1/02/2019

1

CURSUS

Natuurwetgeving

Natuurmanagement Basis

Deel 1: inleiding en ruimtelijke

ordening

Inhoud

DAG 1

Kennismaking met natuurbehoudswetgeving en –beleid

Natuur als toetssteen voor ruimtelijke ordening:

Ruimtelijke plannen en bestemmingen

Stedenbouwkundige voorschriften en omgevingsvergunning

Bosdecreet

Wat is bos

Activiteiten in bossen

Ontbossing en compensatieregeling

Wet- en regelgeving

Wat is recht?

afspraken voor en door een gemeenschap: wetgevende macht;

door een bevoegde overheid uitgevoerd: uitvoerende macht;

bij betwisting beoordeling door onafhankelijke instantie:

rechtsprekende macht.

Maar ook: afspraken tussen burgers onderling.

Wet- en regelgeving

• Wetgevende macht: parlement (Federaal: Kamer en Senaat)

wetten en decreten (Vlaams)

• Uitvoerende macht: regering KB’s, B.Vl.Reg en MB’s .

• Rechtsprekende macht: rechtbanken

collectieve afspraken: strafrechter

afspraken tussen burgers: burgerlijke rechter

Scheiding der machten

Wet- en regelgeving

Afspraken maken: wet- en regelgeving

Het geheel van wetten en decreten = wetgeving

Het geheel van uitvoeringsbesluiten = regelgeving

o.a. milieu & natuur:

geregionaliseerd in

1980

gewestvorming

richtlijnrichtlijn

verordeningverordeningdecreet

B.Vl.Reg.

decreet

B.Vl.Reg.

wet

K.B.

wet

K.B.

EUROPESE

UNIE

FEDERALE

STAATGEWESTEN

Wet- en regelgeving

Overtredingen

Misdaden

Wanbedrijven

Strafrechtelijke inbreuk

= misdrijf

Ondernemings-

rechtbank

https://www.rechtbanken-tribunaux.be/nl

1/02/2019

2

Wet- en regelgeving

Rechterlijke macht: afspraken afdwingen

Afspraken tussen overheid en burgers: via strafrechter

assisenhof

correctionele rechtbank

politierechtbank

Vervolging van misdrijven gebeurt door openbaar ministerie: ‘het parket’

Straf: gevangenisstraf, geldboete, alternatieve werkstraf

Slachtoffer = burgerlijke partij. De strafrechter kan dan bij veroordeling

een vergoeding opleggen t.v.v. slachtoffer.

Misdaden

Wanbedrijven

Overtredingen

Wet- en regelgeving

Rechterlijke macht: afspraken afdwingen

Afspraken tussen burgers onderling: overeenkomst

Principe: ’overeenkomst geldt als wet’

Burgerlijke rechter: oordeelt wie gelijk heeft (geen straf)

Vredegerecht (basis)

Rechtbank van eerste aanleg

(c) ondernemer24.nl

Wet- en regelgeving

Rechterlijke macht: afspraken afdwingen

Tegen uitspraken van een rechter is beroep mogelijk

Politie- /vrederechter Correctionele RB / RB 1ste aanleg

Correctionele RB /RB 1ste aanleg Hof van Beroep

Schending rechtsregel, oordeel over wettigheid rechterlijke beslissingen

Hof van Cassatie (spreekt zich dus niet uit over de feiten)

Wet- en regelgeving

Rechterlijke macht: afspraken afdwingen

Een aantal bijzondere rechtbanken:

Raad van State: administratieve RB, checkt uitvoeringsbesluiten op

wettigheid

Raad voor Vergunningenbetwistingen: specifiek voor RO

“Bij de Raad kan beroep aangetekend worden tegen vergunningsbeslissingen betreffende

het afleveren of weigeren van een stedenbouwkundige vergunning of

verkavelingsvergunning, valideringsbeslissingen en registratiebeslissingen, geschillen met

betrekking tot de omgevingsvergunning en onteigeningen”

Grondwettelijk hof: toetst wetten aan grondrechten

Milieurecht: onderdelen – doelstelling - samenhang

Wat is milieurecht?

Organisch gegroeid grote complexiteit

Globale basisindeling: gebaseerd op kenmerken

milieuproblematiek

Milieurecht: onderdelen – doelstelling - samenhang

Milieuproblematiek

uitputting

vervuiling

aantasting

milieubeheer(recht)

natuurbehouds(recht)

milieuhygiëne(recht)

1/02/2019

3

Natuurbehoudsrecht: onderdelen

HORIZONTALE MAATREGELEN

GEBIEDSGERICHTNATUURBELEID

natuur

bos landschap

SOORTGERICHTNATUURBELEID

natuur vogels

jacht riviervisserij

aanvullend

KWANTITEIT

randvoorwaarden

KWALITEIT

incl. ruimtelijke

kwaliteit

ruimtelijke ordening milieuhygiëne

milieukwaliteit

Milieurecht: onderdelen – doelstelling - samenhang

Belangrijkste wetten en decreten

Natuurdecreet (1997)

Bosdecreet (1990)

Jachtdecreet (1991)

De Wet of de riviervisserij (1954)

Aangestuurd door Europese Vogelrichtlijn (1979) en de Europese

Habitatrichtlijn (1992).

Belangrijke dwarsverbanden met ruimtelijke ordeningsrecht!

Oefening 1

Zoek in het Bosdecreet wat we in Vlaanderen onder ‘bossen’

verstaan.

Oefening 1

Zoek in het Bosdecreet wat we in Vlaanderen onder ‘bossen’

verstaan.

Oefening 1

Zoek in het ‘natuurdecreet’ de definitie van natuur. Zoek wat we

onder de algemene zorgplicht voor natuur verstaan.

Oefening 1

Zoek wat we onder de algemene zorgplicht voor natuur verstaan.

1/02/2019

4

Oefening 1

In het Soortenbesluit zijn de beschermde soorten opgegeven,

zoek ze op.

Oefening 1

Beschermde soorten

Oefening 1

In een omzendbrief van 10/11/1998 staat info over het wijzigen van vegetaties

en kleine landschapselementen (KLE). In bijlage 1 ‘de code voor goede

natuurpraktijk’ staat o.a. beschreven wat onder normaal onderhoud van

vegetaties en KLE’s valt. Zoek in de code (en dus omzendbrief) de normale

onderhoudswerkzaamheden voor knotbomen.

Oefening 1

De normale onderhoudswerkzaamheden voor knotbomen (bijlage 1):

Uitvoerende macht

Agentschap voor Natuur en Bos: hét

aanspreekpunt voor natuur, jacht en

openbare visserij

Beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie

(LNE)

Beleidsdomein RWOBeleids-

domein

Omgeving

Uitvoerende macht

Leidend

ambtenaar

Algemene

directeur Communicatie

Strategisch beleid en

projecten

IHD* programma

IHD* projecten

Sigma

Natuurinspectie

Afdeling AVES

(Advies

vergunning en

subsidies) &

Relatiebeheer

Afdeling

Terreinbeheer

Koepel

Afdeling

Operationeel

Terreinbeheer

Afdeling Staf en

ondersteunende

diensten

Eigen

vermogen,

Natuurinvest

Natuurinspecteurs

Beleidsadviseurs

Boswachters

* IHD = instandhoudingsdoelstellingen =

Europese natuurdoelen voor Vlaanderen, zie

les Europees beschermde natuur.

1/02/2019

5

Ruimtelijke ordening

Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening sedert 1 januari 2009

(VCRO)

Krachtlijnen RO

Samenhang?

Ruimtebalans?

ruimtelijke functies

Krachtlijnen RO

provinciaal ruimtelijk

uitvoeringsplan

provinciaal ruimtelijk

uitvoeringsplan

gemeentelijk ruimtelijk

uitvoeringsplan

gemeentelijk ruimtelijk

uitvoeringsplan

bindend

bindend

Ruimtelijk Structuurplan

Vlaanderen

Ruimtelijk Structuurplan

Vlaanderen

provinciaal ruimtelijk

structuurplan

provinciaal ruimtelijk

structuurplan

gemeentelijk ruimtelijk

structuurplan

gemeentelijk ruimtelijk

structuurplan

bindend gedeelte richtinggevend gedeelte

bindend gedeelte richtinggevend gedeelte

gewestelijk ruimtelijk

uitvoeringsplan

gewestelijk ruimtelijk

uitvoeringsplan

verkavelings-vergunningenverkavelings-vergunningen

stedenbouw-kundige

verordeningen

stedenbouw-kundige

verordeningen

stedenbouwkundige vergunningen

omgevingsvergunningstedenbouwkundige vergunningen

omgevingsvergunning

Krachtlijnen RO

Ruimtelijke Ordening:

Visie en planning

Krachtlijnen RO

Ruimtelijke structuurplannen

Krachtlijnen RO

Ruimtelijke structuurplannen

1/02/2019

6

Krachtlijnen RO

Gewestplan

Ruimtelijke bestemmingen

Krachtlijnen RO

Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUPs)

Ruimtelijke bestemmingen

Ruimtelijke bestemmingen

Verschillende categorieën.

Bestemmingsvoorschriften: wat kan wel, wat kan niet?

Gewestplan: K.B. van 28 december 1972 betreffende de

inrichting en de toepassing van de ontwerpgewestplannen en

de gewestplannen

RUP: ‘typevoorschriften’: B.Vl.Reg. van 11 april 2008 tot

vaststelling van nadere regels met betrekking tot de vorm en

de inhoud van de ruimtelijke uitvoeringsplannen

Bestemmingsvoorschriften

Bestemmingsvoorschriften Gebiedscategorieën gewestplan

agrarische gebieden

- ecologisch waardevol

- landschappelijk waardevol

groengebieden

- N-gebieden (natuurgebieden)

- R-gebieden (natuurgebieden met wetenschappelijke waarde)

bosgebieden

parkgebieden

buffergebieden

bestemmingsvoorschriften vastgelegd in algemene zin:

K.B. van 28 december 1972 betreffende de inrichting en de toepassing van de

ontwerpgewestplannen en gewestplannen

bestemmingsvoorschriften

Krachtlijnen RO

1/02/2019

7

Gebiedscategorieën RUP’s

Aanvankelijk per RUP opgesteld, vanaf 2008: algemene (sub)categorieën van

gebiedsaanduiding:

landbouw

- agrarisch gebied

- agrarische bedrijvenzone

- bouwvrij agrarisch gebied

bos

overig groen

- gemengd openruimtegebied

- parkgebied

reservaat en natuur (incl. bos!)

ruimtelijk kader voor o.a. milieuzorg en natuurbehoud wordt concreet

vastgelegd in RUPs

bestemmingsvoorschriften

“In hoofdzaak

bestemd voor…”

Krachtlijnen RO Oefening

Zoek de ruimtelijke bestemming op van de Heydehoekstraat 5 te

Veurne. Kijk na welke de voorschriften in deze bestemming zijn.

Oefening

Zoek de ruimtelijke bestemming op van de Heydehoekstraat 5 te

Veurne. Kijk na welke de voorschriften in deze bestemming zijn.

Oefening

Artikel 15. (20/02/1973- ...)

4.6. voor de landelijke gebieden kunnen volgende nadere aanwijzingen worden gegeven:

4.6.1. De landschappelijke waardevolle gebieden zijn gebieden waarvoor bepaalde beperkingen gelden met het doel het

landschap te beschermen of aan landschapsontwikkeling te doen.

In deze gebieden mogen alle handelingen en werken worden uitgevoerd die overeenstemmen met de in grondkleur

aangegeven bestemming, voor zover zij de schoonheidswaarde van het landschap niet in gevaar brengen.

4.6.2. De landelijke gebieden met toeristische waarde zijn gebieden waarin, met behoud van de landelijke bestemming,

recreatieve en toeristische accommodatie toegestaan is, bij uitsluiting van alle verblijfsaccommodatie.

Oefening

Het GRUP voor het Parkbos in Gent: geef de verschillende

bestemmingscategorieën die in het gebied voorkomen.

Oefening

Het GRUP voor het Parkbos in Gent: geef de verschillende

bestemmingscategorieën die in het gebied voorkomen.

1/02/2019

8

Oefening

Bestemmingscategorieën:

‘bos’, ‘infrastructuur’, ‘reservaat en natuur’, ‘overig groen’,

‘bedrijvigheid’, ‘wonen’, ‘landbouw’, ‘recreatie’

Art 12 ‘gebied voor waterbeheersing’ staat bij bestemmingscategorie

‘natuur’ terwijl de typevoorschriften spreken van categorie ‘reservaat

en natuur’ met ‘waterbeheersing’ als ondergeschikte functie binnen

die categorie, het kan ook een ondergeschikte functie zijn bij categorie

‘overig groen’. Bij het parkbos kreeg het een hoofdfunctie

toegewezen.

let ook op de ‘overdrukken’!

Oefening

Overdrukken:

Krachtlijnen RO

Statuut: ruimtelijk kwetsbaar gebied (RKG)

Regeling omgevingsvergunning strenger + van belang voor de

handhaving

Op gewestplannen: agrarische gebieden met ecologisch belang en

waarde, bos-, bron-, groen- en natuurgebieden, natuurgebieden met

wetenschappelijke waarde, natuurontwikkelingsgebieden,

natuurreservaten, overstromings-, park- en valleigebieden.

In RUPs: bos, parkgebied, reservaat en natuur, VEN, beschermde

duingebieden en voor het duingebied belangrijke

landbouwgebieden.

Krachtlijnen RO Krachtlijnen RO

De omgevingsvergunning

In de VCRO lees je in Art. 4.2.1 de handelingen waarvoor je een

omgevingvergunning moet aanvragen:

bouwwerken (constructies plaatsen, optrekken, afbreken, herbouwen, verbouwen,

uitbreiden)

reliëf wijzigen,

recreatieve terreinen aanleggen,

woning opsplitsen of woongelegenheden wijzigen,

ontbossen,

bomen kappen met omtrek > 1 m op 1 m boven het maaiveld,...

Een aantal handelingen zijn vrijgesteld zie ‘Vrijstellingsbesluit’

(https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1019375&param=inhoud )

Krachtlijnen RO

Een voorbeeld: bomen kappen buiten bos

Algemene regel:

• Bomen met een stamomtrek van 1 m of meer op een hoogte

van 1 m boven het maaiveld, die geen deel uitmaken van bos

omgevingsvergunning ongeacht de bestemming

• Bomen met stamomtrek kleiner dan 1 m op een hoogte van 1 m

boven het maaiveld navragen bij de gemeente

Een voorbeeld

Beste navragen bij gemeente want

gemeentelijk RUPs, algemene plannen van aanleg, BPA’s of

vergunningen voor verkavelingen en verordeningen kunnen de

algemene regel ‘overrulen’.

Bv. een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening kan

strenger zijn en een omgevingsvergunning verplicht stellen vanaf

een stamomtrek van 30 of 50 cm. (Rechtsgrond hiervoor is evenwel vervallen!!)

gemeente kan nog extra voorwaarden stellen bij het verlenen

van de vergunning

1/02/2019

9

Uitzonderingen:

1. een omgevingsvergunning is niet nodig voor het vellen van

hoogstammige bomen, op voorwaarde dat aan al de volgende

vereisten voldaan is:

• Bomen maken geen deel uit van een bos

• Bomen liggen in een woongebied in de ruime zin, in een agrarisch

gebied in de ruime zin of in een industriegebied in de ruime zin en

niet in een woonparkgebied

• Bomen liggen binnen een straal van maximaal 15 meter rondom de

vergunde woning, de vergunde landbouwbedrijfswoning of

landbouwbedrijfsgebouwen of de vergunde bedrijfswoning of

bedrijfsgebouwen.

Een voorbeeld Bomen kappen buiten bos

Uitzonderingen stedenbouwkundige vergunningsplicht:

Woongebied, agrarisch gebied, niet

woonparkgebied!

Uitzonderingen:

2. een omgevingsvergunning is niet nodig voor het vellen van

alleenstaande hoogstammige bomen of van enkele bomen in

lijnverband omwille van acuut gevaar en na voorafgaande

schriftelijke instemming van de burgemeester

Een voorbeeld

Uitzonderingen:

3. Een omgevingsvergunning is niet vereist voor het vellen van

hoogstammige bomen als dit opgenomen is in een goedgekeurd

beheerplan.

Een voorbeeld

Uitzonderingen:

4. een omgevingsvergunning is niet vereist voor het vellen van

hoogstammige bomen deel uitmakend van agroforestry-systemen

Een voorbeeld

Uitzonderingen:

5. een omgevingsvergunning is niet vereist voor het vellen van

hoogstammige bomen die geen deel uitmaken van een bos, door of

op verzoek van de leidingbeheerder:

a) in de beschermde of voorbehouden zone aan weerszijden van

bestaande ondergrondse vervoersinstallaties voor gas of vloeistof;

b) in de veiligheidsstrook van 25 meter aan weerszijden van

bestaande bovengrondse hoogspanningslijnen;

c) in de veiligheidsstrook van vijf meter aan weerszijden van

bestaande ondergrondse hoogspanningslijnen;

Een voorbeeld

1/02/2019

10

Uitzonderingen:

6. een omgevingsvergunning is niet vereist voor het vellen van

hoogstammige bomen die geen deel uitmaken van een bos, door of

op verzoek van de spoorwegbeheerder, als aan een van volgende

voorwaarden is voldaan:

a) de hoogstammige bomen zijn gelegen binnen een ruimte van

twintig meter van de vrije rand van de bestaande spoorweg;

b) de hoogstammige bomen zijn hoger dan de afstand tussen de

voet van de boom en de vrije rand van de bestaande

spoorweg;

Een voorbeeld

Uitzonderingen:

7. een omgevingsvergunning is niet vereist voor het vellen van

hoogstammige bomen die geen deel uitmaken van een bos, op

openbaar domein, mits in de onmiddellijke omgeving in het

eerstvolgende plantseizoen een heraanplanting gebeurt.

Een voorbeeld

Jan Van Eyck heeft een huisje gekocht in Gent en wil er grondig verbouwen. Om

zijn plannen te kunnen doorvoeren zou hij 3 bomen moeten rooien die naast zijn

oprit staan (op 12 m van zijn voordeur). De bomen hebben een omtrek van 42

cm, 65 cm en 110 cm op 1m boven de grond.

Na de grondige verbouwing vindt hij een lief uit Antwerpen. Hij besluit om naar

daar te verhuizen en ook hier zouden twee bomen gerooid moeten worden om

een babykamer te kunnen bouwen. De bomen staan op 4 m van het

badkamerraam en hebben en omtrek van 105 en 120 cm op 1 m boven de

grond.

Jan en zijn lief hebben na 5 jaar vier kinderen en genoeg van de stad. Ze vinden

een boerderijtje in Kortrijk en besluiten naar daar te verhuizen. Opnieuw moet

er verbouwd worden. U raadt het nooit maar ook hier staan 3 bomen (omtrek

25 cm, 37 cm en 55 cm op 1 m boven de grond) in de weg voor de

renovatieplannen. De bomen staan in de grote tuin op 32 m van de woning.

Een voorbeeld

Gent : strengere stedenbouwkundige verordening vanaf 50 cm omtrek vergunning

vragen + 15 m vrijstelling geldt er niet

Vergunning vragen voor de bomen met omtrek 65 cm en 110 cm op 1m boven de

grond + herbeplantingsvoorwaarde

Antwerpen: algemene regel vrijstelling binnen 15 m, vergunning voor omtrek 1 m

op 1 m boven de grond.

Beide bomen mogen gekapt worden zonder vergunning want binnen de 15m van

de vergunde woning.

Kortrijk: strengere stedenbouwkundige verordening vanaf 30 cm omtrek / 7 meter

hoogte + 15 m vrijstelling geldt er niet

voor de 2/3 bomen (afhankelijk van de hoogte) moet een vergunning

aangevraagd worden + herbeplantingsvoorwaarde

Zorgplicht & integratiebeginsel: andere manier bouwen zodat bomen kunnen

blijven staan...

Een voorbeeld