1

2

Inhoudsopgave:   1. Inleiding                    blz. 3   2. Dalton                    blz. 5  2.1 Het ontstaan van Dalton              blz. 5  2.2 De kernwaarden van Daltononderwijs          blz. 5‐6    3. Onze Daltonschool                blz. 7  3.1 De visie van onze school              blz. 7  3.2 Uitwerking van de kernwaarden op hoofdlijnen           blz.10  3.3 De leerkracht en het Daltononderwijs blz.13 3.4. Ons Daltononderwijs in de praktijk blz. 15 4.Ontwikkelplan voor 2014-2015-2016 blz.22 5. Indicatorenlijst NDV blz. 24

3

1 Inleiding In dit beleidsplan staat het Daltononderwijs op de Prinses Margriet naar vorm en inhoud beschreven. Het is belangrijk onze afspraken, onze doorgaande lijn, te borgen. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat de school in beweging en in ontwikkeling is. Dit document zal daarom een levend document zijn: aanvullingen, aanscherping en ontwikkeling zullen zichtbaar zijn en steeds weer geformuleerd worden. De plan-do-check-act cirkel wordt gehanteerd, inspiratie is daarbij essentieel. Dit beleidsplan is geschreven voor:

• het personeel van de school; in dit kader is het niet alleen een borgingsdocument maar ook een zelfreflectie en zelfevaluatie instrument

• nieuwe leerkrachten en/of invallers • (nieuwe) ouders van de school • het schoolbestuur • visiteurs van de Nederlandse Dalton Vereniging (NDV) • de inspectie van onderwijs

Het is een verantwoordingsdocument en een borgings- / evaluatiedocument. Het beleidsplan is een ontwikkeldocument en zal periodiek worden bijgesteld en geactualiseerd.

Daltonschool Prinses Margriet: nieuwsgierig naar de wereld!

4

5

2. Dalton 2.1 Het ontstaan van Dalton Het daltononderwijs is begin vorige eeuw ontwikkeld door de Amerikaanse Helen Parkhurst. (1886-1973) en kenmerkt zich door een kritische houding naar onderwijs waar het gaat om de doelmatigheid en de effectiviteit. Een eigen inbreng van leerlingen is daarbij een belangrijk gegeven. Haar ideëen over individuele en niet-klassikale ontplooiing van kinderen baseerde zij op haar ervaring en het werk als leerkracht. Zij raakte ervan overtuigd dat zelfstandig werken erg belangrijk was. Uit de periode dat Helen Parkhurst samenwerkte met de pedagoge Maria Montessori kregen haar opvattingen een meer pedagogische grondslag. In 1922 legde ze haar visie vast in haar boek “Education on the Dalton Plan”. Het hoogste doel is de “ fearless human being” ; volgens Parkhurst zijn dat ondernemende mensen zonder vrees: zij zijn handig, vaardig, wereldwijs en vooruitdenkend. 2.2 De kernwaarden van daltononderwijs Vrijheid in gebondenheid / Verantwoordelijkheid en vertrouwen “Freedom and responsibility together perform the miracle” Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het werk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen.

Kernwaarden van het daltononderwijs      (Bron: ALV 28 maart 2012) 

6

Zelfstandigheid “Experience is the best and indeed the only real teacher” Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht een klus klaren en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van een leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerlingen tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn. Samenwerken “The school functions as a social community” Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van een medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering. Effectiviteit / doelmatigheid “Efficiency measure “ a simple and economic reorganization of the school” Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Een taak als drager van de te leren vaardigheden en kennis biedt optimaal gelegenheid om tot een doelmatige inrichting te komen. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. Reflectie “I would be the first to hear welcome criticism” Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats. Reflectie en evaluatie dragen in hoge mate bij tot een verkenning van de leerweg om het beoogde doel te bereiken. Borging “Door verschillen te delen, vermenigvuldigt de kwaliteit” Daltonscholen in Nederland werken samen aan kwalitatief goed daltononderwijs door allemaal deel te nemen aan planmatige zelfevaluatie en visitatie. Een daltonschool is een lerende organisatie, die haar leerkrachten ondersteunt bij het zich permanent scholen en bij het experimenteren in en reflecteren op hun praktijk. Teamleren heeft op een daltonschool hoge prioriteit. Verantwoordelijkheden voor dalton liggen in het team van docenten. Het daltononderwijs zet ook sterk in op het maatjesleren van scholen binnen en buiten een regio. Daltonscholen borgen hun kernwaarden door middel van een planmatige zelfevaluatie en visitatie. De Nederlandse Dalton Vereniging geeft licenties en certificaten af aan instituten, scholen en personen als zij er blijk van geven de kernwaarden op goede wijze in de praktijk vorm en inhoud te hebben gegeven. Het daltonhandboek wordt gezien als borgingsdocument.

7

3. Onze daltonschool 3.1 De visie van onze school Hier staan wij voor:

• Ons onderwijs is gericht op kennis verwerven, attitude ontwikkeling en vaardigheden bijbrengen; we streven hierbij naar onderwijs op maat.

• We staan voor een pedagogisch klimaat waarin veiligheid en een goede sfeer

centraal staan.

• We willen dat onze leerlingen zelfvertrouwen ontwikkelen, zelfstandig en sociaal kunnen functioneren in verschillende situaties en in wisselende groepen.

• We ondersteunen onze leerlingen bij hun ontplooiing tot onafhankelijke mensen die

open staan voor anderen.

• We willen een open communicatie tussen ouders, leerlingen en leerkrachten. Onze visie komt duidelijk naar voren binnen ons Daltononderwijs waarin de volgende vijf aspecten centraal staan:

• Verantwoordelijkheid • Zelfstandigheid • Samenwerking • Reflectie • Effectiviteit

Verantwoordelijkheid Leerlingen leren verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen werk, zowel voor het eindresultaat als voor de wijze waarop dit tot stand is gekomen. Het is belangrijk dat onze leerlingen zich mede verantwoordelijk weten voor de sfeer, voor de omgang met elkaar en voor het materiaal. Verantwoordelijkheid komt vooral tot uiting in het werken met de taakbrief. Leerlingen hebben binnen bepaalde kaders vrijheid bij het werken aan deze taken. Zelfstandigheid We stimuleren onze leerlingen tot het zelf leren problemen op te lossen en opdrachten uitvoeren. Deze manier van werken komt tegemoet aan de motivatie van kinderen om te willen ontwikkelen, om actief te zijn. Zelfstandigheid bij het werken komt tegemoet aan de verschillen tussen leerlingen, in aanleg en in tempo. Dag- en weektaken (taakbrief) bevorderen het leren plannen en organiseren van het eigen werk of de samenwerkopdrachten. Samenwerken We leren de leerlingen samenwerken uit het oogpunt van sociale vorming. We hanteren daarbij het uitgangspunt is dat je met iedereen moet kunnen samenwerken. De ontwikkeling van waarden en normen, respectvol gedrag, is hierbij belangrijk. We bevorderen samenwerking tussen leerlingen uit het oogpunt van het leren, van en met elkaar leren is daarbij belangrijk. We zijn ook van mening dat samenwerken als vaardigheid steeds belangrijker wordt. ( 21e eeuwse vaardigheden)

8

Reflectie Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats. Reflectie en evaluatie dragen in hoge mate bij tot een verkenning van de leerweg om het beoogde doel te bereiken. Kritisch zijn op eigen handelen, kritisch denken wordt ook gezien als een van de 21e eeuwse vaardigheden. Effectiviteit Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Een taak als drager van de te leren vaardigheden en kennis biedt optimaal gelegenheid om tot een doelmatige inrichting te komen. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. Borging Al het bovenstaande moet ertoe leiden dat wij “kinderen zonder vrees” afleveren die weten waar hun krachten en zwaktes liggen. Doordat zij inzicht hebben in hun eigen kunnen treden zij de toekomst vol zelfvertrouwen tegemoet! Het is een opvatting die Helen Parkhust verspreidde, maar die nog steeds naadloos aansluit in deze tijd. Ons borgingsdocument is daarom niet alleen een verantwoordingsinstrument maar meer nog een ontwikkel- en groeidocument.

9

 

10

 3.2 Uitwerking van de kernwaarden op hoofdlijnen Verantwoordelijkheid. Daltononderwijs ziet een mens als persoon die mag en kan kiezen en die voor de gevolgen van de keuzes zelf de verantwoordelijkheid draagt. We vinden het belangrijk dat kinderen kunnen omgaan met verantwoordelijkheid, dat zij leren deze verantwoordelijkheid te hanteren. Het betekent dat kinderen de verantwoordelijkheid krijgen om keuzes te maken, verantwoordelijk zijn voor hun werk en voor het te gebruiken materiaal. Daarnaast vinden we het belangrijk dat kinderen verantwoordelijk leren zijn voor hun –sociale-omgeving. Zelfstandigheid. Daltononderwijs wil kinderen ontwikkelen tot volwassenen die zelfstandig kunnen denken en handelen. Zelfstandigheid kan succesvol groeien als de leerlingen voldoende vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen. Zelfstandig werken motiveert kinderen om actief met hun taak aan het werk te zijn. Wanneer kinderen zelfstandig werken kunnen zij dit doen op eigen niveau. Zelfstandig werken zorgt ervoor dat kinderen grip krijgen op hun werk en hun omgeving, en dat zorgt voor veiligheid. Zelfstandigheid van leerlingen betekent ook dat kinderen zelf op zoek gaan naar oplossingen en strategieën. We werken daartoe o.a. met dag- en weektaken. Tijdens het zelfstandig werken heeft de leerkracht gelegenheid leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte te helpen. Samenwerken. De grens van de individuele vrijheid wordt gevormd door de vrijheid van de ander. Het kunnen samenwerken is daarom een belangrijke vaardigheid voor het goed kunnen functioneren als mens. We kunnen veel van en met elkaar leren, zowel op cognitief als op sociaal gebied. Daltononderwijs stimuleert samenwerken door het werken met maatjes en in teams. We maken gebruik van het feit dat leerlingen veel van elkaar leren: iemand iets uitleggen geeft een groot leerrendement aan beide zijden. We leren kinderen een open houding aan te nemen in de samenwerking met anderen. Effectiviteit / doelmatigheid. De daltontaak (op maat) zorgt ervoor dat de leerling effectief en doelmatig kan werken. We zijn gericht op efficiënt gebruik van onze materialen en middelen, van lesstof en onderwijstijd. De planning van leerkracht en leerling is hierbij een belangrijk instrument. Reflectie. Evaluatie en reflectie dragen bij aan verbetering. De opbrengst van evaluatie en reflectie zetten doelen scherp. Leerkrachten reflecteren op hun handelen en delen kennis en ervaring. In teamverband wordt periodiek geëvalueerd en gereflecteerd. Leerkrachten laten leerlingen in de klas dagelijks op inhoud en/of proces reflecteren en reflecteren voorafgaand aan het rapport drie keer per jaar met de leerlingen samen. Borging. We laten ons inspireren bij het werken met de cirkel van Plan-Do-Check-Act. Inbedding in ons dagelijks handelen zorgt ervoor dat opgedane kennis en ervaring blijft bestaan. In dit kader is het instellen van een Dalton-coördinator belangrijk. Naar een samenwerking hierin tussen de Prinses Margrietschool en O.D.S. Daalhuizen Velp wordt gezocht.

11

Met deze kernwaarden vinden we dat onze leerlingen een meerwaarde meekrijgen waardoor ze goed toegerust de wereld in kunnen trekken. *Een wereld waarin vervolgonderwijs een rol speelt, met traditioneel huiswerk maar ook met verantwoordelijkheid voor grotere studie opdrachten. *Een wereld waarin je een plek krijgt in een beroep, in een vak, waarin je wordt gewaardeerd om je initiatief, je verantwoordelijkheidsgevoel en je creativiteit. *Een wereld waarin je moet overleggen met collega’s, opdrachtgevers, instanties. *Een wereld waarin je medeburger bent en waarin je je betrokken voelt en waarbij je je actief inzet voor de samenleving. * Een wereld waarin je bezinnen op je eigen handelen, reflecteren op zaken bijdraagt aan verbetering en diepgang. Dit komt terug in de slogan rondom het openbare karakter van onze scholengroep: IK – JIJ – WIJ:

IK ben nieuwsgierig naar de ander JIJ bent anders, gelukkig maar!

WIJ komen samen verder

12

21st century skills Binnen onze Daltonvisie leggen wij een duidelijke koppeling naar de 21st century skills die van de leerlingen van tegenwoordig gevraagd worden. Een aantal van deze vaardigheden sluiten naadloos aan bij onze manier van werken. Het is belangrijk dat de leerlingen zich breed ontwikkelen en heldere doelen kunnen stellen. Ze moeten de verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces kunnen nemen. Dit kunnen ze doen door na te denken of ze goed op weg zijn en wat eventueel nog beter en anders kan. Ze moeten leren om kansen te benutten en te creëren om hun eigen koers te bepalen. Zo geven ze richting aan de toekomst.

Leerlingen moeten leren denken over denken. Ze denken bewust na over je eigen werk en hoe dat tot stand is gekomen. Ze weten wat sterke punten en verbeterpunten van de aanpak zijn. De kerndoelen binnen het onderwijs zijn het uitgangspunt. Om die te bereiken bieden we de leerlingen verschillende vakken aan.

13

3.3 De leerkracht en het Daltononderwijs De principes van Dalton, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerken gelden ook voor de Daltonleerkracht en de directie. Dit betekent voor de schoolorganisatie dat er leerkrachten werken die zich verantwoordelijk voelen voor de hele school en alle leerlingen. De leerkracht moet in staan zijn om zelfstandig binnen de organisatie te werken en daarnaast met anderen kunnen samenwerken. Dit houdt in dat de leerkracht zich ervan bewust is in een team te werken. In het team sta je open voor de ander, inspireer en steun je elkaar en werk je met elkaar aan de ontwikkeling van de school. De houding van de Daltonleerkracht kenmerkt zich doordat de leerlingen worden gestimuleerd zelf oplossingen te bedenken. Er worden werkvormen gebruikt die samenwerken bevorderen. De leerlingen krijgen de gelegenheid binnen afgesproken grenzen zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun keuzes. Dat betekent dat zij mogen leren van hun fouten, dat de leerkracht de leerlingen in dit proces observeert, steunt en begeleidt. De leerkracht moet goed kunnen observeren, registreren, organiseren en doelen stellen. Het klassenmanagement is hierbij van wezenlijk belang. De Daltonleerkracht is gericht op doelmatigheid en effectiviteit en weet dit goed in te bedden in een veilig en stevig pedagogisch klimaat. Door te evalueren en reflecteren, zowel op eigen handelen als op teamniveau worden vervolgens doelen scherper gesteld en kan de ontplooiing van de leerling vorm krijgen. De borging van de daltonontwikkeling is een teamverantwoordelijkheid, aangestuurd door de Daltoncoördinator en directie. De rode draad in de dagelijkse praktijk Op de volgende pagina’s wordt de doorgaande lijn, de rode draad, beschreven zoals die in de dagelijkse praktijk plaatsvindt en zichtbaar is. Eerst een begripsomschrijving, dan de schoolafspraken, dan de koppeling naar de Daltonprincipes.

14

15

3.4 Ons Daltononderwijs in de praktijk 1. De dagkleuren De dagen van de week hebben bij ons op school een vaste kleur. Deze vaste kleuren zorgen voor duidelijkheid en structuur bij de kinderen. Het helpt de kinderen bij het maken van hun planning ten aanzien van hun werk. De dagkleuren zijn in elke groep gelijk en duidelijk zichtbaar voor de kinderen. Daarnaast worden de dagkleuren gebruikt bij de verschillende administratieve zaken in de groep. De gemaakte, nagekeken en ingeleverde werkjes worden doormiddel van een Excelbestand door de groepsleerkracht bij gehouden. Als een kind een zelfstandig-maak-werkje op maandag ingeleverd, dan krijgt dat werkje een rode kleur. Ook het kind dat het werkje plant en uitvoert, heeft met de juiste dagkleur zijn administratie bijgewerkt op zijn taakbrief. De dagkleuren van Prinses Margrietschool zijn:

• Maandag: rood • Dinsdag: geel • Woensdag: groen • Donderdag: oranje • Vrijdag: blauw

Koppeling naar de Daltonprincipes: • verantwoordelijkheid nemen voor de planning van eigen werk • zelfstandig registreren van werk dat af is door het kind zelf

2. Het dagritmesysteem: Wij vinden het belangrijk dat we de kinderen hulp bieden bij het ordenen van de tijd gedurende de dag. We hebben ervoor gekozen om, duidelijk zichtbaar voor de kinderen, in de groep een overzicht op te hangen met de activiteiten van de dag. Bij ons op school werken wij in de groepen 1, 2, 3 met dagritmekaarten. Op deze kaarten staan afbeeldingen van verschillende activiteiten. Deze kaarten worden gebruikt om weer te geven welke activiteiten er voor die dag gepland staan. In midden- en bovenbouwen, groep 5 t/m groep 8, gebruiken de leerkrachten kaarten zonder plaatjes en de leerkrachten schrijven op het bord welke les de kinderen gaan maken en wat zij die les gaan leren. Ook dit is weer bedoeld om de dagstructuur aan te geven. De leerling weet zo wat er op een dag van hem verwacht wordt. In groep 8 leren de kinderen om te gaan met een agenda. Alle leerlingen hebben een eigen agenda. Op de Prinses Margriet hebben de leraren in elke klas vanaf groep 3 een aparte tafel voor het nakijken van het werk. Hierop liggen de nakijkboekjes van verschillende vakgebieden , een groene pen voor het nakijken (dit om een overzicht te geven van de fouten in het werk). De leerkracht blijft verantwoordelijk. Hij/zij kan steekproeven nemen om te kijken of leerlingen hun werk goed controleren. De leerkrachten kijken zelf na met rood. Een positief gevolg van het zelf laten nakijken van het werk is dat leerlingen zelf inzicht krijgen in het aantal fouten, waardoor ze een volgende keer hulp kunnen vragen of de instructie kunnen volgen. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Verantwoordelijk voelen voor het verloop van de dag • Het dagritmesysteem is een hulpsysteem voor het zelfstandig leren plannen van het

werk • Bij het samenwerken is het dagritmesysteem ook een goede aanvulling om

16

3. Symbolen In de groepen worden symbolen gebruikt voor takenbord, keuzebord, maatjesbord, toiletgebruik, uitgesteld aandacht, stoplicht, handelingswijzers. De symbolen, pictogrammen, worden gebruikt opdat leerlingen zo zelfstandig mogelijk hum werk te kunnen doen. 4. Takenbord Alle klassen maken gebruik van een takenbord. Dit is een magneetbord waarop de taakjes staan met de naam van een kind erachter. Dat kind is dat de hele week verantwoordelijk voor dat taakje. Op deze manier zijn alle leerlingen samen verantwoordelijk voor een opgeruimd en schoon lokaal. De taken zijn door de leerkrachten opgesteld. In groep 1/2 wordt gewerkt met daghulpjes. Deze kinderen helpen de leerkracht met verschillende taken gedurende de schooldag. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen omgeving. • Zelfstandigheid bevorderen doordat de kinderen zelfstandig hun taak moeten

uitvoeren.

5.Werkplekken. Er zijn vaste plekken voor specifieke werkzaamheden in en buiten de groep. In de kleutergroepen is een lees-schrijfhoek, huishoek, bouwhoek. Buiten de kleutergroep, in de gang, mogen enkele leerlingen op grote speelmatten in tweetallen met speelleermateriaal werken. Vanaf groep 3 heeft iedere groep een nakijktafel en een groepstafel. Aan deze tafel wordt extra instructie gegeven én kinderen kunnen hier samenwerken. Buiten de groep zijn er ook groepstafels te vinden. Elke klas heeft een eigen werkplek voor samenwerkopdrachten dan wel alleen-werk. Er zijn afspraken over hoe leerlingen zich dienen te gedragen. Ruimtegebruik In groep 3 t/m 8 hebben de leerlingen de vrijheid om op de gang te gaan werken wanneer zij dit nodig achten. Dit geven ze aan op het werkplekbord. Deze hangt in alle klassen. Elk kind heeft een eigen pasfotootje. Deze kunnen ze verplaatsen naar het werken-op-de-gangvak of Multi-ruimte-vak. Zo is het overzichtelijk waar alle kinderen werken. Onze schoolafspraak is dat er maximaal vier kinderen, uit elke klas, op de gang mogen werken. Als een kind zich niet aan de afspraken houdt die horen bij deze werkplekken, dan gaat de foto tijdelijk van het bord. De leerling moet dan de verantwoordelijkheid om buiten de klas te mogen werken, terugverdienen. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Verantwoordelijkheid krijgen en nemen voor werkwijze, doorwerken, rustig werken. Tevens krijgt het kind de verantwoordelijkheid buiten het zicht van de leerkracht te werken.

• Zelfstandigheid leren bij plannen van werkplek, hanteren van gedragsregels, nakijkwerk.

• Samenwerken op de gang, bij de nakijktafel etc vraagt planning en rekening houden met anderen.

17

6. Instructietafel Iedere groep werkt met een instructietafel. Deze noemen wij groepstafel. De plaats van de tafel wordt door de leerkracht zelf gekozen. Aan deze tafel wordt extra instructie gegeven én kinderen kunnen er ook aan samenwerken. Als het stoplicht op rood staat, geeft de leerkracht verlengde instructie aan deze tafel. De andere leerlingen werken zelfstandig en stil aan hun taken. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Effectiviteit door uitleg in groepjes en individueel. • Reflectie in de vorm van uitleg en feedback. • Verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd door het gegeven dat je –mede-zelf kunt

aangeven of je extra uitleg nodig hebt. 7. Stoplicht Uitgestelde aandacht In groep 1 t/m 8 wordt er gewerkt met het stoplicht. Wanneer het stoplicht op rood staat wordt er van de leerlingen verwacht dat ze zelfstandig aan de taak werken. Dit spreekt hun zelfredzaamheid aan. Zij krijgen van tevoren handvatten om met problemen om te gaan als het stoplicht op rood staat. Wanneer het stoplicht op oranje staat, werken de kinderen nog altijd zelfstandig aan hun taak maar hebben de kans om hulp te vragen aan medeklasgenoten in hun eigen team. De leerkracht heeft dan tijd om extra hulp of begeleiding te bieden aan een specifiek groepje kinderen. We gebruiken de stoplichtkleuren als volgt: Rode zone De kinderen werken zelfstandig, er worden geen vragen gesteld in het team of aan de leerkracht.

De leerkracht werkt met een groepje leerlingen of een individuele leerling aan de instructietafel of maakt een service ronde door de klas. Wanneer kinderen tegen een hulpvraag aanlopen gaan ze door met een andere taak en bewaren de hulpvraag voor de oranje of groene zone.

Oranje zone De kinderen mogen overleggen in hun team op fluistertoon. Er mogen geen vragen worden gesteld aan de leerkracht.

De leerkracht werkt met een groepje leerlingen of een individuele leerling aan de instructietafel of maakt een service ronde door de klas.

Groene zone De kinderen mogen overleggen in hun team of met een andere leerling uit een ander team. De kinderen mogen nu ook vragen stellen aan de leerkracht.

 Rode zone in groep 1-2 5 minuten Rode zone in groep 3-4 15 minuten Rode zone in groep 5-6 30 minuten Rode zone in groep 7-8 45 minuten Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Verantwoordelijkheid: De kinderen krijgen de verantwoordelijk om zelf oplossingen te bedenken voor vragen en / of problemen.

• Zelfstandigheid: De leerlingen moeten zelf initiatief nemen om hulp te vragen aan een maatje of in een team.

• Samenwerken: Door samen te werken met een ander kind leren de kinderen tot oplossingen te komen.

• Effectiviteit en doelmatigheid: Tijdens het werken met het stoplicht leren de kinderen hun tijd goed te benutten.

18

8. Handelingswijzers

Een handelingswijzer is de visualisatie van een proces. De wijzer bestaat uit een aantal stappen, de eerste stap is het materiaal en de laatste stap is het resultaat Handelingswijzers worden een bepaalde periode neergelegd, gebruikt en vervolgens –tijdelijk- weer weggelegd. Een mooi moment waarop de hele school handelingswijzers gebruikt is tijdens de informatieavond voor ouders in het begin van het schooljaar. Leerkracht en leerlingen bereiden deze avond gezamenlijk voor in de klas: - wat is belangrijk om te vertellen ? - wat kun je zelf vertellen? - wat kun je laten zien? Als ondersteuning bij de rondleiding krijgen de kinderen vanaf groep 1 een handelingswijzer met foto’s. Deze wordt naar de hogere groepen met meer tekst en minder foto’s aangeboden. Deze vorm van informeren spreekt zowel het team, de leerlingen als de ouders aan. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Zelfstandig werken: De zelfstandigheid wordt bevorderd doordat ze kinderen geen hulp nodig hebben van een ander maar zelfstandig met de handelingswijzer taken kunnen uitvoeren.

• Effectiviteit: Doordat de kinderen weten wat ze moeten doen, wat ze nodig hebben en hoe ze de taak moeten uitvoeren, wordt er optimaal gebruik gemaakt van de onderwijstijd.

9. Correctie en feedback Correctie: In alle groepen zijn de kinderen verantwoordelijk voor het nakijken van hun gemaakte werk. Dit bouwen wij als volgt op: Groep 1/2: de leerlingen maken met enige regelmaat zelfcorrigerende werkjes. Groep 3: Bij groep 3 wordt een start gemaakt met het zelf nakijken van het rekenwerk. Groep 4: Het zelf nakijken wordt verder uitgebreid met o.a. spelling en taal. Groep 5 t/m 8: De kinderen mogen hun gemaakte werk zelfstandig nakijken, met uitzondering van toetsen. Feedback: Door feedback van leerkracht en medeleerlingen wordt het leren ondersteund en versterkt. De kinderen leren van hun fouten en van hun succeservaringen. Koppeling naar de Daltonprincipes:

• Zelfstandigheid: De kinderen kijken hun werk zelfstandig na op het moment dat zij klaar zijn. Ze ontdekken zelf wat er wel en niet goed gegaan is.

• Verantwoordelijkheid: De kinderen zijn verantwoordelijk voor het correct nakijken van hun werk en voor het proces na het nakijken. ( verbeteren, hulp vragen) Wij geven de kinderen verantwoordelijkheid tav resultaat en proces.

• Effectiviteit: De kinderen leren van hun eigen fouten en successen doordat zij deze zelf ontdekken en verbeteren.

• Reflectie: De kinderen worden gestimuleerd terug te blikken op hun werk. “Wat heb ik gedaan, en hoe heb ik gewerkt?”

• Borging: De leerkracht houdt het totale overzicht over het gecorrigeerde werk. Toetsen kijkt de leerkracht zelf na en worden geregistreerd.

19

10. Evaluatie en reflectie. Bij evalueren onderzoeken we de waarde, de opbrengst. Bij reflecteren onderzoeken we het proces, hoe is het gegaan. Bij de uitreiking van de rapporten aan de leerlingen ( 3 x per jaar) kijken we met de leerling terug op resultaat en proces. We onderzoeken momenteel op welke momenten en in welke frequentie we in gesprek gaan met iedere leerling. Onderwerp van gesprek kan worden ingebracht door leerling en leerkracht. Te denken valt hierbij aan een gesprek over werk en werkhouding, gedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling etc. Op teamniveau wordt ons Daltononderwijs jaarlijks opnieuw bekeken via de ontwikkelde kijkwijzer. Aan de hand van de resultaten bepalen we in het team werkpunten voor de toekomst. Zo blijft ons onderwijs in ontwikkeling. 11. Keuzewerk. Het keuzewerk is een onderdeel van de taakbrief. Keuzewerk dient uitdagend en leerzaam te zijn. Op iedere taakbrief staat naast het planwerk keuzewerk opgenomen. We hebben een uitbreiding van keuzewerk in onze proeftuintjes opgenomen onder de noemer van Meervoudige Intelligenties. Dit kan uitmonden in een keuzekast waarin een “ knapkast” wordt opgenomen Ontwikkel plan: onze proeftuintjes Op onze school wordt gewerkt met proeftuintjes. Dit houdt in dat een leerkracht, of een leerkracht en een groep een onderdeel of werkwijze uitprobeert. Na verloop van een vooraf bepaalde periode worden de bevindingen in het team teruggekoppeld. Het vervolg kan zijn dat de leerkracht verder gaat, dat meer leerkrachten dit uitproberen en / of dat het tot een beleidsafspraak leidt. Doel hiervan is teamleden die ergens enthousiast over zijn ruimte en verantwoordelijkheid te geven zonder dat een collega hierin meteen moet meedraaien. Voorbeelden: Keuzekast met geïntegreerde “knapkast” (meervoudige intelligenties) Competentiebord Werkmaatjes verder ontwikkelen Uitbreiden van coöperatieve werkvormen Instellen dalton coördinator

20

12. Meervoudige Intelligentie Kinderen leren op school hun talenten en leervoorkeuren. Ieder kind is op een verschillende manier ergens goed in. Iedereen is “meervoudig intelligent”. Iedere leerling heeft voorkeur voor een bepaalde intelligentie die hij of zij het liefst gebruikt. We werken volgens Gardner, hij beschrijft 8 verschillende intelligentiegebieden:

• WOORD KNAP (VERBAAL-LINGUISTISCH) Met een talent voor taal ben je goed met woorden en hou je van schrijven en lezen. Je hebt een goed taalbegrip en dat heb je voor veel taken op school nodig. Een vreemde taal zul je waarschijnlijk ook snel leren.

• ZELF KNAP (INTRAPERSOONLIJK) Denk je veel na over jezelf en heb je goed zelfinzicht? Dan weet je van jezelf je sterke en minder sterke kanten. Je weet wat je wilt en hoe je dit kunt bereiken. Je kunt goed met je eigen gevoelens omgaan en goed afstemmen op anderen.

• SAMEN KNAP (INTERPERSOONLIJK) Al je talent hebt voor het omgaan met andere mensen, zul je goed begrijpen wat zij denken en voelen. Je denkt hier over na en kunt je hier gemakkelijk iets bij voorstellen.

• NATUUR KNAP (NATURALITISCH) Begrijp je goed de natuurlijke wereld om je heen, dan kun je goed omgaan met dieren en planten. Je ziet overeenkomsten en verschillen tussen soorten en hebt veel interesse voor wat leeft in de natuur.

• REKEN KNAP (LOGISCH-MATHEMATISCH) Met een talent voor logisch denken en wiskunde zie je goed verbanden, zoals oorzaak en gevolg. Je kunt goed redeneren. Op school komt dit inzicht bij rekenen goed van pas.

• BEELD KNAP (VISUEEL-RUIMTELIJK) Als je dingen goed in je hoofd kunt voorstellen, denk je veel in beelden. Je ziet zo voor je hoe je iets kunt doen of maken. Een verhaal zie je in gedachten als een film voorbij komen. Het lijkt zelfs bijna alsof alles echt is.

• MUZIEK KNAP (MUZIKAAL-RITMISCH) Als je gevoel hebt voor muziek, heb je talent voor denken in geluiden en ritmes. Zelf een instrument bespelen, zingen of naar muziek luisteren, daar kun jij echt van genieten!

• BEWEEG KNAP (LICHAMELIJK-KINESTHETISCH) Met een talent voor bewegen, zit je niet graag stil. Je wilt graag actief bezig zijn met je lichaam en bent handig. Sporten doe je graag.

Binnen ons Dalton-onderwijs wordt er gewerkt met de ‘KNAP-KAST’. Iedere groep heeft een kast in de klas met daarin opdrachtkaarten bij iedere ‘KNAP’. In deze kast zitten materialen die de kinderen nodig hebben bij het uitvoeren van de opdrachtkaarten. Het werken met de ‘KNAP-KAST’ komt wekelijks terug binnen de planning of taakbrief.

21

22

 4. Werkpunten dalton 2014-2015-2016

Tijdsplanning werkpunten dalton   

Wat? Wie? Wanneer? Uitgevoerd Werken met proeftuintje reflectie Evalueren proeftuintjes reflectie Definitieve afspraken maken/ beleid

Dennis/Sonja

Team Team

2014-2015

Evalueren en beleid Juni 2015

ja

Jaarlijks invullen Kijkwijzer voor je eigen

groep

Invullen 16- veld

Team Bouw en team

Start: januari 2015, jaarlijks herhalen

Studiedag november

2014

Ja

ja

Jaarlijks klassenbezoek en flitsbezoeken Dalton

in alle groepen (met Kijkwijzer, gericht

op 1 onderdeel)

Locatieleider /directeur Dit schooljaar staat reflectie centraal

Evaluatie juni 2015

ja/ volgt

Evaluatie klassenbezoeken

Team Teamvergadering in juni 2015

Centrale terugkoppeling verzamelstaat kijkwijzers

en bespreken vervolgdoelen

Directie Studieochtend mei volgt nog

Evaluatie Daltonontwikkeling:

Terugblik op het afgelopen schooljaar

(reflectie) en vooruitblik naar komend schooljaar

Team Voorbereid door directie

Studieochtend juli volgt nog

23

24

5 Indicatorenlijst NDV ( notitie daltonidentiteit maart 2012) Kernwaarden en indicatoren op leerling-, leerkracht- en schoolniveau De onderstaande concept-indicatoren worden komend jaar verder uitgewerkt. Vrijheid (in gebondenheid) / Verantwoordelijkheid en vertrouwen Indicatoren op leerkracht-niveau:

• de leerkracht kan omgaan met zijn vrijheden en verantwoordelijkheden. • de leerkracht maakt een taak op maat waarin een hoeveelheid (deels door de leerling

zelf gekozen) onderwijsactiviteiten over een bepaalde tijdsperiode staan gepland. • de leerkracht benadert de leerling als een persoon in ontwikkeling die het schoolwerk

als taak aanneemt en zich eigen maakt. • de leerkracht begeleidt op passende wijze zijn leerlingen en geeft waar nodig sturing

om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken om zijn leerdoel te behalen en zijn taak te kunnen volbrengen.

• de leerkracht gaat uit van de mogelijkheden van zijn leerlingen en is er op gericht om de motivatie en het zelfvertrouwen van zijn leerlingen te vergroten.

• de leerkracht werkt voortvarend en onbevreesd met zijn leerlingen. • de leerkracht neemt zijn eigen verantwoordelijkheid en legt verantwoording af aan zijn

leidinggevende. • de leerkracht ziet de taak als een wederzijdse werkovereenkomst met zijn leerling. • de leerkracht spreekt zijn leerlingen aan op hun eigen verantwoordelijkheid voor hun

leerproces. • de leerkracht volgt systematisch de vorderingen van zijn leerlingen. • de leerkracht hanteert een doelmatige instructie.

Indicatoren op leerling-niveau:

• de leerling kan omgaan met zijn vrijheden en verantwoordelijkheden. • de leerling krijgt de gelegenheid om in eigen tempo, op eigen niveau , op eigen wijze

en in eigen volgorde een taak op maat te verwerken waarin een hoeveelheid (deels zelf gekozen) onderwijsactiviteiten over een bepaalde tijdsperiode kunnen worden gepland.

• de leerling neemt het schoolwerk als taak aan en klaart de klus op een ondernemende wijze.

• de leerling geeft er blijk van eigenaar te zijn van zijn eigen leerproces. • de leerling neemt zelf verantwoordelijkheid en legt verantwoording af aan zijn

leerkracht. • de leerling is betrokken bij het beoordelen van zijn werk. • de leerling mag zelf zijn werkplek kiezen. • de leerling mag zelf zijn hulpmiddelen pakken.

25

Zelfstandigheid Indicatoren op leerkracht-niveau:

• de leerkracht creëert een veilige omgeving waarin de leerlingen de ruimte krijgen om zelfstandig te leren

• de leerkracht creëert voor zijn leerlingen de ruimte om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen

• de leerkracht daagt zijn leerlingen uit hun leertaken zelf tot een goed einde te brengen

• de leerkracht stimuleert de leerlingen initiatieven te tonen en te nemen • de leerkracht kan omgaan met uitgestelde aandacht • de leerkracht biedt instrumenten aan om de zelfstandigheid te vergroten, zoals;

taakbord, taakbrief, planbord ,etc. • de leerkracht biedt voldoende tijd om zelfstandig te kunnen werken

Indicatoren op leerling-niveau:

• de leerling beslist over de vormgeving van zijn leerproces, waarbij de manier van leren wordt beïnvloed door de keuze van activiteiten, taken en werkvormen

• de leerling daagt zichzelf uit zijn leertaken tot een goed einde te brengen. • de leerling is initiatiefrijk • de leerling kan omgaan met uitgestelde aandacht • de leerling neemt voldoende tijd om zelfstandig te kunnen werken

Samenwerken Indicatoren op leerkracht-niveau:

• de leerkracht is in staat om het beste uit de samenwerking met zijn collega’s te halen met het doel om samen de taak vorm te geven en het onderwijsaanbod te verbeteren

• de leerkracht biedt zijn leerlingen de kans zich verder sociaal te ontwikkelen door de school// het onderwijs zo in te richten dat dit een soort sociale oefenruimte wordt (sociaal laboratorium )

• de leerkracht is in staat om het beste uit de samenwerking van zijn leerlingen te halen door hen daartoe veelvuldig in de gelegenheid te stellen

Indicatoren op leerling-niveau:

• de leerlingen krijgen de gelegenheid binnen de gestelde kaders op een respectvolle wijze met elkaar te werken. Dit bevordert de socialiteit en groepsinteractie.

• de leerlingen respecteren de gangbare omgangsvormen binnen de school • leerlingen werken op een functionele wijze samen

26

Effectiviteit / doelmatigheid Indicatoren op schoolniveau:

• het onderwijs is door een efficiënte inrichting van tijd, ruimte en middelen doelmatig en gericht op opbrengsten

• het onderwijs vindt plaats in een voorbereide leeromgeving • het onderwijs kenmerkt zich door een doordacht klassenmanagement • het onderwijs kenmerkt zich door verschillende vormen van doelgerichte instructie. • het onderwijs kenmerkt zich door een gevarieerd aanbod van didactische

werkvormen • het onderwijs kenmerkt zich door een gedifferentieerd leerstofaanbod, dat tot uiting

komt in een taak op maat • het onderwijs wordt gegeven in een lerende organisatie waarbij sterk ingezet wordt

op het eigenaarschap van leerlingen en leraren Indicatoren op leerling-niveau:

• de leerling gaat op een efficiënte wijze om met zijn tijd, ruimte en middelen • de leerling is eigenaar van zijn eigen leerproces • de leerling heeft de drang meer te willen weten en kunnen

Reflectie Indicatoren op leerkracht-niveau:

• de leerkracht biedt ruimte voor bezinning en reflectie. • de leerkracht geeft de leerling gelegenheid zich te oefenen in het plannen,

organiseren, regisseren, reflecteren en initiatief nemen • de leerkracht stimuleert zijn leerlingen stil te staan bij de eigen inbreng in de

leersituatie, dat ze nagaan welke gevoelens, wensen, belemmeringen en persoonlijke inzichten in het spel waren bij het leren

• de leerkracht begeleidt zijn leerlingen door met hen te praten over de studieaanpak • de leerkracht toont belangstelling voor het welbevinden van zijn leerlingen • de leerkracht geeft zijn leerlingen zinnige complimenten • de leerkracht vraagt zijn leerlingen om feedback op zijn eigen functioneren • de leerkrachten krijgen de gelegenheid elkaar te consulteren

Indicatoren op leerling-niveau:

• de leerling leert zich bewust te worden van het eigen kunnen door voor , tijdens en na het volbrengen van de leertaak terug te blikken op gemaakte keuzes en hieruit de lering te trekken voor de toekomst.

• de leerling reflecteert op eigen gedrag en prestatie.

• de leerling wordt uitgedaagd om de eigen leertaak vorm te geven en tot een goed einde te brengen. Dit proces verloopt met reflectie voor, tijdens en na het werk: - reflectie vooraf: plannen, taak overzien, strategie bepalen, aanpakgedrag, ‘wat?’,

27

‘waar?’, ‘wanneer?’, ‘hoe?’ en met ‘wie?’ - reflectie tijdens: monitoring en bijstelling - reflectie achteraf: evaluatie van product en proces, leerpunten benoemen en

bijstellen van de planning. Borging Indicatoren op schoolniveau:

• de school heeft de daltonontwikkeling beschreven in het schoolplan of een ander plan, waaruit blijkt dat er structureel wordt gewerkt aan het ontwikkelen, borgen en evalueren van het beleid

• de daltonidentiteit is terug te vinden in de schoolgids, op de website en via ander informatiemateriaal

• in het schoolplan of een ander plan is daltonscholing opgenomen

• daltonontwikkeling wordt aangestuurd door een coördinator/ leidinggevende • registratie van daltonactiviteiten vindt voor iedereen op een herkenbare manier

plaats • er is een duidelijke doorgaande daltonlijn binnen de school • de school is betrokken bij dalton regioactiviteiten • de school volgt systematisch de vorderingen van haar leerlingen door middel van

een leerlingvolgsysteem • ouders zijn betrokken bij de ontwikkeling en borging van de daltonkwaliteit • het schoolbestuur ondersteunt de school in haar daltonontwikkeling