22‐9‐2014

1

Griekenland 336 v. Chr (bij de dood van Philippos van Macedonië )

© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Kenmerkende aspecten:• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

• De klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur• De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstisch godsdiensten

Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië.

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

• Filippos (II) van Macedonië bracht `Griekse eenheid’ tot stand voor 336 v. Chr.• Alexander start met de invasie van Perzië in 334 `ter bevrijding van de Griekse steden in klein Azië’ en als wraak voor de Perzische oorlogen van de 5e eeuw en verslaat de Perzen.

Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië.

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

22‐9‐2014

2

Het hellenismeHet ideaal van Alexander was een Grieks‐Perzische mengcultuur. Daar kwam weinig van terecht. 

De Grieken in de veroverde gebieden bleven vasthouden aan hun eigen taal en cultuur.

Alexander en een groot aantal officieren organiseerden in 324 v. Chr. een massale huwelijksceremonie met Perzische prinsessen in Susa.

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeHet leger van Alexander de Grote nam de Griekse cultuur met zich mee naar het oosten. Dit proces van culturele aanpassing in de veroverde gebieden wordt ook wel hellenisering genoemd.  Stamt af van ‘Hellas’  = oude naam van Griekenland. De Griekse taal en cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via:1. handelsstromen2. in het bestuur en door de ambtenaren in de grote steden van de 

overwonnen gebieden werd de Griekse taal gesproken. Wilde men hoger op komen dan moest de taal en cultuur van de overwinnaar worden overgenomen.

3. de bouwkunst; bouw van nieuwe steden (Alexandrië) en grote bibliotheken (Alexandrië en Pergamum).

4. de beeldhouwkunst5. de ontwikkelingen van de wetenschap6. het jodendom.

Let op!Met de hellenistische cultuur bedoelen we de Griekse cultuurvermengdmet inheemse elementen uit de door Alexander de Grote veroverde gebieden. 

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeHANDELSSTROMENDe Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

22‐9‐2014

3

Het hellenismeDE GRIEKSE TAAL. Hoewel het rijk van Alexander na zijn dood uiteen viel bleven de Grieken in deze gebieden vasthouden aan de eigen taal en cultuur. Wilde men hogerop komen of gaan werken voor de staat dan moest men Grieks leren.

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeBEELDHOUWKUNST. 

Voor deze periode wilden deGrieken alles in bepaalde,perfecte, maten hebben, maartijdens het hellenisme werd dewerkelijkheid, het tonen vanbeweging en emotie belangrijker.Beeldhouwwerken en portrettenwerden niet meer geïdealiseerd,de Griekse beeldhouwkunstbereikte hier een hoogtepunt.

Voorbeeld de Laocoöngroep:(Vaticaans museum).

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeBEELDHOUWKUNST. Voorbeeld: Nikè (= godin van de overwinning) van Samothrake (louvre).

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

22‐9‐2014

4

Het hellenismeBOUWKUNSTVoorbeeld: Bibliotheek van Alexandrië.

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Restanten in 2004 gevondenRestanten in 2004 gevonden

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeBOUWKUNST ‐> Pergamon en het pergamon altaar.De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeWETENSCHAPPEN ‐> Hippocrates (grondlegger Westerse geneeskunde omdat hij als eerste natuurlijke ipv bovennatuurlijke oorzaken voor ziektes zag), Erasistratos (het hart is als een pomp voor het bloed) en Herophilos ( grondlegger anatomie, 1e die vivisecties uitvoerde op mensen).

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

De eed van Hippocrates; artsen verplichten zichzelf dat ze bepaalde beroepsregels tezullen handhaven. Geschriften van Hippocrates werden zelfs in de 17e eeuw nog gebruikt!

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

22‐9‐2014

5

Het hellenismeWETENSCHAPPEN ‐> Archimedes (Archimedes wordt algemeen beschouwd als de grootste wiskundige van de oudheid en een van de grootste wiskundigen aller tijden).

De Griekse cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…

Eureka !Eureka !

De ontdekking van de wet van Archimedes

De schroef van Archimedes (Den Bosch)

“Geef mij een steunpunt, en een hefboom die lang genoeg is, en ik verplaats de wereld!” 

Archimedes van Syracuse – 287‐212 v.C. 

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeDe Griekse taal en cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via…JODENDOM ‐> Voor diaspora joden werd de Tenach/Thora (oude testament)vertaald naar het Grieks. Deze vertaling werd ook door de oudste christelijkegeloofsgemeenschappen als uitgangspunt genomen.Het woord diaspora komt uit het Grieks en betekent 'verstrooiing'.

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

Het hellenismeHet woord diaspora komt uit het Grieks en betekent 'verstrooiing'.

De term werd al in de oudheid gebruikt voor de deportatie van joodsegemeenschappen naarBabylonië.

De aanduiding geldt ookvoor de periode 70 n. Chr., toen de tempel werd verwoest, de Joodseopstand door de Romeinen werd neergeslagen en het Joodse volk “ werd verstrooid onder de volkeren”.

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme

22‐9‐2014

6

Het hellenismeHet belangrijkste van deze paragraaf is deverspreiding van de Griekse cultuur over het grootstedeel van de toen bekende wereld.

• Dit betekent niet dat overal de Griekse taal encultuur de plaats innam van lokale culturen, maarwel dat de Griekse taal de lingua franca werd ende Griekse cultuur de cultuur werd waar men bijwilde horen.

• De gymnasia (een combinatie van sportcomplex,onderwijsinstelling en cultuurcentrum) werden inveel plaatsen – grotere en kleinere – oases vanGriekse cultuur. Aanvankelijk kwamen alleenGrieken hier bij elkaar, maar al spoedig werd ookde lokale elite toegelaten, die vaak Griekser werddan de Grieken zelf.

• Wilde men veel mensen bereiken dan publiceerde men in het Grieks (bijv. Het nieuwe Testament 2e eeuw na Chr.). Ook tijdens de hele Romeinse tijd blijft Grieks in het oosten de voertaal. Grieks fragment van het Evangelie 

volgens Lucas

Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.2 Het hellenisme