40 jaar (Bouw) Akoestiek Eddy Gerretsen. 12 februari 201040 jaar (Bouw) Akoestiek2 • hoe het begon...

40 jaar (Bouw) Akoestiek

Eddy Gerretsen

12 februari 201040 jaar (Bouw) Akoestiek2

• hoe het begon

• hoe het was en is

• hoe het zal worden

• slotopmerkingen

40 jaar (Bouw) Akoestiek


• 48 jaar geleden met Natuurkunde gestart

• al gauw in studentenhuis De Bolk, andere spoorzijdevaak lang wachten, maar er werd gewerkt aan een viaduct

Hoe het begon studie in Delft

• nu verdwijnt het viaduct en komt er een tunnel:Paul de Vos verhaalt over treinperikelen


• tijdens de bouw op De Bolk laag frequent geluid en trillingen van heien en treinen

• kamerindeling aangepast; akoestische interesse gewekt?


• later verhuist naar de Staalbouw: licht, staalframe bouwsysteem

• geen geluidhinder (?),wel windhinder !

• Wist toen niet dat dit nu speerpunten van TNO onderzoek zijn, Sven Lentzen vertelt er meer over


• koos voor afstuderen de werkgroep Akoestiek van prof. Kosten en dr. van Wulfften Palthe

• kandidaats-onderwerp betrof zaalakoestiek:werkt het velum in de Aula voldoende als klankkaatser (april 1969)


• afstudeeer onderwerp betrof luistercomfort (oktober 1970)

• meen dus te mogen zeggen dat ik vandaag40 jaar in de Akoestiek werkzaam ben en een bijdrage heb gegeven aan enkele ontwikkelingen

• daarna nooit meer wat aan zaalakoestiek gedaan,mooi dat Renz van Luxemburg u en mij zal bijpraten


• in 1971 aangenomen als ‘prullebak’ bij Geluidwering,sinds dien veel leuke, wisselende onderwerpen

Hoe het begon start bij TNO - TPD

• geluidoverdracht buiten, stille bussen,beoordeling industriegeluid,uitlaatlaatdempers, meetmethoden, moto-cross, band-wegdekgeluid, ….

• kan hier alleen enkele hoogtepunten aanstippen,maar vrijwel bij alle onderwerpen vormt rekenen / modelleren een belangrijk onderdeel


Hoe het wasmotto

Er is niets zo praktischals een goed rekenmodel

vrij naar Manfred Heckl


1972 – 1990Uitlaatgeluid schepen, locomotieven, bussen, industriële installaties en …... recent compressoren!

Hoe het wasuitlaatgeluid – modelleren en dempers optimaliseren


1975-1980invloed bodem, wind, schermen - eerste berekeningen op PDP-8

Hoe het wasgeluidoverdracht buiten – modelleren


dikke zwarte lijn lage bron boven grasland

nu zelfde beeld



nu net zo makkelijkmet meewindenbij complexe geometrie



1984-1987• geluidoverdracht beperken• relevante emissiemeetmethode• bronmaatregelen: dempers

Hoe het wasmotocross – dempers, meetmethoden, geluidoverdracht


2D Excitation

VW

F

s

1995-2005: TRIAS, Kropp’s model als uitgangpunt

Hoe het wasband-wegdekgeluid – interactie modelleren

band

Structure-borne sound and air-pumping


empirisch model vanuit zeefkromme en bindmiddel > porositeit, structuur factor, stromingsweerstand :absorption model Zwikker/ Kosten / Hamet

0

20

40

60

80

100

100 200 400 800 1600frequentie [Hz]

[%

]

z811/pZOAB 8/11pZOAB 8/11pz811/sZOAB 8/11sZOAB 8/11s

• empirisch model vanuit productieproces, zeefkromme en bindmiddel : textuur

Hoe het wasband-wegdekgeluid – wegdek modelleren


Hoe het was‘bij toeval’ ook Bouwakoestiek

• begon in 1971 bij Jan Kramer op de kamer,verantwoordelijk voor de Bouwakoestische metingen

• Jan Tukker werkte al aan rekenmodel geluidoverdracht,maar het model was niet reciprook en dat moest wel!

• daarover veel discussie op Jan’s (en dus mijn) kamer

• ik moest me er op den duur wel mee bemoeien,en zo is’t gekomen


Hoe het wasBouwakoestiek - de rode draad door 40 jaar

• vanaf 1972 meewerken aan normen en praktijkrichtlijnenin NEN-cie met G.J. Kleinhoonte- van Os, later ook internationaal

• na verschijnen Bgg en Bouwbesluit gewerkt aanopzet voor een nieuwe versie van NEN 1070

• vanaf 1972 ook onderzoek naar rekenmodellen voorSBR en VROM

• Europese normalisatie vanaf 1989 als gevolg van de Richtlijn Bouwproducten (CPD)


Hoe het wasBouwakoestiek - effecten van geluid

• buurgeluid minstens zo hinderlijk als verkeersgeluid• te weinig aandacht voor geluidhinder door buren• kwaliteitseisen feitelijk in 50 jaar nauwelijks aangepast


0

10

20

30

40

50

60

15 20 25 30 35 40 45 50received sound level [dBA]

% s

ever

ly a

nn

oye

d

typical

airborne

impactequip

Hoe het wasBouwakoestiek - effecten van geluid

typerende relatie voor alle bronnen door rekening te houden met broneigenschappen

kwaliteitsklasse / rapportcijfer stap van 5 dB

20% per klasse tot halvering % per klasse


luchtgeluidcontactgeluidbuitengeluidinstallatiegeluid

+10

-10

0

kwaliteitsnummer

12345

beoordelingsniveaudB(A)

>50%

25 - 50%

10 - 25%

5 - 10%

<5%wettelijk minimum

gewenste

kwaliteit

goede basis kwaliteitsklasse woningen

Hoe het wasBouwakoestiek - kwaliteitsklassen NEN 1070:1999


NL V V V V V IV IV IV IV IV III III III III III II II II II II I I I I IDK/N/I D D D D D C C C C C C B B B B B A A A A AS D D D D D C C C C C C B B B B A A A AD F F F E E E D D D D C C C C C B B B B B A A A A A A*D nTA 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72

Hoe het wasBouwakoestiek - kwaliteitsklassen in Europa

40

45

50

55

60

65

Denmark

Norway

Sweden

Finland

Icelan

d

German

y UK

France

Switzerla

ndAus

tria

Netherl

ands

Belgium Ita

lySpa

in

Portug

al

Poland

Czech R

ep.

Slovaki

a

Hunga

ry

Sloven

ia

Estonia

Latvia

Lithu

ania

Russia

Equi

vale

nt R

'w [d

B]

Multi-storey housingTerraced housingquality levels in Europe – courtesy of Birgit Rasmussen

komende vier jaar poging tot Europese harmonisatie:COST-action TU 901 en CEN/TC126 WG4


• luchtgeluidisolatie tussen ruimten

• contactgeluidisolatie tussen ruimten

• geluidwering gevel• geluiduitstraling gevels• geluid van installaties• galm in gangen e.d.

• rekenmodellen voor bouwelementen en totale overdracht

Hoe het wasBouwakoestiek - modelleren van geluidoverdracht

• sinds 1994 onderzoek versterkt via leerstoel bij Bouwkunde TU-Eindhoven

• met Heiko Martinca. 30 afstudeerders en 2 promovendi


EN 12354: link tussen product en gebouw prestatie

• airborne sound insulation part 1 - 2000• impact sound insulation part 2 - 2000

• façade insulation (from outside) part 3 - 2000• façade radiation (to outside) part 4 - 2000

• sound levels due to service equipment part 5 - 2009• sound absorption in rooms part 6 - 2003

werken aan modellen maakte nieuwe product-meetnormen noodzakelijk: voorzetwanden, knooppunten, constructiegeluid installaties ..

Hoe het wasBouwakoestiek - Europese activiteiten CEN/TC126/WG2


The making of ... EN 12354 1989-2009


beschouw verschillende onafhankelijke overdrachtspadentotale overdracht is som van de deeloverdrachtenelk pad: opwekking > knooppunt verzwakking > afstraling

Hoe het wasEN 12354-1&2 – lucht- en contactgeluidoverdracht


• Trillingoverdrachtsverzwakking knooppunten:nieuwe grootheid Kij (vergelijkbaar met R voor elementen)

• pas reciprociteit toe:afstraalfactor = instraalfactor > term verdwijnt!

• globale aanpak door element demping te verwaarlozen:eenvoudige relaties voor elk overdrachtspad i > j

ij

sijji

jiij l

SKRR

RRR lg

210

ij

iij

jijininijn l

SK

RRRLLL lg10

2,,,

Hoe het wasEN 12354-1&2 – lucht- en contactgeluidoverdracht


nu veel onderzoeken elders in Europa, vooral voor typische nationale bouwmethoden

voorbeelden van gemeten snelheidniveauverschillenin Nederland

Hoe het wasEN 12354-1&2 – invoergegevens voor knooppunten


• grote variatie in bronnen

• aanstoting op meer manieren en meer punten

• ontvangruimte niet altijd naast bronruimte

Hoe het wasEN 12354-5 – geluidniveaus door installaties

• luchtgeluid in kanalen: methoden beschikbaar• luchtgeluid van bronnen: methoden te ontwikkelen• constructiegeluid bronnen: problematisch


• kracht niet algemeen genoeg:bronimpedantie en karaktersitiek vermogen bepalen (Wsc)

100

110

120

130

140

150

25 50 100 200 400 800

frequency [Hz]

LF [

dB

re

1m

N]

C-plate

L-plate )Re(

22,222

YT

MvF

seq

• galmplaatmethode toegepast als in lab (EN 15657)bij beton vloer en lichte vloer

Hoe het isEN 12354-5 – bronsterkte voor constructiegeluid


0

10

20

30

40

31,5 63 125 250 500 1000 2000

frequentie [Hz]

L

v [d

B]

FEM

SEA

meting

meten en modelleren in detail (FEM, SEA)

Kij,

effect i

Kij,

effect j

Kij,

effect

junction

element demping relevant

Hoe het isEN 12354-1&2 – toepassen bij lichte bouwsystemen


• rekenmodellen zijn essentieel om bij nieuwbouw en renovatie woningen met akoestische kwaliteit te realiseren

• EN 12354 levert hiervoor een Europees raamwerk en een gemeenschappelijke Europese Bouwakoestische taal

• door een rekenmodel op te stellen wordt de behoefte aan product gegevens duidelijker en scherper omschreven

• nu aandacht voor licht bouwen en installatiegeluid, hier helpt COST Action 0702 voor het Europees netwerken

Hoe het isEN 12354 – stand van zaken


• er zijn diverse rekenmodellen op basis van EN 12354waaronder BASluco en BASutil

• ook voor de belangrijkste invoergegevens zijn er modellen ontwikkeld, zoals BASlab

• naast nauwkeurige berekeningen vaak ook indicatieve berekeningen nuttig en op z’n minst illustratief voor te verwachten effecten: Excel-versie

Hoe het isEN 12354 – exact of indicatief rekenen

EN 12354


• bij TNO zal onderzoek naar geluid en trillingen in en rond gebouwen belangrijk blijvenSusanne, Sven, Frans en anderen… succes er mee en … je weet me (straks) zo nodig te vinden

• hoop dat ook bij de TU/e de wens om er goed aandacht aan te blijven geven gestalte kan gaan krijgenHeiko, Renz … waar wenselijk wil ik daarbij helpen

• voor ‘leuke’ dingen blijf ik ook nog wel ‘benaderbaar’waarschijnlijk als adviseur via Level Acoustics

Hoe het zal wordenvoor jullie


• naar men zegt meer tijd voor ….

• dankzij COST Actions nog verder afronden vanEN 12354 en Europese kwaliteitsaanduiding gebouwen

• nog een paar jaar bijdrage aan cursussen (o.a. Antwerpen)

• meer tijd voor hobby: toneelspelen bij de Flits - Microtheater

• meer tijd voor reizen en …. in 2012 met Marijke een half jaar genieten in een huisje op Sicilië!

Hoe het zal wordenvoor mij


• TNO en collega’s bedankt voor de geboden mogelijkheden en werksfeer

• “Samen bouwen aan de kennis en de hulpmiddelen om een geluidwering met een betere kwaliteit te kunnen realiseren” deed ik met plezier aan de TU/e bij FAGO/BPS

• De vele relaties bedankt voor de vaak boeiende opdrachten en prettige samenwerking

• Jammer dat overheid en TNO inmiddels onvoldoende het belang en nut erkennen van internationale normalisatie, wat betreft inhoud en nut van het netwerk

Slotopmerkingen


10log = lg

nu is het 2010.02.12.15:00

tot slot nog één keer mijn stokpaardjes:

Bedankt en tot ziens

40 jaar (Bouw) Akoestiek Eddy Gerretsen. 12 februari 201040 jaar (Bouw) Akoestiek2 • hoe het begon...

Documents

Transcript of 40 jaar (Bouw) Akoestiek Eddy Gerretsen. 12 februari 201040 jaar (Bouw) Akoestiek2 • hoe het begon...