2016-2019 - CGM · 2.1 Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuur 13 2.2 Programma 2...

Programmabegroting 2016-2019

2 PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE

PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE 3

Inhoudsopgave

1. Algemeen 51.1 Inleiding 51.2 Begroting in een notendop 61.3 Van saldi kadernota naar saldi begroting 101.4 Overzicht van baten en lasten 11

2. Programmaplan 132.1 Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuur 132.2 Programma 2 – Openbare ruimte 192.3 Programma 3 – Bouwen, wonen en milieu 252.4 Programma 4 – Kind, Cultuur en Sport 332.5 Programma 5 – Maatschappelijke zaken 392.6 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 46

3. Paragrafen 513.1 Paragraaf 1 Lokale heffingen 513.2 Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 553.3 Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen 643.4 Paragraaf 4 Financiering 683.5 Paragraaf 5 Bedrijfsvoering 713.6 Paragraaf 6 Verbonden partijen 713.7 Paragraaf 7 Grondbeleid 84

Bijlage 1: Beleidskaders 90Bijlage 2 Reserves en voorzieningen 93Bijlage 3 Lijst met gebruikte afkortingen 94

?? PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 24 PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1

PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1 5

1.1 Inleiding

Voor u ligt de programmabegroting waarin uw besluiten uit de kadernota zijn verwerkt. Dit jaar spreekt u bij de behandeling van de begroting nog uw algemene beschouwingen uit. Volgend jaar zal dat hoogst-waarschijnlijk gedurende de behandeling van de kadernota plaatsvinden. Wij zijn met elkaar een traject in gegaan om daarmee vooral nadruk te leggen op de kadernota (visie, richting geven, sturen) en minder op de gedetailleerde uitvoering daarvan in de begroting. Naar onze mening zal dit zeker een goede bijdrage leveren aan de ontwikkeling van onze prachtige gemeente.

Grave is op weg naar het structureel op orde krijgen van onze financiële situatie maar we zijn er nog niet. De autonome ontwikkelingen laten door de vorig jaar ingezette hervormingen in dezen vooralsnog een meerjarig sluitende begroting zien. De financiële effecten van de meicirculaire en het raadsbesluit met betrekking tot de investeringen uit de beheerplannen dragen bij aan een verbeterde financiële positie. Echter de mogelijke risico s in het sociaal domein zorgen er voor dat het noodzakelijk is om vooralsnog een reservering hiervoor op te nemen. Om die reden wordt er bij deze begroting, buiten de invulling van uw motie Historisch Grave, geen nieuw beleid voorgesteld. Wel heeft de verbeterde financiële situatie ertoe geleid dat wij voorstellen om de lastenstijging zoveel mogelijk te beperken. Daartoe treft u een voorstel aan op pagina 13 van de begroting.

Toerisme is een belangrijke factor voor de economie van Grave waarbij de komende jaren sterk de focus zal liggen op het verder ontwikkelen van “Historisch Grave”. Veel inspanningen vanuit diverse beleidsterreinen zullen daarop gericht zijn. In het sociaal domein zetten we in op leefbaarheid door inwoners directer te betrekken bij en verantwoordelijk te maken voor hun eigen woon- en leefomgeving. In het ruimtelijke domein zetten wij de lijn, zoals ingezet in 2015, op o.a. het terrein van Visio en Wisseveld voort.

In het kader van het bevorderen van bestuurlijke slagkracht is een goede onderlinge samenwerking tussen overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven in de regio van groot belang voor het effectief uitvoeren van onze taken als eerste overheid. Daarom wordt een nieuwe strategische visie voor het Land van Cuijk opgesteld en geven wij vanaf 2016 uitvoering aan de daarbij behorende uitvoeringsagenda. Echter wij beperken ons bij samenwerken niet tot het Land van Cuijk, maar richten ons ook op andere regionale samenwerkingen zoals Brabant Noordoost, Agrifood Capital, regio Nijmegen en de Euregio. Kortom, samenwerken op veel inhoudelijke thema’s, met verschillende partners en met een toenemende intensiteit. Hierdoor zal die samenwerking zich steeds verder ontwikkelen en hechter worden.

Leeswijzer:In de programma’s zijn naast de doelstellingen speerpunten aangegeven. Dit zijn concrete activiteiten die in 2016 gerealiseerd gaan worden die bijdragen aan de bestaande bestuurlijke ambitie. Vervolgens worden in de tabellen concrete activiteiten per doelstelling of speerpunt benoemd in combinatie met meetbare indicatoren. Het verbetertraject van de P&C cyclus is een groeimodel voor de komende drie tot vijf jaar. Een periode waarin samen met u als raad gekeken wordt hoe we o.a. de speerpunten en de indicatoren verder kunnen doorontwikkelen.

ALGEMEEN 1

6 PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1

1.2 Begroting in een notendopBegroting in een notendop 2016 – Grave

Dienstverlening, veiligheid en bestuur

‘Vriendelijk’, ‘duidelijk’, ‘eigentijds’ en ‘snel’; dat zijn de kernwoorden bij onze dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen. We zorgen er voor dat het in onze gemeente prettig is om te wonen, werken en recreëren.

Speerpunten:- Vereenvoudigen aanvraag-

processen- Opleveren nieuwe website- Actief inzetten op signalering

en handhaving van overlast- Instellen Jeugdraad- Dialogiseren in plaats van

informeren - Uitvoering geven aan een

geactualiseerde strategische visie Land van Cuijk

Kind, cultuur en sport

Goede sportvoorzieningen en een rijk cultureel aanbod; iedere inwoner moet daarvan kunnen genieten. Sport en cultuur zorgen ook voor verbondenheid tussen inwoners. We zorgen er daarom voor dat inwoners, met name kinderen, mee kunnen doen en hun talenten en vaardigheden kunnen ontwikkelen.

Speerpunten:- Ontwikkelen huisvestingsvisie

in relatie tot de demografische ontwikkelingen

- Bouw Brede School oost- Het versterken van de verbinding

tussen cultureel erfgoed, recreatie, toerisme en economie

- Heroriëntatie invulling biblio-theekwerk

- Faciliteren verregaande samen-werking van voetbalverenigingen

Openbare ruimte

Samen met inwoners gaan we de eigen woonomgeving inrichten en onderhouden. Zo ontstaat een gemeente waar het veilig en aangenaam wonen is. We maken onze gemeente ook aantrekkelijker zodat meer toeristen ons bezoeken. Het accent ligt daarbij op onze rijke historie.

Speerpunten:- Omvormen van openbaar groen

in overleg met betrokkenen- Uitvoeren van acties gericht op

“afleiding” in het verkeer - Het creëren van verkeersveilige

zones bij alles scholen- Op het gebied van toerisme

inzetten op Historisch Grave- Installeren Raad van Inspiratie

Maatschappelijke zaken

Inwoners moeten zelfstandig en zelfredzaam in het leven staan. Aan hen die dat niet (meer) kunnen, biedt de gemeente de helpende hand. ‘Zorg op maat’ is daarbij de kerngedachte.

Speerpunten:- Implementeren van een nieuw

subsidiestelsel- Ondersteunen van leefbaar-

heidsinitiatieven- Meer voorzieningen voor

kinderen uit gezinnen met een laag inkomen

- Aanstellen JOGG-regisseur en uitwerken plan van aanpak JOGG

- Plaatsen van uitkerings-gerechtigden

- Doorontwikkeling regionaal beleidskader beschermd wonen en maatschappelijke opvang

- Faciliteren van een Centrale Toegang Bemoeizorg

Bouwen, wonen en milieu

Jong en oud vinden in onze gemeente huisvesting op maat. Ontwikkelingen in onze gemeen-te worden toekomstbestendig en duurzaam ingezet. We brengen ons voorzieningenniveau op peil en in de gemeente zelf of de directe omgeving stimuleren we de werkgelegenheid.

Speerpunten:- Twee buurten/wijken zijn aan

de slag met energiebesparing in eigen woningen

- Onderzoek naar waterkracht bij stuw

- Onderzoek haalbaarheid energiecoöperatie

- Uitvoering geven aan ontwik-kelingen op het Visioterrein

- Visie ontwikkeling leegstand agrarische bebouwing in buitengebied

- Opzetten van een onder-nemersloket

- Opstellen plan van aanpak zwerfafval hotspots

- Faciliteren opruimacties - Onderzoek naar inzameling

nieuwe te recyclen afvalstromen

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

We voeren een verantwoord financieel beleid. Onze begroting is gezond, ook in de komende jaren

Speerpunten:- Sluitende begroting waarbij

structurele uitgaven met structurele middelen worden gedekt

Highlights per programma:


Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur € 3.558

Openbare Ruimte € 3.838

Bouwen, Wonen en Milieu € 3.240

Kind, Sport en Cultuur € 2.677

Maatschappelijke Zaken € 14.197

Algemene Dekkingsmiddelen - € 319

Voordelig resultaat € 218

Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur € 242

Openbare Ruimte € 1.596

Bouwen, Wonen en Milieu € 1.657

Kind, Sport en Cultuur € 1.087

Maatschappelijke Zaken € 2.900

Algemene Dekkingsmiddelen € 19.927

€ 3.838

€ 3.240

€ 2.677

€ 14.197

- € 319

€ 3.558

€ 218

Uitgaven (Totaal € 27.409.000)Bedragen x € 1.000

Inkomsten (Totaal € 27.409.000)Bedragen x € 1.000

€ 2.900

€ 19.927

€ 242€ 1.596

€ 1.657

€ 1.087

7

(Bron: Bijlage 2 staat van reserves en voorzieningen) (Bron: Paragraaf financiering)

(Bron: Paragraaf weerstandsvermogen) (Bron: Paragraaf weerstandsvermogen)

Op basis van de begrotingscijfers van bovenstaande kengetallen is de financiële positie van Grave voldoende op orde. De schuldpositie is relatief constant de afgelopen jaren en loopt de komende jaren niet op. Gerelateerd aan de omvang van de exploitatie heeft Grave een lage netto schuld. De netto schuld is ook in vergelijking met andere gemeenten laag. De lage schuldpositie uit zich in een relatief hoge solvabiliteit ofwel een groot eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal. De gemeente Grave hanteert woonlasten rond het Nederlands gemiddelde en kan deze nog verhogen voordat aan de artikel-12 norm wordt voldaan. De tarieven van de woonlasten mogen dan nog met 22% stijgen. Overzicht inkomsten en uitgaven per programma:

0

5

10

15

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

6,4 6,1

0

7

10,9 10,3 9,8

Bedragen x €1.000.000 Langlopende leningen

0%

20%

40%

60%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

17 12 10 24 24 22 22

Kengetal belastingcapaciteit

-15.000 -12.000 -9.000 -6.000 -3.000 - 3.000

1 - Dienstverlening, veiligheid en bestuur

2 - Openbare ruimte

3 - Bouwen, wonen en milieu

4 - Kind, cultuur en sport

5 - Maatschappelijke zaken

Lasten Baten Bedragen x € 1.000

-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

€- €5.000

€10.000 €15.000 €20.000 €25.000 €30.000 €35.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Vermogenspositie Gemeente Grave

Algemene Reserves BestemmingsreservesEigen vermogen

Bedragen x €1.000

7




0

5

10

15

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

6,4 6,1

0

7

10,9 10,3 9,8


0%

20%

40%

60%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

17 12 10 24 24 22 22


-15.000 -12.000 -9.000 -6.000 -3.000 - 3.000


2 - Openbare ruimte





-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

€- €5.000

€10.000 €15.000 €20.000 €25.000 €30.000 €35.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016



Bedragen x €1.000

7




0

5

10

15

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

6,4 6,1

0

7

10,9 10,3 9,8


0%

20%

40%

60%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

17 12 10 24 24 22 22


-15.000 -12.000 -9.000 -6.000 -3.000 - 3.000


2 - Openbare ruimte





-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

€- €5.000

€10.000 €15.000 €20.000 €25.000 €30.000 €35.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016



Bedragen x €1.000


Op basis van de begrotingscijfers van boven-staande kengetallen is de financiële positie van Grave voldoende op orde. De schuldpositie is relatief constant de afgelopen jaren en loopt de komende jaren niet op. Gerelateerd aan de omvang van de exploitatie heeft Grave een lage netto schuld. De netto schuld is ook in vergelijking met andere gemeenten laag.

De lage schuldpositie uit zich in een relatief hoge solvabiliteit ofwel een groot eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal. De gemeente Grave hanteert woonlasten rond het Nederlands gemiddelde en kan deze nog verhogen voordat aan de artikel-12 norm wordt voldaan. De tarieven van de woonlasten mogen dan nog met 22% stijgen.

In onderstaande grafiek wordt het verloop van het eigen vermogen weergegeven waarin een onderscheid gemaakt wordt tussen de algemene reserve en bestemmingsreserves.

Hieronder is een overzicht opgenomen van de langlopende geldleningen. Deze langlopende geldleningen zijn aangetrokken voor diverse investeringen.

De netto schuldquote geeft het niveau van de schuldenlasten ten opzichte van de eigen middelen weer. Het geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.

Onderstaande grafiek laat zien met welk percen-tage de woonlasten verhoogd kunnen worden voordat aan de artikel-12 norm wordt voldaan.

Overzicht inkomsten en uitgaven per programma

Overzichten inkomsten en uitgaven programma 1:





-7.000 -6.000 -5.000 -4.000 -3.000 -2.000 -1.000 - 1.000 2.000

1.1 Dienstverlening1.2 Veiligheid

1.3 Bestuur


-7.000 -6.000 -5.000 -4.000 -3.000 -2.000 -1.000 - 1.000 2.000

2.1 Wegen en verkeer2.2 Waterwegen en havens

2.3 Openbaar groen2.4 Recreatie en toerisme

2.5 Riolering en waterbeheer2.6 Gemeentelijke eigendommen


-7.000 -6.000 -5.000 -4.000 -3.000 -2.000 -1.000 - 1.000 2.000

3.1 Omgevingsrecht3.2 Ruimtelijke ordening3.3 Economische zaken

3.4 Afvalinzameling3.5 Grondexploitatie


-7.000 -6.000 -5.000 -4.000 -3.000 -2.000 -1.000 - 1.000 2.000

4.1 Onderwijs en kinderopvang4.2 Cultuur

4.3 Sport


-7.000 -6.000 -5.000 -4.000 -3.000 -2.000 -1.000 - 1.000 2.000

5.1 Leefbaarheid5.2 Welzijn en gezondheidszorg

5.3 Inkomensvoorziening5.4 Werk en activering

5.5 Minimabeleid5.6 Maatschappelijke ondersteuning



Overzichten inkomsten en uitgaven programma 1






Omschrijving 2015 2016 2017 2018 2019

1. Startsaldo programmabegroting 2015-2018 -824 N -603 N -410 N -206 N -209 N

Ontwikkelingen na begrotingsvaststelling: -42 N 67 V 134 V 182 V 182 Vseptembercirculaire 2014 Ontwikkelingen na begrotingsvaststelling: 7 V 66 V 126 V 186 V 186 VKwaliteitsimpuls CGM Ontwikkelingen na begrotingsvaststelling: -307 N -286 N -286 N -286 N -286 NBeheerplannen Amendement raad bij de behandeling van 60 V 188 V 282 V 346 V 346 Vde begroting 2015 Motie additionele bezuiniging 254 V 253 V 253 V(raad 16 december 2014) Sluitend maken begroting (onttrekking 1.106 V 568 V - - - - -algemene reserve)

2. Startsaldo programmabegroting 0 0 100 V 475 V 472 V2015-2018 na bezuinigingen

Raadsvoorstel (25-11-2014) Wijziging 1 V 1 V 1 V 1 V 1 Vbegroting Veiligheidsregio Brabant-Noord Raadsvoorstel (10-03-2015) Participatiewet: -2 N -7 N -10 N -12 N -12 NOnderdeel maatregelen WWB

3. Startpunt kadernota en MJB 2016 – 2019 -1 N -6 N 91 V 464 V 461 V

Effecten kadernota 2016 0 -79 N -77 N -135 N -111 N

4. Saldo kadernota en MJB 2016 - 2019 na -1 N -85 N 14 V 329 V 350 Vontwikkelingen in MJB (excl. Kapitaallasten)

Kapitaallasten investeringen -171 N -14 N -25 N -36 N

5. Saldo kadernota en MJB 2016 - 2019 -1 N -256 N 0 304 V 314 V

Effecten meicirculaire 2015 332 V 883 V 884 V 832 VEffecten van het raadsbesluit investeringen 71 V 37 V 3 V 0m.b.t. beheerplannen Afbouwregeling CGM 71 V 142 N 71 N 0

6. Saldo programmabegroting 2016-2019 -1 N 218 V 778 V 1.120 V 1.146 V Niet indexeren rioolrechten* -16 N Verlagen storting voorziening rioolbeheer 16 V

7. Saldo programmabegroting 2016-2019 -1 N 218 V 778 V 1.120 V 1.146 Vna besluitvorming

1.3 Van saldi kadernota naar saldi begroting

* Voorstel niet indexeren van de rioolrechten:

Bij de samenstelling van deze begroting is debelastingdruk per huishouden in relatie tot de financiële situatie van de gemeente in ogen-schouw genomen. Dit heeft tot gevolg dat

voorgesteld wordt om de in de Kadernota 2016 afgesproken verhoging van de rioolrechten met 1,5% niet door te laten gaan. Dit betekent dat de lastendruk voor huurders niet zal stijgen.


1.4 Overzicht van baten en lastenWerkelijk 2014

Programma Begroting 2016

Begroting 2015

Begroting 2018

Begroting 2017

Begroting 2019

1. Dienstverlening, veiligheid en bestuurTotaal batenTotaal lastenSaldo

2. Openbare ruimteTotaal batenTotaal lastenSaldo

3. Bouwen, wonen en milieuTotaal batenTotaal lastenSaldo

4. Kind, cultuur en sportTotaal batenTotaal lastenSaldo

5. Maatschappelijke zakenTotaal batenTotaal lastenSaldo

Totaal programma’s1 t/m 5

Algemene dekkings-middelen en onvoorzienTotaal batenTotaal lastenSaldo

Resultaat

1.820 V4.322 N2.502 N

3.963 V3.795 N

168 V

1.908 V3.126 N1.218 N

1.155 V2.867 N1.712 N

4.743 V8.987 N4.245 N

9.508 N

15.569 V5.975N

9.594 V

86 V

182 V3.603 N3.421 N

1.940 V7.680 N5.740 N

1.951 V4.382 N2.430 N

296 V2.733 N2.438 N

2.900 V13.781 N10.881 N

24.910 N

24.762 V147 V

24.909 V

1 N

228 V 3.486 N3.257 N

1.704 V3.814 N 2.110 N

1.769 V3.319 N1.550 N

412 V2.753 N2.341 N

2.900 V13.372 N10.471 N

19.729 N

19.223 V1.285 V

20.508 V

778 V

218 V3.398 N3.180 N

1.690 V3.873 N2.183 N

1.608 V3.162 N1.554 N

436 V2.651 N2.215 N

2.900 V13.406 N10.506 N

19.638 N

19.511 V1.247 V

20.758 V

1.120 V

242 V3.558 N3.316 N

1.596 V3.838 N2.242 N

1.657 V3.240 N1.584 N

1.087 V2.677 N1.590 N

2.900 V14.197 N11.296 N

20.028 N

19.927 V319 V

20.246 V

218 V

172 V3.398 N3.226 N

1.680 V3.875 N2.195 N

1.540 V3.094 N1.554 N

436 V2.656 N2.220 N

2.900 V13.406 N10.505 N

19.700 N

19.425 V1.421 V

20.846 V

1.146 V

(bedragen x € 1.000)


PROGRAMMAPLAN 2

2.1 Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuurPortefeuillehouder: A.M.H. Roolvink Omschrijving programma Dit programma omvat de dienstverlening aan de burgers van Grave en overige belanghebbenden, ons streven naar een veilig woon-, leef- en werk-klimaat en de bestuurlijke organisatie; de relatie tussen bestuur en burgers, inclusief de onder-steuning door de griffie aan de (leden van de) raad, het presidium en de raadscommissies.

2.1.1 Dienstverlening

Context en achtergronden Het Landelijk programma ‘Digitaal 2017’ van het Rijk en de Digitale agenda 2020 van de VNG hebben onder andere tot doel om inwoners de keuze te geven om digitaal met de gemeente zaken te doen. Dit heeft invloed op de manier waarop de gemeente Grave naar de toekomst toe haar dienstverlening inricht.

Jaarlijks is de gemeente verplicht te toetsen of de Basisregistratie Personen ingericht is volgens

de landelijk geldende eisen. Op basis van de score moet je als gemeente mogelijk aanpassing doorvoeren in de Basisregistratie Personen.

De gemeente Grave neemt eenmaal per twee jaar deel aan het onderzoek ‘waar staat je gemeente’. De voor dit programma relevante cijfers uit dit onderzoek, zijn opgenomen als indicatoren.

Wat willen we bereiken en wat gaan we daar voor doen?

DoelstellingWe leveren klantgerichte dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen en werken vraaggericht, waarbij we de dienstverlening binnen de kaders van het bestuur zo efficiënt mogelijk uitvoeren. De gemeente biedt de klant keuzevrijheid via welk kanaal (internet, telefonie, post en balie) hij/zij met ons zaken wil doen.

Speerpunten• Vereenvoudigen aanvraagprocessen.• Opleveren nieuwe website.

1. Vergroten van de waardering van de dienstverlening

Activiteit(en)

Het aanvraagproces rondom vergunningen / ontheffingen toegankelijk inrichten. Het bijbehorend afhandelingsproces efficiënt inrichten zodat een vergunning / ontheffing snel en accuraat (digitaal) wordt geleverd. In 2016 worden stappen gezet om de nachtverblijf biedende ondernemers de keuze te bieden om voor de toeristenbelasting digitaal aangifte te doen.

Indicator Huidige waarde Streefwaarden 2015 2016 2017 2018 2019

Percentage inwoners dat het aanvragen van een pro-duct of voorleggen van een vraag gemakkelijk vindt.

73% 75% 79%


2. Vergroten informatievoorziening naar inwoners en uitbouwen van digitale dienstverlening

1. Bestrijding jeugdoverlast

2. Terugdringen woninginbraken

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Opleveren van een website die optimaal aansluit op de rol van een digitaal loket, zodat inwoners snel en gemakkelijk online hun zaken kunnen regelen. Daarnaast is de nieuwe website continu af te stemmen op de actuele behoefte van onze inwoners, door veel gevraagde informatie en producten prominent te tonen.Bewust inzetten en volgen van social media (profileren van Grave, monitoren van zaken die Grave aangaan, nieuws en opinies over het voetlicht brengen, ophalen van kennis, ervaringen, meningen en ideeën en het verbeteren van de dienstverlening).

Uitvoering geven aan het project “Jong in de buurt”.Actief inzetten Boa’s voor signalering en handhaving op jeugdoverlast.Handhaven op de leeftijdsgrens uit de Drank- en Horecawet.

Inzet van het Donkere Dagen Offensief.Informatie verstrekken over inbraakpreventie voorafgaande aan vakantieperioden.Regionaal optrekken bij het tegengaan van woninginbraken.


Indicator (% burgers) Huidige waarde Streefwaarden 2015 2016 2017 2018 2019

Percentage gebruik digitale dienstverlening in verhouding tot baliedienstverlening

Positieve waardering digitale faciliteitenPositieve waardering communicatie en voorlichting vanuit de gemeente

18%

67%75%

25%

--

35%

70%80%

45%

--

55%

80%85%

2.1.2 VeiligheidContext en achtergronden Het gemeentelijke veiligheidsbeleid wordt niet alleen beïnvloed door lokale speerpunten, maar ook door ketenpartners in de veiligheidsketen, zoals politie en brandweer. Samen met de ketenpartners wordt gezorgd voor een integrale, gecoördineerde en georganiseerde uitvoering op het gebied van openbare orde en veiligheid, en rampen- en crisisbeheersing.


DoelstellingGrave wil een veilige gemeente zijn, waarin het goed wonen, werken en recreëren is. Kortom: een veilig Grave.

Speerpunten Boa’s actief inzetten op signalering en hand-having overlast.


3. Verminderen drugsoverlast

4. Zien, oppakken en aanpakken van huiselijk geweld

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Vaststellen beleid ingevolge artikel 13b Opiumwet.

Op casusniveau integraal optrekken met het Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf.Opleggen van een huisverbod.


Percentage inwoners dat zich veilig voelt in zijn buurt. 88% - 89% - 90%

2.1.3 BestuurContext en achtergronden De gemeente bevindt zich in een dynamische omgeving. Dit betekent dat het bestuur zowel op lokaal niveau als ook op bovenlokaal niveau het niet meer alleen kan. Zowel bestuurlijk als in de interactie met de burger verandert de samen-werking. Bestuurlijk uit dit zich in de vele vormen van gemeenschappelijke regelingen en het samen optrekken op inhoudelijk terreinen. De interactie met de burger vraagt van het bestuur om met een blik naar buiten en gebruikmakend van de digitale mogelijkheden te communiceren en samen te werken aan beleidsontwikkeling en –uitvoering.


DoelstellingDe gemeente Grave wordt op een maatschappelijk verantwoorde, effectieve en efficiënte wijze bestuurd. Waarbij van buiten naar binnen denken, meebewegen en faciliteren, sleutelwoorden zijn.

Speerpunten• Stimuleren van tweerichtingscommunicatie,

dialogiseren in plaats van informeren.• Een geactualiseerde Strategische Visie Land

van Cuijk met Uitvoeringsagenda 2016-2019.• Instellen jeugdraad.


1. Verkleinen van de kloof tussen inwoners en lokale overheid en versterken van onderling vertrouwen

Activiteit(en)

Versterken betrokkenheid en samenwerking met inwoners, dorpsvertegenwoordigers en maatschappelijke partners, bij beleidsontwikkeling door direct contact.Stimuleren van tweerichtingscommunicatie, dialoog in plaats van informeren.Terugdringen van de regeldruk.

Indicator (% burgers) Huidige waarde Streefwaarden 2015 2016 2017 2018 2019

Vertrouwen in de manier waarop de gemeente wordt bestuurd. De gemeente doet wat ze zegt.Toezicht op de naleving van regels.Flexibiliteit van de gemeente.De gemeente luistert naar de mening van haar burgers.Burgers worden betrokken bij beleidsvorming en –uitvoering.Burgers krijgen ruimte om ideeën en initiatieven te realiseren.

58%

60%59%50%63%

60%

65%

-

----

-

-

62%

64%63%55%67%

65%

70%

-

----

-

-

70%

70%70%70%75%

75%

75%

Wat mag het kosten?In onderstaande tabel zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.

Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Programma / beleidsproduct



Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

1. Dienstverlening, 4.322 N 3.603 N 3.558 N 3.486 N 3.398 N 3.398 Nveiligheid en bestuur 1.1 Dienstverlening 709 N 565 N 568 N 568 N 568 N 568 N1.2 Veiligheid 1.898 N 983 N 958 N 910 N 910 N 910 N1.3 Bestuur 1.714 N 2.055 N 2.032 N 2.007 N 1.920 N 1.920 N

1. Dienstverlening, 1.820 V 182 V 242 V 228 V 218 V 172 Vveiligheid en bestuur 1.1 Dienstverlening 206 V 167 V 207 V 193 V 183 V 137 V1.2 Veiligheid 1.613 V 15 V 35 V 35 V 35 V 35 V1.3 Bestuur 1 V 1 V 1 V 1 V 1 V 1 V

1. Dienstverlening, 2.502 N 3.421 N 3.316 N 3.258 N 3.180 N 3.226 Nveiligheid en bestuur 1.1 Dienstverlening 503 N 398 N 361 N 375 N 385 N 431 N1.2 Veiligheid 285 N 968 N 923 N 876 N 876 N 876 N1.3 Bestuur 1.713 N 2.054 N 2.031 N 2.007 N 1.919 N 1.919 N

Uitgaven (Bedragen x € 1.000)

Inkomsten (Bedragen x € 1.000)

Saldo (Bedragen x € 1.000)


Nr Omschrijving nadelig voordelig I/S (bedragen x € 1.000)

1.11.21.21.21.21.2

Baten secretarielegesDekking exploitatiereserve brandweerkazerne Bijdrage GR Veiligheidsregio Brabant NoordCollege van burgemeester en wethoudersHogere premie aansprakelijkheidsverzekeringOpenbare orde en veiligheid Veiligheidshuis

26

26

3620198

386

SSSSSS

Toelichting belangrijkste verschillen tussen begroting 2016 en begroting 2015

Overzicht incidentele lasten en baten

Omschrijving Begroot 2016

Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Uitvoering rechtspositie college 49 N 25 N Samenwerking Land van Cuijk 26 N 26 N Totaal incidentele lasten 75 N 51 N n.v.t. n.v.t.Verhogen leges rijbewijzen 7 V Verhogen leges reisdocumenten 10 V Totaal incidentele baten 17 V n.v.t. n.v.t. n.v.t.Saldo 58 N 51 N n.v.t. n.v.t.

(bedragen x € 1.000) 14

Wat mag het kosten? In onderstaande tabel zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.

Uitgaven Bedragen x €1.000 Programma / beleidsproduct

Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

1. Dienstverlening, veiligheid en bestuur

4.915 N 3.603 N 3.558 N 3.486 N 3.398 N 3.398 N

1.1 Dienstverlening 709 N 565 N 568 N 568 N 568 N 568 N 1.2 Veiligheid 1.898 N 983 N 958 N 910 N 910 N 910 N 1.3 Bestuur 2.307 N 2.055 N 2.032 N 2.007 N 1.920 N 1.920 N

Inkomsten Bedragen x €1.000 Programma / beleidsproduct

Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019


1.820 V 182 V 242 V 228 V 218 V 172 V

1.1 Dienstverlening 206 V 167 V 207 V 193 V 183 V 137 V 1.2 Veiligheid 1.613 V 15 V 35 V 35 V 35 V 35 V 1.3 Bestuur 1 V 1 V 1 V 1 V 1 V 1 V

Saldo Bedragen x €1.000


Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019


3.095 N 3.421 N 3.316 N 3.258 N 3.180 N 3.226 N

1.1 Dienstverlening 503 N 398 N 361 N 375 N 385 N 431 N 1.2 Veiligheid 285 N 968 N 923 N 876 N 876 N 876 N 1.3 Bestuur 2.306 N 2.054 N 2.031 N 2.007 N 1.919 N 1.919 N


Nr Omschrijving (bedragen x € 1.000) nadelig voordelig I/S

1.1 Baten secretarieleges 36 S

1.2 Dekking exploitatiereserve brandweerkazerne 20 S

1.2 Bijdrage GR Veiligheidsregio Brabant Noord 19 S

1.2 College van burgemeester en wethouders 8 S

1.2 Hogere premie aansprakelijkheidsverzekering 26

1.2 Openbare orde en veiligheid Veiligheidshuis 3

26 86

-3.000 -2.000 -1.000 - 1.000

1.1 Dienstverlening1.2 Veiligheid

1.3 Bestuur



2.2 Programma 2 – Openbare ruimtePortefeuillehouder: H.A.W.M. Daandels, J. Joon (Recreatie en Toerisme) en A.M.H. Roolvink (Monumenten) Omschrijving programma Dit programma omvat het totale beheer van de openbare ruimte binnen de gemeentegrenzen. Daarnaast wordt aangegeven wat er gedaan wordt voor de bevordering van recreatie en toerisme. Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zijn actuele beheerplannen vastgesteld. De openbare ruimte wordt beheerd volgens de vastgestelde kaders en binnen de hiervoor beschik-baar gestelde budgetten. Voor meer informatie hierover verwijzen wij naar paragraaf 3.3 kapitaal-goederen.

2.2.1 Openbare ruimteContext en achtergronden De openbare ruimte wordt beheerd volgens de vastgestelde beheerplannen. Gelet op de financiële omstandigheden is er behalve voor het centrum

gekozen voor onderhoud op minimaal niveau. Burgers worden aangemoedigd om zelf ook werkzaamheden te gaan verrichten in de open-bare ruimte.


DoelstellingDe openbare ruimte in samenspraak met de burgers zodanig inrichten en onderhouden dat deze voor alle gebruikers aangenaam, leefbaar, verkeersveilig en prettig te gebruiken is.

Speerpunten• Omvormen van openbaar groen in overleg

met betrokkenen• Uitvoeren van acties gericht op ‘afleiding’ in

het verkeer• Het creëren van verkeersveilige zones bij alle

scholen

1: Burgerparticipatie in het wijkbeheer stimuleren en faciliteren.

Activiteit(en)

Het openbaar groen – in overleg met betrokkenen – zoveel mogelijk aanpassen/omvormen zodat het onderhoudsvriendelijker wordt.De wijk- of dorpsraad/burgers betrekken bij de ontwikkeling, uitvoering en toekomstig beheer van plannen.Burgers faciliteren en stimuleren om actief deel te nemen in het onderhoud van het openbare groen.


Actief mogelijkheden onderzoeken om via wijken dorpsraden of (buurt)verenigingen daadwerkelijk onderhoud in openbaar groen uit te voeren: Uitnodigende schriftelijke inventarisatie.

N.B. 1 3 5 7


2.2.2 Recreatie en toerismeContext en achtergronden • Recreatie en toerisme als nieuwe economische

trekker is een van de thema’s van de Strategische Visie Land van Cuijk.

• Daarbij is de nota Identiteit van het Land van Cuijk het gezamenlijk vertrekpunt om deze ambitie waar te maken.

• De concretisering gebeurt door middel van een uitvoeringsprogramma.

• Dit programma is een gezamenlijk product van gemeenten en toeristische ondernemers, verenigd in het Regionaal Bureau voor Toerisme Land van Cuijk (RBT). Deze partij zorgt voor de promotie van de regio. Het lokale platform is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur van het RBT.


DoelstellingMeer toeristen en recreanten die de gemeente Grave bezoeken, die hier langer blijven en er meer besteden. Hiervoor leggen we, samenwerking met het lokale toeristische platform de focus op ‘Historisch Grave’.

Speerpunten• Toeristisch Ontmoetingspunten werken samen

en zetten in op Historisch Grave.• Uitvoering geven aan uitvoeringsprogramma

Strategische Visie, thema recreatie en toerisme.• Installeren Raad van Inspiratie.

2: Een optimaal bereikbare, verkeersveilige en leefbare verkeersomgeving binnen de gemeente, waarin eenieder op een verantwoorde wijze aan het verkeer kan deelnemen

1: Stimuleren van recreatie en (water)toerisme

Activiteit(en)

Activiteit(en)

De Brabant-brede campagne ‘Help Brabant op weg naar nul verkeersslachtoffers’ wordt actief gesteund met educatieprojecten. In 2016 staat “afleiding” centraal. De gemeente Grave doet mee met regionale acties en zal in 2016 ook zelf enkele concrete acties gericht op “afleiding” voorbereiden en uitvoeren.Een beleidsdocument (reductie aantal verkeersborden) waarin is opgenomen welke verkeersborden uit wettelijke verplichting of noodzaak voor de veiligheid en de doorstroming te waarborgen geplaatst zijn/worden. Borden die hier niet toe behoren in fases verwijderen zodat deze in 2018 allemaal verwijderd zijn.Betrokken bij overleggen van (ver)bouwplannen van de scholen om de verkeersveiligheid rondom deze scholen te verbeteren.

Fiets- en wandelnetwerk in stand houden en waar mogelijk verbeteren.Instellen Raad van Inspiratie.Samenwerking Toeristisch Ontmoetingspunten stimulerenVia subsidieverlening bijdragen aan het behoud van kwaliteitsevenementen.Samenwerking van evenementenorganisaties stimuleren en via stimulering arrangementen verblijfsduur-verlenging bevorderen.Vervolg uitvoeringsparagraaf Grave Glinstert; in overleg met lokaal toeristisch platform in te vullen.


Aantal verkeersborden t.o.v. 2015 100% 95% 90% 85% 75%

2: Benutting monumenten en erfgoed

3: Ondersteunen toeristische product ‘Land van Cuijk’

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Opstellen projectplan voor de ontwikkeling Zuidwaterlinie.Doorontwikkelen project ‘Grave ontdekt Grave’ via Open monumentendag.

Bevorderen regionaal toerisme door samenwerking met Regionaal Bureau voor Toerisme Land van Cuijk.Bijdragen aan realisatie Uitvoeringsprogramma Strategische Visie, thema recreatie en toerisme, op basis Identiteit Land van Cuijk.


Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014




Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

2. Openbare ruimte 3.795 N 7.680 N 3.838 N 3.814 N 3.873 N 3.875 N2.1 Wegen en parkeren 1.245 N 1.438 N 1.373 N 1.422 N 1.446 N 1.450 N2.2 Waterwegen en havens 35 N 42 N 213 N 42 N 42 N 42 N2.3 Openbaar groen 1.146 N 866 N 763 N 775 N 814 N 803 N2.4 Recreatie en toerisme 116 N 146 N 141 N 137 N 137 N 137 N2.5 Riolering en waterbeheer 994 N 703 N 752 N 841 N 822 N 856 N2.6 Gemeentelijke eigendommen 260 N 4.486 N 597 N 598 N 613 N 588 N

2. Openbare ruimte 3.963 V 1.940 V 1.596 V 1.704 V 1.690 V 1.680 V2.1 Wegen en parkeren 68 V 446 V 13 V 13 V 13 V 13 V2.2 Waterwegen en havens 0 0 0 0 0 02.3 Openbaar groen 15 V 96 V 10 V 10 V 10 V 10 V2.4 Recreatie en toerisme 14 V 2 V 2 V 2 V 2 V 2 V2.5 Riolering en waterbeheer 3.674 V 1.001 V 1.060 V 1.170 V 1.166 V 1.156 V2.6 Gemeentelijke eigendommen 190 V 395 V 511 V 508 V 498 V 498 V

2. Openbare ruimte 168 V 5.740 N 2.242 N 2.110 N 2.183 N 2.195 N2.1 Wegen en parkeren 1.177 N 992 N 1.360 N 1.409 N 1.433 N 1.436 N2.2 Waterwegen en havens 34 N 41 N 212 N 41 N 41 N 41 N2.3 Openbaar groen 1.131 N 770 N 753 N 765 N 804 N 793 N2.4 Recreatie en toerisme 101 N 144 N 139 N 135 N 135 N 135 N2.5 Riolering en waterbeheer 2.680 V 298 V 308 V 329 V 344 V 300 V2.6 Gemeentelijke eigendommen 69 N 4.091 N 85 N 89 N 114 N 89 N





18

3: Ondersteunen toeristische product ‘Land van Cuijk’ Activiteit(en) Bevorderen regionaal toerisme door samenwerking met Regionaal Bureau voor Toerisme Land van Cuijk Bijdragen aan realisatie Uitvoeringsprogramma Strategische Visie, thema recreatie en toerisme, op basis Identiteit Land van Cuijk


Uitgaven Bedragen x €1.000 Programma / beleidsproduct

Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

2. Openbare ruimte 3.795 N 7.680 N 3.838 N 3.814 N 3.873 N 3.875 N 2.1 Wegen en parkeren 1.245 N 1.438 N 1.373 N 1.422 N 1.446 N 1.450 N 2.2 Waterwegen en havens 35 N 42 N 213 N 42 N 42 N 42 N 2.3 Openbaar groen 1.146 N 866 N 763 N 775 N 814 N 803 N 2.4 Recreatie en toerisme 116 N 146 N 141 N 137 N 137 N 137 N 2.5 Riolering en waterbeheer 994 N 703 N 752 N 841 N 822 N 856 N 2.6 Gemeentelijke eigendommen

260 N 4.486 N 597 N 598 N 613 N 588 N

Inkomsten Bedragen x €1.000


Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

2. Openbare ruimte 3.963 V 1.940 V 1.596 V 1.704 V 1.690 V 1.680 V 2.1 Wegen en parkeren 68 V 446 V 13 V 13 V 13 V 13 V 2.2 Waterwegen en havens 0 0 0 0 0 0 2.3 Openbaar groen 15 V 96 V 10 V 10 V 10 V 10 V 2.4 Recreatie en toerisme 14 V 2 V 2 V 2 V 2 V 2 V 2.5 Riolering en waterbeheer 3.674 V 1.001 V 1.060 V 1.170 V 1.166 V 1.156 V 2.6 Gemeentelijke eigendommen

190 V 395 V 511 V 508 V 498 V 498 V



Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

2. Openbare ruimte 168 V 5.740 N 2.242 N 2.110 N 2.183 N 2.195 N 2.1 Wegen en parkeren 1.177 N 992 N 1.360 N 1.409 N 1.433 N 1.436 N 2.2 Waterwegen en havens 34 N 41 N 212 N 41 N 41 N 41 N 2.3 Openbaar groen 1.131 N 770 N 753 N 765 N 804 N 793 N 2.4 Recreatie en toerisme 101 N 144 N 139 N 135 N 135 N 135 N 2.5 Riolering en waterbeheer 2.680 V 298 V 308 V 329 V 344 V 300 V 2.6 Gemeentelijke eigendommen

69 N 4.091 N 85 N 89 N 114 N 89 N

-1.500 -1.000 -500 - 500 1.000 1.500

2.1 Wegen en verkeer2.2 Waterwegen en havens

2.3 Openbaar groen2.4 Recreatie en toerisme

2.5 Riolering en waterbeheer2.6 Gemeentelijke eigendommen



2.1

2.12.12.22.32.62.6

Overheveling Trompetterstraat, drempelplateau van 2014 naar 2015Lagere kapitaalasten wegenOpheffen voorziening openbare verlichting in 2015Baggeren haven Grave in 2016Openbaar groen lagere externe advieskostenAankoop Visioterrein OostAankoop Visioterrein West

433171

604

23

44

171.5002.4984.082

I

SIISII




Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Herziening beheerplannen 60 N Actualiseren VGRP 18 N Interactie watersysteem/waterketen 20 N Uitwerken stedelijke wateropgave 26 N Incidentele lasten n.v.t. 46 N 78 N n.v.t. Incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.Saldo n.v.t. 46 N 78 N n.v.t.



2.3 Programma 3 – Bouwen, wonen en milieuPortefeuillehouder: H.A.W.M. Daandels, A.M.H. Roolvink (project Visio en project Drie-eenheid) Omschrijving programma Dit programma omvat alle ruimtelijke beleids-ontwikkelingen op het gebied van wonen, werken en milieu, en de hieraan gerelateerde vergunningverlening en handhaving

2.3.1 Omgevingsrecht

Context en achtergronden De gemeente zet de komende jaren in op duur-zaamheid, waarbij de nadruk ligt op het thema Energie. Het uitvoeringsprogramma Grave gaat voor Groen geeft hier invulling aan. Daarnaast wordt rekening gehouden met het besluit van de gemeenten van het Land van Cuijk om de komende jaren gezamenlijk in te zetten op duurzaamheid.

De conclusies van de in 2015 gehouden landelijke evaluatie van regelgeving voor geurhinder en veehouderij kan gevolgen hebben voor het gemeentelijk geurbeleid.

Vergunningverlening, toezicht en handhavingVanaf 1 januari 2016 moeten vergunningverleners, toezichthouders en handhavers van het omgevings-recht (Wabo) aan de landelijke kwaliteitscriteria 2.1 voldoen. Deze eisen worden eind 2015 vastgelegd in een gemeentelijke verordening. Het Integraal toezicht- en handhavingsplan biedt handvatten om met beperkte middelen risico’s binnen de fysieke leefomgeving beheersbaar te houden. Hiervoor zijn procedures ingekort, regels terug-gebracht en werkprocessen ‘lean’ gemaakt. Door het plan krijgt de burger snellere en betere ondersteuning zonder de regie over het proces te verliezen.

Omgevingsdienst Brabant-NoordDe gemeenten en de provincie Noord-Brabant blijven bevoegd gezag, maar de Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) voert een belangrijk deel van de Veiligheids-, Toezichts- en Handhavingstaken (VTH-taken) uit, gebaseerd op de kwaliteitscriteria. Door de kennis en vaardigheden op het gebied van VTH-taken te bundelen wordt een kwalitatief hoogwaardig product tegen lage kosten (schaal-voordeel) geleverd. Resultaten zijn een schone en veilige leefomgeving, een lagere procedurelast en een toegankelijk stelsel voor burgers en bedrijven.


DoelstellingGrave wil een gezonde, aantrekkelijke en veilige leefomgeving voor zowel de huidige, als toe-komstige generatie.

Beleidsdoelstelling• Twee buurten/wijken zijn aan de slag gegaan

met energiebesparing in eigen woningen.• Onderzoek waterkracht bij de stuw uitgevoerd.• Onderzoek haalbaarheid energie coöperatie

uitgevoerd.• Twee basisscholen hebben minimaal een keer

meegedaan met de actie ‘Groene Voetstappen’.


Context en achtergronden De Omgevingswet, die naar verwachting in 2018 in werking treedt, bundelt circa 26 wetten en regelingen op het gebied van de fysieke leefom-geving. Door de nieuwe Omgevingswet vervalt het bestemmingsplan. Hiervoor in de plaats komt een omgevingsplan voor het hele grondgebied van de gemeente. Dit betekent minder regels en meer samenhang. Vooruitlopend op de invoering zullen wij ons hierop voorbereiden.


DoelstellingOp basis van ruimtelijke plannen sturing geven aan een optimale en evenwichtige indeling en inrichting van de bebouwde en onbebouwde omgeving. Zo ontstaat een goed en duurzaam woon- en leefmilieu in de gemeente.

Speerpunten• Opstellen visie over ontwikkeling rond de leeg-

stand agrarische bebouwing in het buitengebied.• Uitvoering geven aan ontwikkeling Visioterrein.

2.3.2 Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting

1. Energiebesparing bestaande woningbouw

1. Ruimtelijke ontwikkelingen ondersteunen

2. Bewustwording bij verenigingen, scholen en burgers op het gebied van Energie en Klimaat

3. Kwaliteitsverbetering voor natuur en landschap

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Uitvoeren Projecten uit Grave gaat voor Groen.Energiebesparing in buurten en wijken.Onderzoek haalbaarheid energiecoöperatie.Deelname aan (regionaal) project Brabant woont slim.Deelname aan (provinciaal) project ‘Nul op de meter’.

Het samen met de regio maken van afspraken over woningbouw- en bedrijfsterreinprogramma’s, kantoren en detailhandel.Ontwikkelen Visioterrein.Opstellen visie over ontwikkelingen rond de leegstand agrarische bebouwing in het buitengebied.Diverse ruimtelijke projecten zoals Wisseveld en Nieuwe Haven, Oranje Bastion en Mariëndaal.Ontwikkeling Drie-eenheid

Projecten uit Grave gaat voor Groen.Energiebesparing en zonnepanelen sportverenigingen (energiecoach).Groene voetstappen.Elektrisch laden voor auto en fiets.

Uitvoeren project Groen Blauw Stimuleringskader.Uitvoeren project Raamvallei.


2. Zorgen voor een goed en actueel volkshuisvestingsbeleid

Versterken van de economische structuur

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Afstemmen gemeentelijke woningbouwplannen met woningbouwcoöperatie en de buurgemeenten in het Land van Cuijk.In overleg marktpartijen en instellingen ertoe aanzetten om: • Nieuwe woningen te bouwen voor de verschillende doelgroepen waaronder starters, jongeren en

ouderen (levensloopbestendige woningen). • Bestaande woningen aan te passen zodat zo nodig zorg geleverd kan worden.Stimuleren van particuliere initiatieven, waaronder CPO-projecten (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap).Uitvoeren van de grondexploitatieprojecten zoals opgenomen in de paragraaf grondbeleid van deze begroting.

Acquisitie en promotie ten behoeve van werkgelegenheid én de uitgifte van bedrijventerrein.Versterken van vestigingsfactoren.Uitvoering geven en deelnemen aan uitvoeringsagenda Strategische Visie Land van Cuijk.Uitvoering geven aan het convenant Werkafspraken Parkmanagement en het convenant Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO).Het faciliteren van het centrummanagement.Opzetten van een ondernemersloket.

2.3.3 Economische zaken

Context en achtergronden Het Land van Cuijk wil een bijdrage leveren aan de versterking van de innovatieve, duurzame kennisregio die Brabant in Europees perspectief ambieert. Kansen liggen er met name in de top-sector Agro & Food. Voor een verdere verbreding en versterking van de economie wordt ook ingezet op recreatie en toerisme.

De economische ontwikkelingen vragen verder aandacht voor uitgifte van bedrijfsterreinen en de toekomst van winkelgebieden. De revitalise-ring en/of herstructurering van bedrijfsterreinen

en het behoud van goede centrumvoorzieningen dragen immers bij aan een sterke en gezonde economische structuur en bevorderen de werk-gelegenheid.


DoelstellingZorgen voor het behoud en bevorderen van de werkgelegenheid, de groei van de sector recreatie en toerisme en het versterken van de keten Agro & Food.

Speerpunten• Opzetten van een ondernemersloket.• Uitvoering geven aan uitvoeringsagenda

Strategische Visie Land van Cuijk.


2.3.4 AfvalinzamelingContext en achtergronden De inzameling van het huishoudelijk afval in het Land van Cuijk en Boekel wordt georganiseerd door de Bestuurscommissie Afvalinzameling (BCA).

De gemeente richt zich samen met de BCA op nieuwe inzamelmethoden van huishoudelijk afval. Daarbij wordt de nadruk in het dienstverlenings-concept gelegd op de inzameling van herbruikbare grondstoffen. Dit uit zich in beloningen voor goed scheidingsgedrag, een hoogwaardige dienstver-lening bij aanbod van waardevolle grondstoffen en een laagwaardige dienstverlening op restafval. Dit ter bevordering van goed scheidingsgedrag.


DoelstellingHet op duurzame wijze zorg dragen voor doel-matige en efficiënte verwijdering en verwerking van huishoudelijk afval en het stimuleren van hergebruik.

Speerpunten• Opstellen plan van aanpak voor zwerfafval

hotspots.• Faciliteren van opruimacties.• Uitvoeren onderzoek naar inzamelen van

nieuwe te recyclen afvalstromen.

1. Efficiënt inzamelen van huishoudelijk afval

2. Het beperken van hoeveelheid zwerfafval

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Monitoring inzamelresultaten voor het Landelijk Afvalbeheerplan.Effectieve informatievoorziening (website, afvalapp).Klachtenbehandeling en vierjaarlijks optimalisatieonderzoek.Apart inzamelen van tweedehands goederen en textiel.Exploiteren (mini-)milieustraten en huis-aan-huisinzameling voor te recyclen afvalstromen (o.a. kunststof, gft, glas, oud papier, elektrische apparaten) op klantvriendelijke wijze.Onderzoek naar inzameling van nieuwe te recyclen afvalstromen.Beperking kostentoerekening van de gescheiden afvalstromen.

Voorlichting scholen.Deelnemen aan preventiecampagnes.Inrichting openbare ruimte (o.a. plaatsen van blikvangers).Identificeren en plan van aanpak voor zwerfafval hotspots.Faciliteren opruimacties: Landelijke Opschoondag, netwerk zwerfafval, opschoonacties scholen.


(Grof) restafval per inwoner (kg). 69,9 67,3 64,8 62,4 60,1



Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014




Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

3. Bouwen, Wonen en Milieu 3.126 N 4.382 N 3.240 N 3.319 N 3.162 N 3.094 N3.1 Omgevingsrecht 717 N 822 N 811 N 799 N 803 N 803 N3.2 Ruimtelijke ordening en 858 N 572 N 571 N 572 N 572 N 572 Nvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 313 N 465 N 345 N 345 N 345 N 345 N3.4 Afvalinzameling 994 N 966 N 993 N 982 N 982 N 982 N3.5 Grondexploitatie 244 N 1.557 N 521 N 621 N 460 N 392 N

3. Bouwen, Wonen en Milieu 1.908 V 1.951 V 1.657 V 1.769 V 1.608 V 1.540 V3.1 Omgevingsrecht 325 V 277 V 227 V 227 V 227 V 227 V3.2 Ruimtelijke ordening en 74 V 40 V 40 V 40 V 40 V 40 Vvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 25 V 26 V 28 V 30 V 30 V 30 V3.4 Afvalinzameling 1.143 V 1.010 V 1.053 V 1.053 V 1.053 V 1.053 V3.5 Grondexploitatie 341 V 599 V 308 V 419 V 258 V 190 V

3. Bouwen, Wonen en Milieu 1.218 N 2.430 N 1.584 N 1.550 N 1.554 N 1.554 N3.1 Omgevingsrecht 391 N 545 N 584 N 572 N 576 N 576 N3.2 Ruimtelijke ordening en 784 N 532 N 531 N 532 N 532 N 532 Nvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 288 N 439 N 317 N 315 N 315 N 315 N3.4 Afvalinzameling 148 V 44 V 61 N 71 N 71 N 71 N3.5 Grondexploitatie 97 V 958 N 212 N 202 N 202 N 202 N




24


Nr Omschrijving

(Bedragen x € 1.000) Nadelig Voordelig I/S 3.1 Lagere opbrengsten omgevingsvergunningen 50 S 3.1 Omgevingsrecht exploitatiekosten 10 S 3.2 Exploitatie aangekocht terrein Visio (west) 10 S 3.3 Economische zaken lagere kapitaallasten

Breedband 143 S 3.4 Afvalinzameling exploitatiekosten 16 S 3.5 Afwikkeling bouwgrondexploitaties 746 I 60 915

Overzicht incidentele lasten en baten (bedragen x € 1.000)

Omschrijving begroot 2016

begroot 2017

begroot 2018

begroot 2019

Agrarische geurgebiedsvisie en -verordening

8 N

Totaal incidentele lasten 8 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Saldo 8 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.

-2.000 -1.000 - 1.000 2.000

3.1 Omgevingsrecht3.2 Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting

3.3 Economische zaken3.4 Afvalinzameling

3.5 Grondexploitatie



Programma / beleidsproduct Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

3. Bouwen, Wonen en Milieu 1.218 N 2.430 N 1.584 N 1.550 N 1.554 N 1.554 N 3.1 Omgevingsrecht 391 N 545 N 584 N 572 N 576 N 576 N 3.2 Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting

784 N 532 N 531 N 532 N 532 N 532 N

3.3 Economische zaken 288 N 439 N 317 N 315 N 315 N 315 N 3.4 Afvalinzameling 148 V 44 V 61 N 71 N 71 N 71 N 3.5 Grondexploitatie 97 V 958 N 212 N 202 N 202 N 202 N



3.13.13.23.33.43.5

Lagere opbrengsten omgevingsvergunningen Omgevingsrecht exploitatiekostenExploitatie aangekocht terrein Visio (west) Economische zaken lagere kapitaallasten BreedbandAfvalinzameling exploitatiekostenAfwikkeling bouwgrondexploitaties

50

10

60

10

14316

746915

SSSSSI




Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Agrarische geurgebiedsvisie en -verordening 8 N Totaal incidentele lasten 8 N n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.Saldo 8 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.



2.4 Programma 4 – Kind, cultuur en sportPortefeuillehouder: J. Joon en A.M.H. Roolvink Omschrijving programma Dit programma omvat de beleidsvoorbereiding en -uitvoering op het gebied van onderwijs, cultuur en sport. Kinderen krijgen hierdoor de mogelijkheid om eigen talenten te ontwikkelen en deel te nemen aan de samenleving. Sport en cultuur bevorderen de samenhang in de maat-schappij. Daarom vindt de gemeente Grave het belangrijk dat sport en cultuur voor zoveel mogelijk inwoners toegankelijk is.

2.4.1 Onderwijs en kinderopvangContext en achtergronden

De gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor de vroegtijdige signalering en bestrijding van onderwijsachterstanden, waaronder taalachter-standen. In 2017 worden er wijzigingen vanuit het Rijk in de financiering verwacht. Dit kan gevolgen hebben voor de gemeente Grave.

In afwachting daarop wordt daarom voor 2016 de regeling 2011 – 2015 met een jaar verlengd.


DoelstellingKinderen krijgen optimale kansen en mogelijkheden om talenten en vaardigheden te ontwikkelen met als doel om naar eigen vermogen te participeren in de samenleving. Hierbij wordt getracht een zo integraal mogelijke werkwijze te hanteren.

Speerpunten• Ontwikkelen huisvestingsvisie in relatie tot

demografische ontwikkelingen.• Starten met de bouw van de Brede School Oost

op de locatie van het Visioterrein.

1. Een goede spreiding en kwalitatief goed onderwijshuisvestingsaanbod

Activiteit(en)

Er wordt een huisvestingsvisie onderwijs opgesteld waarbij de gevolgen van de demografische ont-wikkelingen voor de inrichting en spreiding van het onderwijsaanbod in de gemeente een prominente plek krijgen.Starten met de bouw van de Brede School Oost.



Deelname geïndiceerde kinderen aan VVE-activiteiten in het kader van onderwijsachterstandenbeleid.

> 75% > 75% > 75% > 75% > 75%

2.4.2 CultuurContext en achtergronden Landelijk worden er door het Rijk steeds meer eisen gesteld aan het behoud van archeologisch erfgoed. Gemeenten moeten dit beleid zelf vergaand opvolgen door eigen voorschriften en/of werk wijzen te hanteren. Het onderwerp wordt daardoor voor de gemeente steeds ‘beleidsrijker’.


DoelstellingHet beschermen, behouden en toegankelijk maken van de diverse cultuuruitingen in de gemeente. Elke inwoner heeft toegang tot cultuur en ieder kind heeft optimale kansen om kennis te maken met cultuur in diverse verschijningsvormen.

Speerpunten• Het versterken van de verbindingen tussen

cultureel erfgoed, recreatie, toerisme en economie.

• Heroriëntatie van de invulling van het biblio-theekwerk.

2. (Taal)achterstanden bij jonge kinderen voorkomen en, indien nodig, aanpakken

2. Vrije en laagdrempelige toegang tot cultuur bieden

1. Cultuurhistorische belangen in de gemeente meewegen in beslissingen op het gebied van ruimtelijke ordening en hier meer bekendheid aan geven

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Met onze partners in de kinderopvang en het onderwijs vindt afstemming plaats over de educatieve programma’s op de vroeg- en voorschoolse voorzieningen.

Het implementeren van het herijkte subsidiestelsel.Eigen initiatieven vanuit de samenleving op het gebied van kunst en cultuur (financieel) ondersteunen waar nodig.Heroriënteren op de invulling van het bibliotheekwerk in het kader van de bezuinigingstaakstelling.

Ontmoetingen tussen heden en verleden vormen een uitdaging en inspiratiebron voor de toekomst, daarom worden uitvoeringsvoorschriften voor onderhoud en herstel van monumenten opgesteld.Er wordt een kerkenvisie opgesteld, zodat de komende tien jaar adequaat kan worden ingespeeld op het afstoten van diverse kerkgebouwen door het kerkbestuur.


2.4.3 SportContext en achtergronden (Sport)verenigingen zoeken steeds vaker de samenwerking op, zowel in het kader van sport als doel (het sporten zelf) als in het kader van sport als middel (maatschappelijke waarde van sport). Zie voor dit laatste programma 5 – Maatschappelijke zaken.


DoelstellingInwoners zijn in staat te sporten op hun eigen niveau.

SpeerpuntenMogelijk vergaande samenwerking van voetbal-verenigingen.

1. Een kwalitatief goed, gevarieerd en toegankelijk aanbod van sportvoorzieningen bieden

Activiteit(en)

Het ondersteunen van de mogelijk vergaande samenwerking van voetbalverenigingen.Stimuleren van actief lid worden van jongeren aan verenigingen met een beweeg- en sportaanbod, door uitvoering te geven aan het project Sjors Sportief.


Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014




Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

4. Kind, Cultuur en Sport 2.867 N 2.733 N 2.677 N 2.753 N 2.651 N 2.656 N4.1 Onderwijs en kinderopvang 1.271 N 1.238 N 1.196 N 1.318 N 1.303 N 1.313 N4.2 Cultuur 1.156 N 989 N 1.039 N 993 N 909 N 903 N4.3 Sport 440 N 506 N 443 N 443 N 439 N 439 N

4. Kind, Cultuur en Sport 1.155 V 296 V 1.087 V 412 V 436 V 436 V4.1 Onderwijs en kinderopvang 1.128 V 242 V 1.033 V 359 V 383 V 383 V4.2 Cultuur 3 V 29 V 29 V 29 V 29 V 29 V4.3 Sport 24 V 25 V 25 V 25 V 25 V 25 V

4. Kind, Cultuur en Sport 1.712 N 2.438 N 1.590 N 2.341 N 2.215 N 2.220 N4.1 Onderwijs en kinderopvang 143 N 996 N 162 N 959 N 920 N 931 N4.2 Cultuur 1.153 N 961 N 1.010 N 964 N 881 N 874 N4.3 Sport 417 N 481 N 418 N 418 N 415 N 415 N





27


Uitgaven Bedragen x €1.000 Programma / beleidsproduct Werkelijk

2014 Begroting

2015 Begroting

2016 Begroting

2017 Begroting

2018 Begroting

2019 4. Kind, Cultuur en Sport 2.867 N 2.733 N 2.677 N 2.753 N 2.651 N 2.656 N 4.1 Onderwijs en kinderopvang 1.271 N 1.238 N 1.196 N 1.318 N 1.303 N 1.313 N 4.2 Cultuur 1.156 N 989 N 1.039 N 993 N 909 N 903 N 4.3 Sport 440 N 506 N 443 N 443 N 439 N 439 N

Inkomsten Bedragen x €1.000


Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

4. Kind, Cultuur en Sport 317 V 296 V 1.087 V 412 V 436 V 436 V 4.1 Onderwijs en kinderopvang 290 V 242 V 1.033 V 359 V 383 V 383 V 4.2 Cultuur 3 V 29 V 29 V 29 V 29 V 29 V 4.3 Sport 24 V 25 V 25 V 25 V 25 V 25 V



Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

4. Kind, Cultuur en Sport 2.550 N 2.438 N 1.590 N 2.341 N 2.215 N 2.220 N 4.1 Onderwijs en kinderopvang 980 N 996 N 162 N 959 N 920 N 931 N 4.2 Cultuur 1.153 N 961 N 1.010 N 964 N 881 N 874 N 4.3 Sport 417 N 481 N 418 N 418 N 415 N 415 N


Nr Omschrijving

(bedragen x € 1.000) Nadelig Voordelig I/S 4.3 Bijdragen aan voetbalverenigingen 10 S 4.2 Herbestemming kloosters in verband met

leegstand 10 S 4.1 Basisonderwijs opbrengst verkoop Hartenaas in

2016 680 I 4.1 Beschikking over reserve Onderwijshuisvesting 105 S 4.2. Monumenten exploitatiekosten 10 4.2 Openbare bibliotheek lagere subsidie 33 S 4.3 Sport algemeen lagere subsidies 64 30 882

-2.000 -1.000 - 1.000 2.000

4.1 Onderwijs en kinderopvang4.2 Cultuur

4.3 Sport



4.34.24.14.14.24.24.3

Bijdragen aan voetbalverenigingenHerbestemming kloosters in verband met leegstandBasisonderwijs opbrengst verkoop Hartenaas in 2016Beschikking over reserve OnderwijshuisvestingMonumenten exploitatiekostenOpenbare bibliotheek lagere subsidieSport algemeen lagere subsidies

1010

10

30

680105

3364

882

SSISISS




Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Overdracht archiefbestanden BHIC 22 N 22 N Herbestemming 3-eenheid in Velp 10 N Herziening beheerplannen 10 N Totaal incidentele lasten 32 N 22 N 10 N n.v.t.Verkoop basisschool Hartenaas 680 V Totaal incidentele baten 680 V n.v.t. n.v.t. n.v.t.Saldo 648 V 22 N 10 N n.v.t.



2.5 Programma 5 – Maatschappelijke zakenPortefeuillehouder: A.M. Henisch – Hulsman en J. Joon (JOGG) Omschrijving programma Het programma Maatschappelijke zaken omvat het bieden van voorzieningen, zowel individueel als collectief. Het doel hierbij is dat alle inwoners zelfstandig in hun bestaan kunnen voorzien en op eigen niveau mee kunnen doen in de samen-leving. Het versterken van zelfredzaamheid, het uitgaan van mogelijkheden in plaats van beper-kingen en het versterken van het sociale netwerk zijn hierbij de uitgangspunten. Indien de eigen kracht en de directe woon- en leefomgeving onvoldoende is, wordt gezocht naar een passende oplossing.

2.5.1 LeefbaarheidContext en achtergronden Vanwege de ontwikkelingen in het sociaal domein wordt het subsidiestelsel herzien. Eigen verantwoordelijkheid, burgerparticipatie en leefbaarheidsinitiatieven zijn hierbij de uitgangs-

punten. Vrijwilligerswerk wordt nog belangrijker als het gaat om maatschappelijke deelname aan de samenleving.

De Huisvestingswet 2014 verplicht gemeenten te zorgen voor de huisvesting van statushouders volgens de voor de gemeente geldende taak-stelling. Door een toestroom van vluchtelingen zal deze taakstelling in 2016 naar verwachting toenemen.


DoelstellingHet stimuleren van een sociaal betrokken gemeenschap, met participerende inwoners. Inwoners verantwoordelijk maken voor hun eigen woon- en leefomgeving.

Speerpunten• Implementeren van een nieuw subsidiestelsel.• Ondersteunen van leefbaarheidsinitiatieven

met inzet van het leefbaarheidsbudget ‘samen zorgen voor elkaar’.

1. Inwoners zijn betrokken en samen verantwoordelijk voor hun eigen woon- en leefomgeving

Activiteit(en)

Invoeren van een nieuw subsidiestelsel dat meer is gericht op eigen verantwoordelijkheid en burger-participatie.Het ondersteunen en faciliteren van leefbaarheidsinitiatieven door de inzet van het iDop-stimulerings-budget en het leefbaarheidsbudget ‘samen zorgen voor elkaar’.Het versterken van de wijken dorpsraden.Het beschikbaar stellen van gemeenschapsaccommodaties voor iedereen, ongeacht culturele of etnische achtergrond.

2. Het realiseren van maatschappelijke opvang voor statushouders

Activiteit(en)

Het huisvesten en maatschappelijk begeleiden van statushouders.Uitvoering geven aan het plan van aanpak taakstelling huisvesting verblijfsgerechtigden.


2.5.2 Jeugdhulp en gezondheidszorgContext en achtergronden Op het gebied van Jeugdhulp wordt regionaal samengewerkt op schaal Brabant Noordoost. ’s-Hertogenbosch en Oss zijn hierbij de centrum-gemeenten en verantwoordelijk voor de inkoop en verantwoording van de geïndiceerde jeugdhulp.

De toegang tot de jeugdhulp is in het Land van Cuijk georganiseerd via het Basisteam Centrum Jeugd en Gezin Land van Cuijk. Om deze uitvoering centraal op te pakken is de gemeente Cuijk adoptiegemeente.


DoelstellingDe gemeente Grave streeft naar een samenleving waarin alle mensen op eigen niveau kunnen mee-doen. Daarbij wordt uitgegaan van zelfredzaam-heid, het versterken van eigen kracht en het sociale netwerk. Gezondheid is daarbij op de eerste plaats een voorwaarde om te kunnen participeren. Jeugdhulp is erop gericht om ondersteuning te bieden bij vragen over opgroeien en opvoeden. Uitgangspunt hierbij is dat ouders, jeugdigen en gezinnen in hun kracht worden gezet om ervoor te zorgen dat zij zonder hulp of met zo min mogelijk hulp kunnen deelnemen aan deze samenleving.

SpeerpuntenAanstellen JOGG-regiseur en uitwerken plan van aanpak JOGG.

1. Kinderen en jeugdigen groeien gezond en veilig op

2. Inwoners leven gezond, zowel lichamelijk als psychisch, in een situatie van welbevinden

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Integrale afstemming binnen het netwerk Jong in de Buurt.Het ondersteunen van inwoners met een hulpvraag over opvoeden en opgroeien door middel van het Basisteam Centrum Jeugd en Gezin LvC.Positionering Basisteam Jeugd en Gezin LvC.Deelnemen aan de overlegtafel jeugdhulp Brabant Noordoost over de inkoop van geïndiceerde jeugdhulp.

Aansluiten bij de landelijke JOGG-beweging (Jongeren Op Gezond Gewicht). Er wordt een JOGG-regisseur aangesteld en een plan van aanpak opgesteld met daarin de concrete activiteiten. Zodra deze is vast-gesteld, start de uitvoering. Inzetten op preventie van overgewicht door het uitvoeren van het regionale gezondheidsbeleid 2013-2016.Inzetten op preventie van overmatig gebruik van alcohol door het uitvoeren van het preventie- en handhavingsplan alcohol.Inzetten op het voorkomen van een toename van kwetsbare ouderen door het uitvoeren van de Nota ouderenbeleid en het regionale gezondheidsbeleid 2013-2016.


2.5.3 Inkomens-voorzieningContext en achtergronden Ondanks dat het economisch klimaat verbetert, verwacht het Centraal Plan Bureau dat het aantal bijstandsgerechtigden vooralsnog blijft stijgen. Dit wordt versterkt doordat nieuwe doelgroepen (de voormalige Wet Sociale Werkvoorziening en

Wajong uitkeringsgerechtigden) per 1 januari 2015 aan de Participatiewet zijn toegevoegd.


DoelstellingHet verstrekken van uitkeringen en begeleiden van inwoners die niet in staat zijn om zelfstandig (voldoende) inkomen te verwerven.

Het verstrekken van uitkeringen en begeleiden van inwoners die niet in staat zijn om zelfstandig (voldoende) inkomen te verwerven naar duurzame economische zelfredzaamheid

Activiteit(en)

Het voeren van gesprekken om de persoonlijke situatie van de aanvrager te beoordelen op welke wijze er ondersteuning nodig is bij het zoeken naar werk en/of om in aanmerking te komen voor een uitkering.Het begeleiden naar werk en het verstrekken van uitkeringen.Handhaven van niet nagekomen verplichtingen.

2.5.4 Werk en activering Context en achtergronden De aantrekkende arbeidsmarkt heeft niet direct effect op het aantal bijstandsgerechtigden.Dit komt omdat deze doelgroep moeilijker een baan vindt dan andere werkzoekenden. Dit geldt zeker voor de ouderen in de bijstand. Zij lopen het meeste risico om langdurig van de bijstand afhankelijk te blijven.


DoelstellingInwoners aan (regulier) werk helpen. Indien directe toeleiding naar de arbeidsmarkt nog niet mogelijk is, worden diverse instrumenten ingezet om de mogelijkheden op de arbeidsmarkt te vergroten, zoals scholing en opleidingen, sociale activering.

SpeerpuntenHet plaatsen van uitkeringsgerechtigden (arbeids-matig of in dagbesteding).

Het begeleiden van inwoners naar een duurzaam economische zelfredzaamheid

Activiteit(en)

Het bieden van ondersteuning bij het vinden van werk eventueel met behulp van re-integratie instrumenten. Het bieden van een passende werkomgeving voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking.Actief inzetten op tegenprestatie in de vorm van vrijwilligerswerk, eventueel met een verplichtend karakter.Deelnemen aan werkgeversservicepunt.



Aantal trajectenAantal WSW-dienstbetrekkingenAantal klanten op participatieladdertrede* 3 of hoger

* De participatieladder kent zes treden. De ladder is verdeeld in twee delen. De eerste vier treden betreft mensen zonder arbeidscontract. De laatste twee treden betreft iedereen met een arbeidscontract, waarbij de zesde trede regulier werk zonder ondersteuning aangeeft.

Trede 1: Geïsoleerd. Trede 2: Sociale contacten buiten de deur. Trede 3: Deelname georganiseerde activiteiten. Trede 4: Onbetaald werk. Trede 5: Betaald werk met ondersteuning.Trede 6: Betaald werk zonder ondersteuning.

81278 SE50%

81264 SE52,5%

Pm239 SE55%

Pm220 SE56,5%

Pm206 SE57%

2.5.5 Minimabeleid Context en achtergronden Het gemeentelijke minimabeleid is verruimd, door onder andere de Regeling Compensatie Zorgkosten 2015.Er zijn nieuwe taken zoals de Individuele Studietoeslag bijgekomen.


DoelstellingHet gemeentelijke minimabeleid bevordert economische en sociale zelfredzaamheid door ondersteuning te bieden bij financiële tegenslagen en bijzondere kosten.

SpeerpuntMeer voorzieningen voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen.

1. Voorkomen van sociaal isolement

1. Voorkomen dat mensen (opnieuw) in financiële problemen komen

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Voorlichting geven over het minimabeleid. Het op maatwerk leveren van financiële ondersteuning. Het bieden van schuldhulpverlening. De mogelijkheden onderzoeken om de huidige Reductieregeling aan te passen, waardoor deze nog breder en ruimer ingezet kan worden voor huishoudens met kinderen.

Preventief inzetten op het bevorderen van financiële zelfredzaamheid. Onderzoek naar de mogelijkheden om het aantal mensen in de bijstand dat onder bewindvoering staat te verminderen.


1. Het bieden van collectieve basisvoorzieningen

2. Het bieden van een vangnet voor inwoners met een hulpvraag (maatwerkvoorzieningen)

3. Het bieden van samenhangende zorg bij complexe problematiek

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Activiteit(en)

Het ontwikkelen van algemene en voorliggende (collectieve) voorzieningen al dan niet door inwoners geïnitieerd.Ontwikkelen en implementatie van het sociale wijknetwerk.Het ondersteunen van mantelzorgers door het faciliteren van het steunpunt Mantelzorg Land van Cuijk.Het uitvoeren van de mantelzorgwaardering en het bieden van respijtzorg.Het subsidiëren van lokale vrijwilligersorganisaties die zich bezig houden met welzijn en ondersteuning van inwoners, zoals het RIGOM, Ouderenwerk Maasland en de KBO’s.Het faciliteren van activiteiten in het kader van collectieve preventie GGZ.Het bieden van informatie, advies en ondersteuning voor individuele burgers via het Wmo-loket en door subsidiëring van RMC Radius.

Indien de eigen kracht en het sociaal netwerk onvoldoende oplossing biedt voor de hulpvraag, wordt passende ondersteuning geboden (maatwerkvoorziening).Het ondersteunen van (ex-)GGZ cliënten.Deelnemen aan de regionale overlegtafel Wmo over de inkoop van zorg.

Doorontwikkelen van een regionaal beleidskader beschermd wonen en maatschappelijke opvang.Het faciliteren van een Centrale Toegang Bemoeizorg (CTB).

2.5.6 Maatschappe-lijke ondersteuning Context en achtergronden De uitvoering van de Wmo 2015 dient met een gekort budget vanuit het Rijk plaats te vinden. Gezien de financiële situatie van onze gemeente liggen er taakstellingen en bezuinigingsopdrachten die van invloed kunnen zijn op de uitvoering van activiteiten.

Op het gebied van de Wmo wordt regionaal samengewerkt op de schaal van Brabant Noord-oost-oost. De gemeente Oss is hierbij de centrum-gemeente en verantwoordelijk voor de inkoop en verantwoording van de begeleiding, kortdurend verblijf en beschermd wonen. Afwijkend hierop wordt de huishoudelijke hulp ingekocht op de

schaal van de gemeenten Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert.


DoelstellingDe gemeente Grave heeft als doel dat alle inwoners (kunnen) meedoen in de samenleving. Ook als iemand ouder wordt, een beperking heeft of een chronische ziekte. In de uitvoering gaan we uit van de mogelijkheden van mensen en de wens om zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde om-geving te wonen en een daginvulling te hebben. Liefst onafhankelijk en zelf verantwoordelijk.

SpeerpuntDoorontwikkelen regionaal beleidskader beschermd wonen en maatschappelijke opvang.



Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014




Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

5. Maatschappelijke zaken 8.987 N 13.781 N 14.197 N 13.372 N 13.406 N 13.406 N5.1 Leefbaarheid 707 N 1.327 N 1.294 N 1.179 N 1.200 N 1.199 N5.2 Welzijn en gezondheidszorg 1.335 N 418 N 380 N 296 N 309 N 309 N5.3 Inkomensvoorziening 2.395 N 2.747 N 2.747 N 2.747 N 2.747 N 2.747 N5.4 Werk en activering 2.701 N 2.702 N 2.730 N 2.730 N 2.730 N 2.730 N5.5 Minimabeleid 496 N 626 N 615 N 619 N 621 N 621 N5.6 Maatschappelijke 1.352 N 5.961 N 6.430 N 5.799 N 5.799 N 5.799 Nondersteuning

5. Maatschappelijke zaken 4.743 V 2.900 V 2.900 V 2.900 V 2.900 V 2.900 V5.1 Leefbaarheid 0 30 V 30 V 30 V 30 V 30 V5.2 Welzijn en gezondheidszorg 56 V 84 V 84 V 84 V 84 V 84 V5.3 Inkomensvoorziening 1.824 V 1.840 V 1.840 V 1.840 V 1.840 V 1.840 V5.4 Werk en activering 2.560 V 141 V 141 V 141 V 141 V 141 V5.5 Minimabeleid 23 V 12 V 12 V 12 V 12 V 12 V5.6 Maatschappelijke 262 V 793 V 793 V 793 V 793 V 793 Vondersteuning

5. Maatschappelijke zaken 4.245 N 10.881 N 11.296 N 10.471 N 10.506 N 10.505 N5.1 Leefbaarheid 707 N 1.297 N 1.264 N 1.149 N 1.170 N 1.169 N5.2 Welzijn en gezondheidszorg 1.279 N 334 N 296 N 212 N 225 N 225 N5.3 Inkomensvoorziening 553 N 907 N 907 N 907 N 907 N 907 N5.4 Werk en activering 141 N 2.561 N 2.590 N 2.590 N 2.590 N 2.590 N5.5 Minimabeleid 474 N 614 N 603 N 606 N 608 N 608 N5.6 Maatschappelijke 1.091 N 5.168 N 5.638 N 5.007 N 5.007 N 5.007 Nondersteuning




34



Werkelijk 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

5. Maatschappelijke zaken 4.245 N 10.881 N 11.296 N 10.471 N 10.506 N 10.505 N 5.1 Leefbaarheid 707 N 1.297 N 1.264 N 1.149 N 1.170 N 1.169 N 5.2 Welzijn en gezondheidszorg

1.279 N 334 N 296 N 212 N 225 N 225 N

5.3 Inkomensvoorziening 553 N 907 N 907 N 907 N 907 N 907 N 5.4 Werk en activering 141 N 2.561 N 2.590 N 2.590 N 2.590 N 2.590 N 5.5 Minimabeleid 474 N 614 N 603 N 606 N 608 N 608 N 5.6 Maatschappelijke ondersteuning

1.091 N 5.168 N 5.638 N 5.007 N 5.007 N 5.007 N


Nr Omschrijving

(bedragen x € 1.000) Nadelig Voordelig I/S 5.1 Leefbaarheid lagere exploitatiekosten

gemeenschapsaccommodaties 34 S 5.2 Welzijn en gezondheidszorg verlaging

jeugdgezondheidszorg basistaken 32 S 5.2 Overige gezondheidszorg 7 S 5.4 Participatiebudget hogere bijdrage 28 S 5.6 Vreemdelingen exploitatie 20 S 5.6 Maatwerkvoorzieningen natura materieel WMO 20 S 5.6 Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel 100 S 5.6 Individuele voorzieningen Natura en jeugd 610 I 638 213 Overzicht incidentele lasten en baten (Bedragen x € 1.000)


Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Totaal incidentele lasten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Saldo n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

-7.500 -5.000 -2.500 - 2.500

5.1 Leefbaarheid5.2 Welzijn en gezondheidszorg

5.3 Inkomensvoorziening5.4 Werk en activering

5.5 Minimabeleid5.6 Maatschappelijke ondersteuning




5.1

5.2

5.25.45.65.65.65.6

Leefbaarheid lagere exploitatiekosten gemeen-schapsaccommodatiesWelzijn en gezondheidszorg verlaging jeugd-gezondheidszorg basistakenOverige gezondheidszorgParticipatiebudget hogere bijdrageVreemdelingen exploitatieMaatwerkvoorzieningen natura materieel WMOMaatwerkvoorzieningen natura immaterieelIndividuele voorzieningen Natura en jeugd

28

610638

34

32

7

2020100

213

S

S

SSSSSI




Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Totaal incidentele lasten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.Saldo n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.



2.6 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

Portefeuillehouder: J. Joon Omschrijving programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien biedt een overzicht van alle baten en lasten die niet specifiek aan een programma toegerekend kunnen worden. Bijvoorbeeld de algemene uitkering en niet-gebonden belastingen, zoals de onroerendezaakbelastingen.

Context en achtergronden Gelet op de beperkte middelen in deze bestuurs-periode zijn budgetcontrole en financiële control van groot belang om de gevolgen van alle financiële ontwikkelingen beheersbaar te houden. De gemeente is voor de periode 2015 – 2018

geconfronteerd met een forse bezuinigings-operatie, inclusief takendiscussie.


DoelstellingHet uitgangspunt is een solide financieel beleid waarbij het realiteitsgehalte groot moet zijn. De begroting moet duurzaam in evenwicht zijn.

SpeerpuntSluitende begroting waarbij structurele uitgaven met structurele middelen worden gedekt en een gezonde positie van het eigen vermogen.

Sluitende begroting waarbij structurele uitgave met structurele middelen worden gedekt

Implementatie ombuigingsmaatregelen.


Wat mag het kosten?Hieronder wordt een overzicht gegeven van de algemene dekkingsmiddelen (inclusief onvoorzien), zoals voorgeschreven in artikel 8-5 van de BBV.

Begroting 2015

Begroting 2015

Begroting 2015

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014

Werkelijk 2014




Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

6. Algemene Dekkingsmiddelen 5.975 N 147 V 319 V 1.285 V 1.247 V 1.421 V6.1 Lokale heffingen, waarvan 244 N 105 N 105 N 105 N 105 N 105 Nbesteding niet gebonden is 6.2 Overige Algemene 5.533 N 766 V 975 V 1.941 V 1.903 V 2.076 Vdekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 0 0 0 0 0 06.4 Dividend 0 0 0 0 0 06.5 Saldo van de 198 N 514 N 551 N 551 N 551 N 551 Nfinancieringsfunctie

Resultaat 86 V 218 V 778 V 1.120 V 1.146 V

6. Algemene Dekkingsmiddelen 15.569 V 24.762 V 19.927 V 19.223 V 19.511 V 19.425 V6.1 Algemene dekkingsmiddelen 2.207 V 2.274 V 2.326 V 2.378 V 2.451 V 2.451 V6.2 Overige Algemene 1.819 V 5.764 V 39 N 534 N 128 N 161 Ndekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 11.277 V 16.457 V 17.325 V 17.064 V 16.924 V 16.871 V6.4 Dividend 266 V 256 V 306 V 306 V 256 V 256 V6.5 Saldo van de financieringsfunctie 0 10 V 9 V 9 V 9 V 9 V

Resultaat 1 N

6. Algemene Dekkingsmiddelen 9.594 V 24.909V 20.246 V 20.508 V 20.758 V 20.846 V6.1 Algemene dekkingsmiddelen 1.963 V 2.169 V 2.221 V 2.273 V 2.346 V 2.346 V6.2 Overige Algemene 3.714 N 6.530 V 936 V 1.407 V 1.775 V 1.915 Vdekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 11.277 V 16.457 V 17.325 V 17.064 V 16.923 V 16.871 V6.4 Dividend 266 V 256 V 306 V 306 V 256 V 256 V6.5 Saldo van de 198 N 504 N 542 N 542 N 542 N 542 Nfinancieringsfunctie

Resultaat 86 V 1 N 218 V 778 V 1.120 V 1.146 V







Begroot 2017

Begroot 2018

Begroot 2019

Afbouwregeling CGM 0 142 N 71 N Totaal Incidentele lasten 0 142 N 71 N n.v.t.Afbouwregeling CGM 71 V 0 0 Totaal Incidentele baten 71 V 0 0 n.v.t.Saldo 71 V 142 N 71 N n.v.t.


Berekening geraamd resultaat Middelen die worden gestort in of worden onttrokken aan de reserves hebben effect op het geraamde resultaat. Sinds de invoering van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) behoren deze reservemutaties tot de zogenaamde resultaat-bestemming.

In onderstaande opstelling is het vertrekpunt het tekort (-) of het overschot (+) van aanvaard en nieuw beleid waarop de reeds verwerkte reserve-mutaties worden gecorrigeerd.

De eerste regel in deze tabel sluit aan bij het overzicht van het begrotingssaldo zoals deze is opgenomen in de inleiding van de programmabegroting.

Omschrijving Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

Geraamde totaal saldo van baten en lasten tekort (-) resp. overschot (+) 218 778 1.120 1.146Mutaties reserves -281 7 407 407Geraamde resultaat -63 785 1.527 1.553



PARAGRAFEN 3

3.1 Paragraaf 1 Lokale heffingen Inleiding Deze paragraaf bevat informatie over de gemeentelijke belastingen en heffingen.

Geraamde opbrengsten In onderstaand overzicht zijn de gerealiseerde opbrengsten 2014 en de geraamde opbrengsten over 2015 en 2016 van alle lokale heffingen weergegeven.

Beschrijving en beleidsvoornemens per heffing Hierna volgt een omschrijving van de heffingen in onze gemeente. Daarnaast wordt een toelichting op de beleidsvoornemens per heffing gegeven.

Onroerende zaakbelastingenOnder de naam onroerendezaakbelastingen (ozb) worden een gebruikers- en een eigenarenbelasting geheven. Voor woningen wordt alleen een eigenarenbelasting opgelegd. Op basis van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) wordt ieder jaar van elke, niet vrijgestelde onroerende zaak de waarde vastgesteld. Deze waarde vormt de grondslag voor de berekening van de ozb-aanslag(en). De tarieven worden in ieder geval verhoogd met het inflatiepercentage van 0,75%. Naast deze trend-matige verhoging worden de tarieven in het kader van de door de raad vastgestelde ombuigingen 2014 – 2017 structureel met cumulatief 2,5% extra verhoogd. Deze meeropbrengst met 2,5% is al

cumulatief in de ramingen voor 2016 en 2017 verwerkt. De totale verhoging voor 2016 bedraagt 3,25%. Nadere informatie over de macronorm staat bij het onderdeel “actuele ontwikkelingen”.

Afvalstoffenheffing en reinigingsrecht (reinigingsheffingen)Afvalstoffenheffing wordt geheven voor het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen; reinigingsrecht voor het ophalen van klein bedrijfsafval. De kosten van de afvalinzameling worden gedekt door de opbrengsten uit de reinigingsheffingen. Overschotten en tekorten op dit onderdeel worden vereffend met de voor-ziening Reinigingsheffingen. Deze voorziening biedt voldoende ruimte om in 2016 de tarieven te handhaven op het niveau 2015.

RioolheffingDe rioolheffing is een bestemmingsheffing.

Soort heffing (bedragen x € 1.000) werkelijk begroot begroot 2014 2015 2016

Onroerendezaakbelastingen RioolheffingAfvalstoffenheffing/reinigingsrechtLeges (omgevingsvergunningen)Leges (reisdocumenten/rijbewijzen)Leges (overige secretarieleges)HondenbelastingLijkbezorgingsrechten ReclamebelastingBaatbelastingenMarktgeldenaf: KwijtscheldingTotaal

2.0871.196

873304178497750265

19-76

4.788

2.1591.206

924281127557484265

26-76

4.891

2.2111.224

924287164567484265

26-76

5.005


Hierdoor kan de gemeente naast de zorg voor het riool ook voorzieningen bekostigen die het mogelijk maken in te spelen op de zorg voor het hemel- en grondwater binnen de gemeente. Deze zorgtaken zijn in het op 16 december 2014 door uw raad vastgestelde Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2015-2019 (VGRP) opgenomen. Op basis van dit rioleringsplan worden de tarieven rioolheffing met ingang van 2016 met 1,5% verhoogd.

HondenbelastingDe bevoegdheid om hondenbelasting te heffen is vastgelegd in artikel 226 van de Gemeentewet. Hondenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel dat geheven wordt van de houder van een of meer honden. In Grave wordt een deel van de hondenbelasting gebruikt voor bestrijding van hondenoverlast. Het grootste deel wordt gebruikt als algemeen dekkingsmiddel. De tarieven worden verhoogd met 0,75%.

ReclamebelastingVanaf 2014 wordt in een door de gemeenteraad aangewezen gebied in het centrum reclame-belasting geheven. Na aftrek van de kosten van heffing en inning (5%) wordt de resterende opbrengst doorbetaald aan de Stichting Centrum-management Grave. De besteding van de op-brengsten is geregeld in het convenant tussen de gemeente en deze stichting.

Bij de reclamebelasting is de inflatiecorrectie 2014 van 1,5% per ongeluk niet meegenomen in 2015. Dit wordt nu hersteld door de tarieven met 1,5% (inflatiecorrectie 2014) + 0,75% (inflatiecorrectie 2015) of in totaal 2,25% te verhogen. Dit omdat bij de invoering is afgesproken om de opbrengsten in de pas te laten lopen met de kostenontwikke-lingen.

MarktgeldenBij de eind 2013 vastgestelde Taakstelling 2014 is besloten de marktgelden - bovenop de trend-matige verhoging wegens inflatie - drie jaar lang met telkens 10% extra te verhogen. De eerste verhoging is zoals afgesproken al doorgevoerd met ingang van 2015.In 2016 wordt de tweede extra verhoging met 10% in de tarieven verwerkt.

Overige belastingen en rechtenDe leges en de lijkbezorgingsrechten stijgen met het inflatiepercentage van 0,75%.

Lokale lastendrukIn onderstaande tabel zijn alleen die belastingen betrokken die voor iedere eigenaar/bewoner van een gemiddelde woning van toepassing zijn (WOZ-waarde € 213.500 / waterverbruik 140 m3). Hierin zijn de hiervoor vermelde fiscale maatregelen verwerkt.

Berekening belastingdruk per huishouden in euro’s (afhankelijk Verschil 2016van definitieve besluitvorming) 2015 2016 met 2015 Verschil in %

Voor een huurder:Onroerende-zaakbelastingAfvalstoffenheffingRioolheffing (gebruiker)Totaal huurder

Voor een eigenaar/bewoner:Onroerende-zaakbelastingAfvalstoffenheffingRioolheffing (gebruiker)Totaal eigenaar/bewoner:

-170,70225,06395,76

298,34170,70225,06694,10

-170,70228,44399,14

308,03170,70228,44707,17

-0,003,383,38

9,690,003,38

13,07

-0,00%1,50%0,85%

3,25%0,00%1,50%1,88%


Kostendekking

KwijtscheldingsbeleidAls een belastingplichtige over te weinig financiële middelen beschikt, kan kwijtschelding worden verleend. De kwijtscheldingsnormen in Grave zijn zo ruim als wettelijk is toegestaan. Vermogensbestanddelen en bovenmatige aflossingsverplichtingen aan andere schuldeisers kunnen kwijtschelding in de weg staan. Geschat wordt dat in 2016 aan tweehonderd belasting-schuldigen kwijtschelding wordt verleend.

Actuele ontwikkelingenAlgemeenHet gemeentelijk belastinggebied is een van de pijlers van onze democratische rechtstaat:• Het heffen van belasting vergroot de betrokken-

heid van burgers met de gemeente als decentrale overheid.

• Een eigen belastinggebied geeft een gemeente-raad de mogelijkheid verantwoording af te leggen over financiële keuzes en een buffer op te bouwen.

• Een gemeentelijk belastinggebied maakt het mogelijk om de verdeling tussen inkomsten en uitgaven af te stemmen op plaatselijke voor-keuren.

In onze gemeente zijn de lastenverhogingen ondanks de financiële crisis relatief laag gebleven. Dat willen wij in principe ook zo houden. In dit onderdeel ‘actuele ontwikkelingen’ wordt achter-eenvolgens aandacht besteed aan de mogelijk forse uitbreiding van het gemeentelijk belasting-gebied, de macronorm, de kwijtschelding nieuwe stijl en het gebruik van de WOZ-waarde bij het woningwaarderingsstelsel voor huurwoningen. Als dat nodig is, zullen nieuwe of gewijzigde actuele ontwikkelingen in het raadsvoorstel Belastingmaatregelen 2016 aan de orde worden gesteld.

Uitbreiding gemeentelijk belastinggebiedHet zal u niet ontgaan zijn dat ook het kabinet heeft erkend dat er meer ruimte moet komen

voor belastingen op lokaal niveau. Dit voornemen maakt sinds kort deel uit van het derde en, qua tijdstip van invoering, laatste pakket van het belastingplan van het kabinet. Er vindt dan een verschuiving plaats van landelijke naar lokale belastingen. De Algemene Uitkering uit het gemeentefonds wordt dan in principe verlaagd met vijf miljard euro. Voor Grave zou dat een bedrag zijn van maar liefst drie miljoen euro. Gemeenten kunnen dat ieder voor zich en naar behoefte volledig compenseren met eigen heffingen. Daar zijn ingrijpende wetswijzigingen voor nodig die enige jaren gaan vergen. Als dat doorgaat dan is de verwachting dat het gemeentelijk belastinggebied wordt uitgebreid met de volgende mogelijkheden:a. Verbreding van de ozb. De ozb wordt nu

geheven van eigenaren van woningen en van eigenaren en gebruikers van niet-woningen. Een verbreding is mogelijk door de herinvoering van de ozb voor gebruikers van woningen (meer belastingplichtigen) en door het afschaffen van een aantal verplichte vrijstellingen (bredere grondslag). Afhankelijk van het tarief zijn de opbrengsten substantieel. Zij worden verdeeld over meer ingezetenen (meer stemgerechtigden), zijn stabiel en met lage uitvoeringskosten.

b. Ingezetenenbelasting. Bij de ingezetenen-belasting wordt er een bedrag per meerderjarige inwoner geheven. In de Nederlandse situatie bestaat bij de waterschappen al een ingezetenen-heffing (daar is dat een bedrag per huishouden). De uitvoering is relatief eenvoudig en goedkoop, omdat de gemeentelijke basisadministratie in principe alle relevantie informatie bevat. Een groot voordeel is de stabiliteit en voorspelbaar-heid van de opbrengsten. Een ander voordeel van de ingezetenenbelasting is dat er tussen gemeenten nauwelijks herverdeeleffecten optreden. Een laatste voordeel is dat de belasting uitsluitend wordt geheven bij meerderjarige ingezetenen (dus bij de mensen met stemrecht). Een mogelijk nadelig element bij deze heffing

Soort heffing Percentage kosten-dekking 2015

Percentage kosten-dekking 2016

Rioolheffing (eigenaren- en gebruikersheffing) 100% 100%Reinigingsheffingen (afvalstoffenheffing en reinigingsrecht) 100% 100%



is dat deze denivellerend kan werken. Daar zullen op rijksniveau mogelijk compenserende maatregelen voor worden getroffen.

Macronorm ozb 2016 De gemeente is en blijft zelf verantwoordelijk voor het vaststellen van de ozb-tarieven. Deze mogen van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties niet sterker stijgen dan de bestuurlijk overeengekomen macronorm. Dat is een bestuurlijke afspraak en geen wettelijk voorschrift. Het onderzoeksinstituut Coelo heeft berekend dat de macro-opbrengst van de onroerendezaakbelasting in 2015 stijgt met 4,17%. Voor 2015 geldt een macronorm van 3%. Dit betekent een overschrijding in 2015 van 1,17%. In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen (Bofv) op 8 april 2015 is hierover gesproken met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Op dit moment loopt in het kader van de door het kabinet aangekondigde herziening van het belastingstelsel een onderzoek naar een mogelijke verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. Zie hiervoor. Tegen die achtergrond is afgesproken om de besluitvorming over de vaststelling van de macronorm ozb voor het jaar 2016 en de over-schrijding van de macronorm in 2015 uit te stellen tot het Bofv in het najaar van 2015. Meer infor-matie volgt in de septembercirculaire 2015.

Kwijtschelding nieuwe stijlVanaf 2016 hoeven degenen die kwijtschelding van belasting vragen geen uitgebreid inlichtin-genformulier meer in te vullen en verplichte bijlagen mee te sturen. Men kan volstaan met het doen van een verzoek. De gemeente laat het Inlichtingenbureau (Ib) een uitgebreide toets doen. Het Ib is een overheidsinstantie die daar helemaal voor is uitgerust. Het aanleveren van het Burgerservicenummer van de aanvrager volstaat. Het Ib onderzoekt vervolgens zelf wat het huishoudentype is om aan de juiste norm te toetsen. Deze toets geldt voor:• Het verlengen van het recht op kwijtschelding

(daar maakten wij al gebruik van).• Nieuwe aanvragen voor kwijtschelding (dat is

nieuw). Het Ib toetst vervolgens of de aanvrager in aan-merking komt voor automatische kwijtschelding. Is dat niet het geval, dan ontvangt de gemeente zoveel mogelijk detailinformatie terug. Op die

manier is de controle op rechtmatige verstrekking van kwijtschelding optimaal. Voor de burger betekent dit dat zij veel minder gegevens hoeven te verstrekken. Bovendien scheelt deze wijze van toetsen werk voor gemeenten. Als er een be-

lemmering is om automatisch kwijtschelding te verlenen (bijvoorbeeld door te hoog inkomen en/of vermogen of door de kostendelersnorm) zal de aanvrager uitsluitend nadere informatie worden gevraagd over die belemmering als dat niet uit de detailinformatie is op te maken.

Gebruik WOZ-waarde in woningwaarderingsstelsel.In tegenstelling tot de nieuwe wijze van afhande-ling van kwijtscheldingsverzoeken leidt het gebruik van de WOZ-waarde in het woningwaarderings-stelsel (wws) naar verwachting tot (veel) meer werk voor gemeenten. De Tweede Kamer heeft namelijk eind december 2014 de wijzigingen in het wws vastgesteld. De inwerkingtreding is bepaald op 1 oktober 2015 (beoogd was 1 juli 2015). Nu de hoogte van de WOZ-waarde er ineens toe doet, valt te verwachten dat huurder en verhuurder de hoogte van de huurprijs voortaan niet alleen gaan uitvechten in juridische procedures bij de huurcommissie, maar ook bij de gemeente en vervolgens bij de belastingrechter. Het wordt er niet eenvoudiger op.

Wat houdt de aanpassing van het wws in?De WOZ-waarde gaat deel uitmaken van de bepaling van de maximale huur (zo’n 25%) en de huurder krijgt (weer) een belang bij de verkrijging van die WOZ-waarde. Dat belang was er niet meer sinds in 2006 de ozb voor gebruikers van woningen is afgeschaft. Nu dat belang wel weer ontstaat, betekent dit dat er in de uitvoering van de WOZ-taak bij gemeenten, hoe dan ook, een verandering optreedt.

Welke problemen liggen nog op tafel?De VNG heeft namens de gemeenten aan de minister vragen gesteld en aangegeven dat een aantal zaken opgelost moet worden. Dit om te voorkomen dat er zand in de motor van het WOZ-proces komt. Die vragen zijn vooralsnog onbeantwoord gebleven en maatregelen om risico’s te beperken zijn nog niet genomen. Voor gemeenten moeten de navolgende randvoor-waarden geregeld zijn, voordat de WOZ-waarde onderdeel kan worden van het wws.


• Eenduidigheid in de manier waarop de WOZ-waarde aan huurders bekend wordt gemaakt.

De minister laat gemeenten kiezen hoe ze willen beschikken, maar stelt ook dat gemeenten vanuit de Wet WOZ verplicht zijn binnen acht weken na aanvang van het kalenderjaar een WOZ-beschikking te nemen ten aanzien van gebruikers van woningen.

• De rechtsbescherming van huurders:Massaal beschikken heeft een groot nadeel: het tijdstip waarop de nieuwe huur bekend wordt gemaakt, ligt in mei van het kalenderjaar. De WOZ-beschikking wordt verzonden binnen acht weken na aanvang van het kalenderjaar (eind februari) en staat uiterlijk half april onherroepelijk vast. Dan is de bezwaartermijn namelijk verlopen. Dat laatste vormt een belemmering voor de rechtspositie van huurders.

• De verankering van de extra kosten:De uitvoeringskosten die gemeenten moeten gaan maken voor bijvoorbeeld bezwaar- en beroeps-procedures worden niet door het Rijk gedekt.

De VNG heeft erop gewezen dat er met het incorporeren van de WOZ-waarde in het wws een nieuwe markt ontstaat voor zogenaamde no-cure-no-pay bureaus. Gemeenten ondervinden nog steeds veel last van de activiteiten van advies-bureaus die werken op basis van no-cure-no-pay. Die bureaus maken kosteloos bezwaar namens belanghebbenden. Alleen bij een gegrond bezwaar worden kosten doorberekend die de belang-hebbende aan zo’n bureau moet afstaan.De VNG dringt al jaren aan op een eigen proces-kostenregeling voor de WOZ. De gemeentelijke kosten voor deze bureaus zijn al fors en die kosten worden hierdoor alleen maar hoger. ConclusieDeze paragraaf bundelt informatie over lokale lasten. Om de voorgenomen tariefsaanpassingen en eventuele redactionele aanpassingen door te kunnen voeren zijn afzonderlijke raadsbesluiten nodig. Vaststelling van de begroting is hiervoor niet voldoende.

3.2 Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersingInleidingHet weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om niet-structurele financiële tegenval-lers op te kunnen vangen teneinde haar taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen weerstandscapaciteit en de risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn gesloten. In schema:

Weerstandsvermogen:

Risico’s Relatie Weerstandscapaciteit

Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële

positie van de gemeente voor het begrotingsjaar zelf, maar ook voor de meerjarenramingen. Beleid weerstandsvermogenHoe hoog het weerstandsvermogen van een gemeente moet zijn, of welke algemene norm hiervoor gehanteerd kan worden, is niet een-duidig te beantwoorden. Dit komt omdat de risico’s die gemeenten lopen onderling verschillen. Vanuit het provinciaal toezicht zijn hiervoor ook geen gerelateerde normen gegeven. De provincie ziet er wel op toe dat de algemene en vrije reserves een bepaalde omvang hebben.

Analyse van het gevoerde beleid ten aanzien van het weerstandsvermogen vind twee keer per jaar plaats bij de begroting en de jaarrekening.

WeerstandscapaciteitWeerstandscapaciteit: middelen waarover de gemeente beschikt/kan beschikken om niet voorziene financiële tegenvallers te dekken.De hoogte van de weerstandscapaciteit wordt


bepaald door de gehele of gedeeltelijke sommatie van reservecomponenten op de balans, zoals: • De in de begroting opgenomen ruimte in de

stelpost onvoorziene uitgaven. • Het vrij aanwendbare deel van de algemene

reserve. • De onbenutte belastingcapaciteit. • De stille reserves, zijnde die activa waarvan de

boekwaarde lager is dan de werkelijke waarde en die direct verkoopbaar zijn.

Stelpost onvoorziene uitgavenIn de Begroting 2016 is de hoogte van deze post vastgesteld op € 54.000. Het bedrag dient voor het opvangen van tegenvallers en onverwachte uitgaven.

Vrij aanwendbare deel van de algemene reserveHet vrij aanwendbare deel van de algemene reserve Begroting 2016 is berekend door het bedrag van de jaarrekening 2014 te verlagen met het saldo van stortingen en aanwendingen die op de algemene reserve rusten in 2015. Dit leidt tot een vrij aanwendbaar deel van de algemene reserve van € 4.912.000.

Onbenutte belastingcapaciteitDe onbenutte belastingcapaciteit voor de Begroting 2016 is gelijk aan het bedrag wat in de jaar-rekening 2014 is bepaald omdat de ramingen conform de meerjarenraming omtrent heffing OZB niet zijn gewijzigd. Afvalstoffenheffing en rioolrechten zijn kostendekkend en daarom draagt dit niet bij aan de weerstandscapaciteit.

Stille reservesDe stille reserves betreffen alle activa die tegen nul zijn gewaardeerd of waarvan de boekwaardebeduidend onder de handelswaarde ligt. De mogelijke meeropbrengsten die bij verkoop ontstaan kunnen worden meegenomen bij de berekening van de weerstandscapaciteit. Dit geldt uiteraard alleen voor die bezittingen die op de markt te verkopen zijn.

Risico’sHieronder wordt een overzicht gegeven van de risico’s die de financiële positie van onze gemeente kunnen beïnvloeden. Het inzicht in de potentiële risico’s geeft een beter fundament voor het oordeel over de financiële positie.

Een risico kan worden omschreven als het gevaar voor schade of verlies door interne en/of externe omstandigheden. Omstandigheden waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen omdat het niet mogelijk is een redelijke inschatting van het bedrag van de schade of het verlies te maken.Om een evenwichtig financieel beleid te voeren is het van belang dat periodiek een zo breed mogelijke analyse wordt opgesteld van de gevaren die kunnen leiden tot verstoringen van het (meerjarige) budgettaire beeld. Een risico-analyse, onderdeel van risicomanagement, is hiervoor een geschikte methode.

De risico’s kunnen worden ingedeeld in:• Risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid.• Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een

andere overheid.• Risico’s voortvloeiend uit de samenwerking met

andere gemeenten of instanties.• Risico’s voortvloeiend uit het doen/nalaten van

derden.• Risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet

te beïnvloeden (autonome) ontwikkelingen.

Weerstands-capaciteit

Jaar-rekening 2014

Begroting2016

Weerstandscapaciteit exploitatie:Onbenutte belasting-capaciteit:- ozb- Afvalstoffenheffing- RioolrechtenOnvoorzienTotaal structureelWeerstandscapaciteit vermogen:ResultaatVrij aanwendbare reservesStille reservesTotaal incidenteel Totaal weerstands-capaciteit

429000

429

865.813

PM5.899

6.328

42900

54483

2185.288

PM5.288

5.771



Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een andere overheid

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Gemeentelijke bouwgrond-exploitaties (BGE).

Multifunctioneel Centrum (MFC): Lagere opbrengst uit verkoop accommodaties.

Effecten van personele fricties.

Gewaarborgde geldleningen.

Deze risico’s kunnen worden opgevangen binnen de weerstandscapaciteit.

€ 100.000

€ 250.000

€ 932.000

In deze begroting is de grondexploitatie geactualiseerd. Bij alle lopende projecten zijn de risico’s geanalyseerd. Hiervoor wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid en het vertrouwelijke scenario-overzicht. Daarin staat ook de berekening van de hoogte van de benodigde risicoreserve.

De gemeenteraad besloot in 2009 tot realisering van een MFC binnen het nieuwe Maaszicht. Catharinahof is in 2013 opgeleverd. Gezien de huidige vastgoedmarkt is er een reëel risico dat de opbrengst uit de verkoop van Katrien, Westhoek en Esterade lager is dan bij het raadsbesluit in 2009 werd verwacht. Bij de krediet-verlening is tot een bedrag van € 675.000 in het financieel risico voorzien. De kans blijft dat dit niet voldoende is. Daarom is € 100.000 extra opgenomen in de risicoanalyse.

Er lopen enkele trajecten ten aanzien beëindiging van het dienst-verband en/of begeleiding van medewerkers naar alternatieve werkplekken. Op grond van rechtspositionele bepalingen kleven er aan deze trajecten kosten. Bijvoorbeeld kosten voor flankerend personeelsbeleid, juridische begeleiding, loopbaantrajecten of minnelijke regelingen. De hoogte van deze kosten zijn vooraf niet in te schatten, omdat die per geval variëren.

De gemeente staat garant voor een aantal leningen. Deze gewaar-borgde leningen betreffen de zorgsector (één lening) en diverse plaatselijke sporten culturele verenigingen. De risico’s die de gemeente op dit gebied loopt, zijn moeilijk in te schatten. Het bedrag aan gewaarborgde geldleningen bedraagt afgerond € 932.000.

Mogelijk.

Bijna zeker.

Mogelijk.

Zelden.

Maximaal risico Kans





Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een andere overheid

Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een andere overheid (vervolg)

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Chemische onkruidbestrijding op verhardingen.

Participatiewet: Wet werk en bijstand (I-deel) / Wet werken naar vermogen.

Vennootschapsbelastingplicht.

Arbeidsongeschiktheid bestuurders.

€ 35.000

€ 450.000

€ 25.000

€ 150.000

Onkruid op verhardingen wordt nu chemisch bestreden. Vanaf 1 november 2016 komt hier een landelijk verbod op. Alternatieve onkruidbestrijding is echter veel duurder. Het gebruik van glyfosfaten gaat bijna zeker verboden worden.

De inkomsten komen (niet-geoormerkte doeluitkering) van het Rijk.De kosten zijn afhankelijk van de ingediende aanvragen en verstrekte uitkeringen. Deze zijn zo goed mogelijk ingeschat, maar blijven onzeker. De verschraling van de voorliggende voorzieningen WW en Wajong/WSW leidt tot een sneller en groter beroep op bijstand. Het risico voor de gemeenten is niet beperkt. Gezien de aanhoudende tegenvallende werkloosheidscijfers is het mogelijk dat de gemeente geconfronteerd wordt met hogere uitkeringslasten.

Vanaf 2016 zijn overheden vennootschapsbelastingplichtig. Dat geldt alleen voor onderdelen waar fiscale winst wordt gemaakt en dat geldt dan met name bij projecten (grondexploitatie). De wetgeving is sinds mei 2015 van kracht en uitvoeringregels zijn nog niet duidelijk. Daarmee is ook de financiële impact nog niet vast te stellen en is er derhalve sprake van een risico. Het genoemde risicobedrag is gebaseerd op een eerste inventarisatie.

Een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor bestuurders is duur. Daarom is er voor gekozen geen verzekering af te sluiten. Hierdoor ligt het risico van de kosten bij arbeidsongeschiktheid van bestuurders bij de gemeente.

Bijna zeker.

Mogelijk.

Mogelijk.

Zelden.






Risico’s voortvloeiend uit de samenwerking met andere gemeenten of instanties

Risico’s voortvloeiend uit het doen/nalaten van derden

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Deelnemingen in gemeen-schappelijke regelingen.

Naheffing Afvalinzameling.

Realisatie brede scholen.

€ 70.000

Vooralsnog is niet aan te geven of er een naheffing voor de gemeenten in het Land van Cuijk en voor de gemeente Boekel komt en hoe hoog deze zal zijn.

€ 654.000

De gemeente loopt financiële risico’s in gemeenschappelijke regelingen. Voor zover daarvan sprake is worden deze toegelicht in de paragraaf ‘verbonden partijen’.

De Brabantse gewesten hebben de gezamenlijke verplichting om tot 1 februari 2017 jaarlijks 510 kiloton (grof) huishoudelijk restafval (hra) aan Attero Zuid B.V. aan te leveren. Sinds 2011 wordt niet meer voldaan aan deze gezamenlijke volumeplicht. Hierdoor loopt de gemeente het risico een naheffing te krijgen.De feiten rond het tekort en de hoogte van de naheffing zijn nog niet duidelijk. Momenteel bestaat dus discussie over de juistheid van de naheffing, over de hoogte van de naheffing en over de ver-deling daarvan tussen de gewesten. Er loopt een arbitrageproces. De Bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel heeft besloten om een bedrag van € 562.000 te storten in een bestemmingsreserve voor de mogelijke claim van Attero Zuid B.V. Vooralsnog wordt deze reserve toereikend geacht om de claim af te dekken.

In het totale traject speelt een aantal risico’s. Het project is zo groot dat de risico’s in het kader van het risicomanagement benoemd en gekwantificeerd worden. Voor de inschatting van het risico wordt als maatstaf 10% van de investering aangehouden.

Onwaarschijnlijk.

Mogelijk.

Mogelijk.




Kans waarde tussen

is gemiddeld

1. Zelden 2. Onwaarschijnlijk 3. Mogelijk 4. Waarschijnlijk 5. Bijna zeker

0 – 20%20 – 40%40 – 60%60 – 80%80 – 100%

10%30%50%70%90%

Kans en gevolgVoor wat betreft de kans dat een risico zich daad-werkelijk voordoet, wordt uitgegaan van de hiernaast staande tabel. Door toetsing met de beschikbare middelen en het aanwezig financieel weerstandsvermogen kan een evenwichtiger beeld worden gevormd van de financiële positie van een gemeente en de ontwikkeling daarvan.


Risicoanalyse

I/SOmschrijving risico Max. risico in €

Kans Berekend risico

MFC: lagere opbrengst uit verkoop accommodatiesEffecten van personele frictiesGewaarborgde geldleningenArbeidsongeschiktheid bestuurdersParticipatiewetDeelnemingen in gemeenschappelijke regelingenRealisatie brede scholenNaheffing afvalinzamelingTotaal incidentele risico’s Vennootschapsbelasting (VPB)Chemische onkruidbestrijding op verhardingenTotaal structurele risico’s Benodigde weerstandscapaciteit

I IIIIIII

SS

100250932150450

70654

2.616

253560

90%50%10%10%50%30%50%50%

50%90%

90125

93,215

22521

327

897,2

12,531,5

44

941,2

ConclusieOp basis van de geïnventariseerde risico’s en de kansberekening dat deze zich daadwerkelijk voor zullen doen is berekend dat de benodigde weerstandscapaciteit € 941.200 bedraagt. Er is op dit moment in de algemene reserve € 4.918.017 beschikbaar en het totale weerstands-vermogen is berekend op € 5.771.000.Het weerstandsvermogen is daarom ruim vol-doende voor de opvang van de nu bekende risico’s.

KengetallenOp 15 mei 2015 is artikel 11 in het BBV gewijzigd.

Met ingang van de Begroting 2016 moeten de volgende vijf kengetallen worden opgenomen in deze paragraaf:1a. Netto schuldquote.1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen.2. Solvabiliteitsratio.3. Grondexploitatie.4. Structurele exploitatieruimte.5. Belastingcapaciteit.Ook moet de onderlinge verhouding tussen de kengetallen in relatie tot de financiële positie beoordeeld worden.

Decentralisaties sociaal domein Met ingang van 1 januari 2015 wordt de gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdzorg, de WMO/AWBZ en de Participatiewet.

Naast de brede uitvoeringsaspecten brengt deze taakuitvoering de nodige risico’s met zich mee. Uit de risicobeoordelingen blijkt dat het grootste risico ontstaat door dat de beleidsvrijheid voor gemeenten steeds meer ingeperkt wordt. Omdat het niet mogelijk is de beheersing van alle risico’s in dit stadium al evenveel aandacht te geven is een prioritering aangebracht. Deze prioritering is gemaakt op basis van een inschatting van de kans op optreden van het betreffende risico en de mogelijke impact. De gemeente heeft onvol-doende deskundigheid om toegang en indicatie goed te waarborgen.

Naast het onderkennen van de risico’s is het belangrijk dat de noodzakelijke beheermaatregelen in beeld zijn. Per risico is ambtelijk geïnventariseerd welke beheermaatregelen mogelijk zijn en die leiden tot voorkomen en/of beperken van onge-wenste nadelige (financiële) effecten. In de fase van beleidsvoorbereiding en implementatie kunnen de risico’s nog niet voldoende financieel worden gekwantificeerd. In het weerstandvermogen is voldoende ruimte om deze risico’s af te dekken. In het eerste uitvoeringsjaar 2015 zal scherp op de risico’s worden gemonitord.

Inschatting risico’s Bij het inschatten van de risico’s is rekening gehouden met het maximale bedrag en de kans dat dit zich voor doet. Deze inschatting levert het onderstaande beeld op.


1. Netto schuldquoteDe netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast (schulden zijn grotendeels gebaseerd op de extrapolatie van de langlopende geldleningen) ten opzichte van de eigen middelen (de eigen middelen bestaan uit de overtollige middelen, anders gezegd het positief banksaldo) en geeft een indicatie van de druk van de rente-lasten en de aflossingen op de exploitatie. De berekening gaat ongeveer als volgt. Trek de geldelijke bezittingen af van de schulden, het bedrag onder de streep is de netto schuld. Deel deze nettoschuld vervolgens door de inkomsten. De uitkomst hiervan wordt uitgedrukt in procenten.Aangezien de gemeente Grave geen kapitaalver-strekking aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen heeft is er geen verschil tussen de netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen. In de paragraaf wordt dit kengetal opgenomen onder de noemer netto schuldquote.

De netto schuldquote bedraagt voor het jaar 2016: (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%

Bedragen x € 1.000A Vaste schulden 9.750B Netto vlottende schulden 3.631C Overlopende passiva 752D alle overtollige middelen 9.276E Kasgeldleningen 0F Kas en banksaldi 4.705G Overlopen activa 805H Saldo van de begroting 27.409 Netto schuldquote -2%

Hieronder het verloop van de netto schuldquote:

De VNG hanteert voor de netto schuldquote de volgende normen:

Gezien het percentage van ‘twee’ valt deze in de categorie “voldoende”. De schuld als aandeel van de inkomsten is op orde en is er geen aanleiding om de schuld te verlagen.

2. SolvabiliteitsratioDe solvabiliteitsratio drukt het eigen vermogen uit als percentage van het totale vermogen. Deze ratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is om haar schulden te kunnen betalen uit eigen middelen. De solvabiliteit bedraagt voor het jaar 2016:

(A/B) x 100%)

Bedragen x € 1.000A Eigen Vermogen 20.559B Totaal Vermogen 50.931 Solvabiliteitsratio 40%

Hieronder het verloop van de solvabiliteitsratio:

De VNG hanteert voor de solvabiliteit de volgende normen:

Deze ratio geeft aan in hoeverre de gemeente aan haar financiële langetermijnverplichtingen kan voldoen.Op basis van de ontwikkeling is de conclusie dat het eigen vermogen ten opzichte van het totale balanstotaal van Grave is matig. Solvabiliteitsratio daalt doordat er middelen worden onttrokken aan de algemene reserve.

3. GrondexploitatieOp de boekwaarde van alle gronden, dus zowel onderhanden werk en niet in exploitatie genomen gronden, is de verliesvoorziening in mindering gebracht. Daarmee wordt de economische waarde als balanswaarde getoond. Een hoog percentage duidt er op hoeveel van de jaarlijkse ontvangsten

Tot 100%100% tot 130%Hoger dan 130%

Hoger dan 50%30% tot 50%Lager dan 30%

49


De VNG hanteert voor de netto schuldquote de volgende normen: Voldoende Tot 100% Gezien het percentage van 2 procent valt deze in de categorie

“voldoende”. De schuld als aandeel van de inkomsten is op orde en is er geen aanleiding om de schuld te verlagen.

Matig 100% tot 130% Onvoldoende Hoger dan 130% 2. Solvabiliteitsratio De solvabiliteitsratio drukt het eigen vermogen uit als percentage van het totale vermogen. Deze ratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is om aan haar schulden te kunnen betalen uit je eigen middelen. De solvabiliteit bedraagt voor het jaar 2016: 40% Hieronder het verloop van de solvabiliteitsratio:

De VNG hanteert voor de solvabiliteit de volgende normen: Voldoende Hoger dan 50% Deze ratio geeft aan in hoeverre de gemeente aan haar lange

termijn financiële verplichtingen kan voldoen. Op basis van de ontwikkeling is de conclusie dat het eigen vermogen ten opzichte van het totale balanstotaal van Grave is matig . Solvabiliteitsratio daalt doordat er middelen worden onttrokken aan de algemene reserve.

Matig 30% tot 50% Onvoldoende Lager dan 30%

3. Grondexploitatie Op de boekwaarde van alle gronden, dus zowel onderhanden werk en niet in exploitatie genomen gronden, is de verliesvoorziening in mindering gebracht. Daarmee wordt de economische waarde als balanswaarde getoond. Een hoog percentage duidt er op hoeveel van de jaarlijkse ontvangsten nodig zijn om de boekwaarde af te lossen. Onderstaand kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. De grondexploitatie bedraagt voor het jaar 2016: 1,1%

-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

51 47 55

47 51

40 40

Solvabiliteit Grave

49









-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

51 47 55

47 51

40 40

Solvabiliteit Grave

49









-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

51 47 55

47 51

40 40

Solvabiliteit Grave

49

1. Netto schuldquote De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast (schulden zijn grotendeels gebaseerd op de extrapolatie van de langlopende geldleningen) ten opzichte van de eigen middelen (de eigen middelen bestaan uit de overtollige middelen, anders gezegd het positief banksaldo) en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. De berekening gaat ongeveer als volgt: trek de geldelijke bezittingen af van de schulden, het bedrag onder de streep is de netto schuld. Deel deze netto schuld vervolgens door de inkomsten. De uitkomst hiervan wordt uitgedrukt in procenten. Aangezien de gemeente Grave geen kapitaalverstrekking aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen heeft is er geen verschil tussen de netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen. In de paragraaf wordt dit kengetal opgenomen onder de noemer netto schuldquote. De netto schuldquote bedraagt voor het jaar 2016: (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%

Bedragen x €1.000 A Vaste schulden 9.750 B Netto vlottende schulden 3.631 C Overlopende passiva 752 D alle overtollige middelen 9.276 E Kasgeldleningen 0 F Kas en banksaldi 4.705 G Overlopen activa 805 H Saldo van de begroting 27.409

Netto schuldquote -2% Hieronder het verloop van de netto schuldquote:



Matig 100% tot 130% Onvoldoende Hoger dan 130% 2. Solvabiliteitsratio De solvabiliteitsratio drukt het eigen vermogen uit als percentage van het totale vermogen. Deze ratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is om aan haar schulden te kunnen betalen uit je eigen middelen. De solvabiliteit bedraagt voor het jaar 2016: (A/B) x 100%)

Bedragen x €1.000 A Eigen Vermogen 20.559

-30%

-20%

-10%

0%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-21 -15

-22

5 2 0 -2

Netto schuldquote


Hoger dan 0,6%0% tot 0,6%Lager dan 0%

50

Hieronder het verloop van het kengetal grondexploitatie:

Een norm bepalen voor het kengetal grondexploitatie is lastig te bepalen. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2-bedrijventerrein. De boekwaarde van de gronden bedraagt in 2016 1,1% van de totale begrotingsomvang. 4. Structurele exploitatieruimte Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat er wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten. De structurele exploitatieruimte bedraag voor het jaar 2016: 0,1% Hieronder het verloop van de structurele exploitatieruimte:

De VNG hanteert voor het kengetal exploitatieruimte de volgende normen: Voldoende Hoger dan 0,6% Het percentage van 0,1% in 2016 geeft aan dat de structurele

lasten bijna gelijk zijn aan de structurele baten. Volgens de VNG normen is dit matig. Voor het begrotingsjaar 2016 gaat dit om een bedrag van ongeveer €30.000.

Matig 0% tot 0,6%

Onvoldoende Lager dan 0%

5. Belastingcapaciteit De belastingcapaciteit laat zien of een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen. Ook toont het de ruimte voor nieuw beleid doordat het kengetal laat zien waarmee de belastingen verhoogd kunnen worden. Bij de belastingcapaciteit gaat het om de hoogte van de gemiddelde woonlasten (ozb, rioolheffing en reinigingsheffing). Omdat er geen maximumtarieven zijn vastgesteld is besloten om deze te relateren aan landelijk gemiddelde tarieven. De belastingcapaciteit bedraag voor het jaar 2016: 22%.

-2,5%

-1,5%

-0,5%

0,5%

1,5%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-2,1

-0,2 0,2 0,3

1,3 1,1 1,1

Kengetal grondexploitatie

-10%

-5%

0%

5%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

1,4 5,2

0,1 0,4

-7,4

0,1 0,1

Kengetal structurele exploitatieruimte

nodig zijn om de boekwaarde af te lossen.Onderstaand kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. De grond-exploitatie bedraagt voor het jaar 2016:

(A+B)/C x 100%

Bedragen x € 1.000A Totaal activa NIEGG - voorziening

verlieslatende complexen 0B Totaal activa BIE 375C Saldo van de begroting 27.409 Kengetal grondexploitatie 1,4%

Hieronder het verloop van het kengetal grond-exploitatie:

Een norm bepalen voor het kengetal grond-exploitatie is lastig. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woning-bouw dan wel m2-bedrijventerrein. De boekwaarde van de gronden bedraagt in 2016 1,1% van de totale begrotingsomvang.

4. Structurele exploitatieruimteDit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat er wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten. De structurele exploitatieruimte bedraagt voor het jaar 2016:

((B-A)+(D-C))/(E) x 100%

Bedragen x € 1.000A Structurele baten 33.816B Structurele lasten 33.911C Structurele onttrekkingen 116 aan reserves D Structurele toevoegingen 0 aan reserves E Saldo van de begroting 27.409 Structurele exploitatieruimte 0,1%

Hieronder het verloop van de structurele exploitatieruimte:

De VNG hanteert voor het kengetal exploitatie-ruimte de volgende normen:

Het percentage van 0,1% in 2016 geeft aan dat de structurele lasten bijna gelijk zijn aan de structurele baten. Volgens de VNG-normen is dit matig. Voor het begrotingsjaar 2016 gaat dit om een bedrag van ongeveer € 30.000.

5. BelastingcapaciteitDe belastingcapaciteit laat zien of een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen. Ook toont het de ruimte voor nieuw beleid doordat het kengetal laat zien waarmee de belastingen verhoogd kunnen worden. Bij de belastingcapaciteit gaat het om de hoogte van de gemiddelde woonlasten (ozb, rioolheffing en reinigingsheffing). Omdat er geen maximum-tarieven zijn vastgesteld is besloten om deze te relateren aan landelijk gemiddelde tarieven. De belastingcapaciteit bedraag voor het jaar 2016:(120% x F-E)/E x 100%.

Bedragen x € 1.000A OZB-lasten voor gezin bij

gemiddelde WOZ-waarde 308B Rioolheffing voor gezin bij

gemiddelde WOZ-waarde 228C Afvalstoffenheffing voor een gezin 171D Evt. heffingskorting voor een gezin 0E Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde (A+B+C+D) 707F Woonlasten landelijke gemiddelde

voor gezin in het voorafgaande begrotingsjaar (t-1) (COELO) 717

G (120% van het landelijk gemiddelde - woonlasten gemeente) / woonlasten gemeente 22%

Ruimte voor verhoging woonlasten 22%

50

B Totaal Vermogen 50.931

Solvabiliteitsratio 40% Hieronder het verloop van de solvabiliteitsratio:




3. Grondexploitatie Op de boekwaarde van alle gronden, dus zowel onderhanden werk en niet in exploitatie genomen gronden, is de verliesvoorziening in mindering gebracht. Daarmee wordt de economische waarde als balanswaarde getoond. Een hoog percentage duidt er op hoeveel van de jaarlijkse ontvangsten nodig zijn om de boekwaarde af te lossen. Onderstaand kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. De grondexploitatie bedraagt voor het jaar 2016: (A+B)/C x 100%

Bedragen x €1.000 A Totaal activa NIEGG - voorziening verlieslatende complexen 0 B Totaal activa BIE 375 C Saldo van de begroting 27.409

Kengetal grondexploitatie 1,4% Hieronder het verloop van het kengetal grondexploitatie:

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

51 47 55

47 51

40 40

Solvabiliteit Grave

-2,5%

-1,5%

-0,5%

0,5%

1,5%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

-2,1

-0,2 0,2 0,3

1,3 1,1

1,4

Kengetal grondexploitatie

51

Een norm bepalen voor het kengetal grondexploitatie is lastig te bepalen. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2-bedrijventerrein. De boekwaarde van de gronden bedraagt in 2016 1,1% van de totale begrotingsomvang. 4. Structurele exploitatieruimte Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat er wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten. De structurele exploitatieruimte bedraag voor het jaar 2016: ((B-A)+(D-C))/(E) x 100%

Bedragen x €1.000 A Structurele baten 33.816 B Structurele lasten 33.911 C Structurele onttrekkingen aan reserves 116 D Structurele toevoegingen aan reserves 0 E Saldo van de begroting 27.409

Kengetal structurele exploitatieruimte 0,1% Hieronder het verloop van de structurele exploitatieruimte:

De VNG hanteert voor het kengetal exploitatieruimte de volgende normen: Voldoende Hoger dan 0,6% Het percentage van 0,1% in 2016 geeft aan dat de structurele

lasten bijna gelijk zijn aan de structurele baten. Volgens de VNG normen is dit matig. Voor het begrotingsjaar 2016 gaat dit om een bedrag van ongeveer €30.000.

Matig 0% tot 0,6%

Onvoldoende Lager dan 0%

5. Belastingcapaciteit De belastingcapaciteit laat zien of een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen. Ook toont het de ruimte voor nieuw beleid doordat het kengetal laat zien waarmee de belastingen verhoogd kunnen worden. Bij de belastingcapaciteit gaat het om de hoogte van de gemiddelde woonlasten (ozb, rioolheffing en reinigingsheffing). Omdat er geen maximumtarieven zijn vastgesteld is besloten om deze te relateren aan landelijk gemiddelde tarieven. De belastingcapaciteit bedraag voor het jaar 2016: (120% x F-E)/E x 100% A OZB-lasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde 308 B Rioolheffing voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde 228 C Afvalstoffenheffing voor een gezin 171 D Eventuele heffingskorting voor een gezin 0

E Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde (A+B+C+D) 707

F Woonlasten landelijke gemiddelde voor gezin in het voorafgaande begrotingsjaar (t-1) (COELO) 717

-10%

-5%

0%

5%

10%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

1,4 5,2

0,1 0,4

-7,4

0,1 0,1

Kengetal structurele exploitatieruimte


Hoger dan 20%0% tot 20%Lager dan 0%

Kengetal Jaarrekening 2014 Begroting 2015 Begroting 2016

Netto schuldquoteNetto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningenSolvabiliteitsrisicoStructurele exploitatieruimteGrondexploitatieBelastingcapaciteit

1,7%1,7%

50,6%-7,4%1,3%24,0%

-0,3%-0,3%

40,0%0,1%1,1%22,0%

-2,0%-2,0%

40,4%0,1%1,1%22,0%

Beoordeling kengetallenDe hiervoor genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien omdat ze alleen gezamenlijk in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.

Op basis van de begrotingscijfers van boven-staande kengetallen is de financiële positie van Grave voldoende op orde. De focus bij de begroting ligt meer op het sluitend maken van de (meerjaren)exploitatiebegroting dan op de balanspositie. Bovengenoemde kengetallen geven op een aantal onderdelen de balansposities weer.

Er zijn voldoende buffers om de risico’s en/of andere onvoorziene tegenvallers op te vangen. Daarnaast is de begroting in reëel opzicht meer dan sluitend. Dit betekent dat de structurele lasten volledig gedekt zijn door de structurele baten.

De schuldpositie is relatief constant de afgelopen jaren en loopt de komende jaren ook niet op vanwege bijvoorbeeld investeringen in de grond-exploitatie. Gerelateerd aan de omvang van de exploitatie heeft Grave een lage netto schuld. De netto schuld is ook in vergelijking met andere gemeenten laag. In 2013 stond Grave op plaats 44 (van de 403 gemeenten) in het door de VNG gepubliceerde overzicht “kengetallen schulden Nederlandse gemeenten per 31-12-2013”.De lage schuldpositie uit zich in een relatief hoge solvabiliteit ofwel een groot eigen vermogen tenopzichte van het balanstotaal.

Hieronder het verloop van belastingcapaciteit:

De VNG hanteert voor het kengetal belasting-capaciteit de volgende normen:

De gemeente Grave kan haar woonlasten met 22% (jaar 2016) laten stijgen voordat de artikel 12 norm bereikt wordt. Grave hanteert een woon-lastendruk rond het Nederlands gemiddelde.

51


De VNG hanteert voor het kengetal belastingcapaciteit de volgende normen: Voldoende Hoger dan 20% De gemeente Grave kan haar woonlasten met 22% (jaar 2016)

laten stijgen voordat de artikel 12 norm bereikt wordt. Grave hanteert een woonlastendruk rond het Nederlands gemiddelde.

Matig 0% tot 20% Onvoldoende Lager dan 0% Beoordeling kengetallen De hiervoor genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.

Kengetal Jaarrekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Netto schuldquote 1,7% -0,3% -2,0% Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

1,7% -0,3% -2,0% Solvabiliteitsrisico 50,6% 40,0% 40,4% Structurele exploitatieruimte -7,4% 0,1% 0,1% Grondexploitatie 1,3% 1,1% 1,1% Belastingcapaciteit 24,0% 22,0% 22,0% Op basis van de begrotingscijfers van bovenstaande kengetallen is de financiële positie van Grave voldoende op orde. De focus bij de begroting ligt meer op het sluitend maken van de (meerjaren)exploitatiebegroting dan op de balanspositie. Bovengenoemde kengetallen geven op een aantal onderdelen de balansposities weer. Er zijn voldoende buffers om de risico’s en/of andere onvoorziene tegenvallers op te vangen. Daarnaast is de begroting in reëel opzicht meer dan sluitend. Dit betekent dat de structurele lasten volledig gedekt zijn door de structurele baten. De schuldpositie is relatief constant de afgelopen jaren en loopt de komende jaren ook niet op vanwege investeringen in de grondexploitatie bijvoorbeeld. Gerelateerd aan de omvang van de exploitatie heeft Grave een lage netto schuld. De netto schuld is ook in vergelijking met andere gemeenten laag. In 2013 stond Grave op plaats 44 (van de 403 gemeenten) in het door de VNG gepubliceerde overzicht “kengetallen schulden Nederlandse gemeenten per 31-12-2013”. De lage schuldpositie uit zich in een relatief hoge solvabiliteit ofwel een groot eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal.

0%

20%

40%

60%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

17 12 10

24 24 22 22


51


De VNG hanteert voor het kengetal belastingcapaciteit de volgende normen: Voldoende Hoger dan 20% De gemeente Grave kan haar woonlasten met 22% (jaar 2016)

laten stijgen voordat de artikel 12 norm bereikt wordt. Grave hanteert een woonlastendruk rond het Nederlands gemiddelde.

Matig 0% tot 20% Onvoldoende Lager dan 0% Beoordeling kengetallen De hiervoor genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.

Kengetal Jaarrekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Netto schuldquote 1,7% -0,3% -2,0% Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

1,7% -0,3% -2,0% Solvabiliteitsrisico 50,6% 40,0% 40,4% Structurele exploitatieruimte -7,4% 0,1% 0,1% Grondexploitatie 1,3% 1,1% 1,1% Belastingcapaciteit 24,0% 22,0% 22,0% Op basis van de begrotingscijfers van bovenstaande kengetallen is de financiële positie van Grave voldoende op orde. De focus bij de begroting ligt meer op het sluitend maken van de (meerjaren)exploitatiebegroting dan op de balanspositie. Bovengenoemde kengetallen geven op een aantal onderdelen de balansposities weer. Er zijn voldoende buffers om de risico’s en/of andere onvoorziene tegenvallers op te vangen. Daarnaast is de begroting in reëel opzicht meer dan sluitend. Dit betekent dat de structurele lasten volledig gedekt zijn door de structurele baten. De schuldpositie is relatief constant de afgelopen jaren en loopt de komende jaren ook niet op vanwege investeringen in de grondexploitatie bijvoorbeeld. Gerelateerd aan de omvang van de exploitatie heeft Grave een lage netto schuld. De netto schuld is ook in vergelijking met andere gemeenten laag. In 2013 stond Grave op plaats 44 (van de 403 gemeenten) in het door de VNG gepubliceerde overzicht “kengetallen schulden Nederlandse gemeenten per 31-12-2013”. De lage schuldpositie uit zich in een relatief hoge solvabiliteit ofwel een groot eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal.

0%

20%

40%

60%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

17 12 10

24 24 22 22



3.3 Paragraaf 3 Onderhoud kapitaal-goederenInleidingIn deze paragraaf worden de beleidsuitgangs-punten en de financiële consequenties voor het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare

ruimte en gemeentelijke gebouwen weergegeven. De kwaliteit van de kapitaalgoederen en het onder-houd ervan is bepalend voor het voorzieningen-niveau en uiteraard de (jaarlijkse) lasten. Het beleid over deze kapitaalgoederen is verwerkt in de diverse beheerplannen.

Beleidskader en financiële consequentiesDe volgende beheerplannen zijn door de raad vastgesteld:

Beheerplan datum vaststelling

cyclus jaar herziening

Beheerplan wegen 2015-2018Beheerplan openbare verlichtingVerbreed gemeentelijk rioleringsplan 2015-2019Beheerplan Civiele ObjectenBeheerplan openbaar groen en spelenBeheerplan Gemeentelijke gebouwenBeheerplan schoolgebouwen

raadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluit

nov 2014okt. 2014dec. 2014okt. 2014okt. 2014okt. 2014nov. 2010

4 jaar4 jaar4 jaar4 jaar4 jaar4 jaar4 jaar

2018201820182018201820182015

Beheerplan Wegen BeleidskaderIn het beheerplan wegen zijn de beleidskaders vastgelegd.

Via een globale visuele inspectie is inzicht verkregen in de actuele onderhoudstoestand van de verhar-dingen. Conclusie: het onderhoudsniveau van de asfalt- en elementenverhardingen is - gerelateerd aan een landelijk goed en evenwichtig wegennet - in onze gemeente matig. De gemeenteraad heeft bij de vaststelling van het Beheerplan Wegen gekozen voor variant 1: de absolute minimum-

variant. Hierbij is feitelijk gekozen voor een wegen-net dat kwalitatief net voldoet aan de minimale eisen voor verantwoord wegbeheer. In de praktijk zijn de berekende bedragen het absolute minimum voor het uitvoeren van onderhoud. De schade die aan de bovenzijde aanwezig is, wordt weggewerkt, niet meer en niet minder. In veel gevallen is na jaar weer onderhoud nodig. Er is geen ruimte om tegenvallers op te vangen, zoals bij extra schade door strenge winters of langdurig natte perioden. Het uitvoeringsprogramma van 2016 wordt bepaald door de globale weginspectie die begin 2016 wordt uitgevoerd.


Financiële consequenties beleidskader


Omschrijving beheerplan wegbeheer

Omschrijving beleidsplan openbare verlichting

Krediet/budget 2016

Krediet/budget 2016

Dekking uit

Dekking uit

Onderhoud wegen jaarschijf 2016

Reconstructie wegen 2016Klein onderhoud wegen

Onderhoud / vervanging armaturen en lichtmasten

416.200

435.00075.000

118.000

Voorziening ‘onderhoud wegen en fietspaden’ExploitatieExploitatie

investeringsschema

Beheerplan Openbare verlichtingBeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het vast-gestelde Beheerplan Openbare Verlichting

Het doel van de openbare verlichting is om bij duisternis het openbare leven zo goed mogelijk te laten functioneren: • Waarbij men geen gevoel van onveiligheid ervaart. • Waarbij de weggebruiker zich op een veilige

wijze kan verplaatsen.

• Waarbij verlichting de leefbaarheid (herken-baarheid, sfeer) vergroot en de ruimtelijke inrichting wordt versterkt.

Uit het beheerplan openbare verlichting blijkt dat het verlichtingsniveau in het algemeen voldoet, maar wel aan de onderkant van de normering zit.

In het nieuwe uitvoeringsprogramma van het Beheerplan Openbare Verlichting staan diverse straten.

VGRP (Riolering en water)BeleidskaderHet beleidskader is vastgelegd in het vastgestelde Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP).Riolering wordt aangelegd en in stand gehouden om drie redenen: • Het beschermen van de volksgezondheid. • Het inzamelen en transporteren van stedelijk

afvalwater. • Het inzamelen en verwerken van het afvloeiende

hemelwater.

• Het beschermen van de kwaliteit van de leefomgeving en het milieu.

In het VGRP staat hoe de gemeente Grave de komende jaren invulling wil geven aan haar wettelijk opgelegde zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater. De kosten van de riolering komen voor rekening van onze burgers. Hiervoor wordt rioolheffing geheven. Het product ‘Rioolbeheer’ is budgettair neutraal.


Omschrijving beheerplan riolering

Krediet/budget 2016

Dekking uit

Onderhoud en strategie voor de verwerking van vuil- en hemelwater

946.615 Rioolheffing en voorziening


Omschrijving beheerplan openbaar groen en spelen

Krediet/budget 2016

Dekking uit

Beheerplan Openbaar Groen en spelen

Kapitaalslasten Beheerplan Openbaar Groen en spelenOpenbaar groen incl. spelen en bos- en natuurbeheerBomenKastanjebloedziekte

287.00037.00014.3503.700

679.389

73.28517.000

investering

exploitatie (kapitaalslasten)

exploitatie

exploitatieinvestering

Civiele objecten BeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het Beheerplan Civiele Objecten 2015 – 2019.

Voor het opstellen van het Beheerplan Civiele Objecten 2015 - 2019 is een overzicht gemaakt van de hoeveelheid, de omvang, de vervangings-waarde en de onderhoudsbehoefte van de diverse geïnspecteerde objecten. In de onderhoudsopzet wordt prioriteit gegeven aan de technische en constructieve instandhouding van kunstwerken en het borgen van de publieke veiligheid van de overige projecten. Hierbij is het van belang dat het achterstallig onderhoud uitgevoerd wordt in de planperiode om de basiskwaliteit van het areaal te bereiken.

Beheerplan Openbaar groen en spelen BeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het vastgesteld Beheerplan Openbaar Groen en spelen

In het vastgestelde beheerplan is een totaalover-zicht van het groen in de gemeente Grave opge-nomen. Het beheerplan bestaat uit de volgende onderdelen: • Groenrenovatie. • Kleinschalige groenrenovaties. • Bijhouden groenbeheergegevens. • Bomenzorg (VTA en bomenlijst). • Vervangen speelvoorzieningen.

Gemeentelijke gebouwen BeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het Beheerplan Gemeentelijke gebouwen (BGG). De gemeente heeft diverse gebouwen in beheer. In 2014 is een kwaliteitsniveau (conditiescore) vastgesteld voor de gemeentelijke gebouwen. Met dit als basis zijn er meerjarenonderhouds-budgetten met een planhorizon van twintig jaar opgesteld die dienden voor het opstellen van de beheerplannen 2015-2019. In het meerjarenonder-houdsplan dat bij het beheerplan hoort, zijn de geplande werkzaamheden omschreven. Naast de kosten voor groot onderhoud zijn ook de jaarlijkse kosten voor calamiteiten en voor het contract onderhoud opgenomen in het BGG.

Het onderhoud voor Katrien, Esterade en de Westhoek zal vanaf 1 januari 2016 tot een

minimum worden beperkt vanwege de beoogde verkoop van deze panden.

Het onderhoud van het stadhuis en het nieuwe MFC Catharinahof zal worden geregeld vanuit de desbetreffende verenigingen van eigenaren. De financiële middelen hiervoor worden niet opgenomen in het BGG.

Schoolgebouwen BeleidskaderDe verantwoordelijkheid en bekostiging van het buitenonderhoud van schoolgebouwen voor het primair onderwijs is landelijk per 1 januari 2015 overgeheveld naar de schoolbesturen. Daarom is er geen gemeentelijk beheerplan meer voor het onderhoud van schoolgebouwen.


3.4 Paragraaf 4 FinancieringInleidingDeze paragraaf vloeit voort uit bepalingen van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). Deze wet beoogt het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van decentrale overheden en het beheersen van financiële risico’s. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (Bbv) schrijft voor dat in ieder geval de beleidsvoornemens van het risicobeheer van de financieringsportefeuille genoemd worden in deze paragraaf. Deze financieringsparagraaf is zowel voor de begroting als voor de programma-rekening, in samenhang met de financiële ver-ordening, een belangrijk instrument voor het transparant maken, het sturen, het beheersen en het controleren van de financieringsfunctie.

TreasuryfunctieDe treasuryfunctie van onze gemeente dient tot:• Het verzekeren van duurzame toegang tot

financiële markten tegen acceptabele condities.• Het beschermen van gemeentelijke vermogens- en

(rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico’s zoals renterisico’s, koersrisico’s, valuta-risico’s, kredietrisico’s, interne liquiditeitsrisico’s.

• Het minimaliseren van de interne verwerkings-kosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities.

• Het optimaliseren van renteresultaten binnen de kaders van de Wet Fido respectievelijk de limieten en richtlijnen van de financiële verordening.

RentevisieDe rentevisie is de toekomstverwachting over de renteontwikkeling. Op basis daarvan wordt een financierings- en beleggingsbeleid gevoerd. Afstemming van het beleid op de rentevisie be-tekent bijvoorbeeld het uitstellen van uitzettingen met een lange looptijd op het moment dat rente-stijging wordt verwacht. Onze gemeente laat zich bij de rentevisie leiden door rentevisies van grote banken en andere grote (financiële) instellingen zoals o.a. de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Dit leidt op dit moment (eind augustus 2015) tot de volgende rentevisie:• De internationale conjunctuur blijft zich de

komende jaren naar verwachting gematigd

ontwikkelen. De Amerikaanse economie groeit dit jaar met circa 2,3%. In 2016 wordt een economische groei van 2,7% voorzien. De groei is vooral te danken aan de consumptie en de investeringen in vaste activa. De uitvoer zal dit jaar dalen, maar in 2016 weer wat aantrekken. De inflatie loopt op van 0,7% in 2015 naar 1,8% in 2016.

• Het conjunctuurherstel in de eurozone zet door. Voor 2015 is de verwachting dat de economie met 1,5% groeit. In 2016 zou de groei nog wat hoger uit kunnen komen, namelijk op circa 1,8%. De bedrijvigheid is tamelijk breed gedragen, al groeit de uitvoer mede dank zij de waardedaling van de euro relatief het sterkst. De private consumptie neemt toe onder invloed van een herstel van de werkgelegenheid. De inflatie loopt wat op maar blijft met 1,2% op een laag niveau. De Nederlandse economie groeit in beide jaren met ongeveer 2,0%. De verwachting is dat de inflatie toeneemt van 0,8% in 2015 naar 1,6% in 2016.

• De Europese Centrale Bank zal een ruim monetair beleid blijven voeren. De lange rentetarieven zullen onder invloed van het gematigde economische herstel naar verwachting nog wat verder oplopen.

RisicobeheerDe financiële risico’s bestaan uit renterisico’s, koersrisico’s, valutarisico’s, interne liquiditeits-risico’s en kredietrisico’s.

RenterisicoHet renterisico is het risico dat de gemeente wordt geconfronteerd met sterke rentestijgingen voor geldleningen. Renterisicobeheer is het bewust beperken van de negatieve invloed van toekomstige rentewijzigingen. Het renterisico kan o.a. beperkt worden door de aflossingen renteherzienings-momenten van leningen goed te spreiden bij het aantrekken van nieuwe leningen en/of vervroegd af te lossen. In de Wet Fido zijn een kasgeldlimiet en een renterisiconorm vastgelegd om het rente-risico bij decentrale overheden te beheersen. Rapportering over deze normen vindt plaats in de paragraaf Financiering.

Koers- en valutarisicoVan koersrisico is sprake als financiële activa van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. Onze gemeente heeft twee


langlopende uitzettingen (voorheen bij Loyalis, thans bij Oyens & van Eeghen) lopen van voor de invoering van het schatkistbankieren waarop koersontwikkelingen van toepassing zijn. Jaarlijks wordt bezien of dit leidt tot negatieve koers-effecten. Als hiervan sprake is, worden de even-tuele negatieve koerseffecten afgedekt in het jaarrekeningresultaat.Valutarisico’s worden door onze gemeente uitgesloten. Er worden uitsluitend leningen verstrekt, aangegaan of gegarandeerd in euro’s. Aandelen worden in de balans opgenomen tegen de nominale waarde, waardoor er geen koers-risico’s worden gelopen.

Intern liquiditeitsrisicoInterne liquiditeitsrisico’s doen zich bijvoorbeeld voor wanneer de gemeente gelden voor een bepaalde periode heeft uitgezet en gedurende de looptijd van de uitzetting blijkt dat de gelden (onverwacht) nodig zijn voor het doen van een investering. Het liquiditeitsrisico is het risico dat de gemeente op korte termijn niet genoeg geld in kas heeft om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit kan tot gevolg hebben dat de gemeente (tijdelijk) een lening moet aantrekken of tussen-

tijds een uitzetting moet verkopen. In beide gevallen kan dit negatieve financiële gevolgen hebben. Door een (meerjarige) liquiditeiten-planning ontstaat inzicht in de behoefte aan liquide middelen dan wel in het overschot aan liquide middelen. De verwachting is dat zich in 2016 geen interne liquiditeitsrisico’s zullen voordoen.

KasgeldlimietOnzekerheid over de toekomstige te betalen rente op de korte termijn brengt een risico met zich mee. In de Wet Fido is een kasgeldlimiet vastgelegd om het renterisico bij decentrale overheden te beheersen door een grens te stellen aan financiering op korte termijn. Dit betekent dat de korte schuld voor gemeenten maximaal 8,5% van het begrotingstotaal mag bedragen. Het begrotingstotaal 2015 bedroeg € 32.032.000 en in 2016 € 27.409.000. Reden voor dit verschil is de gewijzigde doorbelasting van uren en over-head. De korte schuld bestaat uit de opgenomen gelden met een oorspronkelijke rente-typische looptijd korter dan een jaar en de schuld in rekening-courant en is bedoeld voor het financieren van lopende uitgaven.

Kasgeldlimiet 2016 x € 1.000Begrotingstotaal (totaal lasten)Percentage regelingKasgeldlimietGemiddelde netto vlottende schuld (-/-)Gemiddeld overschot vlottende middelen *Ruimte (+) / overschrijving (-)

* Bij de bepaling van de netto vlottende schuld is uitgegaan van de situatie per 31 augustus 2015.

27.4098,5%2.330-2.500450280*

De kasgeldlimiet voor de gemeente Grave bedraagt € 2,330 miljoen. Bij het opnemen van kasgeld-leningen wordt rekening gehouden met deze limiet. Indien nodig zal de ruimte onder de kasgeldlimiet worden ingezet ten behoeve van de financierings-functie van de gemeente. De ruimte is een momentopname; er is voldoende ruimte voor het financieren van lopende uitgaven.

RenterisiconormVoor de lange termijn wordt de renteonzekerheid uitgedrukt in het renterisico. In de Wet Fido is een renterisiconorm voor decentrale overheden vastgelegd. Het uitgangspunt van de renterisico-norm is het beheersen van de renterisico’s op

langlopende schulden. Het gaat daarbij om leningen met een looptijd van langer dan een jaar. Dit gebeurt door het aanbrengen van spreiding in de looptijden van de leningen. Hiermee wordt voorkomen, dat een groot deel van de leningen tegelijk opnieuw moeten worden afgesloten, met het risico van snel oplopende rentelasten.De renterisiconorm is bepaald op 20% van het begrotingstotaal. Dat wil zeggen dat de jaarlijks verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Hierbij is een minimumbedrag bepaald van 2,5 miljoen euro.


KasbeheerHet betalingsverkeer verloopt in hoofdzaak via het elektronisch systeem van de huisbank, de NV Bank voor Nederlandse Gemeenten. Met de bank is per 20 november 2014 als gevolg van aanpassingen door de bank een nieuwe financieringsovereenkomst aangegaan. Uitgangspunt van een financierings-overeenkomst is dat de gemeente, op basis van de gunstige condities, zoveel mogelijk gebruik maakt van de diensten die de huisbank levert op het gebied van betalingsverkeer en financiering. De gemeente is overigens vrij om bij financierings-behoefte op offertes van andere banken of instellingen in te gaan als blijkt dat deze gunstiger zijn. Bij financieringsbehoefte worden altijd offertes bij meerdere geldgevers en/of geldnemers opgevraagd. Laatstgenoemde groep zal door de regeling schatkistbankieren drastisch worden ingeperkt omdat overtollige liquide middelen niet meer bij banken of instellingen mogen worden belegd. Alleen onderling lenen tussen decentrale overheden blijft nog mogelijk, maar in dat geval mag er geen sprake zijn van een verticale toezicht-verhouding.

Financiering Financiering langDe leningenportefeuille bestaat uit twee vaste geldleningen met een restantschuld per 1 januari 2016 van € 10,326 miljoen en een gemiddeld rentepercentage van 2,88%. De totale aflossing in 2016 bedraagt € 543.225,00. In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van vaste geldleningen vastgelegd. De langlopende leningen zijn aangetrokken voor diverse investeringen, waaronder Brede School, Visioterrein en beheerplannen. Hieronder treft u

het overzicht van de opgenomen langlopende geldleningen.

Financiering kortKorte financiering vindt plaats middels kas- of daggeldleningen en er wordt gebruik gemaakt van de kredietfaciliteit die de rekening-courant bij huisbank biedt.In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van korte geldleningen vastgelegd.

Rekening courant en deposito’sSinds de invoering van het schatkistbankieren eind 2013 zijn alle decentrale overheden verplicht om overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist van het Rijk. De verplichting tot schatkistbankieren is vastgelegd in de Wet Fido. Het drempel van het bedrag dat op de rekening-courant mag blijven staan is afhankelijk van het begrotingstotaal van de gemeente. Het minimale drempelbedrag is vastgesteld op € 250.000. Voor onze gemeente geldt dit drempelbedrag.

Volgens de huidige prognose zal de gemeente Grave voor het begrotingjaar 2016 en meerjarig onder de renterisiconorm blijven.

Renterisiconorm 2016 2017 2018 2019

1 Renteherzieningen2 Aflossingen3 Renterisico (1 + 2)4a Begrotingstotaal4b Percentage regeling4 Renterisiconorm (4a x 4b)5a Ruimte onder renterisiconorm (4 > 3)5b Overschrijding renterisiconorm (3 > 4)

0543543

27.40920%

5.4824.939n.v.t.

0548548

26.23820%

5.2484.700n.v.t.

0552552

26.36420%

5.2734.721n.v.t.

0557557

26.15420%

5.2314.674n.v.t.


58

Financiering Financiering lang De leningenportefeuille bestaat uit 2 vaste geldleningen met een restantschuld per 1 januari 2016 van € 10,326 miljoen en een gemiddeld rentepercentage van 2,88%. De totale aflossing in 2016 bedraagt € 543.225,00. In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van vaste geldleningen vastgelegd. De langlopende leningen zijn aangetrokken voor diverse investeringen, waaronder Brede School. Visioterrein en beheerplannen. Hieronder treft u het overzicht van de opgenomen langlopende geldleningen.

Financiering kort Korte financiering vindt plaats middels kas- of daggeldleningen en er wordt gebruik gemaakt van de kredietfaciliteit die de rekening-courant bij huisbank biedt. In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van korte geldleningen vastgelegd. Rekening courant en deposito’s Sinds de invoering van het schatkistbankieren eind 2013 zijn alle decentrale overheden verplicht om overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist van het Rijk. De verplichting tot schatkistbankieren is vastgelegd in de Wet Fido. Het drempel van het bedrag dat op de rekening-courant mag blijven staan is afhankelijk van het begrotingstotaal van de gemeente. Het minimale drempelbedrag is vastgesteld op € 250.000. Voor onze gemeente geldt dit drempelbedrag.

0

5

10

15

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

6,4 6,1

0

7

10,9 10,3 9,8



3.5 Paragraaf 5 BedrijfsvoeringEr heeft een ambtelijke fusie plaatsgevonden met de gemeente Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert. De bedrijfsvoering is hierbij geheel ondergebracht bij gemeenschappelijke regeling CGM. Verantwoording vindt derhalve plaats via de paragraaf bedrijfsvoering in de P&C docu-menten van gemeenschappelijke regeling CGM.

3.6 Paragraaf 6 Verbonden partijenInleidingIn deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de relaties en verbindingen van de gemeente met (verbonden) derde partijen, waarin bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend én waarmee financieel belang is gemoeid. Met ‘bestuurlijk belang’ wordt bedoeld: een zetel in het bestuur van een partici-patie of het hebben van stemrecht. Met ‘financieel belang’ wordt bedoeld, dat de gemeente de middelen die zij ter beschikking heeft gesteld kwijt is in geval van een faillissement van de verbonden partij en/of dat er in geval van financiële problemen bij de verbonden partij, verhaal op de gemeente kan plaatsvinden. Subsidies bijvoorbeeld vallen veelal niet onder het criterium ‘verbonden partijen’, omdat deze zich vaak beperken tot slechts een financieel belang.

Voor het inzicht van de gemeenteraad is het van belang, dat de relatie tussen verbonden partijen en het publieke belang, zoals geconcretiseerd in de programma’s, op hoofdlijnen wordt aangegeven. Verbonden partijen voeren vaak beleid uit dat de gemeente in principe ook zelf kan (blijven) doen. De verbonden partij wordt in die situatie geman-dateerd door de gemeente. De gemeente of samenwerkende gemeenten, blijven de uiteinde-lijke verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma’s. De raad heeft echter een kaderstel-lende en controlerende taak bij de programma’s. Vooral dient afgevraagd te worden of de doel-stellingen van de gemeente via de verbonden

partijen gerealiseerd kunnen worden. Andere belangrijke aspecten bij verbonden partijen zijn de kosten en de financiële risico’s die dat met zich meebrengt.

Gezien het grote aantal verbonden partijen hebben gemeenten in de regio Brabant Noordoost een adoptieregeling afgesproken. Dit houdt in dat een klein aantal gemeenten de kadernota, begroting en jaarstukken van een verbonden partij analyseert en overleg heeft met de betreffende verbonden partij hierover. Hierover worden de overige deel-nemende gemeenten door de adoptiegemeenten geadviseerd.

Voor verbonden partijen waarbij de begrotings-cijfers 2016 bekend zijn, zijn de financiële cijfers over het jaar 2016 opgenomen. Voor de andere verbonden partijen zijn de meest recente financiële cijfers opgenomen uit de jaarrekening, over het jaar 2014.


1. Gemeenschappelijke regeling Euregio Rijn-Waal te Kleve

Doel

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Het bevorderen, ondersteunen en coördineren van de regionale grens-overschrijdende samenwerking van de deelnemers op diverse beleids-terreinen. Via de gemeenschappelijke regeling Euregio Rijn-Waal worden projecten uitgevoerd, zoals op het gebied van onderwijs, economie, arbeidsmarkt, gezondheidszorg, rampenbestrijding, ruimtelijke ordening, recreatie en toerisme. Er worden middelen gevraagd en verstrekt van en aan derden. Ook vindt er advies plaats bij grensoverschrijdende activiteiten en vindt er begeleiding plaats bij problemen met meerdere belanghebbenden.

Diverse gemeenten en andere publiekrechtelijke lichamen.

Het college van burgemeester en wethouders is vertegenwoordigd in de Euregioraad door de burgemeester. Als plaatsvervanger is aangewezen wethouder J. Joon. De raad is vertegenwoordigd in de Euregioraad door de heer B. Peters. Als plaatsvervanger is aangewezen de heer R. Joosten.

De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie via een bedrag per inwoner. Bij opheffing van de Gemeenschappelijke regeling is de gemeente verplicht om naar rato van de hoogte van haar deelnemersbijdrage een extra bijdrage te verstrekken om te voldoen aan de verplichtingen die resteren na verzilvering van het vermogen. Hieronder vallen ook de ver-plichtingen die bij derden ontstaan, doordat zij personeel ter beschikking hebben, waarvoor als gevolg van de liquidatie geen werk meer is. De gemeentelijke bijdrage is gebaseerd op een bedrag per inwoner en de hoogte daarvan wordt jaarlijks in de begroting/rekening tot uiting gebracht. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 3.550.

Eigen Vermogen: per 31-12-2014 € 1.313.771 per 31-12-2013 € 1.203.157Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 2.814.407per 31-12-2013 € 2.350.000Resultaat: 2014: € 6.353

De Euregio heeft eind 2014 de Strategische Agenda 2020 vastgesteld om aansluiting te verkrijgen bij het Europees subsidieprogramma Interreg V, dat betrekking heeft op het Nederlands-Duits grensgebied (vier Euregio’s). De strategische agenda biedt aan de inwoners, bedrijven en leden van de Euregio ruimte voor inbreng van projecten en activiteiten. Ook zijn er parallellen met de strategische visie Land van Cuijk en zijn er met een gebiedsgerichte uitwerking ontwikkelmogelijkheden voor thema’s als agrofood, arbeidsmarkt, bereikbaarheid, energie, gezondheid, recreatie en toerisme. Van een directe Graafsche betrokkenheid is sprake bij de projecten ‘Duits lijntje’ en ‘Gesunde Kinder und Gesunde Kommunen’

De ontwikkelingen binnen dit samenwerkingsverband worden gevolgd. Daarnaast is een subsidieaanvraag in voorbereiding om mede uitvoering te geven aan de agenda voor grensoverschrijdende samenwerking “van achterland naar kloppend hart”.


2. Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Brabant-Noord te ‘s Hertogenbosch

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

BeleidsvoornemensOntwikkelingen

Het behartigen van het belang van een doelmatig georganiseerde en gecoördi-neerde, waar mogelijk integrale, uitvoering van de hulpverlening in het werk-gebied evenals de voorbereiding daarvan.

De Veiligheidsregio Brabant-Noord omvat de Brandweer, de Geneeskundige Hulpverlening In De Regio (GHOR), het Gemeenschappelijk Meldcentrum en Bevolkingszorg. In de veiligheidsregio werken 19 gemeenten, de GGD en de Nationale Politie samen. Verder werken ook het Waterschap Aa en Maas, het Waterschap De Dommel en het Regionaal Militair Commando-Zuid in de veiligheidsregio samen.

De voorzitter van de raad (de burgemeester) is lid van het algemeen bestuur. Wethouder A.M. Henisch treedt op als plaatsvervangend lid.

Jaarlijkse exploitatiebijdrage in de vorm van een bedrag per inwoner. In geval van opheffing, op basis van een besluit van het algemeen bestuur, is de gemeente partij in de liquidatie. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 873.674

Eigen Vermogen: per 31-12-2014 € 9.459.000 per 31-12-2013 € 9.055.000Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 20.550.000per 31-12-2013 € 21.956.000Resultaat: 2014: € 1.134.000

In de Veiligheidsregio Brabant-Noord is met inbreng van de raden in december 2015 het meerjarenbeleidsplan 2016-2019 vastgesteld. De uitwerking daarvan geschiedt de komende jaren via de programma’s risicobeheersing, crisisbeheersing en rampenbestrijding, bevolkingszorg, GHOR, GMC en Incidentbestrijding Brandweer. Leidraad in de uitwerking zijn steeds schaalvergroting, samenwerking, participatie, focus op de voorkant van de problematiek, en verbinden en communiceren.Schaalvergroting onder meer door de vorming van een landelijke meldkamer-organisatie. Uit oogpunt van kwaliteitsverbetering en efficiency samenwerken; ook door middel van participatie; door en met burgers, instellingen en bedrijven.

De GHOR zal zich ontwikkelen van een meer uitvoerende geneeskundige hulp-verleningsorganisatie tot een netwerkorganisatie, die de geneeskundige partners bijeen brengt. Concreet zal de GHOR bij rampen en crises de spil vormen als crisisorganisatie publieke gezondheid, waarin met het gezondheidsdomein wordt samengewerkt (van Regionale Ambulance Voorziening tot ziekenhuizen, GGD, thuiszorg en mantelzorg).

Ten aanzien van de schaalvergroting door de vorming van een landelijke meld-kamerorganisatie wordt van 22 regionale meldkamerlocaties teruggegaan naar maximaal 10 meldkamerlocaties, waarbij is bepaald dat voor de regio Oost-Brabant gekozen wordt voor de huidige locatie ’s-Hertogenbosch.


3. Stichting Beheer en Exploitatie Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf te Oss

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

De instandhouding van de voorziening en het faciliteren van het personeel en de organisatie van het Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (RVML).

Gemeenten Oss, Bernheze, Uden, Veghel, Sint Anthonis, Grave, Landerd, Cuijk, Boxmeer, Mill en Sint Hubert, Boekel.

Bestuurslidmaatschap van de burgemeester. De locoburgemeester treedt op als plaatsvervangend lid.

Jaarlijkse exploitatiebijdrage in de vorm van een bijdrage per inwoner. In geval van liquidatie zullen de resterende kosten worden verdeeld. Deze zijn gering omdat het Veiligheidshuis geen personeel in dienst heeft. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 9.139

Eigen Vermogen: per 31-12-2014 € 113.339per 31-12-2013 € 72.969Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 76.376per 31-12-2013 € 62.773Resultaat: 2014: € 40.370

Het Veiligheidshuis neemt maatregelen om de huisvestingskosten beheersbaar te houden. Enkele ketenpartners, hebben niet de behoefte meer in het Veilig-heidshuis te werken. Zoals het Openbaar Ministerie vanwege de invoering van ZSM, maar ook vanwege bezuinigingen. Hierdoor daalt de ontvangst van de werkplekvergoedingen. De partners hebben daarnaast nieuwe eisen/wensen ten aanzien van de werkplekken.Medewerkers zullen opgeleid worden om de kwaliteit op procesregie te ver-hogen i.v.m. de invoering van het werken volgens het zogenaamde landelijke kader voor veiligheidshuizen. Het Veiligheidshuis regisseert de complexe casuïstiek.

Het Veiligheidshuis past zich aan, aan de veranderende omgeving. Het Veilig-heidshuis sluit zich aan op het nieuw ingerichte en in ontwikkeling zijnde sociale domein vanwege de transities. De veiligheidshuizen in Oost-Brabant werken samen. Het doel is te komen tot één visie op hoofdprocessen, inrichting en bekostigingssystematiek.


4. Gemeenschappelijke regeling Brabants Historisch Centrum te ‘s Hertogenbosch

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Op grond van artikel 2 van de gemeenschappelijke regeling is het doel ‘de belangen van de minister, de gemeenten en de waterschappen bij alle aangelegenheden betreffende de archiefbescheiden en collecties die berusten in de rijksarchiefbewaarplaats in de provincie Noord-Brabant en de archief-bewaarplaatsen van de gemeenten en de waterschappen, in gezamenlijkheid te behartigen’.

Het Rijk, 18 gemeenten en 2 waterschappen.

Het bestuur bestaat uit zes leden, de minister wijst drie leden aan en de raden van de gemeenten en de algemene besturen van de waterschappen wijzen uit hun midden, de voorzitters van die raden en die algemene besturen inbegrepen, of uit de kring van wethouders, gezamenlijk drie leden aan. De gemeente Grave is in het portefeuillehouders overleg vertegenwoordigd door de burgemeester.

• Gedurende de periode 2013-2016 blijft de operationele missie ‘meer publiek, meer divers publiek’ onverkort van kracht. Nieuw beleid wordt budgetneutraal gerealiseerd.

• De bijdrage per inwoner is € 3,92. Er is een nullijn doorgevoerd op basis van het ‘bijdrageniveau’ 2009. Deze nullijn wordt al gehanteerd vanaf 2009. Vanuit dit perspectief is al een structurele bezuiniging doorgevoerd van 7%.

• Vanaf 2012 is een aanvullende, structurele bezuiniging opgelegd van 3%. Op basis van de toekomstvisie is bezuinigd op rijksvoorzieningen en is een taakstellende bezuiniging ingeboekt op de organisatiekosten van het BHIC. Met deze maatregelen werd voldaan aan de wens om in totaal 10% te korten op de gemeenschappelijke regelingen.

• In de meerjarenbegroting 2013-2016 is, vanuit de onzekere financiële situatie, een budgetindex van 0% doorgerekend.

• In het afstemmingsproces ‘gemeenten en gemeenschappelijke regelingen’ is een 10%-korting in de periode 2012-2015 vanaf de begroting 2011 vastgelegd.

• De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 48.500

Eigen Vermogen: Vreemd Vermogen: Resultaat: per 31-12-2013 € 411.234 per 31-12-2013 € 3.096.308 2014: € 796.362per 31-12-2014 € 1.207.596 per 31-12-2014 € 3.184.139

Het BHIC zal zich in de toekomst vooral gaan richten op digitale dienstverlening. Het zogenaamde e-depot is een majeur project. Dit gaat het digitale depot worden, waar digitale archiefbescheiden, welke van de gemeente naar het Rijk neemt het initiatief bij de ontwikkeling van het digitale depot. Eerst zullen de digitale archieven van de ministeries en de Hoge Colleges van Staat worden gebruikt om het e-depot bij de overheid te gaan vullen. Hierna zullen de digitale over te dragen archieven van de gemeenten volgen. Digitalisering zal op den duur de dure zogenaamde fysieke dienstverlening gaan ontlasten. Via internet kan het geïnteresseerde publiek de informatie zonder tussenkomst van een medewerker bereiken. Het bestuur van BHIC heeft besloten om de leeszaal in Grave met ingang van 1 januari 2017 te sluiten. Er wordt gezocht naar een passende oplossing om het archief toegankelijk te houden.

De beleidsvisie is opgenomen in “Gegist bestek: het BHIC in 2019” verschenen. In deze notitie worden de meerjarige trends onderscheiden die de toekomst-agenda van het BHIC zullen bepalen: verdere daling van het fysieke publieks-bereik, sterke stijging van het digitale publieksbereik, voorts de noodzaak tot toenemende samenwerking met andere erfgoedaanbieders en verdereafslanking van de eigen organisatie.


5. Gemeenschappelijke regeling Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden – West – Noord te ’s Hertogenbosch

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

De gemeentelijke taak op het gebied van ambulancevervoer, ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling vanwege de publieke borging en afstemming met GHOR.

46 gemeenten in Noord-Brabant.

De gemeente is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur door de porte-feuillehouder Gezondheidszorg of door een collegelid dat reeds lid is van het bestuur van de gemeenschappelijke regeling GGD Hart voor Brabant. Voor Grave is aangewezen wethouder A.M. Henisch. Als plaatsvervanger is wethouder J. Joon aangewezen.

De gemeentelijke bijdrage voor de ambulancevoorziening is komen te vervallen vanaf 2011.Vanuit het verleden beperkte het financieel belang van de gemeenten zich tot een klein deel van de exploitatiekosten, die niet door zorgverzekeraars worden gedekt.

Externe ontwikkelingen zoals rijksbezuinigingen en/of kostensaneringen bij de zorgverzekeraars kunnen leiden tot een (hogere) gemeentelijke bijdrage.

Eigen Vermogen: per 31-12-2016 € 9.767.000per 31-12-2015 € 10.022.000per 31-12-2014 € 10.021.770per 31-12-2013 € 9.350.227

Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 32.330.000per 31-12-2015 € NNBper 31-12-2014 € 23.194.622per 31-12-2013 € 18.430561

Resultaat: 2016: -€ 255.000 2014: € 671.545

Niet van toepassing.

Op 1 januari 2013 is de Tijdelijke wet ambulancezorg (Twaz) in werking getreden. Centraal in de Twaz staat dat in iedere regio één aanbieder van ambulancezorg wordt aangewezen om ambulancezorg te verlenen.De Twaz is een tijdelijke wet die vijf jaar geldt.De minister heeft per 1-1-2012 een voorlopige vergunning voor 5 jaar toegewezen aan de huidige RAV’s.


6. Gemeenschappelijke regeling Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst ‘Hart voor Brabant’ te ‘s Hertogenbosch

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Gemeentelijke taak op het gebied van ‘preventieve gezondheidszorg’ voor alle leeftijdsgroepen, ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling.

27 Brabantse gemeenten in de regio Midden-Brabant, Den Bosch en Brabant Noordoost.

De gemeente is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur door wethouder A.M. Henisch en neemt deel aan het regionaal ambtelijk overleg en het porte-feuillehouderoverleg. Als plaatsvervanger is wethouder J. Joon aangewezen.

De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie op basis van de af te nemen diensten/producten. In geval van opheffing op basis van een besluit van het Algemeen bestuur, is de gemeente partij in de liquidatie.De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 366.853,-.

Eigen Vermogen: per 31-12-2016 € 8.375.606 per 31-12-2014 € 9.848.707per 31-12-2015 € 9.858.140 per 31-12-2013 € 9.978.114

Vreemd Vermogen: per 31-12-2016 € 8.468.199 per 31-12-2014 € 9.449.308per 31-12-2015 € 8.468.199 per 31-12-2013 € 7.487.090

Resultaat: 2016: € 0 2014: - € 129.407

De GGD bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van iedereen, met speciale aandacht voor risicogroepen. Dit doen ze door risico’s voor de gezond-heid te voorkomen en de gezondheid van alle inwoners te bevorderen, in het kader van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de jeugdgezondheidszorg (0-4 jarigen).

In de begroting 2016 zijn de volgende speerpunten opgenomen:1. Gelijke kansen, door het terugdringen van gezondheidsachterstanden;2. Gezonde omgeving, door te zorgen voor gezonde fysieke en sociale omgeving;3. Vitale bevolking, door te investeren in preventie.

De GGD zoekt vanuit haar medische deskundigheid actief de aansluiting bij de ontwikkelingen in het sociaal domein (bv. ‘dichtbij werken’). Deze ontwikkeling past bij de ontwikkelingen rondom de transities in het sociaal domein.

Daarnaast heeft de GGD voor 2016 naast het reguliere werk de focus op de volgende acties liggen: • Het doorontwikkelen van het basispakket JGZ (ingevoerd per 1-1-2015).• Betere informatie en adviezen voor gemeenten (meer maatwerk, vraaggericht,

flexibel, op verschillende niveaus: gemeente, wijk en school).• Bijdragen aan de sociale wijkteams (vanuit eigen expertise, op maat per

gemeente).• Meer samenwerken met huisartsen, scholen en andere partners (ingezet in

2014, nu doorontwikkelen).• Meer preventie (informatie en advies) voor ouderen en chronisch zieken.• Meer activiteiten op het gebied van bemoeizorg en OGGZ (adviseren en

indien opdracht wordt verstrekt door individuele gemeenten participeren in multidisciplinaire aanpak).

• Ruimte voor innovatie.


7. Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) te Cuijk

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Volgens artikel 3 van de gemeenschappelijke regeling heeft de ODBN als doel ‘de behartiging van de gemeenschappelijke belangen op het gebied van milieuzorg’. Dit houdt in doelmatig en milieuvriendelijk inzamelen, afvoeren en verwerken van afval door preventie, hergebruik, nuttige toepassingen, verbranden en storten. Ook ligt er een taak op het gebied van voorlichting, monitoring, beleidsontwikkeling en advisering.

Provincie Noord-Brabant en de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, St. Anthonis, Sint Oedenrode, Uden, Veghel, ’s Hertogenbosch, Boxtel, Sint-Michielsgestel, Vught, Schijndel en Haaren.

De gemeente is vertegenwoordigd in het Algemeen Bestuur door de porte-feuillehouder Ruimte.

De Omgevingsdienst werkt met tariefdifferentiatie waarbij het tarief is gekoppeld aan de inschaling van de functie van de betreffende medewerker. Het gemiddeld uurtarief 2014 bedroeg € 79,50.De taak ”samenwerkingsbudget” (in het verleden type-1 taken) is in 2014 beëindigd. Conform de gemeenschappelijke regeling zal de bijdrage van die gemeenten voor deze taak worden afgebouwd over een periode van 4 jaren. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 193.643.

Eigen Vermogen: per 31-12-2014 € 7.052.674per 31-12-2013 € 4.551.569Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 16.895.862per 31-12-2013 € 17.498.130Resultaat: 2014: € 2.166.892

De Omgevingsdienst (OBDN) wil zich ontwikkelen tot een expertisecentrum voor de aangesloten gemeenten en haar kennis en ervaring verdiepen op het gebied van duurzame streekontwikkeling. De traditionele toezichthoudende dienstverlening zal steeds meer een integraal karakter krijgen.

Aangaande de organisatie van de ODBN is het door het DB en AB vastgestelde Plan van Aanpak in uitvoering genomen. Dit plan is erop gericht om het fundament van de ODBN middels de daarin opgenomen bouwstenen op orde te brengen ten behoeve van een transparante, professionele dienstverlenende basisorganisatie die is toegerust om haar kerntaak volgens de vooraf afgesproken kwaliteit uit te voeren.


8. Gemeenschappelijke regeling Bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel te Cuijk (m.i.v. 1 sept. 2013 ODBN)

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Het doel van de bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel is het ophalen en verwerken van huishoudelijk afval.

Gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, St. Anthonis, Sint Oedenrode, Uden en Veghel.

De gemeente is vertegenwoordigd in het bestuur door wethouder H.A.W.M. Daandels.

De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie via een bedrag per inwoner. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 653.250

De kosten afvalverwerking worden voor 100% doorberekend in de tarieven reinigingsrechten. De gemeentelijke voorziening bedraagt op 31-12-2013 € 585.552.

De beleidsontwikkelingen voor 2014 waren: • Aanbestedingsprocedure afvalovereenkomsten.• Afvalbrochure. • Voorlichting aan scholen. • Kunststof vergoeding. • Ondergrondse inzameling restafval. Duurzaam omgaan met afval en energieterugwinning.


9. Gemeenschappelijke regeling Kleinschalig Collectief Vervoer Brabant-Noordoost

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Het bevorderen van de beschikbaarheid van een collectieve, vraagafhankelijke vervoersvoorziening voor diverse doelgroepen, in samenwerking tussen de provincie Noord-Brabant en de bij de Gemeenschappelijke Regeling (GR) aangesloten gemeenten.

Provincie Noord-Brabant en de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Sint-Oedenrode, Uden en Veghel.

De gemeente is in de gemeenschappelijke regeling vertegenwoordigd in het algemeen bestuur door een lid van het college van burgemeester en wethouders.

Jaarlijkse bijdrage aan de feitelijke vervoerskosten van WMO-reizigers. Jaarlijkse bijdrage aan beheerskosten. Deze bijdrage is voor de gemeente Grave 2016 vastgesteld op € 7.464.Er is geen sprake van een financieel belang in de zin van een kapitaaldeelname.

Eigen Vermogen: per 31-12-2014 € 1.525.259 per 31-12-2013 € 1.381.043

Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 642.917per 31-12-2013 € 933.294

Resultaat: 2014: € 94.199

Integratie vervoersvormenBinnen de GR wordt via vaststelling van een bestuurlijke visie de komende jaren onderzocht in hoeverre andere vormen van collectief vervoer opgenomen kunnen worden in het vervoersaanbod, zodat schaalvoordelen zoveel mogelijk benut worden. Hierbij zullen tevens de mogelijkheden van een Brabantbrede regiecentrale nader onderzocht worden.

De huidige overeenkomst voor het Wmo en Ov (Openbaar vervoer) Regiotaxi-vervoer met opdrachtnemer Munckhof B.V. loopt af op 31 december 2016. In 2015 worden de voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding opgestart.


10. Gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant te Oss

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

De WSW is een vrijwillige voorziening voor een aparte groep van arbeidsge-handicapten die vanwege de ernst van hun lichamelijke, verstandelijke en/of psychische handicap aangewezen zijn op aangepaste arbeid in het kader van de WSW, omdat zij duurzaam geen reguliere arbeid kunnen verrichten, ook niet met inzet van re-integratievoorzieningen. Doel van de WSW is om aan zoveel mogelijk arbeidsgehandicapten die zijn geïndiceerd voor de WSW, aangepaste arbeid te bieden die aansluit bij de capaciteiten en mogelijkheden van de WSW-geïndiceerden. Vooral wordt bevorderd dat inwoners uit de regio Noordoost-Brabant met een grote afstand tot de reguliere arbeidsmarkt hulp wordt geboden bij het verkrijgen van betaald werk’. Door een wetswijziging is nieuwe instroom in de Wet Sociale Werkvoorziening per 01-01-2015 niet langer mogelijk.

Gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Uden en Veghel

De gemeente is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur door de porte-feuillehouder Sociale Zaken.

In geval van opheffing besluit het algemeen bestuur tot liquidatie en stelt daar-toe regels op. Naast een bijdrage per inwoner in de bestuurs- en secretariaats-kosten stelt de gemeente de rijksbijdrage WSW beschikbaar aan het Werkvoor-zieningsschap. Het werkvoorzieningsschap stort jaarlijks 50% van de uit te keren winst in de zogenaamde algemene gemeentelijke reserve (AGR). Dit dividend is gerelateerd aan de mate waarin de gemeente diensten van de IBN heeft afgenomen. Uit deze reserve kan de gemeente incidentele opdrachten aan de IBN verstrekken, welke hieruit worden betaald. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 3.786

De materiële uitvoering van de WSW is opgedragen aan de 100% deelneming IBN-Holding B.V. In een sociaal-economisch contract zijn de wederzijdse rechten en verplichtingen vastgelegd. De bevoegdheden van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders worden uitgeoefend door het Algemeen Bestuur van het Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant. De bedrijfsvoering risico’s zijn hiermee indirect voor de deelnemende gemeenten.

Eigen Vermogen: Vreemd Vermogen:per 31-12-2014 € 26.008.000 per 31-12-2014 € 1.321.100per 31-12-2013 € 26.130.400 per 31-12-2013 € 2.205.600

Resultaat: 2014: - € 122.400

De ontwikkelingen met betrekking tot de WSW en andere regelgeving op het terrein van Werk en Inkomen blijven punten van aandacht. In samenwerking met de deelnemende gemeenten wordt gekomen tot af-stemming en coördinatie van activiteiten op het terrein van het gemeentelijke arbeidsmarktbeleid.

Structurele samenwerking met gemeenten, UWV en bedrijfsleven staan komende jaren op de voorgrond. Bezuinigingen van het Rijk op de WSW zullen de exploitatie onder druk zetten.


11. Gemeenschappelijke regeling Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert (CGM) te Cuijk

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Ontwikkelingen

Doel van de regeling is het bewerkstelligen van een kwalitatief hoogwaardige- en een doelmatige uitvoering door de Werkorganisatie CGM van de door de deel-nemende gemeenten aan de Werkorganisatie CGM opgedragen taken. Dit op basis van een jaarlijkse dienstverleningsovereenkomst. In voorkomende gevallen is het mogelijk dat er tussentijds in een separate deelopdracht taken door de deelnemende gemeenten aan de Werkorganisatie CGM worden opgedragen.

De gemeenten Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert.

Het algemeen bestuur bestaat uit een lid per deelnemende gemeente. De colleges en de burgemeesters wijzen, in onderling overleg, uit hun midden de leden en de plaatsvervangende leden per gemeente aan.

De begroting van CGM is gebaseerd op de uitkomsten van de dienstverlenings-overeenkomsten die de deelnemende gemeenten met de Werkorganisatie CGM afsluiten. In de programmarekening 2014 zijn de bijdragen voor de drie deel-nemende gemeenten opgenomen. De bijdrage 2016 voor de gemeente Grave is begroot op € 7.390.558.

Reserves en voorzieningen worden gevormd overeenkomstig de door het Algemeen Bestuur uitgevaardigde richtlijnen. Binnen de Gemeenschappelijke Regeling wordt geen eigen vermogen gevormd. De gemeenten dragen er zorg voor dat de Werkorganisatie CGM te allen tijde over voldoende middelen beschikt om aan al zijn verplichtingen jegens derden te voldoen.

Eigen Vermogen:per 31-12-2014 € 597.218

Vreemd Vermogen: per 31-12-2014 € 12.308.722

Resultaat: 2014: € 597.218

Een slagvaardige organisatie die de gemeentelijke taken zakelijk en professioneel uitvoert en tevens vorm geeft aan de lokale ambities van de drie gemeente-besturen. Een belangrijk uitgangspunt is dat de drie gemeenten (raad, college en burgemeester) en de gemeenten als rechtspersoon zelfstandig blijven.

De gemeenschappelijke regeling zal worden aangepast conform de gewijzigde wet op de gemeenschappelijke regelingen.


12. Gemeenschappelijke regeling openbaar basisonderwijs gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave, Mill en Sint Hubert.

Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Risico’s

Beleidsvoornemens

Het schoolbestuur van het openbaar primair onderwijs in de gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave en Mill en Sint Hubert is ondergebracht bij de Stichting Invitare Openbaar Onderwijs. Ofschoon het bestuur van het openbaar onderwijs is ondergebracht bij deze stichting heeft de gemeente op grond van artikel 48 van de Wet op het primair onderwijs een toezichthoudende taak ten aanzien van het openbaar onderwijs. Dit toezicht heeft betrekking op de algemene toegankelijkheid ongeacht geloofsovertuiging en op het voorzien van voldoende gelegenheid tot het volgen van openbaar onderwijs in de betrokken gemeenten. Voor de uitvoering van deze toezichthoudende taken, met uitzondering van de opheffing van scholen is een gemeenschappelijk orgaan ingesteld. Het toezicht van het gemeenschappelijk orgaan beperkt zich tot de in de wet genoemde taken. Het toezicht op het dagelijkse reilen en zeilen wordt uitgevoerd door een raad van toezicht.

De gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave en Mill en Sint Hubert.

De gemeente is vertegenwoordigd in het gemeenschappelijk orgaan door de portefeuillehouder onderwijs en neemt deel aan het bestuurlijk overleg.

De uitvoering van het secretariaat van het gemeenschappelijk orgaan wordt door de gemeente Cuijk verzorgd. De overige gemeenten dragen ieder hier financieel € 250 per jaar aan bij.

Niet van toepassing.

Als gevolg van een wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen dient de gemeenschappelijke regeling gewijzigd te worden. Mogelijk leidt dit tot andere invulling van de toezichthoudende functie met ingang van 1 januari 2016.


3.7 Paragraaf 7 GrondbeleidInleidingDe wetgever schrijft in artikel 16 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (kortweg: BBV) voor dat een gemeente in de jaarlijks bij de programmabegroting op te nemen paragraaf grondbeleid inzicht geeft in de navolgende zaken.• Een visie op het grondbeleid in relatie tot de te

realiseren doelstellingen van de programma’s die zijn opgenomen in de begroting.

• Een aanduiding van de wijze waarop het grondbeleid wordt uitgevoerd.

• Een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale bouwgrondexploitatie.

• Een onderbouwing van de geraamde winst-neming.

• De beleidsuitgangspunten met betrekking tot de reserves bouwgrondexploitatie in relatie tot de risico’s van de grondzaken.

Daarnaast is in de financiële verordening (artikel 18) van de gemeente Grave opgenomen dat er aandacht moet zijn voor de verwerving van gronden en de te ontwikkelen en in ontwikkeling genomen projecten.

De verantwoording met betrekking tot de grond-exploitaties vindt twee keer per jaar (bij de jaar-rekening en begroting) plaats om zodoende het proces te verankeren in de P&C-cyclus. Verder worden de tussentijdse bestuurlijke rapportages van de P&C-cyclus gebruikt om - zo nodig - verantwoording af te leggen over de grondexploitaties van de gemeente.

BeleidStructuurvisieDe structuurvisie Grave 2025 is begin 2014 vast-gesteld. De inhoud van de structuurvisie houdt verband met de mogelijkheden tot kostenverhaal voor wat betreft bovenwijkse voorzieningen en bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen.

GrondbeleidIn 2013 is de Nota grondbeleid herzien. In de herziene vastgestelde nota is het concept Sturend grondbeleid toegelicht. Dit concept gaat uit van

een manier van werken die, door de inzet van grondbeleidsinstrumenten welke worden toege-spitst op de locatie en situatie, leidt tot de tijdige bestuurlijke gewenste verandering in het ruimte-lijk grondgebruik. Het doel hiervan is het voeren van de regie over een ruimtelijke ontwikkeling. Daarnaast is het doel het kostenverhaal (verhaal van de kosten als gevolg van een door een markt-partij gewenste planologische verandering) zeker te stellen.

Gezien de beperkte grondposities van de gemeente Grave en de verruimde mogelijkheden ten aanzien van het kostenverhaal was een heroverweging van de te hanteren strategie van groot belang. Het op actieve wijze voeren van het grondbeleid is omgezet in een faciliterende opstelling van de gemeente met behoud van de regie over de ruimtelijke ontwikkelingen. Dit geldt zowel voor projecten die reeds in gang zijn gezet als voor projecten die nog opgestart worden. Een verdere toelichting vindt u in de Nota grond-beleid 2013.

GrondprijsbeleidIn de Nota grondbeleid 2013 is opgenomen op welke wijze de gemeente invulling geeft aan haar grondprijsbeleid. Per locatie (waar sprake is van gemeentelijk eigendom) wordt bezien welke grondprijsmethode(n) de meest aangewezen is (zijn). Dit sluit aan bij het in de Nota grondbeleid 2013 omschreven concept sturend grondbeleid. Mogelijk dat op termijn een heroverweging en harmonisatie van het grondprijsbeleid op regio-naal niveau plaatsvindt.

De parameters in de grondexploitatieDe invloed van gebruikte parameters in lang-lopende grondexploitaties is groot. Daarom is het van belang deze parameters zorgvuldig vast te stellen en jaarlijks te monitoren. De trends en ontwikkelingen die zich de afgelopen jaren hebben voorgedaan zijn hierbij van belang. Daarnaast zijn recente marktontwikkelingen van belang voor de verwachting van de ontwikkeling van de para-meters in de komende periode. In onderstaande tabel zijn de parameters verwerkt zoals we deze hanteren binnen de grondexploitatieprojecten. Het gehanteerde rentepercentage sluit aan op de rekenrente van de algemene dienst.


Parameters 2015 2016 2017 2018 2019

Rente 3,00% 3,00% 3,00% 3,00% 3,00% Kostenstijging 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% Opbrengstenstijging 0,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%

Soorten (grond)projectenWe kunnen 4 soorten (grond)projecten van de gemeente onderscheiden, namelijk de volgende:

Bouwgrond in exploitatie (BIE)BIE is een grondexploitatie in uitvoering. De gemeenteraad heeft dan de grondexploitatie-begroting vastgesteld die wordt uitgevoerd. De grondexploitatiebegroting geeft inzicht in de vervaardigingkosten van bouwrijp en woonrijp maken van de locatie. Die kosten worden geacti-veerd ofwel bijgeschreven op het balansactief. Activering van de gemaakte kosten is acceptabel omdat grondexploitatie geen éénjarig proces is. Is er sprake van een gepland tekort dan wordt dat verlies onmiddellijk genomen in de vorm van een voorziening. Is er echter sprake van een gepland overschot dan wordt het resultaat gewoonlijk genomen voor zover dat met voldoende zekerheid gerealiseerd is of bij voortdurende onzekerheid pas geheel aan het einde van het proces.

Niet in exploitatiegenomen grond (NIEGG)Niet in exploitatie genomen (bouw)grond (NIEGG) is meestal anticiperend of strategisch aangekocht. Er is dan nog geen grondexploitatiebegroting, maar de grond past wel in gedachten (verwach-tingen) over gemeentelijke bebouwingsuitbreiding. Voor deze grond moet een reëel en stellig voor-nemen bestaan dat deze in de nabije toekomst zal worden bebouwd. Deze verwachting moet zijn gebaseerd op een raadsbesluit waarin inhoud wordt gegeven aan ambitie en planperiode. NIEGG bevindt zich dan als het ware op de startlijn van de ‘ver-vaardigingfase’ vanwege de intenties met de grond.

Verspreide grondenHieronder vallen de zogenoemde ruilgronden. Deze gronden zijn dus niet aangekocht met het stellige voornemen tot toekomstige bouw, maar om op afzienbare termijn te ruilen voor gronden waarop wel een toekomstige bouw is c.q. wordt voorgenomen. Omdat er voor deze ruilgronden geen vervaardigingproces zal gaan plaatsvinden, kan er geen sprake zijn van activeerbare vervaar-digingkosten.

BGE gerelateerde projectenEr zijn ook ruimtelijke projecten waarbij de gemeente niet zelf verantwoordelijk is voor de grondexploitatie, maar slechts een faciliterende rol vervult. Dit zijn aan de bouwgrondexploitatie (BGE) gerelateerde projecten. De gemeente dient in dit soort projecten aan kostenverhaal te doen in het kader van de grondexploitatiewet. De te ontvangen vergoedingen (exploitatie-bijdragen) en te maken kosten worden bij de algemene dienst geadministreerd, uitgevoerd en verantwoord.

Uitvoering van het grondbeleidBouwgrond in exploitatie (BIE)Binnen de gemeente is het volgende drietal grondexploitaties actief.

Bouwgrond in exploitatieDe BonsDorpshart VelpDe Stoof fase 2

Voor de gronden die in eigendom zijn van de gemeente zijn grondexploitatieberekeningen gemaakt en vastgesteld. Deze zijn geactualiseerd per 1 januari 2015. Een financieel en programmatisch overzicht van de grondexploitaties is opgenomen in de tabel onder ‘Resultaten bouwgrondexploitatie’.

Niet in exploitatiegenomen grond (NIEGG)Op dit moment zijn er in Grave geen gronden als NIEGG gecategoriseerd.

Verspreide gronden De gemeente is eigenaar van ca. 110 ha. landbouw-grond, waarvan ca. 70 ha. in reguliere pacht is uitgegeven. Deze pachtvorm wordt telkens van rechtswege met 6 jaar verlengd. De overige ca. 40 ha. wordt in geliberaliseerde pacht uitgegeven en is na verloop van de pachttermijn direct beschikbaar om ingezet te worden bijvoorbeeld voor compensatiedoeleinden of ten behoeve van de verkoop. De opbrengst van de door de gemeente pacht uit-gegeven 110 ha. grond is geraamd op € 70.000,-


per jaar. Voor wat betreft de reguliere pacht-gronden is de hoogte van de pachtopbrengst onder andere afhankelijk van het periodiek door de rijksoverheid vast te stellen pachtnormenbesluit.

BGE gerelateerde projectenDe verantwoording in deze paragraaf beperkt zich tot de grondexploitaties waarbij de gronden in eigendom van de gemeente zijn. Er is een aantal projecten waarbij de gemeente niet over eigendom beschikt, maar slechts een faciliterende rol vervult, de hiervoor beschreven bouwgrondexploitatie (BGE) gerelateerde projecten. Dergelijke projecten worden geheel voor rekening en risico van een marktpartij ontwikkeld. Wel dient de gemeente aan kostenverhaal op basis van de grondexploitatiewet te doen. Dit kostenverhaal kan plaatsvinden door het sluiten van een exploitatieovereenkomst met een ontwikkelaar of het vaststellen van een exploitatieplan tegelijk met het bestemmings-plan. Overeenkomsten kunnen voorafgaand (anterieure overeenkomst) aan de vaststelling van een exploitatieplan worden gesloten. Nadat het bestemmingsplan en het exploitatieplan zijn vastgesteld is een privaatrechtelijke overeenkomst ook mogelijk (posterieure overeenkomst) maar die moet dan overeenkomen met de bepalingen uit het exploitatieplan. De te verhalen kosten zijn opgenomen in de kostensoortenlijst in het Bro (Besluit ruimtelijke ordening). De aard en de omvang van de (maxi-maal) verhaalbare plankosten zijn opgenomen in het ontwerp van de ministeriële regeling plan-kosten exploitatieplan. Deze regeling is nog niet formeel vastgesteld en heeft nog geen rechts-kracht. Op dit moment is nog niet duidelijk wanneer deze regeling definitief wordt. De in de kostensoortenlijst opgenomen kostenelementen en de plankosten kunnen afdwingbaar worden verhaald via of de omgevingsvergunning dan wel via een overeenkomst.

De taak van de gemeente binnen de BGE-gerela-teerde projecten is met name toetsend en faciliterend. Het gaat dan onder meer om het controleren van namens marktpartijen opgestelde bestemmingsplannen en input geven voor een programma van eisen inzake de civieltechnische werkzaamheden als gevolg van het plan.

Plankosten initiatieffaseIedere ruimtelijke ontwikkeling van betekenis kent een eerste stadium waarin het niet duidelijk is of er überhaupt een concreet plan bij de gemeente wordt ingediend. In deze fase is er vaak overleg nodig tussen gemeente en ontwikkelaar om te kunnen bepalen of de voorgestelde ontwikkeling kans van slagen heeft. Het is in deze fase nog niet bekend of partijen met elkaar gaan contracteren en het doorlopen van een planologische procedure nodig is. De gemeente heeft er belang bij zo weinig mogelijk tijd te besteden aan een plan zonder contract, maar tegelijk is het onmogelijk zonder enige vorm van verkenning van de haalbaarheid een ruimtelijk plan al dan niet in behandeling te nemen. Om deze reden is er een budget ‘Plankosten initiatieffase projecten algemeen’ ter grootte van € 10.000,00 vrijgemaakt. Dit budget wordt aangewend voor de kosten die de gemeente maakt tijdens de initiatieffase zonder uitzicht op een overeenkomst (en vergoeding van die kosten). Zodra er overeenstemming is bereikt met de ontwikkelende partij over een exploitatiebijdrage vindt er een verrekening plaats met deze post. Zo blijft er inzicht in en controle op de ten behoeve van het plan te maken (ambtelijke) kosten.

Resultaten bouwgrondexploitatieHoewel er tekenen van herstel zichtbaar zijn verkeert de woningmarkt nog steeds in onrustig vaarwater. De financiële ontwikkeling van de grondexploitaties heeft dan ook aanhoudend bijzondere aandacht. Alle grondexploitaties zijn cijfermatig herzien per prijspeil 1 januari 2015. De volgende vijf P’s vormen de leidraad bij de inhoudelijke herziening: programma, planning, parameters, prijs en plankosten. Door de grond-exploitaties op basis van deze onderdelen te actualiseren blijven de uitgangspunten zo realistisch mogelijk. In de tabel op de volgende pagina is een overzicht opgenomen van alle actieve grond-exploitaties binnen de gemeente Grave. Per grond-exploitatie is aangegeven wat de netto contante waarde is, het verschil met de netto contante waarde van de vorige herziening, de hoogte van de eventuele voorziening, de looptijd en de programmering.


WinstnemingenDe regels met betrekking tot de winstneming zijn in 2012 door de commissie BBV aangescherpt. In deze notitie staan zogenaamde stellige uitspraken en aanbevelingen waar gemeenten rekening mee moeten houden bij hun grondexploitaties. Ten aanzien van de winstnemingen heeft de commissie in zijn aanbevelingen aandacht gevraagd voor het voorzichtigheidsbeginsel. Er is momenteel geen sprake van tussentijdse winstnemingen binnen de Graafse grondexploitatie.

Reserves, voorzieningen en weerstands-vermogenDe vermogenspositie van de grondexploitatie bestaat uit diverse reserves en voorzieningen die van voldoende niveau moeten zijn om de grond-exploitatie te kunnen ‘betalen’ totdat de projecten volledig zijn gerealiseerd.

ReservesNet als bij de voorzieningen (zie hierna) is onder-scheid gemaakt in grondexploitatieprojecten en overige projecten waarin de gemeente participeert (BGE-gerelateerde projecten). Voor de grond-exploitaties is een risicoanalyse uitgevoerd. Deze analyse heeft ertoe geleid dat de risicobuffer is gesteld op € 0,00 voor de reguliere grondexploi-taties. Geen van de grondexploitaties heeft een negatieve contante waarde bij een pessimistisch scenario.

VoorzieningenVoorziening verliesgevende complexenDeze voorziening dient om grondexploitaties die in de toekomst naar verwachting verliezen zullen opleveren te dekken. Aangezien er per 1 januari 2015 en na de in deze nota voorgestelde besluit-vorming geen complexen zijn met een geprog-nosticeerd verliesgevend resultaat is de stand van deze voorziening 0.

WeerstandsvermogenHet totale bedrag aan toekomstige opbrengsten voor de grondexploitatieprojecten is aanzienlijk hoger dan de boekwaarde van deze projecten ad € 375.428 (per 1-1-2015, jaarrekening). Met andere woorden: in casu is ruim voldoende weerstandsvermogen aanwezig.

Zakelijke toelichting grondexploitatieprojectenHieronder is een korte stand van zaken weer-gegeven ten aanzien van de grondexploitatie-projecten binnen de gemeente Grave. Het gaat slechts om projecten waar de gemeente een eigen grondpositie heeft.

De BonsDe realisatie van een campusachtig bedrijventerrein op het voormalige terrein Generaal De Bonskazerne. De gemeente is initiatiefnemer van het project en is grondeigenaar. Er worden bedrijfskavels en kavels voor bedrijfswoningen (werken en wonen) aangeboden.Publiekrechtelijk is de gemeente faciliterend via onder meer het beeldkwaliteitplan, de te volgen ruimtelijke procedures en vergunningaanvragen. De privaatrechtelijke rol van de gemeente is als ontwikkelaar van het gebied, eigenaar van de grond (openbare ruimte en de te verkopen kavels) en als deelnemer in de vereniging van eigenaren door kavelbezit. In 2015 is op basis van een herverkaveling het nieuwe bestemmingsplan ‘Zuidelijk Hof’ vastgesteld, waarmee initiatieven tot ontwikkelingen kunnen worden opgestart.

De Stoof fase 2De afronding van een woonwijk in Grave. De gemeente is initiatiefnemer van het project en is grondeigenaar. Het project is op de ontwikkeling van een kavel na afgerond. In de notitie ‘Woning-bouwprogrammering Grave’ is ruimte geboden voor de ontwikkeling van maximaal vijftien wooneen-heden. In 2014 en 2015 hebben zich enkele geïnteresseerden partijen gemeld. Doel is om op korte termijn over te gaan tot gronduitgifte.

Dorpshart VelpDe eerste fase van Dorpshart Velp is afgerond, de tweede fase die nog gerealiseerd moet worden, bestond uit een programma van negen apparte-menten. De ontwikkelaar van het project heeft aangegeven dat zij een ander programma wenst. In overleg met de Bewoners Vereniging Velp zal de ontwikkelaar met een nieuw plan op maat komen. Gemeente en ontwikkelaar zullen hiertoe een aanvullende realisatieovereenkomst sluiten. Nadat er overeenstemming is over de overeenkomst zal er voor deze fase een nieuwe bestemmings-planprocedure gestart worden.


Het woningbouwprogramma (WBP)

InleidingHet actuele WBP voor de periode 2012-2027 is in 2011 vastgesteld. Het WBP bestaat uit het basis-woningbouwprogramma dat steunt op het meest recente rapport van Companen, en de zogenoemde werklijst woningbouwprogramma die een vertaling is van het basiswoningbouwprogramma naar projectlocaties. Het WBP is enerzijds een kompas voor de uitvoering van plannen op korte termijn en geeft anderzijds speelruimte aan het college en aan de gemeenteraad om te anticiperen op eventuele marktinitiatieven.

Regionale woningmarktstrategie Land van CuijkIn maart 2013 is de regionale woningmarkt-strategie Land van Cuijk vastgesteld.

De regionale woningmarktstrategie is een gemeen-schappelijk product van de samenwerkende

gemeenten in het Land van Cuijk en de in de regio werkzame woningcorporaties Mooiland en Wonen Vierlingsbeek. De regionale woningmarktstrategie kent twee belangrijke opgaven. Enerzijds is er sprake van teruglopende verkoopcijfers, waardoor nieuw-bouwprojecten moeizaam van de grond komen. Anderzijds is er nog steeds sprake van een groeiende behoefte aan woonruimte. De opgave is hiermee tweeledig:a. Aanpak van de huidige woningmarkt en het

vlottrekken daarvan.b. Faciliteren van de duurzame vraag; zorgdragen

voor voldoende woningen in aantallen en kwaliteit.

De planning uit het WBPIn onderstaand schema zijn per kern de gepro-grammeerde woningaantallen tot en met 2024 weergegeven.

90 PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | BIJLAGE

Bijlage 1 BeleidskadersBeleidskaders programma 1Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur

Dienstverlening:• Verordening BasisRegistratie Personen (2014)• Beheerregeling Gemeentelijke Basisregistratie

Personen, gemeente Grave (2014)• Privacyreglement Gemeentelijke Basisregistratie

Personen, gemeente Grave (2014)• Reglement Burgerlijke Stand 1999

Veiligheid:• Integraal Veiligheidsplan Gemeente Grave

2015 – 2018• Algemene Plaatselijke Verordening Grave • Veiligheidsarrangement Jongeren, alcohol,

drugs en vandalisme 2015 - 2018• Beleidsregels Wet Bibob • Beleidsregels bestrijding voetbalvandalisme en

ernstige overlast • Verordening binnentreden Noodverordeningen

Bestuur:• Verordening toekinning erepenning• Inspraakverordening• Verordening Burgerinitiatief• Verordening op de rekenkamercommissie

LvC 2014• Verordening op de raadscommissies 2014• Verordening Commissie Bezwaarschriften

Beleidskaders programma 2 Openbare ruimte

Openbare ruimte:• Beheerplan wegen 2015-2018• Beheerplan openbare verlichting 2014 -2018• Verbreed gemeentelijk rioleringsplan 2015-2019• Beheerplan Civiele Objecten 2014 -2018• Beheerplan openbaar groen en spelen 2014 -2018• Beheerplan Gemeentelijke gebouwen 2014 - 2018• Beheerplan schoolgebouwen. 2010 - 2015

Recreatie en toerisme:• Strategische Visie voor het Land van Cuijk (2013)• De Identiteit van het Land van Cuijk (2013)• Beleidsnota Toerisme en Recreatie 2010 – 2020

(2009)• Visie Waterfront Grave (2013)

Beleidskaders programma 3 Bouwen, wonen en milieu

Omgevingsrecht:• Projectenboek Grave gaat voor Groen 2015-2018• Regionale nota bodembeleid met bodem-

kwaliteitskaarten• Regionaal Convenant Duurzaam Bouwen

2013-2016• Energieakkoord (landelijk)• Integraal toezicht- en handhavingsplan (ITHP)• Landelijke Handhavingstrategie (LHS)• Beleidsregel toezicht en handhaving Drank- en

Horecawet• Handhavingsbeleid evenementen• Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting• Structuurvisie Grave 2025• Erfgoedplan ‘Erfgoed voor het voetlicht’• Archeologisch beleidsplan• Beeldkwaliteitsplannen• Welstandsnota• Woningbouwprogramma Grave• Procedureregeling planschadevergoeding

Economische zaken:• Beleidsnota Economie 2012-2015: ‘Van stilstand

naar vooruitgang: Grave bekent kleur!’ (2011)

Afvalinzameling:• Afvalstoffenverordening regio LvC en Boekel (2011)• Verordening reinigingsheffingen Grave (2014)• Verordening verlenen van inzamelvergoedingen

aan non-profitinzamelaars van oud papier (2005)• Landelijk afvalbeheerplan (LAP)• Raamovereenkomst verpakkingen en

verpakkingenbelasting• Regionale afvalvisie

Beleidskaders programma 4 Kind, cultuur en sport

Onderwijs en kinderopvang:• Gemeenschappelijke regeling Openbaar Basis-

onderwijs gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave, Mill en Sint Hubert (2003)

• Verordening voorzieningen huisvesting onder-wijs gemeente Grave 2015

• Verordening leerlingenvervoer gemeente Grave 2013

PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 - GEMEENTE GRAVE | BIJLAGE 91

• Verordening materiële en financiële gelijkstelling onderwijs gemeente Grave 2013

• Verordening overleg lokaal onderwijsbeleid gemeente Grave 2013

• Nota Lokale Educatieve Agenda 2013 – 2016• Afwegingsmodel handhaving kinderopvang en

peuterspeelzalen 2012, Land van Cuijk

Cultuur:• Subsidieverordening Gemeentelijke

Monumenten Grave 2003• Erfgoedverordening Grave 2010• Erfgoedplan ‘Erfgoed voor het voetlicht’,

inclusief erfgoedagenda 2013 – 2018• Nota Archeologie Grave 2012• Biblioplus, beleidsvisie 2011-2015: kiezen voor

jeugd, kwaliteit en toegankelijkheid• Algemene subsidieverordening Gemeente

Grave 2011

Sport:• Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk

2013 – 2016• Algemene subsidieverordening Gemeente

Grave 2011

Beleidskaders programma 5 Maatschappelijke ondersteuning

Leefbaarheid:• Strategische visie voor het Land van Cuijk

inclusief uitvoeringsprogramma (2013)• Convenant wijken dorpsraden gemeente

Grave (2012)• Kadernota beheer en exploitatie gemeen-

schapsaccommodaties 2010• Algemene subsidieverordening Grave 2011 en

de hieraan verbonden beleidsregels

Jeugdhulp en gezondheidszorg:• Verordening jeugdhulp gemeente Grave (2015)

en de daarbij horende nadere beleidsregels• Functioneel Ontwerp Transitie Jeugdzorg

Noordoost Brabant (2014)• Beleidsplan jeugdhulp Land van Cuijk (2015)• Regionaal Inkoopkader Jeugdhulp 2016 (2015)• Implementatieplan Jeugdzorg Noordoost

Brabant (2014)• Dienstverleningsovereenkomst jeugdwet

• Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk 2013-2016

• Projectplan alcoholpreventie ‘Think before you drink’ 2013-2016

• Het preventie- en handhavingsplan alcohol 2014 – 2015 – 2016

• “Ouderenzorg in beeld gebracht.” Nota ouderenbeleid gemeente Grave 2003

• Notitie regionale samenwerking ouderen Maas- land 2010-2011 “Kwetsbare ouderen centraal.”

Inkomensvoorziening:• Afstemmingsverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2015• Handhavingsverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2015• Verordening bestuurlijke boete bij recidive 2015• Verordening Kinderopvang 2009• GR Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant• Kadernota Participatie Land van Cuijk

Werk en activering:• Re-integratieverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2015• Verordening Tegenprestatie 2015• GR Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant• Kadernota Participatie Land van Cuijk

Minimabeleid:• Verordening Individuele Inkomenstoeslag 2015• Verordening Individuele Studietoeslag 2015• Beleidsplan integrale gemeentelijke schuldhulp-

verlening 2016 – 2019

Maatschappelijke ondersteuning:• Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar

Wmo deel I (BNO-o)• Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar

Wmo deel II (BNO-o)• Verordening en beleidsregels Wmo 2015• Regionaal Mantelzorgbeleid Land van Cuijk 2013• Startnotitie Beschermd Wonen 2015 (BNO-o)• Algemene subsidieverordening• Regionale visie op welzijn Brabant Noordoost-

oost (2013)• Notitie Sociale wijknetwerken 2015


Beleidskaders algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien:• De Financiële verordening Grave 2014 • Nota treasury- en rentebeleid 2013

Beleidskaders paragraaf 1 Lokale heffingen

Belastingtarievenbeleid 2016:• Voortzetten van de gemaakte keuzes vanuit het

verleden. Voorwaarde is dat deze keuzes nog voldoende aansluiten bij de huidige situatie.

• Toepassen van het profijtbeginsel en het beginsel van maximale realisatie.

• Uitgaan bij de heffingen en leges van het principe van kostendekkend werken.

• De tarieven hondenbelasting, leges, lijkbezorgings-rechten, marktgelden en reclamebelasting volgen in beginsel de jaarlijkse inflatie 0,75%.

• De marktgelden worden met 10% extra verhoogd (taakstelling 2014).

• De tarieven reclamebelasting worden alsnog met 1,5 % extra verhoogd: totale verhoging 2,25%.

• Verhogen van de tarieven ozb met 3,25%. • Verhogen van de tarieven rioolheffing met 1,5%

volgens het VGRP 2015-2019.• Handhaven van de tarieven reinigingsheffingen

gezien de stand van de voorziening.

Lokale lasten:• Wettelijk kader.• Bestuursakkoord 2014-2018.• Diverse belastingverordeningen, beleidsregels,

beleidsnota’s en jurisprudentie.• Uitgangspunten Begroting 2016.


Bijlage 2 Reserves en voorzieningenBij

Bij

1-1-2016

1-1-2016

Reserves

Voorzieningen

Ultimo 2016

Ultimo 2016

Af

Af

Ultimo 2017

Ultimo 2017

Ultimo 2018

Ultimo 2018

Ultimo 2019

Ultimo 2019

Algemene reserve

Algemene reserve (vrij besteedbaar)

Algemeen weerstandsvermogen

Totaal algemene reserve

Huisvesting en onderwijs AZC-scholen

Mobiliteitsfonds

ICT

Nieuwbouw Stadhuis

Materieel Buitendienst

Stimulering deelnemers FPU lokaal niveau

Reconstructie algemeen (v/h groenfonds)

Gemeentelijke Monumenten

Opleidingsfonds

Gerealiseerde opslag Bovenwijkse voorzieningen

Exploitatieres.verk.brandweerkaz. Veiligheidsregio

Totaal bestemmingsreserve

TOTAAL EIGEN VERMOGEN

Wijk- en Dorpsbeheer

Pensioenaanspraken wethouders

Voorziening vervroegde uittreding / Stuwmeer uren

Vervanging riolering (rioolbeheersplan)

Vz Egalisatie toerisme en recreatie

Voorziening woonrijpmaken afgesloten complexen

VRZ afvlakk.tarief reinigingshef.gelden derden

Onderhoud gemeentelijke gebouwen (gebouwennota)

Huisvesting scholen

Onderhoud openbare verlichting

Onderhoud wegen en fietspaden (wegennota)

Vz openbare ruimte en civiele objecten

Vz groen

TOTAAL VOORZIENINGEN

5.000.000 - - 5.000.000 5.000.000 5.000.000 5.000.000

3.138.723 870.000 821.311 3.187.412 3.524.101 4.260.790 4.997.479

2.148.927 - 125.000 2.023.927 1.898.927 1.773.927 1.648.927

10.287.650 870.000 946.311 10.211.339 10.423.028 11.034.717 11.646.406

99.997 - - 99.997 99.996 99.996 99.996

- - - - - - -

1.926.224 - - 1.926.224 1.926.224 1.926.224 1.926.224

3.842.353 - 216.855 3.625.498 3.408.643 3.191.788 2.974.933

406.363 - -12.000 418.363 430.363 442.363 454.363

18.840 - - 18.840 18.840 18.840 18.840

30.513 - - 30.513 30.513 30.513 30.513

26.600 - - 26.600 26.600 26.600 26.600

27.824 - - 27.824 27.824 27.824 27.824

115.625 - - 115.625 115.625 115.625 115.625

460.000 - - 460.000 460.000 460.000 460.000

6.954.339 - 204.855 6.749.484 6.544.628 6.339.773 6.134.918

17.241.989 870.000 1.151.166 16.960.823 16.967.656 17.374.490 17.781.324

2.007 - - 2.007 2.007 2.007 2.007

917.060 52.440 - 969.500 1.021.940 1.074.380 1.126.820

72.000 - - 72.000 72.000 72.000 72.000

4.814.406 - -165.045 4.979.451 5.137.422 5.346.024 5.602.378

9.557 - 1.910 7.647 5.737 3.827 1.917

37.962 - - 37.962 37.962 37.962 37.962

167.585 - 7.500 160.085 152.585 145.085 137.585

809.929 76.500 97.670 788.759 767.589 746.419 725.249

275.990 65.000 352.000 -11.010 -11.010 -11.010 -11.010

0 - - 0 0 0 0

406.776 427.240 416.200 417.816 428.856 429.896 857.136

16.197 40.320 37.000 19.517 17.837 14.157 64.477

0 - 166.000 -166.000 -336.000 -506.000 -506.000

7.529.468 661.500 913.235 7.277.733 7.296.924 7.354.747 8.110.521


Bijlage 3 Lijst met gebruikte afkortingenOrganisatorischAfd. AfdelingBV BedrijfsvoeringCGM Cuijk, Grave en Mill en Sint HubertP&O CGM Personeel & Organisatie Cuijk, Grave

en Mill en Sint Hubert

OverigAMHK Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld

en KindermishandelingAPV Algemene Plaatselijke VerordeningASV Algemene subsidie verordeningAWBZ Algemene Wet Bijzondere ZiektekostenAZC AsielzoekerscentrumBBV Besluit begroting en verantwoording

provincies en gemeentenBBZ Besluit bijstandverlening zelfstandigenBCA Bestuurscommissie AfvalinzamelingBGE BouwgrondexploitatieBGPG Bureau Grootschalig Publieke GezondheidBHIC Brabants Historisch CentrumBIBOB Wet bevordering integriteitsbeoor-

delingen door het openbaar bestuurBIE Bouwgrond in ExploitatieBNG Bank Nederlandse GemeenteBOA Buitengewoon opsporingsambtenaarBPR BurgerparticipatieraadBro Besluit ruimtelijke ordeningBRP Basisregistratie personenBrp Basisrioleringsplan BTW Belasting toegevoegde waarde

(= omzetbelasting)Buig Bundeling uitkeringen inkomens-

voorziening gemeenteBurap Bestuursrapportage (ten behoeve van

de raad)BV / B.V. Besloten VennootschapB&W (college van) burgemeester en

wethoudersCIE CommissieCJG Centrum Jeugd en GezinC.q. Casu quoCTB Centrale toegang bemoeizorgCVV Collectief vraagafhankelijk vervoerD.m.v. Door middel vanDUO Dienst Uitvoering OnderwijsE.e.a. Een en anderEKD Elektronisch Kind Dossier

EPG Economisch Platform GraveEtc. Et cetera FTE / fte FulltimerequivalentGBA Gemeentelijke BasisadministratiesGBB Grond- en Bouwbedrijf GBB GFT Groente-, Fruit- en TuinafvalGGA Gebiedsgerichte Aanpak verkeer en

vervoerGGD Gemeenschappelijke gezondheidsdienstGGZ Geestelijke gezondheidszorgGHOR Geneeskundige hulpverlening

organisatie in de regioGMC Gemeenschappelijke MeldCentraleGPR Gemeentelijke Praktijk RichtlijnGR Gemeenschappelijke RegelingGROP Gemeentelijke Rampen opvang planGRP Gemeentelijk rioleringsplanHa HectareHbh Hulp bij het huishoudenHra Huishoudelijk restafvalHTV Handhaver toezicht en veiligheidIBN Integrale Bedrijven Noordoost BrabantIBT Inter Bestuurlijk ToezichtICT Informatisering- en Communicatie-

technologieIDOPS Integrale dorpsontwikkelingsplannen IH Integrale HandhavingIKC Integraal KindcentrumIOAW Inkomensvoorziening oudere en

gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers

IOAZ Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze zelfstandigen

ITHP Integraal toezicht en handhavingsplanIV Integrale VeiligheidI.v.m. In verband metJOP Jongeren ontmoetingsplekKCV Kleinschalig Collectief VervoerKg KilogramLAP Landelijk afvalbeheerplanLEA Lokale educatieve agendaLMO Landelijke meldkamer organisatieLOD Landelijke OpschoondagLOG Landbouw ontwikkelingsgebiedLV Landelijke voorzieningLvC Land van CuijkLVWOZ Landelijke Voorziening WOZMBO Middelbaar Beroeps Onderwijs


M.b.t. Met betrekking totMFC Multifunctioneel CentrumNIEGG Niet in exploitatie genomen grondN.n.b. Nog niet bekendNO NoordoostNUP Nationaal UitvoeringsprogrammaNV / N.V. Naamloze VennootschapN.v.t. Niet van toepassingO.a. Onder andereOAS Optimalisatie Afvalwater StudieODBN Omgevingsdienst Brabant NoordOGGZ Openbare Geestelijke GezondheidszorgOTO Opleidings-,trainings- en oefeningsplanOV Openbaar Vervoer en Openbare

VerlichtingOZB Onroerende zaakbelastingenPag. PaginaP&C Planning & ControlPGB Persoonsgebonden BudgetPm pro memorie (= ter herinnering) PNM Platform Noordelijke MaasvalleiPoho Portefeuillehoudersoverleg PSHi Psychosociale hulpverlening bij

incidentenRAV Regionale Ambulancevoorziening RBL Regionaal Bedrijvenpark LaarakkerRBL-BNO Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig

Schoolverlaten Brabant NoordoostRBS RaadsbesluitRBT Regionaal Bureau voor ToerismeRCZ Regionale compensatie zorgkostenREC Regionaal Expertise CentrumREV Rentabiliteit Eigen VermogenRIEC Regionaal Informatie en Expertise

CentrumRIGOM Regionaal Instituut Gecoördineerd

Ouderenwerk MaaslandRMB Regionaal MilieubedrijfRMC Regionaal Maatschappelijk CentrumRO Ruimtelijke OrdeningROC Regionaal opleidingscentrumRTGB Regeling toezicht geweldsbeheersing BOA Buitengewoon Opsporings AmbtenaarRUDDO Regeling Uitzettingen en derivaten

decentrale overhedenRVML Regionaal Veiligheidshuis Maas en

LeijgraafSCP Sociaal Cultureel PlanbureauSISA Single Information, Single Audit

T.b.v. Ten behoeve vanTIC Telefonisch Informatie CentrumT.o.v. Ten opzichte vanUWV Uitvoeringsinstituut Werknemers - verzekeringenVGRP Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanVNG Vereniging van Nederlandse GemeentenVRI Verkeersregelinstallatie VROM (ministerie van) Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en MilieubeheerVTA Visual Tree AssessmentVTH Veiligheid Toezicht en HandhavingVVE Voor- en Vroegschoolse Educatie VVV Verenigingen voor Vreemdelingenverkeer VWS (ministerie van) Volksgezondheid,

Welzijn en SportWABO Wet algemene bepalingen omgevings-

recht WAJONG Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening

voor JonggehandicaptenWAZ Wet ambulancezorgWBP Woningbouwprogramma (wet) FIDO (wet) Financiering Decentrale Overheden(wet) Oké (wet) Ontwikkelingskansen door

Kwaliteit en Educatie (wet) WOZ (wet) Waardering onroerende zakenWGS Wet gemeentelijke schuldhulpverlening WI Wet Inburgering Wion Wet Informatie-uitwisseling Onder-

grondse NettenWIZ Werk, Inkomen en ZorgWmo Wet maatschappelijke ondersteuningWNT Wet Normering TopinkomensWPG Wet publieke gezondheidWvr Wet veiligheidsregio’s WSW Wet sociale werkvoorzieningWW WerkloosheidswetWWB Wet werk en bijstandZLTO Zuidelijke land- en tuinbouw organisatieZ.s.m. Zo spoedig mogelijk

2016-2019 - CGM · 2.1 Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuur 13 2.2 Programma 2...

Documents

Transcript of 2016-2019 - CGM · 2.1 Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuur 13 2.2 Programma 2...