Omgevingsonderwijs en erfgoed

Sven De Maertelaere

Lector Wereldoriëntatie

Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs

Onderzoek/ontwikkeling gesteund met de PWO-middelen van de Arteveldehogeschool

Wanneer elementen uit de (leef)omgeving in de klaspraktijk worden gebruikt als leerinhoud

of als illustratie dan spreekt men van omgevingsonderwijs.

Wat is omgevingsonderwijs?

Wat is omgevingsonderwijs?

Van Riessen, M., & van Manen, I. (2006). Omgevingsonderwijs. Van project naar praktijk. assen: Van Gorcum. p. 34

De omgeving bestaat uit … Materiële elementen

van menselijke oorsprong van natuurlijke oorsprong

biotische abiotische

Niet-materiële elementen

Wat is omgevingsonderwijs?

Canon-cultuurcel – 2008

Erfgoed zijn alle materiële en immateriële uitingen en sporen van menselijke handelingen uit het verleden en het heden, waaraan we als individu of als samenleving in het heden bewust of onbewust een waarde hechten en die we bewaren voor de toekomst.

Wat is cultureel erfgoed?

Wat is erfgoededucatie?erfgoededucatie

enggedefinieerd

‘Educatie die tot doel respect opbrengen voor erfgoed heeft’

ruimgedefinieerd

Erfgoed als doel- respect opbrengen voor erfgoed,- historisch besef bijbrengen,- inzicht bijbrengen over de manier

waarop mensen betekenis geven,- inzichten bijbrengen en leren

omgaan met de manier waarop het verleden zich in het heden manifesteert, …

- een erfgoedervaring beleven,- …

Erfgoed als middel- activerende didactiek,- vakoverschrijdende aanpak,- krachtige leeromgeving,- identiteitsvormend,- …

Het basisonderwijs … richt zich op de leefomgeving van de kinderen. sluit aan bij de leef- en belevingswereld van

de kinderen. vertrekt vanuit ervaringen in de concrete

realiteit. …

Omgevingsonderwijs en erfgoededucatie in het basisonderwijs

Doelen volgens de eindtermen?

1. Kennis en inzicht verwerven in zichzelf hun omgeving hun relaties tot die omgeving

2. Vaardigheden verwerven voor interactie met die omgeving

3. Positieve houding ontwikkelen t.a.v. zichzelf en hun omgeving

(omgeving = de fysische, sociale en culturele omgeving)

WERELDORIËNTATIE: BEGRIPSOMSCHRIJVING

Omgevingsonderwijs… biedt een krachtige leeromgeving en stimuleert dus actief en

zelfstandig leren. leidt tot ervaringskennis. motiveert leerlingen en leerkrachten. stimuleert de interactie tussen mensen. creëert rijke kansen voor thematisch en projectmatig werken

(vakoverschrijdend werken). is een manier om waardering voor en een band met de omgeving

op te bouwen. biedt kansen om met organisaties in de buurt samen te werken (ev.

subsidiëring mogelijk). …

Troeven omgevingsonderwijs

Naar: Van Riessen, M., & van Manen, I. (2006). Omgevingsonderwijs. Van project naar praktijk. assen: Van Gorcum. pp. 41-43

Vele leerkrachten kennen niet meer zo goed de omgeving van de school waar ze onderwijzen.

De handboeken zijn niet of in beperkte mate gericht op de plaatselijke schoolomgeving.

Bronnen voor omgevingsgerichte informatie zijn te weinig gekend.

…

Belemmeringen voor omgevingsonderwijs

Via erfgoededucatie verwerven kinderen kennis en inzicht in zichzelf, hun omgeving en hun relatie met die omgeving.

Erfgoed is een (onbewust of bewust) deel van de leef- en belevingswereld van kinderen.

Erfgoededucatie is steeds leergebiedoverschrijdend.(wereldoriëntatie, muzische vorming, taal, …).

Erfgoed getuigt van de diversiteit in de samenleving. Het zet aan tot dialoog.

Via erfgoededucatie verwerven kinderen aan aantal basisvaardigheden (multisensorieel waarnemen, vragen stellen, informatie opzoeken, interpreteren, waardering uiten, …).

Erfgoededucatie biedt tal van uitdagende activiteiten in alle jaren van het lager onderwijs.

Erfgoededucatie bevordert de creativiteit! …

Troeven erfgoededucatie

Het begrip is niet gekend op het werkveld? Waar situeert erfgoededucatie zich in de leerplannen? Het onderwijs is overbevraagd. Wij doen al aan

erfgoededucatie!(kunsteducatie, media-educatie, herinneringseducatie, ondernemerschap, vredeseducatie, mensenrechteneducatie, ontwikkelingseducatie, milieueducatie, seksuele en relationele vorming, zee-educatie, politieke vorming, verkeerseducatie, actief burgerschap, gezondheidseducatie, educatie voor duurzame ontwikkeling, …)

Heeft erfgoededucatie een meerwaarde? …

Belemmeringen voor erfgoededucatie

PWO-onderzoek "Omgevingsboek", uitgevoerd door de KaHo Sint-Lieven

Dhr. E. Declercq

Haal meer uit je omgeving! Bronnen voor omgevingsonderwijs

Haal meer uit je omgeving! Bronnen voor omgevingsonderwijs

Praktijkvoorbeelden uit

het lager onderwijs

Studenten aan de slag voor een erfgoedorganisatiein het kader van profilering

1302, museum in Kortrijk

Het kant- en linnenmuseumin Kortrijk

het Schippershof in Menen

het Wielermuseumin Roeselare

het Peter Benoîtmuseum in Harelbeke

het borstel- en schoeiselmuseumin Izegem

Verschillende projecten in het Meetjesland

het Tabaksmuseumin Wervik

Het bakkerijmuseum in Marke

het Sint-Elisabethbegijnhofin Sint-Amandsberg

Het Begijnhof in Kortrijk

de slag bij Oudenaarde, 1708in Oudenaarde

het executieoordin Oostakker

De Keltische Queeste

Portico - Muro

Vakantiekoloniesvoor het AMSAB

Sint-Baafsabdij

‘Experts in de klas’

Modemuseum in A’pen

- Laagdrempelige verspreiding van de projecten in het kader van erfgoededucatie en omgevingsonderwijs via het www.

- Opstarten van omgevingsboeken door studenten OLO2 in het kader van didactiek wereldoriëntatie.

Toekomst?

Omgevingsonderwijs en wiskunde

Project van G. Van Keymeulen (link)

Sven De Maertelaere bachelor in het onderwijs: lager onderwijs lector wereldoriëntatie opdrachthouder trajectbeheerder sven.demaertelaere@arteveldehs.be - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - tel +32 9 269 98 26 Campus Kattenberg Kattenberg 9 - 9000 Gent lokaal F 2.13 www.arteveldehogeschool.be