2011–2013 CIJFERBOEk LOkAAL SPORTBELEID >2011-2013...volgende editie van het cijferboek uit te...

CIJFERBOEkLOkAAL SPORTBELEID

>2011-2013

CIJ

FER

BO

Ek L

Ok

AA

L SP

OR

TBEL

EID

201

1–20

13

1

CijferboekLokaaL SportbeLeid

>2011-2013

2

inhoudStafeL

Inhoudstafel ............................................................................................................................................... 2lIjst van tabellen ..................................................................................................................................... 5lIjst van fIguren ........................................................................................................................................ 6

Woord vooraf .............................................................................................................................................. 9

1. InleIdIng ................................................................................................................................................. 101.1. Over atlassen, zoekboeken en cijferboeken............................................................................................................... 111.2. Oorsprong van de gegevens .............................................................................................................................................. 111.3. Weergave van de gegevens ................................................................................................................................................ 121.4. www.cijferboek.be ................................................................................................................................................................ 141.5. Een gezamenlijke aanpak ................................................................................................................................................... 141.6. Decretaal kader van het lokaal sportbeleid ........................................................................................................... 15 1.6.1. Decreet Sport voor Allen-Beleid .................................................................................................................................. 15 1.6.2. Ontwerp van decreet houdende het stimuleren en subsidiëren

van een lokaal sportbeleid van april 2012 ................................................................................................................... 161.7. Het cijferboek in vogelvlucht........................................................................................................................................ 17

2. bestuurlIjke organIsatIe van het lokale sportbeleId ............................................................. 182.1 Schepenen van sport ............................................................................................................................................................. 192.2 Ambtelijke contactpunten sport .................................................................................................................................... 21 2.2.1 Sport steeds vaker een onderdeel van een ruimere dienst ......................................................................................... 21 Autonome sportdienst in elke provincie de meest voorkomende vorm ....................................................................... 22 Hoe hoger het aantal inwoners, hoe meer uitgesproken het aandeel autonome sportdiensten ................................. 23 Vooral in grootstedelijke gebieden maakt de sportdienst deel uit van een ruimere dienst ........................................ 242.3 Verzelfstandiging in de lokale sportsector .............................................................................................................. 25 Enkel in Antwerpen en Vlaams-Brabant een IVA sport ................................................................................................. 26 Verzelfstandiging minder courant in gemeenten met minder dan 15.000 inwoners .................................................. 27 Vooral in stedelijk gebieden verzelfstandiging ................................................................................................................. 282.4 Intergemeentelijke samenwerking in de lokale sportsector ............................................................................... 302.5 Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam .................................................................. 312.6 Tewerkstelling in de lokale sportsector .................................................................................................................... 33 2.6.1 Permanent personeel ...................................................................................................................................................... 34 Diensthoofd sport ................................................................................................................................................................. 35

3

Sportfunctionaris (sportgekwalificeerde ambtenaar) ...................................................................................................... 35 Sportpromotor....................................................................................................................................................................... 36 Beheerder ............................................................................................................................................................................... 37 Vergelijking van de tewerkstelling van de functies diensthoofd, sportfunctionaris, sportpromotor en beheerder ..... 37 Overige functies .................................................................................................................................................................... 41 2.6.2 Occasionele medewerkers zijn een belangrijke aanvulling........................................................................................ 42 2.6.3 Welkome hulp van vrijwilligers ..................................................................................................................................... 44Uitgelicht ...................................................................................................................................................................................... 46

3. lokaal sportbeleId ............................................................................................................................. 483.1. Lokale sportbeleidsplannen ............................................................................................................................................ 493.2 Budget beleidsdomein sport ............................................................................................................................................. 52 3.2.1 Gemiddeld budget voor sport bedraagt € 46 per inwoner ........................................................................................ 52 3.2.2 Van het totale budget besteedt een gemeente gemiddeld 3% aan sport ................................................................... 533.3 De sportdiensten organiseren ......................................................................................................................................... 54 3.3.1 Vergelijking volgens gebiedsindeling ............................................................................................................................ 553.4 Activiteiten voor specifieke doelgroepen .................................................................................................................. 57 3.4.1 Detail van enkele doelgroepen ...................................................................................................................................... 583.5 Niet-doelgroepspecifieke activiteiten toegankelijk(er) maken......................................................................... 613.6 Informatie en communicatie ............................................................................................................................................. 63 3.6.1 Gebruikte communicatie-instrumenten ...................................................................................................................... 63 3.6.2 Te bereiken doelgroepen ................................................................................................................................................ 65 3.6.3 Frequentie van het gebruik van de communicatiekanalen ........................................................................................ 653.7 Samenwerking met andere beleidsdomeinen ............................................................................................................... 67Uitgelicht ...................................................................................................................................................................................... 70

4. lokale advIesraden sport ................................................................................................................. 734.1 Samenstelling van de adviesraad sport ....................................................................................................................... 73 4.1.1 Aanwezigheid sportraden .............................................................................................................................................. 73 4.1.2 Samenstelling algemene vergadering en raad van bestuur ........................................................................................ 76 4.1.3 Genderverhoudingen en etnisch-culturele diversiteit in de adviesraden sport ...................................................... 76 Genderverhoudingen ........................................................................................................................................................... 76 Etnisch-culturele diversiteit ................................................................................................................................................. 774.2 Werking van de adviesraad sport ................................................................................................................................... 78 4.2.1 Afsprakennota ................................................................................................................................................................. 78 4.2.2 Adviesverlening ............................................................................................................................................................... 78Uitgelicht ...................................................................................................................................................................................... 80

4

5. het lokale sportverenIgIngsleven ................................................................................................ 825.1 Het begrip ‘sportvereniging’ ............................................................................................................................................ 835.2 Sportverenigingsindex ........................................................................................................................................................ 835.3 Sporttakken ............................................................................................................................................................................ 875.4 Ondersteuning van sportverenigingen......................................................................................................................... 89 5.4.1 Financiële ondersteuning ............................................................................................................................................... 89 5.4.2 Materiële ondersteuning ................................................................................................................................................ 90Uitgelicht ...................................................................................................................................................................................... 92

6. de evolutIe van de lokale sportsector ......................................................................................... 946.1 Bestuurlijke organisatie .................................................................................................................................................... 956.2 Lokaal sportbeleid ............................................................................................................................................................... 966.3 Lokale adviesraden sport .................................................................................................................................................. 986.4 Het lokale sportverenigingsleven ................................................................................................................................ 99

7. bIjlagen ................................................................................................................................................ 100Bijlage 1 – Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige

sportpromotionele activiteiten – vergelijking situatie 2010 en 2007 ............................................. 101Bijlage 2 - Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen –

vergelijking situatie 2010 en 2007 .................................................................................................................. 102Bijlage 3 – Samenstelling algemene vergadering en raad van bestuur

van de adviesraad sport anno 2007 en 2010 ................................................................................................ 103Bijlage 4 – Evolutie van de sportverenigingsindex tussen 2007 en 2010 ................................................................ 104 4.1 Evolutie van de sportverenigingsindex per provincie .................................................................................. 104 4.2 Evolutie van de sportverenigingsindex volgens gebiedsindeling ................................................................ 104 4.3 Evolutie van de sportverenigingsindex volgens inwonersklasse ................................................................. 105Bijlage 5 – Financiële ondersteuning voor sportverenigingen – vergelijking 2007 – 2010............................ 106Bijlage 6 – Indeling van gemeenten volgens gewest, provincie, inwonersaantal en gebiedsindeling ....... 107 6.1 Indeling van gemeenten naar provincie en gewest ....................................................................................... 107 6.2 Indeling van gemeenten volgens inwonersklasse .......................................................................................... 108 6.3 Indeling van gemeenten volgens gebiedsindeling ......................................................................................... 109

bIblIografIe ............................................................................................................................................. 110

colofon ..................................................................................................................................................... 112

5

lIjst van tabellen

Tabel 1 – Andere beleidsdomeinen waar de schepenen van sport voor bevoegd zijn ........................................................... 20Tabel 2 – Aandeel respondenten met verzelfstandiging op het vlak van sport en vorm van verzelfstandiging ................. 25Tabel 3 – Detail van de activiteiten van de vzw’s en AGB’s ........................................................................................................ 26Tabel 4 – Verzelfstandiging op het vlak van sport – per provincie ........................................................................................... 27Tabel 5 – Verzelfstandiging op het vlak van sport – volgens inwonersklasse .......................................................................... 28Tabel 6 – Verzelfstandiging op het vlak van sport – volgens gebiedsindeling ......................................................................... 29Tabel 7 – Aandeel respondenten met intergemeentelijke samenwerking op het vlak van sport en

de vorm van die samenwerking .................................................................................................................................... 30Tabel 8 – Aandeel gemeenten met een diensthoofd sport, sportgekwalificeerde ambtenaar,

sportpromotor en/of beheerder .................................................................................................................................... 34Tabel 9 – Overzichtstabel informatie diensthoofd sport, sportgekwalificeerde ambtenaar, sportpromotor, beheerder ... 39Tabel 10 – Overzicht tewerkstelling in de lokale sportsector .................................................................................................... 42Tabel 11 – Occasionele medewerkers in de lokale sportsector ................................................................................................. 44Tabel 12 – Vrijwilligers in de lokale sportsector.......................................................................................................................... 45Tabel 13 – Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige sportpromotionele

activiteiten volgens gebiedsindeling ........................................................................................................................... 56Tabel 14 – Beoogde doelgroepen bij het toegankelijker maken van het sportaanbod ........................................................... 62Tabel 15 – Overzicht gebruikte communicatie-instrumenten volgens soort .......................................................................... 64Tabel 16 – Beoogde doelgroepen en frequentie van de gebruikte communicatie-instrumenten ......................................... 66Tabel 17 – Detail volgens gebiedsindeling van de vertegenwoordiging van bepaalde doelgroepen

in de adviesraad sport .................................................................................................................................................. 75Tabel 18 – Onderwerpen waar de Algemene Vergadering en/of Raad van Bestuur adviezen voor verstrekt .................... 79Tabel 19 – Sportverenigingsindex per provincie ......................................................................................................................... 85Tabel 20 – Sportverenigingsindex volgens gebiedsindeling ....................................................................................................... 86Tabel 21 – Sportverenigingsindex volgens inwonersklasse ........................................................................................................ 87Tabel 22 – Top 20 sporttakken volgens aantal sportverenigingen ............................................................................................ 88Tabel 23 – Soorten materiële dienstverlening voor sportverenigingen .................................................................................... 90Tabel 24 – Financiële ondersteuning voor sportverenigingen .................................................................................................. 91

6

lIjst van fIguren

Figuur 1 – Genderverdeling schepenen van sport ...................................................................................................................... 19Figuur 2 – Jaar sinds wanneer de schepen bevoegd is voor sport (weergave vanaf 2000)..................................................... 19Figuur 3 – Politieke partij schepen bevoegd voor sport ............................................................................................................. 20Figuur 4 – Ambtelijke contactpunten sport naar soort .............................................................................................................. 21Figuur 5 – Ambtelijke contactpunten sport naar soort – per provincie .................................................................................. 22Figuur 6 – Ambtelijk contactpunt sport naar soort – volgens aantal inwoners ...................................................................... 24Figuur 7 – Ambtelijk contactpunt sport naar soort – volgens gebiedsindeling ...................................................................... 24Figuur 8 – Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam ....................................................................... 31Figuur 9 – Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam

door een ambtenaar van een ander beleidsdomein dan sport ............................................................................... 32Figuur 10 – Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam – volgens inwonersklasse ........................ 32Figuur 11 – Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam – volgens gebiedsindeling ....................... 33Figuur 12 – Sportbeleidsplannen .................................................................................................................................................. 50Figuur 13 – Sportbeleidsplannen volgens provincie ................................................................................................................... 50Figuur 14 – Sportbeleidsplannen volgens gebiedsindeling ........................................................................................................ 51Figuur 15 – Sportbeleidsplannen volgens inwonersklasse ......................................................................................................... 51Figuur 16 – Bedrag dat per inwoner aan sport besteed wordt (gewoon budget) – volgens inwonersklasse ....................... 52Figuur 17 – Bedrag dat per inwoner aan sport besteed wordt (gewoon budget) – volgens gebiedsindeling ...................... 53Figuur 18 – Verhouding budget sport versus totaalbudget gemeente – volgens inwonersklasse ......................................... 53Figuur 19 – Verhouding budget sport versus totaalbudget gemeente – volgens gebiedsindeling ........................................ 53Figuur 20 – Organisaties van de sportdiensten ........................................................................................................................... 54Figuur 21 – Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige sportpromotionele evenementen........ 55Figuur 22 – Specifieke doelgroepen waarvoor de sportdienst activiteiten organiseert ......................................................... 57Figuur 23 – Specifieke doelgroepen waarvoor de sportdienst activiteiten organiseert - 2007 versus 2010 ........................ 58Figuur 24 – Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen – provinciale vergelijking.................... 58

7

Figuur 25 – Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen – vergelijking volgens gebiedsindeling ....................................................................................................................... 59

Figuur 26 – Aandeel leefloongerechtigden en aandeel sportdiensten dat activiteiten voor mensen in armoede organiseert ............................................................................................................................... 60

Figuur 27 – Initiatieven rond toegankelijkheid van het sportaanbod ...................................................................................... 61Figuur 28 – Initiatieven om het sportaanbod toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen................................ 61Figuur 29 – Gebruikte communicatie-instrumenten ................................................................................................................. 63Figuur 30 – Interactiviteit van de lokale sportwebsites .............................................................................................................. 65Figuur 31 – Betrokkenheid van sport bij andere beleidsdomeinen .......................................................................................... 68Figuur 32 – Wijze van betrokkenheid van sport bij andere beleidsdomeinen ........................................................................ 69Figuur 33 – Samenstelling algemene vergadering en raad van bestuur van de adviesraad sport ......................................... 75Figuur 34 – Genderverhoudingen in de adviesraad sport ......................................................................................................... 76Figuur 35 – Gender voorzitters adviesraad sport ........................................................................................................................ 77Figuur 36 – Afsprakennota tussen gemeentebestuur en adviesraad sport .............................................................................. 78Figuur 37 – Soort adviezen verstrekt door de adviesraad sport ................................................................................................ 79Figuur 38 – Verdeling sportverenigingen volgens provincie ..................................................................................................... 84

Kaart 1 – Ambtelijke inbedding van het contactpunt sport ...................................................................................................... 23Kaart 2 – Soort sportbeleidsplan (lokaal, vereniging, geen) per gemeente ............................................................................. 49Kaart 3 – Sportverenigingsindex: aantal sportverenigingen per 1.000 inwoners ................................................................... 85

9

Woord vooraf

Gemeenten zijn voor de Vlaamse overheid een belangrijke partner om het beleid te kunnen voeren dat Vlaanderen voorstaat. Het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 is een handige encyclopedie van het sportbeleid zoals dat in de dagelijkse realiteit en op plaatselijk niveau vorm krijgt.

Omdat de gegevens niet één keer maar herhaaldelijk worden verzameld, wordt de evolutie door de jaren heen duidelijk. En omdat de meeste mensen aan wie wij gegevens vragen, ook antwoorden, mogen we met een gerust hart zeggen dat het cijfermateriaal gefundeerd is en dat de tendensen die eruit blijken, betrouwbaar zijn. De eerste editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid ging over 2007. Dat jaar was een geschikt vertrekpunt, omwille van het decreet Sport voor Allen-beleid dat toen van kracht werd. Hoewel het niet de bedoeling is van deze tweede editie om het decreet te monitoren, werpt het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 toch enig licht op wat er al is gerealiseerd en welke thema’s of werkpunten extra aandacht verdienen. De nieuwe uitgave van dit boek komt trouwens op een moment dat de lokale sportsector in volle ontwikkeling is. Er zit dan ook een nieuw decreet aan te komen dat mogelijk tot verschuivingen zal leiden in het veld.

Het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 documenteert het plaatselijke sportbeleid. De mensen in het veld kunnen het gebruiken om een beter zicht te krijgen op hun activiteiten en inspanningen. Het geeft ook aan hoe de lokale besturen zich tot elkaar verhouden. Overigens is er nu ook de onlinetool ‘www.cijferboek.be’, waarmee plaatselijke beleidsmensen hun parameters kunnen vergelijken met die van gelijkaardige gemeenten of met de resultaten van hun provincie.

Het cijferboek is een arendsblik op het reilen en zeilen van het lokale sportbeleid in Vlaanderen. Het vult de indicatoren in die aangeven hoe het gesteld is met het beleid. Onder meer dankzij dit boek, kunnen we de Vlaamse beleidsmaatregelen beter afstemmen op de behoeften van de sector. Dat de gegevens herhaaldelijk en regelmatig worden verzameld, is een goede gewoonte geworden, want zo kunnen we meteen actie ondernemen zodra bepaalde evoluties zich aftekenen.

Ik dank de gemeenten en steden voor de toewijding waarmee ze hun gegevens hebben bezorgd. Die inspanning wordt nu beloond met de gelegenheid om hun specifieke situatie in een ruimer perspectief te plaatsen.

Philippe Muyters Vlaams minister van Sport

9

10

inLeidinG>01

11

In 1995 verscheen de Atlas Gemeentelijk Sportbeleid 1996-1998. Deze uitgave werd opgebouwd rond gemeentelijke steekkaarten met demografische gegevens, de coördinaten van de schepenen en betrokken ambtenaren, gegevens over de gemeentelijke sportinfrastructuur, sportinitiatieven, de adviesraad en de diversiteit van het verenigingsleven. Gelijktijdig verschenen voor cultuur en jeugd gelijkaardige atlassen.

In 2008 werd de draad van 1995 weer opgepakt en werd er voor sport, cultuur en jeugd opnieuw een enquête gehouden bij de lokale besturen met als doelstelling: het systematisch verzamelen van de inspanningen die gemeentebesturen leveren bij het ontwikkelen van een lokaal sport-, jeugd- en cultuurbeleid. Dit leidde in 2009 tot de publicatie van drie cijferboeken1, met elk hetzelfde basisconcept maar met een eigen actieradius.

Vanuit sport en jeugd werd het initiatief genomen om een volgende editie van het cijferboek uit te werken. Het basisconcept bleef hetzelfde, maar beide sectoren voeren meer hun eigen koers en legden eigen accenten.

In het voorjaar van 2011 werd de enquête die in het kader van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 ontwikkeld werd, in samenspraak met de stuurgroep verfijnd en geactualiseerd. Vervolgens werd de online versie van de enquête ontwikkeld en grondig getest.

Elke Vlaamse en Brusselse gemeente werd half juni 2011 per brief en e-mail uitgenodigd om de online enquête in te vullen. Om de respons te optimaliseren werd de deadline enkele keren verschoven (eerst publiek, daarna intern) en kregen non-respondenten herinneringen met de vraag de enquête alsnog in te vullen. Respondenten die tijdens het invullen van de enquête vragen hadden of verdere toelichting wensten, konden steeds telefonisch of via e-mail contact opnemen met de helpdesk.

Het elektronisch verzenden van de ingevulde enquête kon pas gebeuren nadat alle verplichte vragen werden ingevuld. Op basis van dit gegeven kan de globale respons voor de enquête bepaald worden op 84% (276 gemeenten).

Van de gemeenten in het Vlaamse Gewest vulde 88% (271) de enquête volledig in. Negentien gemeenten begonnen aan de vragenlijst maar vulden hem niet helemaal in. Bij negen van hen was de enquête quasi volledig ingevuld. Achttien gemeenten begonnen in het geheel niet aan het invullen van de bevraging.

Bij gemeenten uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was de respons beperkt. Slechts vijf gemeenten verstuurden de ingevulde enquête en twee gemeenten begonnen aan het invullen van de vragenlijst. Twaalf gemeenten werkten niet mee aan de bevraging.

> 1.1 over atLaSSen, Zoekboeken en Cijferboeken

> 1.2 oorSpronG van de GeGevenS

1 Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 (eerste cijferboek), Cijferboek Lokaal Jeugdbeleid 2008-2010 (zesde cijferboek), Cijferboek Lokaal Cultuurbeleid 2008-2010 (eerste cijferboek)

> INLEIDING

12

De bevraagde gegevens hebben – tenzij anders vermeld – steeds betrekking op de situatie in 2010, hetzij op 31 december 2010, hetzij tijdens het referentiejaar 2010.

Gezien het opzet van de enquête dienen de cijfers en conclusies in het Cijferboek Lokaal Sportbeleid met de nodige voorzichtigheid te worden gehanteerd.

• Voor alle gegevens geldt dat de cijfers hoofdzakelijk steunen op de perceptie van de plaatselijke gemeentebesturen, in casu de persoon die de enquête invulde. In de meeste gevallen gebeurde dit door de gespecialiseerde ambtenaar: dit geeft hen een beroepsbekwaamheid, een vertrouwdheid met de sector die een redelijk exacte waarneming garandeert. Maar niet in elke gemeente is deze ambtenaar van nabij bij het eigenlijke beleid betrokken. Dit kan zich uiten in een gebrekkige, onvoldoende of foute perceptie.

• Alhoewel de respons bevredigend is, ontbreekt er nog een aantal gemeenten. Deze hiaten kunnen het beeld vertekenen.

• De cijferboeken beschrijven vooral aantallen en verhullen op die manier de uiteenlopende kwaliteit die hieronder schuilt. Gezien de niet steeds eenvoudige en eenduidige definiëring van sommige begrippen moeten deze aantallen bovendien worden gebruikt als een indicatie van fenomenen.

• De waarde van de gegevens is in grote mate afhankelijk van de nauwkeurigheid en de nauwgezetheid waarmee de enquêtes werden ingevuld. Daar waar op basis van andere informatiebronnen duidelijk was dat de ingevulde gegevens niet correct waren, werden deze afhankelijk van inhoudelijke en technische overwegingen ofwel individueel gecorrigeerd ofwel bij de verwerking van de data niet mee in rekening genomen.

• Hoewel de respons in 2007 en 2010 vrij gelijkaardig is, mag men bij een vergelijking van de gegevens niet uit het oog verliezen dat de steekproef niet 100% dezelfde is. Verder geven de vergelijkingen slechts een indicatie mee van een trend of evolutie.

Wegens de beperkte respons van de gemeenten gelegen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beperkt het Cijferboek Lokaal Sportbeleid zich tot het Vlaamse Gewest.

Omdat sommige gemeenten de enquête bijna volledig invulden, maar bepaalde vragen niet konden of wilden beantwoorden en omdat niet elke vraag verplicht was, zijn er verschillen in de respons per vraag. Daarom wordt bij elke vraag aangegeven op hoeveel antwoorden het weergegeven resultaat gebaseerd is: N=… Ook wordt voor de indelingen volgens provincie, inwonersklasse of gebiedsindeling telkens per segment weergegeven hoeveel gemeenten de vraag beantwoordden. Dit is nodig omdat niet elke respondent de vraag (correct) invulde, maar ook om bepaalde percentages beter te kunnen interpreteren. 50% op basis van 100 antwoorden is statistisch meer betrouwbaar dan 50% op basis van 10 antwoorden.

Naargelang de relevantie van een verdere opsplitsing worden de resultaten van de Vlaamse gemeenten per provincie, inwonersklasse of gebiedsindeling besproken.

De vijf Vlaamse provincies zijn bekend. De verdeling van de 308 gemeenten over de verschillende provincies is als volgt (zie ook bijlage 6):

> 1.3 WeerGave van de GeGevenS

> INLEIDING

13

provincie aantal gemeenten %

Antwerpen 70 22,73%

Limburg 44 14,29%

Oost-Vlaanderen 65 21,10%

Vlaams-Brabant 65 21,10%

West-Vlaanderen 64 20,78%

totaal 308 100,00%

Voor de bespreking volgens inwonersklasse wordt telkens volgende indeling gehanteerd (zie ook bijlage 6):

Inwonersklasse aantal gemeenten* %

< 10.000 inwoners 86 27,92%

10.000 – 15.000 inwoners 82 26,62%

15.001 – 20.000 inwoners 52 16,88%

20.001 – 30.000 inwoners 42 13,64%

30.001 – 50.000 inwoners 34 11,04%

50.001 – 200.000 inwoners 10 3,25%> 200.000 inwoners 2 0,65%

totaal 308 100,00%

* Gebaseerd op de inwonersaantallen d.d. 01/01/2010

Ingedeeld volgens gebiedsindeling kunnen verschillende categorieën worden onderscheiden (zie verder). In het Cijferboek wordt de indeling op niveau twee van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen gehanteerd (zie ook bijlage 6). Stedelijke gebieden zijn die gebieden waar intense ruimtelijke, culturele en socio-economische samenhang en verweving bestaat tussen verschillende menselijke activiteiten (wonen, diensten, werken, recreatie, …), waar dichte bebouwing overheerst en waar het wenselijk is ontwikkelingen te stimuleren en te concentreren. Stedelijk gebied is dus een beleidsmatig begrip. Ook het ruimtelijk begrip ‘buitengebied’ heeft een beleidsmatige inhoud.

Buitengebied is – op het niveau van Vlaanderen bekeken – het gebied waarin de open (onbebouwde) ruimte overweegt. Elementen van bebouwing en infrastructuur die in functionele samenhang zijn met de niet-bebouwde ruimte maken er onderdeel van uit en kunnen plaatselijk overwegen.

rsv niveau 1 rsv niveau 2 rsv niveau 3

Stedelijke gebieden (111)

Grootstedelijke gebieden (21)

Grootstedelijk gebied centrumgemeenten (2) (Gent, Antwerpen)

Grootstedelijk gebied randgemeenten (19) (bv. Wijnegem, Destelbergen)

Kleinstedelijke gebieden (45)

Kleinstedelijke gebieden op provinciaal niveau (25) (bv. Lommel, Wetteren)

Structuurondersteunende kleinstedelijke gebieden (20) (bv. Deinze, Tienen)

Regionaalstedelijke gebieden (31)

Regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten (11) (bv. Aalst, Oostende)

Regionaalstedelijk gebied randgemeenten (20) (bv. Oostkamp, Diepenbeek)

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (14)

(bv. Drogenbos, Sint-Genesius-Rode)

Buitengebied (197) (bv. Schoten, Landen)

In de mate van het mogelijke en waar relevant wordt het cijfermateriaal vergeleken met de resultaten van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010. Wegens een verschil in samenstelling van de steekgroep of een aanpassing van de vraag is dit echter niet altijd zinvol of mogelijk.

> INLEIDING

14

In aanvulling op de gedrukte cijferboeken, die een analyse van de geaggregeerde gegevens bevat op niveau van gewest, provincie, inwonersaantal of ruimtelijke indeling kunnen de gegevens per gemeente worden geraadpleegd op de website www.cijferboek.be.2 De website biedt verschillende mogelijkheden. Zo kunnen de antwoorden van maximaal vijf gemeenten vergeleken worden. Deze gemeenten kunnen worden geselecteerd op naam of op basis van bepaalde kenmerken (gewest, provincie, inwonersaantal, indeling Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen). Een andere optie is het vergelijken van de resultaten van een gemeente met het gemiddelde van de resultaten van gemeenten die tot dezelfde categorie behoren wat betreft gewest, provincie, inwonersaantal of ruimtelijke situatie van de gemeente. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om een vergelijking op jaarbasis te maken.

Het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 kwam er in opdracht van de minister bevoegd voor sport Philippe Muyters en werd gerealiseerd door Marjolein van Poppel van het Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (ISB). Het onderzoek gebeurde in nauw overleg en samenwerking met de afdeling Beleid en Beheer van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Het team ITB van hetzelfde departement stond in voor de technische ondersteuning.

Bij de voorbereiding en het nalezen was ook het Bloso betrokken. Daarnaast werden de werkteksten inhoudelijk afgetoetst bij een leesgroep bestaande uit betrokken sportfunctionarissen en ISB-medewerkers.

> 1.4 WWW.Cijferboek.be

> 1.5 een GeZamenLijke aanpak

2 Niet alle antwoorden zijn via de website beschikbaar. Hiervoor zijn zowel inhoudelijke als technische redenen.

> INLEIDING

15

Het eerste Cijferboek Lokaal Sportbeleid was er één op een scharniermoment in het lokale sportbeleid. De gegevens die toen opgevraagd werden, handelden over het referentiejaar 2007 of over de situatie op 31 december 2007. Het was bijgevolg een nulmeting, net voor de uitvoering van de in 2007 uitgeschreven sportbeleidsplannen 2008-2013.

In deze tweede editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid wordt duidelijk op welke manier het nieuwe decreet effect heeft gehad en in welke opzichten. Maar ook dit cijferboek komt er op de vooravond van nieuwe ontwikkelingen in het lokaal sportbeleid. Voor de komende lokale beleidsperiodes (de eerstkomende loopt van 2014 tot 2019) moeten de gemeenten door middel van hun algemene meerjarenplanning inspelen op de Vlaamse beleidsprioriteiten sport, maar zal het opmaken van een sportbeleidsplan geen voorwaarde voor subsidiëring meer zijn. Ook het aanstellen van een sportgekwalificeerde ambtenaar zal dan niet meer verplicht zijn.

1.6.1 deCreet Sport voor aLLen-beLeid

Sinds 2007 is het decreet van 9 maart 2007 houdende de subsidiëring van gemeente- en provinciebesturen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie voor het voeren van een Sport voor Allen-beleid van kracht.

De basisvoorwaarden van dit decreet zijn:• het hebben van een sportbeleidsplan;• het hebben van een autonome sportraad;• de aanstelling van een sportgekwalificeerde ambtenaar.

Indien aan deze drie voorwaarden voldaan is, ontvangt de gemeente van de Vlaamse overheid een subsidie van 1,5 euro per inwoner. Deze toegekende beleidssubsidie moet door de betrokken besturen met minstens 50% vermeerderd worden (cofinanciering).

Het sportbeleidsplan, dat op een interactieve manier tot stand moet komen, uitgevoerd en geëvalueerd moet worden, staat centraal in het decreet en omvat het totale lokale sportbeleid van een bestuursperiode van zes jaar. Inhoudelijk moet in het sportbeleidsplan een extra accent worden gelegd op de volgende thema’s:

1. Directe financiële ondersteuning van de sportverenigingen: minimum 50% van de Vlaamse subsidies moet hieraan besteed worden;

2. Ondersteuning en stimulering van de andersgeorganiseerde sport3: hieraan dient minimum 20% van de beleidssubsidie besteed te worden;

3. Ondersteuning en stimulering van de toegankelijkheid tot sport en de diversiteit tot sport: minimum 10% van de beleidssubsidies moet hieraan besteed worden.

Het resterende gedeelte van de beleidssubsidie en de verplichte 50% cofinanciering wordt door het gemeentebestuur vrij verdeeld over de drie bovenvermelde thema’s.

4. Een meerjarenplan inzake sportinfrastructuur: de lokale besturen brengen de noden en plannen op het gebied van sportinfrastructuur nauwgezet in kaart en geven aan welke impulsen nodig zijn voor de toekomst.

> 1.6 deCretaaL kader van het LokaaL SportbeLeid

3 Andersgeorganiseerde sport: sport die voornamelijk buiten de praktijk van een sportvereniging plaatsvindt.

> INLEIDING

16

5. Indien de gemeente ook aanspraak wenst te maken op een bijkomende impulssubsidie (0,8 euro per inwoner) dient er een bijkomend hoofdstuk toegevoegd te worden waarin de expliciete beleidsmaatregelen met betrekking tot het impulsbeleid toegelicht worden. Het thema van het impulsbeleid wordt bij het begin van elke legislatuur vastgelegd. Voor de periode 2009-2013 is dat de kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleider in de sportverenigingen aangesloten bij een erkende Vlaamse sportfederatie.

Naast het opmaken van een sportbeleidsplan engageren de gemeenten zich eveneens tot het oprichten van een sportraad en het erkennen van diens belangrijke rol in zijn werkingsgebied. In het decreet Sport voor Allen-beleid heeft de sportraad als adviesraad een belangrijke rol bij de opmaak, uitvoering en evaluatie van het sportbeleidsplan.

De sportraad wordt samengesteld uit vertegenwoordigers van clubs, scholen en andere organisaties die sportieve activiteiten ontplooien in de private of publieke sector, aangevuld met deskundigen specifiek voor de gemeente.

De aanstelling van een sportgekwalificeerde ambtenaar (en in het geval van steden met meer dan 50.000 inwoners minstens twee voltijdse sportgekwalificeerde ambtenaren) in de sportdienst vormt een andere basisvoorwaarde van het decreet.

Indien het gemeentebestuur geen sportbeleidsplan indient, kunnen de gemeentelijke sportraad, of bij het ontbreken daarvan, een representatief aantal lokale sportverenigingen een verenigingssportbeleidsplan indienen. Voor het opmaken en indienen hiervan gelden evenwel andere voorwaarden.

1.6.2 ontWerp van deCreet houdende het StimuLeren en SubSidiëren van een LokaaL SportbeLeid van apriL 2012

Het Vlaamse sportbeleid wil via een hechte samenwerking met alle gemeentebesturen zoveel mogelijk mensen in Vlaanderen stimuleren, activeren en begeleiden tot een kwaliteitsvolle duurzame sportbeoefening in hun directe omgeving. Hierbij is het belangrijk dat de gemeente een regierol opneemt.

Om het effect te genereren dat iedereen aangezet wordt tot sportief bewegen of tot duurzaam sporten worden de hiernavolgende Vlaamse beleidsprioriteiten Sport voor Allen voor de gemeenten opgenomen:• het ondersteunen van de kwalitatieve uitbouw van de

sportverenigingen via een doelgericht subsidiebeleid; • het stimuleren van sportverenigingen tot professionalisering met

een bijzonder accent op kwaliteitsvolle jeugdsportbegeleiding en eventueel tot onderlinge samenwerking;

• het voeren van een activeringsbeleid met het oog op een levenslange sportparticipatie via een anders georganiseerd laagdrempelig beweeg- en sportaanbod;4

• het voeren van een beweeg- en sportbeleid met aandacht voor transversale samenwerking zodat kansengroepen gelijke kansen krijgen om actief te participeren in sport.

Lokale besturen zullen hiervoor per inwoner 2,4 euro subsidie krijgen en moeten zelf 30% cofinancieren (te besteden aan de vier vermelde beleidsprioriteiten).

4 Anders georganiseerd beweeg- en sportaanbod: een beweeg- en sportaanbod dat voor iedereen toegankelijk is en dat door de lokale overheden georganiseerd of ondersteund wordt, al dan niet in samenwerking met sportverenigingen of andere actoren, met het oog op de verhoging of verbreding van de sportparticipatie.

> INLEIDING

17

Als gevolg van het planlastendecreet5 bevat het nieuwe decreet lokaal sportbeleid geen bepalingen meer over de sportfunctionaris of sportdienst. De sportraad is wel vermeld en de gemeente moet deze betrekken bij de opmaak van het meerjarenplan met betrekking tot het beleidsveld sport en vraagt aan de sportraad advies over alle aangelegenheden die betrekking hebben op het sportbeleid, ook bij de opmaak van het meerjarenplan.

Verder bevat het ontwerp van decreet niet langer de mogelijkheid om een verenigingssportbeleidsplan te maken wanneer de gemeente niet wil instappen.

Eerst komt de bestuurlijke organisatie van het lokale sportbeleid aan bod. Informatie met betrekking tot de schepenen van sport, de ambtelijke contactpunten sport en het personeel dat er tewerkgesteld wordt, verzelfstandiging, intergemeentelijke samenwerking en vertegenwoordiging van sport in het managementteam worden hier besproken.

Vervolgens wordt het lokale sportbeleid in ruime zin behandeld: hoeveel gemeenten dienden in het kader van het decreet een sportbeleidsplan in? Welke activiteiten organiseren de sportdiensten, op welke manier en voor welke doelgroep? Op welke manier verstrekt men informatie? In welke mate is er afstemming of samenwerking met andere beleidsdomeinen?

In het volgende deel ligt de focus op de sportraden: hoe is de adviesraad sport samengesteld? Hoeveel adviezen verstrekte de sportraad? Is er een afsprakennota tussen het gemeentebestuur en de sportraad?

Het afsluitend deel behandelt de sportverenigingen. Hierbij wordt het aantal en soort nagegaan en wordt de ‘sportverenigingsindex’ berekend. Ook de ondersteuning waar de sportverenigingen een beroep op kunnen doen, wordt nader bekeken.

Elk onderdeel wordt afgesloten met een samenvatting van de belangrijkste vaststellingen en conclusies.

5 Decreet van 15 juli 2011 houdende vaststelling van de algemene regels waaronder in de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest periodieke plan- en rapporteringsverplichtingen aan lokale besturen kunnen worden opgelegd (BS 11.08.2011)

> 1.7 het Cijferboek in voGeLvLuCht

> INLEIDING

18

beStuurLijke orGaniSatie vanhet LokaLe SportbeLeid

>02

19

Via de cijferboek enquête werd gepeild naar de man/vrouw-verdeling onder de schepenen van sport, naar hoe lang men al voor sport bevoegd is en of men nog andere bevoegdheden voor zijn rekening neemt. Ook werd de verdeling van het mandaat onder de verschillende politieke partijen nagegaan.

Van de 290 schepenen van sport van wie via de enquête informatie werd bekomen, zijn er 64 (22%) vrouwen en 226 (78%) mannen (Figuur 1). De vrouwelijke schepenen van sport hebben ten opzichte van 2008 een beetje terrein gewonnen, toen was hun aandeel 19%. Toch zijn er nog minder vrouwelijke schepenen van sport dan het Vlaams gemiddelde vrouwelijke schepenen. In het Vlaams Gewest is immers 30% van de schepenen een vrouw (Agentschap voor Binnenlands Bestuur, 2008).

Anno 2011 is – gebaseerd op de gegevens van 279 gemeenten – de schepen van sport gemiddeld 5,6 jaar bevoegd voor dit beleidsdomein. Drie schepenen zijn al meer dan 20 jaar bevoegd voor het beleidsdomein sport. In de vorige editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid bedroeg de gemiddelde termijn dat men voor sport bevoegd was 3,2 jaar. Aangezien de bevraging van deze editie van het cijferboek binnen dezelfde legislatuur plaatsvond, is de stijging van het gemiddelde logisch.

68% van de schepenen van sport draagt deze functie sinds de laatste gemeenteraadsverkiezingen (2007) of later (Figuur 2). Opvallend zijn de schepenwissels van de laatste jaren. In 2010 kregen 24 gemeenten een nieuwe schepen van sport, in 2009 was dat het geval voor 16 gemeenten en in 2011 voor nog eens 15 gemeenten. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat aan het begin van de legislatuur vaak afspraken over gedeelde schepenmandaten worden gemaakt. Een aandachtspunt hierbij is dat er in dat geval gewaakt moet worden over de continuïteit van het beleid.

> 2.1SChepenen van Sport

Het gemeentelijk sportbeleid is gestoeld op drie pijlers, namelijk beleid, advies en uitvoering. Zowel de schepen van sport (beleid), de sportraad (advies) als de sportdienst (uitvoering) zijn betrokken bij het lokale sportgebeuren. In dit onderdeel komen de cijfers met betrekking tot de pijlers beleid en uitvoering aan bod.

Figuur 1: Genderverdeling schepenen van sport (N= 290)

22%

78%

Man

Vrouw

0

20

40

60

80

100

120

140

2000 2002 2004

Bevoegd voor sport sinds (jaartal)

Aan

tal

2006 2008 2010

Figuur 2: Jaar sinds wanneer de schepen bevoegd is voor sport (weergave vanaf 2000) (N=255)

> BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN HET LOKALE SPORTBELEID

20

Bij 256 schepenen werd aangegeven dat zij de bevoegdheid sport met minstens één ander beleidsdomein combineren. Een kwart van hen is naast sport ook bevoegd voor jeugd. 16% combineert sport met ‘feestelijkheden’ en 14% is naast sport ook verantwoordelijk voor onderwijs, cultuur of kinderopvang (zie Tabel 1).

ranking andere bevoegdheid naast sport* aantal %

(t.o.v. n=256)

1 jeugd 63 24,61%

2 feestelijkheden 40 15,63%

3 onderwijs 37 14,45%

4 cultuur 36 14,06%

5 kinderopvang 35 13,67%

6 lokale economie / handel 31 12,11%

toerisme 31 12,11%

7 mobiliteit / verkeer 28 10,94%

8 (leef)milieu 27 10,55%

9 communicatie 22 8,59%

personeel 22 8,59%

10 financiën / begroting 21 8,20%

*Bij 256 schepenen van sport werd aangegeven dat ze bevoegd zijn voor een of meerdere andere beleidsdomeinen.

288 gemeenten beantwoordden de vraag van welke politieke partij de schepen van sport is. Uit Figuur 3 blijkt dat het merendeel van de sportschepenen – net zoals in 2008 – tot de christendemocratische familie behoort (44%), gevolgd door de socialistische familie (19%) en de liberale familie (17%).

Figuur 3: Politieke partij schepen bevoegd voor sport (N=288)6

Tabel 1: Andere beleidsdomeinen waar de schepenen van sport voor bevoegd zijn

16%1%

44%

3%

17%

19%

christendemocratische familie

socialistische familie

liberale familie

NVA

groenen

andere

6 Om een globaal beeld te kunnen schetsen van de politieke kleur, werden partijen gegroepeerd volgens ‘familie’. Tot de christendemocratische familie werden partijen als CD&V en cdH gerekend, samen met kartels met die partijen (CD&V-plus, CD&V/N-VA, …). De liberale familie bestaat uit Open VLD en MR en kartels met die partijen. Partijen en kartels als sp.a, PS, sp.a-spil, sp.a-spirit, … werden ondergebracht in de socialistische familie. Tot de groenen worden Groen! en Ecolo gerekend. In de categorie ‘andere’ worden lokale partijen als Lijst van de Burgemeester, Voluit, Dynamisch, … gegroepeerd.


21

In de enquête werd gevraagd of er een ambtelijk contactpunt voor sport was en in welke vorm. De antwoordmogelijkheden hierbij waren:• Enkel contactpersoon – geen inhoudelijke verantwoordelijkheid;• Autonome sportdienst – als aparte dienst geprofileerd,

met één of meerdere personeelsleden met inhoudelijke verantwoordelijkheid;

• Sportdienst is een onderdeel van een ruimere dienst – ambtenaar of sportdienst is onderdeel van een ruimere dienst, maar werkt wel autonoom – hierbij werd vervolgens gevraagd van welke ruimere dienst men deel uitmaakte;

• Combinatiedienst – ambtenaar inhoudelijk verantwoordelijk voor verschillende beleidsdomeinen.

2.2.1 Sport SteedS vaker een onderdeeL van een ruimere dienSt

Van de 288 gemeenten die de vraag beantwoordden of er al dan niet een ambtelijk contactpunt sport was, was er slechts één die aangaf dat dat er niet was.

Op de vraag naar het soort ambtelijk contactpunt voor sport werden 256 antwoorden verzameld. Zoals uit Figuur 4 blijkt, is de autonome sportdienst de meest voorkomende vorm (69%). Het aandeel combinatiediensten is de laatste drie jaar licht gedaald (van 11% naar 7%).

De evolutie die in het eerste cijferboek naar voor kwam waarbij er steeds meer sportdiensten een onderdeel zijn van een ruimere dienst maar nog wel autonoom werken, lijkt zich verder te zetten. In 2007 was 11% van de ambtelijke contactpunten sport zo georganiseerd, anno 2010 is dat al 23%. Van de 58 sportdiensten die deel uitmaken van een ruimere dienst, zijn er 47 die tot de dienst ‘vrijetijd’ behoren en 6 die bij de dienst ‘welzijn’ zijn ondergebracht. Andere diensten waartoe men behoort zijn onder andere socioculturele zaken, samenleving en communicatie.

Met de veranderingen die de beleids- en beheerscyclus (BBC) op lokaal vlak teweeg zal brengen, zijn de verwachtingen dat de trend naar ‘geclusterde’ diensten zich zal voortzetten. Het wordt daarbij vooral uitkijken naar de andere beleidsvelden waar sport aan gekoppeld zal worden. Nu lijken vooral de ‘vrijetijdsdiensten’ met onder meer sport als paddenstoelen uit de grond te schieten. Maar sport wordt in een aantal gevallen ook bij welzijn of ‘samenleving’ ondergebracht. Het feit dat sport behalve als een vorm van vrijetijdsbesteding ook aan andere doelstellingen (gezondheid, integratie, …) gekoppeld kan worden, maakt dat dit een weloverwogen lokaal debat moet zijn. In welke mate sport haar zichtbaarheid kan behouden, is een ander op te volgen aspect.

> 2.2ambteLijke ContaCtpunten Sport

Figuur 4: Ambtelijke contactpunten sport naar soort (N=256)

Autonome sportdienst

Sportdienst is een onderdeel van een ruimere dienst

Combinatie dienst

Enkel contactpersoon

23%

69%

7%1%


22

Autonome sportdienst in elke provincie de meest voorkomende vormDe ‘ranking’ van de soort contactpunten sport is in elke provincie hetzelfde, met de provincie West-Vlaanderen als de uitzondering die de regel bevestigt. Daar staan sportdienst als onderdeel van een ruimere dienst en combinatiedienst quasi op dezelfde hoogte. Bij de categorie ‘autonome sportdienst’ valt op dat er in Oost-Vlaanderen in verhouding meer autonome sportdiensten zijn dan in de andere provincies. Dit weerspiegelt zich in de andere richting bij de categorieën ‘sportdienst als onderdeel van een ruimere dienst’ en ‘combinatiedienst’ (Figuur 5).

In Vlaams-Brabant zijn er dan weer minder autonome sportdiensten, maar wel meer gemeenten waar de sportdienst een onderdeel is van een ruimere dienst. Ook het aandeel combinatiediensten ligt er wat hoger. In de provincies Limburg en Antwerpen is het aandeel sportdiensten dat deel uitmaakt van een ruimere dienst, eveneens hoger dan het gemiddelde.

Kaart 1 geeft een visuele voorstelling van de ambtelijke inbedding van de contactpunten sport.

Figuur 5: Ambtelijke contactpunten sport naar soort - per provincie

0%

10%

Autonomesportdienst

Antwerpen (N=59)Limburg (N=39)Oost-Vlaanderen (N=54)Vlaams-Brabant (N=52)West-Vlaanderen (N=52)Vlaams Gewest (N=256)

Sportdienst is een onderdeel van een

ruimere dienst

Combinatie dienst

Enkel contactpersoon

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

67,80%66,67%79,63%59,62%71,15%69,14%

27,12%28,21%14,81%28,85%15,38%22,66%

3,39%5,13%5,56%9,62%

13,46%7,42%

1,69%0,00%0,00%1,92%0,00%0,78%


23

Ten opzichte van de cijfers van 2007 vallen vooral de grotere verschillen in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant op. In Antwerpen is er een grote stijging van het aandeel sportdiensten die deel uitmaken van een ruimere dienst (van 14% in 2007 naar 27% in 2010) en dat ‘ten koste’ van de autonome sportdienst en de combinatiedienst. In Vlaams-Brabant gaat de aanzienlijke stijging van sportdiensten die deel uitmaken van een ruimere dienst (van 11% in 2007 naar 29% in 2010) gepaard met een daling van het aandeel gemeenten met een combinatiedienst of enkel een contactpunt sport. In Vlaams-Brabant lijkt een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid tot uiting te komen. Een aantal gemeenten in deze provincie kreeg voor het eerst een sportgekwalificeerde ambtenaar.

Hoe hoger het aantal inwoners, hoe meer uitgesproken het aandeel autonome sportdienstenIn elke categorie van aantal inwoners (de categorie > 200.000 inwoners buiten beschouwing gelaten) is de autonome sportdienst de meest voorkomende vorm van ambtelijk contactpunt sport (Figuur 6). Hoe hoger het aantal inwoners, hoe meer uitgesproken het aandeel autonome sportdiensten is. In de categorie 50.001 tot 200.000 inwoners zijn er zelfs alleen maar autonome sportdiensten. In de inwonerscategorie met minder dan 10.000 inwoners valt de grotere variabiliteit op, waarbij ook een relatief groot aandeel combinatiediensten wordt vastgesteld. Dit laatste ligt in de lijn met eerdere onderzoeksresultaten. De sportdienst die onderdeel is van een ruimere dienst komt vooral voor in gemeenten met 10.000 tot 15.000 inwoners.

Kaart 1: Ambtelijke contactpunten sport naar soort – per provincie

autonome sportdienstcombinatie dienstsportdienst is een onderdeel van een ruimere dienstenkel contactpersoononbekend

Soort contactpunt sport


24

Vooral in grootstedelijke gebieden maakt de sportdienst deel uit van een ruimere dienstOngeacht de categorie gebiedsindeling waartoe de gemeente behoort, is net zoals in 2007 – al liggen de percentages wat lager – de autonome sportdienst de meest courante vorm van het contactpunt sport (Figuur 7). Zoals ook in de eerste editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid werd vastgesteld, is het aandeel autonome sportdiensten in regionaalstedelijke en kleinstedelijke gebieden het grootst terwijl in de grootstedelijke gebieden de sportdienst vaker dan in de andere categorieën van gebiedsindeling deel uitmaakt van een ruimere dienst.

Combinatiediensten komen anno 2010 enkel voor in gemeenten gelegen in buitengebied en grootstedelijk gebied. De combinatiediensten in het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel zijn in de periode 2007-2010 verdwenen. In de plaats kwamen er meer autonome sportdiensten en sportdiensten die een onderdeel zijn van een ruimtere dienst, maar wel autonoom werken. Dit versterkt het eerder vermelde vermoeden van het effect van het decreet Sport voor Allen-beleid.

Figuur 6: Ambtelijk contactpunt sport naar soort – volgens aantal inwoners

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

V 10.00

0 (N=7

3)

10.00

0 - 15

.000 (

N=71)

15.00

1 - 20

.000 (

N=37)

20.00

1 - 30

.000 (

N=36)

30.00

1 - 50

.000 (

N=28)

50.00

1 - 20

0.000

(N=1

0)

Vlaams G

ewest

(N=2

56)

200.0

00 (N

=1)

V

Autonome sportdienstSportdienst is een onderdeel van een ruimere dienstCombinatie dienstEnkel contactpersoon

Figuur 7: Ambtelijk contactpunt sport naar soort – volgens gebiedsindeling

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Autonome sportdienstSportdienst is een onderdeel van een ruimere dienstCombinatie dienstEnkel contactpersoon

Regionaalst

edelijke

gebieden (N=2

7)

Kleinstedelijk

e

gebieden (N=3

3)

Buitengebied (N

=175

)

Vlaams s

tedelijk gebied

rond B

russ

el (N=7

)

Vlaams G

ewest

(N=2

56)

Grootst

edelijke

gebieden (N=1

4)


25

Gemeentebesturen die kiezen voor verzelfstandiging laten bepaalde gemeentelijke entiteiten of diensten meer onafhankelijkheid genieten dan de centraal beheerde diensten. Die onafhankelijkheid houdt in dat er in die verzelfstandigde diensten of activiteiten beslissingen genomen kunnen worden, zonder dat die telkens naar de centrale gemeentelijke administratie of naar het college van burgemeester en schepenen moeten worden teruggekoppeld (Locus, 2009). De mogelijkheden voor verzelfstandiging zijn nauwkeurig vastgelegd in het Gemeentedecreet.

Verzelfstandiging kan verschillende vormen aannemen en kan ingedeeld worden in twee grote groepen: interne en externe gemeentelijke verzelfstandiging. Bij interne verzelfstandiging worden twee vormen onderscheiden: budgethouderschap en intern verzelfstandigde agentschappen (IVA). De externe verzelfstandiging

(EVA) is ook ingedeeld in twee soorten: autonome gemeentebedrijven (AGB’s) en extern verzelfstandigde agentschappen in privaatrechtelijke vorm (vzw’s, vennootschappen, stichtingen) (ISB, 2009).

Dit onderdeel geeft een overzicht van de mate waarin verzelfstandiging in de lokale sportsector voorkomt en in welke vormen.

288 gemeenten gaven een antwoord op de vraag over het al dan niet aanwezig zijn van verzelfstandiging op het vlak van sport. Iets minder dan de helft (44%) beschikte eind 2010 over een vorm van verzelfstandiging. Ten opzichte van de gegevens uit 2007 is het aandeel gemeenten dat geen gebruik maakt van de mogelijkheid tot verzelfstandiging quasi gelijk. Wat de vorm van verzelfstandiging betreft zijn er wel verschuivingen. In 2007 was de vzw met 76% de uitgesproken koploper. Anno 2010 spant de vzw nog steeds de kroon, maar zit het AGB klaar om de koppositie over te nemen. Zoals uit Tabel 2 blijkt, is het aandeel van de vzw gezakt tot 52% en is het AGB goed voor 51%.7 De opmars van de AGB die in 2007 reeds tot uiting kwam, lijkt zich dus door te zetten.

Nieuwkomers in het lokale sportlandschap zijn – zij het in beperkte mate – budgethouderschap en het intern verzelfstandigd agentschap.

> 2.3verZeLfStandiGinG in de LokaLe SportSeCtor

verzelfstandiging (n=288) Zo ja, vorm van verzelfstandiging (n=128)*

Nee 55,56% (160)

(2007: 58,11%)

2010 2007

Ja 44,44% (128) Budgethouderschap 2,34% 0,00%

(2007: 41,89%) Intern Verzelfstandigd Agentschap 1,56% 0,00%

VZW (EVA) 52,34% 75,81%

Autonoom Gemeentebedrijf (AGB) (EVA) 50,78% 35,48%

Ander 3,91% 9,67%

* Meerdere antwoorden waren mogelijk. Het percentage is berekend t.o.v. aantal gemeenten die over een vorm van verzelfstandiging op het vlak van sport beschikken.

7 Bij de vorm van verzelfstandiging waren er per respondent meerdere antwoorden mogelijk. De percentages zijn berekend ten opzichte van het aantal gemeenten die over een vorm van verzelfstandiging beschikken.

Tabel 2: Aandeel respondenten met verzelfstandiging op het vlak van sport en vorm van verzelfstandiging


26

Bij de vormen vzw en AGB werd in de enquête gevraagd voor welke activiteiten deze verzelfstandigde entiteiten instonden (Tabel 3). Bij de AGB’s komt tot uiting dat deze vooral met het beheer van (sport)infrastructuur belast zijn (83% van de AGB’s in de steekgroep). Bij de vzw’s is het beeld minder eenduidig. 37% van de vzw’s uit de steekproef staan in voor sportpromotie en beheer van sportinfrastructuur, 30% enkel voor sportpromotie en 25% enkel voor het beheer van sportinfrastructuur.

Ook in 2007 was er bij de vzw’s geen duidelijke ‘voorkeur’ voor beheer of sportpromotie.

Van 165 verzelfstandigde entiteiten werd er informatie bekomen over het al dan niet in dienst hebben van personeel. 36% hiervan had eind 2010 personeel in dienst, wat een minimale daling is ten opzichte van 2007, toen had 39% zelf personeel.

detail vzw detail agb

VZW Sportpromotie 22 (30,14%) AGB Beheer van sportinfrastructuur 35 (44,87%)

VZW Beheer van sportinfrastructuur 18 (24,66%) AGB Beheer van infrastructuur,

waaronder sport 30 (38,46%)

VZW Sportpromotie en beheer 27 (36,99%) AGB Sportpromotie 2 (2,56%)

Andere 6 (8,22%) AGB Sportpromotie en beheer 8 (10,26%)

Andere 3 (3,85%)

totaal 73 totaal 78

Tabel 3: Detail van de activiteiten van de vzw’s en AGB’s


27

aantal respondenten

verzelfstandiging op het vlak van sport

nee ja soort

Antwerpen 66 50,00% 50,00% VZW 48%

AGB 58%

Limburg 42 50,00% 50,00% VZW 57%

AGB 48%

Oost-Vlaanderen 64 60,94% 39,06% VZW 52%

AGB 44%

Vlaams-Brabant 57 52,63% 47,37% VZW 44%

AGB 59%

West-Vlaanderen 59 62,71% 37,29% VZW 64%

AGB 41%

totaal 288 55,56% 44,44% vZW 52%

agb 51%

Enkel in Antwerpen en Vlaams-Brabant een IVA sportUit Tabel 4 blijkt dat het aandeel gemeenten met een vorm van verzelfstandiging op het vlak van sport in Oost- en West-Vlaanderen lager ligt dan het Vlaams gemiddelde. In 2007 was dit enkel het geval voor West-Vlaanderen. De provincies Antwerpen en Limburg zijn koplopers wat betreft verzelfstandiging. In 2007 stond Limburg alleen op die eerste stek.

Verder kan vastgesteld worden dat West-Vlaanderen en Limburg een meer uitgesproken voorkeur voor de vzw-vorm hebben. Voor Antwerpen en Vlaams-Brabant geldt hetzelfde voor het AGB. Verder zijn het deze laatste twee provincies die elk één gemeente met een intern verzelfstandigd agentschap voor sport hebben.

Tabel 4: Verzelfstandiging op het vlak van sport – per provincie


28

aantal respondenten


nee ja soort

< 10.000 80 77,50% 22,50% VZW 72%

AGB 33%

10.000 – 15.000 78 62,82% 37,18% VZW 59%

AGB 41%

15.001 - 20.000 44 54,55% 45,45% VZW 30%

AGB 65%

20.001 - 30.000 40 40,00% 60,00% VZW 46%

AGB 54%

30.001 - 50.000 34 14,71% 85,29% VZW 48%

AGB 62%

50.001 - 200.000 10 30,00% 70,00% VZW 71%

AGB 43%

> 200.000 2 50,00% 50,00% VZW 100%

AGB 0%

totaal 288 55,56% 44,44% vZW 52%

agb 51%

Tabel 5: Verzelfstandiging op het vlak van sport – volgens inwonersklasse

Verzelfstandiging minder courant in gemeenten met minder dan 15.000 inwonersBeschouwd volgens inwonersklasse, komt hetzelfde beeld als in 2007 naar voor en is het voorkomen van verzelfstandiging voor sport duidelijk minder courant in gemeenten met minder dan 15.000 inwoners (Tabel 5). Het aandeel gemeenten met verzelfstandiging op het vlak van sport ligt het hoogst bij de gemeenten met 30.001 tot 50.000 inwoners.

Ook in de categorie 50.001 tot 200.000 inwoners ligt het aandeel verzelfstandiging duidelijk hoger.

De gemeenten met minder dan 15.000 inwoners en die uit de categorie 50.001 tot 200.00 lijken vooral gewonnen te zijn voor verzelfstandiging in de vorm van een vzw. De gemeenten met 15.000 tot 50.000 inwoners lijken vooral warm te lopen voor het AGB.


29

aantal respondenten


nee ja soort

Grootstedelijke gebieden 19 42,11% 57,89% VZW 64%

AGB 36%

Regionaalstedelijke gebieden 29 41,38% 58,62% VZW 71%

AGB 35%

Kleinstedelijke gebieden 43 30,23% 69,77% VZW 47%

AGB 60%

Buitengebied 186 67,20% 32,80% VZW 49%

AGB 52%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel

11 18,18% 81,82% VZW 44%

AGB 56%

totaal 288 55,56% 44,44% vZW 52%

agb 51%

Vooral in stedelijke gebieden verzelfstandigingWanneer de cijfers ingedeeld worden volgens gebiedsindeling blijkt, net zoals in 2007, vooral in gemeenten gelegen in buitengebied het aandeel met verzelfstandiging voor sport laag te liggen. In kleinstedelijke gebieden en gemeenten uit het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel lijkt verzelfstandiging iets ‘populairder’.

Wat de vorm van verzelfstandiging betreft lijken de grootstedelijke en regionaalstedelijke gebieden de kaart van de vzw te trekken, terwijl in de kleinstedelijke gebieden het relatief hogere aandeel AGB’s opvalt (Tabel 6).

Tabel 6: Verzelfstandiging op het vlak van sport – volgens gebiedsindeling


30

“Intergemeentelijke samenwerking is de samenwerking op vrijwillige basis tussen twee of meer gemeenten. Dit met het oog op het realiseren van een gemeenschappelijke doelstelling van twee of meer gemeenten.” Er zijn vier vormen van intergemeentelijke samenwerking: interlokale vereniging, projectvereniging, dienstverlenende vereniging en opdrachthoudende vereniging (Agentschap Binnenlands Bestuur, 2011).

In het kader van dit Cijferboek Sport werd bij gemeenten gepolst of er op het vlak van sportbeleid sprake is van intergemeentelijke samenwerking. Hierbij werd de vraagstelling ruim geformuleerd gaande van ‘er is een samenwerking uitgebouwd’ tot ‘de gemeente is betrokken bij een samenwerking’ waarbij de samenwerking zowel formeel als eerder informeel kon zijn. 287 respondenten beantwoordden de vraag.

79% van hen gaf aan dat er op het vlak van sport sprake is van intergemeentelijke samenwerking. Zoals uit Tabel 7 blijkt, is bij de 227 gemeenten de vorm ‘interlokale vereniging (zonder rechtspersoonlijkheid)’ het meest voorkomend (82%). Ook informele samenwerking wordt regelmatig aangehaald. Intergemeentelijke samenwerking in de vorm van een project-, dienstverlenende of opdrachthoudende vereniging is allesbehalve courant.

Het grote aandeel interlokale verenigingen is te verklaren door de sportregiowerking/burensportdiensten die door de provinciale sportdiensten ondersteund worden. De samenwerking binnen deze verbanden richt zich voornamelijk op het organiseren van sportpromotionele activiteiten, het aanbieden van vormingen en onderlinge informatie- en kennisuitwisseling. In een aantal gevallen is er ook sprake van logistieke ondersteuning en uitlenen van sportmateriaal.

Initiatieven waarvoor een – meer formele – intergemeentelijke samenwerking wordt aangegaan, zijn het beheer van sportinfrastructuur, initiatieven in het kader van de decretale impulssubsidie of jaarlijks terugkerende grote evenementen. Toch blijkt dat hoewel intergemeentelijke samenwerking in debatten over sportinfrastructuur vaak wordt aangehaald, dit in de praktijk nog geen realiteit is.

> 2.4interGemeenteLijke SamenWerkinG in de LokaLe SportSeCtor

Intergemeentelijke samenwerking (n=287) Zo ja, vorm van intergemeentelijke samenwerking (n=227)*

Nee 20,91% (60)

Ja 79,09% (227) interlokale vereniging 82,38%

informele samenwerking 11,01%

projectvereniging 4,85%

dienstverlenende vereniging 4,41%

opdrachthoudende vereniging 2,20%

* Meerdere antwoorden waren mogelijk. Het percentage is berekend t.o.v. het aantal gemeenten die over een vorm van intergemeentelijke samenwerking op het vlak van sport beschikken.

Tabel 7: Aandeel respondenten met intergemeentelijke samenwerking op het vlak van sport en de vorm van die samenwerking


31

Het begrip managementteam werd ingevoerd met het Gemeentedecreet. Hierin wordt bepaald dat er in elke gemeente een managementteam moet zijn dat bestaat uit de gemeentesecretaris, de financieel beheerder, eventueel de adjunct-gemeentesecretaris en, desgevallend, de personeelsleden die andere functies vervullen waaraan het organogram het lidmaatschap van het managementteam verbindt.

De bevoegdheden van het managementteam zijn de ondersteuning van de coördinatie van de gemeentelijke diensten bij de beleidsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie. Het managementteam bewaakt de eenheid in de werking, de kwaliteit van de organisatie en de werking van de gemeentelijke diensten, alsook de interne communicatie. Ook omtrent het opstellen van het organogram, de personeelsformatie en het budget vervult het managementteam een belangrijke rol.

In wat volgt, wordt nagegaan hoe het sportbeleid vertegenwoordigd wordt in het managementteam. Gebeurt dat door de sportfunctionaris zelf, staat er een andere ambtenaar voor in of is er geen specifieke vertegenwoordiging voor sport? Hoewel dit laatste in theorie niet kan, blijkt dit (zie verder) in de praktijk wel zo ervaren te worden.

287 gemeenten beantwoordden de vraag met betrekking tot vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam.

Bij iets minder dan de helft van deze gemeenten (Figuur 8) is er geen specifieke vertegenwoordiging van sport.8 In 36% van de gevallen is het een andere ambtenaar die het sportbeleid in het managementteam vertegenwoordigt. Ter vergelijking, in 2007 was dit 29%. In 49 gemeenten (17% van de respondenten) maakt de sportfunctionaris/sportgekwalificeerde ambtenaar zelf deel uit van het managementteam. In 2007 bedroeg dat percentage nog 22%.

Vergeleken met 2007 is het positief dat het aandeel gemeenten waar geen specifieke vertegenwoordiging voor sport ervaren wordt, lichtjes afneemt. Minder gunstig voor sport daarentegen is dat het aandeel gemeenten waar de sportfunctionaris deel uitmaakt van het managementteam afneemt ten voordele van ‘vertegenwoordiging door een andere ambtenaar’. Met het oog op de ontwikkelingen omtrent de beleids- en beheerscyclus wordt het voor sport des te belangrijker om die persoon die het sportbeleid in het managementteam vertegenwoordigt in te wijden in alle aspecten van het lokaal sportbeleid. Enkel zo kan die vertegenwoordiger zijn taak goed uitoefenen en voor sport kansen creëren of nieuwe mogelijkheden zien in initiatieven die andere diensten nemen.

> 2.5verteGenWoordiGinG van het SportbeLeid in het manaGementteam

Figuur 8: Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam (N=287)8

Een andere ambtenaar

Een sportgekwalificeerde ambtenaar/ sportfunctionaris

Er is geen specifieke vertegenwoordiging voor sport

36%

17%

47%

8 In theorie moet het managementteam alle beleidsdomeinen bestrijken. Uit de resultaten blijkt dat dit in de praktijk anders ervaren wordt.


32

Bij de respondenten waar de vertegenwoordiging door een ambtenaar van een ander beleidsdomein dan sport gebeurt, gebeurt dat in bijna de helft van de gevallen door een ambtenaar van het beleidsdomein ‘vrije tijd’ (zie Figuur 9). Bij een derde gebeurt de vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam vanuit het beleidsdomein cultuur. Ook ambtenaren uit de beleidsdomeinen welzijn, toerisme, jeugd, samenleving, … staan in het managementteam in voor de vertegenwoordiging van het sportbeleid.

In gemeenten met minder dan 10.000 inwoners is er in 63% van de gevallen geen specifieke vertegenwoordiging voor sport. Bij gemeenten met 10.000 tot 15.000 en 15.001 tot 20.000 inwoners is er ook vaak geen specifieke vertegenwoordiging voor sport (Figuur 10). Bij de respondenten van gemeenten van de inwonerscategoriën 20.001 tot 30.000, 30.0001 tot 50.000 en 50.001 tot 200.000 was ‘een andere ambtenaar’ de meest voorkomende vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam.

Vertegenwoordiging van het sportbeleid door de sportgekwalificeerde ambtenaar zelf, is het meest courant in gemeenten uit de categorie 50.001 tot 200.000 inwoners.

Beschouwd volgens gebiedsindeling (Figuur 11) is in de grootstedelijke gebieden, buitengebied en het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel in meer dan de helft van de gemeenten geen specifieke vertegenwoordiging voor sport in het managementteam. In regionaalstedelijke en kleinstedelijke gebieden is er bij circa 30% van de respondenten een ambtenaar van een ander beleidsdomein die het sportbeleid vertegenwoordigt.

Figuur 9: Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam door een ambtenaar van een ander beleidsdomein dan sport (N=108)9

Figuur 10: Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam – volgens inwonersklasse8

vrije tijd

cultuur

welzijn

andere

13%

8%

33%

46%

9 Bij 102 respondenten gebeurt de vertegenwoordiging van het beleidsdomein sport in het managementteam door een andere ambtenaar, enkele gemeenten gaven bij die ‘andere ambtenaar’ verschillende beleidsdomeinen aan.

0

10

20

30

40

50

60

70

V 10.00

0 (N=7

9)

10.00

0 - 15

.000 (

N=78)

15.00

1 - 20

.000 (

N=44)

20.00

1 - 30

.000 (

N=40)

30.00

1 - 50

.000 (

N=34)

50.00

1 - 20

0.000

(N=1

0)

Vlaams G

ewest

(N=2

87)

200.0

00 (N

=2)

V

Een andere ambtenaarEen sportgekwalificeerde ambtenaar/sportfunctionarisEr is geen specifieke vertegenwoordiging voor sport


33

In het luik personeel werd voor het permanent personeel gepeild naar het tewerkstellingsniveau, aantal voltijdse equivalenten (VTE), statuut, gender en al dan niet etnisch-cultureel diverse achtergrond. Voor de functies diensthoofd, sportfunctionaris, sportpromotor en beheerder werden ook volgende gegevens opgevraagd: basisopleiding en extra opleiding, werkgever, aantal jaar in functie en geboortejaar.

Naast permanent personeel werd ook informatie opgevraagd over de occasionele medewerkers met een arbeidsovereenkomst (jobstudenten, Vlabus, …) waarop men naast het eigen personeel een beroep doet. Hier diende men per functie het aantal uur op jaarbasis aan te geven.

Tot slot komen in het luik personeel de vrijwilligers aan bod. Hier werd nagegaan in welke mate men voor de activiteiten sportkampen/sportacademies, lessenreeksen, evenementen en schoolsportdagen in 2010 een beroep deed op vrijwilligers. Ook het type onkostenvergoeding werd opgevraagd.

Figuur 11: Vertegenwoordiging van het sportbeleid in het managementteam – volgens gebiedsindeling8

Regionaalst

edelijke

gebieden (N=2

9)

Kleinstedelijk

e

gebieden (N=4

3)

Buitengebied (N

=185

)

Vlaams s

tedelijk

gebied rond B

russ

el (N=1

1)

Vlaams G

ewest

(N=2

87)

Een andere ambtenaarEen sportgekwalificeerde ambtenaar/sportfunctionarisEr is geen specifieke vertegenwoordiging voor sport

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Grootst

edelijke

gebieden (N=1

9)

> 2.6teWerkSteLLinG in de LokaLe SportSeCtor


34

2.6.1 permanent perSoneeL

Eind 2010 werkten er in het Vlaamse Gewest minimaal 4.299 personen in de lokale sportsector, goed voor 3.482,58 voltijdse equivalenten (VTE).10 Aangezien niet alle gemeenten (gegevens zijn gebaseerd op de respons van 284 gemeenten) de enquête invulden en ook niet van alle personen informatie over het aantal VTE verkregen werd, kan er van uit gegaan worden dat bovenstaande cijfers een onderschatting van de reële situatie zijn. Ten opzichte van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 waar het aantal personen (na toevoeging van de data van één grote stad) 4.189 en het aantal VTE 3.320,21 bedroeg, is er een lichte stijging van de ‘permanente’ tewerkstelling in de lokale sportsector.

Tabel 8 geeft aan hoeveel sportdiensten personeel in de betreffende functie in dienst hebben. Bij de sportpromotoren is er een lichte stijging: van 46% in 2007 naar 48% in 2010. Tijdens dezelfde periode is er bij de beheerders een lichte daling van 22% naar 18%. Voor de sportfunctionarissen is het percentage hetzelfde als in 2007, bij diensthoofden sport ligt het percentage hoger.

Aangezien de vraagstelling voor deze editie van het cijferboek verduidelijkt werd ten opzichte van de vorige editie, is het waarschijnlijk dat een aantal personen die eerder onder ‘sportfunctionaris’ geklasseerd werden, nu verschoven zijn naar de categorie ‘diensthoofd’. Daarom werd het aantal gemeenten waar in 2007 een diensthoofd sport en/of sportfunctionaris werkte vergeleken met 2010. Voor beide jaartallen ligt het aantal gemeenten op 273, maar het aantal respondenten voor 2010 was lager. Procentueel uitgedrukt komt dit er op neer dat in 2007 bij 93% van de 292 respondenten een diensthoofd sport en/of sportfunctionaris in dienst was. Terwijl dat in 2010 bij 96% van de 284 respondenten het geval was. Behalve een stijging van het aandeel gemeenten met een diensthoofd sport of sportfunctionaris in dienst is het aantal personen en VTE eveneens licht gestegen. In 2007 – vlak voor het decreet Sport voor Allen-beleid van kracht werd – waren er 412 diensthoofden sport en sportfunctionarissen, goed voor 379,27 VTE. In 2010 waren die cijfers (voor een iets kleinere steekgroep) respectievelijk 430 en 388,55.

10 Deze resultaten liggen in dezelfde lijn als de resultaten van een andere bevraging van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Op basis van gegevens van 301 gemeenten bekomen zij een totaal van 3.485,97 VTE.

aandeel gemeenten met medewerkers in die functie(ngemeenten totaal=284)

diensthoofd sport (leidinggevende/eindverantwoordelijke van het beleidsdomein sport, vb. directeur sport, diensthoofd van een overkoepelende dienst)

38,03%

sportfunctionaris / sportgekwalificeerde ambtenaar (met uitzondering van het diensthoofd sport) (leidinggevende/algemeen, beheer of promotie)

85,92%

sportpromotor (uitvoerende taken omtrent promotie (organisatie - lesgeven)) 47,54%beheerder (leidinggevende in sportcentrum of zwembad) 17,96%

geen van bovenstaande 7,04%

Noot: Bij 96% van de respondenten is er een diensthoofd sport en/of sportfunctionaris in dienst.

Tabel 8: Aandeel gemeenten met een diensthoofd sport, sportgekwalificeerde ambtenaar, sportpromotor en/of beheerder


35

Diensthoofd sport108 (38%) van de 284 Vlaamse gemeenten in de steekproef stelt een diensthoofd sport te werk. Er zijn 109 diensthoofden sport, goed voor (op basis van gegevens van 106 diensthoofden) minimaal 101,01 VTE. Diensthoofd sport is in 90% van de gevallen een voltijds functie. Er is zo goed als 1 VTE diensthoofd sport per sportdienst met die functie.

Diensthoofd sport is bij 72% van de respondenten (N=109) een A-functie en bij 25% een B-functie. 82% is statutair/vastbenoemd en 17% is contractueel voor onbepaalde duur in dienst. De diensthoofden sport zijn gemiddeld 16 jaar als diensthoofd aan de slag met een spreiding van één jaar tot 37 jaar.

Wat de juridische werkgever betreft is 96% tewerkgesteld door de gemeente en telkens 2% door een vzw of AGB (zie overzicht in Tabel 9 - p.39).

66% van de diensthoofden (N=109) volgde een opleiding lichamelijke opvoeding (licentiaat/master of regent/bachelor). De helft (52%) heeft een universitair diploma, 6% heeft een hogeschool lange type opleiding en 35% heeft een diploma van het hoger onderwijs korte type.

Bij 65 personen (circa 60% van alle diensthoofden) werd aangegeven dat ze een extra opleiding volgden. 95% van hen heeft het diploma sportfunctionaris, 29% is redder en 11% heeft het diploma zwembadcoördinator. Ten opzichte van alle 109 medewerkers die de functie ‘diensthoofd sport’ vervullen, hebben er minimaal 62 het diploma sportfunctionaris. In percentages uitgedrukt is dat 57%.

Bij de diensthoofden zijn de mannen duidelijk in de meerderheid ten opzichte van de vrouwen: 71% versus 29%. De gemiddelde leeftijd is 44 jaar. Het jongste diensthoofd is er 25, het oudste is er 58. Er is één diensthoofd (0,97%) met een etnisch cultureel diverse achtergrond.

Sportfunctionaris (sportgekwalificeerde ambtenaar)86% van de 284 Vlaamse gemeenten in de steekproef stelt ten minste één sportfunctionaris (sportgekwalificeerde ambtenaar) (niet diensthoofd) te werk. Goed voor 311 personen en 287,54 VTE. Een sportfunctionaris werkt gemiddeld 0,92 VTE en 81% van hen werkt voltijds. Voor gemeenten die een sportfunctionaris in dienst hebben (N=244), bedraagt het gemiddelde per sportdienst 1,18 VTE sportfunctionarissen (zie overzicht in Tabel 9).

Een sportfunctionaris wordt in 70% van de gevallen op B-niveau tewerkgesteld. 21% werkt op A-niveau en 8% op C-niveau. Bij het soort contract (N=309) blijkt dat de meerderheid (68%) vastbenoemd/statutair is. Net geen kwart (24%) is contractueel voor onbepaalde duur in dienst, 5% voor bepaalde duur. Gemiddeld is een sportfunctionaris 13 jaar in dienst met een spreiding van minder dan een jaar tot 39 jaar.Bij 97% van de sportfunctionarissen (N=307) is de gemeente de juridische werkgever, bij 2% een vzw en bij 1% een AGB.

Een LO-opleiding is – logischerwijs – de basisopleiding bij uitstek voor de sportambtenaar. 87% van de sportfunctionarissen (N=309) volgde een LO-opleiding. 63% van de ‘LO’ers’ volgde die opleiding aan een hogeschool en 37% aan een universiteit.

Bij 75% van de sportfunctionarissen werd aangegeven dat ze een extra opleiding volgden. 98% van hen heeft het diploma sportfunctionaris, 26% is redder en 3% is zwembadcoördinator. Ten opzichte van alle 311 medewerkers die de functie ‘sportfunctionaris’ vervullen, hebben er minimaal 234 het ‘bijhorende’ diploma. In percentages uitgedrukt is dat 74%.

Bij de sportfunctionarissen is de man/vrouwverdeling 56% mannen en 44% vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de sportgekwalificeerde ambtenaar is 40 jaar. De jongste is er 21, de oudste 61. In de groep respondenten zijn er twee personen (0,71%) met een etnisch cultureel diverse achtergrond.


36

Sportpromotor48% van de 284 Vlaamse gemeenten in de steekproef stelt minstens één sportpromotor te werk. Het totaal aantal sportpromotoren bedraagt 233 personen, de gedetailleerde informatie die volgt is echter – afhankelijk van de subvraag – gebaseerd op de gegevens van minimum 184 tot maximum 191 personen.

Van 188 sportpromotoren zijn er gegevens beschikbaar met betrekking tot het aantal VTE dat zij presteren. Het totaal aantal VTE sportpromotoren bedraagt 157,73 met een gemiddelde van 0,84 VTE per persoon. 63% van de sportpromotoren werkt voltijds. Voor gemeenten die een sportpromotor in dienst hebben, bedraagt het gemiddelde per sportdienst 1,17 VTE sportpromotoren.

Omdat het aantal personen dat de functie sportpromotor uitoefent hoger ligt dan het aantal personen waarvan er informatie over het aantal VTE bekomen werd, kan er verondersteld worden dat het totaal aantal VTE in werkelijkheid hoger ligt dan de op basis van de steekgroep bekomen 157,73 VTE. Wanneer er van uit gegaan wordt dat de ‘ontbrekende’ sportpromotoren zoals gemiddeld 0,84 VTE werken, is dat 37,75 VTE extra. Dit brengt het – geëxtrapoleerd – totaal VTE sportpromotoren op 195,48 met een gemiddelde van 1,45 VTE per sportdienst.

70% van de sportpromotoren werkt op B-niveau en 27% op C-niveau. Ter vergelijking, in 2007 was het aandeel sportpromotoren dat op B-niveau werkte, namelijk 51%, behoorlijk kleiner. Dit zou kunnen wijzen op een verdere kwalitatieve uitbouw van de sportdiensten. Verder hebben sportpromotoren vaak een diploma regent/bachelor (zie verder). Hen kunnen houden als ze op C-niveau tewerkgesteld zijn, is quasi onmogelijk.

Voor wat het soort contract (N=191) betreft, valt vooral de variatie op (zie Tabel 9). 45% is contractueel voor onbepaalde duur in dienst, 22% is statutair/vastbenoemd, 19% is als gesco tewerkgesteld en 11% is contractueel voor bepaalde duur in dienst. Gemiddeld is de sportpromotor 10 jaar in functie met een spreiding van minder dan een jaar tot 32 jaar.

Bij de juridische werkgever (N=186) bedraagt het aandeel ‘gemeente’ voor de sportpromotor 92%. Bij 4,30% van de sportpromotoren is een vzw de juridische werkgever, bij 2% is dat een AGB.

Bij de opleidingen blijkt dat 74% een LO-opleiding van het hogeschool korte type/bachelor volgde en 10% volgde een LO-opleiding aan een universiteit. In totaal volgde dus 84% van de sportpromotoren een opleiding Lichamelijke Opvoeding. Ten opzichte van 2007 zijn er in verhouding meer sportpromotoren met een universitaire LO-opleiding: 6% in 2007 tegenover 10% in 2010.

Bij 70 sportpromotoren (circa 37% van de steekgroep) werd aangegeven dat ze een extra opleiding volgden. 69% van hen is redder, 50% heeft het diploma sportfunctionaris en 6% is zwembadcoördinator. Ten opzichte van de 191 medewerkers die de functie ‘sportpromotor’ vervullen en waarvan gegevens beschikbaar zijn, hebben er minimaal 35 het diploma sportfunctionaris. In percentages uitgedrukt is dat 18%.

Bij de sportpromotoren zijn de vrouwen met 54% licht in de meerderheid. De mannelijke sportpromotoren hebben een aandeel van 46%. De gemiddelde leeftijd van een sportpromotor is 35 jaar. De jongste is er 21 en de oudste 56. Vijf sportpromotoren (3%) hebben een etnisch-cultureel diverse achtergrond.


37

Beheerder18% van de 284 Vlaamse gemeenten in de steekgroep stelt minstens één beheerder tewerk. Het totaal aantal beheerders bedraagt 74 personen, de gedetailleerde informatie die volgt is echter gebaseerd op – afhankelijk van de subvraag – de gegevens van minimum 66 tot maximum 72 personen.

Het totaal aantal VTE voor beheerders in de lokale sportsector (N=70) bedraagt 67,65 met een gemiddelde van 0,97 VTE per persoon. 91% van de beheerders werkt voltijds. Voor gemeenten die specifiek een beheerder in dienst hebben, bedraagt het gemiddelde per sportdienst 1,33 VTE. Slechts een minderheid van de sportdiensten heeft een beheerder in dienst, maar de gemeenten die er één aanstellen lijken het dus grondig aan te pakken.

Tewerkstelling van beheerders op B- of C-niveau is het meest gangbaar met respectievelijk 36% en 35%. 15% van de beheerders werkt op A-niveau, 8% op D-niveau en 6% op E-niveau. Wat het soort contract betreft is 64% vastbenoemd, 28% is contractueel voor onbepaalde duur in dienst en 6% heeft een gesco-contract. Een beheerder is gemiddeld 13 jaar in functie met een minimum van minder dan een jaar tot 40 jaar (zie Tabel 9).

De gemeente is met een aandeel van 84% de belangrijkste juridische werkgever voor de beheerders, gevolgd door een AGB (10%) en een vzw (4%). Ten opzichte van de cijfers van 2007 is het aandeel beheerders waarbij een AGB de juridische werkgever is sterk gestegen. Toen was dit 1,18% terwijl dit nu 10% bedraagt. Aangezien de verzelfstandigde vorm ‘AGB’ in opmars is en bovendien vaak aangewend wordt voor infrastructuur hoeft deze vaststelling niet te verwonderen. Daarnaast valt ook de daling van een vzw als juridische werkgever op. In 2007 was bij 22% van de beheerders de juridische werkgever een vzw. In 2010 was dat percentage gedaald tot 4%. Deels ten voordele van het AGB zoals hierboven reeds beschreven werd, maar ook deels ten voordele van de gemeente waar het percentage stijgt van 74% naar 84%.

Wanneer naar de basisopleiding gekeken wordt, blijkt dat 45% een hoger secundaire opleiding volgde, 37% een hogeschool opleiding van het korte type/bachelor en 10% een universitaire opleiding. 33,8% volgde een LO-opleiding (hogeschool of universiteit).

Bij 53% van de beheerders (38 personen) werd aangegeven dat ze een bijkomende opleiding volgden. 58% van hen heeft het diploma sportfunctionaris, 45% het diploma redder en 24% het diploma zwembadcoördinator. Ten opzichte van de 72 medewerkers die de functie ‘beheerder’ vervullen en waarvan gegevens beschikbaar zijn, hebben er minimaal 22 het diploma sportfunctionaris. In percentages uitgedrukt is dat 31%.

Wat betreft gender valt het overwicht van de mannen ten opzichte van de vrouwen op, respectievelijk 73% tegenover 27%. Gemiddeld is de beheerder 43 jaar oud. De jongste beheerder is 19 jaar en de oudste is er 65. Er is één beheerder (1,52%) met een etnisch-cultureel diverse achtergrond.

Vergelijking van de tewerkstelling van de functies diensthoofd, sportfunctionaris, sportpromotor en beheerder Het overgrote merendeel van de gemeenten (86%) heeft minstens één sportfunctionaris in dienst. De percentages voor de andere functies liggen een heel stuk lager: 48% voor de functie sportpromotor en 38% voor de functie diensthoofd sport. De functie beheerder komt in het minste aantal gemeenten voor (18%), maar het gemiddelde VTE per gemeente die deze functie voorziet, ligt met 1,33 wel hoger dan dat voor de andere functies waar het gemiddelde 0,94 à 1,18 VTE bedraagt (zie Tabel 9).

Ook bij het tewerkstellingsniveau is de beheerder een uitzondering. Bij de functies diensthoofd sport, sportfunctionaris en sportpromotor springt er telkens één niveau in het oog (respectievelijk A, B en B) terwijl het beeld voor de functie beheerder veel gevarieerder is (zie Tabel 9).


38

Eenzelfde vaststelling geldt voor het soort contract bij de sportpromotor. Hier komt een grotere variatie tot uiting. Opvallend hier is ook het grotere aandeel gesco’s en contracten van bepaalde duur. Voor de sportpromotoren bedraagt het aandeel hier bijna 20% respectievelijk 11%. Bij de andere functies komen de percentages niet boven de 6% respectievelijk 2% uit. Verder blijkt uit de cijfers dat ongeacht welke van de vier besproken functies men uitoefent, een aanstelling van onbepaalde duur (statutair of contractueel) de bovenhand neemt. Al ligt het percentage voor de sportpromotor (67%) wel een stuk onder dat van de andere functies (meer dan 90%).

De gemeente is ongeacht de functie de belangrijkste juridische werkgever. De percentages liggen tussen 84% en 97%. Dat het aandeel AGB bij de functie beheerder hoger ligt ten opzichte van de andere functies (10% versus 1 à 2%) strookt met de eerdere vaststelling dat AGB’s vooral belast zijn met het beheer van sportinfrastructuur. De verklaring voor de hogere percentages voor vzw’s bij de functies sportpromotor en beheerder (zie Tabel 9) liggen in dezelfde lijn. Zowel het beheer van sportinfrastructuur als de sportpromotie worden regelmatig via een vzw verzelfstandigd (zie 2.3 Verzelfstandiging in de lokale sportsector).

Bij de sportfunctionarissen en de sportpromotoren ligt het aandeel medewerkers met een LO-opleiding het hoogst, respectievelijk 87% en 74%. Bij de beheerders ligt het aandeel LO’ers het laagst (34%). Wat de bijkomende opleidingen betreft steekt ‘sportfunctionaris’ er met kop en schouders boven uit. Enkel bij de sportpromotoren staat het diploma sportfunctionaris niet op kop, daar neemt het diploma redder de overhand. Ook bij de beheerders ligt het aandeel medewerkers met een reddersdiploma wat hoger. De extra opleiding zwembadcoördinator komt relatief vaker voor bij de beheerders wat er op duidt dat de functie beheerder dikwijls (ook) het beheer van het zwembad omvat. Verder moet hier vermeld worden dat het beheer van

sportinfrastructuur in kleinere gemeenten vaak vervat zit in het takenpakket van de sportfunctionaris, zonder dat die persoon specifiek beheerder wordt genoemd.

Met de veranderingen die het decreet planlastvermindering en de daarop volgende wijziging van het decreet Sport voor Allen-beleid met zich meebrengen (de Vlaamse overheid kan onder andere geen voorwaarden met betrekking tot personeel (aanwezigheid en kwalificaties) opleggen), is het afwachten hoe het percentage sportdienstmedewerkers met het diploma sportfunctionaris zal evolueren. Nu heeft 74% van de sportfunctionarissen het bijhorende diploma. Bij de diensthoofden sport heeft 57% het diploma sportfunctionaris. Hoewel het logisch lijkt dat een dergelijke opleiding voor wie op lokaal niveau met sportbeleid bezig is waardevol is, zal enkel de toekomst kunnen uitwijzen of dit nog steeds zo logisch is als de decretale voorwaarde wegvalt.

Wat de verdeling man-vrouw betreft is die bij de functies sport-promotor en sportfunctionaris quasi gelijk (zie Tabel 9). Bij de diensthoofden en beheerders zijn de mannen duidelijk in de meer-derheid (circa 70%). Het aantal personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond is – letterlijk – op twee handen te tellen.

In tegenstelling tot de vorige editie van het cijferboek zijn de beheerders gemiddeld niet meer het oudste, die ‘eer’ is anno 2010 weggelegd voor de diensthoofden al scheelt het maar één jaar. De sportpromotoren zijn wel duidelijk de jongsten, daar ligt de gemiddelde leeftijd op 35 jaar, terwijl die voor de andere drie functies 40 jaar of meer bedraagt.

Bij de functie sportpromotor is het gemiddeld aantal jaren dat men in functie is het laagste, namelijk 10 jaar. Voor de andere functies bedraagt het gemiddelde 13 jaar (beheerders, sportfunctionarissen) of 16 jaar (diensthoofden). Deze vaststelling komt overeen met bovenstaande vaststellingen met betrekking tot de leeftijd. Verder bleek ook dat het aantal gesco’s


39

en contracten van bepaalde duur bij de sportpromotoren hoger ligt dan bij de andere drie functies waardoor er waarschijnlijk vaker wissels zijn. Daarnaast kan er van uitgegaan worden dat de

functie sportpromotor in een aantal gevallen een ‘opstap’-functie is. Eens als sportpromotor aan het werk, ziet men immers dat er doorgroeikansen zijn.

teWerkstellIng

aantal respondentenvoltIjdse eQuIvalenten

% voltijdstotaal gemiddeld per

persoongemiddeld per sportdienst*

diensthoofd 106 101,01 0,95 0,94 89,62%

sportfunctionaris 311 287,54 0,92 1,18 81,35%

sportpromotor 188 157,73 0,84 1,17 61,70%

beheerder 70 67,65 0,97 1,33 91,43%

* ten opzichte van het aantal sportdiensten met medewerkers in die functie

aantal respondenten

nIveau teWerkstellIng

a b c d e

diensthoofd 109 72,48% 24,77% 2,75% 0,00% 0,00%

sportfunctionaris 311 20,90% 70,42% 8,36% 0,00% 0,32%

sportpromotor 191 0,52% 69,63% 27,23% 2,62% 0,00%

beheerder 72 15,28% 36,11% 34,72% 8,33% 5,56%

aantal respondenten

soort contract

statutair/vastbenoemd

contractueel onbepaalde

duur

contractueel bepaalde duur

gescosociale maribel

andereonbepaalde

duur *

diensthoofd 109 81,65% 16,51% 1,83% 0,00% 0,00% 0,00% 98,17%

sportfunctionaris 309 67,96% 23,62% 4,53% 2,59% 1,29% 0,00% 91,59%

sportpromotor 191 21,99% 45,03% 10,99% 19,37% 2,62% 0,00% 67,02%

beheerder 72 63,89% 27,78% 1,39% 5,56% 1,39% 0,00% 91,67%

* ten opzichte van het aantal sportdiensten met medewerkers in die functie

Tabel 9: Overzichtstabel informatie diensthoofd sport, sportgekwalificeerde ambtenaar, sportpromotor, beheerder


40

aantal respondenten

jurIdIsche Werkgever

gemeente vzw agb provincie andere

diensthoofd 109 96,33% 1,83% 1,83% 0,00% 0,00%

sportfunctionaris 307 97,07% 1,63% 0,98% 0,33% 0,00%

sportpromotor 186 92,47% 4,30% 1,61% 1,61% 0,00%

beheerder 69 84,06% 4,35% 10,14% 1,45% 0,00%

aantal respondentenjaren In functIe

gemiddeld spreiding

diensthoofd 104 16 1 - 37

sportfunctionaris 301 13 0 - 39

sportpromotor 184 10 0 - 32

beheerder 66 13 0 - 40

opleIdIng

aantal respondenten

basIsopleIdIng*

unIv lo hokt lo unIv holt hokthoger

secundairlager

secundairlager

onderwijs

diensthoofd 109 38,53% 27,52% 13,76% 5,50% 7,34% 5,50% 0,92% 0,92%

sportfunctionaris 309 32,04% 54,69% 1,29% 0,97% 5,50% 5,18% 0,32% 0,00%

sportpromotor 188 10,11% 73,94% 0,00% 1,60% 6,38% 7,45% 0,53% 0,00%

beheerder 71 8,45% 25,35% 1,41% 5,63% 11,27% 45,07% 2,82% 0,00%

* LO = Lichamelijke Opvoeding - HOKT = hogeschool korte type/bachelor - HOLT = hogeschool lange type / master - UNIV = universiteit / master

aantal respondenten

eXtra opleIdIng

sportfunctionaris redder zwembadcoördinator andere

diensthoofd 65 95,38% 29,23% 10,77% 0,00%

sportfunctionaris 234 98,29% 26,07% 2,56% 0,00%

sportpromotor 70 50,00% 68,57% 5,71% 0,00%

beheerder 38 57,89% 44,74% 23,68% 0,00%

achtergrondInforMatIe

gender leeftijd etnisch-cultureel diverse achtergrond

aantal respondenten man vrouw aantal

respondenten gemiddeld spreiding aantal respondenten ja

diensthoofd 107 71,03% 28,97% 109 44 25 - 58 103 0,97%

sportfunctionaris 305 55,74% 44,26% 305 40 21 - 61 281 0,71%

sportpromotor 185 46,49% 53,51% 184 35 21 - 56 166 3,01%

beheerder 70 72,86% 27,14% 67 43 19 - 65 66 1,52%


vervolg Tabel 9

41

Overige functiesIn het algemene personeelsbestand van de lokale sportdiensten zijn de toezichters/zaalwachters, redders en het schoonmaakpersoneel net als in 2007 duidelijk ‘koploper’. In deze functies worden telkens meer dan 700 personen tewerkgesteld (zie Tabel 10). Voor de administratief medewerkers, nummer vier in de rij, zakt dit aantal naar 472.

Bij de helft van de bevraagde functies (de eerder in detail besproken functies niet in beschouwing genomen) is het meest voorkomende niveau van tewerkstelling het D-niveau. Dit is het geval voor de toezichters, redders, onderhoudsmedewerkers, kassapersoneel en techniekers. Schoonmaakpersoneel wordt overwegend op E-niveau tewerkgesteld, administratieve medewerkers op C-niveau. Bij lesgevers en jeugdsportcoördinatoren is het B-niveau het meest courant.

Ten opzichte van de cijfers van 2007 valt bij de functies toezichter/zaalwachter en administratief medewerker een verschuiving naar een hoger tewerkstellingsniveau op. In 2007 bedroeg het percentage voor de tewerkstelling van toezichters/zaalwachters op D-niveau en C-niveau elk 49%. In 2010 daalde het percentage toezichters dat op E-niveau tewerkgesteld was tot 36% en steeg het aandeel dat op D-niveau werkt tot 62%. Bij de administratieve medewerkers komt een soortgelijke trend, maar dan van D- naar C-niveau tot uiting. In 2007 bedroeg het aandeel administratieve krachten dat op D-niveau werkte 30% terwijl 65% op C-niveau werkte. In 2010 bedroegen deze percentages respectievelijk 19% en 78%. Bij de functie redder is er een lichte verschuiving richting C-niveau, maar zeker niet zo uitgesproken (D-niveau: 2007: 81% - 2010: 79% / C-niveau: 2007: 16% - 2010: 20%).

De vastgestelde verschuivingen van E- naar D-niveau en van D- naar E-niveau zijn een gunstig gevolg van de rechtspositieregeling (cfr. Besluit van de Vlaamse Regering van 7 december 2007). Bij de invoering van de rechtspositieregeling werd het niveau van de tewerkstelling van de verschillende medewerkers organisatiebreed bekeken, met meestal een gunstig resultaat voor het personeel op E-niveau dat in de sport tewerkgesteld werd.

Wat het statuut betreft is voor ruim de helft van de functies ‘contractueel onbepaalde duur’ het meest voorkomend. Bij de zaalwachters/toezichters heeft het statuut ‘gesco’ nipt de bovenhand ten opzichte van ‘contractueel onbepaalde duur’ en bij de functie technieker is ‘statutair/vastbenoemd’ het meest gangbaar. Bij de lesgevers valt op dat de meest voorkomende contractsoort daar van bepaalde duur is. Ook bij de jeugdsportcoördinator komt dit vaker voor, wat wellicht te maken heeft met het projectmatig karakter van deze functie (cfr. impulssubsidie in het kader van het Sport voor Allen-decreet). Verder blijken in deze laatste twee vermelde functies en de functies schoonmaak en kassa ten opzichte van de andere functies minder medewerkers een voltijdse betrekking te hebben. Deze resultaten liggen in dezelfde lijn als die in het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010.

Wat betreft gender heeft enkel de functie lesgever een quasi gelijke verdeling. Voor de overige functies worden de stereotiepen bevestigd. In de functies technieker, onderhoud en toezichter/zaalwachter zijn 80% of meer van de medewerkers mannen. Bij de functies schoonmaak, kassa en administratief medewerkers zijn de vrouwen in de meerderheid (72% of meer), al is er bij deze laatste drie functies ten opzichte van 2007 wel een lichte daling van het percentage vrouwen.

Het aandeel medewerkers met een etnisch-cultureel diverse achtergrond is in de lokale sportsector heel beperkt. Deze kleine groep is er vooral als schoonmaker of toezichter/zaalwachter aan het werk.


42

functie

aantal gemeenten

met die functie

aantalvte

aantal personen

vte/pers

meest voorkomende niveaus tewerkstelling

meest voorkomende soorten contracten

gender

man vrouw

diensthoofd 108 101,01 109 0,95 A 72,48% statutair / vastbenoemd 81,65% 71,03% 28,97%

B 24,77% contractueel onbepaalde duur 16,51%

sportfunctionaris 244 287,54 311 0,92 B 70,42% statutair / vastbenoemd 67,96% 55,74% 44,26%

A 20,90% contractueel onbepaalde duur 23,62%

sportpromotor 135 157,73 191 0,84 B 69,63% contractueel onbepaalde duur 45,03% 46,49% 53,51%

C 27,23% statutair / vastbenoemd 21,99%

gesco 19,37%

beheerder 51 67,65 72 0,97 B 36,11% statutair / vastbenoemd 63,89% 72,86% 27,14%

C 34,72% contractueel onbepaalde duur 27,78%

toezichter/zaalwachter 214 785,588 897 0,88 D 62,21% gesco 34,95% 79,76% 20,24%

E 35,90% contractueel onbepaalde duur 33,74%

redder 115 661,77 769 0,86 D 78,67% contractueel onbepaalde duur 43,38% 65,41% 34,59%


schoonmaak 154 509,196 734 0,69 E 84,20% contractueel onbepaalde duur 43,26% 11,16% 88,84%

D 15,80% gesco 26,49%

administratief medewerker 199 386,54 472 0,82 C 78,18% contractueel

onbepaalde duur 33,53% 27,74% 72,26%

D 19,28% statutair / vastbenoemd 32,34%

gesco 28,74%

onderhoud (binnen en/of buiten)

70 144,34 161 0,90 D 59,63% contractueel onbepaalde duur 42,70% 83,75% 16,25%

E 37,89% gesco 29,21%

statutair / vastbenoemd 23,03%

Tabel 10: Overzicht tewerkstelling in de lokale sportsector


43

kassa 71 127,57 189 0,67 D 71,96% contractueel onbepaalde duur 48,94% 14,81% 85,19%


E 13,76%

technieker 62 95,1 105 0,91 D 63,81% statutair / vastbenoemd 50,89% 97,12% 2,88%

C 24,76% contractueel onbepaalde duur 31,25%

lesgever 24 33,11 133 0,25 B 54,89% contractueel bepaalde duur 63,24% 51,47% 48,53%

A 22,56% contractueel onbepaalde duur 19,12%

jeugdsport- coördinator 5 6,03 10 0,60 B 100,00% contractueel

onbepaalde duur 81,82% 70,00% 30,00%

contractueel bepaalde duur 18,18%

andere 119,41 146

totaal 3482,58 4299

vervolg Tabel 10:

2.6.2 oCCaSioneLe medeWerkerS Zijn een beLanGrijke aanvuLLinG85% (241) van de 282 respondenten gaf aan in 2010 een beroep gedaan te hebben op occasionele medewerkers. Voor 41 gemeenten (15%) waren de vragen omtrent occasionele medewerkers niet van toepassing. De sportdiensten die wel occasionele medewerkers inschakelden, deden dit op jaarbasis voor een totaal van 423.291 uren. Wat omgerekend overeenkomt met (uitgaande van een 38 uren werkweek) 214 VTE. Indien verondersteld wordt dat de zes gemeenten die geen inschatting konden maken van het aantal uren, de voor de functie van toepassing gemiddelde waardes zouden scoren, bedraagt het geëxtrapoleerd totaal 429.528 uur.

Het gemiddelde per sportdienst bedraagt 1.241 uur, wat 0,62 VTE per sportdienst betekent. Ten opzichte van 2007 is dat een daling. Toen bedroeg het gemiddelde per sportdienst 1.880 uur. In 2006 was dat op jaarbasis zelfs nog 2.663 uur.

Wat de oorzaak hiervoor is, is niet duidelijk (inschakeling permanent personeel? uitbesteding aan bedrijven? …?).

In het algemeen vallen verder de onderlinge verschillen tussen de gemeenten op, dat komt tot uiting in de grote spreiding van het aantal uren (Tabel 11).

Zoals in Tabel 11 tot uiting komt, worden er vooral voor de functie ‘monitoren/lesgevers’ occasionele medewerkers ingeschakeld. 82% van de gemeenten die met occasionele medewerkers werken, doen dat voor de functie monitoren/lesgevers. Het gemiddelde per gemeente bedraagt 1.360 uur. Dit is een stijging ten opzichte van 2007.

Ook voor de functie redders worden er vaak occasionele medewerkers ingeschakeld. Een kwart van de gemeenten die occasionele medewerkers inschakelen, doet dat voor de functie redder, met een gemiddelde van 1.335 uur, wat een gelijkaardige grootorde als in 2007 is.


44

Voor de functie ‘kassa’ doet maar 12% van de respondenten een beroep op occasionele medewerkers. De gemeenten die dit doen, doen dat voor gemiddeld 1.142 uur. Bij onderhoud valt het relatief hoge gemiddelde op. Weinig gemeenten doen een beroep op occasionele medewerkers voor onderhoud, maar wie

dat wel doet, schakelt hen relatief veel in. Dat blijkt ook uit de cijfers met betrekking tot de spreiding. Het minimum voor deze functie ligt op 166 uur op jaarbasis, terwijl bij de andere functies het minimum 5 tot 82 uur bedraagt.

Tabel 11: Occasionele medewerkers in de lokale sportsector

functie% gemeenten met

occasionele medewerkers (ntotaal=241)

aantal uren op jaarbasis

ninschatting totaal gemiddeld spreiding

Monitor 81,74% 197 267.986 1.360,34 5 - 92.825

Redder 25,31% 60 80.093 1.334,88 8 - 6.000

Kassa 12,03% 28 31.964 1.141,57 48 - 15.125

Schoonmaak 10,37% 24 23.173 965,54 82 - 3.500

Toezichter 8,30% 18 10.821 601,17 77 - 1.984

Onderhoud 3,73% 8 6.746 843,25 166 - 2.510

Administratie 1,24% 3 854 284,67 80 - 666

Andere 1,24% 3 1.654 551,33 123 - 1.064

totaal 241 347 423.291 1.241,32 5 - 92.825

2.6.3 WeLkome huLp van vrijWiLLiGerS

Voor een aantal activiteiten werd er gepolst of men hiervoor in 2010 een beroep deed op vrijwilligers. Zo ja, dan werd er ook gevraagd een inschatting van het aantal uur op jaarbasis te maken en aan te geven welk type vergoeding gehanteerd werd.

Voor de activiteiten ‘sportkampen/sportacademies’ en ‘lessenreeksen’ ligt het aantal sportdiensten dat een beroep doet op vrijwilligers het hoogst (Tabel 12). Voor sportkampen/sportacademies schakelt een gemeente gemiddeld voor 380 uur vrijwilligers in.

Voor lessenreeksen ligt het gemiddelde met 196 uur een stuk lager. De meest voorkomende vorm van onkostenvergoeding voor de vermelde activiteiten is de ‘forfaitaire onkostenvergoeding’.

Bij de evenementen valt er wat betreft de onkostenvergoeding een ander beeld op. Daar is het aandeel ‘forfaitaire onkostenvergoeding’ even groot als het aandeel ‘geen onkostenvergoeding’. Het aantal uur dat men bij evenementen vrijwilligers inschakelt, is gemiddeld 242 uur op jaarbasis. Voor schoolsportdagen is dat 156. Bij deze laatste type activiteit lijkt er een lichte voorkeur voor de forfaitaire onkostenvergoeding te zijn.


45

Net als bij het inschakelen van occasionele medewerkers valt hier de grote spreiding tussen gemeenten op. In vergelijking met 2007 liggen de gemiddeldes in dezelfde grootorde.

Dus ondanks de signalen over de moeilijkheden bij het aantrekken van vrijwilligers, slagen de sportdiensten er nog steeds in de ‘vrijwilligersuren’ in dezelfde mate in te vullen.

activiteitaantal respondenten

dat een beroep doet op vrijwilligers

aantal uur op jaarbasis

ninschatting totaal gemiddeld spreiding

Sportkampen / sportacademies 118 111 42.182 380 2 - 3.200

Lessenreeksen 86 82 16.083 196 2 - 4.473

Evenementen 114 110 26.600 242 4 - 4.400

Schoolsportdagen 70 66 10.318 156 3 - 3.100

Tabel 12: Vrijwilligers in de lokale sportsector


46

uitGeLiCht

schepenen van sportTen opzichte van 2007 winnen de vrouwelijke schepenen van sport wat terrein, al blijft de beleidspijler in de lokale sportwereld ‘a man’s world’: 22% vrouwen en 78% mannen. 68% van de schepenen van sport is dat sinds de laatste gemeenteraadsverkiezingen (2007) of later. Van de schepenen die naast sport nog andere bevoegdheden hebben, is 25% ook bevoegd voor jeugd.

ambtelijke contactpunten sportDe toename van het aandeel ambtelijke contactpunten sport die een onderdeel zijn van een ruimere dienst die in het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 voor het eerst tot uiting kwam, lijkt zich verder te zetten. Al blijft de autonome sportdienst met 69% nog altijd de meest voorkomende vorm van het ambtelijk contactpunt sport. 23% van de sportdiensten is een onderdeel van een ruimere dienst.

Met de veranderingen die de beleids- en beheerscyclus (BBC) op lokaal vlak teweeg zal brengen, zijn de verwachtingen dat deze trend tot clustering zich verder zal zetten. Het wordt daarbij vooral uitkijken naar de beleidsdomeinen waar sport aan gekoppeld zal worden. Nu lijken vooral de ‘vrijetijdsdiensten’ met onder meer sport, als paddenstoelen uit de grond te schieten. Maar sport wordt in een aantal gevallen ook bij welzijn of ‘samenleving’ ondergebracht. Het feit dat sport behalve als een vorm van vrijetijdsbesteding ook aan andere doelstellingen (gezondheid, integratie, …) gekoppeld kan worden, maakt dat dit een weloverwogen lokaal debat moet zijn. In welke mate sport haar zichtbaarheid kan behouden, is een ander op te volgen aspect.

verzelfstandigingBij 44% van de gemeenten is er op het vlak van sport een verzelfstandigde entiteit. Dit aandeel is vergelijkbaar met wat in 2007 werd vastgesteld. Wel zijn er verschuivingen wat de vorm

van verzelfstandiging betreft. De vzw’s zijn met 52% nog de koploper, maar de AGB’s zitten met een aandeel van 51% klaar om de koppositie over te nemen. De AGB’s zijn voornamelijk belast met het beheer van (sport)infrastructuur. Bij de vzw’s is het beeld minder eenduidig. Nieuwkomers zijn – zij het in beperkte mate – budgethouderschap en het intern verzelfstandigd agentschap.

Intergemeentelijke samenwerking79% van de respondenten gaf aan dat ze op het vlak van sport betrokken zijn bij een intergemeentelijke samenwerking. Meestal (82%) is dit in de vorm van een interlokale vereniging (zonder rechtspersoonlijkheid). Ook informele samenwerking wordt vaak aangehaald. Het grote aandeel interlokale verenigingen is te verklaren door de sportregiowerking/burensportdiensten die door de provinciale sportdiensten ondersteund worden. Hoewel intergemeentelijke samenwerking in debatten over sportinfrastructuur vaak aangehaald wordt, blijkt dit in de praktijk nog geen realiteit te zijn.

ManagementteamBij iets minder dan de helft van de gemeenten is er geen specifieke vertegenwoordiging van sport in het managementteam. Opmerkelijk, aangezien dit in theorie onmogelijk is. Het managementteam moet immers alle beleidsdomeinen bestrijken. In de praktijk wordt dit blijkbaar anders ervaren…

Waar er sprake is van een specifieke vertegenwoordiging van het sportbeleid, is dat vaak via een andere ambtenaar (36%) – meestal de verantwoordelijke voor het beleidsdomein vrije tijd of cultuur.Ten opzichte van 2007 is het positief dat het aandeel gemeenten waar geen specifieke vertegenwoordiging voor sport ervaren wordt lichtjes afneemt. Hier staat echter tegenover dat het aandeel gemeenten waar de sportfunctionaris deel uitmaakt van het managementteam afneemt ten voordele van ‘vertegenwoordiging door een andere ambtenaar’. Die ambtenaar inwijden in alle aspecten van het lokaal sportbeleid is dus een must.

46 > BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN HET LOKALE SPORTBELEID

47

personeelEind 2010 waren er in de lokale sportsector minimaal 4.299 personen, goed voor 3.482,58 VTE, tewerkgesteld. Aangezien niet alle gemeenten de enquête invulden en ook niet van alle personen informatie over het aantal VTE verkregen werd, kan er van uit gegaan worden dat deze cijfers een onderschatting van de reële situatie zijn.

In 38% van de Vlaamse gemeenten is er een diensthoofd sport actief, bij 86% is er minstens één sportfunctionaris (sportgekwalificeerde ambtenaar) actief. 96% heeft een diensthoofd sport of sportfunctionaris. Bij bijna de helft van de gemeenten is er minstens één sportpromotor en bij 18% één of meer beheerders.

De sportfunctionarissen zijn goed voor 287,54 VTE met een gemiddelde van 1,18 VTE per sportdienst met sportfunctionarissen. Bij de sportpromotoren bedraagt het geëxtrapoleerde gemiddelde 1,45 VTE per sportdienst met sportpromotoren en het gemiddelde bij de beheerders bedraagt 1,33 VTE.

De diensthoofden zijn voornamelijk tewerkgesteld op A-niveau, de sportfunctionarissen en –promotoren op B-niveau. Bij de beheerders is er niet een bepaald niveau dat er bovenuit steekt, hier is het beeld veel gevarieerder.

Of men nu diensthoofd, sportfunctionaris, -promotor of beheerder is, een aanstelling van onbepaalde duur (statutair of contractueel) neemt de bovenhand. Al ligt het percentage voor de sportpromotor (67%) wel een stuk onder dat van de andere functies (meer dan 90%).

Bij de sportfunctionarissen en de sportpromotoren ligt het aandeel medewerkers met een LO-opleiding het hoogst, respectievelijk 87% en 74%. Bij de beheerders ligt het aandeel LO’ers het laagst (34%). Wat de bijkomende opleidingen betreft steekt ‘sportfunctionaris’ er met kop en schouders boven uit. Met de veranderingen die het decreet planlastvermindering en de daar op volgende wijziging van het decreet Sport voor Allen-

beleid met zich meebrengen, is het afwachten hoe het percentage sportdienstmedewerkers met het diploma sportfunctionaris evolueert. Nu heeft 74% van de sportfunctionarissen het bijhorende diploma. Bij de diensthoofden sport heeft 57% het diploma sportfunctionaris. Hoewel het logisch lijkt dat een dergelijke opleiding voor wie op lokaal niveau met sportbeleid bezig is waardevol is, zal enkel de toekomst kunnen uitwijzen of dit zo logisch blijft eens de decretale voorwaarden wegvallen.

In het algemene personeelsbestand van de lokale sportdiensten zijn de toezichters/zaalwachters, redders en het schoonmaakpersoneel duidelijk ‘koploper’. In deze functies worden telkens meer dan 700 personen tewerkgesteld. Voor de administratief medewerkers, nummer vier in de rij, zakt dit aantal naar 472.

Ten opzichte van de cijfers van 2007 valt bij de functies toezichter/zaalwachter en administratief medewerker een ver-schuiving naar een hoger tewerkstellingsniveau op. Bij de functie redder is er een lichte verschuiving richting C-niveau, maar zeker niet zo uitgesproken.

In 2010 werd er door 85% van de respondenten een beroep gedaan op occasionele medewerkers. Zij deden dat op jaarbasis elk voor gemiddeld 1.241 uur, wat 0,62 VTE per sportdienst betekent. Vooral voor de functies monitoren/lesgevers en redders worden er occasionele medewerkers ingeschakeld.

Ook sportdiensten doen regelmatig een beroep op vrijwilligers. Voor sportkampen/sportacademies en evenementen ligt het aantal uur op jaarbasis het hoogst. Voor deze activiteiten schakelen sportdiensten op jaarbasis gemiddeld elk 380 uur respectievelijk 242 uur vrijwilligers is. Voor vrijwilligers die aan sportkampen/sportacademies meewerken is de meest voorkomende vorm van onkostenvergoeding de ‘forfaitaire onkostenvergoeding’. Bij evenementen is het aandeel forfaitaire onkostenvergoeding even groot als het aandeel ‘geen onkostenvergoeding’.

47> BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN HET LOKALE SPORTBELEID

48

LokaaL SportbeLeid

>03

49

Op basis van de bij Bloso beschikbare gegevens met betrekking tot de sportbeleidsplannen kan er een analyse gemaakt worden van de gemeenten met een lokaal sportbeleidsplan, met een verenigingssportbeleidsplan11 of zonder sportbeleidsplan.

Eind juni 2008 beschikte 91% van alle Vlaamse gemeenten over een lokaal sportbeleidsplan, 3% had een verenigingssportbeleids-plan en 6% had er geen. De verwachtingen toen waren dat er nog vijf gemeenten een lokaal sportbeleidsplan zouden indienen en minstens één gemeente een verenigingssportbeleidsplan. Intussen beschikt 92% van alle Vlaamse gemeenten (N=308) over een lokaal sportbeleidsplan, 4% koos voor een verenigingssportbeleidsplan en slechts 4% heeft geen sportbeleidsplan (Figuur 12). In absolute waarden betekent dit dat er 285 lokale sport-beleidsplannen en 12 verenigingssportbeleidsplannen zijn. Kaart 2 geeft een visuele voorstelling van de gemeenten met een lokaal of verenigingssportbeleidsplan of zonder sportbeleidsplan.

> 3.1LokaLe SportbeLeidSpLannen

Kaart 2: Soort sportbeleidsplan (lokaal, vereniging, geen) per gemeente

lokaal sportbeleidsplanverenigingssportbeleidsplangeen sportbeleidsplan

Sportbeleidsplan

11 Indien het gemeentebestuur geen sportbeleidsplan indient, kunnen de gemeentelijke sportraad, of bij het ontbreken daarvan, een representatief aantal lokale sportverenigingen een verenigingssportbeleidsplan indienen. Voor het opmaken en indienen van een verenigingssportbeleidsplan gelden andere voorwaarden dan voor het opmaken en indienen van het gemeentelijk sportbeleidsplan (ISB & Bloso, 2007b).

> LOKAAL SPORTBELEID

In dit hoofdstuk komt onder andere aan bod hoeveel gemeenten een sportbeleidsplan indienden, welke activiteiten organiseren de sportdiensten, op welke manier en voor welke doelgroepen en of er samenwerking is met andere beleidsdomeinen.

50

Zoals uit Figuur 13 blijkt, is het vooral in Vlaams-Brabant dat de verenigingssportbeleidsplannen ‘populair’ zijn: 8 van de 65 van de Vlaams-Brabantse gemeenten (12%) kozen hiervoor. De aanwezigheid van de ‘faciliteitengemeenten’ en vzw De Rand die er zich over het sportbeleid bekommert via de sportoverlegorganen speelt hier wellicht een rol.

Verder is het aandeel gemeenten dat geen sportbeleidsplan heeft in de provincies Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen het grootst. Telkens drie gemeenten (circa 4,6%) hebben er geen sportbeleidsplan, terwijl dit er in Antwerpen en Oost-Vlaanderen telkens twee zijn (in percentages 2,9% respectievelijk 3,08%) en in Limburg zelfs maar één (2,3%).

De vaststelling dat het aandeel verenigingssportbeleidsplannen het grootst is bij gemeenten gelegen in het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (Figuur 14) strookt met de vaststelling dat het vooral in Vlaams-Brabant is dat gemeenten een verenigingssportbeleidsplan hebben. Verder zijn er nog een aantal (kleine) gemeenten gelegen in buitengebied die een verenigingssportbeleidsplan indienden.

Gemeenten zonder sportbeleidsplan zijn gelegen in buitengebied (9), grootstedelijk gebied (1) en het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (1).

Figuur 12: Sportbeleidsplannen (N=308)

Figuur 13: Sportbeleidsplannen volgens provincie

Lokaal sportbeleidsplan

Verenigingssportbeleidsplan

Geen sportbeleidsplan

4%4%

92%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Lokaal sportbeleidsplanVerenigingssportbeleidsplanGeen sportbeleidsplan

Antwerp

en (N=7

0)

Limburg

(N=4

4)

Oost-Vlaa

nderen (N

=65)

Vlaams-

Braban

t (N=6

5)

West-Vlaa

nderen (N

=64)


51

Beschouwd volgens inwonerscategorie komt in de inwonersklasse ‘minder dan 10.000 inwoners’ en ’10.000 tot 15.000 inwoners’ een grotere variatie wat betreft aanwezigheid en type sportbeleidsplan naar voor dan bij de gemeenten uit de overige inwonersklassen (Figuur 15). 10% van de gemeenten met minder dan 10.000 inwoners heeft geen sportbeleidsplan, bij de gemeenten met 10.000 tot 15.000 inwoners is dat 2%. In alle andere inwonersklassen zijn er geen gemeenten zonder sportbeleidsplan.

Verenigingssportbeleidsplannen komen in grotere mate voor in gemeenten met minder dan 10.000 inwoners (7%).

Bij gemeenten uit de inwonersklassen 10.000 tot 15.000 en 15.001 tot 20.000 inwoners schommelt het percentage rond net geen 4% om bij gemeenten met 20.001 tot 30.000 inwoners verder te zakken tot 2,4%. Alle gemeenten met meer dan 30.001 inwoners hebben een lokaal sportbeleidsplan.

Figuur 14: Sportbeleidsplannen volgens gebiedsindeling

Figuur 15 Sportbeleidsplannen volgens inwonersklasse

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Grootst

edelijke

gebieden (N=2

1)

Regionaalst

edelijke

gebieden (N=3

1)

Kleinstedelijk

e

gebieden (N=4

5)

Buitengebied (N

=197

)

Vlaams s

tedelijk gebied

rond B

russ

el (N=1

4)


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

10.00

0 - 15

.000 (

N=82)

15.00

1 - 20

.000 (

N=52)

30.00

1 - 50

.000 (

N=34)

50.00

1 - 20

0.000

(N=1

0)

20.00

1 - 30

.000 (

N=42)

200.0

00 (N

=2)

V 10.00

0 (N=8

6)

V



52

In de enquête werd gepolst naar het budget dat aan sport besteed werd en hoe zich dit verhoudt tot het totale budget van de gemeenten. Volgende cijfers geven een indicatie van de op lokaal niveau bestede middelen voor sport, maar moeten voldoende voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Zo zullen sommige sportdiensten die een vzw of een AGB hebben enkel de overdracht naar de vzw of AGB vermeld hebben terwijl andere sportdiensten ook de ‘eigen’ middelen van de vzw ingebracht zullen hebben. Ook voor sportdiensten die een dotatie ontvingen voor het AGB dat ruimer gaat dan sport was het moeilijk om de vraag over het budget voor sport in te vullen. Gezien het verschil in steekproefgrootte anno 2010 (166 à 182 afhankelijk van de subvraag) en anno 2007 (208) mogen de cijfers van deze editie van het cijferboek niet zonder meer vergeleken worden met die van de vorige editie.

3.2.1 GemiddeLd budGet voor Sport bedraaGt € 46 per inWoner

Van 182 Vlaamse gemeenten werd informatie bekomen over het budget dat voor het beleidsdomein sport voorzien werd. Per gemeente werd er gemiddeld € 1.038.240 op het gewone budget voorzien voor sport. Per inwoner werd er gemiddeld € 46 voor sport voorzien. In het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 bedroeg dit gemiddelde € 55 per inwoner. Als extra vergelijkingspunt

kan een enquête die ISB in 2004 bij een 50-tal gemeenten afnam (gegevens van 2003) vermeld worden. Toen bedroeg het gemiddelde € 49.

De inwoners van gemeenten uit de categorieën 20.001 tot 30.000, 30.001 tot 50.000 en 50.001 tot 20.000 inwoners zijn op het vlak van het bedrag dat per inwoner aan sport besteed wordt het beste af (Figuur 16). Deze gemeenten voorzien voor sport een budget tussen € 49 en € 51 per inwoner. Gemeenten met minder dan 10.000 inwoners besteden met een gemiddelde van € 36 per inwoner het minst aan sport.

Beschouwd volgens gebiedsindeling (Figuur 17) zijn de inwoners uit gemeenten gelegen in regionaalstedelijke en kleinstedelijke gebieden het best bedeeld. Per inwoner werd er hier gemiddeld € 52 à € 54 aan sport besteed. In gemeenten gelegen in buitengebied bedraagt het gemiddelde bestedingsbedrag voor sport per inwoner slechts € 37.

> 3.2budGet beLeidSdomein Sport

Figuur 16: Bedrag dat per inwoner aan sport besteed wordt (gewoon budget) – volgens inwonersklasse

10.00

0 - 15

.000 (

N=49)

15.00

1 - 20

.000 (

N=30)

20.00

1 - 30

.000 (

N=27)

30.00

1 - 50

.000 (

N=29)

50.00

1 - 20

0.000

(N=7

)

Vlaams G

ewest

(N=1

82)

€ 0

€ 10

€ 20

€ 30

€ 40

€ 50

€ 60

10.00

0 (N=3

9)

V 200.0

00 (N

=1)

V


53

3.2.2 van het totaLe budGet beSteedt een Gemeente GemiddeLd 3% aan Sport

Van 166 gemeenten werd ook informatie bekomen over het totaalbedrag van het gewone budget van de gemeente. In combinatie met de cijfers van het budget voor sport werd duidelijk dat 3,16% van de lokale middelen aan sport wordt besteed. Ten opzichte van de 2,4% in 2007 is dit een lichte stijging.

Wanneer de percentages die aan sport besteed worden, volgens inwonersklasse vergeleken worden, valt het lage percentage (minder dan 2%) bij gemeenten uit de inwonersklassen 10.000 tot 15.000 en meer dan 200.000 inwoners op (Figuur 18). In gemeenten uit buitengebied en grootstedelijke gebieden werden in verhouding ook lagere percentages (respectievelijk 2,6% en 2,3%) vastgesteld (Figuur 19).

Figuur 17: Bedrag dat per inwoner aan sport besteed wordt (gewoon budget) – volgens gebiedsindeling

Figuur 18: Verhouding budget sport versus totaalbudget gemeente – volgens inwonersklasse

Figuur 19: Verhouding budget sport versus totaalbudget gemeente – volgens gebiedsindeling

Regionaalst

edelijke

gebieden (N=2

0)

Kleinstedelijk

e

gebieden (N=3

3)

Buitengebied (N

=108

)

Vlaams s

tedelijk gebied

rond B

russ

el (N=6

)

Vlaams G

ewest

(N=1

82)

€ 0

€ 10

€ 20

€ 30

€ 40

€ 50

€ 60

Grootst

edelijke

gebieden (N=1

5)

10.00

0 - 15

.000 (

N=41)

15.00

1 - 20

.000 (

N=28)

20.00

1 - 30

.000 (

N=25)

30.00

1 - 50

.000 (

N=29)

50.00

1 - 20

0.000

(N=7

)

Vlaams G

ewest

(N=1

66)

0%

1%

2%

3%

4%

5%

10.00

0 (N=3

5)

V 200.0

00 (N

=1)

V

Regionaalst

edelijke

gebieden (N=1

8)

Kleinstedelijk

e

gebieden (N=3

3)

Buitengebied (N

=98)

Vlaams s

tedelijk gebied

rond B

russ

el (N=5

)

Vlaams G

ewest

(N=1

66)

Grootst

edelijke

gebieden (N=1

2)

0%

1%

2%

3%

4%

5%


54

Veel gemeenten hebben een sportpromotioneel aanbod met onder andere sportkampen, lessenreeksen en grootschalige activiteiten. Voor deze drie activiteiten werd gevraagd of men die in 2010 organiseerde. En zo ja, of dat dan autonoom of in samenwerking met een partner (andere gemeentelijke dienst, OCMW, clubs, scholen, privépartner) gebeurde.

Zoals uit Figuur 20 blijkt, is het organiseren van sportkampen en lessenreeksen bij de sportdiensten ingeburgerd. Deze activiteiten werden door 89% van de responderende sportdiensten (N=276) in 2010 georganiseerd. Ten opzichte van 2007 is dat een stijging. Toen organiseerde 85% van de sportdiensten sportkampen en 81% lessenreeksen. Ook bij de grootschalige sportpromotionele activiteiten is er ten opzichte van de vorige editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid een stijging: van 74% in 2007 naar 81% in 2010. Deze vastgestelde stijgingen kunnen een gevolg zijn van de aandacht die er door middel van het decreet Sport voor Allen-beleid op andersgeorganiseerd sportbeoefening wordt gelegd. Daarnaast zijn er naar aanleiding van dit decreet gesubsidieerde sportdiensten bij gekomen die vervolgens ook hun rol speelden in het aanbieden van dergelijke activiteiten.

Sportkampen en lessenreeksen worden hoofdzakelijk autonoom door de sportdiensten georganiseerd (respectievelijk 72% en 83%). Als men voor deze activiteiten een samenwerking aangaat is dat meestal met de sportclubs (56% en 44%). 41% van de gemeenten werkt voor hun sportkampen samen met een privé-partner, 26% met andere gemeentelijke diensten. Het aandeel sportdiensten dat voor sportkampen met het OCMW of scholen samenwerkt, is behoorlijk laag. Voor lessenreeksen is er iets vaker een samenwerking met scholen (20%), ook het aandeel gemeenten dat daarvoor een samenwerking met het OCMW aangaat is wat hoger (9%).

Om het effect van de steekgroep uit te schakelen werd een subdataset van de 127 gemeenten waarvan zowel voor 2007 als voor 2010 correcte gegevens verkregen werden, geanalyseerd. Daaruit blijkt enerzijds dat het aan sport bestede bedrag per inwoner in 2007 nog € 58 bedroeg, terwijl dit in 2010 zakte naar € 47. Anderzijds is het percentage van het totale budget dat aan sport besteed werd wel stabiel. In 2007 was dat 3,00% en in 2010 3,05%.

> >

> 3.3de SportdienSten orGaniSeren

Figuur 20: Organisaties van de sportdiensten (N=276)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ja Nee

Sportkampen Lessenreeksen Grootschalige sportpromotionele

activiteiten

89% 89% 81%

11% 11% 19%


55

Bij de organisatie van grootschalige sportpromotionele activiteiten worden er duidelijk meer partners betrokken. Slechts 66% organiseert dergelijke activiteiten volledig autonoom. In meer dan de helft van de gemeenten worden ook sportclubs (71%), andere gemeentelijke diensten (62%) en scholen (51%) betrokken. Het aandeel gemeenten dat hier samenwerkt met een privé-partner schommelt rond 30%. Net als bij de lessenreeksen is er bij 9% van de gemeenten een samenwerking met het OCMW voor de organisatie van grootschalige activiteiten. Zie Figuur 21 voor een overzicht.

Een vergelijking tussen 2007 en 2010 leert dat de resultaten – op enkele uitschieters na – gelijkaardig zijn (zie bijlage 1). Zo is het aandeel gemeenten dat bij de organisatie van grootschalige sportpromotionele activiteiten een samenwerking met andere gemeentelijke diensten aangeeft, gestegen van 50% naar 62%. Ook bij de samenwerking met een privé-partner is er wat betreft de lessenreeksen een stijging van 17% naar 27%.

Voor het samenwerken met het OCMW zijn de verschillen minder groot, maar omdat dit een zeer specifieke partner is, niet onbelangrijk. In 2007 werkte 4% van de gemeenten voor sportkampen samen met het OCMW, in 2010 daalde dat aandeel tot 3%. Daartegenover staat dat het aandeel sportdiensten dat bij lessenreeksen en grootschalige activiteiten met het OCMW samenwerkt in 2010 voor beide activiteiten steeg tot 9% waar dit in 2007 nog 6% respectievelijk 7% was. Het lijkt er op dat het in het sportbeleidsplan verplichte hoofdstuk met betrekking tot toegankelijkheid en diversiteit tot een zekere bewustwording heeft geleid en het OCMW een meer ‘logische’ partner wordt.

Bij de samenwerking met clubs is er een kleine opwaartse evolutie bij de organisatie van lessenreeksen. De samenwerking met scholen voor de organisatie van sportkampen is dan weer iets gedaald.

3.3.1 verGeLijkinG voLGenS GebiedSindeLinG

Het aandeel gemeenten dat autonoom sportkampen organiseert, ligt het hoogst bij gemeenten gelegen in kleinstedelijk gebied. Daarnaast blijkt uit Tabel 13 dat het ook voornamelijk gemeenten uit dergelijk gebied zijn die voor sportkampen een samenwerking met een privé-partner aangaan en het vaakst een samenwerking met een andere dienst aangeven. Gemeenten gelegen in buitengebied gaan voor sportkampen het minst een samenwerking met clubs aan. Het percentage bedraagt bij deze gemeenten 52%, terwijl dit bij de stedelijke gebieden (met uitzondering van het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel) tussen 63% en 66% schommelt. Enkele gemeenten uit kleinstedelijke gebieden en buitengebied werken bij de organisatie van sportkampen samen met het OCMW.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

Sportkampen (N=246)

Lessenreeksen (N=246)

Grootschalige sportpromotionele activiteiten (N=224)

autonoomi.s.m. andere gemeentelijkediensteni.s.m. clubs

i.s.m. een privé partneri.s.m. het OCMWi.s.m. scholen

Figuur 21: Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige sportpromotionele evenementen*

* meerdere antwoorden waren mogelijk


56

Bij de lessenreeksen zijn het enkel gemeenten uit het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel die niet met het OCMW samenwerken. Het aandeel gemeenten dat dit wel doet, is het grootst bij de gemeenten uit grootstedelijke en regionaalstedelijke gebieden. Zoals in Tabel 13 tot uiting komt, ligt het aandeel gemeenten uit grootstedelijk gebied dat in samenwerking met clubs lessenreeksen organiseert eerder laag (33%). Hiertegenover staat dan dat deze groep wat betreft samenwerking met een privé-partner koploper is (60%). In buitengebied ligt het aandeel gemeenten dat met een privé-partner in zee gaat het laagst (21%).

Ook voor de organisatie van grootschalige sportpromotionele activiteiten ligt het percentage voor gemeenten uit buitengebied dat met een privé-partner samenwerkt het laagst. De samenwerking met clubs is in dergelijke gemeenten in verhouding tot gemeenten gelegen in andere ‘gebiedsklassen’ eveneens aan de lage kant. 66% van de gemeenten in buitengebied werkt voor grootschalige sportpromotionele activiteiten samen met clubs, terwijl dit in groot- en kleinstedelijke gebieden circa 75% en in regionaalstedelijke gebieden zelfs 96% is. In regionaalstedelijke gebieden ligt het percentage voor samenwerking met het OCMW het hoogst (15%), gevolgd door gemeenten gelegen in buitengebied (10%) (Tabel 13).

de sportdienst organiseert…* autonoomi.s.m. andere

gemeentelijke diensten

i.s.m. clubs

i.s.m. een privé-partner

i.s.m. het ocMW

i.s.m. scholen

de sportkampen

grootstedelijke gebieden (N=17) 70,59% 29,41% 64,71% 47,06% - 11,76%

regionaalstedelijke gebieden (N=27) 70,37% 25,93% 62,96% 51,85% - 7,41%

kleinstedelijke gebieden (N=41) 82,93% 43,90% 65,85% 58,54% 2,44% 9,76%

buitengebied (N=153) 69,93% 22,22% 51,63% 34,64% 3,92% 11,11%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=8) 75,00% - 50,00% 25,00% - 25,00%

de lessenreeksen

grootstedelijke gebieden (N=15) 100,00% 13,33% 33,33% 60,00% 13,33% 20,00%

regionaalstedelijke gebieden (N=27) 81,48% 14,81% 51,85% 40,74% 11,11% 14,81%


buitengebied (N=153) 79,08% 9,80% 41,83% 20,92% 9,80% 20,26%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=8) 75,00% 12,50% 50,00% 25,00% - 12,50%de grootschalige sportpromotionele activiteiten

grootstedelijke gebieden (N=16) 62,50% 68,75% 75,00% 50,00% 6,25% 37,50%

regionaalstedelijke gebieden (N=26) 57,69% 65,38% 96,15% 50,00% 15,38% 53,85%


buitengebied (N=134) 67,16% 56,72% 65,67% 21,64% 9,70% 53,73%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=7) 71,43% 57,14% 42,86% 57,14% - 28,57%

* meerdere antwoorden waren mogelijk

Tabel 13:Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige sportpromotionele activiteiten volgens gebiedsindeling


57

Om een zicht te krijgen op de doelgroepen die de sportdienst wenst te bereiken, werd gevraagd voor welke specifieke doelgroepen de sportdienst in 2010 activiteiten (initiaties, lessenreeksen, …) organiseerde. De antwoordmogelijkheden bevatten zowel indelingen op basis van leeftijd als op basis van andere kenmerken. Er was ook de mogelijkheid om zelf een andere doelgroep toe te voegen.

Vooraleer dieper in te gaan op de resultaten is het de moeite er op te wijzen dat het niet organiseren van activiteiten niet betekent dat een gemeente geen beleidsaandacht voor die doelgroep heeft. Een gemeente kan er immers ook voor kiezen om niet-doelgroepspecifieke activiteiten toegankelijker te maken voor bepaalde doelgroepen in plaats van hier aparte activiteiten voor te organiseren (zie 3.5).

Uit Figuur 22 blijkt dat de meeste Vlaamse gemeenten (N=276) activiteiten organiseren voor specifieke leeftijdsgroepen. Bijna alle gemeenten (97%) hebben een aanbod dat gericht is naar lagere schoolkinderen. 90% heeft een aanbod voor senioren. Ook voor kleuters, volwassenen en middelbare schoolkinderen liggen de percentages hoog.

Voor gezinnen/families heeft 50% van de respondenten een aanbod, voor dames is er in 45% van de gemeenten een aanbod en voor personen met een handicap in 43% van de gemeenten.

60% van de gemeenten steekt de handen uit de mouwen om een aanbod voor het gemeentepersoneel te voorzien. Voor mensen in armoede heeft een vijfde van de gemeenten een aanbod, voor personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond bedraagt het percentage 12%. Doelgroepen die bij ‘andere’ werden toegevoegd waren onder andere bedrijven en sedentairen.

Voor elke doelgroep waarvan in 2007 ook gegevens verzameld werden, is er ten opzichte van de cijfers van 2010 een stijging (Figuur 23). Zo steeg het aandeel sportdiensten dat een aanbod had voor middelbare schoolkinderen van 62% naar 78%.

> 3.4aCtiviteiten voor SpeCifieke doeLGroepen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

8%

88%

97%

78%

12%

86%90%

50%45%43%

20%12%

7%1%

60%

8%3%

baby

's

lage

re s

choo

lkin

dere

n

hoge

scho

ol/u

nive

rsite

itkl

eute

rs

mid

delb

are

scho

olki

nder

envo

lwas

sene

nse

nior

enge

zinn

en /

fam

ilies

dam

es

pers

onen

met

een

han

dica

p

men

sen

in a

rmoe

de

pers

onen

etn

.-cu

lt. d

iver

se a

chte

rgro

ndob

esen

gede

tinee

rden

pers

onee

lch

roni

sch

ziek

enan

dere

Figuur 22: Specifieke doelgroepen waarvoor de sportdienst activiteiten organiseert (N=276)


58

Voor personen met een handicap organiseerde 32% van de respondenten in 2007 activiteiten, in 2010 was dat 43% en het percentage voor de doelgroep ‘personen’ in armoede steeg van 8% naar 20%. Hier lijkt een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid naar voor te komen. Het sportbeleidsplan dat een gemeente voor de periode 2008-2013 moest maken, moest immers ook een hoofdstuk bevatten over de ondersteuning en stimulering van de toegankelijkheid tot sport en de diversiteit tot sport.

Maar ook voor de ‘vertrouwde’ doelgroepen, namelijk de doelgroepen waarvoor in 2007 al meer dan 80% van de gemeenten een activiteitenaanbod hadden (lagere schoolkinderen, kleuters en senioren), is het aandeel gemeenten dat hiervoor activiteiten organiseert verder toegenomen. Dus ook voor deze doelgroepen bleek er nog groeimarge te zijn.

3.4.1 detaiL van enkeLe doeLGroepen

Voor de doelgroepen personen met een handicap, mensen in armoede en personen met etnisch-cultureel diverse achtergrond werden de provinciale verschillen en verschillen volgens gebiedsindeling nagegaan. Waar mogelijk werd een voorzichtige link gelegd met andere beschikbare gegevens, maar ook hier moet de eerder gemaakte opmerking met betrekking tot het organiseren van doelgroepspecifieke activiteiten versus niet-doelgroepspecifieke activiteiten toegankelijker maken voor bepaalde doelgroepen in het achterhoofd gehouden worden.

Lagere

school-

kinderen

Middelbare sc

hool-

kinderen

Hogeschoolunive

rsite

it

Senioren

Personen m

et

een handica

p

Mensen in

armoede

Personen etn

.-cult.

divers

e achterg

rond

Obesen

Kleuters

2007 (N=286) 2010 (N=276)

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

82,5

2%87

,64% 96

,73%

77,8

2%

12,0

0%

94,7

6%

61,7

2%

86,0

1%90

,18%

43,2

7%

19,6

4%

32,1

7%

8,39

%

9,44

%12

,36%

6,55

%3,

85%

4,20

%

Personen met een handicap

Mensen in armoede

Personen met een etnisch-cultureel

diverse achtergrond

Antwerpen (N=63)Limburg (N=42Oost-Vlaanderen (N=60)

Vlaams-Brabant (N=52)West-Vlaanderen (N=58)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%Figuur 23: Specifieke doelgroepen waarvoor de sportdienst activiteiten organiseert - 2007 versus 2010

Figuur 24: Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen – provinciale vergelijking


59

Wat de doelgroep ‘personen met een handicap’ betreft lijken de Limburgse sportdiensten het actiefst (Figuur 24). 62% organiseert activiteiten voor deze doelgroep terwijl de percentages in de andere provincies tussen 33% en 46% liggen. In deze provincies is er ten opzichte van 200712 wel een duidelijke stijging van het aandeel gemeenten dat activiteiten organiseert voor personen met een handicap.

Ook wanneer de gegevens volgens gebiedsindeling beschouwd worden, valt de stijging van de percentages op. Enkel het aandeel gemeenten uit grootstedelijke gebieden en het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel dat een activiteitenaanbod heeft voor personen met een handicap is quasi gelijk. De onderlinge verhoudingen (Figuur 25) vertonen evenwel geen verschuivingen.

Voor de doelgroep ‘mensen in armoede’ liggen de percentages van de verschillende provincies relatief dicht bij elkaar. Uit Figuur 26 blijkt dat een relatief klein aandeel leefloongerechtigden in een provincie niet per se betekent dat er in verhouding minder gemeenten activiteiten voor deze doelgroep voorzien. In 2010 woonde 8% van alle leefloongerechtigden in Limburg (POD Maatschappelijke Integratie, 2011), maar 21% van de Limburgse sportdiensten organiseerde wel activiteiten voor mensen in armoede. In Oost-Vlaanderen organiseerde 22% van de gemeenten activiteiten voor personen in armoede terwijl 30% van de leefloongerechtigden in Oost-Vlaanderen woont. Deze vergelijking geeft slechts een indicatie. De algemene cijfers met betrekking tot leefloongerechtigden geven immers geen inzicht in de concentratie ervan binnen de provincie.

Ten opzichte van 2007 zijn de percentages van de gemeenten die activiteiten voor mensen in armoede voorzien in elke provincie gestegen waarbij de onderlinge verhoudingen verschoven zijn. In 2007 waren Oost-Vlaanderen en Limburg de hekkensluiters wat betreft het organiseren van activiteiten voor mensen in armoede (5%). Anno 2010 behoren ze met circa 20% tot de top drie. Antwerpen is nu de koploper (24%), terwijl die in 2007 nog tot de middenmoot behoorde (10%). In West-Vlaanderen is de toename het kleinst (van 10% naar 14%).

Personen met een handicap

Mensen in armoede

Personen met een etnisch-cultureel

diverse achtergrond

grootstedelijke gebieden (N=19)regionaalstedelijke gebieden (N=29)kleinstedelijke gebieden (N=43)

buitengebied (N=175)Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=9)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Figuur 25: Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen –vergelijking volgens gebiedsindeling

12 Zie bijlage 2 voor een vergelijkende tabel met betrekking tot de organisatie van activiteiten voor specifieke doelgroepen in 2010 en 2007.


60

Beschouwd volgens gebiedsindeling (Figuur 25) zijn de percentages voor gemeenten die activiteiten organiseren voor mensen in armoede niet zo homogeen. In 2007 daarentegen lagen de percentages voor de groot-, regionaal- en kleinstedelijke gebieden dicht bij elkaar. In 2010 steken de gemeenten uit regionaalstedelijke gebieden er met 41% duidelijk boven uit. Ook het aandeel gemeenten uit kleinstedelijke gebieden dat voor deze doelgroep activiteiten organiseert, ligt met 35% duidelijk hoger. En hoewel het aandeel gemeenten uit buitengebied dat een activiteitenaanbod heeft voor mensen in armoede klein blijft, is hier wel een opwaartse evolutie merkbaar (stijging van 5% naar 11%).

Doorheen de jaren zijn de provinciale verschillen wat betreft het organiseren van activiteiten voor personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond uitgevlakt (Figuur 24). In 2007 bedroeg het laagste percentage 7% en het hoogste 14%. In 2010 is het percentage van de hekkensluiter 10% en dat van de koploper 15%. De hekkensluiter van toen (Oost-Vlaanderen) is bovendien de koploper van 2010 geworden. In Vlaams-Brabant is ten opzichte van 2010 een kleine daling terwijl men in Antwerpen (waar het percentage in 2007 al 12% bedroeg) ter plaatste blijft trappelen.

Beschouwd volgens gebiedsindeling zijn de onderlinge verhoudingen ongewijzigd, maar liggen de percentages op zich voor de groot-, regionaal- en kleinstedelijke gebieden hoger (Figuur 25). Bij gemeenten gelegen in buitengebied en Vlaams stedelijk gebied rond Brussel zijn er nauwelijks wijzigingen in het aandeel gemeenten dat activiteiten voor personen met etnisch-cultureel diverse achtergrond organiseert.

Figuur 26: Aandeel leefloongerechtigden en aandeel sportdiensten dat activiteiten voor mensen in armoede organiseert

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Limburg (N=42)

Vlaams-Brabant (N=52)

West-Vlaanderen

(N=58)

Oost-Vlaanderen

(N=60)

Antwerpen (N=63)

% leefloongerechtigden activiteiten voor mensen in armoede


61

Naast het organiseren van activiteiten specifiek gericht naar bepaalde doelgroepen, kan er ook gekozen worden om niet-doelgroepspecifieke sportinitiatieven toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen (mensen in armoede, personen met een handicap, gedetineerden, personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond, senioren, …).

Aan de gemeenten werd gevraagd aan te geven of ze initiatieven namen om het sportaanbod toegankelijker te maken en zo ja, welke initiatieven men dan nam en welke doelgroep men hiermee beoogde. De mogelijke initiatieven die men kon aanvinken waren toeleiding, kortingsystemen (participatiecheques, korting op activiteiten, …), kadervorming voor het werken met bijzondere doelgroepen en projectsubsidies voor het werken met bijzondere doelgroepen. Daarnaast was er de mogelijkheid om zelf antwoorden toe te voegen, zowel bij de doelgroepen als bij de mogelijke initiatieven.

78% van de respondenten (N=276) gaf aan in 2010 initiatieven te hebben genomen rond het toegankelijk maken van het sportaanbod (Figuur 27). In 2007 was dat nog 56%. Net als bij het organiseren van activiteiten voor specifieke doelgroepen, lijkt ook hier een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid naar voor te komen.

Het merendeel van de gemeenten die actie ondernemen om het sportaanbod toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen (N=214) doet dat via toeleiding (58%) en kortingsystemen (54%). In 2007 kwamen deze twee initiatieven eveneens als de meest courante naar voor. Projectsubsidies en kadervorming voor het werken met bijzondere doelgroepen worden in mindere mate toegepast (Figuur 28).

> 3.5niet-doeLGroepSpeCifieke aCtiviteiten toeGankeLijk(er) maken

Figuur 27: Initiatieven rond toegankelijkheid van het sportaanbod (N=276)

Figuur 28: Initiatieven om het sportaanbod toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen (N=214)

Ja, wel initiatieven rond toegankelijkheid van het sportaanbod

Neen, geen initiatieven rond toegankelijkheid van het sportaanbod

22%

78%

0%10%20%30%40%50%60%

toeleiding korting-systemen

andere

58%53%

20%

10%7%

project-subsidies voor het

werken met bijzondere

doelgroepen

kader-vorming voor het werken

met bijzondere

doelgroepen

* Per gemeente waren meerdere antwoorden mogelijk. Het percentage is berekend ten opzichte van het aantal gemeenten dat initiatieven neemt om het sportaanbod toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen.


62

Met ‘toeleiding’ wil een ruime meerderheid van de gemeenten, namelijk 82%, senioren bereiken (Tabel 14). Ook personen met een handicap blijken bij dit initiatief een gangbare doelgroep te zijn (59%). Bij 45% van de gemeenten zijn mensen in armoede ook een beoogde doelgroep bij het toepassen van toeleiding.

Wanneer men kortingsystemen toepast, zijn mensen in armoede de beoogde doelgroep bij uitstek (87%), maar ook senioren zijn in bijna de helft van de gevallen (45%) de doelgroep die men wil aanspreken. Bij kadervorming zijn er, behalve de senioren, geen doelgroepen die opvallend meer beoogd worden (Tabel 14). Projectsubsidies blijken vooral toegepast te worden om het

sportaanbod toegankelijker te maken voor personen met een handicap. Maar ook voor mensen in armoede en personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond lijkt dit een gebruikelijker initiatief.

Voor mensen in armoede blijkt men vooral kortingsystemen en toeleiding toe te passen. Voor personen met een handicap zijn de initiatieven bij uitstek projectsubsidie en toeleiding. Dezelfde twee initiatieven springen er uit voor de doelgroep ‘personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond’. Bij de senioren lijken de gemeenten vooral te focussen op toeleiding.

beoogde doelgroeptype initiatief

toeleiding (n=125)

kortingsystemen (n=115)

kadervorming (n=15)

projectsubsidie (n=44)

mensen in armoede 44,80% 86,96% 13,33% 34,09%

personen met een handicap 59,20% 32,17% 13,33% 77,27%

gedetineerden 3,20% - - 2,27%

personen met etnisch-cultureel diverse achtergrond 24,00% 14,78% 20,00% 29,55%

senioren 81,60% 45,22% 46,67% 40,91%

andere 4,00% 4,35% 13,33% -

* Per type initiatief waren meerdere antwoorden mogelijk. Het percentage is berekend ten opzichte van het aantal gemeenten dat het betreffende type initiatief toepaste.

Tabel 14: Beoogde doelgroepen bij het toegankelijker maken van het sportaanbod


63

Een aanbod hebben is één ding, maar het communiceren ervan bij de beoogde doelgroepen is minstens even belangrijk. In de enquête werd er gepeild naar de communicatie-instrumenten die het gemeentebestuur of een aanverwante instantie in haar sportcommunicatie gebruikt. Hierbij werd er een onderscheid gemaakt tussen eigen drukwerk (bv. gemeentelijk infoblad, brochure, flyers, mailings via post), elektronische communicatie (bv. sms, website, e-zine, RSS feed), communicatie via de pers (bv. regionale bladen, radio en televisie) en vaste communicatie-instrumenten (bv. lichtkrant, informatiezuilen). Ook de frequentie en beoogde doelgroep werden opgevraagd. Specifiek voor het communicatie-instrument ‘website’ werd bijkomende informatie gevraagd over de soort website (onderdeel van de gemeentelijke website, eigen website van de sportdienst, …) en de interactieve mogelijkheden ervan (contactformulier, online reservatie, …).

3.6.1 Gebruikte CommuniCatie-inStrumenten

275 respondenten duidden één of meer communicatie-instrumenten aan. Zoals uit Figuur 29 blijkt, gebruiken alle gemeenten eigen drukwerk als communicatiekanaal. Maar ook de elektronische communicatiekanalen worden in bijna alle gemeenten (99%) aangewend. Communicatie via de pers of vaste communicatiedragers is iets minder gebruikelijk, al neemt nog altijd (ruim) drie kwart van de gemeenten dit wel in hun communicatiestrategie op. Dit beeld is gelijkaardig aan dat van 2007.

In Tabel 15 is een verdere uitdieping van voorgaande categorieën communicatie-instrumenten opgenomen. Hieruit blijkt dat, net als in 2007, het gemeentelijk infoblad, flyers en affiches de koplopers zijn in de categorie ‘eigen drukwerk’. Mailings via de post worden – ook in het digitale tijdperk – in 62% van de gemeenten ingezet als communicatie-instrument.

De voorbije jaren was er een grote evolutie op het vlak van internettoepassingen. Dit komt ook tot uiting bij de inzet van de gebruikte elektronische communicatie-instrumenten. Dat de sportdienst een website heeft, is niet nieuw. In 2007 had 94% van de respondenten een website, in 2010 was dat 97%. Op andere vlakken is er wel een duidelijke evolutie. Waar in 2007 17% van de respondenten communiceerde via een digitale nieuwsbrief, steeg dit percentage in 2010 tot 35% Bij de ‘e-mailgroepen’ is er een stijging van 36% naar 54%. De opmerkelijkste, maar niet geheel onverwachte stijging zit bij de web 2.0- en internetcommunity toepassingen. In 2007 gaven slechts twee gemeenten (0,75%) aan via dergelijke kanalen te communiceren. In 2010 zijn dat er 52 (19%). Sportdiensten die in hun communicatie gebruik maken van SMS of RSS feed zijn wel nog op één hand te tellen.

> 3.6informatie en CommuniCatie

Figuur 29: Gebruikte communicatie-instrumenten (Nrespondenten=275)

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Gedrukt Elektronisch Pers Vast


64

De gemeenten die via de pers communiceren doen dat voornamelijk via regionale bladen (94%). Circa 35% gebruikt de lokale radio of televisie als medium. Ten opzichte van 2007 zijn er hier geen verschuivingen. Ook bij het gebruik van informatiezuilen en –borden (87%) en lichtkranten (49%) zijn er geen verschuivingen ten opzichte van 2007.

gedrukt (n=275)

Gemeentelijk infoblad / infomagazine 97,09%

Tijdschrift / krantje / nieuwsbrief 35,27%

Brochure 64,00%

Flyers 89,45%

Affiches 85,45%

Mailings via post 62,18%

elektronisch (n=271)

SMS 1,85%

Website(s) 97,05%

E-zine / nieuwsbrief digitaal 34,69%

E-mail-groepen 53,87%

Internetcommunity - web2.0 toepassingen 19,19%

RSS feed 0,74%

pers (n=216)

Regionale bladen 93,52%

Medewerking aan regionale / lokale radio 36,57%

Medewerking aan regionale televisie 35,65%

vast (n=208)

Informatiezuilen en -borden 87,02%

Lichtkrant 48,56%

De website is, zoals reeds eerder bleek, het elektronisch communicatie-instrument bij uitstek. Bijna alle sportdiensten met een website (97%) (Nrespons=263) hebben een stekje op de gemeentelijke website. Daarnaast heeft 8% van de sportdiensten ook een eigen sportdienstwebsite. Bij 9% van de respondenten heeft de sportraad een eigen webstek. Bij 4% heeft een vzw of een aan het gemeentebestuur verbonden instantie ook een eigen website.

Van 194 websites werd informatie met betrekking tot de interactiviteit ervan bekomen. Zoals uit Figuur 30 blijkt kunnen gebruikers bij 55% van die websites (in absolute aantallen is dit 106) zelf activiteiten in de kalender toevoegen. Dit is ten opzichte van 2007 een lichte stijging. Twee andere toepassingen die vaak voorkomen zijn het online inschrijven voor activiteiten (48%) en een contactformulier (47%). In vergelijking met 2007 hebben deze twee toepassingen een sterke opmars gemaakt. Toen bedroegen de percentages respectievelijk 27% en 26%. Ook de mogelijkheden voor het online aanvragen van subsidies en materiële dienstverlening en het online reserveren van zalen is fors toegenomen. In 2007 bedroeg het percentage voor het online aanvragen van subsidies 7%. Dit is gestegen tot 19%. Voor het online reserveren van zalen is de stijging iets minder groot, namelijk van 10% naar 17%. Voor het aanvragen van materiële dienstverlening stegen de online mogelijkheden van 16% naar 30%. Op basis van deze cijfers kan besloten worden dat de lokale sport de digitale trein niet gemist heeft, al heeft hij in een aantal gevallen wat vertraging opgelopen.

Tabel 15: Overzicht gebruikte communicatie-instrumenten volgens soort


65

3.6.2 te bereiken doeLGroepen

De contactpunten sport richten zich in bijna al hun communicatie in de eerste plaats tot de algemene doelgroep ‘bevolking gemeente’. Enkel bij communicatie met flyers, mailings via post, e-mailgroepen en web 2.0-toepassingen ligt de focus op een andere doelgroep, respectievelijk kinderen, sportverenigingen (zowel voor mailings via post als e-mail) en jongeren. Bij de doelgroepen die als tweede en derde uit de bus komen, is er naargelang het communicatie-instrument meer variatie (Tabel 16). Bij de gedrukte communicatiekanalen wil men met het gemeentelijke infoblad, een tijdschrift, krantje of nieuwsbrief en mailings via de post ook volwassenen en senioren bereiken. Brochures en flyers zijn meer naar de jongere populatie (kinderen en jongeren) gericht. Volwassenen en jongeren zijn ook beoogde doelgroepen bij het gebruik van affiches.

Een website en digitale nieuwsbrief lijken bij de elektronische communicatie ingezet te worden om ook niet-inwoners en personen uit de regio te bereiken. Digitale nieuwsbrieven worden ook naar sportverenigingen gericht. E-mailgroepen en web 2.0-toepassingen zijn gericht naar volwassenen, jongeren en de bevolking van de gemeente.

Wanneer de lokale pers (geschreven, radio, televisie) wordt ingezet, wil men behalve de inwoners ook niet-inwoners en mensen uit de regio bereiken. Men richt zich hier vooral naar volwassenen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van ‘vaste’ communicatie-instrumenten al vormen senioren bij het gebruik van de lichtkrant ook een belangrijke doelgroep.

3.6.3 frequentie van het Gebruik van de CommuniCatiekanaLen

Enkel bij de elektronische communicatie-instrumenten ligt de frequentie van het aanwenden van dat communicatiekanaal hoger dan ‘enkele keren per jaar’. Websites worden maandelijks of wekelijks ingezet in de communicatie, web 2.0-toepassingen wekelijks. De frequentie van het gemeentelijk infoblad of een tijdschrift, krantje, nieuwsbrief is enkele keren per jaar of maandelijks. Medewerking aan regionale televisie enkele keren of één keer per jaar.

Figuur 30: Interactiviteit van de lokale sportwebsites (N=194)

Activ

iteite

nkal

ende

r inc

l.

mog

elijk

heid

tot t

oevo

egen

Onlin

e in

schr

ijvin

gen

voor

act

ivite

iten

Cont

actfo

rmul

ier

Onlin

e m

ater

iële

die

nstv

erle

ning

aa

nvra

gen

Onlin

e su

bsid

ies

aanv

rage

n

Onlin

e re

serv

erin

g za

len

Onlin

e m

eldi

ngsp

unt i

nter

essa

nte

(nie

uwe)

pro

ject

enIn

tern

etpo

ll - s

port

Foru

m /

Dyna

mis

ch p

latfo

rm

Web

log

Ande

re

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


66

communicatie-instrument beoogde doelgroep (top 3) frequentie (uitschieters)

gedrukt

gemeentelijk infoblad/infomagazine bevolking gemeente enkele keren per jaar

volwassenen maandelijks

senioren

tijdschrift/krantje/nieuwsbrief bevolking gemeente enkele keren per jaar

volwassenen maandelijks

senioren

brochure bevolking gemeente enkele keren per jaar

kinderen

jongeren

flyers kinderen enkele keren per jaar

bevolking gemeente

jongeren

affiches bevolking gemeente enkele keren per jaar

volwassenen

jongeren

mailings via post sportverenigingen enkele keren per jaar

volwassenen

senioren

elektronisch

SMS - te kleine responsgroep - -

website(s) bevolking gemeente maandelijks

volwassenen wekelijks

niet-inwoners / regio (meer dan 1 keer per week)

e-zine/digitale nieuwsbrief bevolking gemeente enkele keren per jaar

sportverenigingen maandelijks

niet-inwoners, regio / jongeren / senioren

e-mailgroepen sportverenigingen enkele keren per jaar

volwassenen

bevolking gemeente / jongeren

internetcommunity - web 2.0 toepassingen jongeren wekelijks

bevolking gemeente enkele keren per jaar

volwassenen meer dan 1 keer per week / maandelijks

RSS feed - te kleine responsgroep - -

Tabel 16: Beoogde doelgroepen en frequentie van de gebruikte communicatie-instrumenten


67

communicatie-instrument beoogde doelgroep (top 3) frequentie (uitschieters)

pers

regionale bladen bevolking gemeente enkele keren per jaar

niet-inwoners / regio

volwassenen

medewerking aan regionale/lokale radio bevolking gemeente enkele keren per jaar

niet-inwoners / regio

volwassenen

medewerking aan regionale/lokale televisie bevolking gemeente enkele keren per jaar

niet-inwoners / regio 1 keer per jaar

volwassenen

vast

informatiezuilen en -borden bevolking gemeente enkele keren per jaar

niet-inwoners/regio

volwassenen

lichtkrant bevolking gemeente enkele keren per jaar

volwassenen

senioren

vervolg Tabel 16:

Samenwerking met andere beleidsdomeinen is een hot topic, maar wordt het ook al in de praktijk gebracht? In wat volgt wordt nagegaan hoe sport betrokken wordt (of anderen betrekt) bij projecten of activiteiten en of er afstemming is tussen de beleidsplannen van de verschillende domeinen.

Op de vraag betreffende samenwerking met andere domeinen antwoordden 275 gemeenten. Uit de antwoorden blijkt dat 97% hiervan met een of meerdere andere beleidsdomeinen

samenwerkt. Zeven gemeenten (3%) gaven via de antwoordoptie ‘andere’ aan dat er in hun geval geen sprake was van samenwerking met andere beleidsdomeinen.

Van de 268 gemeenten waar sport betrokken is bij andere beleidsdomeinen is er bij 90% sprake van afstemming of samenwerking met jeugd. Met onderwijs is er in 56% van die gemeenten een band. Met sociaal beleid en welzijn is er in 47% van de gevallen een of andere vorm van afstemming of samenwerking, terwijl dat bij cultuur 43% is. Onderlinge betrokkenheid bij de beleidsdomeinen ruimtelijke ordening, mobiliteit, milieu en etnisch minderhedenbeleid blijkt minder evident te zijn, de percentages liggen onder de 20% en voor etnisch minderhedenbeleid zelfs onder de 10% (zie Figuur 31).

> 3.7SamenWerkinG met andere beLeidSdomeinen


68

Het is vooral door samenwerkingsprojecten of –activiteiten dat de sportdiensten betrokken zijn bij andere beleidsdomeinen (Figuur 32). Vooral bij de beleidsdomeinen onderwijs, milieu en mobiliteit komt dit sterk tot uiting. Meer dan 75% van de respondenten is bij deze beleidsdomeinen betrokken via samenwerking bij concrete projecten. Daarbovenop komt nog eens 10% waarbij er onderlinge betrokkenheid is door middel van concrete projecten én afstemming van de beleidsplannen.

Bij cultuur lijkt de focus meer op afstemming van de beleidsplannen te liggen. Bij jeugd valt dan weer het relatief grotere aandeel gemeenten waar er zowel afstemming tussen de beleidsplannen als concrete samenwerking is op.

Het beeld van de betrokkenheid bij het etnisch minderhedenbeleid is minder eenduidig. Bij een derde is er afstemming tussen de beleidsplannen, bij een derde situeert de betrokkenheid zich op het vlak van samenwerkingsprojecten en bij nog eens een derde is er sprake van een combinatie.

Wat betreft ruimtelijke ordening werd 38% van de respondenten (N=48) betrokken bij de opmaak van het ruimtelijk structuurplan, 21% heeft een goedgekeurd sectorieel bijzonder plan van aanleg dat een oplossing biedt voor zonevreemde sportinfrastructuur en bij 42% zijn beiden van toepassing.

De samenwerking met jeugd gebeurt vooral met het oog op het vakantieaanbod (gezamenlijke brochure, gezamenlijke inschrijvingen, opvang, afstemming, samen activiteiten organiseren, …), communicatiebeleid (gezamenlijke brochure, uniformiteit lay-out, opname van elkaars activiteiten in elkaars communicatiekanalen, website, …) en buurtsport (activiteiten, gebruik infrastructuur, …). Een aantal sportdiensten vermeldt de Buitenspeeldag onder buurtsport, anderen halen het als een apart initiatief aan. Wanneer er tussen sport en jeugd samenwerking is op het vlak van infrastructuur ligt de focus op afspraken omtrent gebruik en tarieven en op het vlak van de aanleg of het beheer van ‘pleintjes’ (skatepark, bmx, …). Ook voor de samenwerking met cultuur ligt de nadruk op communicatie(beleid) en kampen.

Bij de samenwerking met het beleidsdomein ‘sociaal beleid en wel-zijn’ duidden 70 gemeenten het antwoord ‘vrijetijdspas/kansenpas’ aan. Uit de vervolgantwoorden blijkt dat men zich hiermee vooral naar de (kans)armen en senioren richt. Andere samenwerkings-initiatieven binnen dit beleidsdomein richten zich voornamelijk naar senioren en (kans)armen. Bij samenwerking in het kader van het etnisch minderhedenbeleid is er geen vaker voorkomende subdoelgroep of specifiek initiatief.

De samenwerking met onderwijs situeert zich voornamelijk op naschoolse sport (busvervoer, naschoolse opvang, lesgevers, …), schoolsportinfrastructuur (openstelling, subsidiereglement, …) en brede school (infrastructuur, lesgevers, …). Ook de organisatie van sportdagen en –klassen en de scholenveldloop wordt regelmatig aangehaald.

Op het vlak van mobiliteit komen initiatieven als fietshappening, autoluwe (school)dag, routesporten en trage wegen naar voor.

Figuur 31: Betrokkenheid van sport bij andere beleidsdomeinen (N=268)

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Jeugd

Cultuur

Onderwijs

Milieu

Mobiliteit

Andere

Ruimtelijk

e

Ordening

Sociaal

beleid

en welzi

jnEtn

isch

minderhedenbeleid

90%

42% 47

% 56%

18%

15%

16%7% 7%


69

Figuur 32: Wijze van betrokkenheid van sport bij andere beleidsdomeinen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

afstemming beleidsplannensamenwerkingsprojecten/-activiteitenbeiden

Jeugd (N

=244

)

Cultuur (

N=117

)

Onderwijs

(N=1

52)

Milieu (N

=41)

Mobilitieit (

N=42)

Etnisc

h

minderhedenbeleid (N

=18)

Cociaal

beleid

en welzi

jn (N=1

26)

14,34%

29,06%33,33%

12,20% 11,90%6,58%

21,43%

55,74%

29,92%

51,28%

19,66%

38,89%

27,78%

75,61%

12,20%

76,19%

11,90%

84,87%

8,55%

56,35%

22,22%


70

uitGeLiCht

lokale sportbeleidsplannenHet decreet Sport voor Allen-beleid van maart 2007 heeft bijna alle gemeenten in beweging gezet. 92% van de Vlaamse gemeenten heeft immers een lokaal sportbeleidsplan en nog eens 4% van de gemeenten heeft een verenigingssportbeleidsplan.

budget beleidsdomein sportEen gemeente voorziet gemiddeld € 1.038.240 voor het beleidsdomein sport. Per inwoner wordt er gemiddeld € 46 voor sport voorbehouden.

Ten opzichte van het totaalbudget wordt gemiddeld 3,16% van de lokale middelen aan sport besteed.

de sportdiensten organiseren89% van de sportdiensten organiseerde in 2010 sportkampen, in even veel gemeenten werden ook lessenreeksen georganiseerd. Grootschalige sportpromotionele activiteiten werden in 81% van de gemeenten georganiseerd. Voor elk van deze activiteiten is dat een stijging ten opzichte van 2007, wat een indicatie is van de impact van het decreet Sport voor Allen-beleid. Door dit decreet zijn er immers een aantal nieuwe gesubsidieerde sportdiensten bijgekomen die nu ook activiteiten organiseren. Daarnaast vraagt het decreet de gemeenten ook om in het sportbeleidsplan specifieke aandacht voor andersgeorganiseerde sport te hebben.

Sportkampen en lessenreeksen worden hoofdzakelijk autonoom door de sportdiensten georganiseerd. Als men voor deze activiteiten een samenwerking aangaat, is dat meestal met de sportclubs. Voor de organisatie van grootschalige sportpromotionele activiteiten worden er meer partners betrokken. De organisatie ervan gebeurt in de eerste plaats in samenwerking met clubs en in de tweede plaats autonoom.

Hoewel samenwerking met het OCMW nog relatief beperkt is, steeg het aandeel sportdiensten dat hiermee voor lessenreeksen een samenwerking aanging van 6% in 2007 naar 9% in 2010. Ook bij grootschalige sportpromotionele activiteiten was er voor de samenwerking met het OCMW anno 2010 eveneens een stijging tot 9% (in 2007 was dat nog 7%). Voor de samenwerking voor sportkampen is er een geringe daling van 4% naar 3%. De gemeenten uit kleinstedelijk gebied lijken vaak voorlopers te zijn. Wellicht speelt de schaalgrootte van deze gemeenten in hun voordeel. In grote steden is het vaak een (te) complex verhaal en landelijke gemeenten zijn zich misschien minder bewust van of minder in de mogelijkheid om in te spelen op bepaalde tendensen. Al zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen die de regel bevestigen.

activiteiten voor specifieke doelgroepenDe meeste Vlaamse gemeenten organiseren activiteiten voor specifieke leeftijdsgroepen. Bijna alle gemeenten (97%) hebben een aanbod dat gericht is naar lagere schoolkinderen. 90% heeft een aanbod voor senioren en ook voor kleuters, volwassenen en middelbare schoolkinderen liggen de percentages hoog. Voor elke doelgroep waarvan er in 2007 ook gegevens verzameld werden is er in 2010 een stijging. En dat niet enkel voor de doelgroepen die via het decreet Sport voor Allen extra aandacht kregen, maar ook bij de ‘vertrouwde’ doelgroepen bleek er nog groeipotentieel te zijn.

niet-doelgroep specifieke activiteiten toegankelijk(er) makenNaast het organiseren van activiteiten specifiek gericht naar bepaalde doelgroepen, kan er voor gekozen worden om niet-doelgroepspecifieke activiteiten toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen. 78% van de respondenten gaf aan hieromtrent in 2010 initiatieven genomen te hebben. Ook hier komt een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid naar voor.

70 > LOKAAL SPORTBELEID

71

Het merendeel van de gemeenten die actie ondernemen om het sportaanbod toegankelijker te maken voor bijzondere doelgroepen doet dit via toeleiding en kortingsystemen. Voor mensen in armoede blijkt men vooral kortingsystemen en toeleiding toe te passen. Voor personen met een handicap en personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond zijn projectsubsidies en toeleiding de initiatieven bij uitstek. Bij senioren lijken de gemeenten zich vooral te focussen op toeleiding.

Informatie en communicatieZowel eigen drukwerk van de gemeente als elektronische communicatiekanalen worden door quasi alle gemeenten aangewend voor hun ‘sportcommunicatie’. De evolutie van de laatste jaren op het vlak van internettoepassingen komt ook tot uiting bij de inzet van de gebruikte elektronische communicatie-instrumenten. In 2007 communiceerde 17% via een digitale nieuwsbrief, in 2010 was dat 35%. Het gebruik van web 2.0- en internetcommunity toepassingen kwam in 2007 slechts in twee gemeenten (0,75%) voor, in 2010 was hier al in 52 gemeenten (19%) sprake van. Ook het online inschrijven voor activiteiten heeft een sterke opmars gemaakt (van 27% in 2007 naar 48% in 2010), net zoals het online aanvragen van subsidies en materiële dienstverlening. Voor het online reserveren van zalen is de toename van gemeenten waar dit mogelijk is minder uitgesproken.

De contactpunten sport richten zich in bijna al hun communicatie in de eerste plaats tot de algemene doelgroep ‘bevolking gemeente’. Enkel bij de communicatie met flyers, mailings via post, e-mailgroepen en web 2.0-toepassingen ligt de focus op een andere doelgroep, respectievelijk kinderen, sportverenigingen (zowel voor mailings via post als e-mail) en jongeren.

samenwerking met andere beleidsdomeinen97% van de respondenten was in 2010 betrokken bij een ander beleidsdomein dan sport. Bij 90% hiervan is er sprake van afstemming of samenwerking met jeugd. Voor onderwijs bedraagt dit percentage 56% en voor ‘sociaal beleid en welzijn’ 47%.Het is vooral door samenwerkingsprojecten en –activiteiten dat de sportdiensten betrokken zijn bij andere beleidsdomeinen. Vooral bij de domeinen onderwijs, milieu en mobiliteit komt dit sterk tot uiting. Bij cultuur lijkt de focus meer op afstemming van de beleidsplannen te liggen. Bij jeugd valt dan weer het relatief grotere aandeel gemeenten waar er zowel afstemming tussen de beleidsplannen als samenwerking is op.

71> LOKAAL SPORTBELEID

72

LokaLe advieSraden Sport

>04

73

4.1.1 aanWeZiGheid Sportraden

Van de 279 respondenten voor de vraag over het al dan niet aanwezig zijn van een adviesraad voor sport antwoordden er slechts vier negatief - wat overeenkomt met 1,4%. Deze gemeenten hebben hieromtrent ook geen veranderingen gepland. In de overige 98,6% van de gemeenten waar wel een sportraad is, is er – op twee gemeenten na die deze subvraag niet beantwoordden – telkens sprake van een aparte autonome sportraad.

Deze resultaten met betrekking tot de aanwezigheid van een adviesraad sport zijn op zich logisch gezien het grote aantal gemeenten dat instapte in het decreet Sport voor Allen-beleid (zie 3.1 Lokale sportbeleidsplannen). De vier gemeenten die in de cijferboekenquête aangaven dat er bij hen geen sportraad is, stapten geen van allen in het decreet Sport voor Allen-beleid in.

4.1.2 SamenSteLLinG aLGemene verGaderinG en raad van beStuur

Zoals uit Figuur 33 blijkt, zijn de sportverenigingen in alle algemene vergaderingen van de sportraden vertegenwoordigd. Bij 95% van de sportraden maken ze ook deel uit van de raad van bestuur.13 In alle sportraden hebben de vertegenwoordigers van de sportverenigingen stemrecht.

De sportgekwalificeerde ambtenaar en schepen van sport zetelen als waarnemer in haast alle adviesraden voor sport, zowel in de algemene vergadering als in de raad van bestuur.

Plaatselijke deskundigen en vertegenwoordigers van scholen zijn in respectievelijk 70% en 66% van de sportraden opgenomen in de algemene vergadering. Hoewel dit een hoog cijfer is, is het opmerkelijk dat in 34% van de gevallen, scholen niet betrokken worden.

Ten opzichte van 2007 tonen de cijfers voor de plaatselijke deskundigen een stijging, toen bedroeg het percentage 63%. Voor de vertegenwoordigers van scholen blijft het percentage in dezelfde grootorde (2007: 68%). De betrokkenheid van deze twee groepen bij de raad van bestuur van de sportraad ligt – zeker wat vertegenwoordiging van scholen betreft – duidelijk lager. In sportraden uit gemeenten gelegen in grootstedelijk, regionaalstedelijk en het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel maken plaatselijke deskundigen op het vlak van sport vaker deel uit van de sportraad (Tabel 17). Vertegenwoordiging van scholen is er meer in sportraden gelegen in kleinstedelijk en regionaalstedelijk gebied terwijl in grootstedelijk gebied

> 4.1SamenSteLLinG van de advieSraad Sport

De adviesraden sport vormen een belangrijke pijler binnen het gemeentelijk sportbeleid. Bovendien is de aanwezigheid van een autonome sportraad één van de drie basisvoorwaarden om aanspraak te kunnen maken op de beleidssubsidies in het kader van het decreet Sport voor Allen-beleid van maart 2007. Een onderdeel over de samenstelling en werking van de lokale adviesraden sport kon dus niet ontbreken in de enquête en het Cijferboek Lokaal Sportbeleid.

13 Naar analogie van de structuur van een vzw wordt er in sportraadmiddens vaak gesproken over een ‘raad van bestuur’ waar in feite de term ‘bestuur’ zou volstaan. In het cijferboek sport wordt de doorgaans gebruikte benaming ‘raad van bestuur’ gehanteerd.

> LOKALE ADVIESRADEN SPORT

74

vertegenwoordiging van scholen onder het gemiddelde ligt, zeker wat betreft vertegenwoordiging in de raad van bestuur. Vertegenwoordigers van scholen hebben in 93% van de gevallen stemrecht. Bij plaatselijke deskundigen op het vlak van sport bedraagt dat percentage 82%.

In minder dan de helft van de adviesraden sport zetelen er vertegenwoordigers van sportorganisaties en –instellingen (privé), gehandicaptensport, vrijblijvende sporters en wijkwerkingen in de raad van bestuur.

Bij de vertegenwoordiging van sportorganisaties en –instellingen (privé) en gehandicaptensport valt het grote verschil tussen vertegenwoordiging in de algemene vergadering en de raad van bestuur op (Figuur 33). Het is vooral in gemeenten in kleinstedelijk, regionaalstedelijk en het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel dat men de privé sportsector bij de sportraad betrekt. Opvallend is het uitgesproken lagere percentage van deze categorie in de raad van bestuur van grootstedelijke sportraden.Vertegenwoordiging van gehandicaptensport in de adviesraad sport komt in gemeenten gelegen in buitengebied, net zoals in 2007, minder dan gemiddeld voor. In kleinstedelijk en grootstedelijk gebied geldt, ook zoals in 2007, het omgekeerde.

De vrijblijvende sporters worden vooral in regionaalstedelijk gebied bij de adviesraad sport betrokken. Ook vertegenwoordiging van wijkwerkingen komt hier meer dan gemiddeld voor, net zoals in de algemene vergadering van de sportraden in grootstedelijke gebieden. In buitengebied is het percentage voor vertegenwoordiging van wijkwerking in de sportraad duidelijk lager.

Bij de vertegenwoordigers uit de privé-sportsector en gehandicaptensport heeft men in circa 80% van de gevallen stemrecht.

Bij de vertegenwoordigers van vrijblijvende sporters daalt dat percentage tot 60%. Vertegenwoordigers van wijkwerkingen hebben slechts in 30% van de gevallen stemrecht.

Bij de categorie ‘andere’ werden onder meer een vertegenwoordiger van seniorensport, een verenigingsonder-steuner, een vertegenwoordiger van etnisch-culturele minder-heden en een vertegenwoordiger van de jeugdraad vermeld.

Ten opzichte van 2007 is het algemene beeld anno 2010 ongeveer hetzelfde. Wel zijn er lichte stijgingen en dalingen in de percentages, maar de verhoudingen van de verschillende groepen vertegenwoordigers en hun betrokkenheid bij de adviesraad sport ten opzichte van elkaar toont hetzelfde beeld (zie bijlage 3 voor een vergelijkende grafiek). Concreet betekent dit dat de bedenking dat de sportraad als volstrekte afspiegeling van de hele bevolking en het totale lokale sportgebeuren nog toekomstmuziek is (en misschien wel blijft), opnieuw meegegeven kan worden. Toch zullen de sportraden zich, met het oog op een goede adviesverlening, moeten bezinnen over hun samenstelling. Heel wat sporters sluiten zich immers niet meer aan bij de traditionele sportclub, maar sporten op een andersgeorganiseerde manier in lichte sportgemeenschappen. Maar ook de tendens tot afstemming van sport met andere beleidsdomeinen zou aanleiding moeten geven tot een evolutie… Het wordt afwachten of de wedersamenstelling van de adviesraden sport na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 als kans gegrepen wordt om hier verandering in te brengen. En hier ligt het initiatief in handen van de sportraad aangezien in het ontwerp van decreet houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal sportbeleid de samenstelling van de sportraad vrij gelaten wordt. Al stelt het gemeentedecreet wel dat de gemeenteraad de nadere voorwaarden voor de representativiteit vastlegt en de samenstelling regelt.


75

Figuur 33: Samenstelling algemene vergadering en raad van bestuur van de adviesraad sport (Nsportraden=274)

Tabel 17: Detail volgens gebiedsindeling van de vertegenwoordiging van bepaalde doelgroepen in de adviesraad sport

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Vertegenwoordiging vansportverengingen

Sportgekwalificeerde ambtenaar (waarnemer)

Schepen van sport (waarnemer)

Plaatselijke deskundigen op het vlak van sport

Vertegenwoordigers van scholen

Avertegenwoordigers van sportorganisaties en -instellingen (privé)

Vertegenwoordigers gehandicaptensport

Vertegenwoordigers van vrijblijvende sporters

Vertegenwoordigers van wijkwerkingen

Andere

Algemene Vergadering 2010 Raad van Bestuur 2010

plaatselijke deskundigenop het vlak van sport

vertegenwoordigers van scholen

vertegenwoordigers van sportorganisaties en -instellingen (privé)

raad van bestuur

algemene vergadering

raad van bestuur


raad van bestuur


Grootstedelijke gebieden (N=18) 55,56% 77,78% 16,67% 50,00% 5,56% 44,44%

Regionaalstedelijke gebieden (N=29) 65,52% 72,41% 55,17% 86,21% 20,69% 48,28%

Kleinstedelijke gebieden (N=43) 60,47% 72,09% 67,44% 83,72% 23,26% 60,47%

Buitengebied (N=175) 58,86% 67,43% 34,86% 61,14% 12,00% 35,43%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=9) 55,56% 88,89% 22,22% 55,56% 22,22% 66,67%

Vlaams Gewest (N=274) 59,49% 70,07% 40,51% 66,42% 14,60% 42,34%

vertegenwoordigers gehandicaptensport

vertegenwoordigers van vrijblijvende sporters

vertegenwoordigers van wijkwerkingen

raad van bestuur


raad van bestuur


raad van bestuur


Grootstedelijke gebieden (N=18) - 22,22% 11,11% 16,67% 5,56% 16,67%

Regionaalstedelijke gebieden (N=29) 27,59% 51,72% 17,24% 24,14% 10,34% 17,24%

Kleinstedelijke gebieden (N=43) 30,23% 53,49% 13,95% 16,28% 6,98% 11,63%

Buitengebied (N=175) 8,00% 24,00% 12,00% 17,71% 2,29% 3,43%

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel (N=9) - 33,33% - 22,22% - 11,11%

Vlaams Gewest (N=274) 12,77% 31,75% 12,41% 18,25% 4,01% 7,30%


76

4.1.3 GenderverhoudinGen en etniSCh-CuLtureLe diverSiteit in de advieSraden Sport

GenderverhoudingenOngeacht de regelgeving is het zinvol om binnen een adviesraad te streven naar een evenwichtige vertegenwoordiging van mannen en vrouwen. Meestal wordt in het kader van een evenwichtige verdeling gesproken van een 1/3 – 2/3 verhouding waarmee men nastreeft dat ten hoogste twee derde van de leden van hetzelfde geslacht is.

Om een idee te krijgen van de genderverhoudingen van de Vlaamse adviesraden sport, werd er gevraagd hoeveel stemgerechtigde mannen en vrouwen er eind 2010 effectief in de algemene vergadering en – indien van toepassing – de raad van bestuur zetelden (Figuur 34). Bij de analyse van de antwoorden bleek dat een kleine dertig gemeenten deze vraag niet invulden. In een aantal gevallen was dit omdat de afvaardiging in de algemene vergadering telkens varieert en er dus geen correcte inschatting kon worden gemaakt. In de andere gevallen is er een vermoeden dat men de vraag als ‘controle’ interpreteerde en daarom niet beantwoordde.

Uit de 244 antwoorden met betrekking tot de genderverhoudingen in de algemene vergadering van de sportraad, blijkt 42% het quotum van een derde van het andere geslacht, in dit geval vrouwen, niet te bereiken. In twee gemeenten kreeg men zelfs geen enkele vrouw zo ver deel uit te maken van de sportraad. Daartegenover staat dat in twee sportraden de verdeling fifty fifty is en dat in vier gemeenten de algemene vergadering van de sportraad zelfs meer vrouwen dan mannen telt.

Voor de raad van bestuur geldt een soortgelijke verdeling (N=240). Daar is het in 39% van de gemeenten niet gelukt om voldoende (1/3) vrouwen warm te krijgen.14 Veertien raden van bestuur bestaan enkel uit mannen, in vier gemeenten is er hier een gelijke verdeling en één gemeente is de uitzondering die de regel bevestigt. Daar telt de raad van bestuur van de sportraad dus minder mannen dan vrouwen.

Het aandeel vrouwelijke leden ten opzichte van het totaal aantal leden van de Vlaamse sportraden bedraagt voor de algemene vergadering 36%. Het percentage voor de raad van bestuur, namelijk 35%, ligt in dezelfde lijn. Een algemene vergadering van een sportraad in Vlaanderen bestaat uit gemiddeld 59 leden. Voor de raad van bestuur ligt het gemiddelde op 13 leden.

14 Gezien de ‘bewuste non-respons’ op deze vraag, lijkt deze 39% eerder een onderschatting. De resultaten van 2010 zondermeer vergelijken met die van 2007 (toen bedroeg het aandeel sportraden dat voor de raad van bestuur geen evenwichtige vertegenwoordiging van beide genders had 57%), is dus niet mogelijk.

Figuur 34: Genderverhoudingen in de adviesraad sport

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Raad van Bestuur (N=240)

Algemene Vergadering (N=244)

minimaal een 1/3 - 2/3 vertegenwoordiging van beide genders geen 1/3 - 2/3 vertegenwoordiging van beide genders

60,83%

39,17%

57,79%

42,21%


77

Wat het gender van de sportraadvoorzitters (N=274) betreft hoeft het dan ook niet te verbazen dat ruim 90% van de voorzitters mannen zijn (Figuur 35). Slecht 19 sportraden (7%) hebben een vrouw als voorzitter. Van deze 19 voorzitsters zitten er 9 een Vlaams-Brabantse sportraad voor. Verder blijkt dat vooral gemeenten die in buitengebied liggen een vrouw als voorzitter hebben (10 van 19 de voorzitsters). Beschouwd volgens inwonersklassen lijken de voorzitsters vooral een stek te vinden in gemeenten met minder dan 15.000 inwoners (6 in een gemeente met minder dan 10.000 inwoners, 5 in een gemeente met 10.000 tot 15.000 inwoners).

Etnisch-culturele diversiteit245 gemeenten beantwoordden de vraag met betrekking tot het aantal stemgerechtigde leden met een etnisch-cultureel diverse achtergrond in de raad van bestuur. In slechts 34 (14%) algemene vergaderingen van de Vlaamse sportraden zetelen personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond. Voor de raden van bestuur (240 gemeenten beantwoordden die vraag) ligt het percentage nog lager (4%). De gemeenten waar personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond deel uitmaken van de adviesraad sport zijn vooral gelegen in kleinstedelijke gebieden of behoren tot de inwonerscategorie 30.000 tot 50.000 inwoners.Het aantal sportraadleden met een etnisch-cultureel diverse achtergrond ten opzichte van het totaal aantal sportraadleden bedraagt voor de algemene vergadering 0,99% en voor de raad van bestuur 0,35%. In 2007 bedroeg dit percentage voor de raad van bestuur nog 0,6%.

Op het vlak van genderverhoudingen en etnisch-culturele diversiteit in de adviesraden sport is er de laatste jaren weinig veranderd. Dit is ook logisch aangezien de adviesraden in principe voor de duur van de legislatuur samengesteld worden. Na de wedersamenstelling van de sportraden na de lokale verkiezingen van 2012 zal duidelijk worden of er op dit gebied verschuivingen zijn.

Figuur 35: Gender voorzitters adviesraad sport (N=274)

7%

93%

de sportraadvoorzitter is een man

de sportraadvoorzitter is een vrouw


78

4.2.1 afSprakennota

In een afsprakennota tussen het gemeentebestuur en de adviesraad sport kan een aantal afspraken opgenomen worden die een vlotte werking van de sportraad mogelijk maakt. Die afspraken kunnen betrekking hebben op de informatie-uitwisseling en overleg, op de manier waarop advies gevraagd en gegeven wordt (o.a. afspreken termijnen), hoe het gemeentebestuur de sportraad zal ondersteunen, enzovoort.

Bijna 60% (N=272) (Figuur 36) van de sportraden uit de steekgroep heeft een afsprakennota met het gemeentebestuur. Ter vergelijking, in 2007 had 53% van de respondenten een afsprakennota.

Provinciaal zijn er weinig verschillen, al lijkt het hebben van een afsprakennota iets meer ingeburgerd in Limburg en West-Vlaanderen en iets minder in Vlaams-Brabant.Beschouwd volgens gebiedsindeling komt tot uiting dat het percentage sportraden met een afsprakennota in kleinstedelijke gebieden 70% bedraagt. In de grootstedelijke gebieden gaat de verhouding met 67% ook in die richting.

In de inwonerscategorieën met 15.001 tot 20.000 inwoners en 30.001 tot 50.000 inwoners lijkt de afsprakennota ook meer voor te komen dan gemiddeld, namelijk met percentages van respectievelijk 64% en 67%.

4.2.2 advieSverLeninG

De taak van de sportraad is in de eerste plaats het formuleren van adviezen. Daarom werd er in de enquête ook gepolst naar de adviezen die men in 2010 verstrekte. Er werd ook gevraagd de verstrekte adviezen te verdelen over de volgende onderwerpen:• Adviezen m.b.t. het sportbeleidsplan (bv. jaarverslag, evaluatie);• Adviezen m.b.t. de inhoudelijke uitwerking van het sportbeleid

(bv. subsidiereglementen, infrastructuur);• Werking van de sportraad (bv. statuten, huishoudelijk

reglement, afsprakennota);• Andere.

In 2010 gaven de 280 sportraden waar informatie van verkregen werd samen 1.945 adviezen, wat een gemiddelde van 7 adviezen per sportraad betekent. Iets minder dan de helft van de adviezen, 48%, werd op vraag van het gemeentebestuur gegeven. De adviesraden sport gaven in 2010 dus in 52% van de gevallen pro-actief advies. Dit cijfer ligt in de lijn van de voorgaande jaren.

> 4.2WerkinG van de advieSraad Sport

Figuur 36: Afsprakennota tussen gemeentebestuur en adviesraad sport (N=272)

59%

41%

ja, afsprakennota

neen, geen afsprakennota


79

In 2007 lag het gemiddeld aantal adviezen op 8 en 50% van de adviezen werd op vraag van het gemeentebestuur gegeven.

Bijna de helft van de adviezen (Figuur 37) ging over de inhoudelijke uitwerking van het sportbeleid. Voor de sportraden die hier adviezen over gaven, lag het gemiddeld aantal adviezen per sportraad op vier. Ongeveer de helft van de sportraden geeft hier op jaarbasis één of twee adviezen over.

Een kwart van de adviezen had betrekking op het sportbeleidsplan op zich. Het gemiddelde voor de sportraden die hier een advies over gaven, ligt op twee adviezen per sportraad. 48% van de sportraden die hier advies over gaven, gaf hier op jaarbasis één advies over. Het aandeel adviezen over de werking van de sportraad (7%) daalde ten opzichte van 2007 (14%) licht. Op zich hoeft dit niet te verwonderen aangezien 2007 het jaar van de wedersamenstelling van de adviesraden was.

Zoals uit Tabel 18 blijkt, is het in het merendeel van de sportraden de raad van bestuur die de adviezen verstrekt, zeker wat betreft de inhoudelijke uitwerking van het sportbeleid. Voor de adviezen over de werking van de sportraad ligt het percentage sportraden waar het advies door de raad van bestuur gegeven wordt hoger dan voor de andere onderwerpen.

Verder zijn er ook heel wat adviesraden sport waar zowel de algemene vergadering als de raad van bestuur advies geven. Bij adviezen met betrekking tot het sportbeleidsplan ligt het percentage voor deze werkwijze het hoogst.

Met de invoering van de beleids- en beheerscyclus en het nieuwe decreet lokaal sportbeleid wordt het uitkijken hoe dit de werking van de adviesraad sport zal beïnvloeden.

Figuur 37: Soort adviezen verstrekt door de adviesraad sport (Nadviezen=2.049)

Tabel 18: Onderwerpen waar de Algemene Vergadering en/of Raad van Bestuur adviezen voor verstrekt

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Adviezen m.b.t. het

sport-beleidsplan

Adviezen m.b.t. de inhoudelijke uitwerking van het sportbeleid

Werking van de sportraad

Andere

24,69%

49,34%

7,03%

18,94%

adviesgeveradviezen m.b.t.

sportbeleidsplan (nsportraden=254)

uitwerking sportbeleid (nsportraden=235)

Werking sportraad (nsportraden=111)

andere (nsportraden=112)

Algemene Vergadering 25,20% 21,28% 31,53% 17,86%

Raad van Bestuur 56,69% 61,28% 52,25% 71,43%

Algemene Vergadering en Raad van Bestuur 18,11% 17,45% 16,22% 10,71%


8080

uitGeLiCht

Bijna alle gemeenten (99%) hebben een autonome adviesraad voor sport. Een algemene vergadering van een sportraad in Vlaanderen bestaat uit gemiddeld 59 leden. Voor de raad van bestuur ligt het gemiddelde op 13 leden.

In elke sportraad is er een afvaardiging van sportverenigingen. Ook plaatselijke deskundigen en vertegenwoordigers van scholen krijgen in respectievelijk 70% en 66% van de algemene vergaderingen een zitje. Toch blijft een werkelijke afspiegeling van het totale lokale sportgebeuren nog toekomstmuziek. Vertegenwoordiging van sportorganisaties en –instellingen (privé), gehandicaptensport of vrijblijvende sporters blijkt niet evident te zijn. Toch zullen de sportraden – om een goede adviesverlening te waarborgen – zich moeten bezinnen over hun samenstelling. Steeds meer burgers sporten immers op een andersgeorganiseerde manier in zogenaamde lichte sportgemeenschappen.

Voor een goede werking van een organisatie draait het erom dat de goede m/v op de goede plaats zit. Toch is voor een adviesraad een evenwichtige vertegenwoordiging van beide genders – los van de verplichtingen – geen overbodige luxe. Dit lukt circa 40% van de sportraden voorlopig nog niet. De sportradenwereld is dus overwegend een mannenwereld. Slechts 7% van de sportraden heeft trouwens een vrouw als voorzitter.

Het gemiddeld aantal adviezen dat een sportraad in 2010 gaf is 7. De helft van alle adviezen had betrekking op de inhoudelijke uitwerking van het sportbeleid. Een kwart handelde over het sportbeleidsplan. 52% van de adviezen die de sportraden gaven, werden op eigen initiatief, dus pro-actief, geformuleerd. 59% van de sportraden heeft een afsprakennota met het gemeentebestuur.

Niet alleen voor de sportdiensten, maar ook voor de sportraden staat er heel wat te gebeuren. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 zullen de adviesraden opnieuw samengesteld moeten worden. Dit is het moment om de samenstelling ervan onder de loep te nemen en te streven naar een representatieve vertegenwoordiging van de het lokale (sport)landschap. Maar ook de invoering van de beleids- en beheerscyclus en het nieuw decreet houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal sportbeleid zal een invloed hebben op de werking van de sportraad en de adviezen die ze zal verstrekken. Ook de tendens tot afstemming van sport met andere beleidsdomeinen zou aanleiding moeten geven tot een evolutie…


8181 > LOKALE ADVIESRADEN SPORT

82

het LokaLe SportvereniGinGSLeven

>05

83

Volgens het decreet Sport voor Allen-beleid van maart 2007 is een sportvereniging ‘een groepering van mensen die zich structureel en duurzaam heeft georganiseerd met als primaire doelstelling de beoefening van sport’. In datzelfde decreet wordt sport omschreven als ‘activiteiten die individueel of in ploegverband worden beoefend met een competitief of recreatief karakter en waarbij de fysieke inspanning centraal staat’.

Het staat de gemeente vrij om de begrippen ‘sport’ en ‘fysieke inspanning’ eventueel specifieker in te vullen.

275 gemeenten vulden de vraag omtrent het aantal sportverenigingen in hun gemeente volledig in. In deze gemeenten zijn er 16.548 sportverenigingen die door het gemeentebestuur erkend of gesubsidieerd worden of waarvan de erkenningsaanvraag negatief was. 65% van deze sportverenigingen werd gesubsidieerd (en erkend), 28% was enkel erkend en bij 7% was de erkenningsaanvraag negatief. Voor 2007 werden enkel gegevens gevraagd over de gesubsidieerde en erkende sportclubs. Toen bedroeg de verhouding 60% gesubsidieerde sportverenigingen tegenover 40% enkel erkende sportclubs.

Aangezien niet van elke gemeente gegevens over het aantal sportverenigingen bekomen werden, kan er van uit gegaan worden dat het totaal van 16.548 sportverenigingen eerder een onderschatting is. Verdergaand op het gemiddelde van 60 sportverenigingen per gemeente (zie verder) en in de veronderstelling dat Herstappe (Limburg) en Mesen (West-Vlaanderen) net zoals in 2004 geen sportclubs hebben (Van Lierde & Willems, 2006), zijn er 1.860 extra sportverenigingen.

De sportverenigingen zijn belangrijke partners in het realiseren van het sportbeleid. Gemeenten die in het decreet Sport voor Allen-beleid van maart 2007 instapten, moeten zelfs één hoofdstuk van het sportbeleidsplan wijden aan de directe financiële ondersteuning van sportverenigingen, waarbij 50% van de beleidssubsidie hier aan moet worden besteed. Een bijkomende voorwaarde die het decreet hieromtrent stelt, is dat deze subsidies verdeeld worden op basis van een subsidiereglement met objectiveerbare kwaliteitscriteria. Daarnaast staat het de gemeente vrij om eventuele bijkomende subsidies te voorzien. Voor sportverenigingen zijn de gemeenten trouwens niet de enige subsidieverstrekkers. Ook provincies, projectoproepen allerlei op Vlaams niveau, … bieden subsidiemogelijkheden.

> 5.1het beGrip ‘SportvereniGinG’

> 5.2SportvereniGinGS- index

> HET LOKALE SPORTVERENIGINGSLEVEN

84

Dit brengt het geëxtrapoleerd totaal voor Vlaanderen op 18.408 sportverenigingen.

Momenteel telt de Sportdatabank Vlaanderen (Bloso, 2011) gegevens van 16.658 sportclubs die aangesloten zijn bij een erkende Vlaamse sportfederatie. Aangezien niet elke Vlaamse sportvereniging is aangesloten bij een erkende sportfederatie, is het logisch dat het (geëxtrapoleerde) resultaat op basis van de bevraging van de sportdiensten hoger ligt.

Het gemiddeld aantal sportverenigingen per gemeente ligt voor deze steekproef op 60. Per 1.000 inwoners zijn er in Vlaanderen 2,86 sportclubs (sportverenigingsindex15). Ten opzichte van 2007 lijkt het aantal sportverenigingen er een klein beetje op achteruit te gaan. Toen waren er gemiddeld 62 sportclubs per gemeente en 2,99 sportclubs per 1.000 inwoners. Het aantal sportverenigingen zegt echter niets over de kwaliteit van het aanbod en het aantal aangesloten leden. Een daling van het aantal clubs zou immers ook een teken kunnen zijn van een evolutie naar grotere sportclubs. Dat is uit de gegevens die in het kader van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid verzameld werden echter niet af te leiden.

Uit Figuur 38 blijkt dat de sportverenigingen doorheen de provincies vrij gelijkmatig verdeeld zijn. Enkel in Vlaams-Brabant ligt het aandeel sportclubs wat lager. Wanneer het gemiddeld aantal sportclubs per gemeente beschouwd wordt, blijkt het Limburgs gemiddelde (83) er met kop en schouders bovenuit te steken (Tabel 19). In Vlaams-Brabant ligt het gemiddeld aantal clubs per gemeente het laagst. Bij de verenigingsindex komt voor Limburg een gelijkaardig beeld naar voor. Limburg telt 4,23 sportclubs per 1.000 inwoners, wat ten opzichte van Vlaanderen 1,36 clubs per 1.000 inwoners meer is. In Antwerpen ligt deze index het laagst.

Daar zijn er 2,30 sportverenigingen per 1.000 inwoners. Kaart 3 geeft een visuele voorstelling van de sportverenigingsindex per gemeente.

Ten opzichte van 2007 is het aantal sportverenigingen per 1.000 inwoners (verenigingsindex) enkel in Antwerpen toegenomen. In de andere provincies (zie detailtabel in bijlage 4.1) daalde de sportverenigingsindex. De provincie Vlaams-Brabant die in 2007 nog net boven het Vlaams gemiddelde zat, zakt er nu net onder.

15 De sportverenigingsindex – naar analogie met de jeugdwerkindex (Redig, 2002) – drukt uit hoeveel sportverenigingen er per 1.000 inwoners voorkomen. Deze index wordt berekend door het aantal sportverenigingen in een bepaalde regio (gewest, provincie, gemeente, …) te delen door het aantal inwoners in die regio en die uitkomst vervolgens met 1.000 te vermenigvuldigen.

21%

23%

15%

21%

21%

Antwerpen

Limburg

Oost-Vlaanderen

Vlaams-Brabant

West-Vlaanderen

Figuur 38: Verdeling sportverenigingen volgens provincie


85

ngemeenten

gemiddeld aantal sportverenigingen

per gemeente

sportverenigingsindex

verschil met index voor vlaams gewest

Antwerpen 63 60 2,30 -0,56

Limburg 42 83 4,23 1,36

Oost-Vlaanderen 60 57 2,52 -0,34

Vlaams-Brabant 52 47 2,69 -0,17

West-Vlaanderen 58 60 3,23 0,37

vlaams gewest 275 60 2,86

Kaart 3: Sportverenigingsindex: aantal sportverenigingen per 1.000 inwoners

Tabel 19: Sportverenigingsindex per provincie

8,56 - 14,06 (4) 5,65 - 8,55 (23)3,81 - 5,64 (70)2,44 - 3,80 (87)0,20 - 2,43 (92)onbekend (32)

Sportindex


86

ngemeenten


per gemeente

sportverenigings-index


Grootstedelijke gebieden 19 59 1,14 -1,72

Regionaalstedelijke gebieden 29 107 2,70 -0,16

Kleinstedelijke gebieden 43 81 2,81 -0,05

Buitengebied 176 48 3,84 0,98

Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 8 54 1,91 -0,95


Tabel 20: Sportverenigingsindex volgens gebiedsindeling

In grootstedelijk gebied ligt de sportverenigingsindex beduidend lager (Tabel 20). Daar zijn er per 1.000 inwoners 1,14 sportclubs. Ook in het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel zijn er per 1.000 inwoners minder dan twee sportclubs. Voor buitengebied ligt de sportverenigingsindex boven het Vlaams gemiddelde, daar zijn er gemiddeld 3,84 sportverenigingen per 1.000 inwoners. Het gemiddeld aantal sportverenigingen per gemeente ligt er wel het laagst. Gemeenten gelegen in regionaalstedelijke gebieden tellen gemiddeld de meeste sportverenigingen.

Uit de vergelijking met 2007 blijkt dat de sportverenigingsindex in de grootstedelijke gebieden in 2010 nog verder onder het Vlaams gemiddelde gedaald is. Maar de index duikt nu ook in de regionaalstedelijke en kleinstedelijke gebieden onder het gemiddelde. In gemeenten gelegen in buitengebied is er dan weer een stijging van de sportverenigingsindex (zie detail tabel in bijlage 4.2).

Beschouwd volgens inwonerscategorieën zijn het de gemeenten met meer dan 200.000 en 50.001 tot 200.000 inwoners die gemiddeld het meeste clubs hebben (Tabel 21). Wanneer daarentegen de sportverenigingsindex berekend wordt, blijkt dat gemeenten met minder dan 10.000 inwoners ten opzichte van hun inwonersaantal meer sportclubs hebben. De sportverenigingsindex voor deze gemeenten bedraagt namelijk 4,26, terwijl die voor steden met meer dan 200.000 inwoners 0,70 is. De sportverenigingsindex voor de inwonerscategorie 15.001 tot 20.000 inwoners ligt ook relatief hoog.

In de gemeenten met het minste inwoners (categorie < 10.000) is de sportverenigingsindex ten opzichte van 2007 verder toegenomen. In de steden met de meeste inwoners is de index anno 2010 verder gezakt. In de gemeenten van de inwonerscategorieën 30.001 tot 50.000 en 50.001 tot 200.000 inwoners is de sportverenigingsindex tot onder het Vlaams gemiddelde gezakt (zie detail in bijlage 4.3).


87

ngemeenten


per gemeente

sportverenigingsindex


< 10.000 77 31 4,26 1,4

10.000 - 15.000 74 43 3,51 0,65

15.001 - 20.000 41 68 3,83 0,97

20.001 - 30.000 38 72 3,06 0,2

30.001 - 50.000 33 92 2,59 -0,27

50.001 - 200.000 10 186 2,37 -0,49

> 200.000 2 255 0,7 -2,16


Tabel 21: Sportverenigingsindex volgens inwonersklasse

Voetbalclubs vertegenwoordigen met 13% het grootste aandeel van het totaal aantal sportverenigingen (zie Tabel 22). De zaal- en minivoetbalclubs volgen met 11%. De top drie wordt vervolledigd door sportverenigingen die wielersport – in de ruime betekenis – beoefenen (9%). De vechtsporten judo/karate/jiu jitsu/… en de ‘dierenhobby’s’ (hengel-, hondenhobby’s, …)16 zijn de enige sporttakken die nog een aandeel van 6% halen wat betreft het aantal sportverenigingen. Volleybal haalt die 6% net niet en blijft steken op 5,73%.

Ten opzichte van 2007 wisselden voetbal en zaalvoetbal/minivoetbal van plaats. Volleybal verdwijnt uit de top vijf en zakt van plaats vier naar zes. Judo klimt dan weer een plaatsje omhoog.

Opvallende nieuwkomers in de top 10 zijn de dierenhobby’s en de volkssporten.

Hier kan een aanpassing van de vraagstelling van invloed zijn. In plaats van de volkssporten specifiek te benoemen werden nu vanaf de vraagstelling geclusterde gegevens opgevraagd. Waar in de eerste editie van het Cijferboek bijvoorbeeld sprake was van ‘petanque’ is dit nu ondergebracht onder de noemer ‘internationale volksspelen’.

Het merendeel van de clubs waarvan de sporttak deel uitmaakt van de top vijf wordt gesubsidieerd. Opvallend is wel het lagere percentage bij de zaal- en minivoetbal. Slechts 52% van deze clubs wordt gesubsidieerd, terwijl wel 60% van de dierenhobby verenigingen wordt gesubsidieerd. Voor de sporttakken voetbal, wielersport en judo/karate/jiu jitsu/… schommelt het subsidië-ringspercentage rond 70%. Zowel voor zaal- en minivoetbal als voor dierenhobby’s ligt het aandeel clubs dat een erkenningsaan-vraag indiende die niet weerhouden werd, relatief hoog.

> 5.3Sporttakken

16 Het aantal dierenhobby-verenigingen ligt op basis van deze resultaten hoger dan het aantal bij hun specifieke sportfederatie aangesloten verenigingen. Alle verenigingen zijn echter niet per se aangesloten bij die sportfederaties.


88

sporttak aantal sport-verenigingen

% gesubsidieerd (ook erkend)

% enkel erkend (niet

gesubsidieerd)

% erkennings-aanvraag negatief

% van het totaal aantal

sportverenigingen

1. Voetbal 2097 71,63% 23,94% 4,43% 12,67%

2. Zaalvoetbal/minivoetbal 1839 52,69% 35,83% 11,47% 11,11%

3. Wielersport 1559 68,95% 25,98% 5,07% 9,42%

4. Judo/karate/jiu-jitsu/... 1029 71,82% 22,74% 5,44% 6,22%

5. Dierenhobby's 997 59,88% 32,80% 7,32% 6,02%

6. Volleybal 948 66,56% 28,16% 5,27% 5,73%

7. Internationale volksspelen 755 54,70% 30,46% 14,83% 4,56%

8. Gymnastiek/turnen 559 74,96% 20,75% 4,29% 3,38%

9. Traditionele volksspelen 534 66,85% 29,40% 3,75% 3,23%

10. Tennis 499 77,56% 17,84% 4,61% 3,02%

11. Badminton 487 65,91% 26,08% 8,01% 2,94%

12. Ruitersport 456 64,04% 28,73% 7,24% 2,76%

13. Dans/Ballet 438 52,51% 31,74% 15,75% 2,65%

14. Omnisport 401 57,61% 34,66% 7,73% 2,42%

15. Seniorensport 397 49,62% 42,32% 8,06% 2,40%

16. Atletiek (incl. lopen/joggen) 373 78,28% 19,84% 1,88% 2,25%

17. Wandelen 357 72,55% 22,97% 4,48% 2,16%

18. Basketbal 342 78,36% 17,54% 4,09% 2,07%

19. Zwemmen 273 73,26% 21,98% 4,76% 1,65%

20. Tafeltennis 250 82,80% 15,20% 2,00% 1,51%

…

totaal 16548 64,68% 28,24% 7,08% 100,00%

Dierenhobby’s: hengel-, hondenhobby’s, …Internationale volksspelen: petanque, darts, snooker, … Traditionele volksspelen: liggende en staande wip, beugelen, sjoelen, krulbol, kegelen, …

Tabel 22: Top 20 sporttakken volgens aantal sportverenigingen (Ngemeente= 275)

Verder in de top 20 valt het hogere subsidiëringspercentage voor de sporttakken tafeltennis, basketbal, atletiek en tennis op. Circa 80% van deze verenigingen wordt gesubsidieerd. Andere sporttaken waarvoor het aandeel clubs dat een negatief antwoord kreeg op de erkenningsaanvraag relatief

hoog ligt, zijn dans/ballet en internationale volksspelen. Het subsidiëringspercentage voor deze sporttakken ligt ook relatief laag. Net als voor seniorensport, met dat verschil dat seniorensportverenigingen wel vaker erkend worden.


89

5.4.1 finanCiëLe onderSteuninG

Op de vraag op welke financiële ondersteuning de lokale sportverenigingen een beroep kunnen doen, antwoordden 275 gemeenten. Bij meer dan 90% van de respondenten (Tabel 24) kunnen de sportclubs binnen het thema ‘kwaliteitsvolle begeleiding van de leden’ en ‘kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren’ aanspraak maken op subsidies. Ten opzichte van 2007 (zie overzicht in bijlage 5) is dit een stijging, de toepassing van het decreet Sport voor Allen en specifiek de aanwending van de impulssubsidies zijn hier wellicht niet vreemd aan. In 2007 konden sportclubs in 74% van de gemeenten terecht voor subsidies van het thema kwaliteitsvolle begeleiding en 67% voor het thema kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren.

Enkel voor het thema infrastructuur is het aantal gemeenten waar sportclubs hiervoor anno 2010 subsidie krijgen gedaald ten opzichte van 2007.

Opvallende ‘groeithema’s’ zijn ‘het werken rond specifieke doelgroepen’, ‘het optimaliseren van de structuur van de sportvereniging’ en ‘het werken rond het verbeteren van de communicatie’. In 2007 lag het aandeel gemeenten waar men hiervoor subsidies kreeg tussen 19% en 26%. Intussen zijn die percentages opgelopen tot 70% à 75% (zie bijlage 5 voor een volledig vergelijkend overzicht). Op basis van deze cijfers lijkt ook hier een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid naar voor te komen.

De meeste subsidiethema’s komen overwegend als onderdeel van een reglement aan bod. Enkel voor het thema ‘kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleider of –coördinatoren’ nemen de aparte subsidiereglementen de bovenhand (Tabel 24). Het feit dat dit het thema is van de impulssubsidies 2009-2013 dat in een apart hoofdstuk van het sportbeleidsplan beschreven wordt en dat een jaar later dan het ‘gewone’ sportbeleidsplan inging, kan hier mee aan de grondslag liggen. Voor de thema’s infrastructuur, kwaliteitsvolle begeleiding en inspanningen voor milieu en veiligheid ligt het aandeel aparte reglementen ook wat hoger dan bij de andere subsidiethema’s.

In 42% van de responderende gemeenten (N=275) ontvangen één of meer sportverenigingen een nominatumsubsidie (op naam ingeschreven in de begroting).

74 gemeenten beantwoordden beide vervolgvragen over het totaal aantal verenigingen dat in 2010 een nominatumsubsidie ontving en met hoeveel van die verenigingen een convenant of overeenkomst was afgesloten. Van de 470 sportverenigingen die een nominatumsubsidie ontvangen, was er met 176 (37%) een convenant of overeenkomst afgesloten. In 39 gemeenten wordt in het geheel niet met dergelijke afspraken gewerkt.

Op basis van de cijfers die opgevraagd werden in het kader van het cijferboek kan niet afgeleid worden hoeveel financiële steun de gemeenten aan de sportverenigingen geven en hoeveel dat dat dan gemiddeld per club is. Dit kan een interessante uitbreiding zijn voor de volgende editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid.

> 5.4onderSteuninG van SportvereniGinGen


90

5.4.2 materiëLe onderSteuninG

Materiële dienstverlening is een wijdverspreide vorm van ondersteuning aan lokale verenigingen, zo ook voor sportverenigingen. 275 gemeenten beantwoordden de vraag omtrent de materiële dienstverlening waar de sportverenigingen een beroep op kunnen doen. Met de optie ‘andere’, gaf één gemeente aan dat deze vraag voor hen niet van toepassing was, alle andere respondenten boden in 2010 wel materiële ondersteuning. In slechts drie gemeenten kunnen de sportclubs maar op één vorm van materiële ondersteuning rekenen, in de overige 271 zijn er meer mogelijkheden.

Ruim 90% van de gemeentebesturen heeft een uitleendienst voor feest- en evenementenmateriaal (Tabel 23). Ook het uitlenen

van audiovisueel materiaal en sportmateriaal wordt in 68% respectievelijk 61% van de gemeenten aangeboden.

Het ter beschikking stellen van vergaderruimte en van sport-infrastructuur zijn ook twee courante ondersteuningsvormen. Vergaderruimtes worden in 81% van de gemeenten ter beschik-king gesteld en in 78% van de gemeenten kan men voor de jaarwerking rekenen op de terbeschikkingstelling van sport-infrastructuur.

Bij de antwoorden die men zelf kon toevoegen, vermeldden enkele gemeenten specifieke ondersteuning met betrekking tot grasvelden (gebruik gras(zit)maaier, graszaad en meststoffen en verf voor belijning). Ook het aanbieden van trofeeën, bekers, medailles, … werd enkele keren aangehaald.

Tabel 23: Soorten materiële dienstverlening voor sportverenigingen (Ngemeenten=274)

soort materiële dienstverlening aantal antwoorden

% t.o.v. ngemeenten

Uitleendienst feest- en evenementenmateriaal 255 93,07%

Uitleendienst audiovisueel materiaal 185 67,52%

Uitleendienst sportmateriaal 168 61,31%

Vervoer van materiaal door eigen vrachtwagens 178 64,96%

Drukkerij/kopiedienst 121 44,16%

Klusjesdienst kleine klussen (gras afmaaien, kleine herstellingen,...) 149 54,38%

Klusjesdienst grote klussen (graafwerken, beton gieten,...) 75 27,37%

Ter beschikking stellen van sportinfrastructuur (voor jaarwerking) 215 78,47%

Assistentie bij grootschalige manifestaties (tenten opbouwen, nadar plaatsen,...) 187 68,25%

Ter beschikking stellen van vergaderruimtes 221 80,66%


91

subsidiethema*

gemeenten met subsidiëring voor het thema Wijze waarop de subsidie wordt verdeeld

% nantwoordenapart

reglementonderdeel van

reglement andere nantwoorden

kwaliteitsvolle begeleiding van de leden van de sportvereniging

93,82% 258 16,47% 82,35% 1,18% 255

het voeren van efficiënt financieel beleid

30,18% 83 7,50% 90,00% 2,50% 80

het werken rond specifieke doelgroepen met het oog op het vergroten van toegankelijkheid en diversiteit

69,09% 190 6,88% 91,01% 2,12% 189

het aanbieden van een regelmatig en aantrekkelijk activiteitenaanbod op de verschillende niveaus

69,45% 191 3,70% 96,30% 0,00% 189

het optimaliseren van de structuur van de sportvereniging

69,82% 192 4,74% 94,74% 0,53% 190

het werken volgens de principes van professioneel management

29,09% 80 2,56% 97,44% 0,00% 78

het werken rond het verbeteren van de communicatie

74,91% 206 2,96% 96,55% 0,49% 203

het werken aan klantgerichtheid 37,09% 102 3,03% 96,97% 0,00% 99

inspanningen voor milieu en veiligheid

15,64% 43 13,95% 81,40% 4,65% 43

infrastructuur 56,73% 156 37,82% 58,33% 3,85% 156

kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders / jeugdsportcoördinatoren

94,91% 261 64,73% 32,95% 2,33% 258

* De thema’s zijn gebaseerd op de indeling die in het handboek gemeenteljik subsidiereglement wordt gehanteerd (ISB & Bloso, 2007a)

Tabel 24: Financiële ondersteuning voor sportverenigingen (Ngemeenten = 275)


9292

uitGeLiCht

sportverenigingsindexIn de 275 gemeenten die de enquête invulden zijn er 16.548 sportverenigingen actief. 65% hiervan wordt gesubsidieerd, 28% enkel erkend en bij 7% was de erkenningsaanvraag negatief.

Het gemiddeld aantal sportverenigingen per gemeente is 60. Per 1.000 inwoners zijn er in Vlaanderen 2,86 sportclubs. In gemeenten gelegen in grootstedelijk gebied, het Vlaamse stedelijk gebied rond Brussel en steden met meer dan 200.000 inwoners ligt de sportverenigingsindex beduidend lager. Al zegt dit niets over de kwaliteit van het aanbod en het aantal aangesloten leden. Ten opzichte van 2007 is er een lichte daling van de sportverenigingsindex die toen 2,99 bedroeg. Een vermindering van het aantal sportverenigingen hoeft niet per definitie een negatieve evolutie te zijn. Schaalvergroting door samenwerking of fusie kan immers de kwaliteit verhogen. Op basis van de gegevens die in het kader van dit cijferboek verzameld werden, kan er echter geen oordeel geveld worden over de (evolutie van de) kwaliteit van de sportverenigingen.

sporttakkenVoetbalclubs vertegenwoordigen met 13% het grootste aandeel van het totaal aantal sportverenigingen. Zaal- en minivoetbal (11%) en wielersport (9%) vervolledigen de top drie. Gevolgd door de vechtsporten judo/karate/jiu jitsu (6%) en dierenhobby’s (6%). Het merendeel van de clubs van deze sporttakken wordt gesubsidieerd. Opvallend is wel het lagere percentage bij de zaal- en minivoetbal. Slechts 52% van deze verenigingen wordt gesubsidieerd tegenover 60% van de dierenhobbyverenigingen. Het subsidiëringspercentage van de seniorensportverenigingen is relatief laag. Grosso modo de helft van hen ontvangt subsidies, 42% wordt wel erkend (bij 8% was de erkenningsaanvraag negatief).

ondersteuning van sportverenigingenWat betreft de financiële ondersteuning en dan voornamelijk de thema’s waarvoor men hier bij de gemeente terecht kan, is er tussen 2007 en 2010 een evolutie geweest. In 2007 konden sportclubs in 74% van de gemeenten subsidies krijgen voor het thema kwaliteitsvolle begeleiding van de leden. In 2010 bedroeg dat percentage 94%. Voor het thema ‘kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren’ steeg het percentage van 67% naar 95%. Andere ‘groeithema’s’ zijn het werken rond specifieke doelgroepen, het optimaliseren van de structuur van de sportvereniging en het werken rond het verbeteren van de communicatie. Enkel voor infrastructuur is het aandeel gemeenten waar sportclubs hiervoor subsidie krijgen in 2010 gedaald ten opzicht van 2007. De toegenomen ‘subsidie-aandacht’ voor specifieke en minder evidente thema’s toont enigszins het effect van het decreet Sport voor Allen-beleid.

De meeste subsidiethema’s komen overwegend als een onderdeel van een reglement aan bod. Enkel voor het thema rond de kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren nemen de aparte subsidiereglementen de bovenhand.

Ruim 90% van de gemeentebesturen heeft een uitleendienst voor feest- en evenementenmateriaal. Ook het uitlenen van audiovisueel materiaal en sportmateriaal wordt in 68% respectievelijk 61% van de gemeenten aangeboden. Het ter beschikking stellen van vergaderruimte en sportinfrastructuur zijn eveneens twee courante ondersteuningsvormen.


9393> HET LOKALE SPORTVERENIGINGSLEVEN

94

de evoLutie van de LokaLe SportSeCtor

>06

95

De afspraken die in het begin van de legislatuur gemaakt werden over gedeelde schepenmandaten komen in deze editie van het cijferboek sport tot uiting. De eerste editie gaf het beeld kort na de gemeenteraadsverkiezingen, de tweede editie geeft het beeld van de tweede helft van de legislatuur. En in deze laatste gegevens komen de schepenwissels naar voor. Het waken over de continuïteit van het beleid is daarbij een aandachtspunt.

Het soort ambtelijk contactpunt sport werd de voorbij jaren door enkele evoluties beïnvloed. De gemeente als organisatie werd onder de loep genomen en het decreet Sport voor Allen-beleid trad in werking.

De evolutie naar clustering van diensten die in het eerste cijferboek reeds tot uiting kwam, lijkt zich verder te zetten. De autonome sportdienst blijft de meest voorkomende vorm van het ambtelijk contactpunt sport (69%), maar het aandeel gemeenten waar de sportdienst een onderdeel is van een ruimere dienst maar wel autonoom werkt, steeg van 11% in 2007 naar 23% in 2010.

Met de veranderingen die de beleids- en beheerscyclus op lokaal vlak teweeg zal brengen, zijn de verwachtingen dat deze tendens naar ‘geclusterde’ diensten zich zal verder zetten.

In Vlaams-Brabant is het aandeel gemeenten met een combinatiedienst of enkel een contactpunt sport gedaald ten voordele van sportdiensten die deel uitmaken van een ruimere dienst. Hier lijkt een effect van het decreet Sport voor Allen-beleid tot uiting te komen. Een aantal gemeenten in deze provincie kreeg voor het eerst een sportgekwalificeerde ambtenaar.

Wat de vertegenwoordiging van sport in het managementteam betreft, blijkt dat het aandeel gemeenten waar de sportfunctionaris deel uit maakt van het managementteam afneemt ten voordele van ‘vertegenwoordiging door een andere ambtenaar’. Deze ambtenaar voldoende informeren, is de boodschap.

Het gemeentedecreet voerde een aantal nieuwe mogelijkheden tot verzelfstandiging in. Het aandeel gemeenten dat een vorm van verzelfstandiging op het vlak van sport heeft, ligt in 2007 en 2010 in dezelfde lijn (respectievelijk 42% en 44%). Wat de vorm van verzelfstandiging betreft zijn er wel verschuivingen. Het aandeel van de vzw daalde van 76% in 2007 tot 52% in 2010. Het AGB daarentegen is aan een opmars bezig met een stijging van 35% in 2007 naar 51% in 2010. Nieuwkomers in het lokale sportlandschap zijn – in beperkte mate – budgethouderschap en het intern verzelfstandigd agentschap.

Omdat met deze tweede editie van het Cijferboek Lokaal Sportbeleid een traditie wordt ingezet waarbij de gegevens niet één keer, maar herhaaldelijk worden verzameld, wordt de evolutie doorheen de jaren duidelijk. Zo komt onder andere naar voor op welke manier het decreet Sport voor Allen-beleid van 2007 effect heeft gehad en in welke opzichten, hoe op maatschappelijke ontwikkelingen ingespeeld wordt en hoe wijzigingen in regelgeving op gemeenteniveau al dan niet een effect hebben op (de organisatie van) het sportbeleid.

De verschuivingen kwamen doorheen het cijferboek al aan bod, hier worden de voornaamste punten nog eens op een rijtje gezet.

> 6.1beStuurLijke orGaniSatie

> DE EVOLUTIE VAN DE LOKALE SPORTSECTOR

96

Hoewel er de laatste jaren in debatten over sportinfrastructuur vaak over intergemeentelijke samenwerking gesproken wordt, is dit in de praktijk nog geen realiteit. Het is afwachten hoe dit verder evolueert.

Ten opzichte van 2007 is er anno 2010 een lichte stijging van de permanente tewerkstelling in de lokale sportsector van 3.320,21 VTE naar 3.482,58 VTE. Daarnaast waren er voor bepaalde functies – waarschijnlijk als gunstig gevolg van de rechtspositieregeling – ook verschuivingen naar een hoger niveau van tewerkstelling. Zo steeg het aandeel toezichters dat op D-niveau werkt van 49% in 2007 naar 62% in 2010. Bij de administratieve medewerkers steeg het aandeel medewerkers op C-niveau van 65% naar 78%.

In 2007 - vlak voor het decreet Sport voor Allen-beleid van kracht werd - waren er bij de 292 respondenten 379,27 VTE diensthoofden sport en sportfunctionarissen. In 2010 steeg dit tot 388,55 (bij 284 respondenten).

In 2007 was er bij 93% van de respondenten een diensthoofd sport en/of sportfunctionaris in dienst. In 2010 is dit percentage gestegen tot 96%. Ook voor de sportpromotoren is er een lichte stijging. In 2007 had 46% van de respondenten minstens één sportpromotor in dienst, in 2010 was dat het geval bij 48% van de respondenten. Tijdens dezelfde periode is er voor de beheerders een lichte daling van 22% naar 18% vast te stellen.

74% van de sportfunctionarissen en 57% van de diensthoofden sport hebben het diploma sportfunctionaris. Het is afwachten hoe dit in de toekomst, wanneer dit diploma geen verplichting meer is, zal evolueren. Dan zal blijken hoe logisch het werkelijk is dat wie zich op lokaal niveau over het sportbeleid bekommert het diploma sportfunctionaris heeft.

Het occasioneel personeel waarop de sportdienst een beroep doet, daalt. In 2006 bedroeg het gemiddelde per sportdienst 2.663 uur, in 2007 was dat 1.880 uur en in 2010 nog 1.241 uur. Voor de functie ‘monitor’ is er wel een stijging van het gemiddelde (1.172 uur in 2007 tegenover 1.360 uur in 2010), voor redders ligt het gemiddelde in dezelfde lijn (1.477 uur in 2007 en 1.335 uur in 2010). De gemiddeldes voor de medewerking van vrijwilligers liggen voor 2007 en 2010 in dezelfde lijn. Dus ondanks de signalen over de moeilijkheden bij het aantrekken van vrijwilligers, slagen de sportdiensten er nog steeds in de vrijwilligersuren in dezelfde mate in te vullen.

Het gemiddeld bedrag dat er per inwoner voor sport voorzien wordt is € 46, wat ten opzichte van 2007 een daling is (€ 55). Het percentage van het budget sport ten opzichte van het totale budget van de gemeente is daarentegen licht gestegen van 2,4% in 2007 naar 3,16% in 2010.

Eind juni 2008 beschikte 91% van alle Vlaamse gemeenten over een lokaal sportbeleidsplan, 3% had een verenigingssportbeleids-plan en 6% had er geen. De verwachtingen toen waren dat er nog vijf gemeenten een lokaal sportbeleidsplan zouden indienen en minstens één gemeente een verenigingssportbeleidsplan. Intussen beschikt 92% van alle Vlaamse gemeenten (N=308) over een lokaal sportbeleidsplan, 4% koos voor een verenigings-sportbeleidsplan en slechts 4% heeft geen sportbeleidsplan In absolute waarden, betekent dit dat er 285 lokale sportbeleids-plannen en 12 verenigingssportbeleidsplannen zijn.

> 6.2LokaaL SportbeLeid


97

Steeds meer sportdiensten organiseren sportkampen (85% in 2007 – 89% in 2010), lessenreeksen (81% in 2007 – 89% in 2010) en grootschalige sportpromotionele activiteiten (74% in 2007 – 81% in 2010). Deze toename kan een gevolg zijn van de aandacht die het decreet Sport voor Allen-beleid vestigt op andersgeorganiseerde sportbeoefening. Daarnaast zijn er ook gesubsidieerde sportdiensten bij gekomen die vervolgens ook hun rol spelen in het aanbieden van dergelijke activiteiten.

Ook voor de organisatie van deze activiteiten is er een verandering in de samenwerking met andere actoren. Er wordt meer met andere diensten samengewerkt, het OCMW is een meer ‘logische’ partner geworden en ook met de privé-sector wordt er meer samengewerkt.

De voorwaarde in het decreet Sport voor Allen-beleid om in het sportbeleidsplan een hoofdstuk te voorzien omtrent de ondersteuning en stimulering van de toegankelijkheid tot sport en de diversiteit tot sport lijkt effect te hebben.

Voor elke doelgroep waar voor 2007 gegevens verzameld werden is er in 2010 een toename van het aandeel sportdiensten dat hiervoor activiteiten organiseert. Zo steeg het aandeel sportdiensten dat een aanbod had voor middelbare schoolkinderen van 62% naar 78%. Voor personen met een handicap organiseerde 32% van de respondenten in 2007 activiteiten, in 2010 was dat 43% en het percentage voor de doelgroep ‘personen in armoede’ steeg van 8% naar 20%. Maar ook voor de ‘vertrouwde’ doelgroepen, namelijk de doelgroepen waarvoor in 2007 al meer dan 80% van de gemeenten een activiteitenaanbod hadden (lagere schoolkinderen, kleuters en senioren), is het aandeel gemeenten dat hiervoor activiteiten organiseert verder toegenomen.

Daarnaast gaf 78% van de respondenten aan in 2010 initiatieven te hebben genomen rond het toegankelijk maken van het sportaanbod. In 2007 was dat nog 56%. De manier waarop is hetzelfde gebleven, namelijk vooral toeleiding en kortingsystemen.

Wat de communicatie betreft is de lokale sportsector mee op de digitale trein gesprongen. Dat de sportdienst een website heeft, is niet nieuw (94% in 2007 – 97% in 2010). Wat wel nieuw is, zijn de meer uitgebreide toepassingen. Waar in 2007 17% van de respondenten communiceerde via een digitale nieuwsbrief, steeg dit percentage in 2010 tot 35% Bij de ‘e-mailgroepen’ is er een stijging van 36% naar 54%.

De opmerkelijkste, maar niet geheel onverwachte stijging zit bij de web 2.0- en internetcommunity toepassingen. In 2007 gaven slechts twee gemeenten (0,75%) aan via dergelijke kanalen te communiceren. In 2010 zijn dat er 52 (19%). Sportdiensten die in hun communicatie gebruik maken van SMS of RSS feed zijn wel nog op één hand te tellen.

Bij 55% van de websites kunnen gebruikers zelf activiteiten in de kalender toevoegen. Dit is ten opzichte van 2007 een lichte stijging. Twee andere toepassingen die vaak voorkomen zijn het online inschrijven voor activiteiten (48%) en een contactformulier (47%). In vergelijking met 2007 hebben deze twee toepassingen een sterke opmars gemaakt. Toen bedroegen de percentages respectievelijk 27% en 26%. Ook de mogelijkheden voor het online aanvragen van subsidies en materiële dienstverlening en het online reserveren van zalen is fors toegenomen. In 2007 bedroeg het percentage voor het online aanvragen van subsidies 7%. Dit is gestegen tot 19%. Voor het online reserveren van zalen is de stijging iets minder groot, namelijk van 10% naar 17%. Voor het aanvragen van materiële dienstverlening stegen de online mogelijkheden van 16% naar 30%.


98

Het algemene beeld van de samenstelling van de sportraad in 2010 is ongeveer hetzelfde al in 2007. Wel zijn er lichte stijgingen en dalingen in de percentages, maar de verhoudingen van de verschillende groepen vertegenwoordigers en hun betrokkenheid bij de adviesraad sport ten opzichte van elkaar toont hetzelfde beeld.

Concreet betekent dit dat de bedenking dat de sportraad als volstrekte afspiegeling van de hele bevolking en het totale lokale sportgebeuren nog toekomstmuziek is (en misschien wel blijft), opnieuw meegegeven kan worden. Toch zullen de sportraden zich, met het oog op een goede adviesverlening, moeten bezinnen over hun samenstelling. Heel wat sporters sluiten zich immers niet meer aan bij de traditionele sportclub, maar sporten op een andersgeorganiseerde manier in lichte sportgemeenschappen. Maar ook de tendens tot afstemming van sport met andere beleidsdomeinen zou aanleiding moeten geven tot een evolutie… Het wordt afwachten of de wedersamenstelling van de adviesraden sport na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 als kans gegrepen wordt om hier verandering in te brengen.

Bijna 60% van de sportraden uit de steekgroep heeft een afsprakennota met het gemeentebestuur. Ter vergelijking, in 2007 had 53% van de respondenten een afsprakennota.

In 2010 gaven de 280 sportraden waar informatie van verkregen werd samen 1.945 adviezen, wat een gemiddelde van 7 adviezen per sportraad betekent. Iets minder dan de helft van de adviezen, 48%, werd op vraag van het gemeentebestuur gegeven. De adviesraden sport gaven in 2010 dus in 52% van de gevallen pro-actief advies. Dit cijfer ligt in de lijn van de voorgaande jaren. In 2007 lag het gemiddeld aantal adviezen op 8 en 50% van de adviezen werd op vraag van het gemeentebestuur gegeven. Met de invoering van de beleids- en beheerscyclus en het nieuwe decreet lokaal sportbeleid wordt het uitkijken hoe dit de werking van de adviesraad sport zal beïnvloeden.

> 6.3LokaLe advieSraden Sport


99

Het gemiddeld aantal sportverenigingen per gemeente in 2010 is 60. Ten opzichte van 2007 is dit een lichte daling, toen bedroeg het gemiddelde 62. Ook de sportverenigingsindex daalde licht van 2,99 sportclubs per 1.000 inwoners naar 2,86 sportclubs per 1.000 inwoners. Het aantal sportverenigingen zegt echter niets over de kwaliteit van het aanbod en het aantal aangesloten leden. Een daling van het aantal clubs zou ook een teken kunnen zijn van een evolutie naar grotere (mogelijk kwaliteitsvollere) sportclubs.

Van alle sportverenigingen wordt 65% door de lokale overheid gesubsidieerd (en erkend) en 28% enkel erkend. Bij 7% van de sportverenigingen was de erkenningsaanvraag negatief. Voor 2007 werden enkel gegevens gevraagd over de gesubsidieerde en erkende sportclubs. Toen bedroeg de verhouding 60% gesubsidieerde sportverenigingen tegenover 40% enkel erkende sportclubs.

Wat de sporttakken betreft, daar wisselden voetbal en zaalvoetbal/minivoetbal ten opzichte van 2007 van plaats. Volleybal verdween uit de top vijf en zakte van plaats vier naar zes. Judo klom dan weer een plaatsje omhoog. Opvallende nieuwkomers in de top 10 zijn de dierenhobby’s en de volkssporten. Hier kan een aanpassing van de vraagstelling van invloed zijn. In plaats van de volkssporten specifiek te benoemen werden nu vanaf de vraagstelling geclusterde gegevens opgevraagd. Waar in de eerste editie van het Cijferboek bijvoorbeeld sprake was van ‘petanque’ is dit nu ondergebracht onder de noemer ‘internationale volksspelen’.

Met betrekking tot de thema’s waarvoor lokale sportverenigingen op financiële ondersteuning van de gemeente kunnen rekenen, komen er effecten van het decreet Sport voor Allen-beleid naar voor.

Bij meer dan 90% van de respondenten kunnen de sportclubs binnen het thema ‘kwaliteitsvolle begeleiding van de leden’ en ‘kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren’ aanspraak maken op subsidies. Ten opzichte van 2007 is dit een stijging. Toen konden sportclubs in 74% van de gemeenten terecht voor subsidies van het thema kwaliteitsvolle begeleiding en 67% voor het thema kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders of –coördinatoren.

Enkel voor het thema infrastructuur is het aantal gemeenten waar sportclubs hiervoor anno 2010 subsidie krijgen gedaald ten opzichte van 2007.

Opvallende ‘groeithema’s’ zijn ‘het werken rond specifieke doelgroepen’, ‘het optimaliseren van de structuur van de sportvereniging’ en ‘het werken rond het verbeteren van de communicatie’. In 2007 lag het aandeel gemeenten waar men hiervoor subsidies kreeg tussen 19% en 26%. Intussen zijn die percentages opgelopen tot 70% à 75%.

> 6.4het LokaLe Sport- vereniGinGSLeven


100

bijLaGen>07

101

organisatievorm sportkampen (n2010=246, n2007=246)

lessenreeksen (n2010=246, n2007=236)

grootschalige sportpromotionele activiteiten

(n2010=224, n2007= 214)

autonoom 2010 72,36% 82,93% 65,63%

2007 71,14% 83,47% 65,42%

i.s.m. andere gemeentelijke diensten

2010 26,02% 11,79% 61,61%

2007 26,42% 11,44% 50,47%

i.s.m. clubs 2010 56,10% 44,72% 71,43%

2007 55,28% 40,68% 73,36%

i.s.m. een privé partner 2010 41,06% 27,24% 29,46%

2007 44,72% 16,95% 26,64%

i.s.m. het OCMW 2010 2,85% 8,94% 8,93%

2007 4,47% 6,36% 5,14%

i.s.m. scholen 2010 10,98% 19,51% 51,34%

2007 14,63% 19,49% 47,20%

bijLaGe 1:Organisatievorm van sportkampen, lessenreeksen en grootschalige sportpromotionele activiteiten – vergelijking situatie 2010 en 2007

> BIJLAGEN

102

personen met een handicap

Mensen in armoede

personen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond

PROVINCIE

Antwerpen2010 (N=63) 46,03% 23,81% 11,11%

2007 (N=67) 32,84% 10,45% 11,94%

Limburg2010 (N=42) 61,90% 21,43% 14,29%

2007 (N=42) 59,52% 4,76% 7,14%

Oost-Vlaanderen2010 (N=60) 33,33% 21,67% 15,00%

2007 (N=61) 19,67% 4,92% 6,56%

Vlaams-Brabant2010 (N=52) 44,23% 17,31% 11,54%

2007 (N=57) 35,09% 10,53% 14,04%

West-Vlaanderen2010 (N=58) 36,21% 13,79% 10,34%

2007 (N=59) 22,03% 10,17% 6,78%

GEBIEDSINDELING

grootstedelijke gebieden2010 (N=19) 21,05% 26,32% 15,79%

2007 (N=19) 21,05% 15,79% 10,53%

regionaalstedelijke gebieden2010 (N=29) 72,41% 41,38% 27,59%

2007 (N=28) 53,57% 17,86% 21,43%

kleinstedelijke gebieden2010 (N=43) 58,14% 34,88% 32,56%

2007 (N=43) 51,16% 16,28% 20,93%

buitengebied 2010 (N=175) 37,14% 11,43% 4,57%

2007 (N=187) 25,13% 4,81% 4,81%


2010 (N=9) 44,44% 22,22% 11,11%

2007 (N=9) 44,44% 0,00% 11,11%

bijLaGe 2:Aandeel sportdiensten met activiteiten voor specifieke doelgroepen – vergelijking situatie 2010 en 2007

> BIJLAGEN

103

bijLaGe 3:Samenstelling algemene vergadering en raad van bestuur van de adviesraad sport anno 2007 en 2010 (Nsportraden 2007=284, Nsportraden 2010=274)

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Algemene Vergadering Raad van Bestuur

Vertegenwoordigers van sportverenigingen 2007Vertegenwoordigers van sportverenigingen 2010

Sportgekwalificeerde ambtenaar (waarnemer)Schepen van Sport (waarnemer)

Plaatselijke deskundigen op het vlak van sport 2007Plaatselijke deskundigen op het vlak van sport 2010

Vertegenwoordigers van scholen 2007Vertegenwoordigers van scholen 2010

Vertegenwoordigers van sportorganisaties en -instellingen (privé) 2007Vertegenwoordigers van sportorganisaties en -instellingen (privé) 2010

Vertegenwoordigers gehandicaptensport 2007Vertegenwoordigers gehandicaptensport 2010

Vertegenwoordigers van vrijblijvende sporters 2007Vertegenwoordigers van vrijblijvende sporters 2010

Vertegenwoordigers van wijkwerkingen 2007Vertegenwoordigers van wijkwerkingen 2010

Andere 2007Andere 2010

> BIJLAGEN

104

4.1 Evolutie van de sportverenigingsindex per provincie

2007 2010

ngemeenten


verschil met index voor vlaanderen

ngemeenten


verschil met index voor

vlaams gewest

Antwerpen 66 2,12 -0,88 63 2,30 -0,56

Limburg 40 4,73 1,73 42 4,23 1,36

Oost-Vlaanderen 57 2,73 -0,26 60 2,52 -0,34

Vlaams-Brabant 56 3,09 0,09 52 2,69 -0,17

West-Vlaanderen 58 3,41 0,41 58 3,23 0,37

vlaams gewest 277 2,99 275 2,86

4.2 Evolutie van de sportverenigingsindex volgens gebiedsindeling

2007 2010

ngemeenten



ngemeenten



vlaams gewest

Grootstedelijke gebieden

19 1,43 -1,57 19 1,14 -1,72

Regionaalstedelijke gebieden

28 3,09 0,09 29 2,70 -0,16

Kleinstedelijke gebieden

40 3,34 0,34 43 2,81 -0,05

Buitengebied 181 3,54 0,54 176 3,84 0,98


9 2,03 -0,97 8 1,91 -0,95

vlaams gewest 277 2,99 275 2,86

bijLaGe 4:Evolutie van de sportverenigingsindex tussen 2007 en 2010

> BIJLAGEN

105

4.3 Evolutie van de sportverenigingsindex volgens inwonersklasse

2007 2010

ngemeenten



ngemeenten



vlaams gewest

< 10.000 74 3,72 0,72 77 4,26 1,40

10.000 - 15.000 79 3,62 0,62 74 3,51 0,65

15.001 - 20.000 48 3,11 0,11 41 3,83 0,97

20.001 - 30.000 37 3,13 0,13 38 3,06 0,20

30.001 - 50.000 27 3,14 0,14 33 2,59 -0,27

50.001 - 200.000 10 3,02 0,02 10 2,37 -0,49

> 200.000 2 1,07 -1,93 2 0,70 -2,16

vlaams gewest 277 2,99 275 2,86

> BIJLAGEN

106

subsidiethema*2007

(ngemeenten = 239)2010

(ngemeenten=275)

% nantwoorden % nantwoorden

kwaliteitsvolle begeleiding van de leden van de sportvereniging 74,06% 177 93,82% 258

het voeren van efficiënt financieel beleid 12,97% 31 30,18% 83

het werken rond specifieke doelgroepen met het oog op het vergroten van toegankelijkheid en diversiteit 25,94% 62 69,09% 190

het aanbieden van een regelmatig en aantrekkelijk activiteitenaanbod op de verschillende niveaus 52,72% 126 69,45% 191

het optimaliseren van de structuur van de sportvereniging 19,25% 46 69,82% 192

het werken volgens de principes van professioneel management 7,95% 19 29,09% 80

het werken rond het verbeteren van de communicatie 23,01% 55 74,91% 206

het werken aan klantgerichtheid 9,62% 23 37,09% 102

inspanningen voor milieu en veiligheid 5,02% 12 15,64% 43

infrastructuur 60,67% 145 56,73% 156

kwaliteitsverhoging van de jeugdsportbegeleiders / jeugdsportcoördinatoren 66,95% 160 94,91% 261

* De thema’s zijn gebaseerd op de indeling die in het handboek gemeenteljik subsidiereglement wordt gehanteerd (ISB & Bloso, 2007a)

bijLaGe 5:Financiële ondersteuning voor sportverenigingen – vergelijking 2007 – 2010

> BIJLAGEN

107

6.1 Indeling van gemeenten naar provincie en gewest

bijLaGe 6:Indeling van gemeenten volgens gewest, provincie, inwonersaantal en gebiedsindeling

Limburg

Antwerpen

West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen

Vlaams-Brabant

Vlaamse Gewest (308) Antwerpen (70) Limburg (44) Oost-Vlaanderen (65) Vlaams-Brabant (65) West-Vlaanderen (64)

Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) (19)

BHG

Vlaams Gewest

> BIJLAGEN

108

6.2 Indeling van gemeenten volgens inwonersklasse

> 200.00050.001 - 200.00030.001 - 50.00020.001 - 30.00015.001 - 20.00010.000 - 15.000< 10.000

Aantal inwoners per gemeente

> BIJLAGEN

109

6.3 Indeling van gemeenten volgens gebiedsindeling

Indeling van de gemeenten op basis van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)

Grootstedelijk gebied centrumgemeenten (2)Grootstedelijk gebied randgemeenten (19)Regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten (11)Regionaalstedelijk gebied randgemeenten (20)

Structuurondersteunend kleinstedelijk gebied (20)Kleinstedelijk gebied provinciaal niveau (25)Buitengebied (197)

(14 + Asse)Vlaams strategisch gebied rond Brussel

> BIJLAGEN

110

bibLioGrafie

111

Agentschap voor Binnenlands Bestuur (2008). Jaarbeeld 2007. Lokaal besturen in Vlaanderen: lokale besturen en provincies in cijfers uitgedrukt.

Agentschap Binnenlands Bestuur (s.d.). Geraadpleegd op 23 november 2011, op http://binnenland.vlaanderen.be/verzelfstandiging-en-samenwerking/intergemeentelijke-samenwerking.

Bloso. (2011). Sportdatabank Vlaanderen. Geraadpleegd op 16 december 2011, op http://www.bloso.be/sportdatabank/Pages/Home.aspx.

ISB (s.d.). Geraadpleegd op 12 januari 2009, op http://www.isbvzw.be/nl/278/collections/138/verzelfstandiging.html.

ISB & Bloso. (2007a). Handboek gemeentelijk subsidiereglement: op weg naar een kwalitatieve sportvereniging. Brussel: Politiea.

ISB & Bloso. (2007b). Handboek sportraden: weet raad met je sportraad. Brussel: Politeia.

Locus (s.d.). Geraadpleegd op 12 januari 2009, op http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Wet_en_Regelgeving/Verzelfstandiging1.

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen, afdeling Ruimtelijke Planning (2004). Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen: samenvatting. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

POD Maatschappelijke Integratie. (5 december 2011). Gerechtigden op het bestaansminimum/leefloon per Vlaamse provincie, de gewesten en België (gegevens 2010).

Redig, G. (2002). Cijferboek Gemeentelijk Jeugdwerkbeleid 2002 - 2004: een verzameling cijfers, tabellen en grafieken op basis van het Zoekvoek 2002 - 2004. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Welzijn, Volksgezonhdied en Cultuur, afdeling Jeugd en Sport.

Van Lierde, A. & Willems, T. (2006). Hoe goed zit het met de Vlaame sportclubs? In P. De Knop, J. Scheerder & H. Ponnet (eds.), Sportbeleid in Vlaanderen: volume II – studies (p. 222). Brussel: Publicatiefonds Vlaamse Trainerssschool.

van Poppel, M. (2009). Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008 – 2010. Brussel: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media.

112

CoLofon

Het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 is een uitgave van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, in samenwerking met het Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (ISB).

Lees- en adviesgroep: Luc Boni (sportdienst Tienen, bestuurslid ISB), Stijn De Bie (Bloso), Karolien De Sadeleer (Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media), Luc Mercken (sportdienst Hasselt, bestuurslid ISB), David Nassen (ISB), Dany Punie (gemeente Leopoldsburg, bestuurslid ISB), Geertrui Schiltz (Bloso), Winand Vandelaer (sportdienst Bilzen, bestuurslid ISB), Lien Van Belle (ISB), Mieke Vandemeulebroecke (sportdienst Ronse, bestuurslid ISB)

Verwerking gegevens: Marjolein van Poppel (ISB)

Cartografie:Studiedienst Vlaamse Regering

Auteur: Marjolein van Poppel (ISB)

Eindredactie: Marjolein van Poppel (ISB)

Verantwoordelijke uitgever: Christine Claus (secretaris-generaal Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media)

Opmaak & druk: Fuel. - www.fueldesign.be

Oplage: 1.300 exemplaren

Wettelijk depot: D/2012/3241/107

In het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011–2013 vindt u gegevens over het lokale sportbeleid eind 2010. Op basis van een omvangrijke enquête bij de lokale sportdiensten werd veel cijfermateriaal verzameld. Dit levert – dankzij de talrijke sportdiensten die de vragenlijst invulden – heel wat kwalitatieve gegevens op in verband met het gemeentelijke sportbeleid. Waar mogelijk en relevant worden deze cijfers in verband gebracht met de vaststellingen uit de eerste editie van het Cijferboek sport (Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008–2010) en maatschappelijke en beleidsontwikkelingen. Op deze manier wil het Cijferboek een bijdrage leveren aan de verdere uitbouw van een gemeentelijk sportbeleid. In het Cijferboek wordt een waaier van aspecten van het lokaal sportbeleid behandeld. Zo komt de bestuurlijke organisatie van het lokale sportbeleid (ambtelijke contactpunten sport en het personeel dat er tewerkgesteld wordt, verzelfstandiging, …) aan bod: het sportbeleid in ruime zin wordt behandeld met onder andere informatie over de activiteiten die sportdiensten organiseren en voor welke doelgroepen, over de samenwerking met andere beleidsdomeinen en de communicatiekanalen die ze gebruiken. Maar ook de sportraden en de sportverenigingen komen uitgebreid aan bod. Hoe is de sportraad samengesteld? Hoeveel sportverenigingen zijn er per 1.000 inwoners? Op welke ondersteuning kunnen sportverenigingen rekenen? … Gelijktijdig met de uitgave van deze editie van het Cijferboek sport worden de gegevens op www.cijferboek.be geactualiseerd. Deze website biedt de mogelijkheid om antwoorden van gemeenten te vergelijken. Een andere optie is het vergelijken van de resultaten van een gemeente met het gemiddelde van de resultaten van gemeenten die tot dezelfde categorie behoren. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om een vergelijking op jaarbasis te maken.

VLAAMSE OVERHEIDDEPARTEMENT CULTUUR, JEUGD, SPORT EN MEDIAAFDELING BELEID EN BEHEERArenbergstraat 91000 Brusselwww.vlaanderen.be/sport

VLAAMS INSTITUUT VOOR SPORTBEHEER EN RECREATIEBELEID Vzw (ISB)August De Boeckstraat 1 bus 39100 Sint-Niklaaswww.isbvzw.be

CIJ

FER

BO

Ek L

Ok

AA

L SP

OR

TBEL

EID

201

1–20

13

2011–2013 CIJFERBOEk LOkAAL SPORTBELEID >2011-2013...volgende editie van het cijferboek uit te...

Documents

Transcript of 2011–2013 CIJFERBOEk LOkAAL SPORTBELEID >2011-2013...volgende editie van het cijferboek uit te...