2015Van a tot zorg

2 Voorwoord

Het jaar 2015 ligt alweer achter ons. Tijd om een

balans op te maken. In dit jaarverslag worden een

aantal aspecten van onze activiteit uitgelicht. Het

is slechts een uittreksel van wat ons ziekenhuis

te bieden heeft. Met onze oprechte dank aan

alle artsen en medewerkers van ons huis die

zich dagelijks inzetten om de best mogelijke

kwaliteit op maat van de patiënt te leveren en

ervoor te zorgen dat dit in de best mogelijke

omstandigheden gebeurt. Voor dit laatste zijn

onze ondersteunende diensten evenzeer van

groot belang. Zij worden weleens vergeten in het

“zieken”-huis verhaal. Onze kerntaak is inderdaad

zorg. De patiënt komt naar ons of wordt naar ons

doorverwezen omdat hij een gezondheidsprobleem

heeft. Maar die zorg kan slechts renderen wanneer

ook de zorgondersteunende diensten zoals IT,

schoonmaak en hygiëne, technieken, logistiek,

administratie, … dit optimaal ondersteunen.

Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV is één van

de grootste werkgevers van de regio. We bieden

een uitgebreid gamma jobs aan van laag- tot

hooggeschoold en zijn daarom niet alleen een

grote werkgever maar ook een werkgever met een

gevarieerd aanbod. Het ziekenhuis heeft daarom

een belangrijke maatschappelijke rol te vervullen,

niet alleen in de gezondheidszorg maar ook op

economisch en sociaal gebied. Onze medewerkers

zijn globaal zeer tevreden en zeer trouw aan ons

huis, wat van ons niet alleen een grote maar ook

een gegeerde werkgever maakt.

In de huidige tijden van burn-out, depressies en

toenemende stress blijft het een uitdaging om

een goed evenwicht te vinden tussen kwaliteit

van leven en inzet op het werk. De toenemende

druk vanwege de overheid om de middelen in de

gezondheidszorg verder te beperken en steeds

meer eisen en verwachtingen op te leggen, maakt

dat de druk op de organisatie en daarmee de

druk op de medewerker toeneemt. We willen dan

ook pleiten om de nodige mensen en middelen

te blijven voorzien zodat onze patiënt niet in de

kou komt te staan. Uiteraard is het belangrijk

dat we correct en spaarzaam omgaan met de

ons toebedeelde overheidsmiddelen. Uiteraard

is het belangrijk dat er efficiënte en effectieve

zorg wordt geleverd. Maar bij dit alles mogen we

onze medewerkers niet uit het oog verliezen. Het

zijn zij die het uiteindelijk moeten kunnen blijven

waarmaken. Wij willen graag als grote werkgever

blijven garant staan, niet alleen voor het welzijn

van onze patiënt, maar ook voor het welzijn van

onze werknemers.

In naam van alle bestuursleden, van alle

directieleden, van alle leidinggevenden en alle

medewerkers bieden wij u ons jaarverslag 2015 aan.

VOORWOORD

Hans Rigauts

Algemeen directeur

Dirk De fauw

Voorzitter Algemene Vergadering

3Inhoud

VOORWOORD................................................................................................................. 2

BELEID .......................................................................................................................... 4Keuzes maken in uitdagende tijden 5

ZORG ............................................................................................................................. 6Professionele vroedkundige begeleiding van zwangerschap tot ouderschap 7

10.000ste gastric bypass operatie uitgevoerd 11

De sociale dienst in ons ziekenhuis 12

Referentiecentrum gynaecologische robotchirurgie 14

Infrarood: van afstandsbediening over nachtkijkers tot chirurgie 16

Hybride zaal: optimale integratie van beeldvorming en operatietechnieken 18

Het oncologisch centrum: een dienst vol uitdagingen naar de toekomst 20

Hersen(vlies)ontsteking: 1 test, 14 pathogenen, in 1 uur 22

Topjaar voor de afdeling hematologie 24

Het Multidisciplinair allergieteam 26

PROJECTEN................................................................................................................... 28Kwaliteit

Patiëntveiligheidscultuurmeting 29

Veilige zorg voor iedereen 30

ICT

Implementatie van het elektronisch medicatievoorschrift 31

Beveiligd printen werkt kostenbesparend 32

Logistiek

Automatische verdeling nieuwe arbeidskledij 33

Verbouwingen

Bouwen aan een gezonde toekomst 34

ZORG IN CIJFERS .......................................................................................................... 37

COLOFON ..................................................................................................................... 42

INHOUD

Beleid4

BELEID

5Beleid

Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV wil in de

toekomst haar tertiaire rol verder uitbouwen in

samenwerking met onze regionale partners. En dit

in een klimaat van vertrouwen, wederzijds respect

en taakafspraken die rekening houden met de

wensen en noden van elke partner. Bovendien

geënt op een logisch opgebouwd regionaal

gebied zodat de patiënt in eigen streek de best

mogelijke zorg aangeboden krijgt en slechts in

bijzondere situaties die regio moet verlaten. Dat

is geen eenvoudige oefening rekening houdend

met de historiek, eigenheid en ambities van

elke partner. Toch is de tijd rijp om dat alles

te overschrijden en samen te bouwen aan een

nog beter zorglandschap waarin de patiënt in

de eerste plaats centraal moet staan. In het jaar

2015 werden al belangrijke stappen genomen

om die regionale netwerking meer vorm te

geven. Met mijn dank aan alle collega’s van de

andere ziekenhuizen die met ons samenwerken

en nadenken in een klimaat van opbouwend

vertrouwen en de wil tonen om mee te denken

aan een langetermijnvisie. Het uitbouwen en

concretiseren van deze samenwerkingsverbanden

is de grote uitdaging voor 2016 en verder.

Ook de overheid stimuleert meer en meer

samenwerkingen die niet alleen de muren

van de ziekenhuizen overschrijden maar ook

transdisciplinair het zorglandschap doorkruisen

en vooral de patiënt, of liever het ziektebeeld

waarmee een patiënt geconfronteerd wordt,

centraal stellen. Dit lijkt me een positieve

evolutie waar ook AZ Sint-Jan zich graag voor wil

engageren.

Patiënt- of ziektebeeldgestuurde zorg en

netwerking zullen de manier waarop we vandaag

werken grondig bijsturen. Om dit alles te kunnen

waarmaken, zal ook de regelgeving en financiering

van de gezondheidszorg en de ziekenhuizen in het

bijzonder mee moeten evolueren. Dat wordt een

belangrijke uitdaging en een belangrijke kritische

succesfactor voor het welslagen van het nieuwe

ideeëngoed rond de zorg.

De toenemende budgettaire beperkingen en de

maatschappelijke druk om zorg meer en meer te

rationaliseren en te evalueren maakt de uitdaging

des te groter. Het leveren van zorgefficiëntie

en -effectiviteit en het aantonen van outcome

moeten geplaatst worden in een context van

respect voor artsen en medewerkers die deze

zorg moeten waarmaken. Hierbij mag de aandacht

voor onze medewerkers niet verloren gaan.

Zij moeten kunnen werken in een klimaat van

vertrouwen en respect voor de inspanningen die zij

leveren voor de patiënt en bij extensie voor onze

zorgmaatschappij. Zorg op mensenmaat kan enkel

wanneer we voldoende tijd en middelen voorzien

voor hen die deze zorg moeten leveren. Dat

laatste dreigt verloren te gaan in de toenemende

economisering en rationalisering van het

zorgproces. Daarom blijf ik pleiten voor zorg voor

onze (zorg)medewerker. Wanneer we dat uit het

oog verliezen, zal er op termijn ook geen zorg voor

onze patiënt meer zijn.

Hans Rigauts

Algemeen directeur

KEUZES MAKEN IN UITDAGENDE TIJDEN

6 Zorg

ZORG

Het vroedkundig team zorgt voor een optimale deskundige begeleiding.

7Zorg

VOEDKUNDEGedreven vroedvrouwen die professionaliteit hoog

in het vaandel dragen, staan klaar om aanstaande

moeders te begeleiden tijdens de zwangerschap

en bevalling. Na de bevalling omringen ze moeder

en kind met de nodige zorgen en wetenschappelijk

onderbouwde informatie en educatie.

INFORMATIE TIJDENS ZWANGERSCHAPOmdat zwangerschap en bevallen uniek zijn en het

ouderschap een uitdaging is, zorgt het vroedkundig

team op beide campussen voor een optimale

deskundige begeleiding.

Op campus Sint-Jan worden vier verschillende topics

of infoavonden tweemaandelijks georganiseerd.

Voor topic 1, 2 en 3 is er vrije toegang terwijl voor

topic 4 vooraf inschrijven vereist is.

Topic 1 kan bijgewoond worden vanaf 12 weken

zwangerschap en omvat 3 thema’s. Als eerste is de

gynaecoloog aan het woord die het voornamelijk

heeft over prenatale diagnostiek, de inhoud van

prenatale counseling en pijlers als basis voor

een gezonde zwangerschap. Vervolgens heeft

de sociaal werker het over de wetgeving rond

het moederschap, premies, ouderschapsverlof,

geboorteaangifte, … De medewerker van kraamzorg

sluit af met de hulpmogelijkheden in de thuissituatie

en tips voor een goede start.

Topic 2 wordt aangeraden vanaf 20 weken

zwangerschap. Hierin wordt de dienstverlening van

Kind & Gezin voorgesteld. Een verpleegkundige van

Kind & Gezin geeft ondersteunende info eens met

de baby thuis. Thema’s zoals groeien naar structuur

en ritme, veilig slapen, de baby- en peuteruitzet en

huilbaby’s worden besproken.

Topic 3 wordt aangeraden vanaf 20 à 24 weken

zwangerschap. De zwangere wordt door de

vroedvrouw ingelicht over het verblijf in de

kraamafdeling, de bewuste keuze voor borst- of

flesvoeding alsook situaties waarin niet alles

verloopt als verwacht bv. keizersnede, premature

bevalling, meerling, … krijgen hier de aandacht.

In topic 4 wordt de arbeid en bevalling van dichtbij

bekeken. De zwangere maakt er kennis met de

natuurlijke pijnbestrijdingsmiddelen zoals relaxatie

met bal, bad en aromatherapie tot de epidurale

pijnbestrijding. Deze topic wordt afgesloten met een

rondleiding in het gloednieuwe verloskwartier.

Naast de topic infoavonden staat de vroedvrouw/

lactatiekundige ook in voor de maandelijkse

borstvoedingslessen. Hierin wordt voorbereidende

en praktische info gegeven rond borstvoeding.

Op campus Henri Serruys zijn er eveneens

infoavonden in samenwerking met Kind & Gezin.

Daarnaast heeft de zwangere ook de mogelijkheid

een afspraak te maken voor twee infoavonden in

kleine groep bij een vroedvrouw. Elke zwangere

wordt gedurende de zwangerschap uitgenodigd om

twee consultaties bij te wonen bij een vroedvrouw of

lactatiekundige. Het consult bij de lactatiekundige gaat

door rond de 24ste zwangerschapsweek. Hier wordt

het moeder- en babyvriendelijk beleid toegelicht,

informatie gegeven over de voedingskeuze voor de

baby, een grondige anamnese ingevuld en vragen

van het koppel beantwoord. Het tweede consult bij

een vroedvrouw vindt plaats rond 34-35 weken. Hier

wordt informatie gegeven over arbeid en bevalling

en de nodige stalen afgenomen in het kader van

optimale ziekteinfectiebeheersing. Ook op campus

Brugge kan men momenteel terecht voor een

professionele raadpleging bij de vroedvrouw. Deze zal

in de loop van 2016 nog verder uitgebouwd worden

mede in functie van de verkorte ligduur zodoende

de zwangere een nog betere voorbereiding en

ondersteuning te bieden.

Katrien Loose

Hoofdvroedvrouw

Campus Sint-Jan

PROFESSIONELE VROEDKUNDIGE BEGELEIDING VAN ZWANGERSCHAP TOT OUDERSCHAP

DESKUNDIGE ONDERSTEUNING IN DE PRENATALE FASE

8 Zorg

ALS OEFENING KUNST BAART…Op de MIC (Maternele Intensive Care) staan

vroedvrouwen klaar die jarenlange ervaring

hebben met zwangerschappen met een verhoogd

risico. Om hun professionele deskundigheid

en klinische reflexen op peil te houden en te

verhogen organiseren ze twee keer per jaar

simulatietrainingen. Voor de MIC worden er

specifieke MIC-casussen gebruikt op de simulatie.

Deze casussen zijn anders dan op het verloskwartier

of op materniteit. Simulatietraining is gericht op het

leerproces voor de professionelen. Dit leren gebeurt

in een veilige gesimuleerde praktijkomgeving zonder

echte patiënten. De coach kan bijsturen en nieuwe

technieken en inzichten aanreiken, die vervolgens

in de praktijk kunnen worden omgezet. Het is van

groot belang dat ieder teamlid de ernst van de

simulatie ter harte neemt, er professioneel mee

omgaat en vervolgens de inzichten en bijhorende

interventies integreert. Op die manier kunnen we in

de dagdagelijkse patiëntenzorg risico’s op vlak van

patiëntveiligheid maximaal reduceren.

In de verloskamer, op de materniteit en op de

MIC staan rond het kraambed een team van

artsen en vroedkundigen klaar om moeder en

kind de beste zorgen te kunnen verstrekken. Met

de simulatietrainingen is het van belang dat de

multidisciplinaire aanpak correct wordt uitgevoerd.

Artsen en vroedkundigen zorgen ervoor dat de

patiëntenzorg en kwaliteit continu geëvalueerd en

bijgestuurd kunnen worden.

In december werd in Brugge het jaarlijks

P * symposium georganiseerd. De jarenlange

expertise van de simulatietrainingen werkten

inspirerend voor andere Vlaamse materniteiten.

Want niets gaat vanzelf, teams moeten buiten de

grenzen van hun veilige werkvloer elkaar stimuleren

om patiëntenzorg naar een hoger niveau te tillen.

Een bredere kennis wordt samen met artsen en

vroedvrouwen bereikt door kwalitatieve thema’s

aan te bieden en werkelijk elkaar klaar te stomen

voor de momenten waar het er echt toe doet! Want

oefening baart niet enkel kunst…

Greta Van Nieuwenhuyse

MIC-vroedvrouw

Campus Sint-Jan

HOGE PROFESSIONALITEIT BIJ PERINATALE ZORG: STAN® MONITORINGTijdens arbeid en bevalling is de opvolging van

het foetaal welzijn van cruciaal belang voor het

bewerkstelligen van een goede outcome bij

de geboorte. Hiervoor maakt men sinds 2003

gebruik van de STAN (ST-analyse) monitor, een

hoogtechnologisch toestel afkomstig uit Zweden.

Na het UZA was het AZ Sint-Jan Brugge het eerste

ziekenhuis in Vlaanderen dat werkte met deze

innovatie. De STAN-monitor analyseert het ST-interval

van het foetale elektrocardiogram. Veranderingen

in het ECG van de baby kan wijzen op een eerste

foetale reactie tegen zuurstoftekort. Het toestel is

dus bedoeld om een dreigend zuurstoftekort sneller

op te sporen en wordt voornamelijk gebruikt bij

risicobevallingen. Het grote voordeel hierbij is dat

er veel nauwkeuriger kan worden bepaald wanneer

er moet worden ingegrepen of wanneer nog kan

worden afgewacht. De interpretatie en classificatie

van het CTG-patroon is hierbij van essentieel belang.

Om een exacte CTG-analyse te maken, is het nodig

dat de terminologie door iedereen bekend en

correct gebruik wordt.

Sinds het vernieuwd verloskwartier beschikken

alle 6 arbeids- en verloskamers over een dergelijk

toestel dat in staat is om via een inwendige

registratie van de hartfrequentie de fysiologie van

het foetale ECG te analyseren. De STAN-monitoring

wordt gebruikt bij ca. 30% van alle verlossingen.

Het gebruik van de STAN vereist bij alle artsen

en vroedvrouwen een specifieke opleiding en

certificaat dat men kan behalen na het afleggen van

een examen. Het STAN-certificaat behalen is een

vereiste voor iedere nieuwe medewerker op het

verloskwartier, vroedvrouw of arts. Op regelmatige

basis worden complexe casussen multidisciplinair

besproken. Reeds tweemaal werd er een STAN-

symposium georganiseerd waar andere externe

ziekenhuizen uit Vlaanderen aan deelnamen.

Katrien Loose

Hoofdvroedvrouw

Campus Sint-Jan

DE SPECIFICITEIT VAN CAMPUS SERRUYSOp de campus in Oostende staat het moeder- en

kindvriendelijk beleid centraal. Er wordt naar

gestreefd de zwangere vrouw maximaal de kans te

geven op een natuurlijke manier te bevallen. Binnen

de unieke infrastructuur kunnen de moeders in alle

9Zorg

vrijheid en rust, op eigen krachten en in veilige

omstandigheden hun baby zacht ter wereld brengen.

Beweging wordt gestimuleerd en de houding

tijdens arbeid wordt door de vrouw zelf gekozen

tenzij er een medische tegenindicatie is. Door de

fysiologie zoveel mogelijk na te streven worden

invasieve technieken vermeden. Het hanteren van

dit beleid heeft naast de voordelen op het verloop

van arbeid en bevalling ook zijn voordelen in het

postpartum. Het bevordert de moeder-kindbinding,

de borstvoeding, het herstel na de bevalling, …

De aanwezigheid van een ruim relaxatiebad

en twee bevallingsbaden biedt de moeder de

mogelijkheid om tijdens arbeid en bevalling de

positieve invloed van water te benutten. Dit uniek

gegeven brengt vaak ook mensen van ver buiten

Oostende naar ons ziekenhuis. Naast het gebruik

van water worden nog andere relaxatiemethoden

aangeboden. Dit alles helpt de zwangere vrouw

doorheen het geboorteproces zonder nood aan

medicamenteuze pijnstilling.

Eveline Dhondt

Hoofdvroedvrouw

Campus Henri Serruys

AANDACHT VOOR HECHTING MOEDER EN KIND VANAF HET EERSTE UUR ‘Skin to skin’ omvat een natuurlijk proces waarbij

de pasgeborene naakt op de blote huid van

de moeder wordt gelegd. Het wordt aanzien

als de beste start van een innige band tussen

ouder en kind. Het concept wordt bovendien

ruim toegepast, zelfs bij tweelingen is het

mogelijk. In sommige situaties is huid op huid

contact bij de moeder niet mogelijk en wordt de

partner gevraagd om te ‘kangoeroeën’ met de

pasgeborene.

Het concept ‘skin to skin’ is reeds goed

ingeburgerd bij een vaginale bevalling. Binnen

ons ziekenhuis wordt ernaar gestreefd om dit ook

toe te passen bij een (geplande) sectio, wat niet

vanzelfsprekend is.

Het toepassen van ‘skin to skin’ binnen het eerste

uur heeft veel voordelen voor zowel moeder als

kind. Baby’s die huid op huid contact ervaren, tonen

minder tekenen van stress. De glycemiewaarde,

hartslag en ademhaling zijn stabieler en ze kunnen

beter hun temperatuur in stand houden. Hiernaast

heeft het toepassen een pijnstillende werking en de

kolonisatie door dezelfde bacteriën van de moeder

kan van belang zijn ter preventie van allergieën.

Huid op huid contact bevordert de borstvoeding op

zowel korte als langere termijn en het bevordert

de hechting tussen ouder en kind. Deze hechting

is van groot belang voor de sociale en emotionele

ontwikkeling van het kind. De positieve effecten

van ‘skin to skin’ zijn overduidelijk waardoor de

WHO (World Health Organization) aanbeveelt dit

na te streven bij elke pasgeborene, ongeacht het

geboortegewicht, de zwangerschapsduur en de

wijze van geboorte.

Sylvie De Baere

Hoofdvroedvrouw

Campus Sint-Jan

10 Zorg

WERKGROEP BORSTVOEDINGSinds 2013 werd de werkgroep borstvoeding

opgestart. Vanuit de materniteiten van beide

campussen, het verloskwartier, de diensten NICU

(Neonatale Intensive Care Unit) en MIC werden

lactatiekundigen of borstvoedingsverantwoordelijken

afgevaardigd. Driemaal per jaar houden deze

afgevaardigden een overleg met de bedoeling het

borstvoedingsbeleid van het ziekenhuis op elkaar af

te stemmen en te organiseren.

In 2014 en 2015 werden er specifieke casussen

geanalyseerd en werd er eveneens een overzicht

gemaakt van de beschikbare wetenschappelijke

literatuur inzake het gebruik van producten

voor anesthesie en hun impact op de lactatie.

Daarnaast was er de realisatie van twee nieuwe

ziekenhuisbrochures: in alle betrokken diensten

op beide campussen werden de folders ‘huur

kolftoestellen’ en het ‘afkolfdagboek’ in gebruik

genomen. Ons afkolfdagboek kreeg van Dr.

Morton van Stanford University Hospital op het

borstvoedingssymposium alle lof. Ondertussen

prijst deze arts onze brochure op haar lezingen

wereldwijd aan. Tweejaarlijks wordt een

borstvoedingssymposium georganiseerd. In

november 2016 zal de derde editie plaatsvinden.

Voor het jaar 2016 stellen zich nieuwe uitdagingen.

Een eerste project is het uitschrijven van een

overkoepelend zuigelingenvoedingsbeleid volgens

de vuistregels van de WHO en Unicef. Ook de

internationale gedragscode voor het op de markt

brengen van moedermelk-vervangende producten

zal worden gerespecteerd en geïntegreerd binnen

dit beleid. Een proefaudit voor het BFHI (Baby

Friendly Hospital Initiative) label voor de campus

Brugge staat eveneens op de agenda en zal het

nodige voorbereidend werk vragen.

Gelukkig kan er worden gesteund op de grote inzet

van alle medewerkers, vanuit de overtuiging dat er

met al deze initiatieven wordt samengewerkt aan

een hoogstaande, wetenschappelijk onderbouwde

en kwaliteitsvolle zorg voor moeder en kind.

Marie France Vandenberghe

Expertverpleegkundige

Campus Henri Serruys

GEDREVEN (HOOFD)VROEDVROUWEN EN CAMPUSOVERSCHRIJDEND BELEIDElke campus heeft zijn historiek, specificiteit en

sterktes. Sinds enkele jaren wordt werk gemaakt

van een campusoverschrijdend beleid. Hierin

proberen we te leren van elkaars sterktes en de

deskundigheid en expertise te versterken. De

hoofdvroedvrouwen nemen deel aan dit overleg

en dragen het beleid verder uit naar de diensten.

Onderwerpen als vroedkundig dossier, ontslagbrief,

keuze van babyverzorgingsproducten, het opbouwen

van een database, opmaak van procedures en

zorgpaden… stonden op de agenda.

Vormingsdagen voor de vroedvrouwen worden

overkoepelend georganiseerd.

Het bundelen van de expertise gaat verder. In het

najaar 2015 nam het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

het initiatief om samen met diverse andere

ziekenhuizen en eerstelijnspartners uit de regio een

transmuraal zorgpad vorm te geven in het kader van

de verkorte ligduur bij vaginale bevalling. Dit kan de

zorg voor moeder en kind zowel in het ziekenhuis

als thuis alleen maar ten goede komen. Iedere

pasgeborene verdient maximale kansen op een

goede start.

Jane Vanhaute

Stafmedewerker zorg

Campus Sint-Jan

11Zorg

Het centrum voor obesitaschirurgie heeft een

haast ongeëvenaarde ervaring met het uitvoeren

van laparoscopische maagverkleiningen (gastric

bypass en sleeve gastrectomie) en mag

bovendien dankzij de zeer specifieke aanpak

ook prat gaan op een uitermate klein risico op

postoperatieve complicaties.

Obesitas1 is tegenwoordig één van de snelst

groeiende bedreigingen voor de gezondheid en het

welzijn van onze maatschappij. Meer dan 40% van

de Belgen lijdt vandaag aan overgewicht en één

op zes is zwaarlijvig. Hoewel bijna 13.000 mensen

per jaar onder het mes gaan in België, is de

grote meerderheid van de zwaarlijvigen zich niet

altijd bewust van de gevolgen die obesitas met

zich meebrengt en van de mogelijke bestaande

behandelingen.

BYPASS: EEN MINIMAAL-INVASIEVE INGREEP MET BEWEZEN EFFECTIVITEITDe verdere uitdieping van de multidisciplinaire

samenwerking met psychologen, diëtisten en

endocrinologen, heeft in de loop der jaren geleid

tot een accentverschuiving in de indicatiestelling.

Vandaag is obesitaschirurgie niet enkel een manier

om gewicht te verliezen maar wordt deze ook

ingezet om de metabolische situatie te verbeteren

van patiënten die aan diabetes, slaapapneu of

andere obesitas-gerelateerde aandoeningen lijden.

De gastric bypass zelf heeft een drieledig

werkingsmechanisme. Ten eerste wordt de maag

van de patiënt verkleind, met de bedoeling dat

de patiënt effectief minder kan eten. Ten tweede

wordt een stuk dunne darm omgelegd zodat de

patiënt minder suikers en vetten opneemt. Ten

laatste vermindert de hormoonaanmaak die de

eetlust stimuleert. Een jaar na de ingreep loopt het

gewichtsverlies op tot gemiddeld 30 tot 35% van

het oorspronkelijke gewicht.

EEN WERELDWIJD ERKENDE EXPERTISE In de loop der jaren werd, samen met het team

van anesthesiologie onder leiding van dr. Jan

Mulier, de chirurgische ingreep steeds meer

gestandaardiseerd en geperfectioneerd. De gastric

bypass operatie duurt tegenwoordig slechts 40 tot

45 minuten en patiënten kunnen na amper twee

nachten alweer naar huis.

De kans op complicaties, en dan in het bijzonder

de kans op een lek bij de verbinding tussen de

maag en de dunne darm, is bijna onbestaand

geworden. Statistische analyse over vijf

consecutieve cohorten van telkens 2000 patiënten

toont een significante vermindering van het totale

aantal complicaties, het aantal postoperatieve

bloedingen en het aantal ingrepen voor bloedingen

over het verloop van de jaren.

Elk jaar komen chirurgen uit de hele wereld

een opleiding volgen in het Centrum voor

Obesitaschirurgie om er de procedure onder

de knie te krijgen. Zo zijn er al meer dan 750

buitenlandse chirurgen op bezoek gekomen. Ook

een aanzienlijk deel van de patiënten (1 op 3)

komt vanuit het buitenland om een beroep te doen

op de Brugse expertise.

1 We spreken van overgewicht bij een BMI hoger dan 25 kg/m2

en van obesitas bij een BMI hoger dan 30 kg/m2. Voor kinderen

gelden andere grenswaarden.

Dr. Bruno Dillemans

Diensthoofd algemene, kinder- en

vaatheelkunde, bariatrisch chirurg

Campus Sint-Jan

“Het Centrum voor Obesitaschirurgie groeide in 20 jaar uit tot internationaal expertisecentrum.”

10.000STE GASTRIC BYPASS OPERATIE UITGEVOERD

12 Zorg

“Sociaal werkers zijn experten van het dagelijks leven.”-Koen Hermans,

doctor in de sociale wetenschappen -

Het zijn uitdagende tijden in de zorg. We worden

geconfronteerd met budgettaire krapte, meer

chronisch zieken, versnippering in het aanbod

van de sociale voorzieningen, de evolutie

naar transmurale en ambulante zorg, de

vermaatschappelijking van de zorg, …

Binnen deze huidige ontwikkelingen, rekening

houdend met de patiënt, het ziekenhuis en de

externe actoren, is het voor het sociaal werk een

hele uitdaging om alle, soms sterk uiteenlopende

belangen op elkaar af te stemmen.

De sociale dienst bestaat uit een 35-tal

medewerkers, werkzaam op de drie campussen

van het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV.

Ons team bestaat uit sociaal werkers:

hieronder verstaan we zowel maatschappelijk

assistenten als sociaal verpleegkundigen.

Elke medewerker is toegewezen aan één of

meerdere verpleegeenheden of consultaties.

We bieden hulpverlening aan patiënten met

gezondheidsgerelateerde problemen en hun

omgeving. Dit betreft zowel gehospitaliseerde als

ambulante patiënten.

SOCIAAL WERK IN EEN ZIEKENHUIS Wat is de doelstelling van sociaal werk

en wat betekent sociaal werk in de

hulpverleningscontext van een ziekenhuis? De

werkgroep ‘sociale dienst in het ziekenhuis’

omschreef het als volgt: “Het sociaal werk heeft

als doelstelling het bevorderen van het welzijn

van de patiënt en zijn omgeving gerelateerd

aan zijn gezondheid en zijn behandeling binnen

het geïntegreerd zorgproces, met specifieke

aandacht voor de sociale determinanten van het

gezondheidsprobleem van de patiënt.”

INTERNE EN EXTERNE SAMENWERKINGEen sociaal werker maakt deel uit van

een multidisciplinair team van artsen,

verpleegkundigen, psychologen, logopedisten,

kinesisten, diëtisten, … Het is de taak van

de sociaal werker om andere disciplines te

informeren en te adviseren over onder andere

de gevolgen van de ziekenhuisopname van de

patiënt, de mogelijkheden van de thuishulp en

thuisvervangende hulp te schetsen, op te komen

voor de belangen van de patiënt, … maar ook de

nodige informatie en advies in te winnen van de

andere disciplines.

Een sociaal werker is een belangrijke schakel

voor de patiënt in het ziekenhuis, het thuismilieu

en de externe diensten, zoals thuiszorgdiensten,

thuisverpleging, dienstencentra, dagcentra,

woonzorgcentra, OCMW’s, ziekenfondsen, …

Een patiënt verblijft steeds minder lang in het

ziekenhuis. Ambulante, semi-residentiële en

residentiële diensten hebben vaak onvoldoende

mogelijkheden om vlot in te spelen op de

snelheid die een ziekenhuis dient te hanteren bij

zijn ontslagbeleid. Het is dan ook een noodzaak

om de sociaal werker zo snel mogelijk te

betrekken in het hulpverleningsproces: vóór de

opname, bij de start van opname of tijdens de

ambulante zorg. Dit kan op vraag van de patiënt,

zijn netwerk of door andere hulpverleners.

KERNTAKEN Samen met de patiënt start de sociaal werker

zowel een begeleidend als ondersteunend

proces met de focus op de mogelijkheden en de

wensen van de patiënt. Het doel is om mensen

te emanciperen om zo het toekomstig zelfstandig

functioneren te bevorderen. Het belang van de

patiënt staat centraal en samen wordt er naar

een oplossing op maat gezocht. Afhankelijk

van de situatie kan de hulpverlening beperkt of

eerder uitgebreid zijn.

DE SOCIALE DIENST IN ONS ZIEKENHUIS

13Zorg

Binnen deze context worden volgende

kerntaken door sociaal werkers opgenomen:

psychosociale hulpverlening, de sociale situatie

in kaart brengen, zorgcoördinatie, concrete en

informatieve hulpverlening, voorkomen van

moeilijkheden in het sociaal functioneren,

signaleren van tekorten in voorzieningen of

wetgeving en belangenbehartiging.

Niet elke patiëntensituatie waarvoor een sociaal

werker wordt ingeschakeld, kent een even grote

complexiteit. Ook bij concrete zorgvragen zoals

gezinshulp, thuisverpleging, niet dringende

vervoersregelingen, ... kan er een beroep gedaan

worden op de sociale dienst.

Naast de individuele patiëntenopvolging is

de samenwerking met andere professionele

hulpverleners binnen het medisch sociaal

netwerk een must. Er is blijvend aandacht nodig

voor het onderhouden en bevorderen van de

professionele relaties om de zorg voor de patiënt

te coördineren.

Tot slot geven sociaal werkers ook vorming gericht

op een groep patiënten of andere professionele

hulpverleners, nemen ze deel aan interne of externe

werkgroepen, staan ze in voor stagebegeleiding

van de opleidingen maatschappelijk werk, sociaal

verpleegkundigen, …

Wendy Lachat

Hoofd sociale dienst

Voorbeeld: een 30-jarige patiënt krijgt

de diagnose van een levensbedreigende

infectieziekte, net wanneer de patiënt een huis

wil kopen. Door de medische kosten die met de

ziekte gepaard gaan, gaat de levensstandaard van

de patiënt achteruit. Daarnaast maakt de patiënt

ook een moeilijke periode door op relationeel

vlak. Na de diagnose is zijn relatie stukgelopen.

Zelf heeft hij het heel moeilijk met de emotionele

beleving van het ongeneeslijk ziek zijn.

In dergelijke complexe situaties kan een sociaal

werker psychosociale hulp aanbieden, gericht

en correct doorverwijzen naar bijvoorbeeld

een lotgenotengroep of doorverwijzen naar

een psycholoog, de financiële situatie bekijken

om te zien of zijn inkomen kan aangevuld

worden met een tegemoetkoming of premie, de

mogelijkheden rond huisvesting (huren/kopen)

bekijken en gericht doorverwijzen, …

Voorbeeld: Een patiënt met een terminale

oncologische problematiek is een alleenstaande

ouder met drie kinderen zonder mantelzorg. Het

gezin ervaart nood aan hulp bij het huishouden en

bij klusjes in huis, een thuisverpleegkundige, een

aangepast ziekenhuisbed voor de patiënt, …

Financieel ervaart het gezin heel wat

moeilijkheden. Welke oplossing kan er voor de

kinderen gezocht worden indien hun ouder komt

te overlijden?

De sociaal werker kan ondersteuning aanbieden

in het zoeken naar de gepaste thuishulp en

–materiaal, de financiële situatie nader bekijken

en nagaan als ze recht heeft op bepaalde

tegemoetkomingen, premies, … Indien nodig

kan de sociaal werker hulp aanbieden bij de

opmaak van een pleegzorgdossier. Bij overlijden

kan de sociaal werker in samenwerking met

de andere hulpverleners de taak opnemen om

het gesprek aan te gaan met de kinderen. Het

uitzoeken van een begrafenisregeling kan ook

opgenomen worden.

14 Zorg

“Bij operaties zijn er steeds minder of kleinere insnijdingen nodig.”

Sedert 2012 bouwde het departement

Gynaecologie-Verloskunde-Fertiliteit op campus

Sint-Jan een robotchirurgieprogramma uit.

Dit is sindsdien uitgegroeid tot een van de

referentiecentra voor robotchirurgie binnen de

gynaecologie en gynaecologische oncologie

in Europa. Vanaf februari 2016 worden er ook

‘Master Case Observations’ georganiseerd, een

soort opleiding om onder andere buitenlandse

gynaecologen bij te scholen in robotchirurgie.

VAN KIJKOPERATIE TOT ROBOTCHIRURGIEIndrukwekkende technologische evoluties

zorgen ervoor dat er bij operaties steeds minder

of kleinere insnijdingen voorkomen. Dankzij

die ontwikkelingen kan de chirurg zenuwen

en weefsels steeds makkelijker sparen en de

‘schade’ aan het lichaam van zijn patiënt tot

een minimum beperken. Waar gynaecologische

operaties in de jaren 80 en 90 nog via

kijkoperaties gebeurden, zijn de mogelijkheden met

robotchirurgie de laatste tien jaar steeds verder

uitgebreid. Tal van grote gynaecologische centra

in Europa, de Verenigde Staten en Azië werken nu

met robotchirurgie. In de Verenigde Staten maakt

dit intussen zelfs deel uit van de opleiding van

gynaecologen die zich specialiseren in de oncologie.

Robotchirurgie kan voor heel wat gynaecologische

problemen ingezet worden, van de verwijdering van

zogenaamde ‘vleesbomen’ in de baarmoeder tot de

behandeling van gynaecologische kankergezwellen.

Ze biedt voordelen voor zowel de chirurg als de

patiënt.

REFERENTIECENTRUM GYNAECOLOGISCHE ROBOTCHIRURGIE

15Zorg

“Robotchirurgie kan voor heel wat gynaecologische problemen ingezet worden.”

Dr. Philippe Van Trappen

Diensthoofd gynaecologie -

gynaecologische oncologie

Campus Sint-Jan

NAUWKEURIG WERKENDe technische aspecten van de operatie zelf zijn

voor de gynaecologische chirurg eenvoudiger

bij robotchirurgie dan bij een kijkoperatie: hij

werkt aan een robotconsole met een uitvergroot

beeld in 3D en met instrumenten die heel

erg beweeglijk zijn in het operatieveld. De

robotinstrumenten hebben een ‘polsgewricht’

waarmee de chirurg hen in het lichaam van

de patiënt in de juiste richting kan draaien.

Hierdoor kan hij kwetsbare weefsels heel

precies opensnijden. Het 3D-beeld blijft stabiel

door de robotarm en de sterke uitvergroting

van het zicht maakt onder andere zenuwen

makkelijker zichtbaar. Dat maakt het mogelijk

deze te beschermen bij een ‘zenuwsparende’

radicale hysterectomie bij baarmoederhalskanker,

een operatie waarbij de baarmoeder en de

omliggende klieren worden weggenomen.

Robotchirurgie heeft zijn nut in het bijzonder

al bewezen bij patiënten met overgewicht.

Overgewicht belemmert het zicht voor de chirurg

en maakt het bij een gewone kijkoperatie

moeilijker om de instrumenten te hanteren,

die op zich al weinig beweeglijk zijn. Daarvoor

bieden het uitvergrote driedimensionale beeld

en de zeer beweeglijke instrumenten van

robotchirurgie dus een uitstekende oplossing. Een

vier- à vijftal kleine insnijdingen van 8 tot 12 mm

in de bovenbuik volstaan om deze instrumenten

in te brengen. Dat verkleint meteen ook het risico

op complicaties zoals bloedverlies en infecties, en

zorgt ervoor dat de patiënt al snel na de ingreep

uit het ziekenhuis ontslagen kan worden.

SNELLER HERSTELHet voordeel van het robotinstrument dat in het

AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV gebruikt wordt

voor gynaecologische ingrepen is dat het drie

functies omvat: het kan de ruimtes tussen de

weefsels zeer nauwkeurig openmaken, het kan

bloedvaten toesmelten of -branden en het kan

vervolgens doorknippen. Dat zorgt voor minder

bloedverlies en een kortere hospitalisatieduur.

Die verminderde kans op bloedverlies tijdens

de operatie en op ontstekingen van de wonden

geldt trouwens voor alle patiënten. De pijn na

de operatie is doorgaans minder en het herstel

verloopt vlotter. De patiënt kan bijgevolg sneller

ontslagen worden: meestal na 48 uur, terwijl dat

bij open chirurgie pas na 5 tot 7 dagen kan. Ook

de duur van de operatie is doorgaans korter dan

bij kijkoperaties. Voor het verwijderen van grote

baarmoeders, wat vroeger vaak gebeurde aan

de hand van open buikoperaties, spendeert het

gynaecologische robotchirurgieteam gemiddeld

60 minuten aan de console, met een totale

operatietijd van 105 minuten. Ongeveer de

helft van de patiënten kan al na 1 tot 2 dagen

ontslagen worden.

16 Zorg

Afstandsbedieningen, IR-cabines, sensoren,

nachtkijkers: het gebruik van infraroodstralen

is wijdverspreid. Ook in de geneeskunde heeft

die nu zijn toepassingen. Lymfebanen, zeer fijne

kanaaltjes die vocht en eiwitten transporteren

in ons lichaam, zichtbaar maken is steeds een

probleem geweest. Een nieuwe tool is nu

voorhanden waarbij de lymfecirculatie eenvoudig

kan weergegeven worden: Near Infrared (NIR)

Fluorescence Imaging. Een techniek die zijn

plaats heeft in de diagnose én de behandeling

van lymfoedeem (opstapeling van lymfevocht).

Intussen wordt de techniek ook aangewend in

andere chirurgische domeinen.

LYMFOEDEEMLymfoedeem ter hoogte van de bovenste of

onderste ledematen blijft, ondanks de hightech

ontwikkelingen in de geneeskunde, een niet te

onderschatten probleem. Borstkankerpatiënten

die een okselklieruitruiming en een aanvullende

radiotherapie ondergingen, hebben 30% kans

op het ontwikkelen van lymfoedeem ter hoogte

van de arm. Veelal wordt dit als zeer hinderlijk

en zelfs (sociaal) handicaperend ervaren door de

patiënt.

Klassieke conservatieve behandelingen

(intensieve manuele lymfedrainage,

pressotherapie, meerlagig bandageren,

oefentherapie, compressiekledij) brengen niet

altijd soelaas.

MICROCHIRURGIEIn dat geval kan een microchirurgische

lymfoveneuze shunt (LVS) overwogen worden.

Daarbij wordt een verbinding (shunt) aangelegd

tussen één of meerder lymfebanen ter hoogte

van de boven- of onderarm met een kleine

ader. Zo wordt het opgestapelde lymfevocht,

het lymfoedeem, via deze verbinding naar de

adercirculatie gebracht en wordt het vocht op

natuurlijke wijze uitgeplast.

Ook lymfoedeem van de benen kan trouwens

op dezelfde wijze behandeld worden (shunt ter

hoogte van lies of onderbeen).

LYMFEBANEN VISUALISEREN: EEN PROBLEEMLymfebanen zijn glazig en kleurloos en

daarenboven maximaal één millimeter breed

zodat een optimale pre-operatieve lokalisatie

en visualisatie van de lymfebanen regelmatig

een probleem stelt. Echografie kan nooit

dergelijke fijne lymfebanen opsporen. Old school

lymfangiografies en de meer moderne isotopische

lymfoscintigrafies zijn omslachtig en hebben

hun beperkingen. MRI lymfangiografie zou een

oplossing kunnen zijn, maar het MRI-beeld

projecteren op het lidmaat van de patiënt blijft

grof en in de praktijk moeilijk uit te werken.

Injectie van een blauwe kleurstof (patent blue)

waarbij de lymfebanen blauw kleuren en dus

gemakkelijker zichtbaar worden, was tot op

heden een veel toegepast hulpmiddel. Deze

techniek heeft twee nadelen: de lymfatische

INFRAROOD: VAN AFSTANDSBEDIENING OVER NACHTKIJKERS TOT CHIRURGIE

“Exact lokaliseren van lymfebanen was vroeger niet makkelijk, nu dus wel.”

17Zorg

route die de blauwe kleurstof aflegt is niet altijd

identisch (anatomische varianten) én de quasi

permanente blauwe verkleuring van de huid ter

hoogte van de injectieplaats.

NEAR INFRARED FLUORESCENCE IMAGING OF NIR FLUOROSCOPIEIn het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

campus Henri Serruys maken we nu gebruik van

Near Infrared (NIR) Fluoroscopie voor visualisatie

van lymfebanen zowel voor diagnostische als

therapeutische doeleinden. Hierbij wordt Indocyaan

Groen (ICG) intradermaal geïnjecteerd, welke

dan wordt opgenomen door de oppervlakkige

lymfebanen die daardoor in real time

gevisualiseerd worden door gebruik te maken

van een Photodynamic Eye (PDE®) camera (zie

foto). ICG is bij daglicht niet zichtbaar maar wordt

dat wel met behulp van de PDE® camera die een

infrarode lichtbundel genereert, wat vergelijkbaar

is met het zichtbaar worden van mensen in het

donker als je een nachtkijker draagt.

Voordelen van deze techniek:

• minimaal invasief

• visualisatie van lymfebanen tot 1,5 cm onder

de huid

• lymfoedeem detecteren

• anatomie van de lymfecirculatie wordt zichtbaar:

exacte locatie voor LVS gemakkelijk te bepalen

• snelheid van lymfeflow wordt gedetecteerd

• opname van ICG door lymfebanen verloopt zeer

snel, geen wachttijd voor visualisatie

• zowel pre-, intra- als postoperatief te gebruiken

en gemakkelijk te herhalen

• ICG is kleurloos bij daglicht, laat geen tattoo achter

• geen blootstelling aan ioniserende stralen

(isotopische lymfoscintigrafie)

• veel goedkoper dan radioactief isotoop

Andere toepassingen van deze techniek:

• opsporing van mogelijk aangetaste lymfeklieren

bij kankers (borst, melanoom, …)

• buikoperaties: doorbloeding van terug

aan mekaar gehechte darm controleren

– uitgebreidheid van darmwegname bij

verminderde of afwezige doorbloeding

beoordelen

• plastische heelkunde: doorbloeding

weefselflap/reconstructie/microchirurgie

beoordelen en controleren

In tijden van steeds duurder wordende

geneeskunde is het heuglijk om vast te

stellen dat er toch nieuwe onderzoeks- en

behandelingsmethodes ontwikkeld worden die

goedkoop én efficiënt zijn.

Dr. Roel Venken

Arts-Specialist lymfatische chirurgie, oncologische

borstchirurgie en thoracale heelkunde

Campus Henri Serruys

18 Zorg

Sinds 2015 is er in het operatiekwartier van het

AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV campus Sint-Jan

een hoogtechnologische operatiezaal in gebruik

genomen, een hybride zaal.

Bij operaties van bloedvaten wordt steeds meer

gebruikgemaakt van kathetertechnieken en

stents. Hiervoor is goede medische beeldvorming

essentieel. Door deze kathetertechnieken is

het mogelijk om operaties van bloedvaten

volledig of deels minimaal invasief uit te voeren.

Steeds complexere ingrepen worden minimaal

invasief uitgevoerd waardoor de meeste

ingrepen een combinatie van heelkunde en

katheterisatietechnieken zijn.

HET CONCEPTEen hybridezaal bestaat uit de combinatie van

een gedigitaliseerde operatiezaal en de techniek

van een katheterisatielabo (cathlab) met alle

mogelijkheden van geavanceerde medische

beeldvorming. Een klassiek cathlab is een logge

structuur met plafondophanging die moeilijk te

integreren is in een steriele omgeving en waarbij

tevens een grote mate van flexibiliteit van de

opstelling van de apparatuur is vereist. Het concept

op campus Sint-Jan is een cathlab gemonteerd

op een gerobotiseerde wagen die zich op een

honderdste van een millimeter weet te situeren

in de ruimte door middel van laserpositionering.

Dat creëert een grote mate van flexibiliteit in de

opstelling van de apparatuur met een perfecte

integratie van de bewegingen van operatietafel en

cathlab apparatuur.

3D-ANGIOGRAFIE EN FUSIETECHNIEKOmdat we beschikken over hoogkwalitatieve

angiografie kunnen steeds fijnere bloedvaten met

fijnere katheters behandeld worden. Maar het zijn

vooral de 3D-angiografie en de fusietechniek die

de minimaal invasieve vaatheelkunde naar een

hoger niveau tillen. Een 3D-angiografie is een

3D-bloedvatenfoto die complexe katheterisaties

mogelijk maakt. De 3D-angiografie kan gemaakt

worden met de apparatuur in de zaal of

geïmporteerd worden uit bestaande informatie

van een eerder gemaakte CT-scan. Het 3D-beeld

kan dan geprojecteerd worden in het realtime

doorlichtingsbeeld waarop de chirurg werkt, de

zogenaamde fusietechniek. Dat is enkel mogelijk

door de perfecte integratie van de bewegingen van

de operatietafel en de cathlab apparatuur.

WINST VOOR DE PATIËNTDe meerwaarde van het concept hybride zaal

heeft zich al volop bewezen in dit eerste jaar.

Meer complexe ingrepen zijn mogelijk met vlot

overschakelen van klassieke vaatheelkunde naar

kathetertechnieken en omgekeerd. Deze technieken

resulteren in een exactere plaatsing van stents en

een besparing van contraststof en stralenbelasting

voor de patiënt. Een aanwinst voor het ziekenhuis,

maar vooral een winst voor de patiënt.

HYBRIDE ZAAL: OPTIMALE INTEGRATIE VAN BEELDVORMING EN OPERATIETECHNIEKEN

Dr. Jan De Letter

Departementshoofd algemene, kinder- en

vaatheelkunde

Campus Sint-Jan

19Zorg

20 Zorg

HET ONCOLOGISCH CENTRUM: EEN DIENST VOL UITDAGINGEN NAAR DE TOEKOMST

Het oncologisch centrum van het AZ Sint-Jan

Brugge-Oostende AV bestaat uit drie

afzonderlijke diensten (medische oncologie,

radiotherapie en nucleaire geneeskunde). De

drie diensten werken nauw samen en vullen

elkaar aan. Daarin is de dienst vrij uniek in

het Belgisch oncologisch landschap. Onze

overtuiging is dat het bundelen van onze

krachten een absolute meerwaarde betekent in

het streven naar de hoogste kwalitatieve zorg.

Elk van de drie diensten staat voor uitdagingen.

MEDISCHE ONCOLOGIEDe medische oncologie is er de laatste jaren met

rasse schreden op vooruitgegaan. De evolutie

in nieuwe anti-kankermiddelen is opmerkelijk.

Vooral de komst van de ‘immunotherapie’ heeft

het oncologisch landschap de voorbije jaren

volledig veranderd en de prognose voor vaak

moeilijk behandelbare tumoren sterk verbeterd.

De komst van de ‘immunotherapie’ betekent dan

ook een grote doorbraak in de oncologie.

Enerzijds zijn er de reeds langer succesvol aan-

gewende antistoffen die inwerken op specifieke

processen die zich afspelen in kankercellen

(cetuximab, panitumumab, rituximab, hercep-

tine, …). Maar dé grote doorbraak stelt zich in

de antistoffen die optreden als activators van het

lichaamseigen immuunsysteem, dat zo in staat

gesteld wordt de kankercellen te vernietigen

(ipilimumab, nivolumab, …). Het zijn voorname-

lijk die laatsten die in de komende jaren nog veel

van zich zullen laten horen.

De medisch oncologen breidden hun activiteit

sinds kort ook uit met een tweewekelijkse

raadpleging in het AZ Sint-Augustinus ziekenhuis

in Veurne.

NUCLEAIRE GENEESKUNDE De intrede van de PET-scan (Positron Emissie

Tomografie) is de voorbije jaren ongetwijfeld één

van de grootste aanwinsten geweest binnen de

diagnostiek in de oncologie. Een PET-scan spoort

kankercellen op in het lichaam via radioactieve

suikermoleculen. Op heden heeft een PET-scan

veelal plaatsgemaakt voor een PET/CT-scan. Zoals

een hybridewagen de milieuvriendelijkheid van

een elektrische wagen combineert met de reik-

wijdte van een benzinewagen, zo combineert een

PET/CT-scan een nucleair onderzoek (PET) met

een radiologisch onderzoek (CT en nieuwer nog,

een MRI). Zo kan men veel beter achterhalen

waar precies (en in welk orgaan) een tumoraal

letsel zich bevindt. Dit heeft grote voordelen

voor andere deelspecialismen zoals oncologische

chirurgie (de chirurg kan veel gerichter opereren)

of radiotherapie (kan via fusie van beelden het

doelvolume veel gerichter definiëren).

Sedert begin 2016 bestaat er een uitbreiding van

de bestaande terugbetaalde indicaties voor de

PET-scan. Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV

maakt deel uit van het PET-centrum West-

Vlaanderen sedert 2004.

Maar nucleaire geneeskunde gaat vandaag verder

dan diagnostiek alleen. Anno 2016 zijn er ook

21Zorg

therapeutische mogelijkheden met radionucliden.

Naast de bekende Joodtherapie voor schild-

kliertumoren, is er vandaag ook plaatsgemaakt

voor SIRS (een behandeling van levertumoren

met radio actieve sferen), Zevalin (een behande-

ling voor lymfeklierkanker) en behandeling met

Radium (voor gemetastaseerde prostaatkankers).

Dankzij deze behandelingen bestaat er een

steeds nauwer wordende samenwerking

met andere diensten (gastro-enterologie,

hematologie, urologie, …).

RADIOTHERAPIEEén van de grootste investeringen van het

AZ Sint-Jan in 2016 is weggelegd voor de dienst

radiotherapie. Na de bouw van een nieuwe

bestralingsbunker wordt de komst van een eerste

toestel verwacht in augustus 2016 (om operatio-

neel te worden in november 2016).

Daarna volgt de ontmanteling van een bestaand

bestralingstoestel en de installatie van een

tweede nieuw bestralingstoestel in 2017. Tegen

eind 2017 zal de dienst dan uitgerust zijn met

vier moderne, hightech bestralingstoestellen.

Deze evolutie is een absolute noodzaak om het

jaarlijks groeiend aantal patiënten te kunnen

blijven opvangen. In de laatste zeven jaar was er

een toename van liefst 28%.

Epidemiologische studies tonen aan dat, gezien

de steeds ouder wordende bevolking, het aantal

patiënten alleen maar zal blijven toenemen.

Vandaag worden ongeveer 1500 nieuwe

patiënten per jaar behandeld. Om deze mensen

de allernieuwste bestralingstechnieken te kunnen

blijven aanbieden (stereotactische bestraling,

arc therapie, IMRT, …) is een uitbreiding van de

dienst uiterst noodzakelijk. Tevens wordt een

nieuw planningssysteem aan deze investering

verbonden, wat ons zal toelaten een bestralings-

techniek sneller en efficiënter te plannen.

Als enig centrum in West-Vlaanderen beschikt

de dienst radiotherapie ook over een HDR (High

Dose Rate) brachytherapietoestel. Deze techniek

wordt het meest gebruikt als ‘boostbehandeling’

voor gynaecologische tumoren, maar ook vlakke

huidtumoren (niet-melanoom) kunnen met deze

techniek succesvol behandeld worden.

De vijf radiotherapeuten werken nauw samen

met de omliggende ziekenhuizen. Alle multi-

disciplinaire consulten (MOC-vergaderingen) in de

nabije ziekenhuizen gebeuren in het bijzijn van

een radiotherapeut van het AZ Sint-Jan.

Naast het zorgpersoneel telt het oncologisch

centrum van het AZ Sint-Jan campus Sint-Jan 12

artsen: 4 medisch oncologen, 5 radiotherapeuten

en 3 nucleair geneeskundigen.

Dr. Isabel Hutsebaut

Departementshoofd oncologisch centrum

Campus Sint-Jan

“Om het jaarlijks groeiend aantal patiënten te kunnen blijven opvangen, is evolutie een absolute noodzaak.”

“De nieuwe test spaart heel wat tijd uit en geeft sneller resultaat.“

22 Zorg

HERSEN(VLIES)ONTSTEKING: 1 TEST, 14 PATHOGENEN, IN 1 UUR

Hersenvliesontsteking of meningitis is een

ontsteking van de vliezen rond de hersenen

en het ruggenmerg. Iedereen kan met deze

ontsteking te maken krijgen en dat op elk

moment van het jaar. Toch zien we dat

het vooral kinderen en mensen met een

verminderde afweer of chronische ziekte zijn

die deze infectie oplopen. Ook komt het meer

voor in de winter en de lente.

SYMPTOMENDe eerste symptomen zijn meestal hoge koorts

met algemeen onwel zijn, rillingen, hoofdpijn

en spierpijn. Vaak is dit vergelijkbaar met een

griepinfectie. Nekstijfheid komt ook voor. Dit

komt doordat de ontsteking een spanning

veroorzaakt op de hersenvliezen. De dokter

voert meestal enkele onderzoeken uit om deze

nekstijfheid te onderzoeken.

Het is belangrijk te weten dat niet iedereen

dezelfde symptomen heeft. Andere klachten als

gewrichtspijn, misselijkheid, sufheid en braken

kunnen ook voorkomen. In sommige gevallen van

bacteriële meningitis gaat dit ook gepaard met

typisch rood-paarse vlekjes op de huid.

OORZAAKEr zijn drie groepen micro-organismen die dit

ziektebeeld kunnen veroorzaken: bacteriën, virussen

en schimmels. Virale meningitis komt meer frequent

voor, maar kent meestal een milder ziekteverloop.

Bacteriële meningitis is eerder zeldzaam, maar vaak

ernstiger met meer complicaties en een hogere

mortaliteit als gevolg. Schimmels zijn zeer zelden de

oorzaak en komen vooral voor bij mensen die door

andere ziektes reeds verzwakt zijn.

Snelle herkenning van de symptomen en een

juiste behandeling zijn essentieel om ernstige

afwijkingen als hersenschade, gehoorverlies,

blindheid of zelfs sterfte te vermijden.

DIAGNOSTIEKHuidige routine

Indien de arts een geval van meningitis vermoedt,

wordt meestal beslist om een ruggenprik (lumbale

punctie) uit te voeren. Door middel van een dunne,

holle naald van ongeveer 10 centimeter lang wordt

tussen de lagere ruggenwervels geprikt om een

beetje hersenvocht van rond het ruggenmerg af te

nemen. Dat staat rechtstreeks in verbinding met

het vocht rond de hersenen, wat ons een idee

geeft van de samenstelling daar. Meestal wordt

dit vocht in verschillende buisjes afgenomen om

verschillende testen te kunnen uitvoeren.

Eenmaal dit staal in het laboratorium aankomt,

krijgen verschillende afdelingen een fractie

van het lumbaal vocht. Op de afdeling chemie

wordt de concentratie glucose, eiwit en lactaat

bepaald. Dit kan al zeer snel een idee geven of

er een ontsteking is. Op de afdeling hematologie

wordt een telling uitgevoerd van het aantal witte

bloedcellen en worden deze ook opgedeeld in

verschillende categorieën van cellen.

In het laboratorium microbiologie gebeurt er dan

een microscopisch onderzoek voor bacteriën en

worden er speciale kweken ingezet om eventuele

kiemen te laten groeien. Daarnaast zijn er ook nog

speciale technieken om deze op te sporen op basis

van genetisch materiaal van de pathogenen. Dit

wordt vooral gebruikt om virussen op te sporen.

Indien niets gevonden wordt, kunnen ook

23Zorg

antilichamen tegen bepaalde micro-organismen

gezocht worden in het bloed en het lumbaal vocht

om contact met deze pathogenen op te sporen.

Al deze testen zijn tijdrovend en vaak blijft de

oorzaak ongekend. Dat kan zijn door de correcte,

snelle therapie of door moeilijk op te sporen

pathogenen. Ook duurt het soms lang voor het

resultaat gekend is en kan er een staal tekort zijn

om alle testen uit te voeren.

Nieuwe test

Recent is er een toestel ontwikkeld dat, op

basis van een techniek die genetisch materiaal

opspoort, snel, makkelijk en met weinig materiaal

de oorzaak kan opsporen. Tijdens de test worden

eerst alle stukjes genetisch materiaal verzameld

uit het staal. Daarna begint een zoektocht naar

specifieke stukken genetisch materiaal van de 14

meest voorkomende pathogenen die meningitis

veroorzaken. Indien er stukjes gevonden worden,

zullen ze in een volgende stap gekopieerd worden.

De combinatie van deze stukjes vormen een code

die het toestel dan kan omzetten en vertalen naar

welke kiem aanwezig was in dit lumbaal vocht.

Voor- en nadelen

Voordat een nieuwe techniek uitgetest wordt,

moeten we eerst zeker zijn dat die een meerwaarde

biedt op de huidige testen. Deze test heeft zowel

voor- en nadelen die belangrijk zijn voor patiënt,

aanvragende arts en het laboratorium.

De grote voordelen voor de artsen zijn:

• snellere resultaten

• met minder staal meer resultaten

• ook na reeds gestarte therapie (en dus mogelijk

dode pathogenen zonder groeivermogen) meer

kans op het vinden van de oorzaak

• test is 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 mogelijk

De test zorgt ook voor een andere manier van

werken in het laboratorium. Doordat slechts één

test nodig is, die makkelijk te gebruiken is en snel

resultaat geeft, is er meer tijd om extra testen uit

te voeren. Ook voor de patiënt is de combinatie van

bovenstaande voordelen heilzaam. Een ruggenprik

blijft natuurlijk een invasieve ingreep die enkel bij

juiste indicaties gebruikt kan worden.

Er zijn natuurlijk ook nadelen. Een voorbeeld

is dat slechts de 14 meest frequente oorzaken

opgespoord worden. Indien een ander micro-

organisme verantwoordelijk is, zal deze test negatief

blijven. Ook bij het bepalen van de gevoeligheid

van kiemen voor bepaalde antibiotica zullen de

routinetesten essentieel blijven.

Toch vermoeden we dat er nu, meer dan vroeger,

positieve resultaten bij deze klinische beelden

zullen zijn.

De prijs

Het prijskaartje van deze test bedraagt ongeveer

150 euro. Gelukkig wordt dat bedrag grotendeels

terugbetaald door de mutualiteit. Gezien de grote

kost dient deze test enkel aangevraagd te worden

indien de patiënt klinische tekenen vertoont van

meningitis.

Dr. Marijke Reynders

Arts-Specialist laboratoriumgeneeskunde

Campus Sint-Jan

Dr. Karel Maelegheer

Arts-Specialist in opleiding

0

10

20

30

40

2015

50

60

2010 2011 2012 2013 2014

35

52

28

46

26

32

28

24

28

41

32

41

Evolutie transplantaties

Totaal aantal allogene transplantaties Totaal aantal autologe transplantaties

24 Zorg

TOPJAAR VOOR DE AFDELING HEMATOLOGIE

Onze tak van de geneeskunde is de voorbije

twee decennia alleen maar blijven evolueren

met een ware explosie aan kennis en nieuwe

molecules. En het ziet er niet naar uit dat daar

in de nabije toekomst een eind aan komt,

integendeel.

JACIE-ACCREDITATIEOns centrum was het eerste niet-universitair

centrum in Vlaanderen om begin jaren negentig

van vorige eeuw zowel autologe als allogene

stamceltransplantaties aan te bieden aan zijn

patiënten. Vorig jaar kwam op dit vlak, na

het spreekwoordelijke bloed, zweet en zelfs

tranen, de bekroning met het verwerven van de

zogenaamde JACIE-accreditatie. JACIE staat voor

‘Joined Accreditation Committee-ISCT and EMBT’

en betekent dus een internationale standaard

waaraan zowel ons autoloog (van stamcellen van

de patiënt zelf) als allogeen (met stamcellen van

iemand anders) programma voldoet. Het behalen

van deze norm is het werk van een zeer gedre-

ven pluridisciplinair team, waarbij een nauwe

samenwerking met de collega’s van het labo

hematologie een conditio sine qua non is.

TRANSPLANTATIEACTIVITEITNiet alleen voldoet ons stamceltransplantatiepro-

gramma dus aan de hoogste eisen, we hebben

ook al onze records gebroken met ruim tachtig

transplantaties in de loop van 2015. Dat plaatst

ons op de tweede plaats in Vlaanderen. Uiteraard

komen die patiënten niet enkel uit de Brugse re-

gio, maar hebben we een groot drainagegebied.

NETWERKINGLang voor netwerking een modewoord werd, was

onze afdeling er al volop mee bezig, net omdat

we werkzaam zijn in een zeer specifieke niche.

Momenteel hebben we samenwerkingen met, on-

der andere, de afdelingen hematologie of oncolo-

gie van OLV van Lourdes Ziekenhuis Waregem, Jan

Yperman ziekenhuis Ieper, AZ Sint-Lucas Brugge,

AZ Sint-Augustinus Veurne, AZ Zeno Blankenberge/

Knokke en AZ Groeninge Kortrijk. Sinds oktober

2015 loopt ook een proefproject waarbij een arts-

specialist in opleiding tot hematoloog (UGent) zes

maanden stage loopt op onze dienst.

AMBULANTE ACTIVITEITWaar de enige curatieve optie voor hoog risico acu-

te leukemieën nog veelal een vorm van stamcel-

transplantatie betreft, hebben gerichte therapieën

bij vooral lymfoma (lymfeklierkanker), multipel

myeloma (momenteel de tweede frequentste vorm

van beenmergkanker) en chronische leukemieën

ertoe geleid dat veel van deze patiënten niet meer

langdurig gehospitaliseerd dienen te zijn,

maar behandeld worden in een ambulante setting.

Vandaar dat zowel onze poli- als dagklinische

activiteiten evenzeer zijn toegenomen. Voor onze

patiënten betekent het vermijden van lange

opnames natuurlijk een gevoelige verbetering van

hun levenskwaliteit.

SPITSGENEESKUNDEAls referentiecentrum in de regio willen we uiter-

aard ook topzorg (blijven) leveren, vandaar dat

wij ook blijven investeren in het uitvoeren van

klinische studies met de nieuwste medicaties en

therapieën. Daarvoor beschikken we onder meer

over een groep van gedreven studiecoördinato-

ren. Ook op dat vlak kregen we in 2015 enkele

controleorganismen over de vloer, wat leidde tot

een positieve evaluatie. Ook de dag tegen kanker

die op onze campus in het teken stond van de

hematopatiënt werd gesmaakt.

25Zorg

DE TOEKOMSTStilstaan is achteruitgaan, zeker in een discipline

zoals hematologie. Zowel onze medische als para-

medische ploeg blijft zich dus bijscholen, als ze al

niet gevraagd worden om zelf mee vorm te geven

aan een of andere opleiding.

We blijven nauwe contacten onderhouden met

onze verwijzers, patiëntenverenigingen, academi-

sche centra, internationale onderzoeksgroepen en

de farmaceutische industrie. Met die drie laatsten

blijven we participeren aan klinische studies, die

de behandelingsmogelijkheden voor onze patiën-

ten mee zullen sturen.

Dankzij de inzet van alle medewerkers die op een

of ander manier bijdragen aan ons hematologisch

centrum leveren we referentiezorg en dat op

mensen maat, met veel persoonlijke en diep-

menselijke contacten. Dat laatste wordt door onze

patiënten enorm geapprecieerd.

“Als referentiecentrum in de regio blijven we investeren in het uitvoeren van klinische studies met de nieuwste medicaties en therapieën.”

Dr. Jan Van Droogenbroeck

Afdelingshoofd hematologie

Campus Sint-Jan

WIE MAAKT DEEL UIT VAN HET MULTIDISCIPLINAIR ALLERGIETEAM? De medische diensten die deelnemen aan het multidisciplinair allergieteam zijn:

• Dermatologie o.l.v. Dr. Goeteyn en Dr. Wittouck

• Gastro-enterologie o.l.v. Dr. Vandeputte

• Labo klinische biologie o.l.v. Dr. Devos

• Neus-, keel- en oorziekten o.l.v. Dr. Vinck en Dr. Speleman

• Pediatrie o.l.v. Dr. Sauer en Dr. Claeys

• Pneumologie o.l.v. Dr. Haenebalcke

• Spoedgevallen o.l.v. Dr. Vandycke

26 Zorg

HET MULTIDISCIPLINAIR ALLERGIETEAM

Allergie wordt wel eens de epidemie van de

twintigste eeuw genoemd. Een kwart van de

bevolking heeft allergieklachten. De presenta-

tievorm van allergie kan zeer verscheiden zijn.

Allergie komt zowel voor bij kinderen als bij

volwassenen.

Verschillende diensten binnen het AZ Sint-Jan

Brugge-Oostende AV volgen reeds jaren patiënten

met allergie. Om innoverende en kwalitatief

hoogstaande zorg te kunnen aanbieden, hebben

we alle krachten gebundeld. In 2015 is het

multidisciplinair allergieteam opgericht.

WAAROM EEN MULTIDISCIPLINAIR ALLERGIETEAM? De presentatievormen van allergie kunnen

heel divers zijn. Het is niet altijd duidelijk bij

welke arts en op welke dienst de patiënt best

gevolgd wordt. Via de centrale allergietelefoon

wordt de patiënt naar de juiste arts en afdeling

doorverwezen. Hiermee vermijden we omwegen

en lange wachttijden.

Het stroomlijnen van allergische procedures

ziekenhuisbreed volgens de laatste

wetenschappelijke richtlijnen is essentieel om

kwalitatief hoogstaande zorg aan te bieden.

De allergieverpleegkundige, Sophie Delsinne,

heeft een centrale rol binnen het allergieteam.

Zij organiseert de opleiding, zorgt voor

de communicatie en standaardisatie van

allergieprotocols binnen het ziekenhuis. Het

stroomlijnen van diagnostische procedures

zoals huidtesten, challengetesten en de aanpak

van anaphylaxie ziekenhuisbreed zijn enkele

voorbeelden hiervan. Ze zal in de toekomst

samen met de verpleegkundigen van de

verschillende diensten mee instaan voor de

educatie van patiënten.

De diëtisten zijn actief betrokken om patiënten

met voedingsallergie te begeleiden. Patiënten en

ouders kunnen bij de diëtisten rechtstreeks een

afspraak maken.

WAT IS DE ALLERGIETELEFOON? Via het nummer 050 45 96 96 kom je op de

centrale allergietelefoon. Zowel arts als patiënt

kunnen hier een afspraak maken. Afhankelijk van

de klacht zal men doorverwezen worden naar de

meest geschikte afdeling. Indien meteen duidelijk

is op welke afdeling de patiënt kan geholpen

worden, kan rechtstreeks met deze dienst contact

opgenomen worden.

PRESENTATIEVORMEN VAN ALLERGIEAllergische rhinoconjunctivitis komt voor bij

15 à 25% van de bevolking. Deze klachten

worden voornamelijk uitgelokt door allergie

voor aeroallergenen. Naast de klassieke

medicamenteuze therapie is de immunotherapie

terug in opmars. Immunotherapie kan zowel

subcutaan als sublinguaal toegediend worden.

Nauwkeurige selectie van de geschikte patiënt is

zeer belangrijk. Op de raadpleging neus-, keel- en

oorziekten en pediatrie wordt immunotherapie

voor aeroallergie aangeboden.

De laatste decennia is er een duidelijke toename

van voedingsallergie, voornamelijk bij kinderen.

Behandeling van patiënten met voedingsallergie

blijft een uitdaging. Ook het stellen van de

juiste diagnose is vaak een uitdaging. Dat

gebeurt aan de hand van huidtesten met verse

producten, component analyse en eventueel

27Zorg

provocatietesten. De diëtisten zijn een belangrijke

partner bij voedingsallergie en hebben

tevens allergieconsultaties. Volwassenen met

voedingsallergie kunnen terecht op de consultatie

gastro-enterologie en dermatologie.

Eczeem komt voor bij 15 tot 20% van de kinderen

en bij 2 tot 10% van de volwassenen. Eczeem

heeft een grote impact op de levenskwaliteit.

Het is vaak de eerste presentatie van allergie op

jonge leeftijd. Bij kinderen gaat eczeem in 30%

van de gevallen gepaard met voedingsallergie. Er

is maandelijks een gecombineerde raadpleging

pediatrie – dermatologie met aanwezigheid

van een pediatrische diëtiste om kinderen

met eczeem multidisciplinair op te volgen.

Chronische urticaria komt frequenter voor bij

adolescenten en volwassenen. Volwassenen met

dermatologische problemen kunnen terecht op de

raadpleging dermatologie.

Bij adolescenten en volwassenen kan een

insectenallergie aanleiding geven tot een

anaphylactische reactie. Immunotherapie voor

wespen- en bijenallergie wordt aangeboden op

de raadpleging pneumologie.

Geneesmiddelen overgevoeligheidsreactie

komt voor bij 7% van de bevolking. We

zien zowel over- als onderdiagnose van

geneesmiddelenallergie. Een grondige work-up

is noodzakelijk om een juist medicamenteus

beleid te kunnen bepalen. Ook hier kunnen

provocatietesten een belangrijke rol spelen.

Patiënten met deze problematiek worden verder

opgevolgd via de consultatie dermatologie.

Allergisch astma is in de jaren 90 duidelijk

toegenomen in frequentie. Momenteel lijkt er een

plafond bereikt te zijn. De toename van astma

is multifactorieel. Patiënten met astma kunnen

terecht op de raadpleging pneumologie en de

raadpleging pediatrie.

Anaphylaxie blijft de meest ernstige

presentatievorm van allergie. Voedingsallergie

en allergie voor insecten zijn de belangrijkste

uitlokkende factoren. In de behandeling blijft

de adrenaline auto injector het levensreddende

medicament. Het opstellen van een

gepersonaliseerd actieplan is essentieel om

ernstige reacties in de toekomst te vermijden.

Met het multidisciplinair allergieteam zijn

we ervan overtuigd de allergiepatiënt

gespecialiseerde zorg op maat te kunnen

aanbieden.

“Via de centrale allergietelefoon wordt de patiënt naar de juiste arts en afdeling doorverwezen.”

Dr. Kate Sauer

Diensthoofd kinderziekten

Campus Sint-Jan

28 Projecten

PROJECTEN

KWALITEIT

Evolutie op de dimensies van kwaliteit en patiëntveiligheid over de periode jaar 2008, 2011 en 2015.

2015

2011

2008

63,7%

Supe

rvis

or v

erw

acht

inge

n en

act

ies

die

patië

ntve

iligh

eid

bevo

rder

en

De w

ijze

waa

rop

de o

rgan

isat

ie le

ert

envo

ortd

uren

d tr

acht

te

verb

eter

en

Team

wer

k bi

nnen

afd

elin

gen

Open

heid

naa

r co

mm

unic

atie

Feed

back

en

com

mun

icat

ieov

er v

eilig

heid

Nie

t be

stra

ffend

ere

spon

s op

fou

ten

Best

affin

g

Ziek

enhu

ism

anag

emen

t on

ders

teun

ing

voor

pat

iënt

veili

ghei

d

Team

wer

k do

orhe

enZH

-afd

elin

gen

Over

drac

ht e

n tr

ansf

er

Glob

ale

perc

eptie

ove

r ve

iligh

eid

Freq

uent

ie ‘

even

t’ r

appo

rter

ing

70,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0% 59,0%

65,1%

57,6%53,0%

36,9%41,6%

47,0%

39,9%

28,9%

55,8%

44,1%

29Projecten

Van oktober tot december 2015 organiseerde

het ziekenhuis een grootschalige patiëntveilig-

heidscultuurmeting. Deze meting gaat om de

vier jaar door en kadert in het contract dat het

ziekenhuis afsloot met de federale overheid.

Het contract ‘coördinatie kwaliteit en patiëntveilig-

heid’ - kortweg Q&S - sluit elk ziekenhuis vrijwillig

af met de federale overheidsdienst Volksgezond-

heid. In ruil krijgt het deelnemende ziekenhuis

een financiële tegemoetkoming voor projecten

die de kwaliteit en patiëntveiligheid vergroten.

AZ Sint-Jan tekende vanaf de start in 2008 hierop

in. Het contract vraagt actie op drie terreinen: het

veiligheidsmanagementsysteem in het ziekenhuis,

de inzet op transmurale zorgprojecten en het

meten van indicatoren.

De patiëntveiligheidscultuurmeting meet de cultuur

die in het ziekenhuis aanwezig is op het vlak van

kwaliteit en patiëntveiligheid. De vorige metingen

vonden plaats in 2008 en 2011. In deze grootscha-

lige meting worden uitgebreid vragen gesteld over

de wijze waarop de leiding georganiseerd wordt,

hoe men omgaat met incidenten, hoe samen-

gewerkt wordt en hoe de coördinatie verloopt bij

patiënten die van de ene naar de andere afdeling

gaan.

2.933 medewerkers - artsen, verpleegkundigen,

medewerkers van de apotheek, medewerkers

technische onderzoeken en paramedici van de drie

campussen van AZ Sint-Jan Brugge Oostende AV -

werden via mail uitgenodigd om deel te nemen.

1.454 respondenten (54%) vulden de enquête in.

De resultaten tonen een positieve evolutie: er

is een significante vooruitgang in hoe leiding-

gevenden rekening houden met suggesties van

medewerkers om de kwaliteit op de werkvloer te

verbeteren. De inspanningen die het ziekenhuis de

afgelopen jaren nam om een lerende organisatie

te zijn en om voortdurend inzet te vragen om te

verbeteren, loont. Sinds 2008 is het ziekenhuis op

geen enkele aspect, die in de enquête bevraagd

werd, achteruitgegaan.

De bereidheid tot feedback en communicatie over

fouten is gestegen, maar medewerkers behou-

den wel de vrees dat fouten persoonlijk zullen

aangerekend worden. Ondanks dat het melden van

incidenten toeneemt en men zich dus transparant

opstelt om te leren uit zaken die mislopen, is er

nog een weg af te leggen om van ‘blamen en

shamen’ te evolueren naar een cultuur van zich

veilig voelen om te melden en eruit te leren.

Samenwerking tussen diensten wordt als een

positief punt beoordeeld waar men aangeeft dat

er nu beter samengewerkt wordt dan enkele

jaren geleden. Nochtans is er nog werk om bij het

transfereren van patiënten naar andere afdelin-

gen steeds alle informatie op een systematische

manier over te dragen. Op deze vragen blijft het

antwoord status quo sinds de vorige metingen.

Veerle De bruyn

Verantwoordelijke kwaliteit

PATIËNTVEILIGHEIDSCULTUURMETING

30 Projecten

VEILIGE ZORG VOOR IEDEREEN

Veilige zorg valt niet in één zin te omschrijven.

Het is een complex samenspel van menselijk

handelen, processen en procedures. Werken

aan een veilige zorgomgeving voor de

medewerker en patiënt is een continu proces.

Patiënten en hun omgeving uitleggen waar

veilige zorg om draait is dan ook belangrijk

om hen inzicht te geven in hoe het ziekenhuis

werkt. In 2015 lanceerde de dienst kwaliteit

twee campagnes om het thema ‘veilige zorg’

in de kijker te zetten.

Veilige zorg betekent onder meer bereid zijn te

leren uit wat fout liep. Incidenten analyseren door

op zoek te gaan naar de onderliggende processen

is cruciaal om verbeteringen te kunnen aanbrengen.

Incidenten en bijna-incidenten in het AZ Sint-Jan

Brugge-Oostende AV worden sinds 2014 online

gemeld via een nieuwe informaticatoepassing.

MELDINGSBEREIDHEID NEEMT TOEIn 2015 werden in totaal 2.006 meldingen gedaan

in het onlinesysteem. Dit is een stijging van 48% in

vergelijking met 2014. Deze forse stijging wijst op

een grotere meldingsbereidheid en biedt dus meer

leerkansen om de veiligheid van de dienstverle-

ning te vergroten. 9% van de meldingen in 2015

gebeurde anoniem. In 2014 bedroeg dit percentage

nog 12,5%. Een positieve evolutie die erop wijst dat

het belang van patiëntveiligheid ingezien wordt en

medewerkers ook durven melden als het mis gaat.

INFORMATIECAMPAGNE VOOR PATIËNTEN EN BEZOEKERSValincidenten staan op nummer één in het

aantal gemelde incidenten. In 2015 werden er

698 incidenten gemeld die te maken hadden met

patiënten die struikelen of vallen. Vallen vormt naast

medicatie, handhygiëne en patiëntidentificatie één

van de thema’s die van belang zijn voor een veilige

zorgomgeving. Ook patiënten en hun omgeving

moeten we hiervoor sensibiliseren zodat zij het

belang inzien van preventieve maatregelen.

Preventieve maatregelen, zoals het dragen van ge-

sloten pantoffels, kunnen valincidenten voorkomen.

De patiënt en zijn omgeving hierover informeren is

dan ook de eerste stap om valincidenten te voor-

komen. Vaak vergeten patiënten de thuismedicatie

mee te brengen naar het ziekenhuis zodat de arts

niet exact weet welke medicatie er genomen wordt.

De patiënt informeren over het waarom hiervan

draagt ertoe bij dat foute inname van medicatie

wordt voorkomen. Handen voldoende wassen en

ontsmetten is een eenvoudig en erg doeltreffend

middel in de preventie van infecties. Verschillende

interne campagnes wijzen de medewerkers hierop.

Toepassing van goede handhygiëne is ook voor de

patiënt van belang. Wie opgenomen wordt, krijgt

een identificatiebandje om de pols. Patiënten kun-

nen het vreemd vinden dat ze dit moeten dragen.

Belangrijk is dat de patiënt zelf het belang van het

dragen van het bandje inziet, foutieve gegevens

durft te melden en zelf initiatief neemt indien er

geen identificatiebandje aangedaan werd.

AZ Sint-Jan koos er in 2015 voor om de informatie-

campagne over deze vier thema’s uit te rollen tij-

dens de week van de patiëntveiligheid in november.

De affiche hangt op plaatsen waar patiënten en

bezoekers komen en dit op de drie campussen in

wachtzalen, liften en aan het onthaal.

MEDICATIE VRAAGT CONCENTRATIE164 meldingen werden in 2015 gedaan over medi-

catie-incidenten. Het gaat dan vooral over incidenten

gerelateerd aan een foutieve dosis, een foutief genees-

middel of een foutieve patiënt. Uit onderzoek blijkt dat

hulpverleners vaak gestoord worden tijdens hun werk.

Dit kan de kans op medicatiefouten aanzienlijk doen

toenemen. Een continue waakzaamheid en nauwgezet-

heid bij medicatiehandelingen is van essentieel belang.

Met het lanceren van de affichecampagne ‘Medicatie

vraagt concentratie’ werd in 2015 het thema medica-

tieveiligheid in de kijker gezet. De affichecampagne

maakt medewerkers alert voor het feit dat de bereiding

of de toediening van medicatie risico’s inhoudt en dat

ongestoord kunnen werken van groot belang is om

fouten te vermijden.

Veerle De bruyn

Verantwoordelijke kwaliteit

Werken aan kwaliteit is een continu proces van plannen omzetten in concrete projecten, evalueren en bijsturen.

KWALITEIT

ICT

31Projecten

HET ELEKTRONISCH MEDICATIEVOORSCHRIFT: EEN NOODZAAKIn de vorige editie van het jaarverslag werd

aangekondigd dat het ziekenhuis ten volle

gaat voor een JCI-accreditering. In het traject

dat het ziekenhuis hiervoor zal doorlopen,

zijn verbeteringsinitiatieven gericht op

medicatieveiligheid een noodzaak.

Het invoeren van een elektronisch

medicatievoorschrift (EMV) was daarbij een van

de initiatieven. Het EMV laat toe om bepaalde

knelpunten in medicatieveiligheid aan te pakken:

o.a. de mogelijkheid om een duidelijk leesbaar

voorschrift op te stellen waardoor er exact

geregistreerd kan worden welke verpleegkundige,

aan welke patiënt, welk medicament, op

welk tijdstip en in welke dosis toedient. Via

Medicatiebeheer kan er ook de nodige informatie

omtrent het medicament opgezocht worden.

De uitdaging: starten met het EMV op

17 verpleegafdelingen

Op de meeste verpleegafdelingen op de campus

Henri Serruys, en enkele verpleegafdelingen op

de campussen in Brugge werd al enige tijd met

het elektronisch medicatievoorschrift (EMV) in

Medicatiebeheer gewerkt. Eind 2014 werd beslist

om in 2015 ook de andere verpleegafdelingen

te laten overschakelen van een voorschrift en

registratie op papier naar het EMV.

INVESTEREN IN MENSEN EN MIDDELENDe implementatie van een EMV vergde een

grote investering in mensen en middelen. De

verpleegafdelingen werden voorzien van het

nodige materiaal om tijdens de medicatierondes

met portable pc’s te kunnen werken. Om artsen en

verpleegkundigen op deze nieuwe werkwijze voor

te bereiden, kregen zij de noodzakelijke opleiding.

Uiteindelijk kregen een 500-tal verpleegkundigen

2 tot 3 uur opleiding. De artsen kregen een kortere

opleiding op maat. Daarmee werd 90% van de

artsen bereikt. Bij elke ‘go live’ werd voor onze

verpleegkundigen coaching op de werkvloer

voorzien. Voor opleiding en coaching werd een

team van vier applicatiemedewerkers ingezet.

Keys to succes: samenwerking en betrokkenheid

De goede samenwerking tussen

applicatiemedewerkers en apotheek was in

dit project bepalend. Zonder de inzet van deze

medewerkers en de betrokkenheid van artsen en

verpleegkundigen op de werkvloer had dit project

niet kunnen slagen.

HET WERK IS NIET AFIn de toekomst zal verder geïnvesteerd worden

in o.a. geautomatiseerde medicatiekasten en

bedside scanning. Het uiteindelijke doel is een

closed loop systeem te bereiken waarin de ganse

keten van voorschrijven, verdelen en toedienen

van medicatie op vlak van patiëntveiligheid

geoptimaliseerd wordt.

Lore Van Reybrouck

Wouter Vandevoorde

Applicatiemedewerkers

IMPLEMENTATIE VAN HET ELEKTRONISCH MEDICATIEVOORSCHRIFT

ICT

32 Projecten

Hoewel we overwegend digitaal werken, wordt

er nog heel wat op papier afgedrukt. Het aantal

printers, faxen en kopieerapparaten op de

verschillende campussen lag zeer hoog en de

vraag naar nieuwe toestellen bleef zelfs groeien.

Het grote aantal, samen met een verbruik van

heel veel pagina’s papier, vertegenwoordigen ook

een grote kost in aankoop, onderhoud, toners, …

Heel wat toestellen waren al jaren in dienst, wat

het niet gemakkelijk maakt om nog wisselstukken

te vinden. Op advies van de ICT-dienst besliste

het ziekenhuis over te schakelen op een ander

printmodel met heel wat minder printers maar met

een soepele en veilige wijze om printers te delen.

We schakelden over van een aankoopmodel naar

een huurmodel, een vaste huurprijs, gekoppeld aan

een afdrukprijs per pagina naargelang zwart-wit of

kleur. Een studie toonde aan dat deze formule een

mooie kostenbesparing oplevert en daarenboven een

aantal extra’s biedt binnen de huurprijs zoals on-site

herstellingen binnen de 8 uur. Dit betekent een

ontlasting voor de ICT-dienst. Bovendien voorziet het

model een automatische levering van toners op basis

van inktverbruik dat via het netwerk doorgestuurd

wordt naar de leverancier. Het manueel bestellen door

de diensten valt hierdoor weg.

Het aantal verschillende types printers werd beperkt

tot enkele standaardmodellen. Een basis zwart-wit

laserprinter, een kleurenprinter, een kleinere beperkte

multifunctional en een groot multifunctional toestel.

Vooral dit laatste toestel biedt zeer veel mogelijkheden:

printer, kopieerapparaat, fax, scanner en uitbreidbaar

met verschillende in- en uitvoerlades alsook uit te

rusten met een badgelezer. Het gebruik van een

badgelezer laat ons toe om beveiligd af te drukken en

het confidentiële drukwerk af te halen op een printer

naar keuze wanneer het voor de gebruiker past.

De campus SFX startte als proefproject. We kozen er

bewust voor om de vervanging snel te doen en dit

over de hele campus, die niet alleen administratieve

diensten heeft maar ook consultaties en ondersteunde

diensten. De complexiteit van het gebouw werd

mee in rekening gebracht zodat personeelsleden

geen onnodige afstanden hoefden af te leggen. We

maakten een inventaris van de campus. Voor elke

afdeling werd een blueprint vastgelegd en met het

diensthoofd besproken. Alle diensten kregen een groot

multifunctioneel toestel ter beschikking. Het beveiligd

afdrukken (secure printen) door gebruik van de badge

op om het even welke werkplek van de afdeling werd

snel als een meerwaarde gezien.

Daarna volgde campus Sint-Jan. Alle diensten

werden eerst geïnventariseerd door de ICT-dienst,

die vervolgens een voorstel opmaakte dat besproken

werd met het diensthoofd. De verpleegeenheden

werden zoveel mogelijk op een standaard manier

uitgerold. Elke afdeling beschikt standaard over een

multifunctional, indien nodig aangevuld met extra

toestellen. Daarna volgden de ondersteunende

diensten en consultaties met hun specifieke noden

zoals onderzoekslokalen, secretariaten, gekoppelde

machines, … Ondertussen zijn op de campus Henri

Serruys ook enkele toestellen vervangen. Bij afloop

van het huidige leasingcontract zullen deze verder

vervangen worden.

De uitrol werd in de twee campussen in Brugge in een

jaar gerealiseerd, de ervaringen en feedback klinken

positief en de vooropgestelde reductie van het aantal

printers met 30% werd vlot gehaald. Dit project levert

het ziekenhuis een grote kostenbesparing op. Geregeld

is er overleg met de diensten om bij te sturen en de

meest optimale toestellen in te zetten. Het contract

met de leverancier biedt ons deze flexibiliteit. Verder

investeren in automatiseren en elektronisch werken zal

op termijn het papierverbruik ook verder terugdringen.

BEVEILIGD PRINTEN WERKT KOSTENBESPAREND

Helga De Neve

Directeur ICT

LOGISTIEK

33Projecten

AUTOMATISCHE VERDELING NIEUWE ARBEIDSKLEDIJ

Het zorg en zorgondersteunend personeel van

het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV is voortaan

herkenbaar aan hun gloednieuwe, eigentijdse

uniformen. Kraaknette uniformen bovendien,

want elke werknemer kan de klok rond terecht

bij de kledinguitgifte- en innameautomaten van

zodra een kledingwissel aangewezen is.

Om de beschikbaarheid van voldoende propere

arbeidskledij te kunnen verzekeren, besloot het

bestuur van het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV in

2013 om de bijzonder arbeidsintensieve verdeling

en terugname ervan op onze drie campussen te

automatiseren. Meteen ook het ideale moment

om zowel de uniformen als het uniformbeleid over

alle drie de campussen heen te stroomlijnen. De

aankoop- en facilitaire diensten kregen de opdracht

om deze twee projecten op te starten en te imple-

menteren. In nauwe samenwerking met de zorg,

preventie, technische dienst en ICT werden deze

projecten tot een goed einde gebracht.

Dankzij de kledinguitgifte- en innameautomaten kan

een uniformwissel snel, eenvoudig en bovendien

7 dagen op 7 en 24 uur op 24. Uitgifte van

arbeidskledij gebeurt op maat. Een ingenaaide chip

registreert wie welke kledij ontleent en weer indient

aan de hand van de vernieuwde multifunctionele

personeelsbadges, die de pasfoto van de eID-kaart

in bruikleen nemen. De capaciteit van de toestellen

is op maat van de lokale behoeften van iedere

campus.

De automatisering vroeg om een beperking van

het aantal modellen. Daarom is gekozen voor een

uniseks uniform met een frisse, eigentijdse look die

perfect in de huisstijl van het ziekenhuis past. Het

jasje is wit, met de kleuraccenten uit het AZ Sint-Jan

Brugge-Oostende AV logo en het logo zelf in

borduurwerk. Enkel de witte broek onderscheidt

zorgend personeel van zorgondersteunend

personeel, dat een donkerblauwe broek draagt. De

selectie van het uniform gebeurde in drie fasen. Een

representatieve groep van eindgebruikers weerhield

een aantal modellen om in de praktijk te testen

en bracht na de testperiode zijn voorkeursstem uit.

Die ging naar een snit die meer bewegingsvrijheid

biedt, in onderhoudsvriendelijke materialen.

De nieuwe uniformen zijn niet alleen eigentijds,

praktisch, ergonomisch, veilig, aangenaam om te

dragen én mooi, op de koop toe verschijnen al

onze zorgverleners dag na dag onberispelijk op

het werk, dankzij de automatisering.”

DOELSTELLINGEN PROJECT KLEDINGAUTOMAAT • efficiëntere verdeling van verse arbeidskledij

• efficiëntere inzameling van bevuilde arbeidskledij

• beschikbaarheid van propere kledij 365/365

dagen 24u/24

• mogelijkheid om vuile kledij in te dienen

365/365 dagen 24u/24

• mogelijkheid om elke dag verse arbeidskledij te

kunnen dragen

• verhogen van de traceerbaarheid arbeidskledij

door middel van een ingenaaide chip

• vereenvoudigen van het beheer arbeidskledij

• uniforme werking over de drie campussen

• capaciteit toestellen aangepast aan de lokale

behoeften van iedere campus

Johan Van Heulebrouck

Coördinator facilitaire diensten

Claudine Devroe

Leidinggevend functionaris

Totale investering: €550.000 (incl. BTW)

Aantal stukken kledij per automaat:

• Campus SJ: 7.154

• Campus SFX: 714

• Campus HS: 2.311

Aantal personen die

gebruik maken van de automaat: 3.350

Aantal stukken kledij in omloop: 12.000

VERBOUWINGEN

34 Projecten

NIEUWE FIETSENSTALLING VOOR HET PERSONEELMet enige fierheid kan het AZ Sint-Jan Brugge

Oostende AV - Campus Sint-Jan weer uitpakken met

een mooi initiatief. Het uitbouwen van een enorme

fietsenstalling, ditmaal exclusief voor zijn personeel.

Dat fietsen gezond is voor lijf en leden vraagt

eigenlijk geen verdere toelichting meer. Moeilijker

wordt het om dat gezonde tijdverdrijf in te scha-

kelen in een dagelijkse functionele gewoonte: het

woon- en werkverkeer. Bedrijven, lokale en regio-

nale overheden doen hun best om fietsinitiatieven

te lanceren en ons ziekenhuis natuurlijk ook.

Zo hebben we in het recente verleden werk

gemaakt van een nieuw dubbelrichtingsfietspad van

het rondpunt tot aan de voorzijde van het zieken-

huis. We installeerden ook een nieuwe fietsenstal-

ling aan de achterzijde van de campus om personeel

en bezoekers dicht bij hun bestemming een veilige,

bewaakte fietsplaats te geven. En we investeerden

in nieuwe doucheruimtes bij de centrale vestiaires.

Uit een mobiliteitsanalyse van onze sociaal-

medische campus Molenerf waartoe het zieken-

huis behoort, blijkt dat het ziekenhuis dagelijks

een serieuze ‘ecologische voetafdruk’ achterlaat:

• 6000 autobewegingen

• 2000 parkeerplaatsen

• 3000 personeelsleden

• 1500 bezoekers

Een sterke activiteit hebben is essentieel voor een

ziekenhuis maar eist nu eenmaal zijn ecologische

tol.

Maar het ziekenhuis werkt samen met de collega’s

op de campus (OCMW, Spermalie, CAW, P.C. Rusten-

burg, WZC Herdershove, …), de stadsdiensten, de

provincie en de Vlaamse Gemeenschap een cohe-

rent toekomstbeleid uit. Zo wordt de mobiliteit in

en rond de campus mooi verweven in een ruimer

geheel van duurzame oplossingen.

Voor de fietser moet het ziekenhuis toegankelijker

worden langs grotere, nieuwe fietsassen. Op korte

termijn wordt de missing link met Sint-Andries

gelegd door een mooie fietsbrug over het kanaal

Brugge-Oostende parallel met de Expresweg-brug.

Eens de fietser bij ons aankomt, moet hij zijn fiets

veilig en dicht bij zijn werkplaats kunnen stallen.

En onze nieuwe fietsenstalling kon echt niet nog

dichter bij een fietsas noch bij de werkplek liggen!

Zo hopen wij weer een steentje bij te dragen aan

het reduceren van onze ecologische voetafdruk en

het opvoeren van de conditie van onze mede-

werkers!

• 660 m² gesloten fietsenstalling: duurzame

metaalconstructie, een volkern buitengevel met

ramen om sociaal toezicht te houden

• 52 plaatsen voor gemotoriseerde voertuigen:

bromfietsen en lichte moto’s

• 200 fietsbeugels: zware beugels met

voldoende tussenafstand en uitrij-afstand

• 25 privé fietskluizen: wie een extra beveiliging

wil, kan een fietskluis huren aan democratische

prijzen

• beveiligingscamera’s

• ruime verlichting

• 3 gecontroleerde in- en uitgangen met

chipsleutel. Bij verlies of diefstal van de sleutel

kan deze geblokkeerd worden

BOUWEN AAN EEN GEZONDE TOEKOMST

35Projecten

GERIATRIE VERHUIST NAAR Q-BLOKTussen de gebouwen van de geriatrische diensten

en het beddenhuis werd een ‘tijdelijk’ gebouw

opgetrokken.

Verbouwen kost niet alleen geld maar om

verpleegeenheden te kunnen verbouwen, moet je

natuurlijk een oplossing vinden om patiënten een

tijdelijk onderkomen te geven. De Q-blok is die

oplossing. Zijn cryptische naam dankt hij aan een

interne gebouwcodering.

Prioritair zijn nu de verbouwing van de geriatrische

en pediatrische afdelingen. Daarna dient de Q-blok

om de rest van de verpleegeenheden structureel

aan te pakken.

We hebben gekozen voor een gebouw dat snel

en modulair opgetrokken kon worden en snel en

voordelig weer kan worden afgebroken, mocht dat

ooit nodig zijn. Een type modulebouw dus.

En dat het snel kan gaan, is wel degelijk aange-

toond. Op een achttal maanden - van ruwbouw tot

verhuis - is de klus geklaard.

Het gebouw bestaat uit twee bouwlagen met twee

identieke verpleegeenheden van 1150 m² die op

elk niveau tot 38 patiënten kunnen huisvesten.

Wie de Q-blok kent, zal verrast staan van de

bouwkwaliteit en architecturale sterkte die met

‘modulaire’ bouw bereikt kan worden.

De eerste bewoners zijn alvast tevreden.

Franky Gotelaere

Technisch directeur

“Ons ziekenhuis bouwt meer dan ooit aan duurzame mobiliteit en patiëntencomfort.“

36

TOTAALRENOVATIE VOOR DE POLIKLINIEK NEUS-, KEEL- EN OORZIEKTENHet geluid van bouwwerken is ons niet onbekend,

natuurlijk. Idealiter pakt men een grote verbou-

wing aan door de bewoners een nieuw tijdelijk

onderkomen aan te bieden, de bulldozer erin te

zetten en nieuw op te bouwen van scratch. Helaas

bestaat de ideale wereld enkel op tv en werd het

een hele klus om de polikliniek neus-, keel- en

oorziekten te verbouwen terwijl die in volle activi-

teit was. We hadden nog eventjes gehoopt dat de

seizoenskwalen ons gunstig gezind zouden zijn met

bijhorende lagere activiteit, maar helaas…

Samen met het enthousiast team gingen we de

uitdaging toch aan en renoveerden we in maar

liefst vijf grote fasen (en deelfasen).

De activiteiten op de polikliniek neus-, keel- en

oorziekten zijn immers de laatste jaren sterk

gegroeid. Meer stafleden, meer technische

prestaties, meer audiologen en gespecialiseerde

onderzoeken maakten duidelijk dat de bestaande

situatie structureel aangepast moest worden. Zo

werden naast de hightech onderzoeksruimtes ook

vier nieuwe audiocabines gebouwd, een heuse

operatiezaal voor kleine ingrepen en een back-

office met teleconferentiemogelijkheden. Onthaal

en wachtruimtes werden gecentraliseerd en ver-

ruimd. De kindjes kregen een speelruimte.

Het resultaat mag gezien worden en de nieuwe

uitstraling wordt door medewerkers en patiënten

geapprecieerd.

Franky Gotelaere

Technisch directeur

Projecten

“Naast hightech onderzoeksruimtes kwamen er vier nieuwe audiocabines, een operatiezaal voor kleinere ingrepen en een backoffice bij.”

ZORG IN CIJFERS

MEDEWERKERS

37Zorg in cijfers

Evolutie in betaalde voltijdse eenheden

2.156

2.233

2.290

2.337

2.336

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2010

1.171

2011

1.216

2012

1.258

2013

1.294

2014

1.302

2.354

2015

1.301

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

334

551

334

564

377

603

384

613

2010 2011 2012 2013 2014

386

615

2015

387

617

Campus Sint-Jan en SFX Totaal

Verpleegkundig departement

Campus Henri Serruys Totaal

Verpleegkundig departement

38

1,6%

61,5%

6,8%

23,9%

6,2%

18,6%

35,4%

0,4%

9,2%

2,2%

34,3%

Zorg in cijfers

MIDDELEN

Het ziekenhuis heeft ook in 2015 een positief resultaat.

Financiering van de werking (in € 1000)

Financiering 2015Het Budget van Financiële Middelen en de honoraria zijn de

belangrijkste financieringsbronnen voor het ziekenhuis.

2014 2015

Budget van Financiële Middelen (incl. geraamd inhaalbedrag)

164.318 165.356

Kamersupplementen 1.712 1.645

Forfaits conventies R.I.Z.I.V. 10.750 10.374

Farmaceutische en gelijkgestelde producten 77.086 86.673

Honoraria (omzet) 157.216 160.342

Andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies, op campus HS ook de kosten die teruggevorderd worden van de artsen, incl. de opbrengsten van vorige jaren)

44.006 42.761

Totaal 455.088 467.151

Kosten (in € 1000)

2014 2015

Bezoldigingen en artsenvergoedingen 283.076 286.926

Afschrijvingen, huur en waardeverminderingen 27.791 28.838

Voorzieningen voor pensioenen en geplande

investeringen,…-281 118

Financiële kosten 7.355 7.267

Inkopen farmaceutische, medische en verzorgingsproducten en -diensten

100.945 111.767

Andere kosten (administratie, energie, onderhoud, voeding, …)

29.593 31.800

Totaal 448.479 466.716

Bezoldigingen en artsenvergoedingen

Afschrijvingen, huur en waardeverminderingen

Financiële kosten

Inkopen farmaceutische, medische en verzorgingsproducten

Andere kosten (administratie, energie, onderhoud, voeding, …)

Uitgaven 2015De vergoeding van de medewerkers en artsen blijft de belangrijkste

kost van een ziekenhuis.

Budget van Financiële Middelen (incl. geraamd inhaalbedrag)

Kamersupplementen

Forfaits conventies R.I.Z.I.V.

Farmaceutische en gelijkgestelde producten

Honoraria (omzet)

Andere opbrengsten (o.a. wedde- en investeringssubsidies, op

campus HS ook de kosten die teruggevorderd worden van de artsen,

incl. de opbrengsten van vorige jaren)

39Zorg in cijfers

INVESTERINGEN

CAMPUSSEN SINT-JAN EN SFX TE BRUGGE CAMPUS HENRI SERRUYS TE OOSTENDE

Bouw- en renovatiewerken 11.655

afwerking tijdelijke verpleegeenheden en hybride OP-zaal, renovatie poli NOK, plastische heelkunde en laboratorium, herinrichten centrale keuken, renovatie kleedkamers, vernieuwen luchtgroepen, uitbreiding circuit buizenpost, herinrichting parking en fietsenberging, bouwen van 2 bunkers, endoscopisch platform, diverse herstel-, schilder- en bekledingswerken, ombouw inkom, vervanging zonneweringen, schachtscheiding liften, sturing liften in SFX, vervanging dakbedekking in SFX, renovatie stookplaats SFX...

2.425

afwerken bouwwerken A-vleugel: cardio en intensieve zorgen, schilder- en herstelwerken afwerking cafetaria en inkom nieuwbouw, aanleg tuin aan de inkom, kunstwerk Vipa project N Ervinck, aanpassingswerken lokaal KUA en vaatwas, logeer-kamers artsen en assistenten, installatie algemene signalisatie routesysteem

Medische apparatuur 4.884

high end CT-scanner, echografietoestellen, echocardiograaf, gastro- en colonoscoop, anesthesie beademingstoestellen, videoscopen en HD videotorens, OP tafels, apparatuur voor OP en intensieve zorgen, dialysemonitoren, celbrale eximetrietoestellen, dubbeldeurs sterilisatie-systeem, labomicroscopen

1.455monitoring voor spoed en recovery, apparatuur cardio en intensieve zorgen, nieuwe video laparoscopietoren, ECG, toestellen rugrevalidatie, mobiel X-ray toestel, scoop reiniger, …

Informatica (hard- en software) 4.292

servers, archief- & opslagsystemen, switchen, vervangingen van PC's, schermen, … ontwikkeling door Infohos, infrastruc-tuursoftware VMWare en TSM, bijkomende licenties winserver, systeemlicenties onder andere nieuw Da Vinci, tijdsregistratie & -planning, kassasystemen, …

415SAN-uitbreidingen, vervangingen van PC's, schermen, printers, archief- & opslagsysteem, systeemlicenties, ...

Andere uitrusting of investering 2.308

kledij uitgifte apparaat, nieuwe MUG-wagen, grasmaaier met cabine, zorgstoelen en -zetels, bedpanspoelers, DECT-toestellen, kantoormeubilair en opbergsystemen, voedselwagens, …

470kledij uitgifte apparaat, uitbreiding camerabewaking, gekoelde wagens, ticketsystemen dagkliniek, kantoormeubilair en opberg-systemen, blusapparaten

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

2011 2012 2013 2014 2015 budget2016

33.5

05

5.

917

39.

422

28.

425

1

1.26

6

39.

691

22.5

27

5.

172

27.

699

29

.682

8.28

7

37.

969

23.

139

4.7

65

27.

904

45

.561

15

.688

6

1.25

0

De belangrijkste investeringen van 2015 (in € 1000):

In 2015 was het investeringspeil lager omwille

van de onduidelijkheid en de onzekerheid rond de

verdere financiering van de ziekenhuisinvesteringen

door de overheid gelet op de overdracht van de

bevoegdheid van de federale naar de Vlaamse

overheid.

40 Zorg in cijfers

ZORG

Campus Sint-Jan en SFX

Campus Henri Serruys

Campus Sint-Jan en SFX

Campus Henri Serruys

2011 2012 2013 2014 20150

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

250.

597

262.

579

279.

452

291.

904

89.6

55

88.6

48

86.1

10

86.6

04

2010 2011 2012 2013 20140

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

245.

350

250.

597

262.

579

279.

452

302.

195

85.0

58

89.6

55

88.6

48

86.1

10

88.1

65

2011 2012 2013 2014 20150

5000

10.000

15.000

20.000

25.000

19.4

01

19.4

13

19.4

48

20.0

57

9.06

7

9.01

8

8.65

6

9.17

0

20.6

23

9.41

3

Aantal raadplegingen polikliniekExclusief medische beeldvorming

Aantal operatiesZowel de operaties onder volledige narcose als onder plaatselijke verdoving

CAMPUSTOTAAL

Kenletter SINT-JAN SFX HENRI SERRUYS

C Chirurgisch 271 - 85 356

D Inwendige geneeskunde 244 - 116 360

E Pediatrie 33 - 15 48

M Materniteit 38 - 13 51

G Geriatrie 84 60 60 204

N Neonatale 15 - - 15

Sp-neuro Neurologische revalidatie - 20 - 20

Sp-loco Locomotorische revalidatie - 20 - 20

Sp-pall Palliatieve (*) - 6 - 6

a Daghospitalisatie psychiatrie 18 - 10 28

A Psychiatrie 50 30 30 110

892 329 1221

ERKENDE BEDDEN

De activiteiten van het ziekenhuis

vinden op 3 campussen plaats:

op de campus Sint-Jan te Brugge,

op de campus SFX in de Brugse

binnenstad en op de campus

Henri Serruys te Oostende.

(*) De palliatieve zorgeenheid is een samenwerkingsinitiatief met het AZ Sint-Lucas en de V.Z.W. Palliatieve Zorgen Noord West-Vlaanderen. De dienst telt 9 erkende bedden, waarvan er 6 zijn toegewezen aan het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV.

Zorg in cijfers 41

Aantal opnamesExclusief daghospitalisatie psychiatrie

Campus Sint-Jan en SFX

Campus Henri Serruys0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

2011 2012 2013 2014 2015

29.2

38

29.5

87

30.2

70

30.2

64

11.0

53

11.0

02

10.5

46

10.2

81

31.0

72

10.1

48

Aantal spoedgevallenAantal contacten spoedgevallendienst

Campus Sint-Jan en SFX

Campus Henri Serruys

2011 2012 2013 2014 20150

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

27.7

28

27.6

44

28.9

33

29.5

35

19.3

13

19.4

39

18.9

70

18.1

32

29.9

62

17.7

60Aantal dagbehandelingenForfaits RIZIV & daghospitalisatie lijst A

Campus Sint-Jan en SFX

Campus Henri Serruys

2011 2012 2013 2014 20150

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

39.1

64

39.0

35

40.7

72

39.0

48

15.2

26

14.5

88

12.0

88

11.6

61

40.6

98

12.1

11

42

ALGEMENE VERGADERING

Stan Beernaert

Philip Blondeel

Joël Boussemaere

Moniek Boydens

Benedikte Bruggeman

Vanessa Brysse

Jonathan Chevalier

Franky De Block

Wim Demuyt

Dirk De fauw

Jean-Marie De Plancke

Christian Fillet

Heidi Hoppe

Aagje Merlevede

Danick Minne

Guido Mouton

Nancy Moyaert

Viviane Nollet

Hans Rigauts

Frank Stubbe

Françoise Van Hoorebeke

Vanessa Vens

DIRECTIETine Casteleyn

Helga De Neve

Franky Gotelaere

Hans Rigauts

Rein Van Gerven

Marc Vermeire

Colofon

43Colofon

COLOFONVerantwoordelijke uitgever:

Hans Rigauts

Lay-out en ontwerp:

D’M&S

Fotografie:

D’M&S

Els Janssens

LivingStone

Jan Darthet

Coördinatie en samenstelling:

Evelyn Verhelle

Campus Sint-Jan

Ruddershove 10

8000 Brugge

t: 050 45 21 11

f: 050 45 22 38

info@azsintjan.be

www.azsintjan.be • www.vanatotzorg.be

Campus SFX

Spaanse Loskaai 1

8000 Brugge

t: 050 47 04 70

f: 050 47 04 80

info@azsintjan.be

Campus Henri Serruys

Kaïrostraat 84

8400 Oostende

t: 059 55 51 11

f: 059 55 51 66

info.oostende@azsintjan.be