Havo 5 – periode 2 – samenvatting – aardrijkskundeKorst:

- Andere naam is lithosfeer.- Soorten korst:

- Oceanische korst (8 km)- Continentale korst (40 km)

- Licht gesteente

Mantel:- Vinden confectiestromen plaats- Zwaar gesteente

Kern:- Soort kern:

- Vaste binnenkern- Vloeibare buitenkern

- Nikkelijzer- Radioactieve elementen

Midoceanische ruggen = ‘Onderwatergebergten’Troggen = Diepe sleuven langs de randen van de Grote Oceaan.

De aardkorst is verdeeld in platen:1. Convergente beweging = Naar elkaar toe.

- Subductie ontstaat (continent komt steeds dieper in de aardkorst)2. Divergente beweging = Van elkaar af.3. Transforme beweging = Langs elkaar in tegengestelde richting.

De convectiestromingen in de aardmantel zorgen ervoor dat de platen bewegen.

Aardbevingen ontstaan bij convergente en transforme plaatbewegingen.

Epicentrum = Plaats aan het aardoppervlak die boven de haard ligt.Tsunami’s = Ontstaan bij een aardbeving op de oceaanbodem. (vloedgolven)Seismogram = Meet de grondbeweging.Schaal van Richter = Meet de hoeveelheid energie die vrijkomt.

2 soorten vulkanen:1. Schildvulkaan 2. Stratovulkaan

Verweringslaag

Vast gesteente

Vulkanisme bij divigerende platen:- Spleeteruptie- Schildvulkaan (effusieve vulkanen)

Vulkanisme bij convergerende platen:- Stratovulkaan (explosieve vulkanen)

Geisers = Verhit grondwater wat op vaste tijden omhoog spuit.

2 soorten verwering:- Fysische verwering:

- Temperatuurverschillen- Vorstwerking- Biologisch-fysische werking

- Chemische verwering: - H2O-CO2

-O2

Planten gebruiken verweringslaag om hun voedsel en water te kunnen opnemen.

Verschillende soorten aardverschuivingen:1. Vallend gesteente = Losse stenen/rotsblokken vallen loodrecht naar beneden.2. Bergstorting = Grote rotsmassa glijdt over helling naar beneden.3. Puinlawine = Losse stenen van verschillende grootte glijden naar beneden.4. Modderstromen = Verweringslaag klei/zand verzadigd met water vloeit naar beneden.

Bovenloop = van de rivier, bevindt zich in de bergen.Riviererosie = Wanden van rivier brokkelen af en er ontstaat een V-vorming dal.Morene = Alle brokken die door de gletsjer zijn vervoerd.Puinwaaier = Plaats waar veel materiaal door een rivier wordt neergelegd.

Sediment = Materiaal dat door de rivier wordt neergelegd.Overstromingsvlakte = Staat onder water zodra rivier buiten zijn oevers komt.Zijrivieren = In de bovenloop, voegen zich bij de rivier.Zijtakken = In de benedenloop, rivieren splitsen zich op in zijtakken.

Delta = Als rivier in de zee stroomt, vervoert hij nogsteeds sediment. Hij spreid zich uit, riviersnelheidgaat omlaag en laat dus al zijn sediment vallen.

Duinen = Hieruit bestaat vaak de rand van de Delta uit.Zodra de zandbank boven het water uitsteektkrijgt de wind er vat op en verplaatst het op hopen.

Plooiingsgebergten = Ontstaat aan de randen van convergerende platen.Sedimentgesteente = Door de grote druk verstenen de lagen sediment.Breuken = Scheuren in de aardkorst. (bij rekzones)Horst = Hoge randen van de breuk.Slenk = Lage gedeelte van de breuken.Breukgebergten = Zo noemen we combinatie van de horsten en slenk.

Endogene processen = Processen van binnenuit- Aardbevingen- Vulkaan uitbarstingen- Platen tektoniek

Exogene processen = Processen van buitenuit- Verwering- Erosie- Sedimentatie

Bovenloop: In de bergenBenedenloop: Als landschap vlakker word

Hydrologysche kringloop:

2 soorten gebergten:1. Oude gebergten

- Afgeronde bergtoppen- Niet meer zo hoog

2. Jonge gebergen- Steile toppen- Diepe dalen- Heel hoog

Soorten gesteente:1. Stollingsgesteente = Door stolling van lava/magma.

- Dieptegesteente- Ganggesteente- Uitvloeiingsgesteente

2. Sedimentgesteente = Afzettingsgesteente, ontstaan door sedimentatie of bezinking van minerale deeltjes.

3. Metamorfe gesteente = Gesteente dat veranderd als gevolg van toenemende druk en temperatuur.

Gesteente kringloop:1. Van gebergte tot sediment tot gebergte2. Van magma tot basalt tot magma

Gesteente: