzet van zware opsporings-middelen. Wie gaat daar over, en wat is er beschikbaar?

Een Arrestatie- en ondersteuningseen-heid (de voormalige arrestatieteams) doet een inval in de woning van de ama’s. De jongens worden niet aan-getroffen, ook worden geen wapens

WAT ZOU U DOEN?


ACHTERGROND

gevonden; wel munitie en sporen van explosieven.De burgemeesters krijgen steeds meer voorgeschoteld om zich het hoofd over te breken. Moet de minis-ter van Veiligheid en Justitie (V en J) worden ingeseind? Of de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid? Is het wijs om de bevol-king actief in te seinen over de spoor-loze ama’s? ‘Dat doen we immers ook als er gifslangen zijn ontsnapt’, stelt burgemeester Yvonne van Mastrigt van Hoogezand-Sappemeer.De bestuurders en politiefunctionaris-sen denken hardop na over het optui-gen van een overlegcircuit. De drie-hoek (burgemeester, politie en OM) moet bijeenkomen, de politie for-meert een Staf grootschalig en bijzon-der optreden, de gemeente roept het gemeentelijk beleidsteam samen. En waar is de burgemeester dan het hardste nodig, in de driehoek of in het gemeentelijk beleidsteam?

De crisis escaleert. Bij school is gescho-ten, drie politiemensen die de school inmiddels bewaakten zijn gedood. Een groep van vijf of zes mannen is bin-nengedrongen en houdt een grote groep gijzelaars gevangen op de tweede verdieping.

Nu is het moment gekomen om de Dienst Speciale Interventies (DSI) te hulp te roepen. Deze eenheid van de KLPD is opgericht na de moord op Theo van Gogh en de gebeurtenissen rond de Hofstadgroep in het Haagse Laakkwartier in november 2004. On-der de vlag van de DSI zijn alle be-staande anti-terreureenheden van de politie en de krijgsmacht samen-gebracht. De dienst is doelbewust in nevelen gehuld, namen van functio-narissen blijven achterwege en de precieze werkwijze is grotendeels staatsgeheim, zo wordt de deelne-mers aan deze oefendag op het hart gedrukt. Het hoofd van de DSI legt uit wat de dienst kan en mag. Veel, zo blijkt. Als het echt nodig is, heeft de dienst de beschikking over grote aantallen (militaire) manschappen en alle denkbare materieel, tot F-16’s en fregatten aan toe. ‘De DSI kan al-léén in beweging komen in opdracht van de hoofdofficier van Justitie of de minister van V en J, en niemand anders’, legt het hoofd uit. De hoofd-officier geeft vóóraf de randvoor-waarden van eventueel optreden aan: of er in een bepaald geval bur-gerslachtoffers worden geaccep-teerd, en zo ja hoeveel, bijvoorbeeld. De DSI komt vervolgens met een

operationeel plan van inzet. Is de crisis nog als ‘lokaal’ te bestempelen, dan moet dit plan worden getekend door de voorzitter van het College van Procureurs-generaal. Is het een ‘landelijke’ crisis, dan moet de minis-ter van V en J zelf zijn handtekening zetten. De grens tussen beide is vaag: een vliegtuigkaping is al snel ‘landelijk’, een gijzeling op school kan nog doorgaan voor ‘lokaal’, een treinkaping zit er tussenin. De ver-wachte tijdsduur en mogelijke (poli-tieke) gevolgen spelen mee: ‘Is de gijzeling naar verwachting al afgelo-pen voordat de minister ter plekke kan zijn, dan blijft het waarschijnlijk lokaal’, zegt de Groningse hoofdoffi-cier Jan Eland.

Tien dodenZo’n operationeel plan van inzet kan héél ver gaan, waarschuwt het DSI-hoofd. ‘We schatten heel concreet in: als we nú, terwijl we nog niet alle benodigde informatie hebben, naar binnen gaan, vallen er zeker tien do-den. Als we echter langer wachten schieten de gijzelnemers in de tus-sentijd misschien twintig mensen dood. Hoofdofficier: zegt u het maar’. Hij voegt er een algemeen ad-vies aan toe: ‘Gun jezelf in zo’n situ-

KLPD

Zwaarbewapende manschappen bestormen de bus met gijzelaars, heftig moment op de terreuroefendag in Groningen.


MAX PAM

ADVERTENTIE

ACHTERGROND

Soms schrijf je een stukje dat verrassend actu-eel blijft. Doe me een lol, en sla mijn column op

die op 16 maart 2007 in Binnenlands Bestuur heeft gestaan. Die column gaat over de opvolger van Tjeenk Willink, vice-voorzitter van de Raad van State, ook wel ‘de onderkoning van Nederland’ genoemd. In 2007 was het derde kabinet-Bal-kenende aan de macht en ik schreef over de opvolging: ‘Tot voor kort liep Hirsch Ballin zich warm, maar toen Hirsch Ballin na de val van Balkenen-de-III weer tot het ministersambt werd geroepen, begon hij al snel zo’n plezier in zijn werk te krijgen dat hij nog wel een periode door wilde gaan. Dit was echter zeer tot ongenoegen van Piet Hein Donner, aan wie door Balkenende was beloofd dat hij als minister van Justitie mocht terugke-ren. Dat was misschien ook wel mo-gelijk geweest als Wouter Bos daar

geen stokje voor had gestoken. Ten slotte heeft een ontstemde Don-ner zich pas na zware druk laten af-schepen met het ministerschap van Sociale Zaken. In ruil daarvoor zou Donner wel de toezegging hebben gekregen dat hij Tjeenk Willink mag opvolgen. Dat kwam goed uit, omdat koningin Beatrix liever een protes-tant ziet dan een katholiek als voor-naamste adviseur van haar zoon - dan - koning Willem-Alexander.’Dat was toen. Sindsdien is het een en ander veranderd, maar is ook het een en ander onveranderd gebleven. De troonabdicatie is uitgesteld en inmiddels hebben wij een ander ka-binet. Daartegenover staat dat de opvolging van Tjeenk Willink nog steeds niet is geregeld, dat Donner en Hirsch Ballin nog steeds de twee voornaamste kandidaten zijn en dat het CDA nog altijd in de regering zit. Laat ik voorop stellen het vreemd te vinden dat de onderkoning van Ne-derland per se een CDA’er moet wor-den. Misschien is die afspraak ooit

gemaakt, maar inmiddels is het CDA zo’n klein partijtje dat ze nauwelijks recht hebben op weer zo’n invloed-rijke positie. Maar afgezien daarvan, wie staat er het beste voor: Donner of Hirsch Ballin?De protestant Donner wordt momen-teel gesteund door zijn eigen partij, en die deelt als regeringspartij nog altijd de lakens uit. Wat stelt de ka-tholiek Hirsch Ballin daartegenover? Dat hij in inzage de gedoogsteun van de PVV - ‘Doe dit het land niet aan!’ - een ferm standpunt heeft ingeno-men, wat hem door diezelfde PVV niet in dank zal worden afgenomen. Maar de Majesteit zal die houding juist waarderen en daarmee is de kans vergroot dat zij haar keus van de protestantse Donner naar de ka-tholieke Hirsch Ballin heeft verlegd. Om vooral te laten uitkomen dat het geen gelopen race is, gaat het kabi-net voor de functie een advertentie uitschrijven. Mijn voorspelling is dat na de hele sollicitatieprocedure ge-woon Piet Hein Donner uit de bus

ONDERKONING


ACHTERGROND

atie soms wat extra denktijd, want je kunt het nooit meer terugdraaien. Ík ben degene die de opdracht uitvoert, maar bedenk heel goed: we gaan sá-men de verantwoordelijkheid aan!’. Op de schietbaan mogen de notabe-len even lijfelijk kennismaken met het vuurwapengeweld waar ze over pra-ten. Onwennige hoofdofficieren en burgemeesters, voorzien van Mickey-Mouse-achtige oorkappen, leggen een Heckler&Koch semi-automatisch wa-pen aan de schouder en knallen er op los. Dan verspreiden ze zich in kleine-re groepjes om een crisisberaad na te spelen. Moet er worden opgeschaald? En wederom: waar zit de burgemees-ter dan aan? Bij de Veiligheidsregio, of in het gemeentelijk beleidsteam? Hoe geef je in deze onduidelijke fase van een ernstige crisis een interview? ‘Gewoon, op straat, ongeveer zoals burgemeester Fred de Graaf van Apeldoorn dat indertijd deed’, wordt geopperd.

Op een televisiescherm verschijnen de eisen van de gijzelnemers op de school. Vrijlating van een bepaalde gevange-ne, vrije aftocht naar Pakistan, de helft van de gijzelaars kan worden vrijgelaten in ruil voor zendtijd op tv.‘Mogen we onderhandelingen star-ten?’, vraagt een burgemeester zich hardop af. ‘En hoe zit dat nu? Als de minister van V en J zegt: knal alle gijzelnemers maar dood, en wij zeg-gen lokaal: we willen hoe dan ook de kinderen levend naar buiten krij-gen?’, vraagt een ander.‘Het geeft wel aan hoe ingewikkeld het is met twee verschillende geza-gen’, verzucht Nathalie Kramers, korpschef van de politie Friesland.

De spanning loopt nu snel op. De gij-zelnemers schieten een gijzelaar dood en dreigen om 15.30 uur de volgende te doden, tenzij de eisen publiekelijk zijn ingewilligd. Ze plaatsen booby-traps bij de ramen. Het hoofd DSI geeft in deze fictieve casus het advies om nog te wachten met ingrijpen, omdat zijn dienst nog te weinig informatie heeft over de situatie in de school. ‘Ik heb meer tijd nodig, geef mij die’. De Friese hoofdofficier van Justitie Annette Bronsvoort kijkt bezorgd de kring rond. Ze lijkt zich te realiseren: nu is het nog maar spel, maar ooit komt wellicht de dag dat zij of een colle-

ga-hoofdofficier dit soort dilemma’s van leven en dood onder extreme tijdsdruk daadwerkelijk moet oplos-sen. ‘Tijdens een crisis heb je weinig tijd, daarom proberen we vóóraf al een profiel te maken van mogelijke da-dergroepen’, legt een deskundige van de DSI even later uit. Komen de daders uit Nederland, of uit het bui-tenland? Zijn het amateurs, of kei-harde professionals? Hoe groot is hun bereidheid tot zelfopoffering? Willen ze vooral veel slachtoffers maken, of hebben ze een ander doel?’Op een scherm worden bloedstollen-de beelden getoond van de school-gijzeling door Tsjetsjeense strijders in 2004 in Beslan. De Russische troe-pen grepen hier genadeloos in: 331 mensen onder wie veel vrouwen en kinderen lieten het leven. Mogelijk, zo denken de experts, was dit juist het doel van de terroristen: ze wil-den de Russen afschilderen als rück-sichtloze machthebbers.

GijzelaarsTerwijl de dilemma’s nog door de crisiskamer zweven gaan de deelne-mers aan deze dag naar buiten. Hier wacht een demonstratie door de DSI: een touringcar met gijzelaars wordt bestormd. De burgemeesters van Veendam en Oldambt melden zich vrijwillig om, gekleed in blauwe overalls, in de bus plaats te nemen. Dan klinkt het: ‘Actie, nu!’. Lawaai-granaten ontploffen rond de bus, een oranje gloed van explosies vult het terrein. Van drie kanten komen de zwaarbewapende DSI-manschap-pen met hoge snelheid aanrijden, ze forceren de ramen van de bus, en stormen naar binnen. Luttele minu-ten later komen eerst de ‘gijzelne-

mers’ geboeid naar buiten, vervol-gens de ‘gijzelaars’.‘Pfoe, dat was heftig!’, vertelt burge-meester Pieter Smit van Oldambt na afloop. ‘In de bus zaten we in een wolk van glas, die knallen overal, die oranje schijn. Je weet niet wat je overkomt.”

VragenDe dag was nuttig, blikt hij terug. ‘Je weet nu tenminste waar de verant-woordelijkheid ligt: bij de hoofdoffi-cier. Als burgemeester denk je toch vaak dat je overál over gaat’. Ander-zijds heeft hij ook vandaag niet alle antwoorden gekregen. ‘Wanneer komt het landelijke niveau in beeld? Wanneer precies is welk gremium aan de orde? Dat blijft toch heel las-tig. Misschien kan men hier ook geen exact antwoord op geven, of misschien wíl men het wel niet, want dan zou je een soort blauw-druk hebben voor dit soort situaties. Het is toch een beetje learning by doing’. Korpschef Kramers van Friesland stapt, in burgerkledij inmiddels, in haar dienstauto. ‘Het nut van van-daag? De bewustwording is vergroot, de kaders zijn nu helderder en we weten meer over wat de DSI kan. Maar elke zaak is anders, je kan op dit soort kwesties geen wiskundige formule loslaten. Wat nationaal be-lang is kan bijvoorbeeld verschillen per tijd en per plaats. Maar je moet in zo’n geval weten wie met wie moet overleggen, en wie beslissings-bevoegd is. De hoofdofficier van Jus-titie is toch de schakel’. Terwijl de DSI-mannen de glasscherven rond de bus opruimen zoeft de politiechef het wijde, vredige Friese landschap in. Een echte gijzeling zal zich ook deze dag hier niet meer aandienen. <

Burgemeester Pieter Smit van Oldambt (derde van rechts) speelde voor gijzelaar: ‘Je weet niet niet wat je overkomt’.

KLPD


ACHTERGROND | VEILIGHEID

Sluitende nazorg

Van 125 draaideurcriminelen in 2008 naar 78 nu. In Friesland werpt de centraal gecoördineerde nazorg van ex-gedetineerden vruchten af. ‘We krijgen hun problematiek vollediger in beeld.’

SJAK JANSEN

JERO

EN V

AN K

OOT

EN /

H.H

.


ACHTERGROND

Alcoholverslaafde Douwe Jan heeft al heel wat gevangenissen van bin-nen gezien, maar nooit wegens zwa-re vergrijpen. Het justitiële dossier van de veelpleger uit Leeuwarden maakt vooral melding van winkel-diefstal. Soms wel drie keer per dag werd hij aangehouden voor het ste-len van port. Bij justitie was hij 20 jaar lang vaste klant.Inmiddels is Douwe Jan daar al meer dan een jaar uit beeld. Sinds hij hulp aanvaardde, verslavingszorg een huurwoning voor hem regelde, de gemeente dagbesteding organiseerde en de reclassering hem intensief be-geleidt, bevindt de Fries zich op het rechte pad. ‘Wel met vallen en op-staan’, zegt Piet Jellema, projectuit-voerder opvang ex-gedetineerden bij de gemeente Leeuwarden. Sinds 2004 is deze nazorg geen re-classeringsopdracht meer, maar een taak in het kader van de Wet maat-schappelijke ondersteuning (Wmo). Jellema geeft daar invulling aan van-uit het veiligheidshuis in de Friese hoofdstad. Alle ketenpartners - van reclassering tot GGZ en Openbaar Ministerie tot Raad voor de Kinder-bescherming - zitten daar fysiek bij elkaar en delen hun informatie. ‘Door de gezamenlijke aanpak wordt effici-enter en sneller gewerkt’, zegt Jelle-ma. ‘Als ik informatie over een vrijko-mende gedetineerde nodig heb, hoef ik er geen dagen meer op te wachten zoals wel gebeurde toen ik nog op het stadskantoor werkte. Doordat ke-tenpartners elkaar binnen het veilig-heidshuis beter leren kennen, verbe-tert het onderlinge vertrouwen en wordt er beter samengewerkt.’Het effect daarvan is al merkbaar voor ex-bajesklanten als Douwe Jan. Twee keer is de notoire dief nog ge-pakt voor het stelen van wijn en ging hij opnieuw de bak in. Jellema regel-de bij de sociale dienst onmiddellijk een bijzondere bijstandsuitkering, zodat in elk geval zijn huur werd doorbetaald. ‘Als hij zijn huisje zou zijn uitgezet, is het risico meteen tien keer groter dat hij helemaal te-rugvalt in criminaliteit’, zegt de pro-jectuitvoerder. Daarna is Douwe Jan nog één keer aangehouden, toen hij een winkel uitliep met een niet betaalde zak

nen steken, want daar betalen we als gemeente veel geld voor’, meldt be-leidsambtenaar Ferry Willemse. Toch is gekozen voor de centraal gecoördi-neerde nazorg van ex-gedetineerden. ‘Als iemand opnieuw in de fout gaat, dan mag dat niet zijn omdat wij hem na zijn vrijlating hebben verwaar-loosd. De opvang begint al bij de deur.’ (zie ‘Eerste 72 uur cruciaal’, pag 31)

Significante afnameBlijkens cijfers die het Friese veilig-heidshuis onlangs bekend maakte, heeft de geïntensiveerde aanpak resul-taat. Het aantal veelplegers, in 2008 nog 125, is gekrompen tot 78. Nu ju-belen meer veiligheidshuizen (Den Haag, Zutphen) over een daling van het aantal recidives en recidivisten, maar in Friesland is de afname signifi-cant. Ook weer niet zó verwonderlijk, omdat Friesland een goede ‘infrastruc-tuur’ heeft voor snelle en efficiënte hulpverlening aan gedetineerden. De provincie kent niet het probleem van veel andere regio’s, namelijk dat gede-tineerden vaak ver uit de buurt wor-den geplaatst, waardoor het niet lukt hen in de strafinrichting te bezoeken en daar alvast te beginnen met de na-zorg. In veel gemeenten is een grens gesteld aan het aantal kilometers dat daarvoor mag worden gereisd.

Zij kunnen hun in detentie zittende burgers ook anderszins niet bereiken, doordat die zijn verdeeld over soms wel vijftien of twintig penitentiaire inrichtingen (PI’s). Dat maakt het las-tig een goed contact op te bouwen met de maatschappelijk werkers in de strafinrichtingen. Ook hier springt Friesland er gunstig uit met maxi-maal vijf detentiecentra waarover de gedetineerden worden verspreid. Een groot verschil met de gemeente Amersfoort, waar de 72 burgers die eind april in detentie verbleven ver-deeld waren over 29 PI’s.‘Amersfoort spant de absolute kroon’, zegt de Groningse oud-wethouder Wicher Pattje (PvdA) die als consul-tant aan de 43 centrumgemeenten adviezen heeft uitgebracht over het

‘IK HOEF NIET MEER DAGEN OP INFORMATIE TE WACHTEN’

drop. De officier van justitie, even-eens kantoorhoudend in het veilig-heidshuis, deed het af met een repri-mande. ‘Voorheen ging dat zonder overleg, de officier besliste, punt!’, zegt Jellema. ‘Maar nu stemmen we zaken af, omdat we bij elkaar zitten. En dus beter op de hoogte zijn van elkaars mogelijkheden en expertise.’

Bouwstenen De samenwerking biedt veel bouw-stenen voor een persoonsgerichte aanpak. Te vaak mislukken hulpsce-nario’s voor ex-delinquenten omdat ze zijn gebaseerd op incomplete in-formatie. ‘Wij krijgen hun problema-tiek vollediger in beeld’, zegt Lies-beth Schotanus, nazorgcoördinator bij de fusiegemeente Súdwest Frys-lân (onder andere Sneek en Bols-ward). Zij vertegenwoordigt in het veiligheidshuis ook vier buurge-meenten, terwijl haar collega Frans Dijkstra van de gemeente Smallin-gerland heel het oosten van de pro-vincie representeert.Daarbij hoort ook het 43 duizend inwoners tellende Heerenveen, dat jaarlijks 70 uit detentie komende burgers moet opvangen. In heel Friesland gaat het om zo’n 850 men-sen, landelijk om ongeveer 33 dui-zend. Zij ontberen vaak de meest ba-sale voorwaarden om hun leven weer op orde te krijgen. Zonder hulpverlening glijden velen van hen gemakkelijk terug in de criminaliteit. Volgens cijfers van het ministerie van Veiligheid en Justitie slagen slechts drie van de tien ex-gedetineerden erin op het rechte pad te blijven. Een van de oorzaken: falende hulp-trajecten. ‘Gemeenten bieden wel hulp aan, maar richten die vaak op eigen wijze in, zonder daarvoor in alle gevallen de benodigde expertise in huis te hebben. Dat komt de kwali-teit niet ten goede’, stelde de Inspec-tie voor de Sanctietoepassing van het justitiedepartement in 2009 vast. Deze constatering was tevens een op-roep tot regionale samenwerking. Daarvoor heeft het Rijk zowel vorig als dit jaar 6 miljoen euro beschikbaar ge-steld, te verdelen over de 43 centrum-gemeenten voor Maatschappelijke Opvang, naar rato van het aantal ge-detineerden dat naar de gemeente te-rugkeert. Leeuwarden ontvangt 176 duizend euro uit het potje. ‘Dat bedrag hadden we in het veiligheidshuis kun-

Buiten de gevangenismuren blijven, begint al in de cel.

Je hebt meer collega’s dan je denkt Hoe staan gemeenten tegenover het nieuwe fraudebeleid?

En hoe lichten andere organisaties hun klanten voor over de

naleving van regels? Hoe gaan verschillende ketenpartners

met een en dezelfde klant om? Of hoe pakken andere regio’s

de problemen met arbeidsmigranten integraal en effectief aan?

Antwoorden op deze en veel meer vragen vind je op Naleving.net.

Deze besloten site is dé ontmoetingsplek voor en door

iedereen werkzaam in de wereld van Werk & Inkomen.

Voor én door de wereld van Werk & Inkomen

Naleving.net is een initiatief van RCF Kenniscentrum Handhaving

en het ministerie van SZW. De site is actief sinds mei van dit jaar.

Ze maakt jouw werk en het werk van je circa 20.000 collega’s

in de wereld van Werk & Inkomen makkelijker. Op Naleving.net

kom je eenvoudig in contact met collega’s, waarmee je ideeën en

ervaringen kunt delen. Alle vakgebieden en ketenpartners zijn

vertegenwoordigd. Van beleidsmedewerkers tot klantmanagers en van

communicatieadviseurs tot sociaal rechercheurs. En van gemeenten

tot UWV en van Arbeidsinspectie tot SVB. Een redactie zorgt voor

nieuws en achtergrondinformatie. Maar uiteindelijk zijn de reacties,

ideeën, ervaringen, twijfels, vragen, documenten en oplossingen van

jou en je collega’s de belangrijkste troeven.

Join the community

Ruim 2.000 collega’s hebben de weg naar de site al gevonden. Ze wisselen

steeds meer praktische ideeën, ervaringen en documenten uit. Omdat

gebruikers afkomstig zijn uit verschillende disciplines en organisaties,

levert dit vaak verfrissende inzichten op. De contacten hebben onder

meer plaats in een groeiend aantal communities. Die zijn gericht op

speci eke onderwerpen, zoals informatiegestuurd handhaven, motieven

van de fraudeur en communicatie & dienstverlening. Je kunt ook zelf

eenvoudig een nieuwe community starten.

Doe ook mee met Naleving.netMeedoen is eenvoudig. Net als aanmelden. Ga naar www.naleving.net en ontmoet je collega’s.

Uniek platform voor de wereld van Werk & Inkomen

Je hebt meer collega’s dan je denkt

Annelies VlaardingerbroekCommunicatieadviseur gemeente Leiden

‘Ik vind het erg prettig dat steeds meer collega’s hier hun ervaringen en ideeën delen. Zo leer je van elkaar en hoef je

het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden.’

Jitesh RupareliaLiaisonfunctionaris Internationaal Bureau Fraude-informatie UWV

‘Het aantal communities op Naleving.net groeit. Het leuke daarvan is dat je steeds gerichter meer te weten kunt komen over

onderwerpen waar jij vragen over hebt.’

Jaap van OeverenHoofd Afdeling Bijzonder Onderzoek gemeente Den Haag

‘De site biedt veel nieuwe informatie waar je direct met collega’s over kunt praten. En heb je informatie van een

van die collega’s nodig? Dan kun je die hier snel krijgen. Dat voegt voor mij echt iets toe.’

Collega’s over Naleving.net


ACHTERGROND

uitvoeren van de nazorg in regionaal verband. Over het belang daarvan hoefde hij niets uit te leggen. ‘Ge-meenten beseffen inmiddels dat op-vang van ex-gedetineerden past bij hun zorgverantwoordelijkheid en dat ze er bovendien zelf voordeel bij heb-ben in de sfeer van minder criminali-teit en overlast’, zegt Pattje. Tijdens zijn rondgang langs de centrumge-meenten is hem opgevallen dat over-al hard wordt gewerkt aan het verbe-teren van de nazorg, alleen nergens op zulke grote schaal als in Friesland.

11 centDe 27 Friese gemeenten lopen niet allemaal even warm voor de centraal gecoördineerde nazorg. De gemeen-te Littenseradiel liet vorig jaar weten nauwelijks criminele inwoners te hebben. En de enkelingen die in het recente verleden de gevangenis had-den verlaten, wisten zich heel goed zelf te redden. De gemeente had geen zin 11 cent per inwoner bij te dragen aan de kosten van de coördinatoren.Dat Littenseradiel toch gebruik maakt van Liesbeth Schotanus als coördinator komt doordat die 11 cent nu nog niet worden gevraagd. De coördinatoren worden bekostigd uit de extra bijdrage van het Rijk, maar die wordt in 2012 en 2013 vol-ledig afgebouwd. Wicher Pattje is bevreesd dat de na-zorgcoördinatoren dan weer zullen verdwijnen. Dat niet alleen vanwege de miljoenen die gemeenten moeten bezuinigen. Zijn vrees is ook geba-seerd op ‘regelmatig geuite scepsis dat de nazorgpartners eigenlijk al-leen maar bezig zijn met het in stand houden van een overlegcircuit, dat uiteindelijk weinig zoden aan de dijk zet.’ Dus zullen de komende tijd, in heel Nederland, harde resultaten moeten worden geboekt, zegt Pattje. Voor hemzelf lijdt het geen twijfel dat criminaliteitspreventie het best kan worden gerealiseerd door regio-naal te investeren in het verbinden van de justitiële keten met de zorg-keten. Dat is ook de overtuiging van Karin van der Honing, keten manager van het veiligheidshuis in Leeuwar-den. ‘Het komende jaar zullen we onze toegevoegde waarde moeten aantonen, zodat de gemeenten in Friesland de kosten van de nazorgcoördinatie in hun begroting van 2013 opnemen.’Van der Honings uiteindelijke doel is dat de nazorg aan ex-gedetineerden in heel Friesland uniform vanuit het

veiligheidshuis wordt geregeld. Dat zal deze Wmo-taak ook goedkoper maken. ‘We hebben er niets aan als we in 27 gemeenten allemaal het wiel gaan zitten uitvinden’, zegt ze. Eenzelfde dienstverlening in elke ge-meente heeft ook als voordeel dat centrumgemeenten als Leeuwarden niet onevenredig worden belast op het gebied van huisvesting. Als enige Friese gemeente betaalt Leeuwarden de woonlasten van gedetineerden maximaal 8 maanden door. Dat is meestal goedkoper dan eerst ontrui-men en bij vrijlating opnieuw huis-vesten. Maar het heeft wél een aan-zuigend effect, omdat andere gemeenten het Leeuwarder voorbeeld niet volgen. Liesbeth Schotanus van Súdwest Fryslân: ‘Het is bij wet ver-boden mensen in detentie een bijzon-dere bijstandsuitkering te verlenen.’Toch maakt Leeuwarden er op zijn website allerminst een geheim van. Piet Jellema wijst erop dat de wet een opening laat voor ‘acute noodsi-tuaties’, maar dat daar marginaal op wordt getoetst. ‘Als een uit detentie komende veelpleger geen dak boven zijn hoofd heeft en in de stad gaat hangen, komt het hele justitieappa-raat weer in beweging. En als hij op-nieuw moet zitten die andere machi-

ne: uitkering regelen, nieuwe woning vinden die moet worden in-gericht. Je bespaart je als gemeente veel geld en werk als je dat kunt voorkomen.’Om die reden verstrekt Leeuwarden aan alleenstaande gedetineerden die de PI gaan verlaten een uitkering van maximaal 50 euro, om bij vrijla-ting de zogenaamde broodnood te kunnen lenigen. Daarbij gaat het om Leeuwarders wier aanvraag voor re-guliere bijstand nog in de molen zit. Eveneens ziet de gemeente erop toe dat niemand de gevangenis verlaat zonder identiteitsbewijs, want dat is de entreekaart tot het UWV, de wooncorporatie, schuldhulpverle-ning etcetera. ‘Zonder ID-kaart is een ex-gedetineerde eigenlijk al ver-loren’, zegt Jellema.

Minder recidiveIn het veiligheidshuis in Leeuwarden is ieders ambitie om marginalisering of uitstoting van kwetsbare mensen geen kans te geven. Doordat de ke-tenpartners bij elkaar zitten, zullen zij elkaar eerder aanspreken op gemaak-te werkafspraken. Uiteindelijk moet op deze wijze 5 procent minder reci-dive worden gerealiseerd. Het Samenwerkingsmodel Nazorg ex-gedetineerden, dat de VNG en het ministerie van Justitie in 2009 opstel-den, gaat zelfs uit van 10 procent minder terugval in criminaliteit. Maar toen wees nog niets op een voorgeno-men bezuiniging van 1,2 miljard euro op het Participatiebudget: het geld waarmee onder anderen werklozen naar werk worden begeleid. In de gemeente Súdwest-Fryslân zijn de gevolgen al merkbaar. Schotanus: ‘Wij hadden plannen om een re-in-tegratiebedrijf al tijdens de detentie intakegesprekken te laten doen om gedetineerden na hun vrijlating snel-ler dagbesteding of werk te kunnen bieden. Omdat dit extra budget vraagt, hebben we het maar even op een laag pitje gezet.’Wicher Pattje vindt het wrang dat de dagbesteding van ex-bajesklanten plotseling in het geding is. ‘De sa-menleving wordt er niet veiliger op als ex-gedetineerden overdag niets te doen hebben. Dat zal heel snel leiden tot recidive. Leg mij uit hoe je dat rijmt met de veiligere maat-schappij waarop het kabinet-Rutte heeft ingezet? Ik voorspel dat we over 3 of 4 jaar de effecten zullen terugvinden in de vorm van hogere kosten in allerlei domeinen, niet al-leen dat van veiligheid.’ <

Buiten de gevangenismuren blijven begint in de penitentiaire inrichting. Dat is het uitgangspunt van elk casusoverleg tussen de ketenpartners in het veiligheidshuis. Al tijdens de detentie worden de belangrijkste knelpunten in het leven van een gede-tineerde op een rij gezet. Het veiligheidshuis fungeert daarbij als kennisbank. Nazorgcoördinator Liesbeth Schotanus: ‘Wij verzamelen alle informatie over alle hulpverleningshoekjes waar de gedetineerde zich voordat hij in detentie ging heeft opge-houden. Zo kun je een veel vollediger hulpplan maken.’Een belangrijke rol spelen de maatschappelijk werkers (MMD’ers) in de strafinrichting. Zij brengen in kaart in hoever-re een gedetineerde de beschikking heeft over een identiteits-bewijs, inkomen, huisvesting en zorgverzekering. Zij inventa-riseren of hij kampt met schulden, verslavingsproblemen of klachten van psychische aard en leggen deze informatie vast in een basisdocument. Op grond van dat geschrift kan de ge-meente afleiden welke hulptroepen in paraatheid moeten wor-den gebracht. De nazorgcoördinator monitort de hulp verlening en ziet er in volgende overleggen op toe dat die niet verzandt in de reguliere uitvoeringspraktijk. Nazorgcoördinator Piet Jellema: ‘Uit onderzoek blijkt dat de eerste 72 uur na vrijlating heel bepalend zijn of mensen wel of niet recidiveren. Daarom moeten ID-kaart, geld, onderdak en zorg goed zijn geregeld. Voorheen lichtten gedetineerden in-stanties vaak niet in over hun detentie, waardoor bijvoorbeeld hun uitkering doorliep die ze vervolgens weer moesten terug-betalen. Dit zorgde bijna altijd voor problemen. Dankzij de cen-trale coördinatie zijn we daar nu van af.’

‘EERSTE 72 UUR CRUCIAAL’


>> De rubriek opinie staat open voor leesbare, opinierende bijdragen die betrekking hebben op actuele zaken in het openbaar bestuur. De maxi-male lengte voor inzendingen is 600 woorden. Inzendingen graag naar [email protected] o.v.v. ‘Rubriek Opinie’. Via dit e-maildres kunt u ook reageren.

OPINIE ONLINE

OPINIE

Rekenkamer is geen luxeproductLokale rekenkamers zijn een nuttig instrument voor de controle van het gemeentelijke beleid. Mits de raden er een actief beroep op doen en de reken-kamers zich durven te mengen in het politieke bedrijf.

D e langverwachte evaluatie van het func-tioneren van decentrale rekenkamers is al een maand geleden verschenen. Dit door Berenschot in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit-

gevoerde onderzoek riep weinig reacties op. De rap-portage is degelijk, maar laat de belangrijkste actuele uitdagingen in het functioneren van rekenkamers vrij-wel onbenoemd. Immers, in menige gemeente valt te constateren dat de ervaren noodzaak om breed te be-zuinigen, heeft geresulteerd in ingrepen in het budget van rekenkamers. Blijkbaar zien gemeenteraden wei-nig aanleiding om ‘hun’ instrument ter versterking van de controlerende taak te beschermen. Rekenkamers zijn daarmee, hoe zeer het evaluatie rapport ook an-ders suggereert, nog geen algemeen geaccepteerd en breed gewaardeerd instrument. Weliswaar blijkt uit de evaluatie dat aanbevelingen uit rekenkamerrap-porten door iedereen, gemeentera-den en colleges van B en W worden overgenomen, maar daar blijft het dan ook bij. Te lang is gedacht dat de introductie van rekenkamers, met kwalitatief verantwoord en hoog-staand onderzoek en uitgewerkte for-mele procedures, zou volstaan om de handen voor deze nieuwe speler op elkaar te krijgen. Het benutten van rekenkamers door gemeenteraden, bijvoorbeeld door meer algemene analyses te maken van de lokale be-leidscultuur of van de kwaliteit van de informatievoor-ziening, is zeker nog geen gemeengoed.Lokale rekenkamers hechten zeer aan hun onafhanke-lijkheid, hun degelijkheid en hun betrouwbaarheid. Daardoor neigen ze ertoe zich niet te mengen in het dagelijkse politieke bedrijf. Hoe begrijpelijk ook, hun onafhankelijkheid is geen excuus om niet betrokken te willen zijn bij de kwaliteit van de dagelijkse besluit-vorming. Juist daar zou voor raadsleden de meer-waarde van rekenkamers manifest kunnen worden.Het verminderen van de afstand tussen rekenkamers en raden is natuurlijk niet alleen de verantwoordelijk-heid van rekenkamers. Ook van raadsleden kan een meer actieve houding worden verwacht als het gaat om het controleren van het gevoerde beleid. Momen-

teel doen zij weinig anders dan beleefd de rapporten van rekenkamers te ontvangen, de aanbevelingen over te nemen en vervolgens over te gaan tot hun orde van de dag. Op die wijze ontstaat er weinig synergie.Wordt in deze tijden van bezuinigingen rekenkamers de tijd gegeven om zich verder te ontwikkelen? Het evaluatieonderzoek verschaft in elk geval enige ruim-te. Maar de VNG, een organisatie die van nature neigt tot het vertolken van de opvattingen van burgemees-ters en wethouders, voelde de onbenoemd gelaten onrust in het rapport wel aan. De VNG bepleit om de wettelijke verplichting tot het instellen van een reken-kamerfunctie te laten vervallen. Met name is de VNG van mening dat kleine rekenka-mers, met weinig middelen, in het gros van de ge-meenten geen toegevoegde waarde hebben. Hiermee

wordt de indruk gewekt dat Rekenka-mers eigenlijk een ‘luxeproduct’ zijn, waar je naar eigen inzicht voor kunt kiezen of van af kunt zien.Voor de kwaliteit van het decentrale bestuur is nog veel te winnen met het versterken van de controle op de uitvoering van beleid. Alleen al om de druk op de ketel te houden is een organisatie die zich concentreert op die controle van belang. In alle ge-meenten moeten er actieve en bete-kenisvolle rekenkamers zijn. Die op-

roep moeten zowel raden als rekenkamers zich ter harte nemen.

Peter Castenmiller en Vic Veldheer, lid van decentrale rekenkamers. De inhoud van deze bijdrage is mede ge-baseerd op een besprekingsartikel van het evaluatie-onderzoek naar het functioneren van Rekenkamers, van Peter Castenmiller en Klaartje Peters, dat ver-schijnt in het oktobernummer van Openbaar Bestuur, zie www.binnenlandsbestuur.nl/rekenkamer

De Rotterdamse Dienst ICT aan de lunch. De lokale Re-kenkamer constateerde vorig jaar dat de gemeente de ICT-uitgaven niet op orde heeft.

Piet Hein Donner■ Bart Jan Spruyt: ‘Het komt mij voor dat weinig mensen zo geschikt zijn voor de functie van vice-voorzitter van de Raad van State als Piet Hein Donner. Als politicus wilde hij zich nog wel eens onhandig uit-drukken, onhandig in de zin van wat wereldvreemd. Zo dreigde hij in 2005 dat een tegenstem bij het referen-dum over de Europese Grondwet ‘de toekomst op het spel’ zou zetten. En hij zei dat de mogelijkheid om de sharia in te voeren moest bestaan wanneer tweeder-de van alle Nederlanders dat zou willen. Dat soort theoretische exercities zijn vooral interessant voor dis-cussietjes in de ko!epauze van de Raad. Lees de volle-dige column van Bart Jan Spruyt op www.binnen-landsbestuur.nl/donner

Alleen al om druk op de ketel

te houden is de rekenkamer

van belang

RIES

VAN

WEN

DEL

DE JO

ODE

/ H

.H.

Binnenlands Bestuur is een onafhankelijk weekblad voor ambtenaren en bestuurders bij de overheid. BB is een uitgave van Kluwer en verschijnt op vrijdag.

RedactieadresPostbus 233, 2400 AE Alphen aan den Rijntel: 0172 - 466 911fax: 0172 - 466 980e-mail: [email protected]

HoofdredactieErik van Zwam

Chef redactieRob Edens

EindredactieMarijke Bovens, Hans van Boxtel, Anouk Eigenraam

RedactieSjors van Beek, Hans Bekkers, Henk Bouwmans, Barry van Heijningen, Boudewijn Warbroek

Website-redactieEric de Kluis (chef), Ilona Ordogh, Esther Walstra, Margot Limburg

Redactiesecretariaat & DocumentatieJosé Salhi

ColumnistenTon Bestebreur, Douwe Jan Elzinga, Paul Frissen, Max Pam, Jan Verhagen, Gerard van Westerloo

IllustratorenB-Graphic, Niels de Hoog, Moker, Pluis, Shamrock Int., Nico Visscher

Vaste medewerkersLex van Almelo, Brian van der Bol, Louis Cornelisse, Martijn Delaere, René Didde, Ron van Gelderen, Martin Hendriksma, Wilma van Hoeflaken, Anja Ho!mans, Sjak Jansen, Yvonne Jansen, Brigit Kooijman, Katja Kreukels, Mans Kuipers, Jos Moerkamp, Carien Overdijk, Kemal Rijken, Maurits Schmidt, Henk Vlaming, Anka van Voorthuijsen, André de Vos, Bert Vuijsje, Marieke Prins.

Basis-ontwerpAstrid Janssen, AmsterdamVormgevingCOLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nlDrukSenefelder Misset, Doetinchem

AdvertentieafdelingReserveren advertenties tijdschrifttel. 0172-46 66 03, email: [email protected] adverteren tijdschrift: tel. 0172-46 64 06 / 46 65 68Reserveren advertenties websitetel. 0172-46 66 03, email: [email protected] adverteren website: tel. 0172-46 65 68 / 46 64 06

DirectieFrans KlaassenUitgeverPeter Immink MarketingLindsay Duijm, Dorothé Flanagan

Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingenHeeft u vragen over uw BB-abonnement? Mail dan naar [email protected] of bel 0570-673344. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk 3 maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Bij niet tijdig opzeggen wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Voor (gratis) abonnement zie de website:http://www.binnenlandsbestuur.nl/ en ga naar abonnementen. Heeft u nog vragen mail dan naar [email protected] of bel 0900-500 50 60 (0, 10 ct.p.m). Betaalde abonnementen voor bedrijven, organisaties en professionals buiten de doelgroep: Jaarabonnement 187,- euro. Leden van gemeenteraden en Provinciale Staten 112,- euro.Los nummer 6,50 euro. De prijzen zijn exclusief btw.

ISSN 0167-1146Oplage: 52.050© Het is niet toegestaan om zonder voorafgaande toestemming van de uitgever artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen.


BBBINNENLANDS BESTUUR

>> Bijdragen voor de rubriek ‘Ingezonden’ zijn welkom op het e-mailadres [email protected] onder vermelding van ‘Ingezonden’. Een bijdrage moet reageren op een artikel en mag niet langer zijn dan 400 woorden. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen zonder overleg in te korten.

INGEZONDEN | COLOFON

■ De crisis rond DigiNotar toont aan dat een onnodig complexe en diverse infor-matievoorziening moeilijk te beheersen is. Door uni-formering en standaardisa-tie van ICT verbetert de di-gitale veiligheid, neemt de capaciteit en kennis toe en zijn systemen sneller en goedkoper te wijzigen.Hoewel ik de door de au-teurs genoemde voordelen onderschrijf, toch een kant-tekening. De Diginotar crisis is ontstaan door hacking. Het Nationale Trendrapport Cybercrime en Digitale Vei-ligheid 2010 geeft aan dat er in Nederland monocultu-ren bestaan voor pc-bestu-ringssystemen, webbrow-sers, pdf-readers en Adobe Flash. Alle systemen met dezelfde software kunnen met hetzelfde computervi-rus worden gekraakt. Het kiezen van standaardsoft-ware introduceert dus een

INGEZONDEN/ 1

Advies commissie-Westerlaken; Nieuws; BB37

INGEZONDEN/ 2

Eén basisinfrastructuur voor ICT; Opinie; BB38; Special BB39single-point-of-failure voor cybercrime, waarvan het risico evenredig is met het marktaandeel van deze software. Cybercriminelen maximaliseren namelijk hun ‘omzet’ door hun virussen te richten op de software met het grootste markt-aandeel. De software-monocultuur maakt dat het cybercrime risico voor de Nederlandse samenleving maximaal is. deren. Open Source soft-ware en Open Standaarden zijn op twee punten relevant om meer diversificatie te realiseren. Doordat mono-culturen de markt domine-ren, is Open Source soft-ware soms het enige alternatief voor marktlei-dende software. Daarnaast is het essentieel dat de aan-wezige vendor-lockin ver-mindert om te kunnen migreren naar andere soft-ware. Het alleen introduce-

■ Teleurgestelde reacties op het rapport van de com-missie-Westerlaken over de toekomst van de sw dat de bezuiniging van 390 miljoen in de sw-uitvoering met een paar bemoedigende woor-den wegpraat. De voorstel-len bevatten vooral een an-dere regionale verdeling van de pijn. Het rapport is dus geen krachtig lobby-docu-ment richting kabinet ge-worden, waar VNG en Cedris op hoopten. Het zou alleen jammer zijn als gemeenten en sw- bedrijven het rapport daar-om ter zijde leggen. Want het bevat een verblu!end heldere en bevrijdende visie op de toekomst van de sw. De sw- bedrijven hoeven geen ‘mensontwikkelbedrijf’ meer te worden. Aan deze

ideologisch geïnspireerde opgave is veel geld en ener-gie verspild. Het sw-bedrijf van de toe-komst biedt beschermd werk voor een groep burgers zonder reëel verdienvermo-gen: ‘eenvoudig werk zonder productietargets, maar met arbeidstrots’. De andere op-tie is een detacheringsbe-drijf worden, gespecialiseerd in het detacheren van men-sen met een beperkt ver-dienvermogen. De werkge-ver moet ‘ontzorgd’ worden: de begeleiding van deze werknemers, de administra-tie en de (extra) werkgevers-risico’s worden uit handen genomen door het sw-be-drijf. In zo’n bedrijf is ‘mens-ontwikkelen’ weer een mid-del in plaats van een doel. Dát is de enige manier

waarop de nieuwe Wwnv in de praktijk kan werken. Zo simpel is dus de keuze: be-schermd werk en/of deta-cheren. De sw-sector als gewone bedrijfstak. Jam-mer dat de commissie dit advies verstopt tussen plei-dooien voor doorstroming naar ‘echte, reguliere func-ties’. Alsof de status van werknemer in dienst van een detacheringbedrijf mo-reel verwerpelijk is. En jam-mer dat er van Westerlaken maar zes (sic) gespeciali-seerde detacheringsbedrij-ven komen. Laat het aan de bedrijven over om te bepa-len hoe ze dat doen. De koers die Westerlaken for-muleert kan daar bij helpen.

Maurits Depla, senior adviseur BMC

ren van de ondersteuning van Open Standaarden is daarvoor onvoldoende. Het aansturen op het daadwer-kelijk gebruik van Open Standaarden is nodig.

Henk-Jan van der Molen, docent informatiebeveili-ging, verandermanagement en business intelligence bij de Hogeschool Wageningen.

Binnenlands Bestuur is een onafhankelijk weekblad voor ambtenaren en bestuurders bij de overheid. BB is een uitgave van Kluwer en verschijnt op vrijdag.

RedactieadresPostbus 233, 2400 AE Alphen aan den Rijntel: 0172 - 466 911fax: 0172 - 466 980e-mail: [email protected]

HoofdredactieErik van Zwam

Chef redactieRob Edens

EindredactieMarijke Bovens, Hans van Boxtel

RedactieSjors van Beek, Hans Bekkers, Henk Bouwmans, Barry van Heijningen, Boudewijn Warbroek

Website-redactieEric de Kluis (chef), Ilona Ordogh, Esther Walstra, Margot Limburg

Redactiesecretariaat & DocumentatieJosé Salhi

ColumnistenTon Bestebreur, Douwe Jan Elzinga, Paul Frissen, Max Pam, Jan Verhagen, Gerard van Westerloo

IllustratorenB-Graphic, Niels de Hoog, Moker, Pluis, Shamrock Int., Nico Visscher

Vaste medewerkersLex van Almelo, Brian van der Bol, Louis Cornelisse, Martijn Delaere, René Didde, Ron van Gelderen, Martin Hendriksma, Wilma van Hoeflaken, Anja Ho!mans, Sjak Jansen, Yvonne Jansen, Brigit Kooijman, Katja Kreukels, Mans Kuipers, Jos Moerkamp, Carien Overdijk, Kemal Rijken, Maurits Schmidt, Henk Vlaming, Anka van Voorthuijsen, André de Vos, Bert Vuijsje, Marieke Prins.

Basis-ontwerpAstrid Janssen, AmsterdamVormgevingCOLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nlDrukSenefelder Misset, Doetinchem

AdvertentieafdelingReserveren advertenties tijdschrifttel. 0172-46 66 03, email: [email protected] adverteren tijdschrift: tel. 0172-46 64 06 / 46 65 68Reserveren advertenties websitetel. 0172-46 66 03, email: [email protected] adverteren website: tel. 0172-46 65 68 / 46 64 06

DirectieFrans KlaassenUitgeverPeter Immink MarketingLindsay Duijm, Dorothé Flanagan

Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingenHeeft u vragen over uw BB-abonnement? Mail dan naar [email protected] of bel 0570-673344. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk 3 maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Bij niet tijdig opzeggen wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Voor (gratis) abonnement zie de website:http://www.binnenlandsbestuur.nl/ en ga naar abonnementen. Heeft u nog vragen mail dan naar [email protected] of bel 0900-500 50 60 (0, 10 ct.p.m). Betaalde abonnementen voor bedrijven, organisaties en professionals buiten de doelgroep: Jaarabonnement 196,35 euro. Leden van gemeenteraden en Provinciale Staten 112,- euro.Los nummer 6,50 euro. De prijzen zijn exclusief btw.

ISSN 0167-1146Oplage: 52.050© Het is niet toegestaan om zonder voorafgaande toestemming van de uitgever artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen.

■ In het kader ‘E-overheid in beeld’ op pagina 37 in de speci-al ‘E-overheid: komt het nog goed?’(Binnenlands Bestuur 39, 30 september) is abusieve-lijk Haarlemmermeer vermeld als laatste in de Overheid.nl Monitor, die de voortgang van de gemeentelijke dienstver-lening in beeld heeft gebracht. Dat hadden de gemeente Haar-lemmerliede en Spaarnwoude moeten zijn. Haarlemmermeer stond op die lijst juist op de elfde positie, met een score van 74 procent.

Correcties & Aanvullingen


PERSONALIA

>> Tekst en foto’s voor de rubriek personalia graag sturen naar [email protected]. Gegevens voor deze rubriek kunnen ook worden gestuurd via www.binnenlandsbestuur.nl/personalia

ADVERTENTIE

BENOEMING

■ In De Ronde Venen is Ina Sjerps aangesteld als gemeentesecretaris a.i en Peter Lahaye als directeur a.i van het Pro-jectencentrum. Sjerps is onder andere werkzaam geweest bij het ministe-rie van Sociale Zaken, de Universiteit van Amster-dam, de VNG en het ser-vicecentrum Drechtste-den. Lahaye is momenteel als adviseur verbonden aan onder-zoeksbureau DHV.

■ Karel Majoor is be-noemd tot waarnemend burgemeester van Ber-gen. Majoor was eerder burgemeester in Weert en Meerssen en waarne-mend burgemeester in Eijsden. Hij volgt Dick Klaverdijk op, die met pensioen is gegaan.

■ In Rotterdam volgt Wim Hoogendoorn, di-recteur bestuur en com-municatie, de huidige directeur Mart Toet van de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid op. Toet zal zich op andere

plaatsen binnen Rotter-dam gaan inzetten.

■ Caroline van de Wiel gaat per 10 oktober 2011 aan de slag als gemeen-tesecretaris a.i. van Arn-hem. Zij volgt daarmee Sander Gerritsen op. Van de Wiel is momen-teel commandant Brandweer Amsterdam - Amstelland. Zij wordt voor anderhalf jaar ge-detacheerd in Arnhem.

■ Alfred van Hall is per 1 januari 2012 herbe-noemd als dijkgraaf van waterschap Hunze en Aa’s. Van Hall is sinds 2000 dijkgraaf.

■ Harry Paul is be-noemd tot interim-ma-nager bij COA, het Cen-traal Orgaan opvang Asielzoekers. Paul volgt daarmee Nurten Albay-rak op, die op non-actief is gesteld. Paul is werk-zaam bij de ABD TOP Consultants. Daarvoor was hij inspecteur-gene-raal bij het voormalig ministerie van VROM.

VOORDRACHT

■ Paul Mengde (PvdA, 60 jaar) is door de ge-meenteraad van Heu-men voorgedragen als burgemeester. Mengde was eerder wethouder in Veldhoven, burgemees-ter in Sevenum en waar-nemend burgemeester in Meijel en Cuijk. Vanaf 1 maart is hij ook waarne-mend burgemeester van Heumen. Hij zal Jan van Zomeren opvolgen, die burgemeester is gewor-den van Gemert-Bakel.

■ Geert-Jan ten Brink (PvdA, 50)is door de ge-meenteraad van Sloch-teren voorgedragen als burgemeester. Ten Brink was eerder wethouder van Aa en Hunze.

VERTREK ■ Het college van bur-gemeester en wethou-ders van de Gelderse gemeente Overbetuwe is gevallen na getouwtrek over de bouw van een nieuw gemeentehuis. Eerder stapte wethouder Jan van Baal (CDA) al op wegens dezelfde kwestie. Met steun van het CDA zei de oppositie ook het vertrouwen op in de wethouders Ruud Mooij (VVD), Frits Wit-jes (D66) en Frank van Rooijen (PvdA).

■ Burgemeester Marian Burgman van De Ronde Venen is afgetreden, vanwege problemen rond twee grote bouw-projecten. Ze is bijna 10 jaar burgemeester van De Ronde Venen ge-weest. Albertine van

Vliet is benoemd tot waarnemend burge-meester. Zij was eerder burgemeester van Amersfoort. Daarvoor was ze dijkgraaf van het Waterschap Veluwe en watergraaf van het Wa-terschap Oost-Veluwe.

OVERLIJDEN■ PvdA-Wethouder Lup-po Smook van De Mar-ne is plotseling overle-den. Hij was sinds april 2010 wethouder. Daar-voor was hij 4 jaar raads-lid. Smook werd 48 jaar.

■ De Leidse oud-burge-meester Cees Goekoop is op 77-jarige leeftijd overleden. Goekoop was al enige tijd ziek. De VVD’er was burgemees-ter in Leiden van augus-tus 1980 tot zijn pensi-oen op 1 januari 1999.

■ Frans Kordes is op 84-jarige leeftijd overle-den. Kordes was 7 jaar (1984-1991) president van de Algemene Reken-kamer en daarvoor 3 jaar lid van dat college.

■ In zijn woonplaats Wol-vega is het oud-CDA-Tweede Kamerlid Jan Nijland overleden. Nij-land was met een korte onderbreking Tweede Ka-merlid van 1981 tot en met 1994. Tevens was hij actief in de gemeentepo-litiek van Weststelling-werf. Jan Nijland is 76 jaar geworden.

VACATURE BURGEMEESTERS

BEUNINGEN

✱ Het burgemeester-schap van Beuningen is vacant per 1 april 2012. De gemeente

heeft circa 25.500 inwoners. De bezoldi-ging bedraagt € 7.457,79 bruto per maand. U kunt sollici-teren op deze burge-meestersvacature tot 28 oktober 2011. Zie voor alle relevante informatie de Staats-courant van 3 oktober 2011 op www.over-heid.nl/overheids-informatie, o"ciële bekendmakingen, Staatscourant.

OMMEN

✱ Het burgemeester-schap van Ommen is vacant per 23 mei 2011. De gemeente heeft circa 17.400 in-woners. De bezoldi-ging bedraagt € 6.894,16 bruto per maand. U kunt sollici-teren op deze burge-meestersvacature tot 24 oktober 2011. Zie voor alle relevante in-formatie de Staats-courant van 3 oktober 2011 op www.over-heid.nl/overheidsin-formatie, o"ciële be-kendmakingen, Staatscourant.

WOUDENBERG

✱ Het burgemeester-schap van Wouden-berg is vacant.De ge-meente heeft circa 11.900 inwoners. De bezoldiging bedraagt € 6.323,09 bruto per maand. U kunt sollici-teren op deze burge-meestersvacature tot 24 oktober 2011. Zie voor alle relevante in-formatie de Staats-courant van 3 oktober 2011 op www.over-heid.nl/overheidsin-formatie, o"ciële be-kendmakingen, Staatscourant.


INDEX

VACATURE-INDEXIn de vacature-index treft u een overzicht aan van alle vacatures die deze week zijn opgenomen in het tijdschrift of op de website van Binnenlands Bestuur

Ook uw vacature in Binnenlands Bestuur? Bel 0172 466603

ADVERTENTIE

BESTUUR EN BURGERS Gemeente Arnhem rekenkameronderzoeker Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente De Ronde Venen lid van de commissie bezwaarschriften (algemene kamer) Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Noordoostpolder extern lid rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl

Gemeenten Aalburg, Werkendam

en Woudrichem

voorzitter van de rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl


en Woudrichem

leden van de rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl

PublicSpirit BV / Gemeente Landerd hoofd afdeling bmo pagina 39

Rieken & Oomen / Gemeente Nuth gemeentesecretaris / algemeen directeur Binnenlandsbestuur.nl

Sociale Dienst Walcheren algemeen directeur Binnenlandsbestuur.nl

FINANCIËN EN ECONOMIE Bond van Nederlandse Architecten

(BNA)

beleidsmedewerker markt en ondernemerschap Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Arnhem rekenkameronderzoeker Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Hilversum adviseur planning en control Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Nederweert (beoogd) teamcoördinator financiën Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Noordoostpolder extern lid rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl


en Woudrichem

voorzitter van de rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl


en Woudrichem

leden van de rekenkamercommissie Binnenlandsbestuur.nl

Provincie Flevoland senior financieel adviseur Binnenlandsbestuur.nl

VCO De Kring hoofd bedrijfsvoering Binnenlandsbestuur.nl

Waterschap Hollandse Delta teamleider financieel beheer Binnenlandsbestuur.nl

ICT Gemeente Baarn applicatiebeheerder documentaire informatie Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Veenendaal webmaster Binnenlandsbestuur.nl

JURIDISCH JS Consultancy / Provincie

Noord-Holland

juridisch adviseur Binnenlandsbestuur.nl

Leeuwendaal Advies /

Gemeente Hellevoetsluis

senior juridisch adviseur Binnenlandsbestuur.nl

GROEP

DONDERS!Lees nu de blog vanMatthijs Terpstra op

binnenlandsbestuur.nl/opinie

WWW.SEGMENT.NL

waar leren werkt!

BB

001 001 BB38 C

Oplossingenvoor ruimtelijkevraagstukken

Huisvesting & Vastgoed | Infrastructuur, Gebiedsontwikkeling & Milieu www.atosborne.nl

WWW.SEGMENT.NL

waar leren werkt!

BB

SPECIALArbeidsmarkt

001 001 BB37 C

GROEP

InspirerenAdviserenFaciliteren

WWW.Z E E L ENBERG .N LWWW.SEGMENT.NL

waar leren werkt!

BB

001 001 BB36 C

‘RUIMTE-VASTGOED’

Neem vóór 25 oktober 2011 contact met ons op via 0172 - 46 66 03 of per e-mail: [email protected]


INDEX

Ook uw vacature in Binnenlands Bestuur? Bel 0172 466603

ADVERTENTIE

PERSONEEL EN ORGANISATIE JS Consultancy / Gemeente

Amsterdam Dienst Stadstoezicht

senior adviseur p&o Binnenlandsbestuur.nl

Leeuwendaal Advies /

Gemeente Hellevoetsluis

senior adviseur p&o Binnenlandsbestuur.nl

SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Gemeente Geldrop-Mierlo kwaliteitsmedewerker cluster individuele voorzieningen Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Leiden projectleider jogg Binnenlandsbestuur.nl

SV Land handhavingsspecialisten Binnenlandsbestuur.nl

WONEN, RUIMTE EN VERKEER Bond van Nederlandse Architecten

(BNA)

beleidsmedewerker markt en ondernemerschap Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Bunnik civiel technicus Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Mook en Middelaar beleidsmedewerker ro Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Neerijnen trainee specialist geo-informatie Binnenlandsbestuur.nl

Gemeente Velsen beleidsmedewerker ruimtelijke ordening Binnenlandsbestuur.nl

ZORG, WELZIJN EN ONDERWIJS Landelijk Kenniscentrum

Handhaving

kennismakelaar Binnenlandsbestuur.nl

OVERIGE JS Consultancy jobsearcher Binnenlandsbestuur.nl


Oplossingen

mobiliteitambtelijkevoor

In de bijeenkomsten bespreken wij het interessante onderzoeksrapport 'Van baan

naar werkzekerheid'. Hierin zijn de belangrijkste belemmeringen en succes-

factoren voor ambtelijke mobiliteit onderzocht. Dit is dé gelegenheid tot waarde-

volle kennisdeling met uw collega-vakgenoten. Enkele quotes van deelnemers:

Velen zijn u al voor geweest. Voor onderstaande bijeenkomsten zijn nog enkele

plaatsen beschikbaar. Schrijf u dus snel in!

- EC Mobiliteitsorganisatie Rijk Den Haag 3 november 2011

- Gemeente Haarlem 10 november 2011

- Belastingdienst Roermond 17 november 2011

- Drechtsteden (nieuw) Bezoek de site voor de juiste datum

Gaat uw voorkeur uit naar een besloten bijeenkomst voor een regionale

samenwerking? Wij bieden een bijeenkomst op maat. Bel Wim Lochtenberg

06 - 33 32 19 64 of mail naar

Voor meer informatie kijk op:

40/41 2011 BB - Binnenlands Bestuur

Documents

Transcript of 40/41 2011 BB - Binnenlands Bestuur