3 JAARTOPTECHNIEK

IN BEDRIJFVERHALEN, SUCCESSENEN TIPS VAN DE REGIO’SEN DE CRITICAL FRIENDSGEBUNDELD

REGIO’S CRITICAL

FRIENDS

REGIO AMSTERDAM

Het Masterplan Techniek Amsterdam kent zeven projecten: 1 Techniek in het basisonderwijs2 Entreeopleiding3 Vakmanschapsroute4 Technologieroute voor mavo én havo5 Leerlijnen mbo-hbo6 Vrienden van het Masterplan Techniek Amsterdam

(netwerk van meer dan 200 technische bedrijven)7 Publiek-private samenwerkingTwee van de projecten willen we graag delen met onze TiB-collega’s en daarvoor kunnen wij ook altijd benaderd worden.

Technologieroute voor mavo’s: met het bedrijfsleven en elf Amsterdamse mavo’s, het ROC van Amsterdam en het Hout- en Meubileringscollege (HMC) zijn onderwijsprojecten ontwikkeld voor het derde en vierde leerjaar op de mavo. In elk onderwijsproject is een bedrijf opdrachtgever waarvoor de mavoleerlingen aan de slag gaan. Het project wordt uitgevoerd bij bedrijven en op het ROC of HMC. Deze onderwijsprojecten bieden de mavoleerlingen een diepgaande kennismaking en ervaring met technische beroepen, beroepsopdrachten en de mbo-opleiding. Op dit moment kunnen techniekleerlingen kiezen uit dertien projecten en dit worden er meer. Voor elk onderwijsproject is een docentenhandleiding ontwikkeld.

Publiek-private samenwerking (pps): voor vier (mogelijk vijf) technieksectoren wordt een verregaande pps opgezet waarin technisch beroepsonderwijs en bedrijfsleven hun expertise, middelen en outillage bundelen. Bedrijven, opleidingsbedrijven en brancheorganisaties / branche-opleidingsfondsen werken hierin samen met de door OCW bekostigde scholen in wat we de ‘Opleidingshuizen’ noemen. Er zijn Opleidingshuizen in wording voor: Mobiliteitstechniek, Installatietechniek, Bouwtechniek, Logistiek en Metaal (mogelijk).

Het Masterplan Techniek Amsterdam is mogelijk gemaakt door een investering van de gemeente Amsterdam en het programma Toptechniek in bedrijf.

CONTACTGEGEVENS Joost van Elten — j.elten@chello.nl Ronald Koen — R.Koen@amsterdam.nl Peter Spreeuwers — pfspreeuwers@hetnet.nl

REGIO BRAINPORT

In onze regio hebben we de regionale topsectoren als uitgangspunt genomen. Tegelijkertijd kwam Vernieuwing vmbo in beeld, met profielen en keuzevakken. Dat sloten we aan bij onze focus op de topsectoren. Het onderwijsmateriaal is aantrekkelijker vormgegeven: paper based én digitaal, waardoor alle moderne mediale mogelijkheden benut kunnen worden.

De docentenstages worden door de deelnemers beschreven als eye openers. De beste, niet vooraf geformuleerde opbrengst, is wel de infrastructuur van samenwerking tussen vmbo, mbo en bedrijfsleven, die er nog steeds prachtig bij ligt. Die benutten we voor Focus en Passie voor Techniek 2.0.

Toptechniek in Bedrijf moet haar stimulerende en ondersteunde rol blijven vervullen. ‘Richt je op de regio’. Die setting is van een zodanig kleinschalige omvang dat je er snel successen kunt boeken.

CONTACTGEGEVENSWiel Wijnen — wc.wijnen@gmail.com Hans van Oers — h.vanoers@brainportdevelopment.nl

DRECHTSTEDEN & GORINCHEM E.O.

Meer instroom in de techniek. Minder uitval. Beter kiezen. Meer perspectief. Da Vinci College in Dordrecht heeft speciale aandacht voor jongeren met niet-westerse achtergrond: “Er zit een schat aan talent in die groep. De kunst is alleen dit aan te boren”.

Toptechniek in bedrijf Drechtsteden & Gorinchem (en omstreken) richt zich op ondersteuning van een aantal projecten en activiteiten rondom doorlopende leerlijnen die deels voor de start van Toptechniek in bedrijf van start waren gegaan. Om deze doorlopende leerlijnen te faciliteren en flankeren, is in de regio ingezet op drie lijnen: Professionalisering van docenten Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven Techniekpromotie

Door te investeren in deze drie lijnen willen de samenwerkende partijen zorg dragen voor een stevig randvoorwaardelijk fundament voor aansprekende doorlopende leerlijnen voor jongeren in de regio.

CONTACTGEGEVENSEls Oprel — eoprel@davinci.nl

3 JAAR TOPTECHNIEK IN BEDRIJF

1

REGIO DRENTHE

In januari 2015 zijn wij succesvol gestart met een van de jongste Toptechniek-projecten. In drie subregio’s is een programma samengesteld waarbij onderwijs, bedrijfsleven en overheid nauw samenwerken.

In Emmen is een verregaande samenwerking tussen de vmbo- en mbo-scholen. Momenteel wordt hier gewerkt om een gezamenlijke state of the art techniekpraktijkruimte te realiseren. In Assen gaan in het kader van docentenstage, docenten op stage bij techniekbedrijven. Er is een innovatief samenwerkingsverband opgericht in samenwerking met het parkmanagement, met als doel om de relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven te verduurzamen.

In Hoogeveen zijn doorlopende beroepsleerlijnen gerealiseerd. Het Praktijk Instituut Techniek is gestart en daarvoor zijn Onderwijsprogramma’s ontwikkeld. De drie regio’s werken aan een actief kennisdelingsprogramma, informeel leren, speelt hierin een belangrijke rol.

CONTACTGEGEVENSAdri Mertens — ah.mertens@alfa-college.nl

REGIO FLEVOLAND

De relatie tussen het vmbo, mbo en bedrijfsleven is fundamenteel veranderd. Docenten van verschillende onderwijsinstellingen komen bij elkaar om van elkaar leren, zoals bij de samenwerking tussen het MBO College Lelystad en het Vakcollege Arcus. Het mbo is voor de praktijklessen bij het vmbo ingetrokken. Ze maken gebruik van elkaars faciliteiten en vmbo- en mbo-leerlingen werken samen. In Lelystad wordt een Technocampus ontwikkeld waar al het technisch onderwijs in samenwerking met het regionale bedrijfsleven Lelystad kan worden uitgevoerd.

Met de vakmanschapsroute is een sterke verbinding gelegd tussen het Vakcollege, ROC Friese Poort (regio Noordoostpolder) en het lokale bedrijfsleven. Het Vakcollege Baken (Almere) benadering laat leerlingen steeds meer zelfsturing geven aan hun eigen leerproces.

In de Noordoostpolder zijn bedrijven direct betrokken bij de realisatie van doorlopende leerlijn van PIE naar de opleiding Werktuigbouw. Docenten van ROC Friese Poort hebben meegelopen op de werkvloer van bedrijven om de gevraagde inhoud van de vakmanschapsroute te inventariseren. Het MBO College Almere heeft een samenwerkingsovereenkomst getekend met KLM en Cinnovate. In Lelystad krijgen de composietopleidingen, in samenwerking met de bedrijven en Compoworld, steeds meer vorm.

De regio Flevoland kent per regio/sector een keur aan initiatieven op het gebied van techniekpromotie; mooie voorbeelden zijn het Leer- en ontdekcentrum in Zeewolde, de RoboDomoDemodag (Robotisering) in Almere en vanuit Lelystad bezoeken we de mooie techniek bij Walibi.

CONTACTGEGEVENS Sabine ter Haar — haar@atlasadvies.com

REGIO FRIESLAND

Wij, Technisch Beroepsonderwijs Friesland (TBOF), hebben in de projectperiode gebruik gemaakt van een voortschrijdende cijfermatige onderbouwing van de projectontwikkelingen. Hiertoe hebben wij data bewerkt en ingericht afkomstig van DUO. Deze TBOF-onderwijsdatabase biedt stuurinformatie voor de provincie, instellingen, scholen en bedrijven. Per regio en school kunnen deelnemersaantallen per opleidingsrichting en sector worden geselecteerd en in draaitabellen worden verwerkt. Hieruit kan de door- en instroom van vmbo-leerlingen naar het soort, type en sector van het vervolgonderwijs worden geteld; op deze wijze worden keuzeprocessen in doorstroom en vooropleiding (in aantallen) van toeleverende vo-scholen voor mbo-scholen inzichtelijk gemaakt.Inmiddels maakt TBOF gebruik van een zogenoemde GEO-data-informatiesysteem, waarin we op postcodeniveau onderwijsdata geografisch kunnen worden weergegeven. Op deze wijze zijn provinciale of regionale (onderwijs)ontwikkelingen jaarlijks te monitoren en dat kan bijdragen tot een basis voor beleidsontwikkeling betreffende (macro)doelmatig beroepsonderwijs.TBOF wil haar kennis en ervaring hieromtrent delen met de andere TiB-regio’s

CONTACTGEGEVENSLuit Middendorp — lmiddendorp@live.nl

2

REGIO GELDERSE STEDEN

De kracht van het programma ‘Samen sterk in Bètatechniek’ is de gezamenlijkheid. Op die kracht is veel ervaring opgebouwd. Gezamenlijk meer leerlingen interesseren voor een opleiding en beroep in de Techniek zodat binnen de regio voldoende gekwalificeerde medewerkers in de Techniek beschikbaar zijn. Deze gezamenlijkheid bestaat uit: Een samenwerkingsverband van ROC’s in de regio

met het hbo-onderwijs waar afstemming plaatsvindt en gezamenlijke activiteiten ontwikkeld worden.

Fast tracks vmbo-mbo-hbo voor vmbo-t-leerlingen binnen technische opleidingen.

Leer-werkteams waarin vmbo- en mbo-studenten gezamenlijk aan contextrijke opdrachten werken en zij deze ervaring betrekken bij hun keuze voor hun vervolgopleiding.

Gezamenlijk met bedrijven activiteiten vormgeven waarmee jongeren een beeld krijgen van hedendaagse en toekomstige techniek en warm gemaakt worden voor een opleiding en loopbaan in de techniek van de toekomst.

Samen met bedrijven vanuit de praktijk onderwijs aanbieden met up-to-date apparatuur waarbij praktijk leidend is.

CONTACTGEGEVENSFranske van Duuren — franske.vanduuren@kcbt.nl

REGIO GOOI & VECHTSTREEK

In onze regio zijn in het najaar van 2015 afspraken gemaakt met drie scholen die dit schooljaar gestart zijn met Informatietechnologie voor de Theoretische Leerweg (ITTL): Erfgooiers, Savornin en Comenius. Binnen die scholen is er verrassend veel interesse bij de tl-leerlingen om deel te nemen aan ITTL. Maar liefst 140 leerlingen hebben zich hiervoor aangemeld in dit eerste schooljaar! Docenten van deze drie ITTL-scholen gaan in samenwerking met docenten van de mbo4-opleidingen ICT en Media van MBO College Hilversum aansluitingsprogramma’s ontwikkelen en het mbo gaat de vo-scholen faciliteren met materiaal en kennis. De hierboven beschreven ontwikkelingen binnen ITTL sluiten naadloos aan op de regionale behoefte in de ICT en Media personeel en de pps Cybersecurity en het ontwikkelen van een pps Mediacampus.

CONTACTGEGEVENSMarcel Schilders — marcel@pradus.nl

REGIO GRONINGENTiB Groningen heeft een succesvolle en integrale structuur neergezet in de stad Groningen om leerlingen te ondersteunen bij kiezen, leren en werken in de techniek.Succesfactoren: Alle deelnemende scholen hebben

Toptechniek in het lesrooster opgenomen. Leerlingen, docenten en praktijkruimtes zijn beschikbaar om programma uit te voeren.

Informeel leren is opgenomen in de werkwijze en is gefaciliteerd.

Vmbo- en mbo-docenten hebben gezamenlijk het TiB-lesprogramma ontwikkeld.

Bedrijven zijn betrokken bij ontwikkeling en uitvoering lesprogramma’s.

Mbo-docenten verzorgen programma voor vmbo-leerlingen inclusief de bedrijfscontacten.

Vmbo-leerlingen/docenten hebben toegang tot bedrijvennetwerk mbo.

Ontwikkeling gezamenlijke pedagogische aanpak door middel van TalentenKracht (po, vo en mbo).

Ambitie: Uitbreiding in de regio. Nieuwe doorlopende leerlijnen

ontwikkelen tussen vmbo–mbo. Versteviging doorlopende leerlijn mbo –hbo.

Belangrijke randvoorwaarde:De ruimte en het vertrouwen dat het Platform Bèta Techniek in ons project heeft gegeven om te mogen experimenteren met nieuwe werkwijzen.

CONTACTGEGEVENSAdri Mertens — ah.mertens@alfa-college.nl

REGIO HAAGLANDEN

Onze regio is gestart met de Techniekagenda met de opmerking Haaglanden moet van ver komen… En nu, drie jaar verder, zijn we ongelofelijk trots dat we deze achterstand hebben kunnen omzetten tot een voorsprong! Een voorsprong omdat het gelukt is samen op te trekken en de verbinding te zoeken. Samen aan de slag om de woensdagmiddag-vmbo tot een succes te maken. Een gezamenlijk programma dat gebaseerd is op een door het bedrijfsleven geformuleerde opdracht, dat leidt tot een landelijk keuzedeel vmbo-mbo. Een programma dat versterkt wordt door buitenschoolse activiteiten opgenomen in de Techfinder. Samen op weg naar de Technische Hotspots, waarin faciliteiten, outillage en kennis met elkaar gedeeld worden. Tenslotte, in Haaglanden hebben we het voor elkaar gekregen, dat in januari 2016 de Techniekagenda 2.0 van start gaat.

CONTACTGEGEVENSJanke Westerhuis — j.westerhuis@rocmondriaan.nl

3 JAAR TOPTECHNIEK IN BEDRIJF

3

REGIO HOLLAND-RIJNLAND

In onze regio is het M-Tech-programma een voorloper van meer gerichte aandacht voor LOB en het kennismaken met praktijkcomponenten in de theoretische leerweg. In onze regio nemen een aantal scholen met een theoretische leerweg deel aan het M-Tech-programma. Binnen de werkgroep vmbo-tl is nu afgesproken dat de koerspunten van het programma M-Tech gehanteerd gaan worden door alle scholen met een theoretische leerweg.

Op dit moment is een inventarisatie gaande bij alle scholen naar de ambities en ontwikkelagenda met betrekking tot de zes koerspunten van M-Tech. Extra aandacht is voor de LOB en na de implementatie in de regio Alphen aan de Rijn voor de verdere implementatie van het programma ‘professional meets talents’ in de regio Leiden en de Duin & Bollenstreek.

CONTACTGEGEVENSCees Paling — c.paling@rocleiden.nlJosé Helstoot — helsloot.j@hsleiden.nl

In september 2015 is de tweede cyclus van de leerlijn ‘de jonge onderzoeker’ gestart. Op basis van evaluatiegegevens zijn verbeterpunten geformuleerd en zijn de drie mbo-opleidingen bij ROC Leiden en de instrumentenmakers School (LiS) aan de slag gegaan met het aanpassen van hun onderwijsproducten gebaseerd op het gemeenschappelijke opdracht: zorg voor veilig drinkwater in een gebied dat niet als vanzelf water ter beschikking heeft. MEI-opleidingen zorgen dat er water opgepompt kan gaan worden met behulp van een pomp die aangedreven wordt op zonne-energie. De Leidse instrumentenmakers School (Lis) zorgt dat het verkregen water op kwaliteit getest kan gaan worden door mo-studenten door het vervaardigen van een handzaam en transporteerbaar lab-tafeltje. MLO zorgt dat duidelijk wordt of het water dat is verkregen via de zonnepomp ook daadwerkelijk veilig is om te drinken. Zo wordt de afhankelijkheid van de beroepen in de techniek voor studenten duidelijk gemaakt. Tijdens een slotmanifestatie voor de eerste cyclus in november 2014 zijn de producten van de diverse projectgroepen gedemonstreerd en zijn er workshops georganiseerd en uitgevoerd door bedrijven.

CONTACTGEGEVENSMichel Jehee — m.jehee@rocleiden.nl

REGIO NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG

Een regio met diversiteit aan mkb-bedrijven op het gebied van maakindustrie, bouw, logistiek, zorg, agribusiness, retail en recreatie. Een gebied met een dikke knipoog naar de Euregio met Duitse en Belgische buren. Een regio waar de samenwerking in de triple helix (onderwijs, ondernemers, overheid) al jaren top is en waar Gilde Opleidingen en twee vmbo-scholen de vakmanschapsroute zijn gestart en drie experimenteerregelingen in aanvraag zijn. Met een intensieve samenwerking met twee Centra voor Innovatief Vakmanschap en een stijging van het aantal techniekleerlingen in het vmbo met ruim 50 procent en een gezonde instroom in het mbo- en hbo-techniek. In die regio zijn scholen, samen met bedrijven, gemeenten en provincie, een partnerschap aangegaan in de doorlopende leerlijn po, v(mb)o, mbo en hbo. Samenwerken aan het onderwijs voor vandaag en morgen met perspectief voor leerling/student, bedrijf en regio. Dat is de Techniekketen Noord- en Midden-Limburg.

CONTACTGEGEVENSTjeu Van de Laar — sector-techniek@rocgilde.nlHan van Helmond — h.vhelmond@rocgilde.nl

REGIO NOORDOOST-BRABANT

Scholen, bedrijven en overheid hebben zich binnen onze regio verbonden en werken samen aan het aantrekkelijker maken van het technisch beroepsonderwijs. Dat doen we via afstemming over een vmbo-mbo doorlopende leerlijn middels de vakmanschaps- en technologieroute. In zo’n route kan de leerling kiezen voor verdieping en de talenten inzetten om sneller goed gekwalificeerd te worden. Leerlingen die niet voor een specifieke route kiezen, maken via loopbaanoriëntatie kennis met de beroeps- en opleidingsmogelijkheden in de techniek.

In werkgroepen ontwikkelen we de routes. Na invoering onderhouden de werkgroepen verdere ontwikkelingen. Alle regionale vmbo-scholen met basis- en kaderopleidingen en de mbo-instellingen met techniekopleidingen doen mee.

De onderwijspartners hebben een intentie naar duurzaamheid uitgesproken door het tekenen van een convenant. Het programma stuurt en ondersteunt waar nodig. Daarbij helpt het feit dat Toptechniek Noordoost-Brabant inmiddels functioneert als regionaal aanspreekpunt voor landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van techniek.

CONTACTGEGEVENSJan Jansen — ja.jansen@kw1c.nl

4

REGIO RIJNMOND

In onze regio hebben elf vmbo-scholen en drie mbo-instellingen de afgelopen drie jaar intensief samengewerkt. Veel van de doelstellingen zijn bereikt. Wij hebben daarbij vooral ingezet op het inrichten van doorlopende leerlijnen en de daaruit voortvloeiende professionaliseringsbehoeften. Door de samenwerking hebben wij elkaar ook persoonlijk goed leren kennen. Dat heeft geleid tot veel vertrouwen. Ons grootste succes is dat op dit moment achttien nieuwe technologieroutes gezamenlijk worden aangevraagd, waarbij ook veel nieuwe scholen aansluiten. Omdat wij het gevoel hebben dat we nog lang niet klaar zijn, hebben wij besloten om met elkaar verder te gaan en daarmee de ontstane samenwerkingsverbanden te verduurzamen en de initiatieven voort te zetten onder de nieuwe naam TechForce Rijnmond. Dit moet uitgroeien tot een gremium waarin het technologie- en techniekonderwijs in de regio Rijnmond zich kan verenigen en zo een sterke en herkenbare partner kan worden voor overheid en bedrijfsleven.

CONTACTGEGEVENSErik Zevenbergen — zvb@llr.nl

REGIO TWENTE

Wij zijn een regio met sterke onderlinge contacten en netwerken. Resultaat van Toptechniek in bedrijf: sterke stijging van studentenaantallen in de harde techniek. We zijn trots op:1. Een set competenties die is ontwikkeld, een

betere oriëntatie op beroepen in de onderbouw, meer focus op techniek in de scholen, intensivering van de aandacht voor LOB.

2. De vmbo-carrousel heeft geresulteerd in een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector. Met de vele bedrijfsbezoeken krijgen leerlingen, docenten en ouders een beter beeld van verschillende beroepen, zodat ze een bewustere beroeps- en opleidingskeuze wordt gemaakt.

3. Er is een toolbox ontwikkeld om allochtone leerlingen uit het tweede jaar vmbo (die voor hun sectorkeuze staan) en hun ouders/familieleden voor te lichten over een toekomst in de Techniek.

4. Studentenambassadeurs (jongens én meisjes) uit verschillende richtingen (installatietechniek, elektrotechniek, werktuigbouw en mechatronica) worden getraind om workshops te geven over de “7 werelden van de techniek” op een vmbo (havo of vwo).

Van elkaar leren én samenwerken is het motto bij de succesvolle bijeenkomsten “Kennisdeling” die zijn en

worden georganiseerd door Deltion en ROC van Twente.Nieuwe ontwikkelingen die nu al zijn ingezet: Professionalisering van docenten Uitwisseling / overdracht van kennis Aandacht voor de ontwikkeling van Soft Skills Ontwikkeling van het Praktoraat (= Onderwijs

en bedrijfsleven samenbrengen in een “smeltkroes” met als doel het onderwijs kritisch te bekijken en te verbeteren)

Betrokkenheid van bedrijfsopleidingen vergroten / kennisdeling met vakscholen

CONTACTGEGEVENS Mineke Bosch-Meijer — info@vmbocarrouseltwente.nl Gladys Hilberink — ghilberink@rocvantwente.nl Bert Timmerman — atimmerman@rocvantwente.nl

REGIO WEST-BRABANT

In onze regio is het Toptechniek in bedrijf-programma onder gebracht bij het bestaande regionale 3O platform Tune Techniek. Inmiddels is Toptechniek in bedrijf opgenomen in het uitvoeringsprogramma voor Arbeidsmarktbeleid van de samenwerkende Gemeenten in West-Brabant (Regio West-Brabant/RWB). De betrokkenheid van de regionale partners vormt een basis voor de verdere realisatie van de - in gezamenlijkheid met de partners in het programma- opgestelde Agenda van Toptechniek in Bedrijf West-Brabant. Het lectoraat Keuzeprocessen van ROC West-Brabant deed onderzoek naar verschillende modellen voor doorlopende leerlijnen. Daarbij is ingegaan op vragen zoals: wat leren leerlingen en hoe helpt hen dit om een keuze voor een technische opleiding te maken? De overall conclusie van het onderzoek is dat de belangrijkste succesfactor voor het realiseren van doorlopende leerlijnen de uitwisseling van mensen is: leerlingen én docenten. Elkaar kunnen vinden als het nodig is, is cruciaal. Nieuwsgierig naar de onderzoekpresentaties? Stuur dan een bericht naar Mieke van den Berg.

CONTACTGEGEVENSMieke van den Berg — Mieke@tunetechniek.nl

3 JAAR TOPTECHNIEK IN BEDRIJF

5

REGIO ZEEUWS-VLAANDEREN

De afgelopen drie jaar is er bij ons hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de bouw van een gezamenlijk centrum voor TopTechniek in Terneuzen. Wij zijn zeer verheugd dat er in juni 2017 een state-of-art-centrum geopend gaat worden, waar niet alleen het vmbo en mbo gehuisvest worden, maar ook een tweetal bedrijfsopleidingen hun thuisbasis krijgen.Wat het vooral bijzonder maakt is dat - in een regio waar de krimp erg hard (-25 %) toeslaat - er door alle partijen toch geïnvesteerd wordt in de bouw van dit centrum. De bouw is vooral mogelijk gemaakt door een forse financiële investering van het bedrijfsleven en de lokale en provinciale overheden.Het Technisch beroepsonderwijs in onze regio kan de toekomst met vertrouwen tegemoet zien.

CONTACTGEGEVENS John Leeman — jleeman@scalda.nl

REGIO ZUID-LIMBURG

Wat in eerste instantie een samenwerking was tussen individuele vmbo-scholen en een enkel ROC is uitgemond in een totaal herschikking van het technisch onderwijs in onze regio.

Dit is een proces van vallen en opstaan geweest. Wat ons bijzonder maakt, is dat er vijf besturen betrokken zijn bij twee ROC’s en zeven vmbo-scholen met basis- en kaderleerwegen. De directieleden van de scholen hebben lang nodig gehad om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. In de tussentijd werd door de critical friends en de auditors de druk opgevoerd om productie te leveren. Behalve het besluitvormingstraject is het communicatietraject een geweldige uitdaging. Communicatie met externe en interne stakeholders moet goed gemanaged worden. Daarvoor moet je wel weten wat je wilt communiceren en wanneer.We zijn er nog niet, maar de vakmanschapsroute zijn we begonnen met inrichten. De curricula worden door docententeams van vmbo en mbo samen ontwikkeld, binnen eenzelfde pedagogisch didactisch model. Dit moet in een zeer snel tempo gebeuren, want op 1 augustus 2016 starten we in onze regio met de vakmanschapsroute. Het doel is om dit te doen op drie

uitvoeringslocaties waarbij de bovenbouw van het vmbo en leerlingen van het ROC samen onderwijs krijgen.

De discussie over de technologieroute vindt nu plaats binnen alle scholen die een theoretische leerweg hebben. We hebben nog een lange weg te gaan, maar we hebben al een heel groot resultaat bereikt; het vmbo en het mbo zijn écht samen aan de slag.

CONTACTGEGEVENSAnk Wijnands — amg.wijnands@bcpl.nl

REGIO ZWOLLE

Drie jaar Toptechniek in bedrijf in onze regio heeft in het teken gestaan van verbinden. De technologieroute van één van onze koploperscholen is gebruikt als vliegwiel voor het inrichten van een passende route bij de andere scholen. Het landelijke netwerk van projectleiders is in alle opzichten belangrijk geweest voor onze regio. Er is kennis gedeeld op de meest uiteenlopende gebieden: van financiële tips, bestuurlijke formats tot leermaterialen. Binnen de vernieuwing in het beroepsgerichte vmbo is de leerinhoud van keuzevakken interessant voor de technologieroute. Het belang van robotica en programmeren voor het bedrijfsleven (Smart industry) is doorgetrokken naar onze promotionele activiteiten waarmee al wordt gestart in het basisonderwijs. Allemaal verbindingen die de regionale structuur sterker maken.

Drie jaar Toptechniek in bedrijf is eveneens een bewustwordingsproces geweest. Macrodoelmatigheid is in onze regio een vast agendapunt en de netwerkbijeenkomst met regio Twente is een jaarlijks terugkerend onderdeel om kennis uit te wisselen binnen Landsdeel Oost.

Drie jaar Toptechniek in bedrijf heeft geleid tot meer instroom in de technieksector. Er is een ontwikkeling in gang gezet, waardoor we tevreden terugblikken op de periode 2012 – 2015 en vol vertrouwen naar de komende jaren kijken.

CONTACTGEGEVENS Arie Koning — akoning@deltion.nlJan de Graaf — jgraaf@deltion.nl

6

REGIO ZUIDOOST-GRONINGEN

Of de regionale aanpak daadwerkelijk succes heeft gehad moet steeds weer blijken. Innovaties zijn pril, want soms nog subsidie-gedreven. Ook hebben innovaties in het technische domein last van de wet op de remmende voorsprong, vooral in het vmbo. Resultaten moeten ook doorwerken naar andere domeinen (Zorg & Welzijn, Handel & Administratie). Scholen willen leerlingen (en docenten!) gelijkwaardig bedienen en organisatorisch is een zekere “status aparte” voor techniek soms lastig.

Onze aanpak is een goede mix geweest van:1. Aansluiten bij relevant onderwijsbeleid, bijvoorbeeld

de invoering van nieuwe examenprogramma’s vmbo en de hernieuwde aandacht voor de kwaliteit van LOB.

2. Benutten van “aanpalende” initiatieven, waaronder de samenwerking met TechNet, TT.nu, de samenwerking met Het Consortium Beroepsonderwijs en mogelijk ook M-Tech.

3. Werken in een kleinschalig, min of meer natuurlijk verzorgingsgebied van de scholen, mensen kennen elkaar, lijnen zijn kort, er is een gedeeld belang gericht op samenwerking en behoud van goed technisch beroepsonderwijs. De gekozen gebiedsindeling was van meerwaarde.

Met deze mix zijn we efficiënt geweest en hebben we mooie resultaten geboekt: instroomdoelstellingen zijn behaald, samenwerking tussen scholen is gesmeed, de relatie met de TechNet-kringen wordt allerwegen gewaardeerd. Verbeterpunten genoeg, maar de regio is op de goede weg.

CONTACTGEGEVENSWim Boerkamp — contact@spoorzicht.net

3 JAAR TOPTECHNIEK IN BEDRIJF

7

CRITICAL FRIEND – HENRI GEURSEN

METEN IS WETEN!Als enige vanuit het bedrijfsleven heb ik mogen aanschuiven als “critical friend”. Niet alleen bij de drie noordelijke regio’s, maar vanwege de audits heb ik veel andere regio’s bezocht. De plannen vanuit alle regio’s waren eensluidend; stop de daling van instroom naar techniek en buig het om naar een stijging. De regio’s gaven streefpercentages aan. Vaak heel ambitieus. Maar om de resultaten cijfermatig boven tafel te krijgen, was in veel gevallen “a hell of a job”. Sommige regio’s hadden de cijfers heel goed in beeld, dus het is wel mogelijk.

Het bedrijfsleven stuurt op cijfers . Voor alle disciplines heb je cijfers nodig. In mijn bedrijf had ik niet zonder gekund. Sturen op cijfers is in het onderwijs geen ingeworteld iets en dat zal echt moeten veranderen, want “meten is echt weten”!

Het mooie van Toptechniek in bedrijf vond ik jullie creativiteit, zo verschillend per regio, jullie enthousiasme en de samenwerking met het bedrijfsleven. De eerste resultaten zijn hoopgevend; nu moet er echt een vervolg op komen.

Dokkum, 27 november 2015Henri Geursen – h.w.geursen@hetnet.nl

CRITICAL FRIEND – MAX HOEFEIJZERS

AAN DE REGIO’S,Graag wil ik de regio de volgende aanbevelingen doen voor het verduurzamen van zowel de technologieroute als de vakmanschapsroute. In de praktijk van de critical friend ben ik veel regio’s tegengekomen die vinden dat ze te weinig vorderingen maken. Naar mijn idee omdat ze te trouw de volle agenda uitvoeren en daardoor in tijdnood komen. Daarom heb ik de volgende aanbevelingen.

1. WERK VOLGENS DE LOGICA VAN DE ARBEIDSMARKT EN KEN DE CIJFERS

Het project draait om het leveren van voldoende goed opgeleide technische mensen. Dat begint bij de regionale arbeidsmarkt en de visie daarop (regiovisie). Ken de cijfers en weet hoeveel mensen er nodig zijn. Dat is een dynamisch gegeven want de arbeidsmarkt beweegt voortdurend. Steeds opnieuw weten wat de markt vraagt zowel kwantitatief als

kwalitatief is een vereiste voor elke opleider.

2. BESTEED DE BESCHIKBARE TIJD MET HET MEESTE RENDEMENT

Zowel de technologieroute als de vakmanschapsroute vragen veel aandacht. Bepaal welke bijdrage aan het tekort aan technisch opgeleid personeel beide routes moeten leveren. Als het merendeel geleverd moet worden door de technologieroute, besteed daar dan ook de meeste tijd aan.

Max Hoefeijzers – max@hoefeijzersadvies.nl

CRITICAL FRIEND – HENNY LARDENOYE

INNOVATIEPOTENTIE VERZILVEREN IN DUURZAAM RESULTAAT.In het regionale netwerk wordt de arbeidsmarktbehoefte aan voldoende en goed opgeleide technici in de regio vastgesteld, niet alleen voor nu, maar ook voor de toekomst. De besturen ontwikkelen op strategisch niveau een sociaal-economische visie op de regio en formuleren mede op basis daarvan concrete en haalbare doelstellingen voor de samenwerkende onderwijsinstellingen die omgezet worden in smart ingerichte projecten. De projecten worden in werkgroepen door medewerkers (leidinggevenden en uitvoerenden) van scholen (en vaak met bijdragen van bedrijven) omgezet in concrete resultaten. Persoonlijke betrokkenheid en het enthousiasme van medewerkers is groot en worden mede gevoed en ondersteund door hun persoonlijke initiatieven, private relaties en activiteiten binnen de regio (informeel netwerk). Bij de voortgang, de implementatie en de borging (verduurzaming) is transparante informatie en communicatie tussen het operationele, uitvoerende niveau en het sturende en besluitvormende niveau van wezenlijk belang. Niet alleen op het meer abstracte niveau van de 3 O’s, maar ook binnen de afzonderlijke en samenwerkende onderwijsinstellingen (formeel netwerk). Hier is door de besturen nog grote winst te behalen.

Henny Lardenoye — hennylardenoye@gmail.com

8

CRITICAL FRIEND – ARNE MAST

REGIO’S BEDANKT!In 2012 werd ik ondernemer en rolde in het project Toptechniek in bedrijf. Als expert. Ik kwam terecht tussen allemaal zeer ervaren experts. Ik werd plannenbeoordelaar, adviseur, critical friend, auditor… Samenwerkend met collega-experts voelde ik me snel geaccepteerd en heb ontzettend veel geleerd. Collega’s, dank daarvoor!Maar ook het werken met de regio’s was leuk, inspirerend, bouwend, groeiend naar steeds meer van en met elkaar leren. Critical friend zijn vond ik het leukst. Goede formule: critical én friend. Met plezier maakte ik mee hoe twee regio’s besloten samen verder te gaan in hun ontwikkeling! En daarbij een beetje hulp te mogen bieden. Mooie tijd! Regio’s bedankt!En natuurlijk mijn hulde voor de projectleiders Eva, Henno, Annemarie. En zeker ook Janneke, die er altijd was.

Heb ik nog een tip? Wil ik nog iets kwijt? Ja, maar mijn 150 woorden zijn op. Dus als je die tip wilt, mail arne@arnemast.nl

CRITICAL FRIEND – IKE OVERDIEP

RAD VAN MEERVOUDIGE REGIONALE SAMENWERKING:UITDAGEND PROFIELBepaal aantrekkelijk regionaal profiel met relevante betrokkenen: Als je een schip wil bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. Leer ze in plaats daarvan verlangen naar de enorme eindeloze zee (St. Exupéry).

SLIMME AGENDACreëer bindende agenda: op het snijvlak van (vernieuwingen) beroepsonderwijs, economie en arbeidsmarkt: los (ook) elkaars vragen op: meerwaarde samenwerking

KIEZEN EN PROFESSIONEEL STUREN EN UITVOERENMaak scherpe, afgebakende , gefundeerde en concrete keuzes, voer uit, evalueer en stel bij.

EIGENAARSCHAPMede eigenaarschap van alle partijen, korte lijnen tussen bestuur en werkvloer, verantwoordelijkheden laag in organisaties

Hier sta ik voor en dat wil ik graag met anderen realiserenDank voor de samenwerking, succes en tot ziens!

Ike Overdiep

CRITICAL FRIEND – EVA VONCKEN

BESTE TIB-REGIO’S,Mijn tip: Sta eens wat vaker stil! Neem de tijd om periodiek met elkaar te kijken naar waar jullie mee bezig zijn. Wat waren ook alweer onze doelen? Hoe wilden we die bereiken? En waar staan we nu? Door structureel tijd in te bouwen om weer eens kritisch te kijken naar je activiteiten en wat die opleveren, kom je waardevolle informatie op het spoor: wat werkt goed en waar moeten we nog aan werken, dus wat zetten we op de agenda voor de komende periode? Zitten we gezien onze ambities nog wel met de goede mensen aan tafel? Wat kunnen we nu echt overboord zetten en waar ligt onze prioriteit? Peer reviews, binnen je eigen regio of met anderen, helpen om door middel van scherpe vragen en feedback je blik te verruimen. Om gericht en met goede energie nieuwe stappen te zetten.

Veel succes & plezier!

Eva Voncken – Eva.voncken@bureauturf.nl

3 JAAR TOPTECHNIEK IN BEDRIJF

9

www.toptechniekinbedrijf.nl